1
00:00:01,760 --> 00:00:04,240
Het Romeinse Rijk is machtig,
2
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
3
00:00:04,360 --> 00:00:08,040
maar dan wordt Pompeï
na een uitbarsting bedolven.
4
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
5
00:00:08,160 --> 00:00:15,120
Je loopt op straat en ziet opeens
stenen uit de lucht vallen.
6
00:00:15,720 --> 00:00:20,040
Bijna 2000 jaar later
werden er afgietsels gemaakt
7
00:00:20,160 --> 00:00:23,400
en kwamen de lichamen
van de overledenen in beeld.
8
00:00:24,600 --> 00:00:27,840
Deze mensen zagen hoe de wereld instortte.
9
00:00:27,920 --> 00:00:31,120
Bij een groep genaamd 'de vluchtelingen'
10
00:00:31,200 --> 00:00:36,840
gebruiken archeologen nu technieken
om hun botten te onderzoeken.
11
00:00:36,920 --> 00:00:39,960
-Je ziet de tanden.
-En veel ook.
12
00:00:40,040 --> 00:00:42,160
Ze willen weten wie het waren.
13
00:00:42,240 --> 00:00:44,280
Mijn hemel, wat is dat?
14
00:00:44,360 --> 00:00:46,960
Hoe ze leefden.
15
00:00:47,080 --> 00:00:53,560
En waarom ze slachtoffer werden
van deze beroemde catastrofe.
16
00:01:02,680 --> 00:01:07,000
Bijna 2000 jaar nadat het door
de Vesuvius werd weggevaagd
17
00:01:07,120 --> 00:01:09,360
groeven archeologen Pompeï uit
18
00:01:09,440 --> 00:01:12,400
en kwam er een Romeinse stad tevoorschijn,
19
00:01:12,480 --> 00:01:18,680
compleet met amfitheater
en een groot forum met tempels.
20
00:01:20,120 --> 00:01:23,600
-Dit is nog eens gaaf.
-We zijn er.
21
00:01:26,840 --> 00:01:29,680
Ze vonden ook lichamen,
22
00:01:30,800 --> 00:01:37,160
waaronder een groep van dertien
die 'de vluchtelingen' worden genoemd.
23
00:01:37,280 --> 00:01:42,680
Ik heb een plan.
Ik begin aan die kant en ga die kant op.
24
00:01:42,760 --> 00:01:49,640
Experts doen forensisch onderzoek
naar hun overblijfselen
25
00:01:50,160 --> 00:01:54,520
onder leiding van dr. Estelle Lazer.
26
00:01:57,480 --> 00:02:01,440
Er zit een gat in de muur
achter de ruimte.
27
00:02:01,560 --> 00:02:05,760
Mensen steken er bloemen in
voor de kleine kinderen.
28
00:02:07,160 --> 00:02:13,160
Het is een indrukwekkende herinnering
aan de zo dodelijke gebeurtenis.
29
00:02:23,280 --> 00:02:27,920
Voor Kayla Iacovino
maken de rotsen duidelijk
30
00:02:28,040 --> 00:02:30,680
waarom het zo dodelijk was.
31
00:02:32,560 --> 00:02:35,520
Het begon met een klap.
32
00:02:37,960 --> 00:02:39,880
Toen de uitbarsting begon,
33
00:02:40,000 --> 00:02:45,280
kwam er een enorme massa omhoog,
in de vorm van een paraplu.
34
00:02:46,760 --> 00:02:52,680
Het maakte vast een enorme herrie,
het magma raakte de grond.
35
00:02:54,400 --> 00:02:59,920
Die enorme wolk verspreidde zich.
36
00:03:04,000 --> 00:03:06,920
De meeste inwoners vertrokken meteen.
37
00:03:08,480 --> 00:03:13,000
Toch zijn er binnen de stadsmuren
meer dan 1000 lichamen gevonden.
38
00:03:14,480 --> 00:03:19,280
Er is lang gedacht dat deze mensen
niet weg konden rennen.
39
00:03:19,400 --> 00:03:23,440
Oude mensen, heel jonge kinderen
en gehandicapten.
40
00:03:29,800 --> 00:03:34,200
Dr. Lazer onderzoekt
deze theorie bij de vluchtelingen.
41
00:03:34,320 --> 00:03:36,840
De schedel. Heel goed.
42
00:03:36,960 --> 00:03:42,600
Ze wil weten of het inderdaad door
hun leeftijd of een handicap kwam.
43
00:03:43,880 --> 00:03:50,240
Met forensische technieken
proberen we achter hun leeftijd te komen.
44
00:03:50,320 --> 00:03:55,440
We kijken of ze ziek waren
of verwondingen hadden.
45
00:03:56,560 --> 00:03:59,360
We onderzoeken hoe ze leefden.
46
00:03:59,440 --> 00:04:00,960
Twee ribben.
47
00:04:01,040 --> 00:04:03,840
We willen weten wie ze waren.
48
00:04:07,120 --> 00:04:13,600
De vluchtelingen zijn in 1961
door Amadeo Maiuri ontdekt.
49
00:04:13,720 --> 00:04:19,320
Het is net of ze bevroren
op het moment dat ze stierven.
50
00:04:25,640 --> 00:04:30,920
Dit was mogelijk gemaakt
door een techniek uit de 19e eeuw.
51
00:04:31,040 --> 00:04:36,800
Archeoloog Antonio de Simone
vertelt hoe het werkt.
52
00:04:36,920 --> 00:04:43,720
Dit is het eerste gipsen afgietsel
dat in Pompeï is gemaakt.
53
00:04:44,880 --> 00:04:51,440
Toen de archeoloog
vijf meter boven de straat groef,
54
00:04:51,560 --> 00:04:54,400
ontdekte hij een holle ruimte.
55
00:04:54,520 --> 00:05:00,280
Hij dacht dat het om
een mensenlichaam kon gaan.
56
00:05:02,400 --> 00:05:05,200
Het vlees was weggerot,
57
00:05:05,320 --> 00:05:10,200
maar de vorm van het lichaam
was bewaard gebleven in de as.
58
00:05:14,640 --> 00:05:17,960
Door de ruimte met gips te vullen,
59
00:05:18,080 --> 00:05:23,160
ontstond er een driedimensionaal
figuur van elk slachtoffer.
60
00:05:23,240 --> 00:05:28,240
Het afgietsel heeft
ervoor gezorgd dat alle details
61
00:05:28,320 --> 00:05:34,880
van de mantel van
het slachtoffer te zien zijn.
