1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
3
00:00:12,587 --> 00:00:19,428
PHIM TÀI LIỆU CỦA NETFLIX
4
00:01:18,904 --> 00:01:24,326
Thành phố này ở Ukraine
từng là nhà của gần 50.000 người.
5
00:01:25,202 --> 00:01:27,704
Nơi này có đầy đủ tiện nghi cuộc sống
6
00:01:27,787 --> 00:01:29,372
dành cho người dân.
7
00:01:33,126 --> 00:01:38,798
Nhưng vào ngày 26 tháng 4 năm 1986,
đột nhiên người ta không ở đây được nữa.
8
00:01:40,759 --> 00:01:45,096
Nhà máy điện hạt nhân Chernobyl gần đó
đã phát nổ.
9
00:01:49,059 --> 00:01:51,186
Và trong vòng chưa đầy 48 giờ,
10
00:01:51,645 --> 00:01:53,688
thành phố đã được sơ tán.
11
00:01:57,150 --> 00:01:59,236
Từ đó không một ai ở đây nữa.
12
00:02:10,205 --> 00:02:14,876
Vụ nổ là kết quả của kế hoạch tồi tệ
và sai lầm của con người.
13
00:02:15,835 --> 00:02:16,795
Những sai lầm.
14
00:02:17,712 --> 00:02:23,051
Nó gây ra thảm họa môi trường
ảnh hưởng khắp châu Âu.
15
00:02:24,344 --> 00:02:27,722
Nhiều người coi đó là sự kiện tốn kém nhất
16
00:02:28,139 --> 00:02:30,100
trong lịch sử loài người.
17
00:02:31,935 --> 00:02:35,063
Nhưng Chernobyl chỉ là một sự kiện.
18
00:02:36,147 --> 00:02:40,569
Bi kịch thực sự của thời đại này
vẫn đang diễn ra trên toàn cầu,
19
00:02:40,652 --> 00:02:42,904
nhưng hiếm ai để ý tới.
20
00:02:43,738 --> 00:02:47,659
Tôi đang nói đến sự thiệt hại
về đa dạng sinh học nơi hoang dã
21
00:02:47,742 --> 00:02:49,744
trên hành tinh này.
22
00:02:56,751 --> 00:03:00,797
Thế giới sinh vật là một kỳ quan
độc đáo và ngoạn mục.
23
00:03:02,173 --> 00:03:06,928
Hàng tỉ cá thể
của hàng triệu loài động thực vật,
24
00:03:07,804 --> 00:03:10,890
tỏa sáng trong sự màu mỡ
và phong phú của chúng,
25
00:03:12,892 --> 00:03:17,355
cùng nhau làm việc để hưởng lợi
từ ánh mặt trời
26
00:03:17,439 --> 00:03:19,566
với khoáng chất của đất,
27
00:03:21,610 --> 00:03:24,738
và sống một cuộc sống gắn bó
28
00:03:24,821 --> 00:03:27,198
bằng cách hỗ trợ lẫn nhau.
29
00:03:29,117 --> 00:03:34,581
Ta hoàn toàn dựa vào
cỗ máy hỗ trợ sự sống hoàn hảo này,
30
00:03:35,957 --> 00:03:40,629
còn nó thì dựa vào đa dạng sinh học
để vận hành trơn tru.
31
00:03:46,051 --> 00:03:49,012
Nhưng cách con người sống trên Trái Đất
hiện nay
32
00:03:49,095 --> 00:03:52,974
đang khiến đa dạng sinh học dần suy tàn.
33
00:03:58,355 --> 00:04:02,651
Việc này cũng xảy ra do kế hoạch tồi tệ
và sai lầm của con người,
34
00:04:03,610 --> 00:04:07,197
và cũng dẫn đến những gì ta thấy ở đây.
35
00:04:10,700 --> 00:04:14,287
Một nơi ta không thể sống.
36
00:04:18,917 --> 00:04:20,752
Thế giới tự nhiên đang tàn úa.
37
00:04:20,877 --> 00:04:22,671
Bằng chứng ở quanh ta thôi.
38
00:04:23,129 --> 00:04:26,716
Tôi đã tận mắt chứng kiến suốt đời mình.
39
00:04:27,676 --> 00:04:32,180
Bộ phim này là lời khai nhân chứng
và tầm nhìn của tôi về tương lai.
40
00:04:32,889 --> 00:04:36,267
Câu chuyện về cách ta đã tạo nên
sai lầm lớn nhất,
41
00:04:36,768 --> 00:04:38,728
và nếu ta hành động ngay bây giờ,
42
00:04:39,062 --> 00:04:40,939
ta vẫn có thể sửa sai,
43
00:04:58,707 --> 00:05:00,709
Tôi là David Attenborough,
44
00:05:01,626 --> 00:05:03,503
và tôi 93 tuổi.
45
00:05:04,379 --> 00:05:06,798
Tôi đã sống một cuộc đời phi thường nhất.
46
00:05:07,716 --> 00:05:11,511
Mãi đến bây giờ tôi mới hiểu
nó phi thường ra sao.
47
00:05:17,392 --> 00:05:19,394
Tôi rất may mắn khi dành cả đời
48
00:05:19,477 --> 00:05:22,021
khám phá những nơi hoang dã
trên hành tinh.
49
00:05:25,066 --> 00:05:27,652
Tôi đi đến mọi nơi trên thế giới.
50
00:05:34,367 --> 00:05:40,373
Tôi đã trải nghiệm trực tiếp
thế giới sinh vật phong phú và kỳ diệu.
51
00:05:43,251 --> 00:05:45,879
Thật ra, tôi không thể hình dung
cuộc sống của mình
52
00:05:46,337 --> 00:05:47,547
theo cách nào khác.
53
00:05:51,009 --> 00:05:54,137
Tôi luôn có đam mê khám phá,
54
00:05:54,679 --> 00:05:55,972
đi phiêu lưu,
55
00:05:56,556 --> 00:05:59,267
tìm hiểu về những vùng hoang dã,
56
00:06:00,685 --> 00:06:02,145
và tôi vẫn đang học hỏi,
57
00:06:03,938 --> 00:06:07,525
như tôi đã làm khi còn nhỏ.
58
00:06:14,824 --> 00:06:17,619
NĂM 1937
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 2.3 TỈ NGƯỜI
59
00:06:17,702 --> 00:06:20,747
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 280 PPM
60
00:06:20,830 --> 00:06:22,916
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 66%
61
00:06:25,210 --> 00:06:27,545
Lúc đó rất khó khăn.
62
00:06:28,963 --> 00:06:30,799
Chúng tôi không hiểu nhiều
63
00:06:30,882 --> 00:06:33,676
về cách vận hành của thế giới sinh vật.
64
00:06:36,429 --> 00:06:38,765
Nó được gọi là lịch sử tự nhiên
65
00:06:39,265 --> 00:06:41,768
vì cơ bản nó là thế.
66
00:06:43,478 --> 00:06:44,395
Lịch sử.
67
00:06:48,983 --> 00:06:50,777
Lúc nhỏ tôi khoái đến chỗ này lắm
68
00:06:50,860 --> 00:06:55,782
vì đây là mỏ khai thác quặng sắt
bị bỏ hoang.
69
00:06:56,241 --> 00:06:57,492
Khắp nơi thoáng đãng.
70
00:06:57,575 --> 00:07:00,286
Nó vừa mới ngừng hoạt động thôi.
71
00:07:14,133 --> 00:07:15,343
Khi tôi còn bé,
72
00:07:15,802 --> 00:07:17,720
tôi dành hết thời gian rảnh rỗi
73
00:07:17,804 --> 00:07:20,598
bới đá ở những nơi thế này lên...
74
00:07:21,891 --> 00:07:23,268
để tìm kho báu.
75
00:07:26,688 --> 00:07:27,522
Hóa thạch.
76
00:07:29,232 --> 00:07:31,192
Sinh vật này chính là cúc đá,
77
00:07:31,609 --> 00:07:34,988
lúc còn sống, nó ở trong cái khoang này
78
00:07:35,071 --> 00:07:38,074
và đưa xúc tu của nó ra ngoài để bắt mồi,
79
00:07:39,200 --> 00:07:43,329
nó sống vào khoảng 180 triệu năm trước.
80
00:07:44,247 --> 00:07:48,835
Động vật đặc biệt này
có tên khoa học là Tiltoniceras
81
00:07:49,085 --> 00:07:55,091
vì hóa thạch đầu tiên được tìm thấy
gần mỏ đá ở Tilton tại trung tâm nước Anh.
82
00:07:56,843 --> 00:08:02,181
Theo thời gian, tôi bắt đầu tìm hiểu
về lịch sử tiến hóa của Trái đất.
83
00:08:03,224 --> 00:08:07,312
Nói chung thì đó là câu chuyện
về sự thay đổi chậm chạp, ổn định.
84
00:08:09,856 --> 00:08:11,441
Hơn hàng tỉ năm,
85
00:08:11,900 --> 00:08:15,194
thiên nhiên đã tạo ra
những hình thù kỳ diệu,
86
00:08:15,278 --> 00:08:19,449
mỗi hình thù lại phức tạp và hoàn mỹ
hơn cái trước.
87
00:08:21,576 --> 00:08:25,204
Đó là một công việc cực kỳ phức tạp.
88
00:08:29,208 --> 00:08:32,378
Và sau đó,
mỗi hàng trăm triệu năm hoặc lâu hơn,
89
00:08:32,795 --> 00:08:35,757
sau tất cả những quy trình cần cù đó,
90
00:08:36,174 --> 00:08:38,801
có một thảm họa đã xảy ra.
91
00:08:39,427 --> 00:08:41,220
Sự tuyệt chủng hàng loạt.
92
00:08:42,263 --> 00:08:44,766
Rất nhiều loài biến mất
93
00:08:45,516 --> 00:08:47,727
và đột ngột bị thế chỗ bởi loài khác.
