1
00:00:06,965 --> 00:00:08,508
Er bestaat een interactie...

2
00:00:08,591 --> 00:00:11,136
...tussen verhalenvertellers
en het publiek.

3
00:00:11,219 --> 00:00:13,221
Ziet dit er Jedi-achtig uit?

4
00:00:13,304 --> 00:00:15,640
Bij Star Wars lopen de emoties hoog op.

5
00:00:15,724 --> 00:00:19,644
En mensen, vooral zij die er van jongs
af aan mee opgegroeid zijn...

6
00:00:19,728 --> 00:00:21,312
...voelen zich sterk verbonden.

7
00:00:24,190 --> 00:00:27,027
Ik ervaar steeds dat mensen
het belangrijk vinden...

8
00:00:27,110 --> 00:00:31,448
...dat er correct en met respect
mee omgegaan wordt.

9
00:00:32,115 --> 00:00:35,368
Het heeft veel voor ze betekend
en ze willen dat het voortleeft...

10
00:00:35,452 --> 00:00:38,747
...en het idee hebben
dat alles met elkaar samenhangt.

11
00:00:39,164 --> 00:00:43,043
We boffen dat we met Lucasfilm
en Kathy...

12
00:00:43,126 --> 00:00:48,089
...een groep hebben die elkaar
enorm ondersteunt en stimuleert.

13
00:00:51,051 --> 00:00:52,969
Inkomend toestel, identificeer jezelf.

14
00:00:56,222 --> 00:01:01,144
Jon gaf me het script voor de slot-
aflevering. Ik las 't en vond 't geweldig.

15
00:01:01,728 --> 00:01:03,188
Er zat veel actie in.

16
00:01:03,271 --> 00:01:07,734
De personages kwamen mooi uit de verf
en er zat veel gevoel in.

17
00:01:07,817 --> 00:01:10,111
Maar er kwam een personage
aan het eind bij.

18
00:01:10,195 --> 00:01:12,947
In het script heette dat personage
Plo Koon.

19
00:01:13,031 --> 00:01:16,910
En ik wist dat Plo Koon een Jedi was
uit de prequel trilogie.

20
00:01:16,993 --> 00:01:20,872
Ik dacht: hoe laten we dit zien?
Hij zei: Kom, ik wil met je praten.

21
00:01:20,955 --> 00:01:26,169
En hij vertelde me dat het
niet Plo Koon was...

22
00:01:26,252 --> 00:01:30,173
...maar Luke.
Daar moest ik even van bijkomen.

23
00:01:31,049 --> 00:01:33,718
Jon en ik kennen elkaar al lang.

24
00:01:33,802 --> 00:01:36,596
En ik zei: Meen je dit? Is dit echt?

25
00:01:36,679 --> 00:01:39,641
Breng je hem terug?
En hij zei: We brengen hem terug.

26
00:01:41,351 --> 00:01:46,064
Jon verbood ons iets te zeggen.
Ik zeg dit voor het eerst in twee jaar:

27
00:01:46,147 --> 00:01:47,148
'Luke Skywalker.'

28
00:01:47,857 --> 00:01:49,275
We mochten het nooit zeggen.

29
00:01:49,359 --> 00:01:51,069
We filmen Plo Koon...

30
00:01:51,152 --> 00:01:53,696
...dan hebben we
tijdens de post-productie veel opties.

31
00:01:53,780 --> 00:01:57,325
Zelfs als we het er nu over hebben,
gebruiken we de codenamen.

32
00:01:57,408 --> 00:01:59,661
We spreken die twee woorden
gewoon niet uit.

33
00:01:59,744 --> 00:02:03,289
Als je het van één iemand
in het melkwegstelsel accepteert...

34
00:02:03,373 --> 00:02:05,750
...dat hij het jong bij de Mandalorian
weghaalt...

35
00:02:05,834 --> 00:02:07,627
...dan moet dat Luke zijn.

36
00:02:08,378 --> 00:02:10,755
Jon en ik denken over het algemeen...

37
00:02:10,839 --> 00:02:16,845
Als we het over zoiets groots eens zijn,
dan pakt het waarschijnlijk goed uit.

38
00:02:16,928 --> 00:02:19,597
Maar als ik had gezegd:
Echt niet, want Luke...

39
00:02:19,681 --> 00:02:22,433
Dan zou Jon dat respecteren
en zouden we het bespreken.

40
00:02:22,517 --> 00:02:25,103
Maar het voelde goed
voor ons allebei.

41
00:02:25,186 --> 00:02:27,730
Zelfs de Force die om hem heen beweegt.

42
00:02:27,814 --> 00:02:31,651
Dus elke beweging die je maakt
is één stap vooruit.

43
00:02:31,734 --> 00:02:34,445
Ik vond het geweldig,
maar voelde al snel de last...

44
00:02:34,529 --> 00:02:36,990
...van de verantwoordelijkheid
voor dit personage.

45
00:02:37,073 --> 00:02:39,534
Want los van
alle technische overwegingen...

46
00:02:39,617 --> 00:02:44,038
...hoe we Luke Skywalker uit die periode
tot leven gingen wekken...

47
00:02:44,664 --> 00:02:46,916
...lag er een grote verantwoordelijkheid
bij het plot.

48
00:02:47,000 --> 00:02:50,503
Het moest organisch aanvoelen
in de context van The Mandalorian.

49
00:02:51,045 --> 00:02:55,383
Want door Luke in The Mandalorian
te laten opdraven...

50
00:02:55,466 --> 00:02:57,760
...kan zo al het drama worden overgenomen.

51
00:02:59,762 --> 00:03:01,556
We hebben er veel over gesproken.

52
00:03:01,639 --> 00:03:04,684
Tijdens het schrijven, het filmen,
het monteren.

53
00:03:04,767 --> 00:03:09,355
We bespraken hoeveel Luke genoeg was,
en hoeveel te veel was.

54
00:03:09,439 --> 00:03:10,690
We zochten dat evenwicht.

55
00:03:10,773 --> 00:03:12,192
Hij is een plot-element.

56
00:03:12,275 --> 00:03:15,320
Hij komt binnen...
Hij is niet zomaar iemand.

57
00:03:15,403 --> 00:03:18,907
Maar geen van de personages
zit daar vol ontzag:

58
00:03:18,990 --> 00:03:22,118
Mijn god, Luke Skywalker.
Hij heeft die Death Stars opgeblazen.

59
00:03:22,202 --> 00:03:26,789
Zo denken ze dan niet. Hij is een Jedi.
Een mythisch figuur...

60
00:03:26,873 --> 00:03:29,834
...want geen van hen heeft ooit
een Jedi ontmoet.

61
00:03:29,918 --> 00:03:34,172
Dat vond ik interessant. Ik zag het,
net als Jon en Dave, denk ik...

62
00:03:34,255 --> 00:03:37,175
...als een evenwichtsoefening
die we kunnen laten lukken.

63
00:03:37,258 --> 00:03:40,678
We kunnen het gevoel behouden
van nog steeds The Mandalorian...

64
00:03:40,762 --> 00:03:42,847
...terwijl we het palet ietwat verbreden.

65
00:03:44,390 --> 00:03:47,143
Het was een nauwgezette discussie.

66
00:03:47,227 --> 00:03:52,357
De fases van: Is hij het?
Hoe zou hij het kunnen zijn?

67
00:03:52,440 --> 00:03:58,738
We beseften dat je 't min of meer ontkent,
hoe dik we het er ook bovenop leggen.

68
00:03:59,280 --> 00:04:02,992
Je verwacht niet dat hij het is
als die kap afgaat.

69
00:04:03,076 --> 00:04:06,246
Van alle shots was dat het shot
dat moest slagen...

70
00:04:06,329 --> 00:04:10,708
...want dat was de vervulling van de wens:

71
00:04:11,417 --> 00:04:12,961
Is het echt Luke?

72
00:04:14,462 --> 00:04:16,798
We wilden Mark Hamill hebben...

73
00:04:16,881 --> 00:04:20,134
...want Luke Skywalker kan niet
terugkomen zonder Mark Hamill.

74
00:04:20,551 --> 00:04:22,845
Technologisch gezien wellicht wel.

75
00:04:22,929 --> 00:04:25,640
Maar dat wilden wij niet niet.
Wij wilden hem.

76
00:04:25,723 --> 00:04:27,934
Wij wilden Mark,
want hij is Luke Skywalker.

77
00:04:28,017 --> 00:04:31,479
Ik werd benaderd door Jon en Dave.

78
00:04:31,562 --> 00:04:35,566
Ze vroegen me naar The Mandalorian
te komen kijken.

79
00:04:35,650 --> 00:04:38,403
Ze wilden mijn mening horen.

80
00:04:39,112 --> 00:04:41,114
Toen had ik het al door moeten hebben.

81
00:04:41,781 --> 00:04:45,535
Dus ik ging erheen
en ze vroegen me een stem in te spreken...

82
00:04:45,618 --> 00:04:49,455
...voor een personage in de cantina.

83
00:04:49,539 --> 00:04:52,375
Ik ben een premiejager.
Ik ben op zoek naar werk.