62
00:05:35,000 --> 00:05:38,760
Er is een compleet beeld ontstaan.
63
00:05:42,200 --> 00:05:44,720
Als er details ontbraken,
64
00:05:44,840 --> 00:05:49,600
brachten de archeologen
verbeteringen aan het afgietsel aan.
65
00:05:50,600 --> 00:05:53,480
Als je goed kijkt,
66
00:05:53,600 --> 00:05:58,680
kan je een scheidingslijn opmerken.
67
00:05:58,800 --> 00:06:05,680
Het gezicht was waarschijnlijk
een vormloze massa.
68
00:06:05,800 --> 00:06:09,640
Er is met extra gips vorm aan gegeven.
69
00:06:09,720 --> 00:06:13,520
Het is hier dus aangepast.
70
00:06:13,600 --> 00:06:15,560
Ze wilden niet misleiden.
71
00:06:15,640 --> 00:06:20,560
De afgietsels zijn
als een foto van de tragedie.
72
00:06:20,680 --> 00:06:24,480
Ze laten zien wat er is gebeurd.
73
00:06:26,640 --> 00:06:31,080
Toen Maiuri's team eraan werkte,
zouden ook zij
74
00:06:31,360 --> 00:06:36,000
de afgietsels levensechter
hebben willen maken.
75
00:06:36,120 --> 00:06:39,680
Hij bedacht er een verhaal bij
76
00:06:39,800 --> 00:06:43,880
over wie ze waren
en hoe ze zijn overleden.
77
00:06:44,000 --> 00:06:47,000
Het was een opmerkelijke ontdekking.
78
00:06:47,080 --> 00:06:49,680
De 13 slachtoffers lagen bij elkaar.
79
00:06:49,800 --> 00:06:54,400
Het was het grootste aantal
afgietsels bij elkaar.
80
00:06:55,480 --> 00:06:59,080
Hij schreef een aandoenlijk artikel
81
00:06:59,200 --> 00:07:03,600
dat indruk maakte
op de bezoekers van de plek.
82
00:07:04,560 --> 00:07:09,160
Het kwam in de National Geographic
83
00:07:09,280 --> 00:07:14,000
en beschreef de kenmerken van
de groep en de relatie tussen hen.
84
00:07:15,360 --> 00:07:20,240
De lichamen waren in drie
kleinere groepen gevonden.
85
00:07:20,320 --> 00:07:24,600
Ze zijn daarna bij elkaar gelegd.
86
00:07:24,720 --> 00:07:28,400
Maiuri beschreef twee groepen
als boerengezinnen.
87
00:07:28,520 --> 00:07:31,920
Hij zei dat de derde groep
een koopmansfamilie was,
88
00:07:32,040 --> 00:07:36,000
en kwam met details
over hun laatste momenten.
89
00:07:36,120 --> 00:07:41,720
Hij schreef:
'Twee jongens houden elkaars hand vast.
90
00:07:43,120 --> 00:07:47,880
Het lichaam van de moeder is
al verzwakt door de bevalling.
91
00:07:48,000 --> 00:07:53,080
Ze houdt een meisje vast
en probeert de pijn te verbijten.
92
00:07:54,400 --> 00:08:00,320
De koopman aan het einde
steunt op één arm.
93
00:08:00,440 --> 00:08:05,400
Hij rijst op uit de as
en probeert zijn gezin te redden.'
94
00:08:08,120 --> 00:08:11,520
Hij zei zich op bewijzen te baseren,
95
00:08:11,640 --> 00:08:18,560
maar ik weet niet
wat die bewijzen dan zijn.
96
00:08:18,920 --> 00:08:22,280
Dat is een probleem.
97
00:08:22,400 --> 00:08:27,000
Ik wil alle eerdere verhalen ontkrachten,
98
00:08:27,120 --> 00:08:31,240
hun leven teruggeven
en het ware verhaal achterhalen.
99
00:08:31,320 --> 00:08:37,840
Ik denk dat het respectvol is,
ze waren immers slachtoffer.
100
00:08:40,120 --> 00:08:43,640
Maiuri deed wat toen gebruikelijk was.
101
00:08:43,760 --> 00:08:48,480
Hij etaleerde het zo
om bezoekers te trekken.
102
00:08:49,920 --> 00:08:52,680
Nu wordt er anders over gedacht.
103
00:08:53,920 --> 00:08:59,040
Dr. Lazers team wil weten
wie de vluchtelingen echt waren.
104
00:08:59,160 --> 00:09:04,120
Ze dringen met röntgenstralen
tot het gips door
105
00:09:04,320 --> 00:09:08,480
en gebruiken 3D-scans om
replica's van elk afgietsel te maken.
106
00:09:10,280 --> 00:09:13,960
Door ze te plaatsen in
een 3D-model van het hele stadje
107
00:09:14,080 --> 00:09:17,120
kunnen ze in een context worden gezien.
108
00:09:18,120 --> 00:09:24,080
Ze stierven bij de stadsmuren
en hadden bijna kunnen ontkomen.
109
00:09:27,320 --> 00:09:31,760
Aan het begin van de uitbarstingen
gingen de meeste mensen al weg.
110
00:09:31,880 --> 00:09:36,800
Het is de grote vraag waarom
de vluchtelingen waren gebleven.
111
00:09:43,360 --> 00:09:48,680
Het werk begint met het vermeende
hoofd van het eerste gezin.
112
00:09:52,120 --> 00:09:54,280
De koopman.
113
00:10:05,520 --> 00:10:08,400
De schedel is goed bewaard gebleven.
114
00:10:08,480 --> 00:10:13,520
Er zit van alles in.
Er zitten veel botten in.
115
00:10:13,640 --> 00:10:16,360
Het is een mooi skelet.
116
00:10:16,480 --> 00:10:20,320
We moeten er veel informatie
aan kunnen ontlenen.
117
00:10:21,440 --> 00:10:26,880
Tussen de 2000 jaar oude botten
blijkt ook iets moderns uit de scans.
118
00:10:26,960 --> 00:10:31,720
-Kijk eens aan.
-Wat hebben ze erin gedaan? Wat is dat?
119
00:10:32,440 --> 00:10:34,560
Een metalen haak in zijn hoofd.
120
00:10:34,680 --> 00:10:36,800
Dat zien we.
121
00:10:36,920 --> 00:10:42,800
Het is veel metaal. Al die vreemde draden.
122
00:10:42,880 --> 00:10:47,760
Een spijker en pin
houden een arm op z'n plek.