94
00:08:49,979 --> 00:08:52,398
Mọi sự tiến hóa đã sụp đổ.
95
00:08:54,400 --> 00:08:55,610
Bạn có thể thấy đấy.
96
00:08:56,027 --> 00:08:57,946
Một đường kẻ trong các lớp đá,
97
00:08:58,029 --> 00:09:02,659
một ranh giới đánh dấu sự thay đổi
toàn diện, nhanh chóng và toàn cầu.
98
00:09:03,451 --> 00:09:04,702
Bên dưới đường kẻ này
99
00:09:04,786 --> 00:09:07,246
là vô số các dạng sống.
100
00:09:08,748 --> 00:09:10,750
Ở trên đó lại có rất ít.
101
00:09:13,419 --> 00:09:19,634
Sự tuyệt chủng hàng loạt xảy ra năm lần
trong lịch sử bốn tỉ năm.
102
00:09:22,053 --> 00:09:24,472
Lần cuối cùng nó xảy ra đã đánh dấu
103
00:09:24,555 --> 00:09:28,267
sự kết thúc của thời đại khủng long.
104
00:09:29,268 --> 00:09:34,983
Một thiên thạch va chạm đã gây ra
thay đổi khủng khiếp cho Trái Đất.
105
00:09:37,944 --> 00:09:42,240
Bảy mươi lăm phần trăm các loài bị xóa sổ.
106
00:09:45,243 --> 00:09:49,247
Sự sống phải xây dựng lại từ đầu.
107
00:09:50,915 --> 00:09:52,917
Trong 65 triệu năm,
108
00:09:53,001 --> 00:09:56,504
nó đã tái tạo lại thế giới sinh vật...
109
00:09:58,589 --> 00:10:01,426
cho đến khi ta đến với thế giới hiện tại.
110
00:10:02,385 --> 00:10:03,720
Thời đại của chúng ta.
111
00:10:11,644 --> 00:10:15,106
Các nhà khoa học gọi là thế Holocen.
112
00:10:20,570 --> 00:10:25,950
Thế Holocen là giai đoạn ổn định nhất
trong lịch sử vĩ đại của hành tinh này.
113
00:10:28,536 --> 00:10:30,079
Trong 10.000 năm,
114
00:10:30,163 --> 00:10:36,335
nhiệt độ trung bình không dao động
lên xuống hơn một độ C.
115
00:10:40,339 --> 00:10:43,801
Và thế giới sinh vật phong phú quanh ta
116
00:10:44,343 --> 00:10:46,763
là chìa khóa cho sự ổn định này.
117
00:10:51,017 --> 00:10:53,936
Thực vật phù du ở bề mặt đại dương
118
00:10:54,020 --> 00:10:57,148
và những cánh rừng bao la
trải dài phía Bắc
119
00:10:57,648 --> 00:11:00,068
đã giúp cân bằng bầu khí quyển
120
00:11:00,151 --> 00:11:02,570
bằng cách giữ cacbon lại.
121
00:11:05,406 --> 00:11:10,286
Đàn gia súc khổng lồ trên đồng bằng
đã làm cho đồng cỏ màu mỡ
122
00:11:10,369 --> 00:11:12,872
bằng cách bón phân cho đất.
123
00:11:18,461 --> 00:11:22,381
Rừng ngập mặn và rặng san hô
chạy dọc theo hàng ngàn dặm bờ biển
124
00:11:22,799 --> 00:11:25,426
là nơi trú ẩn của những loài cá
125
00:11:25,510 --> 00:11:26,844
để khi trưởng thành,
126
00:11:27,512 --> 00:11:30,056
chúng sẽ bơi ra ngoài khơi.
127
00:11:36,687 --> 00:11:39,398
Một vành đai rừng rậm dày đặc cây cối
128
00:11:39,482 --> 00:11:41,317
bao quanh đường xích đạo
129
00:11:41,776 --> 00:11:44,821
để hấp thu năng lượng mặt trời
càng nhiều càng tốt,
130
00:11:45,530 --> 00:11:49,367
thêm độ ẩm và oxy
cho luồng không khí toàn cầu.
131
00:11:53,663 --> 00:11:56,874
Và diện tích băng vùng cực rất quan trọng,
132
00:11:56,958 --> 00:12:00,086
bề mặt trắng của nó
phản xạ lại ánh mặt trời,
133
00:12:00,753 --> 00:12:02,421
làm mát cả Trái Đất.
134
00:12:06,592 --> 00:12:09,262
Đa dạng sinh học của thế Holocen
135
00:12:09,345 --> 00:12:11,514
đã giúp mang lại sự ổn định.
136
00:12:12,557 --> 00:12:15,101
Và toàn bộ thế giới sinh vật
137
00:12:15,184 --> 00:12:19,105
sống theo một nhịp điệu nhẹ nhàng:
138
00:12:20,523 --> 00:12:21,858
đó là các mùa.
139
00:12:29,574 --> 00:12:31,117
Trên đồng bằng nhiệt đới,
140
00:12:31,200 --> 00:12:36,455
mùa khô và mùa mưa sẽ chuyển giao đều đặn.
141
00:12:40,042 --> 00:12:44,755
Ở châu Á, gió sẽ tạo ra gió mùa đúng lúc.
142
00:12:52,555 --> 00:12:53,890
Ở miền Bắc,
143
00:12:53,973 --> 00:12:56,309
nhiệt độ sẽ tăng vào tháng Ba,
144
00:12:56,392 --> 00:12:58,060
tạo nên mùa xuân,
145
00:12:59,145 --> 00:13:00,479
và giữ mức nhiệt cao
146
00:13:00,563 --> 00:13:04,358
cho đến khi hạ xuống vào tháng Mười
và mang đến mùa thu.
147
00:13:08,446 --> 00:13:12,283
Thế Holocene
là Vườn Địa Đàng của chúng ta.
148
00:13:12,366 --> 00:13:18,789
Nhịp điệu mùa vô cùng đáng tin
đã ban cho ta một cơ hội độc nhất.
149
00:13:21,375 --> 00:13:23,920
Ta đã phát minh ra nông nghiệp.
150
00:13:26,923 --> 00:13:29,800
Ta học cách khai thác các mùa
151
00:13:29,884 --> 00:13:32,011
để sản xuất cây lương thực.
152
00:13:33,763 --> 00:13:38,017
Lịch sử của mọi nền văn minh nhân loại
đều làm nghề nông.
153
00:13:39,685 --> 00:13:43,522
Mỗi thế hệ chỉ có thể
phát triển và tiến bộ
154
00:13:43,606 --> 00:13:49,654
nhờ vào thế giới sinh vật vì chúng
cung cấp cho ta những điều kiện cần thiết.
155
00:13:52,907 --> 00:13:58,037
Tốc độ tiến bộ không giống bất cứ thứ gì
trong di tích hóa thạch.
156
00:14:01,332 --> 00:14:05,920
Sự hiểu biết của ta
đã thay đổi cách ta tiến hóa.
157
00:14:06,587 --> 00:14:08,047
Trong quá khứ,
158
00:14:08,130 --> 00:14:13,844
động vật phải phát triển khả năng thể chất
để thay đổi cuộc sống.
159
00:14:14,845 --> 00:14:18,182
Nhưng với chúng ta,
chỉ cần một ý tưởng thôi,
160
00:14:18,266 --> 00:14:22,353
và ý tưởng đó có thể được truyền
từ đời này sang đời khác.
161
00:14:24,855 --> 00:14:28,442
Ta đã biến đổi thành những gì
loài người có thể đạt được.
162
00:14:32,738 --> 00:14:38,995
Tôi đã lớn lên vào đúng vài nghìn năm
sau khi chuyện này xảy ra.
163
00:14:41,205 --> 00:14:42,206
THÁNG 9, 1954
164
00:14:42,290 --> 00:14:46,085
Khởi đầu sự nghiệp ở tuổi đôi mươi của tôi
trùng với sự ra đời
165
00:14:46,168 --> 00:14:48,254
của du lịch hàng không toàn cầu.
166
00:14:49,797 --> 00:14:53,342
Nên tôi có vinh dự được là người đầu tiên
167
00:14:53,426 --> 00:14:56,470
trải nghiệm đầy đủ sản vật cuộc sống
168
00:14:56,554 --> 00:15:00,308
nhờ khí hậu ôn hòa của thế Holocen.
169
00:15:10,443 --> 00:15:12,653
NĂM 1954
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 2.7 TỈ NGƯỜI
170
00:15:12,737 --> 00:15:14,864
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 310 PPM
171
00:15:14,947 --> 00:15:16,741
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 64%
172
00:15:20,328 --> 00:15:21,579
Bất cứ nơi nào tôi đi
173
00:15:22,371 --> 00:15:23,914
đều là vùng hoang dã.
174
00:15:24,665 --> 00:15:27,168
Biển duyên hải lấp lánh.
175
00:15:28,085 --> 00:15:29,837
Những cánh rừng bao la.
176
00:15:31,422 --> 00:15:33,257
Vùng đồng cỏ mênh mông.
177
00:15:33,632 --> 00:15:37,595
Bạn có thể bay hàng giờ
qua những vùng hoang sơ chưa ai đến.
178
00:15:40,348 --> 00:15:44,643
Rồi tôi đã thực sự được yêu cầu
khám phá những nơi đó
179
00:15:44,727 --> 00:15:48,522
và ghi lại những kỳ quan
của thế giới tự nhiên cho người ở quê.
180
00:15:50,608 --> 00:15:52,068
Lúc bắt đầu khá dễ dàng.
181
00:15:52,151 --> 00:15:54,570
Người ta chưa từng thấy con tê tê
trên truyền hình.
182
00:15:54,653 --> 00:15:56,447
Họ chưa thấy con lười bao giờ.
183
00:15:56,530 --> 00:15:58,741
Chưa từng thấy trung tâm New Guinea.