84
00:04:52,458 --> 00:04:56,754
Helaas opereert het Premiejagersgilde
niet meer vanaf Tatooine.

85
00:04:56,838 --> 00:05:02,343
Hij leent zijn stem vaak uit
aan andere Star Wars-projecten.

86
00:05:02,969 --> 00:05:05,638
Hoe kunnen we je bedanken?
-Door de oorlog te winnen.

87
00:05:06,597 --> 00:05:08,683
Het was dus niet raar
dat we hem erbij haalden.

88
00:05:08,766 --> 00:05:12,770
Maar we lieten hem heel veel zien,
nog voordat iets was uitgekomen.

89
00:05:12,854 --> 00:05:15,315
Zoals de eerste aflevering,
met de onthulling.

90
00:05:15,398 --> 00:05:19,527
En hij was er echt door geboeid,
hij vond het geweldig...

91
00:05:19,610 --> 00:05:21,529
...de richting die we op gingen.

92
00:05:22,530 --> 00:05:24,991
Dus vertelden we hem
wat we van plan waren.

93
00:05:26,451 --> 00:05:29,996
Tegenstand bieden is zinloos,
mijn zoon.

94
00:05:30,955 --> 00:05:33,916
Tussen de originele trilogie
en de sequels...

95
00:05:34,000 --> 00:05:39,797
...zat natuurlijk een grote tijdskloof,
met allerlei onbekende verhalen.

96
00:05:40,548 --> 00:05:43,760
Maar ik nam aan dat ze een acteur
met de juiste leeftijd zouden nemen.

97
00:05:43,843 --> 00:05:48,139
Ik stond er niet zo bij stil. Ik dacht:
als ze verhalen willen vertellen...

98
00:05:48,222 --> 00:05:51,851
...over Luke na Return of the Jedi,
dan vraag ik me af wie ze kiezen.

99
00:05:51,934 --> 00:05:56,773
Maar ze wilden het de-agingsproces
gebruiken uit de Marvel-films.

100
00:05:56,856 --> 00:05:58,524
Ik was verbijsterd.

101
00:05:58,608 --> 00:06:01,235
Ik zei niet meteen ja.
Ik moest erover nadenken.

102
00:06:01,319 --> 00:06:05,156
Maar hoe meer ik erover nadacht,
hoe meer ik het een grote kans vond.

103
00:06:05,239 --> 00:06:08,034
Het was totaal onverwacht...

104
00:06:08,117 --> 00:06:11,954
...maar het voelde bijna als een plicht.

105
00:06:12,663 --> 00:06:17,001
Oftewel: als zij willen dat ik dit doe,
hoe kan ik dan weigeren?

106
00:06:18,836 --> 00:06:22,215
Tijdens de feestdagen in december 2019...

107
00:06:22,298 --> 00:06:25,301
...reden Jon en ik naar Marks huis.

108
00:06:25,385 --> 00:06:29,931
We hadden het script bij ons
en de kleding van Luke Skywalker.

109
00:06:30,014 --> 00:06:32,725
En we hadden Grogu bij ons.

110
00:06:32,809 --> 00:06:34,811
Mark was aardig en liet ons binnen.

111
00:06:34,894 --> 00:06:39,232
Jon en ik zaten bij Marks vrouw, terwijl
hij in z'n kantoor 't script zat te lezen.

112
00:06:39,315 --> 00:06:41,025
Wij waren zenuwachtig...

113
00:06:41,109 --> 00:06:44,445
...want het was niet vanzelfsprekend
dat hij het zou willen doen.

114
00:06:44,987 --> 00:06:48,116
Hij neemt het personage in bescherming
en terecht.

115
00:06:48,199 --> 00:06:50,910
Peyton en ik probeerden
niet te ontploffen.

116
00:06:50,993 --> 00:06:54,080
We doen dit omdat we fans zijn,
dus dit soort momenten...

117
00:06:54,163 --> 00:06:56,040
Zelfs als je deze films maakt...

118
00:06:56,124 --> 00:06:59,085
...dan zijn er momenten waarop je...
Het is zo onwerkelijk.

119
00:06:59,168 --> 00:07:01,712
Hij kwam naar buiten en was enthousiast.

120
00:07:01,796 --> 00:07:06,551
En ik denk dat er toen een enorme last
van Jons schouders viel.

121
00:07:06,634 --> 00:07:11,222
Als het voelt alsof iets moet gebeuren,
dan weet je dat je iets te pakken hebt.

122
00:07:11,305 --> 00:07:13,057
We wisten dat als dit zou lukken...

123
00:07:13,141 --> 00:07:16,561
...dat het zoveel zou betekenen voor
zoveel mensen. Vooral voor Mark.

124
00:07:16,644 --> 00:07:19,772
Om hem op dat moment
Luke te laten vertolken...

125
00:07:19,856 --> 00:07:23,943
...en het een bekroning te laten zijn
van een verhaallijn van twee seizoenen...

126
00:07:24,026 --> 00:07:26,279
...over het traject van dit kind.

127
00:07:26,362 --> 00:07:29,657
Ik zie je wel weer.
Dat beloof ik.

128
00:07:29,740 --> 00:07:33,369
Mark was enthousiast en deed mee
en hij wilde weten...

129
00:07:34,162 --> 00:07:35,913
...hoe we de magie zouden opwekken.

130
00:07:35,997 --> 00:07:38,374
Dat is goed, want we moesten
het nog uitvogelen.

131
00:07:40,084 --> 00:07:43,796
We betrokken Kathy Kennedy
al vroeg bij dit vraagstuk.

132
00:07:43,880 --> 00:07:47,425
En Kathy is bovenal
een geweldige producer.

133
00:07:47,508 --> 00:07:51,220
En producers bedenken manieren
om dingen te realiseren...

134
00:07:51,304 --> 00:07:55,183
...die creatief spannend zijn
voor de verhalenvertellers.

135
00:07:55,600 --> 00:07:59,937
Ze weet niet alleen hoe ze
een omgeving moet creëren...

136
00:08:00,021 --> 00:08:02,523
...waarbij wij
alle vereiste middelen hebben...

137
00:08:02,607 --> 00:08:04,734
...om te experimenteren
en creatief te zijn...

138
00:08:04,817 --> 00:08:08,196
...maar ze weet ook
hoe je ideeën moet laten ontkiemen.

139
00:08:08,279 --> 00:08:11,824
Ze begrijpt het belang van dingen
goed doen en waar dat voor staat.

140
00:08:14,660 --> 00:08:19,582
Een van de uitdagingen van deze serie is,
dat hij heel ambitieus is.

141
00:08:19,665 --> 00:08:24,670
De verwachting is dat het niveau
net zo hoog ligt als bij de speelfilms.

142
00:08:24,754 --> 00:08:31,636
Dus werk je met de zeer getalenteerde
en ervaren kunstenaars die we hebben.

143
00:08:31,719 --> 00:08:35,473
We geven ze zoveel informatie
dat ze echt begrijpen...

144
00:08:35,556 --> 00:08:38,601
...wat succesvolle scènes oplevert.

145
00:08:38,684 --> 00:08:42,146
Wat zo uniek is aan visual effects
technologie...

146
00:08:42,230 --> 00:08:44,649
...of technologie die gebruikt kan worden
in visual effects...

147
00:08:44,732 --> 00:08:47,610
...is dat die van zoveel verschillende
plekken kan komen.

148
00:08:47,693 --> 00:08:51,197
Vanuit de technologiesector
tot aan een kelder.

149
00:08:51,280 --> 00:08:56,661
Openstaan voor het opdoen
van inspiratie...

150
00:08:56,744 --> 00:08:59,330
...door hypermoderne technologie
van overal vandaan...

151
00:08:59,413 --> 00:09:01,582
...maakt 'n groot deel uit
van wat wij doen.

152
00:09:01,666 --> 00:09:05,127
Toen we beseften dat we 'n jongere
Luke Skywalker wilden laten zien...

153
00:09:05,211 --> 00:09:07,338
...hebben we alle beschikbare
technieken bekeken.

154
00:09:07,421 --> 00:09:10,675
Op dit niveau kun je een paar
basispaden belopen.

155
00:09:10,758 --> 00:09:13,678
Ze overlappen enigszins,
maar om het eenvoudig te houden:

156
00:09:13,761 --> 00:09:17,723
Een volledig computergegenereerde
versie van een personage...

157
00:09:17,807 --> 00:09:20,893
...gebaseerd op scans, research
en oude beelden.

158
00:09:20,977 --> 00:09:23,604
Dat hebben ze gebruikt
voor Grand Moff Tarkin.

159
00:09:23,938 --> 00:09:26,732
Jouw werk overstijgt alle verwachtingen.

160
00:09:26,816 --> 00:09:28,943
Het is makkelijk te herkennen...

161
00:09:29,026 --> 00:09:31,779
...maar door alle nieuwe software
en processorkracht...

162
00:09:31,862 --> 00:09:34,865
...wordt dat snel beter.

163
00:09:35,950 --> 00:09:37,618
Er is nog een de-agingsstechniek.

164
00:09:37,702 --> 00:09:43,583
Daarbij verwijdert een airbrush-kunstenaar
dingen als rimpels en zo.