123
00:10:47,840 --> 00:10:52,680
Hieruit blijkt dat Maiuri
er alles aan gelegen was
124
00:10:52,800 --> 00:10:56,280
om hun houdingen zo te laten.
125
00:10:59,000 --> 00:11:05,560
Het team probeert die te negeren
en zich op de botten zelf te richten.
126
00:11:05,680 --> 00:11:08,400
Dit is de eerste röntgenfoto.
127
00:11:08,520 --> 00:11:14,480
Pompeï-kenner Kevin Dicus
voegt zich bij het team om te helpen.
128
00:11:14,600 --> 00:11:20,760
Het is vreemd om achter het ware verhaal
van die mensen te komen.
129
00:11:20,840 --> 00:11:24,080
Omdat ze deel uitmaken
van de moderne historie
130
00:11:24,200 --> 00:11:26,520
van een archeologische plek.
131
00:11:28,720 --> 00:11:32,520
We hebben nu echter
de technologie om dieper te graven.
132
00:11:32,600 --> 00:11:36,000
We gaan tot voorbij het gips.
133
00:11:36,080 --> 00:11:42,120
We zijn het ze verschuldigd
om ze van die moderne verhalen te ontdoen
134
00:11:42,240 --> 00:11:45,200
en uit te zoeken wie ze echt waren.
135
00:11:47,040 --> 00:11:52,200
Bij 'n grondige analyse van de foto's
zijn er nieuwe details te zien.
136
00:11:52,320 --> 00:11:55,600
De voorhoofdsholte.
Die is goed ontwikkeld.
137
00:11:55,720 --> 00:11:59,320
Daaruit blijkt dat het
om een volwassene gaat.
138
00:11:59,440 --> 00:12:05,000
De wortels zijn volledig gevormd.
Het is het gebit van een volwassene.
139
00:12:06,440 --> 00:12:11,440
Op een andere foto is een hand te zien,
met de armbotten eronder.
140
00:12:12,520 --> 00:12:19,520
Tussen de hand en de arm
zijn de polsbotten samengedrukt.
141
00:12:21,120 --> 00:12:25,960
Er is sprake van vrij
ernstige artrose bij de pols.
142
00:12:27,640 --> 00:12:34,640
Het kraakbeen zal verdwenen zijn,
en de botten schuren tegen elkaar.
143
00:12:35,080 --> 00:12:37,040
Het zal pijnlijk zijn geweest.
144
00:12:37,160 --> 00:12:42,720
Het zal opgezwollen zijn geweest
en hij zal pijn hebben gehad.
145
00:12:42,840 --> 00:12:48,280
Ik denk dat het om een ouder iemand ging.
146
00:12:50,200 --> 00:12:54,840
Er rijst langzaam een mens
uit het afgietsel op.
147
00:12:54,960 --> 00:12:59,960
De mensen zagen ze altijd meer
als standbeeld dan als een mens.
148
00:13:06,000 --> 00:13:11,200
Ze scannen de rest van het afgietsel.
Uit de laatste foto blijkt
149
00:13:11,320 --> 00:13:14,720
hoe zijn laatste momenten
van wanhoop waren.
150
00:13:14,840 --> 00:13:17,760
-Dat bot.
-Ja.
151
00:13:29,000 --> 00:13:34,720
Het team onderzoekt in Pompeï
de man die 'de koopman' wordt genoemd.
152
00:13:34,880 --> 00:13:37,840
Dat bot zal gebroken zijn.
153
00:13:37,960 --> 00:13:42,720
Het ging om een ouder iemand
die aan artrose leed.
154
00:13:42,840 --> 00:13:45,520
-Dat zijn aparte botten.
-Ja.
155
00:13:50,720 --> 00:13:54,880
Uit de röntgenfoto's
blijkt nog iets intrigerends.
156
00:13:55,000 --> 00:13:58,480
Dat is het opperarmbeen.
157
00:13:58,600 --> 00:14:02,560
Er zitten wat breuken in.
158
00:14:02,680 --> 00:14:08,640
Er zijn fracturen
die na zijn dood zijn ontstaan,
159
00:14:08,760 --> 00:14:12,120
en ook fracturen
van rond de tijd van zijn dood.
160
00:14:12,240 --> 00:14:17,240
Boven aan het opperarmbeen
zit een knotsvormig uiteinde.
161
00:14:17,360 --> 00:14:21,880
Er zit een fractuur in
die amper te zien is
162
00:14:22,000 --> 00:14:25,600
en die mogelijk ontstaan is
door een val op zijn arm.
163
00:14:26,800 --> 00:14:33,520
Rond de tijd van zijn dood
was er sprake van een harde impact.
164
00:14:33,640 --> 00:14:37,640
-Ja, hij brak zijn arm.
-Inderdaad.
165
00:14:46,760 --> 00:14:53,480
Vulkanoloog Kayla Iacovino
is in een deel dat nog half bedolven is
166
00:14:53,600 --> 00:14:58,400
en onderzoekt hoe de
eerste slachtoffers zijn gevallen.
167
00:15:04,600 --> 00:15:06,880
We zitten vlak bij de hoofdweg.
168
00:15:07,000 --> 00:15:12,000
Je hebt hier een muur van puimsteen.
169
00:15:13,800 --> 00:15:19,960
Deze stenen vielen op Pompeï
tijdens de tweede fase van de uitbarsting.
170
00:15:20,120 --> 00:15:23,920
Het magma dat naar boven kwam
had zo veel kracht,
171
00:15:24,160 --> 00:15:31,160
dat deze stenen 30 kilometer
werden meegenomen in de lucht.
172
00:15:33,880 --> 00:15:38,800
De wind op grote hoogte
blaast de wolk naar Pompeï.
173
00:15:38,920 --> 00:15:45,320
De zwaartekracht deed z'n werk
en het begon puimsteen te regenen.
174
00:15:45,480 --> 00:15:49,720
Dan is ontkomen onmogelijk.
Alles valt op je.
175
00:15:53,880 --> 00:15:59,920
Je loopt op straat en ziet opeens
stenen uit de lucht vallen.
176
00:16:01,520 --> 00:16:05,000
Dit zijn lichte stenen.
177
00:16:05,120 --> 00:16:09,240
Als er een paar op je vallen,
ga je er nog niet dood van.
178
00:16:09,400 --> 00:16:13,600
Maar als er op een plat dak
een laag van vijf meter ligt,
179
00:16:13,720 --> 00:16:15,320
stort het in.
180
00:16:15,480 --> 00:16:21,880
Veel mensen kwamen om het leven
toen de daken instortten.