184
00:16:04,413 --> 00:16:06,916
Đó là khoảng thời gian tuyệt nhất đời tôi.
185
00:16:08,250 --> 00:16:10,628
Thời gian tuyệt nhất đời chúng tôi.
186
00:16:11,462 --> 00:16:13,422
Thế chiến thứ hai đã kết thúc,
187
00:16:13,672 --> 00:16:15,841
công nghệ làm cuộc sống dễ dàng hơn.
188
00:16:18,386 --> 00:16:22,306
Tốc độ thay đổi ngày càng nhanh.
189
00:16:27,812 --> 00:16:30,981
Dường như chẳng có gì cản nổi
sự phát triển của ta.
190
00:16:32,024 --> 00:16:34,860
Tương lai sẽ rất thú vị.
191
00:16:35,361 --> 00:16:38,114
Những gì chúng ta mơ ước
đều hiện hữu ở đó.
192
00:16:41,242 --> 00:16:43,994
Đó là trước khi mỗi chúng ta nhận ra
193
00:16:44,078 --> 00:16:45,538
có gì đó không ổn.
194
00:16:50,501 --> 00:16:52,586
NĂM 1960
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 3 TỈ NGƯỜI
195
00:16:52,670 --> 00:16:54,922
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 315 PPM
196
00:16:55,005 --> 00:16:56,549
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 62%
197
00:16:57,091 --> 00:16:59,218
THÁNG 9, 1960
198
00:16:59,301 --> 00:17:03,806
Lần đầu tôi đến Đông Phi là vào năm 1960.
199
00:17:08,018 --> 00:17:10,688
Hồi đó, nghe có vẻ thật kỳ lạ
200
00:17:10,771 --> 00:17:13,274
khi chúng ta, giống loài duy nhất,
201
00:17:13,357 --> 00:17:18,904
một ngày nào đó sẽ có sức mạnh
để đe dọa sự tồn tại của hoang dã.
202
00:17:22,366 --> 00:17:27,079
Từ "Serengeti" trong tiếng Maasai
nghĩa là "đồng bằng bất tận".
203
00:17:27,496 --> 00:17:30,416
Với những người sống ở đây,
mô tả vậy rất dễ hiểu.
204
00:17:30,499 --> 00:17:35,880
Bạn có thể còn nguyên vẹn tại Serengeti
vì ở đây chẳng có động vật nào.
205
00:17:35,963 --> 00:17:37,465
Và sáng hôm sau,
206
00:17:38,966 --> 00:17:41,135
một triệu con linh dương đầu bò xuất hiện.
207
00:17:47,516 --> 00:17:49,727
Một phần tư triệu con ngựa vằn.
208
00:17:54,482 --> 00:17:56,442
Nửa triệu linh dương gazen.
209
00:17:59,320 --> 00:18:00,821
Vài ngày sau đó...
210
00:18:02,364 --> 00:18:04,909
chúng lại biến mất ở đường chân trời.
211
00:18:05,659 --> 00:18:07,786
Bạn có thể được tha thứ vì nghĩ rằng
212
00:18:07,870 --> 00:18:09,914
những đồng bằng này bất tận
213
00:18:10,331 --> 00:18:12,708
khi có thể nuốt chửng cả đàn động vật.
214
00:18:13,709 --> 00:18:16,670
Một nhà khoa học có tầm nhìn
tên Bernhard Grzimek,
215
00:18:17,129 --> 00:18:19,340
đã giải thích đây không phải sự thật.
216
00:18:22,426 --> 00:18:26,096
Ông ấy và con trai đã dùng máy bay
để đi theo đàn động vật
217
00:18:26,180 --> 00:18:27,723
đến tận chân trời.
218
00:18:38,025 --> 00:18:40,945
Họ ghi vào hải đồ khi chúng băng qua sông,
219
00:18:41,028 --> 00:18:44,156
xuyên qua rừng cây
và cả biên giới quốc gia.
220
00:18:46,325 --> 00:18:48,786
Họ phát hiện ra những đàn động vật
ở Serengeti
221
00:18:48,869 --> 00:18:53,624
cần một khu vực đồng cỏ rộng lớn
để sinh hoạt,
222
00:18:54,833 --> 00:18:57,253
do đó nếu không có một không gian bao la,
223
00:18:57,336 --> 00:18:59,088
đàn sẽ bị sụt giảm bớt
224
00:18:59,547 --> 00:19:03,133
và toàn bộ hệ sinh thái sẽ sụp đổ.
225
00:19:05,219 --> 00:19:06,887
Với tôi vấn đề này đơn giản.
226
00:19:07,179 --> 00:19:10,683
Hoang dã không hề vô hạn, nó có hạn thôi.
227
00:19:10,766 --> 00:19:12,184
Nó cần được bảo vệ.
228
00:19:12,768 --> 00:19:14,019
Và vài năm sau,
229
00:19:14,103 --> 00:19:16,397
mọi người đều hiểu được ý tưởng đó.
230
00:19:17,356 --> 00:19:18,524
Động cơ sẵn sàng.
231
00:19:18,607 --> 00:19:20,818
Bốn, ba, hai,
232
00:19:20,901 --> 00:19:21,819
một,
233
00:19:21,902 --> 00:19:22,945
không.
234
00:19:24,822 --> 00:19:27,157
Tôi đã ở phòng thu
235
00:19:27,283 --> 00:19:29,493
khi sứ mệnh Apollo được phóng.
236
00:19:29,577 --> 00:19:33,205
THÁNG 12, 1968
237
00:19:33,581 --> 00:19:35,833
Đó là lần đầu tiên con người
238
00:19:35,916 --> 00:19:38,794
rời đủ xa khỏi Trái Đất
239
00:19:38,877 --> 00:19:40,796
để ngắm nhìn toàn bộ hành tinh.
240
00:19:41,297 --> 00:19:42,131
PHIM CỦA APOLLO 8
241
00:19:42,214 --> 00:19:44,216
Và đây là những gì họ thấy.
242
00:19:46,885 --> 00:19:48,596
Những gì ta thấy.
243
00:19:50,264 --> 00:19:51,682
Hành tinh của chúng ta.
244
00:19:52,516 --> 00:19:55,269
Dễ bị tấn công và cô lập.
245
00:20:01,150 --> 00:20:03,569
Một trong những điều đặc biệt về nó
246
00:20:03,652 --> 00:20:08,782
là thế giới có thể thực sự
chứng kiến nó xảy ra.
247
00:20:09,283 --> 00:20:15,372
Thật phi thường khi bạn có thể thấy
điều mà người ngoài không gian thấy
248
00:20:15,456 --> 00:20:17,625
cùng một lúc.
249
00:20:18,917 --> 00:20:23,339
Và tôi nhớ rất rõ cảnh quay đầu tiên.
250
00:20:23,756 --> 00:20:26,508
Bạn thấy một viên đá cẩm thạch màu xanh,
251
00:20:26,592 --> 00:20:29,428
một quả cầu màu xanh trong bóng tối,
252
00:20:29,511 --> 00:20:33,057
và bạn nhận ra đó là Trái Đất,
253
00:20:33,474 --> 00:20:36,602
và trong cảnh quay đó,
có toàn bộ nhân loại
254
00:20:36,685 --> 00:20:40,773
với không gì khác
ngoại trừ người ở trên phi thuyền
255
00:20:40,856 --> 00:20:41,899
chụp bức ảnh đó.
256
00:20:43,108 --> 00:20:47,946
Và điều đó hoàn toàn thay đổi
suy nghĩ của người dân,
257
00:20:48,030 --> 00:20:49,657
người dân toàn thế giới.
258
00:20:53,118 --> 00:20:55,412
Hành tinh của ta không hề vô hạn.
259
00:20:56,955 --> 00:20:59,625
Sự tồn tại của chúng ta
đang đứng trên bờ vực.
260
00:21:01,293 --> 00:21:05,047
Đó là sự khám phá lại một sự thật cơ bản.
261
00:21:06,674 --> 00:21:10,302
Sau cùng, ta bị ràng buộc và dựa vào
262
00:21:10,761 --> 00:21:14,056
thế giới tự nhiên hữu hạn quanh ta.
263
00:21:15,808 --> 00:21:19,853
Sự thật này định nghĩa cuộc sống của ta
ở thời tiền sử,
264
00:21:19,937 --> 00:21:23,148
thời trước khi xuất hiện
sự canh tác và nền văn minh.
265
00:21:23,941 --> 00:21:26,902
Ngay cả khi có vài người
đã đặt chân lên mặt trăng,
266
00:21:27,319 --> 00:21:32,658
những người khác vẫn sống cuộc sống
ở những nơi hẻo lánh nhất hành tinh.
267
00:21:35,786 --> 00:21:39,039
THÁNG 5, 1971
268
00:21:40,290 --> 00:21:42,000
Năm 1971,
269
00:21:42,084 --> 00:21:46,380
tôi bắt đầu tìm kiếm một bộ lạc biệt lập
ở New Guinea.
270
00:21:50,008 --> 00:21:52,678
Những người này săn bắt hái lượm,
271
00:21:53,345 --> 00:21:56,765
như loài người trước khi canh tác.
272
00:22:00,144 --> 00:22:04,022
Bộ lạc của họ thiểu số
và cũng không tốn kém mấy.
273
00:22:08,485 --> 00:22:10,487
Họ ăn ít thịt.
274
00:22:11,405 --> 00:22:16,326
Những tài nguyên họ sử dụng tự phục hồi.
275
00:22:17,244 --> 00:22:19,663
Bằng những công nghệ truyền thống,
276
00:22:19,747 --> 00:22:21,957
họ sống một cách ổn định,
277
00:22:22,416 --> 00:22:26,545
một lối sống có thể tồn tại mãi mãi.
278
00:22:29,882 --> 00:22:32,760
Nó hoàn toàn trái ngược
với thế giới mà tôi biết.