165
00:09:43,666 --> 00:09:46,794
Dan heb je nog Deepfake,
waarbij je de machine leert...

166
00:09:46,877 --> 00:09:49,130
...om te extrapoleren...

167
00:09:49,213 --> 00:09:54,552
...vanuit een enorme hoeveelheid
binnengehaalde beelden.

168
00:09:54,635 --> 00:09:56,470
Je stopt er beelden in
van het internet...

169
00:09:56,554 --> 00:09:59,849
...of in ons geval
alle bestaande beelden...

170
00:09:59,932 --> 00:10:02,351
...die we van dat personage
in die tijd hebben.

171
00:10:02,435 --> 00:10:07,398
Zo ontstaat 'n bibliotheek vol
uitdrukkingen, blikken, belichting.

172
00:10:07,982 --> 00:10:10,484
En als je het dan laat vertolken...

173
00:10:10,568 --> 00:10:15,948
...zoekt de AI uit
welke uitdrukking zou passen...

174
00:10:16,032 --> 00:10:19,910
...bij wat er
in de gezichtenbibliotheek zit.

175
00:10:19,994 --> 00:10:23,456
Je vervangt dus het gezicht
dat je hebt gefilmd...

176
00:10:23,539 --> 00:10:26,542
...met een fotorealistisch beeld
dat het uitkiest en overeenkomt.

177
00:10:27,001 --> 00:10:29,086
Door al die dingen in elkaar te passen...

178
00:10:29,170 --> 00:10:33,841
...ontstaat de illusie dat je
een jongere versie ziet rondlopen...

179
00:10:33,924 --> 00:10:39,430
...terwijl je eigenlijk beelden ziet die
gekozen zijn door een robuust algoritme...

180
00:10:39,513 --> 00:10:46,062
...dat de juiste zichtlijn of uitdrukking
uit de gezichtenbibliotheek trekt.

181
00:10:46,145 --> 00:10:48,814
We hebben alle drie de technieken
bekeken.

182
00:10:50,191 --> 00:10:54,737
Jon was echt benieuwd
hoever de technologie nu was.

183
00:10:54,820 --> 00:10:58,282
Dus had hij Landis Fields
in mijn kantoor opgesloten...

184
00:10:58,616 --> 00:11:02,411
...als zijn eigen researchproject
om Deepfake zorgvuldig te bestuderen.

185
00:11:02,495 --> 00:11:04,080
Eens kijken hoever we komen.

186
00:11:04,163 --> 00:11:07,333
Is er een versie van Deepfake
geschikt voor de serie?

187
00:11:07,416 --> 00:11:09,502
Bereiken we zo die gelijkenis?

188
00:11:11,212 --> 00:11:15,883
Landis is een briljante art director,
designer, modelleur...

189
00:11:15,966 --> 00:11:18,803
...en het type gestoorde professor.

190
00:11:19,553 --> 00:11:22,932
Precies het type mens waar wij
dol op zijn bij ILM.

191
00:11:23,015 --> 00:11:25,226
We sloten hem op in een kamer. Echt.

192
00:11:25,309 --> 00:11:28,604
We sloten hem op in verband
met privacy en geheimhouding.

193
00:11:28,688 --> 00:11:31,065
En Landis zat achter zijn machine...

194
00:11:31,148 --> 00:11:34,610
...en deed letterlijk alleen dit,
de hele dag. De hele dag.

195
00:11:34,694 --> 00:11:37,238
Het is een soort commandocentrum set-up...

196
00:11:37,321 --> 00:11:40,700
...waar hij keer op keer Deepfake testen
uitvoerde.

197
00:11:40,783 --> 00:11:42,243
Iedereen kan deze software
downloaden...

198
00:11:42,326 --> 00:11:45,538
...en iedereen kan Deepfake beelden
proberen te maken.

199
00:11:45,621 --> 00:11:46,956
Als je de software hebt...

200
00:11:47,039 --> 00:11:51,585
...moet je die informatie verschaffen
om het gezicht opnieuw te laten scheppen.

201
00:11:51,669 --> 00:11:54,130
Dus in het geval van Mark Hamill...

202
00:11:54,213 --> 00:11:56,966
...hebben we veel beelden
uit de originele films ingevoerd.

203
00:11:57,425 --> 00:12:01,512
We hebben natuurlijk de beschikking
over de 4K versie van de serie...

204
00:12:01,595 --> 00:12:03,848
...dus we stopten er zoveel mogelijk
informatie in.

205
00:12:03,931 --> 00:12:06,767
Dit was de eerste keer
dat we deze techniek gebruikten...

206
00:12:06,851 --> 00:12:10,146
...dus hebben we online ook
naar interviews met Mark gezocht.

207
00:12:10,229 --> 00:12:12,940
Alles wat we konden vinden
voor zoveel mogelijk data...

208
00:12:13,023 --> 00:12:15,276
...waarmee een gezicht
zou worden geleverd.

209
00:12:15,359 --> 00:12:19,405
We kunnen niet teruggaan in de tijd
om Luke te filmen zoals wij willen.

210
00:12:19,488 --> 00:12:24,785
Dus we moesten heel specifiek
bronmateriaal boven water krijgen.

211
00:12:25,369 --> 00:12:27,705
Op een gegeven moment
zocht ik het internet af.

212
00:12:27,788 --> 00:12:30,624
Ik vond oude interviews en zo
van Mark Hamill...

213
00:12:30,708 --> 00:12:32,626
...die heel goed waren belicht.

214
00:12:32,710 --> 00:12:36,714
Er waren dus heel veel dingen
waar we aandacht aan schonken.

215
00:12:36,797 --> 00:12:39,341
Je moet veel vertrouwen hebben
in alle technici...

216
00:12:39,425 --> 00:12:41,886
...dat zij je er goed uit laten zien.

217
00:12:42,553 --> 00:12:45,181
Door wat Deepfake technologie
op dat moment was...

218
00:12:45,264 --> 00:12:50,644
...vonden we dat we iets meer moesten
vertrouwen op beproefde technieken...

219
00:12:50,728 --> 00:12:52,104
...dan op Deepfake.

220
00:12:52,188 --> 00:12:56,317
Wij wilden ons vooral richten
op de de-agingsstechnieken.

221
00:12:58,611 --> 00:13:02,323
Ik had ervaring met de-agingstechnologie
in de Ant-Man films.

222
00:13:02,406 --> 00:13:08,037
In de eerste Ant-Man brachten we Michaels
leeftijd terug van zo'n 70 naar 40 jaar.

223
00:13:08,120 --> 00:13:13,125
In de tweede werkten we aan Michael,
Michelle Pfeiffer en Laurence Fishburne.

224
00:13:13,209 --> 00:13:15,044
Een bedrijf genaamd Lola...

225
00:13:15,127 --> 00:13:17,713
...had het meeste de-agingswerk gedaan.

226
00:13:17,797 --> 00:13:20,508
Wij namen dus contact op
en bespraken het met hen.

227
00:13:20,591 --> 00:13:22,885
We gaven hen de supervisie hierover
op de set.

228
00:13:23,594 --> 00:13:25,554
We hadden twee acteurs: Mark Hamill...

229
00:13:25,638 --> 00:13:27,640
...en een dubbelganger genaamd Max.

230
00:13:27,723 --> 00:13:29,975
We filmden hen allebei op de set.

231
00:13:30,059 --> 00:13:33,312
We hadden Max al eerder
met de hele cast gefilmd.

232
00:13:33,395 --> 00:13:37,817
Hem filmen was al een heel gedoe, want we
moesten tegen Sarah Finn zeggen:

233
00:13:37,900 --> 00:13:42,154
We willen iemand hebben die fysiek lijkt
op hoe Mark eruitzag...

234
00:13:42,238 --> 00:13:43,739
...net na Return of the Jedi.

235
00:13:43,823 --> 00:13:47,785
We konden niet zomaar 'n oproep plaatsen,
dus we maakten een lijst van mensen...

236
00:13:47,868 --> 00:13:50,204
...die zij kende die geschikt konden zijn.

237
00:13:50,287 --> 00:13:53,791
Toen lieten we hem auditie doen
voor een andere rol.

238
00:13:53,874 --> 00:13:57,294
Daarna vertelden we hem waar het om ging
en hij deed geweldig mee.

239
00:13:57,378 --> 00:14:00,422
Bij die repetitie stond je
iets naar rechts.

240
00:14:00,506 --> 00:14:02,424
Ik wil je graag in het midden.
-Helemaal in het midden.

241
00:14:02,508 --> 00:14:06,512
We zagen elkaar de scènes spelen en
we probeerden op elkaar af te stemmen.

242
00:14:06,595 --> 00:14:09,515
Ik keek op de monitor
en hoewel het een klein beeld is...

243
00:14:09,598 --> 00:14:13,018
...dacht ik: jee, hij lijkt
meer op mij dan ik.

244
00:14:13,102 --> 00:14:16,230
Die gast was griezelig treffend.

245
00:14:16,313 --> 00:14:17,898
En hij is een goede acteur.

246
00:14:17,982 --> 00:14:20,734
Wat ik magischer vind
dan de technologie:

247
00:14:20,818 --> 00:14:26,073
Zien hoe Mark iemand probeert te leren
een jongere versie van hemzelf te zijn.