181
00:16:22,000 --> 00:16:24,720
Ze hadden een schuilplek gezocht.
182
00:16:28,640 --> 00:16:32,520
Toen de archeologen gingen graven
in de lagen puimsteen,
183
00:16:32,680 --> 00:16:36,560
lagen de overblijfselen
van de mensen daar nog.
184
00:16:36,720 --> 00:16:40,600
Het waren de eerste slachtoffers.
185
00:16:41,600 --> 00:16:46,800
Ze lagen in los puimsteen,
dus er kon geen afgietsel worden gemaakt.
186
00:16:49,080 --> 00:16:51,400
Er zijn alleen botten opgegraven.
187
00:16:56,680 --> 00:17:00,400
De vluchtelingen zijn echter
niet binnen gestorven.
188
00:17:00,520 --> 00:17:06,000
Hun lichamen lagen in een tuin,
boven op het puimsteen.
189
00:17:06,120 --> 00:17:08,360
Ze hadden deze fase overleefd.
190
00:17:10,000 --> 00:17:12,840
Maar ze bleven in Pompeï.
191
00:17:19,680 --> 00:17:24,520
Sociaal wetenschapper Robert Meyer
bestudeert onze beslissingen
192
00:17:24,640 --> 00:17:27,280
als er zich een catastrofe afspeelt.
193
00:17:29,280 --> 00:17:35,920
Je wilt weten wat mensen denken
als er iets erg gebeurt.
194
00:17:36,080 --> 00:17:40,480
Verplichte evacuatie.
195
00:17:42,120 --> 00:17:46,600
We zijn onderworpen aan
een serie cognitieve fouten,
196
00:17:46,760 --> 00:17:50,360
en ondervinden daar meestal
geen problemen door.
197
00:17:50,480 --> 00:17:55,560
Maar bij zeldzame en gevaarlijke
voorvallen raken we het spoor kwijt.
198
00:17:58,080 --> 00:18:01,600
De storm is nu een orkaan van categorie 5
199
00:18:01,720 --> 00:18:05,760
en vormt een gevaar voor dorpen.
200
00:18:05,880 --> 00:18:12,480
Als er een dreiging is, zijn we geneigd
bij het bekende te blijven.
201
00:18:13,480 --> 00:18:18,600
We blijven op onze plek,
want daar hebben we onze bezittingen.
202
00:18:19,720 --> 00:18:23,600
Ik vraag alle burgers
naar een veilige plek te gaan.
203
00:18:23,760 --> 00:18:28,560
Daar blijven is soms niet het beste,
maar wat zijn de alternatieven?
204
00:18:28,720 --> 00:18:33,080
Denk ik dat als ik naar buiten ren,
205
00:18:33,200 --> 00:18:36,360
ik veiliger ben dan wanneer ik hier blijf?
206
00:18:39,400 --> 00:18:43,920
Als we het echt niet weten,
laten onze hersens ons niets doen.
207
00:18:44,160 --> 00:18:47,000
De buurt staat onder water.
We zien de daken.
208
00:18:47,120 --> 00:18:49,880
We noemen dit status quo-vertekening.
209
00:18:50,120 --> 00:18:52,160
Dit is een gezin van vijf mensen.
210
00:18:52,280 --> 00:18:53,920
Je bent mentaal verlamd.
211
00:18:54,040 --> 00:18:56,080
Ze beseffen hoe ernstig het is.
212
00:18:56,200 --> 00:19:00,200
Dan hebben we de neiging
niets te doen en daar te blijven.
213
00:19:05,240 --> 00:19:10,040
Iedereen die bleef in Pompeï,
zou om het leven komen.
214
00:19:10,160 --> 00:19:14,360
Zo ook de volgende van het onderzoek:
215
00:19:14,480 --> 00:19:17,040
De jongste van de groep.
216
00:19:25,840 --> 00:19:30,320
De puimsteen bleef neerdalen,
maar de vluchtelingen hielden vol.
217
00:19:32,240 --> 00:19:37,480
Voor de jongste van de groep zal het
een vreselijke ervaring zijn geweest.
218
00:19:39,960 --> 00:19:45,000
In Maiuri's verhaal
ging het om een boerengezin.
219
00:19:45,160 --> 00:19:49,840
De kinderen waren broertjes
en vier of vijf jaar oud.
220
00:19:50,960 --> 00:19:55,320
DE BROERS
221
00:19:59,800 --> 00:20:06,000
Om hun leeftijd te bepalen,
richt het team zich op een specifiek doel.
222
00:20:06,120 --> 00:20:09,200
Tanden. Ik zie ze al.
223
00:20:09,320 --> 00:20:13,520
Forensisch odontoloog Alain Middleton
komt meestal in actie
224
00:20:13,640 --> 00:20:17,880
bij vliegtuigongelukken en aardbevingen,
225
00:20:18,000 --> 00:20:22,960
maar deze 2000 jaar oude tanden
geven hem net zo veel informatie.
226
00:20:23,080 --> 00:20:27,400
Er zijn veel maaltanden,
en ze zijn volledig doorgekomen.
227
00:20:27,560 --> 00:20:30,840
Hier heeft de wortel
zich volledig ontwikkeld.
228
00:20:31,000 --> 00:20:34,480
Het gaat dus niet om een zeer jong kind.
229
00:20:34,600 --> 00:20:39,240
Het was iemand met
een vrij goed ontwikkeld gebit.
230
00:20:39,360 --> 00:20:41,920
Iemand van een jaar of vijf.
231
00:20:43,080 --> 00:20:45,440
Dit is de tweede.
232
00:20:53,160 --> 00:20:56,040
-Je ziet de tanden.
-En veel ook.
233
00:20:56,280 --> 00:20:59,360
Het zijn melktanden.
Waar zijn de definitieve?
234
00:21:01,000 --> 00:21:04,560
Dan kunnen we tot een schatting
van de leeftijd komen.
235
00:21:04,640 --> 00:21:08,920
Ik denk dat hij iets jonger
dan de vorige was.
236
00:21:10,560 --> 00:21:15,520
Maiuri dacht terecht
dat het om vier- of vijfjarigen ging.
237
00:21:15,640 --> 00:21:19,640
Het waren jonge kinderen
met nog een heel leven voor zich.
238
00:21:24,920 --> 00:21:29,200
Voor archeologen als Kevin Dicus
is het een uitdaging
239
00:21:29,320 --> 00:21:32,160
om meer over de kinderen
te weten te komen.