279
00:22:33,844 --> 00:22:36,972
Một thế giới đòi hỏi nhiều hơn mỗi ngày.
280
00:22:38,640 --> 00:22:40,851
NĂM 1978
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 4,3 TỈ NGƯỜI
281
00:22:40,934 --> 00:22:43,061
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 335 PPM
282
00:22:43,145 --> 00:22:45,522
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 55%
283
00:22:47,065 --> 00:22:51,069
Tôi dành nửa cuối thập niên 1970
đi khắp thế giới,
284
00:22:51,487 --> 00:22:55,824
làm loạt phim mà tôi mơ ước
được gọi là Life on Earth,
285
00:22:56,867 --> 00:23:01,246
đó là câu chuyện về sự tiến hóa
và sự đa dạng của cuộc sống.
286
00:23:03,040 --> 00:23:05,459
Nó được chiếu ở 39 quốc gia.
287
00:23:06,627 --> 00:23:09,713
Chúng tôi quay được 650 loài,
288
00:23:10,130 --> 00:23:13,509
và đi một triệu rưỡi dặm.
289
00:23:14,134 --> 00:23:16,720
Đó là kiểu cam kết bạn cần
290
00:23:16,804 --> 00:23:20,849
nếu muốn bắt đầu
vẽ chân dung thế giới sinh vật.
291
00:23:22,017 --> 00:23:27,064
Nhưng đáng chú ý là một số loài động vật
trở nên khó tìm hơn.
292
00:23:40,828 --> 00:23:42,913
THÁNG 1, 1978
293
00:23:42,996 --> 00:23:45,290
Khi tôi quay lũ khỉ đột,
294
00:23:45,916 --> 00:23:51,046
chúng chỉ còn 300 con
tại một khu rừng hẻo lánh ở Trung Phi.
295
00:23:52,339 --> 00:23:54,716
Khỉ đột con rất quý giá,
296
00:23:54,800 --> 00:23:58,178
và bọn săn trộm sẽ giết cả tá con lớn
để săn một con nhỏ.
297
00:23:59,763 --> 00:24:04,518
Tôi đã đến gần chúng hết mức vì khỉ đột
rất thân quen với người.
298
00:24:06,603 --> 00:24:08,772
Cách duy nhất để chúng sống sót
299
00:24:08,856 --> 00:24:11,483
là để các kiểm lâm viên
ở bên chúng mỗi ngày.
300
00:24:17,698 --> 00:24:20,784
Quá trình tuyệt chủng
mà tôi đã xem khi còn bé...
301
00:24:21,869 --> 00:24:23,120
trong những hòn đá...
302
00:24:24,037 --> 00:24:27,875
Giờ tôi đã biết điều đó
đang xảy ra xung quanh...
303
00:24:28,917 --> 00:24:31,420
với những loài động vật quen thuộc:
304
00:24:33,088 --> 00:24:34,965
những họ hàng gần nhất của ta.
305
00:24:38,510 --> 00:24:40,596
Và chúng ta phải chịu trách nhiệm.
306
00:24:43,265 --> 00:24:45,893
Nó cho thấy một thực tại lạnh lùng.
307
00:24:47,227 --> 00:24:53,483
Khi một loài trở thành mục tiêu của ta,
chúng sẽ không còn đường nào trốn chạy.
308
00:25:05,913 --> 00:25:12,586
Trong thập niên 1970, cá voi bị tàn sát
bởi các tàu săn cá voi công nghiệp.
309
00:25:16,757 --> 00:25:19,968
Những con cá voi xanh lớn nhất
310
00:25:20,052 --> 00:25:22,721
chỉ có vài nghìn con.
311
00:25:27,434 --> 00:25:30,103
Hầu như rất khó tìm được chúng nữa.
312
00:25:33,148 --> 00:25:38,320
Chúng tôi tìm thấy cá voi lưng gù ở Hawaii
nhờ vào tiếng gọi của chúng.
313
00:25:39,071 --> 00:25:41,490
Mới vừa nãy thôi, chúng tôi đã ghi âm
314
00:25:41,573 --> 00:25:44,242
với một micrô dưới nước
ở Thái Bình Dương gần Hawaii.
315
00:25:44,326 --> 00:25:45,243
THÁNG 2, 1978
316
00:25:45,369 --> 00:25:46,203
Nghe nhé.
317
00:25:58,715 --> 00:26:00,926
Những bản thu âm như thế này cho thấy
318
00:26:01,009 --> 00:26:05,013
những bài hát của cá voi lưng gù
rất dài và phức tạp.
319
00:26:06,139 --> 00:26:10,143
Cá voi lưng gù sống trong cùng một khu vực
học bài hát của nhau,
320
00:26:10,894 --> 00:26:14,481
các bài hát đều có chủ đề
và biến tấu riêng biệt
321
00:26:14,564 --> 00:26:16,566
tiến hóa theo thời gian.
322
00:26:25,617 --> 00:26:28,286
Những bài hát thê lương của chúng
là chìa khóa
323
00:26:28,370 --> 00:26:31,248
để thay đổi quan điểm
của mọi người về chúng.
324
00:26:35,752 --> 00:26:38,797
Chào Vostok. Chúng tôi là người Canada.
325
00:26:40,090 --> 00:26:42,009
Làm ơn đừng giết cá voi nữa.
326
00:26:44,761 --> 00:26:50,058
Động vật chỉ được coi
là nguồn cung dầu và thịt
327
00:26:50,142 --> 00:26:52,894
đã trở nên...có tính người.
328
00:26:55,355 --> 00:26:57,941
Chúng tôi là đàn ông và phụ nữ,
và đại diện cho trẻ em,
329
00:26:58,650 --> 00:27:02,863
chúng tôi đều muốn nói,
"Làm ơn đừng giết cá voi nữa".
330
00:27:05,240 --> 00:27:08,910
Chúng ta đã săn đuổi động vật
làm chúng tuyệt chủng nhiều lần.
331
00:27:10,120 --> 00:27:12,122
Nhưng giờ đã rõ ràng rồi,
332
00:27:12,706 --> 00:27:14,916
việc đó không thể chấp nhận được nữa.
333
00:27:22,507 --> 00:27:27,137
Việc giết cá voi để thu hoạch
nay biến thành tội ác.
334
00:27:27,220 --> 00:27:28,930
CỨU CÁ VOI
NGƯNG GIẾT CÁ VOI
335
00:27:29,014 --> 00:27:32,768
Lương tâm được sẻ chia mạnh mẽ
bỗng nhiên xuất hiện.
336
00:27:33,727 --> 00:27:36,938
Không ai muốn động vật bị tuyệt chủng cả.
337
00:27:38,482 --> 00:27:41,359
Mọi người quan tâm đến thế giới tự nhiên
338
00:27:42,194 --> 00:27:45,822
như cách họ nhận thức về thế giới tự nhiên
339
00:27:48,992 --> 00:27:53,663
Và giờ ta đã có phương tiện
để mọi người trên thế giới nhận thức được.
340
00:28:01,171 --> 00:28:05,217
Khi Life on Earth phát sóng vào năm 1979,
341
00:28:05,300 --> 00:28:07,302
tôi đã bước vào độ tuổi 50.
342
00:28:07,844 --> 00:28:10,764
Dân số trên hành tinh đã tăng gấp đôi
343
00:28:10,847 --> 00:28:12,849
so với hồi tôi mới sinh ra.
344
00:28:14,810 --> 00:28:20,774
Bạn và tôi là sinh vật bậc cao
và phổ biến nhất trên Trái Đất.
345
00:28:21,191 --> 00:28:24,277
Chúng ta là loài động vật đông đảo nhất.
346
00:28:24,361 --> 00:28:28,240
Ngày nay, dân số của chúng ta
vào khoảng bốn ngàn triệu,
347
00:28:28,698 --> 00:28:32,410
và ta đã đạt đến con số này
với tốc độ thiên thạch.
348
00:28:33,120 --> 00:28:36,915
Tất cả đều xảy ra trong khoảng 2.000 năm.
349
00:28:36,998 --> 00:28:41,294
Có vẻ như chúng ta đã thoát khỏi
những hạn chế
350
00:28:41,378 --> 00:28:45,382
chi phối các hoạt động
và số lượng động vật.
351
00:28:53,140 --> 00:28:54,850
Chúng ta đã thoát ra.
352
00:28:55,851 --> 00:28:59,646
Chúng ta đã tách biệt với phần còn lại
của sự sống trên Trái Đất,
353
00:29:01,022 --> 00:29:03,650
để sống một cuộc đời rất khác.
354
00:29:07,404 --> 00:29:10,240
Thú ăn mồi đã bị loại trừ.
355
00:29:12,784 --> 00:29:15,787
Ta đã kiểm soát được hầu hết bệnh tật.
356
00:29:17,622 --> 00:29:21,168
Ta tìm ra cách sản xuất thực phẩm
theo trình tự.
357
00:29:23,545 --> 00:29:26,756
Không còn gì có thể giới hạn chúng ta.
358
00:29:27,507 --> 00:29:29,509
Không gì cản được ta.
359
00:29:30,719 --> 00:29:32,846
Trừ khi chúng ta tự dừng lại.
360
00:29:33,930 --> 00:29:36,183
Chúng ta sẽ tiếp tục tiêu thụ Trái Đất
361
00:29:36,683 --> 00:29:38,476
cho đến khi nó cạn kiệt.
362
00:29:41,521 --> 00:29:46,484
Việc cứu từng loài hoặc thậm chí
các nhóm loài vẫn không đủ.
363
00:29:47,027 --> 00:29:50,322
Toàn bộ môi trường sống sẽ sớm biến mất.
364
00:30:18,308 --> 00:30:24,147
Đầu tiên tôi chứng kiến sự tàn phá
của toàn bộ môi trường sống ở Đông Nam Á.