248
00:14:26,156 --> 00:14:30,578
Als je daar alle hulpmiddelen
en processen bij weghaalt...

249
00:14:30,661 --> 00:14:32,872
...is dat heel mooi en ontroerend.

250
00:14:32,955 --> 00:14:33,956
Kom, kleine vriend.

251
00:14:34,832 --> 00:14:37,501
Ik wilde heel graag een gesprek
met mezelf...

252
00:14:37,585 --> 00:14:40,963
...met dat 7-jarige jongetje
dat volgens mij nog steeds in me zit...

253
00:14:41,046 --> 00:14:44,800
...om mezelf eraan te herinneren:
bedenk waar je nu bent, wat je ziet.

254
00:14:44,884 --> 00:14:49,138
Misschien is het de Engelsman in me,
of mijn professionalisme.

255
00:14:49,221 --> 00:14:53,559
Ik heb geen foto met ze gemaakt, ik zei
niet: 'Ik ben een groot fan', maar...

256
00:14:53,642 --> 00:14:56,228
...maar volgens mij dachten we
dat wel allemaal.

257
00:14:58,522 --> 00:15:02,359
Oké. Kijk wie terugkeert
en ze lopen door de gang.

258
00:15:02,443 --> 00:15:06,322
Toen we Mark filmden,
filmden we hem op de set...

259
00:15:06,405 --> 00:15:10,409
...van de brug van de Imperial
light cruiser in de Volume...

260
00:15:10,492 --> 00:15:13,370
...en we lieten hem die scène uitvoeren.

261
00:15:13,454 --> 00:15:19,710
Direct daarna brachten we hem naar
onze lichtinstallatie, genaamd de Egg.

262
00:15:20,336 --> 00:15:23,339
Daar reproduceerden we alles
wat hij net had gedaan.

263
00:15:23,422 --> 00:15:29,386
Maar daardoor kregen we ultra-high
resoluties van zijn gezichtsstructuur...

264
00:15:29,470 --> 00:15:32,848
...en ultieme beheersing
over heel technische dingen...

265
00:15:32,932 --> 00:15:35,851
...wat belichting,
plaatsbepaling en timing betreft.

266
00:15:36,268 --> 00:15:38,520
Daarna konden we die beide performances...

267
00:15:38,604 --> 00:15:40,814
...zowel die op de set
als in de Egg...

268
00:15:40,898 --> 00:15:43,859
...gebruiken om
het uiteindelijke resultaat te bereiken.

269
00:15:46,904 --> 00:15:51,533
De Egg is een assemblage
van duizenden kleine LED-lampjes...

270
00:15:51,617 --> 00:15:53,535
...die we kunnen besturen en animeren.

271
00:15:53,619 --> 00:15:55,829
We kunnen de belichting
aanpassen aan de set...

272
00:15:55,913 --> 00:16:01,210
...en interactieve belichting toevoegen.
Het lijkt dus wel wat op de Volume.

273
00:16:01,293 --> 00:16:03,879
We filmden een scène, wat tekst...

274
00:16:04,338 --> 00:16:08,384
...dan namen we de dailies door
en monteerden het live...

275
00:16:08,467 --> 00:16:13,472
...waarna Jon en Dave en Peyton
meteen een selectie konden maken.

276
00:16:13,973 --> 00:16:17,643
Daarna droegen we het over aan Lola,
aan Trent bij Lola.

277
00:16:17,726 --> 00:16:19,603
Zij programmeerden het in de Egg.

278
00:16:19,687 --> 00:16:22,314
Terwijl wij filmden
markeerden zij de takes met een rondje...

279
00:16:22,398 --> 00:16:24,024
...en leverden ze data aan bij de Egg.

280
00:16:24,858 --> 00:16:27,111
Dit moest allemaal in één dag.

281
00:16:27,695 --> 00:16:30,656
Eén dag met Mark, één dag met de Egg.

282
00:16:31,365 --> 00:16:34,702
Het was een heel lange dag,
dat kun je je vast wel voorstellen.

283
00:16:35,661 --> 00:16:37,121
Ook door de geheimhouding.

284
00:16:37,204 --> 00:16:41,000
Iedereen die hier niet hoeft te zijn,
graag vertrekken. Bedankt.

285
00:16:41,083 --> 00:16:44,169
Zelfs terwijl wij deze personages
filmden op de set...

286
00:16:44,253 --> 00:16:47,172
...waren de meeste crewleden
op locatie in Simi Valley...

287
00:16:47,256 --> 00:16:48,674
...voor Robert Rodriguez' aflevering.

288
00:16:48,757 --> 00:16:54,972
De filmcrew die achterbleef voor 't moment
dat Mark Hamill de set opliep...

289
00:16:55,055 --> 00:16:59,226
...was het kleinst mogelijke team
dat nodig was om het werk te doen.

290
00:16:59,309 --> 00:17:02,688
Dat gaf ons de grootste kans
om dit geheim te houden.

291
00:17:02,771 --> 00:17:06,066
Ik zei: Jullie hoeven je om mij
geen zorgen te maken.

292
00:17:06,150 --> 00:17:09,069
Ik heb lang geleden al geleerd
om een geheim te bewaren.

293
00:17:09,153 --> 00:17:12,322
Dat Empire-geheim
heb ik anderhalf jaar moeten bewaren.

294
00:17:12,406 --> 00:17:14,366
Maar toen was er nog geen social media.

295
00:17:14,450 --> 00:17:18,787
Er hoeft maar één persoon te zijn,
in een lab, die de film bewerkt...

296
00:17:18,871 --> 00:17:24,918
...kleurcorrectie, er zijn zoveel
variabelen en onbekende factoren.

297
00:17:25,002 --> 00:17:29,882
Maar één persoon die dat ziet
en op social media plaatst:

298
00:17:29,965 --> 00:17:31,216
Raad eens wat ik zag?

299
00:17:31,300 --> 00:17:32,634
Het was zo'n tijd...

300
00:17:32,718 --> 00:17:35,929
...waarin iedereen tot aan het einde
nagels zat te bijten.

301
00:17:36,013 --> 00:17:38,849
Elke dag, voordat die aflevering
werd uitgezonden...

302
00:17:38,932 --> 00:17:41,602
...werd gegoogeld op The Mandalorian...

303
00:17:41,685 --> 00:17:44,730
...om te kijken
wat de nieuwste informatie was.

304
00:17:44,813 --> 00:17:46,774
Een extra controle
dat het ene personage...

305
00:17:46,857 --> 00:17:50,069
...dat we wisten dat geheim moest blijven,
niet gelekt werd.

306
00:17:50,152 --> 00:17:52,488
Iedereen wist dat Rosario
Ahsoka zou worden.

307
00:17:52,571 --> 00:17:55,407
Iedereen wist dat Temuera
Boba zou worden.

308
00:17:55,491 --> 00:17:57,910
Alles werd gelekt,
wij hebben niks bekendgemaakt.

309
00:17:57,993 --> 00:18:00,496
Maar beetje bij beetje gaat het lekken...

310
00:18:00,579 --> 00:18:04,541
...en je wil dat het schip
op tijd de haven bereikt.

311
00:18:04,625 --> 00:18:06,293
We moesten Mark geheimhouden.

312
00:18:06,376 --> 00:18:08,712
Dus bevatte het script
misleidende passages.

313
00:18:08,796 --> 00:18:11,381
Op de illustraties was Luke niet te zien.

314
00:18:11,465 --> 00:18:15,302
We creëerden tijdelijke visual effects
voor het personage Plo Koon.

315
00:18:19,056 --> 00:18:22,893
Grote fans weten dat Plo Koon
mijn favoriete Jedi is.

316
00:18:23,310 --> 00:18:28,649
En veel mensen,
als Plo Koon gelekt zou worden...

317
00:18:28,732 --> 00:18:33,153
...zouden denken: natuurlijk,
want Dave is dol op Plo Koon.

318
00:18:33,237 --> 00:18:36,698
Dus we probeerden intriges
aan te brengen.

319
00:18:36,782 --> 00:18:42,121
We hadden een digitaal hoofd
van Plo Koon op de acteur gezet.

320
00:18:42,204 --> 00:18:43,705
Het leek dus op Plo Koon.

321
00:18:43,831 --> 00:18:46,250
In het eerste seizoen
was het Jon gelukt...

322
00:18:46,333 --> 00:18:50,003
...om Grogu geheim te houden,
maar hij werd einde aflevering 1 onthuld.

323
00:18:50,087 --> 00:18:53,423
In het tweede seizoen moesten we het
het hele seizoen volhouden...

324
00:18:53,507 --> 00:18:57,010
...tot aan het einde van de laatste
aflevering. Het mocht niet lekken.

325
00:18:57,094 --> 00:19:00,514
Achteraf gezien is het een klein wonder
dat het geheim is gebleven.

326
00:19:00,597 --> 00:19:01,807
Daar ben ik blij om...

327
00:19:01,890 --> 00:19:06,395
...want het was magisch voor mensen
om dat in real time te ontdekken.