240
00:21:34,840 --> 00:21:38,440
Ze leken onzichtbaar in Pompeï.
241
00:21:44,040 --> 00:21:46,680
Wat een huis.
242
00:21:46,800 --> 00:21:53,360
Het was van een rijke
en invloedrijke aristocraat.
243
00:22:00,200 --> 00:22:03,360
Je ziet zelden
een volledig mozaïeken atrium.
244
00:22:03,480 --> 00:22:08,840
Zelfs de pauw is van mozaïek,
een symbool van overvloed.
245
00:22:10,200 --> 00:22:17,200
Het is prachtig. Uit alles blijkt
het genieten van het leven.
246
00:22:22,680 --> 00:22:27,360
Dit was een wereld voor volwassenen.
247
00:22:30,440 --> 00:22:35,040
In heel Pompeï zijn geen plekken
speciaal voor kinderen.
248
00:22:35,160 --> 00:22:39,320
Je moet goed kijken om toegang
tot hun wereld te krijgen.
249
00:22:41,240 --> 00:22:48,120
Op zo'n muur kan je namen schrijven
of figuren tekenen.
250
00:22:48,240 --> 00:22:53,680
Dit zijn een paar onherkenbare
horizontale en diagonale lijnen.
251
00:22:53,840 --> 00:22:58,760
Hier onderscheid ik wel iets,
en het is dichter bij de vloer.
252
00:22:58,880 --> 00:23:02,640
Het zijn figuren van dieren en mensen.
253
00:23:02,800 --> 00:23:08,160
Dit is een dier.
De rechthoek stelt de romp ervan voor.
254
00:23:08,320 --> 00:23:10,760
En dit is de kop.
255
00:23:10,920 --> 00:23:14,360
De verticale lijnen zijn de poten.
256
00:23:14,480 --> 00:23:19,440
Ik herken het dier niet,
maar een kind heeft het gemaakt.
257
00:23:24,560 --> 00:23:28,480
Kindergraffiti als dit
zie je overal in Pompeï.
258
00:23:32,840 --> 00:23:37,160
De rijkere kinderen
beschikten over ander vermaak.
259
00:23:41,320 --> 00:23:43,600
DR. GRETE STEFANI
HOOFD UITGRAVINGEN POMPEÏ
260
00:23:43,760 --> 00:23:50,760
Bij het Porta Nocera-complex
261
00:23:50,880 --> 00:23:53,560
heb ik een graf uitgegraven
262
00:23:53,720 --> 00:23:59,840
en deze kleine dieren gevonden.
Ze zijn van botten gemaakt.
263
00:23:59,960 --> 00:24:04,320
-Het is een moederhond met haar puppy's.
-Zo mooi.
264
00:24:04,440 --> 00:24:10,360
Er waren ook dieren van amber,
zoals deze koe,
265
00:24:10,520 --> 00:24:12,880
en een soldaat van amber.
266
00:24:15,360 --> 00:24:19,240
Verder wat miniatuurvazen.
267
00:24:19,360 --> 00:24:24,280
Ze dienden allemaal als kinderspeelgoed.
268
00:24:24,440 --> 00:24:27,200
Echt schitterend.
269
00:24:29,640 --> 00:24:35,040
Deze collectie is gevonden
in de graftombe van een volwassen vrouw.
270
00:24:36,040 --> 00:24:41,040
Ze vond ze zo mooi,
dat ze ze haar hele leven heeft gehouden.
271
00:24:41,160 --> 00:24:45,800
Dit is echt geweldig.
Het is tastbaar bewijs
272
00:24:45,960 --> 00:24:51,520
dat er in 79 na Christus
overal in Pompeï kinderen waren.
273
00:24:57,080 --> 00:25:02,360
Volgens Maiuri bestond het tweede gezin
uit een jong boerenstel.
274
00:25:02,520 --> 00:25:08,080
Hun dochter omschrijft hij
als mager en ondervoed.
275
00:25:08,200 --> 00:25:12,720
DE BOERENDOCHTER
276
00:25:14,120 --> 00:25:16,120
Ga zo laag mogelijk.
277
00:25:17,800 --> 00:25:21,240
Dit afgietsel is net zo groot
als dat van de anderen,
278
00:25:21,360 --> 00:25:24,960
maar heeft een verrassing in petto.
279
00:25:26,000 --> 00:25:28,000
Klaar.
280
00:25:28,120 --> 00:25:30,640
Maak 'm maar.
281
00:25:42,000 --> 00:25:46,880
Forensisch odontoloog Alain Middleton
onderzoekt in Pompeï
282
00:25:47,000 --> 00:25:50,120
een van de kleinste kinderen.
283
00:25:52,840 --> 00:25:57,040
Dit is interessant.
Je ziet een hele serie tanden.
284
00:25:57,200 --> 00:26:02,760
Uit het midden van de foto
kunnen we veel info over het gebit halen.
285
00:26:05,560 --> 00:26:10,000
De meeste wortels hebben zich
niet volledig ontwikkeld.
286
00:26:10,120 --> 00:26:15,560
Dit zijn de definitieve maaltanden.
Deze is niet volledig doorgekomen.
287
00:26:17,280 --> 00:26:21,400
Het is een goede indicatie
van de leeftijd.
288
00:26:21,520 --> 00:26:24,000
Het is duidelijk een klein kind.
289
00:26:24,120 --> 00:26:31,080
Het was zeker twaalf maanden,
en maximaal vijftien of zestien maanden.
290
00:26:35,680 --> 00:26:40,400
De melktanden komen in fasen door
tijdens de vroege jeugd.
291
00:26:41,400 --> 00:26:45,120
Deze maaltand zit nog
in het bot en tandvlees,
292
00:26:45,240 --> 00:26:48,760
en geeft duidelijkheid over de leeftijd.
293
00:26:48,880 --> 00:26:54,720
Het is ongelofelijk.
Over baby's is zelden wat bekend.
294
00:26:57,080 --> 00:27:02,280
Babybotten worden pas sinds kort
erkend als wetenschappelijk bewijs.
295
00:27:02,440 --> 00:27:05,600
Ze werden nooit goed bewaard.
296
00:27:05,720 --> 00:27:09,040
Kinderbotten zijn anders
dan van een volwassene.
297
00:27:09,160 --> 00:27:13,240
Mogelijk werden ze niet eens herkend
als zijnde van een mens.
298
00:27:13,360 --> 00:27:15,840
Het is een geweldige vondst.
299
00:27:18,360 --> 00:27:23,080
Dit is het jongste kind
dat door het team is geïdentificeerd.