365
00:30:25,440 --> 00:30:27,025
Vào những năm 1950,
366
00:30:27,108 --> 00:30:30,654
ba phần tư đảo Borneo
được bao phủ bởi rừng mưa nhiệt đới.
367
00:30:31,154 --> 00:30:33,323
Chúng tôi nghe tiếng máy bay rơi
ở phía trước,
368
00:30:34,491 --> 00:30:36,868
và cách đó chỉ vài mét,
369
00:30:37,327 --> 00:30:42,290
chúng tôi phát hiện một con vật màu đỏ
đầy lông, lắc lư trên cây:
370
00:30:43,416 --> 00:30:44,793
đó là con đười ươi.
371
00:30:48,129 --> 00:30:49,756
Vào cuối thế kỷ đó,
372
00:30:49,839 --> 00:30:53,885
rừng mưa nhiệt đới ở Borneo
đã giảm một nửa.
373
00:31:00,016 --> 00:31:03,645
Rừng mưa nhiệt đới
là môi trường sống rất quý giá.
374
00:31:05,772 --> 00:31:09,192
Hơn một nửa số loài trên cạn sống ở đây.
375
00:31:14,155 --> 00:31:19,202
Đó là những nơi mà tài năng thiết kế
của sự tiến hóa bay cao.
376
00:32:04,039 --> 00:32:09,669
Rât nhiều loài trong rừng
tồn tại với số lượng nhỏ.
377
00:32:12,380 --> 00:32:15,675
Mỗi loài đều đóng vai trò quan trọng.
378
00:32:20,805 --> 00:32:24,851
Các bà mẹ đười ươi phải ở với con mình
đến mười năm,
379
00:32:24,934 --> 00:32:28,271
dạy chúng ăn loại quả nào cho đáng.
380
00:32:31,941 --> 00:32:33,485
Nếu không được huấn luyện,
381
00:32:33,568 --> 00:32:36,905
chúng sẽ không hoàn thành
vai trò phân tán hạt giống.
382
00:32:38,782 --> 00:32:43,161
Các thế hệ tương lai
của nhiều loài thực vật sẽ gặp nguy hiểm,
383
00:32:44,245 --> 00:32:48,750
và đa dạng sinh học của thực vật
rất quan trọng với rừng nhiệt đới.
384
00:32:52,462 --> 00:32:55,507
Trong một mảng nhỏ rừng mưa nhiệt đới,
385
00:32:55,590 --> 00:32:58,802
có thể tồn tại
tới 700 loài thực vật khác nhau,
386
00:32:58,885 --> 00:33:02,347
bằng với số lượng trên toàn Bắc Mỹ.
387
00:33:03,431 --> 00:33:10,063
Nhưng ta đã biến
sự đa dạng sinh học chóng mặt này
388
00:33:11,398 --> 00:33:14,734
thành nơi để trồng độc canh cọ dầu.
389
00:33:18,071 --> 00:33:22,200
Nếu đem so sánh thì môi trường sống này
đã chết.
390
00:33:25,787 --> 00:33:30,166
Bạn thấy tấm màn màu xanh lá,
đôi khi có chim bay lên từ trong đó...
391
00:33:31,793 --> 00:33:34,254
và bạn nghĩ chắc là nó ổn thôi.
392
00:33:34,337 --> 00:33:39,134
Nhưng nếu ngồi trên trực thăng, bạn thấy
đó là một dải rộng khoảng nửa dặm,
393
00:33:39,801 --> 00:33:41,636
và phía xa bên kia dải rừng đó,
394
00:33:42,095 --> 00:33:47,058
không có gì ngoài những hàng cây cọ dầu.
395
00:33:56,067 --> 00:33:58,027
Con người có động cơ kép
396
00:33:58,111 --> 00:33:59,946
để đốn rừng.
397
00:34:01,906 --> 00:34:03,658
Người ta hưởng lợi từ gỗ,
398
00:34:03,992 --> 00:34:05,368
và sau đó lại hưởng lợi
399
00:34:05,452 --> 00:34:08,371
từ việc canh tác đất đai bị bỏ lại.
400
00:34:22,093 --> 00:34:27,891
Đó là lý do chúng ta đốn 3.000 tỉ cây
trên toàn thế giới.
401
00:34:27,974 --> 00:34:32,312
Một nửa rừng nhiệt đới trên thế giới
đã bị đốn sạch.
402
00:34:42,071 --> 00:34:45,658
Thứ ta thấy hôm nay
chỉ là chương mới nhất
403
00:34:45,742 --> 00:34:48,828
trong quá trình toàn cầu
trải dài hàng thiên niên kỷ.
404
00:34:55,043 --> 00:35:01,841
Việc tàn phá rừng ở Borneo
đã làm giảm số đười ươi xuống còn 2/3
405
00:35:01,925 --> 00:35:05,386
kể từ lần đầu tôi thấy một con
hơn 60 năm trước.
406
00:35:12,852 --> 00:35:15,563
Chúng ta không thể đốn rừng mãi như thế,
407
00:35:15,647 --> 00:35:20,151
và cái gì ta không làm mãi được
thì nghĩa là không bền vững.
408
00:35:21,402 --> 00:35:24,572
Nếu ta làm những thứ không bền vững,
409
00:35:24,656 --> 00:35:30,745
thì tổn thất sẽ chồng chất ở đó
đến mức làm sụp đổ toàn bộ hệ thống.
410
00:35:32,080 --> 00:35:35,917
Dù hệ sinh thái có rộng lớn cỡ nào
cũng không an toàn nữa.
411
00:35:38,419 --> 00:35:41,422
Ngay cả đại dương rộng lớn cũng thế.
412
00:35:46,344 --> 00:35:51,015
Môi trường sống này là chủ đề
của loạt phim The Blue Planet,
413
00:35:51,099 --> 00:35:53,935
mà chúng tôi quay
vào cuối những năm chín mươi.
414
00:35:59,732 --> 00:36:02,110
NĂM 1997
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 5.9 TỈ NGƯỜI
415
00:36:02,193 --> 00:36:04,612
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 360 PPM
416
00:36:04,696 --> 00:36:06,322
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 46%
417
00:36:07,490 --> 00:36:12,954
Tầm nhìn kinh ngạc của một thế giới
hoàn toàn lạ lùng hiện ra trước mắt,
418
00:36:13,037 --> 00:36:17,292
một thế giới đã tồn tại từ đầu.
419
00:36:25,383 --> 00:36:28,761
Tất cả những thứ mà bạn không hề biết
đã từng tồn tại
420
00:36:28,845 --> 00:36:30,638
dưới vô số màu sắc,
421
00:36:30,722 --> 00:36:33,141
và tất cả đều đẹp tuyệt vời.
422
00:36:37,103 --> 00:36:41,941
Và cuộc sống chúng không vì sự hiện diện
của bạn mà xáo trộn.
423
00:36:50,199 --> 00:36:54,245
Đại dương rộng lớn là thế
nhưng nó hầu như chẳng có gì.
424
00:36:56,122 --> 00:36:57,290
Nhưng ở một số nơi,
425
00:36:57,373 --> 00:36:59,500
có những điểm nóng
426
00:36:59,584 --> 00:37:02,378
nơi dòng chảy đưa chất dinh dưỡng
lên bề mặt
427
00:37:02,462 --> 00:37:05,673
và làm bùng nổ sự sống.
428
00:37:11,387 --> 00:37:12,764
Ở những nơi như vậy,
429
00:37:12,847 --> 00:37:15,475
có những đàn cá khổng lồ tụ tập lại.
430
00:37:23,608 --> 00:37:29,113
Vấn đề là các tàu đánh cá
cũng giỏi tìm được những điểm nóng đó
431
00:37:29,197 --> 00:37:30,448
như lũ cá.
432
00:37:32,325 --> 00:37:33,326
Khi họ tìm được,
433
00:37:33,409 --> 00:37:37,622
họ có thể dễ dàng tập hợp
những đàn cá dày đặc.
434
00:37:41,751 --> 00:37:43,503
Chỉ trong những năm năm mươi,
435
00:37:43,586 --> 00:37:48,424
những tàu lớn lần đầu tiên
mạo hiểm đi vào vùng biển quốc tế...
436
00:37:49,425 --> 00:37:53,221
để thu hoạch được vụ cá biển khơi
trên toàn cầu.
437
00:37:55,473 --> 00:38:00,019
Nhưng họ đã diệt trừ 90% cá lớn trên biển.
438
00:38:07,985 --> 00:38:11,322
Ban đầu, họ thả lưới được rất nhiều cá.
439
00:38:12,782 --> 00:38:15,118
Nhưng chỉ trong vài năm,
440
00:38:15,576 --> 00:38:19,789
những chiếc lưới ở khắp thế giới
cũng dần trống rỗng.
441
00:38:21,541 --> 00:38:24,085
Nghề cá nghèo đi nhanh chóng...
442
00:38:24,919 --> 00:38:29,132
đến nỗi các nước bắt đầu trợ cấp
cho các tàu để duy trì ngành này.
443
00:38:34,512 --> 00:38:37,932
Không có cá lớn và các loài săn mồi biển,
444
00:38:38,349 --> 00:38:41,728
vòng tuần hoàn dinh dưỡng của đại dương
không ổn định nữa.
445
00:38:48,109 --> 00:38:52,822
Các loài săn mồi giúp giữ chất dinh dưỡng
ở vùng biển ngập ánh sáng,
446
00:38:52,905 --> 00:38:57,702
tái sinh chúng để sinh vật phù du
có thể dùng đi dùng lại.
447
00:39:02,415 --> 00:39:03,750
Không có các loài ăn thịt,
448
00:39:03,833 --> 00:39:07,044
các chất dinh dưỡng bị chìm xuống đáy
đến hàng thế kỷ
449
00:39:07,128 --> 00:39:10,256
và số điểm nóng giảm dần đi.
450
00:39:11,424 --> 00:39:13,843
Đại dương bắt đầu chết.