328
00:19:06,478 --> 00:19:09,690
Ik herinner me de eerste keer dat we
samenkwamen in de montagekamer...

329
00:19:09,773 --> 00:19:10,941
...voor Peytons eerste versie.

330
00:19:11,024 --> 00:19:14,903
We waren met z'n zevenen
en bij zes stonden de tranen in de ogen.

331
00:19:14,987 --> 00:19:17,156
Het was spectaculair.

332
00:19:17,239 --> 00:19:19,366
En toen kwam het besef:

333
00:19:20,325 --> 00:19:23,495
O jee, dit werkt echt.
Nu moeten we zijn gezicht veranderen.

334
00:19:23,579 --> 00:19:28,917
Toen beseften we onze verantwoordelijkheid
om dit moment te laten slagen...

335
00:19:29,001 --> 00:19:31,461
...na de visual effects.
Het was angstaanjagend.

336
00:19:32,754 --> 00:19:37,259
Mensen kennen dit personage
al 40 jaar.

337
00:19:37,342 --> 00:19:41,471
Alleen al dat personage weer zien
raakt een gevoelige snaar.

338
00:19:41,555 --> 00:19:44,183
Zeker om dat personage te zien
in deze serie.

339
00:19:44,266 --> 00:19:45,601
En voor fans is het ook...

340
00:19:45,684 --> 00:19:48,437
Ik was 13 toen de eerste Star Wars-film
uitkwam...

341
00:19:48,520 --> 00:19:50,731
...dus ik groeide op met Star Wars.

342
00:19:50,814 --> 00:19:54,651
En altijd was er die jonge fan in mij
die wilde zien...

343
00:19:54,735 --> 00:19:58,447
...hoe hij zou zijn in volledige
Jedi-modus, na Return of the Jedi.

344
00:19:58,530 --> 00:19:59,698
Nu kregen we die kans.

345
00:19:59,781 --> 00:20:02,743
Een verwonding en dan de Force...

346
00:20:05,746 --> 00:20:07,456
Ik zei grappend tegen George:

347
00:20:07,539 --> 00:20:12,127
Als Return of the Jedi eindigt,
is alles voorbij voor mij.

348
00:20:12,211 --> 00:20:17,257
Het is bijna alsof je drie films gebruikt
om je te laten weten...

349
00:20:17,341 --> 00:20:22,262
...hoe James Bond zijn 'license to kill'
verdiende. En dan is het voorbij.

350
00:20:22,346 --> 00:20:25,724
Geen Dr. No, geen Goldfinger,
geen From Russia with Love.

351
00:20:25,807 --> 00:20:27,517
Het was een grap...

352
00:20:27,601 --> 00:20:30,354
...maar ik bedacht me
dat hij van een boerenknul...

353
00:20:30,437 --> 00:20:32,814
...een trainee en toen een Jedi werd.

354
00:20:32,898 --> 00:20:39,029
En dan is het voorbij en hoor je
niets meer over zijn daden als Jedi.

355
00:20:39,112 --> 00:20:41,865
Het was leuk om een zeldzame blik
te werpen...

356
00:20:41,949 --> 00:20:47,537
...op wat hij deed
voor hij de Jedi Academie oprichtte...

357
00:20:47,621 --> 00:20:49,289
...maar na Jedi.

358
00:20:49,373 --> 00:20:51,667
Deze laatste gang is de climax.

359
00:20:51,750 --> 00:20:55,545
We hebben hem nu op elk dek zien lopen.

360
00:20:55,629 --> 00:20:58,715
We bespraken dat we hem makkelijk...

361
00:20:58,799 --> 00:21:02,844
...overdreven bekwaam konden maken...

362
00:21:02,928 --> 00:21:06,807
...maar ik zei: Het is interessant,
want hij is getraind...

363
00:21:06,890 --> 00:21:09,810
...maar ik weet niet wie hem
zwaardvechten heeft geleerd.

364
00:21:09,893 --> 00:21:14,815
Dus zijn stijl moest beter zijn
dan die we in Jedi zagen...

365
00:21:15,232 --> 00:21:19,987
...maar in de basis moest het
dezelfde vechtzwaardtechniek zijn.

366
00:21:20,070 --> 00:21:22,990
En zijn techniek en die van Ahsoka
moesten sterk afwijken.

367
00:21:23,073 --> 00:21:26,493
En strikt genomen heeft zij
veel meer training gehad dan hij.

368
00:21:26,576 --> 00:21:29,496
Ze is meer ervaren. Dat staat mensen
niet meer helder voor ogen...

369
00:21:29,579 --> 00:21:31,957
...door wanneer deze personages
zijn gecreëerd.

370
00:21:32,040 --> 00:21:36,169
Er is veel aandacht gegeven
aan elk detail.

371
00:21:36,253 --> 00:21:39,381
We besloten hem eruit te laten zien
als in Return of the Jedi.

372
00:21:39,464 --> 00:21:43,593
Daar wist ik veel van, want ik werkte toen
in 'n bioscoop. Ik heb hem veel gezien.

373
00:21:43,677 --> 00:21:47,055
Bijzonder genoeg heeft het kostuum
van Luke een andere kleur dan je denkt.

374
00:21:47,139 --> 00:21:50,600
We moesten dus nadenken over:
het is bruin, maar het lijkt zwart.

375
00:21:50,684 --> 00:21:53,562
Dit heeft iets heel dramatisch.

376
00:21:53,645 --> 00:21:56,773
Gedeeltelijk was het:
het hoort er zwart uit te zien.

377
00:21:56,857 --> 00:22:00,777
Er was voor dat kostuum gekozen
om het in het midden te laten...

378
00:22:00,861 --> 00:22:02,571
...of hij naar de duistere kant
was overgelopen...

379
00:22:02,654 --> 00:22:05,657
...omdat hij een Force-choke
uitvoerde op de Gamorreans.

380
00:22:05,741 --> 00:22:09,953
Dat hoort bij het verhaal van Luke,
maar niet bij dat van ons.

381
00:22:10,037 --> 00:22:12,331
Maar als we die look niet hadden...

382
00:22:12,414 --> 00:22:15,417
...zou het afwijken
van het collectieve geheugen...

383
00:22:15,500 --> 00:22:18,086
...van hoe Luke Skywalker
er toen uitzag.

384
00:22:18,170 --> 00:22:20,422
Er wordt dus heel veel besproken.

385
00:22:20,505 --> 00:22:23,800
Gelukkig is Peyton Reed een groot fan,
net als Dave...

386
00:22:23,884 --> 00:22:27,220
...en dus kijken we naar foto's
en besluiten we samen.

387
00:22:27,304 --> 00:22:31,558
En zakken. Is het een neerwaartse
beweging of alleen die vuist?

388
00:22:31,641 --> 00:22:33,393
Ik denk alleen de vuist.

389
00:22:39,191 --> 00:22:42,944
Wat maakt van Luke Luke?
Welke uitdrukkingen maken van Luke Luke?

390
00:22:43,028 --> 00:22:45,113
Welke belichting maakt van Luke Luke?

391
00:22:45,197 --> 00:22:47,741
Terugkijken naar de beelden
is heel interessant.

392
00:22:47,824 --> 00:22:51,495
In elke scène, in elk shot,
ziet hij er iets anders uit.

393
00:22:51,578 --> 00:22:53,663
En als je erin duikt...

394
00:22:53,747 --> 00:22:56,958
...en je analyseert de vorm
van zijn wang of neus...

395
00:22:57,042 --> 00:23:00,170
Hij is dezelfde persoon
maar bij andere belichting...

396
00:23:00,253 --> 00:23:03,632
...ziet hij er zeker anders uit.

397
00:23:03,715 --> 00:23:05,258
In Jabba's paleis...

398
00:23:05,342 --> 00:23:08,678
...met sterke belichting,
ziet hij er op een bepaalde manier uit.

399
00:23:08,762 --> 00:23:11,598
En dan hangt hij in Endor
ondersteboven...

400
00:23:11,681 --> 00:23:14,101
...bij de Ewoks,
en dan ziet hij er heel anders uit.

401
00:23:14,184 --> 00:23:18,939
Dus als je naar alle beeltenissen
van Luke in al die films kijkt...

402
00:23:19,022 --> 00:23:23,985
...dan wijzen mensen andere beelden aan
van hoe Luke er in hun hoofd uitziet.

403
00:23:24,069 --> 00:23:26,947
Dat was ook zo tijdens onze voorbereiding.

404
00:23:27,030 --> 00:23:31,827
We keken naar dingen, zoals een kapsel,
een houding, een glimlach...

405
00:23:31,910 --> 00:23:33,745
...of een schittering in zijn oog.

406
00:23:33,829 --> 00:23:38,542
Mensen hadden een ander beeld van
of iets accuraat was of niet.

407
00:23:38,625 --> 00:23:41,294
Dus experimenteerden we
met verschillende dingen.

408
00:23:41,378 --> 00:23:44,214
We veranderden het haar,
lieten het over de oren vallen...

409
00:23:44,297 --> 00:23:47,092
...of verder naar achteren in de nek.

410
00:23:47,175 --> 00:23:50,929
We veranderden z'n nekmaat, z'n kraag
ging omhoog, z'n schouders omlaag.