300
00:27:23,200 --> 00:27:29,560
Het is een opmerkelijke vondst.
Dit kind kon amper al lopen.
301
00:27:34,400 --> 00:27:38,840
Het kind zal de vluchtelingen
zeker hebben afgeremd.
302
00:27:42,840 --> 00:27:46,480
Ze bleven tot het laatst toe samen.
303
00:27:49,120 --> 00:27:54,160
Bij een ramp zullen sommige mensen
zich van de rest afscheiden.
304
00:27:54,320 --> 00:27:56,680
Ze rennen weg.
305
00:27:59,400 --> 00:28:02,240
Maar de meesten blijven bij de groep.
306
00:28:07,520 --> 00:28:12,760
Je voelt je veiliger
als je bij anderen bent.
307
00:28:12,840 --> 00:28:14,840
En je let graag op elkaar.
308
00:28:16,840 --> 00:28:21,000
Een ouder iemand of een kind
309
00:28:21,120 --> 00:28:24,080
wil je meestal helpen.
310
00:28:27,680 --> 00:28:31,600
Ons instinct om bij elkaar te blijven,
is sterker
311
00:28:31,720 --> 00:28:36,000
dan het verlangen om alleen te overleven.
312
00:28:47,040 --> 00:28:49,880
De laag puimsteen is hier zo dik,
313
00:28:50,000 --> 00:28:54,160
dat het de hele nacht door
zal zijn gevallen.
314
00:28:57,640 --> 00:29:00,520
De vluchtelingen zijn op de lagen gevonden
315
00:29:00,640 --> 00:29:05,280
en leefden de volgende ochtend nog,
toen er een nieuwe dreiging kwam.
316
00:29:06,280 --> 00:29:09,360
Het is hier heel fascinerend
317
00:29:09,480 --> 00:29:14,200
dat je precies kan zien wanneer
er een verandering plaatsvond.
318
00:29:14,320 --> 00:29:19,480
De puimsteenregen
ging over in een gloedwolk.
319
00:29:19,600 --> 00:29:23,800
Deze laag bestaat uit puimsteen
die uit de lucht was gevallen.
320
00:29:25,440 --> 00:29:32,280
De stenen waren tot 30 km
de lucht in geschoten.
321
00:29:34,360 --> 00:29:39,160
Toen er niets meer de lucht in ging,
klapte de zuil in.
322
00:29:39,240 --> 00:29:43,680
Hij daalde af langs de steile hellingen.
323
00:29:44,680 --> 00:29:50,000
Het was steeds minder krachtig
en de zwaartekracht deed z'n werk.
324
00:29:50,120 --> 00:29:54,560
Wolken met as en hete gassen,
wel pyroclastische stroom genoemd,
325
00:29:54,680 --> 00:29:58,880
daalden af langs de flanken
met meer dan 160 km/uur.
326
00:29:58,960 --> 00:30:01,360
Stel het je maar eens voor.
327
00:30:01,480 --> 00:30:07,560
Je hebt een enorme
puimsteenregen overleefd
328
00:30:07,680 --> 00:30:11,200
en denkt dat de uitbarsting voorbij is.
329
00:30:11,320 --> 00:30:14,400
Maar dan wordt het nog veel erger.
330
00:30:27,640 --> 00:30:31,600
De pyroclastische stroom
daalt van de Vesuvius af.
331
00:30:31,720 --> 00:30:36,400
Het was toen te laat voor
de mensen die waren achtergebleven.
332
00:30:36,480 --> 00:30:40,960
Van meer dan 80 slachtoffers
zijn gipsen afgietsels gemaakt.
333
00:30:42,640 --> 00:30:44,480
-Klaar?
-Ja.
334
00:30:44,600 --> 00:30:48,280
Dr. Lazer wil overal
een röntgenfoto van maken,
335
00:30:48,360 --> 00:30:52,880
waaronder van het afgietsel
bij de ingang van de ruïnes.
336
00:30:52,960 --> 00:30:55,720
-De linkerhand.
-We zullen zien wat het wordt.
337
00:30:55,840 --> 00:30:57,280
Oké, bedankt.
338
00:31:01,600 --> 00:31:04,480
Mijn hemel. Wat is dat?
339
00:31:04,560 --> 00:31:08,520
-Dat lijkt geen bot te zijn.
-Metaal.
340
00:31:08,600 --> 00:31:12,640
-Het is metaal.
-Ja, zonder twijfel.
341
00:31:12,720 --> 00:31:15,720
We hebben een duidelijker beeld nodig.
342
00:31:17,880 --> 00:31:19,480
Goed zo.
343
00:31:21,480 --> 00:31:23,520
Heel duidelijk zo. Kijk eens.
344
00:31:23,600 --> 00:31:26,160
Het lijkt een ring te zijn.
345
00:31:26,280 --> 00:31:29,200
Het metaal is geoxideerd.
346
00:31:29,280 --> 00:31:35,280
Je ziet de vorm van de ring nog.
Dit is geweldig.
347
00:31:39,280 --> 00:31:43,000
Om meer over het slachtoffer
te weten te komen,
348
00:31:43,120 --> 00:31:48,160
onderzoekt Kevin voorwerpen
die zijn gevonden bij afgravingen.
349
00:31:49,560 --> 00:31:53,280
Je hebt prachtige gouden kettingen.
350
00:31:53,360 --> 00:31:55,760
Gouden oorbellen met parels.
351
00:31:55,840 --> 00:31:59,680
Veel ervan is bij lichamen gevonden.
352
00:32:00,800 --> 00:32:05,800
Dit zijn prachtige gouden ringen
met een edelsteen.
353
00:32:08,720 --> 00:32:12,280
Deze ringen zijn van zilver.
354
00:32:12,360 --> 00:32:18,080
Deze is wat geoxideerd en
is niet zo perfect als de gouden ringen.
355
00:32:18,160 --> 00:32:22,160
De wat minder edele metalen
zijn meer geoxideerd.
356
00:32:22,280 --> 00:32:25,560
Neem nou deze bronzen ring.
357
00:32:25,640 --> 00:32:29,240
En de ijzeren ring.
358
00:32:30,240 --> 00:32:35,600
Onze ring is sterk geoxideerd.
359
00:32:35,720 --> 00:32:40,080
Het is zeker geen gouden ring.
360
00:32:40,160 --> 00:32:43,720
Mogelijk is hij van ijzer,
of zelfs van zilver.
361
00:32:44,760 --> 00:32:48,560
De ovalen zetting is goed bewaard.