451
00:39:19,348 --> 00:39:23,811
Đời sống đại dương cũng tan rã
ở vùng nước nông.
452
00:39:29,400 --> 00:39:32,779
Năm 1998, nhóm nhà làm phim Blue Planet
453
00:39:32,862 --> 00:39:35,990
tình cờ gặp một sự kiện
ít được biết đến vào lúc đó.
454
00:39:39,869 --> 00:39:43,039
Rạn san hô đang chuyển sang màu trắng.
455
00:39:47,585 --> 00:39:51,714
Màu trắng là do san hô trục xuất tảo
456
00:39:51,798 --> 00:39:54,801
sống cộng sinh trong thân của chúng.
457
00:40:02,016 --> 00:40:03,559
Khi lần đầu nhìn thấy nó,
458
00:40:03,643 --> 00:40:05,812
có lẽ bạn sẽ nghĩ nó thật đẹp,
459
00:40:05,895 --> 00:40:08,147
và đột nhiên bạn nhận ra nó bi thảm
460
00:40:08,439 --> 00:40:11,234
vì những gì bạn thấy là bộ xương,
461
00:40:11,317 --> 00:40:13,736
bộ xương của những sinh vật đã chết.
462
00:40:21,452 --> 00:40:25,665
Sau cùng, các bãi san hô trắng
bị bao phủ bởi tảo biển,
463
00:40:26,123 --> 00:40:29,001
và các rạn san hô
biến từ xứ sở thần tiên...
464
00:40:30,169 --> 00:40:31,671
thành xứ sở đìu hiu.
465
00:40:36,551 --> 00:40:39,971
Trước hết, nguyên nhân của việc tẩy trắng
vẫn là một ẩn số.
466
00:40:40,054 --> 00:40:42,473
Nhưng các nhà khoa học
bắt đầu khám phá ra rằng
467
00:40:42,557 --> 00:40:44,934
những nơi có hiện tượng tẩy trắng
468
00:40:45,643 --> 00:40:47,520
thì đại dương ấm lên.
469
00:40:48,521 --> 00:40:49,564
Có một dạo,
470
00:40:49,647 --> 00:40:53,150
các nhà khoa học khí hậu
cảnh báo rằng hành tinh sẽ ấm lên
471
00:40:53,234 --> 00:40:55,111
khi ta đốt nhiên liệu hóa thạch
472
00:40:55,194 --> 00:41:00,241
và thải ra khí cacbonic
cùng các khí nhà kính vào khí quyển.
473
00:41:04,120 --> 00:41:06,497
Một sự thay đổi rõ rệt
của cacbon trong khí quyển
474
00:41:06,581 --> 00:41:10,042
luôn không phù hợp với Trái Đất ổn định.
475
00:41:10,793 --> 00:41:14,672
Đó là đặc điểm
của năm lần tuyệt chủng hàng loạt.
476
00:41:19,677 --> 00:41:20,803
Trong những lần trước,
477
00:41:20,887 --> 00:41:25,558
núi lửa hoạt động lên đến một triệu năm
478
00:41:25,641 --> 00:41:28,394
để nạo vét đủ cacbon từ bên trong Trái Đất
479
00:41:28,477 --> 00:41:30,271
nhằm gây ra một thảm họa.
480
00:41:32,732 --> 00:41:36,193
Bằng cách đốt cháy các sinh vật sống
của hàng triệu năm
481
00:41:36,277 --> 00:41:39,113
cùng một lúc như đốt than và dầu,
482
00:41:39,697 --> 00:41:43,409
thì ta đã làm được điều đó
trong vòng chưa đầy 200 năm.
483
00:41:45,620 --> 00:41:50,082
Nhiệt độ không khí toàn cầu
tương đối ổn định cho đến những năm 90,
484
00:41:50,499 --> 00:41:56,130
nhưng hiện nay dường như
đại dương hấp thụ rất nhiều nhiệt dư,
485
00:41:56,505 --> 00:41:58,507
để che giấu tác động của chúng ta.
486
00:42:01,636 --> 00:42:03,846
Tôi biết đó là dấu hiệu đầu tiên
487
00:42:03,930 --> 00:42:07,516
cho thấy Trái Đất bắt đầu mất cân bằng.
488
00:42:15,691 --> 00:42:18,194
Môi trường sống xa xôi nhất
489
00:42:18,277 --> 00:42:22,365
tồn tại ở cực bắc và nam của hành tinh.
490
00:42:23,115 --> 00:42:25,952
CUỘC SỐNG Ở VÙNG BĂNG GIÁ, 1993
491
00:42:26,827 --> 00:42:30,665
Tôi đã đến thăm các vùng cực
trong nhiều thập kỷ.
492
00:42:35,127 --> 00:42:38,714
Nơi đó luôn vượt xa sức tưởng tượng
493
00:42:39,215 --> 00:42:42,426
với khung cảnh không giống bất cứ thứ gì
trên Trái Đất,
494
00:42:44,136 --> 00:42:49,266
và những giống loài lạ đời
thích nghi với cuộc sống khắc nghiệt.
495
00:42:52,979 --> 00:42:55,314
Nhưng thế giới xa xôi đó đang thay đổi.
496
00:42:58,317 --> 00:43:03,364
Vào thời của tôi, tôi đã trải qua
sự ấm lên của mùa hè Bắc Cực.
497
00:43:06,075 --> 00:43:11,038
Chúng tôi đã đến các địa điểm
để mong tìm thấy những dải băng biển
498
00:43:11,122 --> 00:43:12,415
nhưng chẳng có gì.
499
00:43:15,376 --> 00:43:18,462
Chúng tôi đã đi du lịch bằng thuyền
đến những hòn đảo
500
00:43:18,546 --> 00:43:21,007
mà theo lịch sử là không thể tiếp cận
501
00:43:21,090 --> 00:43:23,759
vì chúng vĩnh viễn bị nhốt trong băng.
502
00:43:27,054 --> 00:43:31,934
Trước khi Frozen Planet lên sóng
vào năm 2011,
503
00:43:32,268 --> 00:43:35,312
lý do của những thay đổi này
đã được xác định rõ.
504
00:43:40,192 --> 00:43:45,698
Từ lâu đại dương đã không thể hấp thụ
tất cả nhiệt dư
505
00:43:45,781 --> 00:43:47,992
do những hoạt động của chúng ta.
506
00:43:48,993 --> 00:43:50,119
Kết quả là,
507
00:43:50,202 --> 00:43:54,373
nhiệt độ trung bình toàn cầu hiện nay
ấm hơn một độ C
508
00:43:54,457 --> 00:43:56,876
so với lúc tôi mới sinh ra.
509
00:44:02,214 --> 00:44:07,344
Tốc độ thay đổi vượt qua bất kỳ tốc độ nào
trong 10.000 năm qua.
510
00:44:14,977 --> 00:44:20,691
Băng biển mùa hè ở Bắc Cực
đã giảm 40% trong 40 năm.
511
00:44:22,902 --> 00:44:25,738
Hành tinh của chúng ta đang cạn kiệt băng.
512
00:44:31,494 --> 00:44:37,458
Hệ sinh thái nguyên sơ và xa xôi nhất này
đang hướng đến thảm họa.
513
00:44:55,434 --> 00:44:58,813
Dấu vết của chúng ta
đã có mặt khắp toàn cầu.
514
00:44:59,605 --> 00:45:02,775
Tác động của chúng ta thực sự sâu sắc.
515
00:45:03,150 --> 00:45:05,152
Cuộc tấn công mù quáng của ta
lên hành tinh
516
00:45:05,236 --> 00:45:09,949
cuối cùng đã thay đổi những quy tắc cơ bản
của thế giới sinh vật.
517
00:45:18,457 --> 00:45:23,546
Chúng ta đã đánh bắt quá 30% nguồn cá
đến mức nguy cấp.
518
00:45:26,173 --> 00:45:30,469
Mỗi năm chúng ta đốn hơn 15 tỉ cây.
519
00:45:33,013 --> 00:45:37,226
Bằng cách xây đập, làm ô nhiễm
và khai thác quá mức sông hồ,
520
00:45:37,810 --> 00:45:43,065
ta đã giảm thiểu lượng nước ngọt
xuống hơn 80%.
521
00:45:44,275 --> 00:45:48,028
Ta đang thay thế hoang dã bằng thuần hóa.
522
00:45:51,991 --> 00:45:54,743
Một nửa số đất màu mỡ trên Trái Đất
523
00:45:55,327 --> 00:45:57,121
giờ là đất nông nghiệp.
524
00:46:04,003 --> 00:46:09,675
Bảy mươi phần trăm khối lượng chim
trên hành tinh này là gia cầm.
525
00:46:10,092 --> 00:46:13,053
Phần lớn là gà.
526
00:46:17,183 --> 00:46:22,479
Chúng ta chiếm hơn một phần ba
khối lượng động vật có vú trên Trái Đất.
527
00:46:23,314 --> 00:46:27,568
Thêm 60 phần trăm
là những con vật chúng ta nuôi để ăn.
528
00:46:32,698 --> 00:46:37,995
Số còn lại, từ chuột đến cá voi
chỉ chiếm 4%.
529
00:46:41,332 --> 00:46:44,084
Giờ thì đây là hành tinh của chúng ta,
530
00:46:44,168 --> 00:46:47,463
do nhân loại vận hành.
531
00:46:47,755 --> 00:46:51,050
Chỉ còn lại một ít không gian
cho thế giới sinh vật.
532
00:46:57,598 --> 00:47:00,726
Từ khi tôi bắt đầu quay phim
vào những năm 1950,
533
00:47:00,809 --> 00:47:06,440
số lượng động vật hoang dã trung bình
còn hơn một nửa.