411
00:23:51,012 --> 00:23:52,889
Allemaal om te testen.

412
00:23:52,973 --> 00:23:56,768
Wanneer gaan we te ver?
Wanneer lijkt hij niet meer?

413
00:23:56,852 --> 00:24:03,525
Digitale gezichten zijn het moeilijkste
visual effect in de hele wereld.

414
00:24:03,608 --> 00:24:06,236
Niet alleen
omdat het technisch moeilijk is...

415
00:24:06,319 --> 00:24:08,655
...of omdat de technologie
zich nog ontwikkelt.

416
00:24:08,738 --> 00:24:12,284
Maar omdat elk mens
een expert in gezichten is.

417
00:24:12,367 --> 00:24:17,289
Een gezicht heeft iets heel
magisch en natuurlijks.

418
00:24:17,372 --> 00:24:23,879
En iedereen heeft een mening
over hoe je een gezicht leest.

419
00:24:23,962 --> 00:24:28,300
Dan gaat het ook nog eens
om een heel bekend gezicht...

420
00:24:28,383 --> 00:24:32,095
...dat zoveel voor zoveel mensen betekent.

421
00:24:32,846 --> 00:24:34,681
Moge de Force met je zijn.

422
00:24:37,559 --> 00:24:39,269
Elk aspect hiervan is belangrijk.

423
00:24:39,352 --> 00:24:43,982
De opbouw van X-wing naar lichtzwaard,
naar lichtzwaardkleur, naar vechtstijl...

424
00:24:44,065 --> 00:24:46,401
...naar buiten met de mantel
tot de onthulling.

425
00:24:46,485 --> 00:24:49,279
Alles werkt toe naar: Ik wil dit.

426
00:24:49,779 --> 00:24:52,616
Als je dit wil omdat je je
als publiek betrokken voelt...

427
00:24:52,699 --> 00:24:56,119
...dan slaan het gezicht en de stem
ook beter aan.

428
00:24:56,203 --> 00:24:58,872
En plots heb je een moment...

429
00:24:58,955 --> 00:25:02,876
...waarbij de vervulling van de wens
de verhaallijn ontmoet...

430
00:25:02,959 --> 00:25:06,171
...wat er verteld wordt, en het is
ballistisch en alles vindt plaats.

431
00:25:06,254 --> 00:25:12,010
Maar als een van die dingen mislukt,
laat het de rest ontsporen.

432
00:25:13,053 --> 00:25:17,474
Mensen focussen zich op één ding
en zeggen: Nou, het gezicht...

433
00:25:17,557 --> 00:25:21,102
Oké, maar het zijn waarschijnlijk
heel veel andere dingen...

434
00:25:21,186 --> 00:25:23,271
...waardoor je er wel of niet in meegaat.

435
00:25:23,563 --> 00:25:28,568
Dat is de eerste keer in die laatste
aflevering dat we muziek horen...

436
00:25:28,652 --> 00:25:31,071
...uit de oorspronkelijke trilogie.

437
00:25:41,456 --> 00:25:42,749
Ben jij een Jedi?

438
00:25:44,042 --> 00:25:45,043
Dat ben ik.

439
00:25:46,419 --> 00:25:50,131
Tot aan dat moment was alles
nieuwe muziek geweest van Ludwig.

440
00:25:50,215 --> 00:25:54,302
Dat was de eerste keer dat je
muziek van John Williams hoorde.

441
00:25:55,011 --> 00:26:01,017
En dat zorgt ook... Laten we nooit het
belang van John Williams onderschatten...

442
00:26:02,394 --> 00:26:05,355
...want dat hoort bij wat Star Wars
tot Star Wars maakt.

443
00:26:05,438 --> 00:26:09,693
Wij gebruikten dus geen enkel thema
daarvan in de serie.

444
00:26:09,776 --> 00:26:14,030
Als je die muziek dan op dit moment inzet,
dan heb je een krachtig middel bewaard.

445
00:26:14,114 --> 00:26:17,284
En al die dingen helpen
om het visual effect te laten slagen.

446
00:26:17,701 --> 00:26:19,202
Hij wil niet met je mee.

447
00:26:20,829 --> 00:26:22,205
Hij wil jouw toestemming.

448
00:26:23,415 --> 00:26:26,334
Heel veel jaren geleden,
volgens mij was het 1993...

449
00:26:26,418 --> 00:26:31,172
...regisseerde ik een making-of
voor Forrest Gump met Robert Zemeckis.

450
00:26:31,256 --> 00:26:35,218
ILM verzorgde toen de beelden
waarin JFK sprak...

451
00:26:35,302 --> 00:26:39,347
...en president Johnson en al die mensen
die Forrest Gump onderweg tegenkomt.

452
00:26:39,431 --> 00:26:42,225
Ik weet nog dat Ken Ralston
en Bob Zemeckis...

453
00:26:42,309 --> 00:26:46,146
...en alle visual effects-mensen
die aan die film werkten...

454
00:26:46,229 --> 00:26:51,776
...het begin jaren 90 hadden
over dat dit echt...

455
00:26:51,860 --> 00:26:56,698
'We leren nu deze technologie kennen
om ermee te corrigeren.'

456
00:26:57,365 --> 00:27:00,452
Maar er komt een moment
dat het zo goed is...

457
00:27:00,535 --> 00:27:04,581
...dat het ook op slechte manieren
gebruikt kan worden.

458
00:27:04,664 --> 00:27:08,668
Een programma is nooit goed of slecht
op zichzelf.

459
00:27:08,752 --> 00:27:11,921
Het gaat om hoe het programma
gehanteerd wordt.

460
00:27:12,005 --> 00:27:16,718
Wij proberen ethiek toe te passen
op wat wij doen...

461
00:27:16,801 --> 00:27:19,763
...waarbij wij deze programma's
alleen voor goede dingen inzetten.

462
00:27:20,221 --> 00:27:23,558
Net als bij de tovenaarsleerling
in Fantasia...

463
00:27:23,642 --> 00:27:26,686
...heb je een nieuwe technologie
tot je beschikking...

464
00:27:26,770 --> 00:27:29,022
...zoals Micky het magische boek had.

465
00:27:29,105 --> 00:27:30,523
Door dat magische boek...

466
00:27:30,607 --> 00:27:33,610
...kon hij de dweilen de emmers
laten dragen en het werk laten doen.

467
00:27:33,693 --> 00:27:35,487
Zo is het bij elke technologie.

468
00:27:35,570 --> 00:27:38,657
Nieuwe innovaties leiden
tot onbedoelde gevolgen...

469
00:27:38,740 --> 00:27:42,786
...als je niet helemaal beseft
waar die dingen toe in staat zijn.

470
00:27:42,869 --> 00:27:44,663
Wat Deepfake betreft:

471
00:27:44,746 --> 00:27:47,248
We onderzochten verschillende
technologieën...

472
00:27:47,332 --> 00:27:49,626
...om Luke jong te laten lijken,
voor een verhaal...

473
00:27:49,709 --> 00:27:52,587
...dat we niet anders konden vertellen.
We laten zien hoe we het doen.

474
00:27:52,671 --> 00:27:56,800
Wij hebben dit niet ontwikkeld,
maar het is al beschikbaar.

475
00:27:56,883 --> 00:28:00,720
Dan word je er dus op gewezen dat
het voor doeleinden kan worden gebruikt...

476
00:28:00,804 --> 00:28:03,556
...die bedrieglijker en negatiever zijn.

477
00:28:04,307 --> 00:28:07,560
Fijn was dat we ernaar konden wijzen
en zeggen:

478
00:28:07,644 --> 00:28:11,815
We hebben nog wat jaren voor het
niet van echt te onderscheiden is.

479
00:28:11,898 --> 00:28:15,151
Maar het zal zover komen
dat je het verschil niet kunt zien.

480
00:28:16,027 --> 00:28:20,573
En we gingen erover nadenken,
want als je weet dat het bestaat...

481
00:28:20,657 --> 00:28:22,826
...is het leuk en iets om over te praten.

482
00:28:22,909 --> 00:28:26,621
Maar mensen beseften niet
dat zijn stem niet echt is.

483
00:28:26,705 --> 00:28:28,832
Zijn stem,
die van de jonge Luke Skywalker...

484
00:28:28,915 --> 00:28:34,295
...is volledig nagebootst
met een applicatie genaamd Respeecher.

485
00:28:34,379 --> 00:28:38,216
Het is een neuraal netwerk waar je
informatie in stopt, met lerend vermogen.

486
00:28:38,299 --> 00:28:40,760
Ik had archiefmateriaal
van Mark uit die periode.

487
00:28:40,844 --> 00:28:43,596
We hadden gereinigde ADR
van de oorspronkelijke films...

488
00:28:43,680 --> 00:28:45,890
...een boek dat hij toen
had ingesproken...

489
00:28:45,974 --> 00:28:49,519
...en Star Wars radiohoorspelen
van hem uit die tijd.

490
00:28:49,602 --> 00:28:52,605
Ik kon daar schone opnames van
in het systeem stoppen.

491
00:28:52,689 --> 00:28:56,401
Dat werd in stukjes gehakt en zo kon
het neurale netwerk deze data leren.