362
00:32:48,680 --> 00:32:52,640
Het suggereert de aanwezigheid
van een edelsteen.
363
00:32:52,760 --> 00:32:57,360
De rest van de ring
is in de loop der tijd geoxideerd.
364
00:32:57,440 --> 00:33:02,240
Het was geen ring van een rijk iemand.
Hij was niet bijzonder duur.
365
00:33:02,360 --> 00:33:05,320
Maar hij heeft wel een edelsteen.
366
00:33:06,680 --> 00:33:10,800
Het was ook weer geen goedkope ring.
Hij zal wat hebben gekost.
367
00:33:10,880 --> 00:33:14,560
Hij vertelt wat over de drager ervan.
368
00:33:16,360 --> 00:33:21,200
Hij was niet erg vermogend,
maar maakte er wel wat mee duidelijk.
369
00:33:22,560 --> 00:33:27,720
Het is voor hem
een uiterst persoonlijk sieraad.
370
00:33:29,400 --> 00:33:33,880
Hij droeg de ring met trots
tot de dag van de uitbarsting,
371
00:33:35,760 --> 00:33:40,240
toen al deze kostbaarheden
opeens waardeloos werden.
372
00:33:48,080 --> 00:33:53,480
In Maiuri's verhaal werd het derde gezin
geleid door een bediende
373
00:33:53,560 --> 00:33:56,520
die een zak met proviand droeg.
374
00:33:57,600 --> 00:34:03,560
DE BEDIENDE
375
00:34:04,720 --> 00:34:09,720
In hun zoektocht naar voorwerpen
is het 'n logisch doel voor het team.
376
00:34:09,800 --> 00:34:13,520
We moeten veel dieper gaan.
Toch, Julia?
377
00:34:13,600 --> 00:34:17,400
-Rechts.
-Je ziet de bult zitten.
378
00:34:17,520 --> 00:34:19,400
We beginnen met de schouder.
379
00:34:19,520 --> 00:34:23,920
En dan gaan we zo rond. We maken foto's
uit zo veel mogelijk hoeken.
380
00:34:24,040 --> 00:34:26,520
Eén, twee, drie...
381
00:34:30,520 --> 00:34:33,080
-Niets.
-Het is alleen gips.
382
00:34:33,160 --> 00:34:35,560
-Er is niets.
-Inderdaad.
383
00:34:35,640 --> 00:34:40,120
Niets wijst op een zak of proviand.
384
00:34:40,200 --> 00:34:45,280
Uit niets blijkt dat het
om een bediende ging.
385
00:34:47,120 --> 00:34:50,600
-De foto's.
-Kijk eens aan.
386
00:34:50,720 --> 00:34:57,440
Uit de analyse van het skelet
wordt wel meer duidelijk.
387
00:34:58,480 --> 00:35:03,640
Er zijn geen tanden
die kunnen worden bestudeerd.
388
00:35:03,760 --> 00:35:07,440
Alleen het skelet geeft
een indicatie van de leeftijd.
389
00:35:07,560 --> 00:35:13,000
Dat is een scheenbeen,
en de plek om de enkel.
390
00:35:13,120 --> 00:35:16,720
De groeischijf
heeft zich nog niet gesloten.
391
00:35:16,840 --> 00:35:22,480
Het gaat mogelijk om een tiener.
392
00:35:25,000 --> 00:35:30,040
In de puberteit moeten sommige botten
zich nog aan elkaar hechten.
393
00:35:30,160 --> 00:35:36,680
Uit deze groeischijf blijkt de leeftijd
van de zogenaamde bediende.
394
00:35:38,560 --> 00:35:45,240
De tiener weerlegt een theorie
over hen die niet weg konden komen.
395
00:35:46,480 --> 00:35:51,840
Het zijn verhalen
die over deze mensen de ronde doen.
396
00:35:51,920 --> 00:35:57,080
Er zou een reden zijn geweest
voor hun overlijden daar.
397
00:35:57,200 --> 00:36:00,520
Ze zouden te jong,
te oud of te zwak zijn geweest.
398
00:36:00,640 --> 00:36:03,560
Je krijgt het idee
dat dat niet het geval was.
399
00:36:03,680 --> 00:36:07,960
Inderdaad,
het zijn mensen van alle leeftijden.
400
00:36:08,080 --> 00:36:12,360
Er zijn jonge mensen,
maar ook mensen op leeftijd.
401
00:36:12,480 --> 00:36:19,120
Er zitten tieners tussen.
De leeftijden variëren enorm.
402
00:36:19,200 --> 00:36:25,880
Er lijken geen fysieke beperkingen
invloed op hun dood te hebben gehad.
403
00:36:27,160 --> 00:36:31,720
Er kunnen veel redenen zijn
die hen deden besluiten te blijven.
404
00:36:36,440 --> 00:36:42,640
Het team gaat verder met de analyse
van de voeten van de bediende.
405
00:36:44,400 --> 00:36:49,000
-Zijn dat spijkers?
-Mijn hemel.
406
00:36:49,080 --> 00:36:54,080
Ik denk dat het spijkers zijn.
Hij had schoenen aan.
407
00:36:54,200 --> 00:36:56,760
-Het is van een schoen.
-Zo duidelijk.
408
00:36:56,840 --> 00:37:00,800
Je ziet twee rijen zoolspijkers.
409
00:37:00,880 --> 00:37:05,720
-Geweldig.
-1, 2, 3, 4, 5, 6, 7...
410
00:37:07,720 --> 00:37:11,760
Op de röntgenfoto
zie je duidelijk de spijkers
411
00:37:11,880 --> 00:37:15,560
van de zool van een stevige sandaal.
412
00:37:15,640 --> 00:37:21,000
Dat is geen schoeisel van een
door Maiuri beschreven bediende.
413
00:37:22,680 --> 00:37:25,760
Bij een lid van de
zogenaamde koopmansfamilie
414
00:37:25,880 --> 00:37:30,480
is ook een aanwijzing voor
de laatste momenten van de vluchtelingen.
415
00:37:37,120 --> 00:37:40,080
Hij houdt zijn voeten bij elkaar.
416
00:37:40,200 --> 00:37:47,160
Bij de rechtervoet
zie je een hele serie spijkers.
417
00:37:47,400 --> 00:37:53,560
Bij de linkervoet niet,
dus hij is zijn rechter sandaal verloren.
418
00:37:54,640 --> 00:37:59,840
Iemand rent weg om aan
een vreselijk noodlot te ontkomen,
419
00:37:59,960 --> 00:38:02,760
verliest een schoen, maar gaat toch door.