534
00:47:09,068 --> 00:47:13,739
Giờ đây tôi nhìn những hình ảnh này,
và nhận ra rằng dù khi còn thanh niên,
535
00:47:13,822 --> 00:47:16,075
tôi thấy mình ở nơi hoang dã,
536
00:47:16,158 --> 00:47:19,662
trải nghiệm thế giới tự nhiên hoang sơ,
537
00:47:20,204 --> 00:47:21,372
nhưng đó chỉ là ảo ảnh.
538
00:47:23,707 --> 00:47:28,504
Những khu rừng, đồng bằng và biển cả
đã cạn kiệt hết rồi.
539
00:47:34,051 --> 00:47:36,553
Thế giới chẳng còn hoang dã như trước nữa.
540
00:47:38,097 --> 00:47:39,598
Chúng ta đã tiêu diệt nó,
541
00:47:40,015 --> 00:47:43,060
chứ không phải chỉ tàn phá.
Ta hoàn toàn...
542
00:47:44,103 --> 00:47:45,980
Ta đã tiêu diệt thế giới đó.
543
00:47:46,063 --> 00:47:49,191
Thế giới không có con người đã biến mất.
544
00:47:51,485 --> 00:47:53,737
Con người tràn ngập khắp thế giới rồi.
545
00:48:35,738 --> 00:48:39,158
Đó là lời khai nhân chứng của tôi.
546
00:48:39,908 --> 00:48:44,663
Một câu chuyện về sự sụp đổ toàn cầu
chỉ trong một đời người.
547
00:48:49,668 --> 00:48:51,879
Nhưng chưa kết thúc đâu.
548
00:48:53,672 --> 00:48:56,008
Nếu ta tiếp tục tiến trình hiện tại,
549
00:48:56,091 --> 00:48:59,887
những thiệt hại đã thành đặc tính
của đời tôi
550
00:49:00,262 --> 00:49:04,683
sẽ bị lu mờ bởi những thiệt hại sắp tới.
551
00:49:08,437 --> 00:49:10,647
NĂM 2020
DÂN SỐ THẾ GIỚI: 7.8 TỈ NGƯỜI
552
00:49:10,731 --> 00:49:12,858
CACBON TRONG KHÍ QUYỂN: 415 PPM
553
00:49:12,941 --> 00:49:15,110
VÙNG HOANG DÃ CÒN LẠI: 35%
554
00:49:16,320 --> 00:49:21,033
Khoa học dự đoán rằng
nếu tôi sinh ra hôm nay,
555
00:49:21,658 --> 00:49:24,370
tôi sẽ chứng kiến những điều sau.
556
00:49:26,955 --> 00:49:29,333
NHỮNG NĂM 2030
557
00:49:29,416 --> 00:49:31,043
Rừng nhiệt đới Amazon,
558
00:49:31,543 --> 00:49:35,464
bị đốn trụi cho đến khi nó không thể
sản xuất đủ hơi ẩm,
559
00:49:36,340 --> 00:49:38,759
nên nó sẽ biến thành sa mạc khô,
560
00:49:39,385 --> 00:49:42,054
mang đến sự mất mát giống loài thê thảm...
561
00:49:43,472 --> 00:49:46,725
và thay đổi chu kỳ nước toàn cầu.
562
00:49:53,524 --> 00:49:54,858
Cùng lúc đó,
563
00:49:54,942 --> 00:49:58,195
Bắc Cực sẽ không có băng vào mùa hè.
564
00:50:01,031 --> 00:50:03,242
Nếu không có chỏm băng trắng,
565
00:50:03,325 --> 00:50:07,079
năng lượng mặt trời
sẽ ít phản xạ lại không gian,
566
00:50:08,330 --> 00:50:11,875
và tốc độ ấm lên toàn cầu cũng tăng nhanh.
567
00:50:13,877 --> 00:50:17,047
NHỮNG NĂM 2040
568
00:50:18,298 --> 00:50:20,008
Ở khắp phía Bắc,
569
00:50:20,092 --> 00:50:22,261
đất đóng băng tan chảy ra,
570
00:50:22,636 --> 00:50:24,179
giải phóng khí mêtan,
571
00:50:24,680 --> 00:50:29,309
một loại khí nhà kính mạnh hơn cacbonic
gấp nhiều lần
572
00:50:30,436 --> 00:50:34,606
sẽ đẩy nhanh tốc độ biến đổi khí hậu.
573
00:50:37,985 --> 00:50:41,780
NHỮNG NĂM 2050
574
00:50:42,114 --> 00:50:46,118
Khi đại dương tiếp tục nóng lên
và mang tính axit nhiều hơn,
575
00:50:46,201 --> 00:50:49,163
các rạn san hô trên thế giới sẽ chết.
576
00:50:53,041 --> 00:50:55,961
Số lượng cá sẽ cạn kiệt.
577
00:50:59,590 --> 00:51:03,427
NHỮNG NĂM 2080
578
00:51:04,511 --> 00:51:07,723
Sản xuất lương thực toàn cầu
rơi vào khủng hoảng
579
00:51:07,806 --> 00:51:10,893
khi đất bị lạm dụng quá nhiều
dẫn đến cạn kiệt.
580
00:51:19,693 --> 00:51:22,196
Các loài côn trùng thụ phấn cũng biến mất,
581
00:51:24,406 --> 00:51:27,868
và thời tiết ngày càng khó lường hơn.
582
00:51:30,537 --> 00:51:33,499
NHỮNG NĂM 2100
583
00:51:33,582 --> 00:51:37,419
Hành tinh của chúng ta ấm hơn bốn độ C.
584
00:51:39,505 --> 00:51:43,842
Nhiều nơi trên Trái đất không thể ở được.
585
00:51:46,678 --> 00:51:49,848
Hàng triệu người mất nhà cửa.
586
00:51:53,310 --> 00:51:56,230
Lần tuyệt chủng hàng loạt thứ sáu...
587
00:51:57,272 --> 00:51:58,899
đang diễn ra.
588
00:52:05,280 --> 00:52:09,493
Đây là hàng loạt các cánh cửa một chiều,
589
00:52:10,494 --> 00:52:12,871
mang đến thay đổi không thể đảo ngược.
590
00:52:15,123 --> 00:52:17,668
Trong vòng đời tiếp theo,
591
00:52:18,544 --> 00:52:21,797
sự an toàn và ổn định của thế Holocene,
592
00:52:23,257 --> 00:52:25,259
Vườn Địa Đàng của chúng ta,
593
00:52:27,010 --> 00:52:28,262
sẽ bị mất.
594
00:52:35,102 --> 00:52:37,521
HỘI NGHỊ LIÊN HIỆP QUỐC
VỀ THAY ĐỔI KHÍ HẬU, 2018
595
00:52:37,604 --> 00:52:38,564
Hiện giờ,
596
00:52:39,106 --> 00:52:40,899
ta đang đối mặt với thảm họa nhân tạo...
597
00:52:41,733 --> 00:52:43,527
có quy mô toàn cầu.
598
00:52:44,903 --> 00:52:47,322
Mối đe dọa lớn nhất
của ta trong hàng ngàn năm.
599
00:52:48,156 --> 00:52:49,908
Nếu ta không hành động,
600
00:52:50,367 --> 00:52:52,869
sự sụp đổ của nền văn minh nhân loại...
601
00:52:53,745 --> 00:52:57,332
và sự tuyệt chủng của thế giới tự nhiên...
602
00:52:58,041 --> 00:52:59,251
sẽ sớm xảy đến thôi.
603
00:52:59,876 --> 00:53:01,545
Nhưng nếu ta càng để lâu,
604
00:53:02,004 --> 00:53:05,173
càng khó để hành động.
605
00:53:06,133 --> 00:53:07,926
Anh đã có thể vui vẻ nghỉ hưu.
606
00:53:09,469 --> 00:53:10,804
Nhưng giờ anh muốn...
607
00:53:11,597 --> 00:53:13,974
giải thích cho chúng tôi sự nguy hiểm...
608
00:53:14,808 --> 00:53:16,018
mà ta đang gặp phải.
609
00:53:18,270 --> 00:53:19,896
Và theo cách nào đó, tôi...
610
00:53:20,522 --> 00:53:24,067
tôi ước gì mình không tham gia
vào cuộc đấu tranh này.
611
00:53:25,193 --> 00:53:27,946
Vì tôi mong sẽ không cần hay không có
cuộc đấu tranh nào.
612
00:53:28,280 --> 00:53:32,367
Nhưng tôi đã rất may mắn,
613
00:53:33,994 --> 00:53:38,040
và tôi nhất định sẽ cảm thấy rất có lỗi...
614
00:53:38,957 --> 00:53:44,087
nếu tôi thấy được vấn đề
nhưng lại quyết định lờ đi.
615
00:53:44,546 --> 00:53:46,381
DIỄN ĐÀN KINH TẾ THẾ GIỚI
DAVOS, 2019
616
00:53:46,465 --> 00:53:47,466
HÀNH TINH CỦA CHÚNG TA
617
00:53:47,549 --> 00:53:52,304
Trèo lên những con nằm san sát nhau
là cách duy nhất để đi qua.
618
00:53:53,847 --> 00:53:56,475
Những con bên dưới có thể
bị đè bẹp tới chết.
619
00:54:14,076 --> 00:54:16,161
Ta đang đối mặt với không gì hơn...
620
00:54:16,495 --> 00:54:19,164
là sự sụp đổ của thế giới sinh vật,
621
00:54:20,957 --> 00:54:24,169
chính là thứ đã sinh ra
nền văn minh của chúng ta,
622
00:54:25,796 --> 00:54:29,966
thứ mà chúng ta dựa vào mọi yếu tố
của cuộc sống.
623
00:54:33,428 --> 00:54:35,430
Không ai muốn nó xảy ra.
624
00:54:36,264 --> 00:54:39,267
Không ai trong chúng ta
khiến nó xảy ra được.
625
00:54:42,896 --> 00:54:44,648
Vậy ta phải làm gì?
626
00:54:47,025 --> 00:54:49,027
Khá đơn giản.