492
00:28:56,484 --> 00:29:01,948
De computer samplet klanken
en tonen van een jongere Mark Hamill...

493
00:29:02,031 --> 00:29:06,286
...en creëert een geluid
dat klinkt als Luke Skywalker.

494
00:29:06,369 --> 00:29:07,954
Hij heeft een band met de Force...

495
00:29:08,955 --> 00:29:11,166
...maar zonder training
kun je daar niks mee.

496
00:29:11,249 --> 00:29:13,793
Je beseft dat het
steeds moeilijker wordt...

497
00:29:13,877 --> 00:29:16,504
...om je eigen ogen en oren te geloven
op dit gebied.

498
00:29:16,588 --> 00:29:19,632
Het goede nieuws is dat technologie
waarschijnlijk...

499
00:29:19,716 --> 00:29:23,052
Technologie verdwijnt hoe dan ook niet.

500
00:29:23,136 --> 00:29:25,638
Maar andere mensen
die technologie begrijpen...

501
00:29:25,722 --> 00:29:27,223
Als we hierop kunnen anticiperen...

502
00:29:27,307 --> 00:29:30,894
Nu is er blockchaintechnologie
en wij hebben het over ketencodes.

503
00:29:30,977 --> 00:29:34,105
Mijn ketencode zit al 25 jaar
in dit harnas gecodeerd.

504
00:29:35,273 --> 00:29:38,067
Dit ben ik. Boba Fett.

505
00:29:38,151 --> 00:29:42,655
We suggereerden dat iedereen
een blockchain-identificatie heeft.

506
00:29:42,739 --> 00:29:47,577
Zouden bepaalde beelden of video's
die officieel worden vrijgegeven...

507
00:29:47,660 --> 00:29:49,496
...een soort stempel kunnen krijgen?

508
00:29:49,579 --> 00:29:52,499
Iets waardoor je ziet dat iets echt is.

509
00:29:52,582 --> 00:29:55,835
Want het wordt steeds moeilijker
om nep van echt te onderscheiden.

510
00:29:55,919 --> 00:29:59,130
Als we dat weten, kunnen we
dat door technologie laten oplossen.

511
00:29:59,631 --> 00:30:02,091
Dus kenmerken die aangeven...

512
00:30:02,175 --> 00:30:06,554
...waar dit beeld vandaan komt,
ingebouwd in de blockchain.

513
00:30:06,638 --> 00:30:10,266
Hoe is het aangepast of veranderd?
Wanneer is het gemaakt?

514
00:30:10,767 --> 00:30:16,105
Die kenmerken vereisen geen database
of een bestuursorgaan.

515
00:30:16,189 --> 00:30:19,692
Maar als de grote techbedrijven
samen zouden zeggen:

516
00:30:19,776 --> 00:30:23,279
'We hebben 'n verificatiestandaard nodig',
zoals op social media gebeurt.

517
00:30:23,363 --> 00:30:27,700
Ik weet of het echt diegene is
omdat hij een blauw vinkje heeft...

518
00:30:27,784 --> 00:30:32,288
...omdat ze op social media
gecheckt zijn op authenticiteit.

519
00:30:32,372 --> 00:30:36,042
Net als in Fantasia,
waarbij de tovenaar komt...

520
00:30:36,125 --> 00:30:42,632
...die ongedaan kan maken wat Mickey
in zijn haast heeft gedaan.

521
00:30:43,299 --> 00:30:46,344
Omdat hij zich bezig hield
met technologie...

522
00:30:46,427 --> 00:30:50,390
...of in dit geval magie, waar
hij niet de gevolgen van overzag.

523
00:30:50,473 --> 00:30:51,599
Het goede nieuws is...

524
00:30:51,683 --> 00:30:55,103
...dat we geweldige technologieën
hebben om verhalen te vertellen.

525
00:30:55,186 --> 00:30:56,312
Die worden alleen maar beter.

526
00:30:56,396 --> 00:31:00,275
Het hoort bij onze verantwoordelijkheid,
die van jullie en mij...

527
00:31:00,358 --> 00:31:03,778
...is om het te monitoren
om te kijken hoe we kunnen helpen...

528
00:31:04,863 --> 00:31:09,742
...het voordeel te maximaliseren en het
nadeel te verminderen of elimineren.

529
00:31:13,162 --> 00:31:16,291
Opgroeiend met Star Wars, bedenk je
niet dat je daar deel van gaat uitmaken.

530
00:31:16,374 --> 00:31:20,587
Het lijkt me voor Jon zo speciaal
om een personage als Grogu te hebben...

531
00:31:20,670 --> 00:31:26,426
...dat in hetzelfde beeld naast R2-D2
kan staan en met hem kan praten.

532
00:31:27,051 --> 00:31:28,970
Dat kun je je niet voorstellen.

533
00:31:29,053 --> 00:31:33,892
En het is 'n grote verantwoordelijkheid om
dat personage naast die andere te zetten.

534
00:31:37,312 --> 00:31:39,397
Ik herinner me Jons blik.

535
00:31:39,480 --> 00:31:41,691
We hadden het over de scène...

536
00:31:41,774 --> 00:31:45,028
...en ik zei: Als we Luke opvoeren,
krijg je Artoo.

537
00:31:45,111 --> 00:31:47,989
En Jon zei: Artoo.

538
00:31:48,072 --> 00:31:49,991
Dat was als kind altijd mijn favoriet.

539
00:31:50,074 --> 00:31:54,412
Mijn god... Er was geen speelgoed van,
alleen die kleine figuurtjes.

540
00:31:54,495 --> 00:31:56,456
Als ik 'n radiobestuurbare had gehad...

541
00:31:56,539 --> 00:31:58,833
...zoals je die nu hebt,
dan was ik gek geworden.

542
00:31:58,917 --> 00:32:01,085
Je ziet iemands innerlijke kind...

543
00:32:01,169 --> 00:32:06,841
...en ik zag in Jon die jongen
die voor het eerst Star Wars zag.

544
00:32:06,925 --> 00:32:10,762
Die stond recht voor me
toen ik Artoo noemde.

545
00:32:10,845 --> 00:32:17,101
Ik maakte meteen een schets
van Artoo die tegen Grogu sprak.

546
00:32:17,185 --> 00:32:18,937
Ik zei: Het moment dat we zoeken...

547
00:32:19,020 --> 00:32:21,773
...is als toen Wicket kennismaakte
met Artoo.

548
00:32:23,358 --> 00:32:27,362
In de postproductie animeerden we
zijn lichtjes opnieuw. Dat was heel leuk.

549
00:32:27,445 --> 00:32:30,073
Want zijn middelste lens
die rondbeweegt...

550
00:32:30,156 --> 00:32:33,076
...geeft een idee van zijn humeur
en wat hij denkt.

551
00:32:33,159 --> 00:32:37,705
We gebruikten een animatie
uit Return of the Jedi.

552
00:32:37,789 --> 00:32:41,417
Die bewerkten we voor de scène
en konden we gebruiken.

553
00:32:41,501 --> 00:32:44,837
Dus we konden wat van Return of the Jedi
direct op Artoo toepassen.

554
00:32:50,051 --> 00:32:55,264
Het was al intens omdat we Mark Hamill
hadden, gekleed als Luke Skywalker...

555
00:32:55,348 --> 00:32:57,725
...op onze set van de gang
van een ruimteschip.

556
00:32:57,809 --> 00:33:00,895
Het was net een droom.
Het was heel vreemd.

557
00:33:00,979 --> 00:33:04,232
En ik maakte het prima.
En toen rolde R2-D2 binnen.

558
00:33:04,857 --> 00:33:10,029
En ik had even een moment,
met R2-D2 daar, dat ik instortte.

559
00:33:10,113 --> 00:33:15,618
Ik begreep het niet en het voelde voor
schut, maar ik kreeg tranen in mijn ogen.

560
00:33:16,285 --> 00:33:18,663
En ik zei: Laat me dit moment herinneren.

561
00:33:18,746 --> 00:33:22,417
Zelfs nu ben ik nog ontroerd.
Maar ik snap niet waarom, echt niet.

562
00:33:22,917 --> 00:33:24,293
Ik snap niet waarom.

563
00:33:24,836 --> 00:33:27,338
Maar daar blijkt maar uit
hoe diep zoiets zit...

564
00:33:27,422 --> 00:33:31,175
...en hoe dat je kindertijd raakt
en hoe je je toen voelde.

565
00:33:31,259 --> 00:33:32,719
Voor een generatie kinderen...

566
00:33:32,802 --> 00:33:35,930
...vertegenwoordigt Grogu
wat Artoo voor mij vertegenwoordigde.

567
00:33:36,014 --> 00:33:37,598
Net als Yoda.

568
00:33:37,682 --> 00:33:42,645
Een magisch, bijzonder personage
waar we hopelijk goed voor zorgen.

569
00:33:47,817 --> 00:33:50,486
Die Grogu-pop is zo geloofwaardig.

570
00:33:50,570 --> 00:33:54,657
Een déjà vu met Yoda, snap je?
Voor mij was Yoda zo echt.