420
00:38:02,880 --> 00:38:09,240
Het zijn confronterende beelden
van mensen die op de vlucht slaan.
421
00:38:21,640 --> 00:38:27,400
Net na zonsopgang
op de tweede dag van de uitbarsting
422
00:38:27,520 --> 00:38:32,920
stroomde er een enorme gloedwolk
van de Vesuvius naar Pompeï.
423
00:38:38,000 --> 00:38:40,920
De vluchtelingen werden overspoeld.
424
00:38:45,440 --> 00:38:52,440
Kayla wil er meer over weten
en onderzoekt drie andere slachtoffers.
425
00:38:58,600 --> 00:39:03,560
Hun lichaamshouding is een indicatie
van hoe ze zijn overleden,
426
00:39:03,640 --> 00:39:09,600
de armen gebogen en vlak bij het lichaam.
427
00:39:09,720 --> 00:39:12,160
Hij houdt zijn elleboog gebogen.
428
00:39:12,280 --> 00:39:17,600
Hij lijkt zijn gezicht te beschermen.
Zo ziet het er ongeveer uit.
429
00:39:17,680 --> 00:39:20,440
Hij houdt zijn benen gebogen.
430
00:39:20,520 --> 00:39:25,040
We weten van recentere uitbarstingen
431
00:39:25,120 --> 00:39:29,880
dat de lichaamshoudingen
er veel gemeen mee hadden.
432
00:39:32,880 --> 00:39:36,760
In 2018 zorgde een vulkaan
in Guatemala genaamd Fuego
433
00:39:36,840 --> 00:39:40,160
voor een pyroclastische stroom.
434
00:39:48,960 --> 00:39:55,960
Lichamen die uit de as zijn gehaald,
hadden gebogen armen en benen.
435
00:39:57,520 --> 00:40:00,800
De massa kan
200 tot 300 graden heet worden.
436
00:40:00,880 --> 00:40:07,360
De spieren drogen meteen uit,
en dan trekken ze samen.
437
00:40:07,480 --> 00:40:10,560
De lichamen nemen een gevechtshouding aan.
438
00:40:10,760 --> 00:40:14,680
Als een bokser die met zijn vuisten
zijn gezicht beschermt.
439
00:40:14,800 --> 00:40:20,760
Het uitdrogen van de spieren
laat het lichaam samentrekken.
440
00:40:22,120 --> 00:40:27,760
Ze worden opgeslokt door de wolk
en gekookt door de warme gassen.
441
00:40:36,240 --> 00:40:40,720
Een paar vluchtelingen hebben
net zo'n houding aangenomen.
442
00:40:40,840 --> 00:40:45,880
Ze werden verwrongen door de hitte
tijdens hun laatste momenten.
443
00:40:46,000 --> 00:40:50,160
Ze hadden uren eerder moeten vertrekken,
maar deden het niet.
444
00:40:53,560 --> 00:40:57,840
Ze werden achtergelaten
en zagen de wereld om zich instorten.
445
00:40:59,040 --> 00:41:01,560
Toen besloten ze
446
00:41:01,640 --> 00:41:05,640
dat ze alleen konden overleven
als ze de elementen tartten.
447
00:41:10,520 --> 00:41:13,560
Maar toen was het al te laat.
448
00:41:15,640 --> 00:41:20,160
Wat rest is een driedimensionaal beeld
449
00:41:20,280 --> 00:41:23,600
van het moment dat ze samen overleden.
450
00:41:23,720 --> 00:41:29,720
Je ziet hoe het was
in de laatste seconden voor hun dood.
451
00:41:32,360 --> 00:41:36,800
Op zo'n moment probeer je
je zo goed mogelijk te beschermen.
452
00:41:37,840 --> 00:41:41,720
Of je beschermt een naaste van je.
453
00:41:41,840 --> 00:41:47,240
Je ziet hier van alles,
en dat maakt het zo indrukwekkend.
454
00:41:48,560 --> 00:41:55,560
Voor het onderzoek had Maiuri ze
een bepaalde identiteit gegeven.
455
00:41:58,600 --> 00:42:00,680
De koopman.
456
00:42:03,560 --> 00:42:05,800
De boerendochter.
457
00:42:08,760 --> 00:42:10,800
En de bediende.
458
00:42:11,960 --> 00:42:15,880
Het team heeft hier
geen bewijzen voor gevonden.
459
00:42:16,000 --> 00:42:19,280
Er is een nieuw beeld ontstaan.
460
00:42:20,600 --> 00:42:26,080
De leeftijden variëren van jonge kinderen
461
00:42:26,200 --> 00:42:30,080
tot tieners en oudere mensen.
462
00:42:31,560 --> 00:42:35,280
We weten nu meer over hun gezondheid.
463
00:42:36,840 --> 00:42:42,160
We komen langzaam te weten
wie deze mensen waren.
464
00:42:45,040 --> 00:42:48,440
Bij het bepalen van hun leeftijd
465
00:42:48,560 --> 00:42:53,800
heeft het team nog een theorie
over de slachtoffers weerlegd.
466
00:42:55,080 --> 00:43:01,080
Dat ze te oud, te jong
of te zwak waren om te vluchten.
467
00:43:01,200 --> 00:43:06,920
We hebben nu een ander beeld.
Het zijn mensen van alle leeftijden.
468
00:43:07,000 --> 00:43:12,640
Geen van hen had een aandoening
469
00:43:12,720 --> 00:43:16,000
die ze ervan weerhield
om op de vlucht te slaan.
470
00:43:17,000 --> 00:43:21,240
Er was dus een andere reden om te blijven.
471
00:43:21,320 --> 00:43:23,840
Ze besloten er zelf toe.
472
00:43:26,400 --> 00:43:32,320
Ze bleven niet passief,
maar namen een beslissing.
473
00:43:32,440 --> 00:43:35,600
We kijken er nu anders naar.
474
00:43:35,680 --> 00:43:39,720
Hopelijk hebben we ze een stukje
van hun leven teruggegeven.
475
00:43:39,840 --> 00:43:41,400
En hun stem.
476
00:43:48,480 --> 00:43:54,280
Het was in de eerste eeuw
belangrijk om te worden herinnerd.
477
00:43:54,400 --> 00:44:00,520
Ze zijn om het leven gekomen
bij die vreselijke ramp,
478
00:44:00,640 --> 00:44:04,520
maar zijn wel onsterfelijk geworden.
479
00:44:07,120 --> 00:44:09,120
Vertaald door Gerard Langendoen