571
00:33:54,741 --> 00:33:57,744
Toen ik de afleveringen bekeek,
dacht ik:

572
00:33:57,827 --> 00:34:01,956
Ik moet het Kind ontmoeten,
en dat is terecht...

573
00:34:02,040 --> 00:34:06,210
...want alleen ik heb enige ervaring
met die soort.

574
00:34:06,294 --> 00:34:07,420
Ga maar.

575
00:34:09,088 --> 00:34:11,549
Je hoort bij hem.
Hij is jouw soort.

576
00:34:14,427 --> 00:34:19,432
Het was belangrijk dat het einde
zich heel krachtig ontwikkelde...

577
00:34:19,515 --> 00:34:21,517
...met de nodige emotie...

578
00:34:21,601 --> 00:34:25,730
...over hoe het publiek reageerde
op de komst van dat personage...

579
00:34:25,813 --> 00:34:29,484
...en het uiteengaan
van Mando en Grogu.

580
00:34:30,526 --> 00:34:32,862
Jon en ik spraken veel
over het einde van E.T.

581
00:34:32,945 --> 00:34:36,657
Je kijkt de hele film
naar E.T. samen met Elliott.

582
00:34:36,741 --> 00:34:40,078
En dan komt er een moment
waarop E.T. moet gaan.

583
00:34:40,161 --> 00:34:43,039
Dat hele einde,
waar Spielberg omheen draait...

584
00:34:43,122 --> 00:34:47,418
...en jij de emoties
tussen E.T. en Elliott gadeslaat.

585
00:34:47,502 --> 00:34:50,338
De emoties van E.T.'s moeder
en broer, iedereen in die scène.

586
00:34:50,421 --> 00:34:53,508
En allemaal met die geweldige muziek
van John Williams.

587
00:34:53,591 --> 00:34:56,928
Ik zei: Dat willen we een beetje
in het Star Wars universum.

588
00:34:57,011 --> 00:35:00,306
Laten we niet bang zijn
voor die emotie op het einde.

589
00:35:00,389 --> 00:35:03,810
Dat vond ik de grootste winst
van die aflevering.

590
00:35:03,893 --> 00:35:07,230
En het was verdiend, want het opsplitsen
van die twee personages...

591
00:35:07,313 --> 00:35:11,025
...aan het eind van het seizoen,
dat brak veel harten.

592
00:35:13,736 --> 00:35:15,947
Goed, vriendje. Het is tijd om te gaan.

593
00:35:21,744 --> 00:35:23,037
Niet bang zijn.

594
00:35:23,121 --> 00:35:26,666
Wat interessant was aan het kijken
naar aflevering 208 van Peyton...

595
00:35:26,749 --> 00:35:28,209
Ik keek met mijn gezin.

596
00:35:28,292 --> 00:35:33,339
Ik kon me niet precies meer
herinneren hoe de aflevering verliep.

597
00:35:34,549 --> 00:35:36,676
Ik kreeg er echt een brok van
in mijn keel.

598
00:35:36,759 --> 00:35:39,345
Niet alleen door de personages
en hun emoties...

599
00:35:39,428 --> 00:35:41,305
...en uiteraard de spectaculaire muziek.

600
00:35:41,389 --> 00:35:45,184
Maar waarschijnlijk ook omdat we
het eindelijk konden loslaten.

601
00:35:46,310 --> 00:35:47,478
Nu weet de wereld het.

602
00:35:47,562 --> 00:35:50,898
Nu kunnen we loslaten wat we
de hele tijd binnen moesten houden.

603
00:35:50,982 --> 00:35:54,318
En kan ik zeggen: Luke Skywalker?
Misschien niet. Ik weet het niet.

604
00:35:57,655 --> 00:36:01,701
Om de reacties te zien, dat was
een hoogtepunt van mijn carrière.

605
00:36:01,784 --> 00:36:05,997
Dat was zeker een van die momenten
die je op één hand kunt tellen...

606
00:36:06,664 --> 00:36:10,459
...die je dankbaar maken
dat je doet wat je doet.

607
00:36:11,085 --> 00:36:15,423
En om Peytons reactie te horen,
die van Dave en vooral die van Mark.

608
00:36:16,090 --> 00:36:19,510
Toen Mark het zag...
En we leven in een interessante tijd.

609
00:36:19,594 --> 00:36:23,598
Een tijd waarin mensen
hun gevoelens uitspreken.

610
00:36:24,640 --> 00:36:30,688
En als je daarvoor kiest, kun je in die
rivier van informatie en feedback waden.

611
00:36:31,189 --> 00:36:37,695
Jon stuurde me links van reactievideo's
die gewoon...

612
00:36:37,778 --> 00:36:40,198
Want ik zie dat soort dingen niet
in het publiek.

613
00:36:40,281 --> 00:36:42,575
Volwassen mannen die huilen.

614
00:36:42,658 --> 00:36:45,620
En mensen die het uitschreeuwen.

615
00:36:46,329 --> 00:36:51,918
Ik vond het echt geweldig om te zien
hoe zij ervan genoten.

616
00:36:55,880 --> 00:37:00,218
We zijn dol op de fans. Zonder hen,
zou ik hier niet met je zitten te praten.

617
00:37:00,301 --> 00:37:05,973
Het is de meest loyale, gepassioneerde
groep mensen die ik ooit ontmoet heb.

618
00:37:06,390 --> 00:37:10,895
Ik ben heel dankbaar voor hun enthousiasme
gedurende al die jaren.

619
00:37:10,978 --> 00:37:15,983
Dat had ik nooit verwacht
en het is iets dat ik enorm koester.

620
00:37:18,945 --> 00:37:23,282
Dit is zulk geweldig werk
en ik denk dat mensen dat ook vinden...

621
00:37:23,366 --> 00:37:26,369
...omdat we het verhaal kunnen vertellen,
met deze effects...

622
00:37:26,827 --> 00:37:30,414
...en we deze ervaringen hebben
en naar de Celebration gaan, toch?

623
00:37:30,498 --> 00:37:34,043
Maar het is ook geweldig om gewoon
aan de kant naar iemand te kijken...

624
00:37:34,126 --> 00:37:37,630
Zoals ik al zei, ik zag het kind
in Jon, zoals hij Star Wars had ervaren.

625
00:37:37,713 --> 00:37:41,926
Ik zit daar met Peyton en je ziet
hoe de crew naar Mark staart...

626
00:37:42,510 --> 00:37:45,221
...en je beseft dat ze zich herinneren
wat het voor hen betekende.

627
00:37:46,180 --> 00:37:51,018
En je beseft dat jij hebt meegewerkt aan
iets dat die ervaring aan mensen geeft.

628
00:37:51,644 --> 00:37:56,691
Dat goede gevoel. In de basis moet
Star Wars je een goed gevoel geven.

629
00:37:57,108 --> 00:38:01,279
Een gevoel dat jou en je gezin,
je kinderen, iedereen, opbeurt.

630
00:38:03,406 --> 00:38:08,786
Veel Star Wars-fans hebben niet langer
de leeftijd van Luke Skywalker.

631
00:38:08,869 --> 00:38:11,580
Zij zijn nu de ouders
en zij nemen afscheid van hun kinderen...

632
00:38:11,664 --> 00:38:14,083
...als die naar school
of de universiteit gaan.

633
00:38:14,667 --> 00:38:18,087
Wat ik mooi vind aan een goede mythe
en een goed verhaal...

634
00:38:18,170 --> 00:38:19,797
...en de wereld die George creëerde...

635
00:38:19,880 --> 00:38:22,425
...is dat er plek is
voor iedereen van elke leeftijd.

636
00:38:22,508 --> 00:38:25,553
Mede daarom wordt het ook
een intergenerationele ervaring.

637
00:38:25,636 --> 00:38:28,556
Zoals mijn vader mij
naar de eerste Star Wars bracht...

638
00:38:28,639 --> 00:38:31,851
...zo zitten er nu veel mensen
samen met hun kinderen op de bank.

639
00:38:31,934 --> 00:38:34,979
Misschien kijken ze om andere redenen
en vinden ze andere dingen leuk...

640
00:38:35,062 --> 00:38:39,358
...maar ik ben blij dat we in
deze gesplitste vermaakindustrie...

641
00:38:39,442 --> 00:38:42,445
...waar iedereen naar dingen kijkt
die hen zijn aangeraden...

642
00:38:42,528 --> 00:38:47,366
...en iedereen zelf inlogt en z'n eigen
platform heeft, waar ze naar kijken...

643
00:38:47,450 --> 00:38:53,873
...dat er een moment is
waarbij meerdere gezinsleden samen...

644
00:38:53,956 --> 00:38:57,918
...hetzelfde kijken en hetzelfde ervaren.

645
00:38:59,211 --> 00:39:02,214
Daar gaat het om bij goede televisie
en goede films.

646
00:39:02,298 --> 00:39:04,967
Ik ben er erg trots op...

647
00:39:05,051 --> 00:39:09,472
...dat The Mandalorian
dat element in zich heeft.

648
00:39:10,765 --> 00:39:14,977
En het is een mooie manier om de volgende
generatie voor te stellen aan Star Wars.

649
00:40:05,236 --> 00:40:07,238
Vertaling: Frank Bovelander