627
00:54:49,778 --> 00:54:52,572
Nó đã ở trước mắt chúng ta từ lâu rồi.
628
00:54:54,908 --> 00:54:57,285
Để khôi phục sự ổn định cho hành tinh,
629
00:54:58,120 --> 00:55:00,831
ta phải khôi phục đa dạng sinh học của nó,
630
00:55:03,125 --> 00:55:05,544
thứ chúng ta đã loại bỏ.
631
00:55:09,840 --> 00:55:13,635
Đó là cách duy nhất để thoát khỏi
khủng hoảng ta đã tạo ra.
632
00:55:16,680 --> 00:55:19,850
Ta phải tái hoang dã thế giới.
633
00:55:59,973 --> 00:56:03,894
Tái hoang dã thế giới
đơn giản hơn bạn nghĩ,
634
00:56:04,561 --> 00:56:08,231
và những thay đổi ta tạo ra
chỉ có lợi cho chính ta
635
00:56:08,315 --> 00:56:10,317
và những thế hệ tiếp theo.
636
00:56:11,443 --> 00:56:12,736
Một thế kỷ nữa,
637
00:56:12,819 --> 00:56:15,989
hành tinh của chúng ta
có thể lại là một nơi hoang dã,
638
00:56:16,573 --> 00:56:18,408
và tôi sẽ chỉ bạn cách làm.
639
00:56:26,208 --> 00:56:32,214
Sau một thời gian, từng loài trên Trái Đất
sẽ đạt đến số lượng tối đa.
640
00:56:33,507 --> 00:56:37,928
Số lượng đó có thể được duy trì nhờ vào
nguồn tài nguyên thiên nhiên có sẵn.
641
00:56:40,639 --> 00:56:47,103
Dân số của ta đã tăng đột biến
mà không gì cản nổi.
642
00:56:47,854 --> 00:56:49,648
Theo dự đoán hiện tại,
643
00:56:49,731 --> 00:56:55,111
vào năm 2100, dân số thế giới
sẽ là 11 tỉ người.
644
00:56:56,154 --> 00:57:00,450
Nhưng sự tăng trưởng dân số
có thể chậm lại, thậm chí ngưng hẳn
645
00:57:00,534 --> 00:57:03,036
trước khi nó đạt tới mức đó.
646
00:57:08,166 --> 00:57:13,797
Tiêu chuẩn sống của Nhật Bản
tăng nhanh vào nửa cuối thế kỷ 20.
647
00:57:15,006 --> 00:57:17,843
Khi chăm sóc sức khỏe và giáo dục
được cải thiện,
648
00:57:18,009 --> 00:57:21,471
kỳ vọng và cơ hội của người dân
cũng tăng theo,
649
00:57:21,555 --> 00:57:23,890
nhưng tỉ lệ sinh đẻ lại giảm.
650
00:57:25,559 --> 00:57:30,939
Năm 1950, một gia đình người Nhật
có thể có từ ba đứa con trở lên.
651
00:57:32,357 --> 00:57:36,486
Đến năm 1975, tiêu chuẩn là hai đứa.
652
00:57:39,447 --> 00:57:43,243
Kết quả là dân số đã ổn định
653
00:57:43,326 --> 00:57:46,204
và không thay đổi từ mười thế kỷ nay.
654
00:57:48,164 --> 00:57:52,043
Có dấu hiệu cho thấy chuyện này
bắt đầu xảy ra trên toàn cầu.
655
00:57:54,880 --> 00:57:59,509
Khi các quốc gia phát triển khắp nơi,
người ta chọn có ít con hơn.
656
00:58:03,889 --> 00:58:07,350
Số trẻ em sinh ra mỗi năm
trên toàn thế giới
657
00:58:07,809 --> 00:58:09,811
sắp được cân bằng.
658
00:58:12,105 --> 00:58:14,691
Lý do chính khiến dân số
vẫn đang phát triển
659
00:58:15,317 --> 00:58:17,319
là vì nhiều người sống lâu hơn.
660
00:58:19,905 --> 00:58:25,994
Vào thời điểm nào đó trong tương lai,
dân số sẽ đạt đỉnh điểm lần đầu tiên.
661
00:58:27,537 --> 00:58:32,709
Việc đó xảy ra càng sớm
thì mọi thứ ta phải làm càng dễ dàng hơn.
662
00:58:37,088 --> 00:58:40,091
Bằng cách nỗ lực
đưa người dân thoát nghèo,
663
00:58:40,759 --> 00:58:43,470
được chăm sóc y tế,
664
00:58:44,179 --> 00:58:46,264
và đặc biệt là cho phép các bé gái
665
00:58:46,348 --> 00:58:49,017
được học càng lâu càng tốt,
666
00:58:49,100 --> 00:58:53,313
ta có thể làm dân số đạt đỉnh điểm
ở mức thấp hơn.
667
00:58:54,898 --> 00:58:57,025
Sao ta lại không muốn làm
những việc này chứ?
668
00:58:57,484 --> 00:59:01,863
Ta đều muốn cho người khác
nhiều cơ hội hơn trong đời.
669
00:59:02,489 --> 00:59:06,660
Bí quyết là nâng cao tiêu chuẩn sống
trên thế giới
670
00:59:06,743 --> 00:59:09,871
mà không làm ảnh hưởng đến thế giới đó.
671
00:59:10,330 --> 00:59:11,873
Nghe có vẻ bất khả thi,
672
00:59:11,957 --> 00:59:14,751
nhưng để làm được thì có nhiều cách lắm.
673
00:59:24,177 --> 00:59:27,973
Thế giới sinh vật chủ yếu được vận hành
bằng năng lượng mặt trời.
674
00:59:30,600 --> 00:59:32,644
Mỗi ngày thực vật Trái Đất hấp thụ được
675
00:59:32,727 --> 00:59:34,729
ba nghìn tỉ kilowatt giờ
năng lượng mặt trời.
676
00:59:38,566 --> 00:59:44,447
Gấp gần 20 lần so với
năng lượng ta cần từ ánh mặt trời.
677
00:59:49,035 --> 00:59:52,455
Hãy tưởng tượng nếu chúng ta
giảm dần nhiên liệu hóa thạch
678
00:59:52,998 --> 00:59:57,877
và vận hành thế giới
bằng năng lượng vĩnh cửu của thiên nhiên,
679
00:59:58,878 --> 01:00:03,883
đó là ánh sáng mặt trời, gió, nước
và địa nhiệt.
680
01:00:10,265 --> 01:00:12,100
Ở thềm thế kỷ mới,
681
01:00:12,183 --> 01:00:18,314
năng lượng mà Maroc dùng hầu hết
đều dựa vào dầu và ga nhập khẩu.
682
01:00:19,065 --> 01:00:23,611
Ngày nay, năng lượng mặt trời
tạo ra 40% nhu cầu tại nhà
683
01:00:23,695 --> 01:00:26,531
từ mạng lưới các nhà máy điện tái tạo,
684
01:00:26,614 --> 01:00:30,035
bao gồm trang trại năng lượng mặt trời
lớn nhất thế giới.
685
01:00:34,414 --> 01:00:36,041
Nằm ở rìa sa mạc Sahara...
686
01:00:37,125 --> 01:00:39,544
và giáp với một số nước ở Nam Âu,
687
01:00:40,336 --> 01:00:46,176
Maroc có thể là nước xuất khẩu
năng lượng mặt trời vào năm 2050.
688
01:00:53,391 --> 01:00:55,268
Trong vòng 20 năm,
689
01:00:55,351 --> 01:00:59,981
năng lượng tái tạo được dự đoán là
nguồn năng lượng chính của thế giới.
690
01:01:01,524 --> 01:01:04,486
Nhưng ta có thể biến chúng
thành nguồn năng lượng duy nhất.
691
01:01:05,403 --> 01:01:11,659
Thật điên rồ khi thấy các ngân hàng
và quỹ hưu đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch
692
01:01:12,827 --> 01:01:18,249
khi đây là những thứ gây nguy hiểm
cho tương lai mà ta đang cứu rỗi.
693
01:01:21,002 --> 01:01:24,380
Một tương lai tái tạo đầy lợi ích.
694
01:01:25,215 --> 01:01:28,093
Năng lượng ở khắp nơi
sẽ có giá phải chăng hơn,
695
01:01:29,761 --> 01:01:32,597
các thành phố sẽ sạch và yên tĩnh hơn,
696
01:01:33,973 --> 01:01:37,143
và năng lượng tái tạo
sẽ không bao giờ cạn kiệt.
697
01:01:52,534 --> 01:01:56,704
Thế giới sinh vật không thể vận hành
nếu thiếu một đại dương khỏe mạnh,
698
01:01:56,788 --> 01:01:58,373
và chúng ta cũng vậy.
699
01:02:04,796 --> 01:02:06,714
Đại dương là một đồng minh quan trọng
700
01:02:06,798 --> 01:02:10,176
trong cuộc chiến giảm lượng cacbon
trong khí quyển của ta.
701
01:02:12,971 --> 01:02:17,267
Đại dương càng đa dạng
thì nó càng hoạt động tốt.
702
01:02:34,742 --> 01:02:39,873
Và, tất nhiên, đại dương là nguồn thức ăn
quan trọng đối với ta.
703
01:02:43,293 --> 01:02:46,462
Câu cá là sự thu hoạch hoang dã
lớn nhất thế giới,
704
01:02:46,880 --> 01:02:48,173
và nếu ta làm đúng,
705
01:02:48,590 --> 01:02:50,216
thì có thể tiếp tục khai thác...
706
01:02:51,176 --> 01:02:54,512
vì cả hai bên đều được lợi.
707
01:02:55,346 --> 01:02:57,557
Môi trường sống ở biển càng lành mạnh
708
01:02:57,640 --> 01:02:59,475
thì càng có nhiều cá,
709
01:02:59,559 --> 01:03:01,561
và càng có nhiều thức ăn.
710
01:03:08,985 --> 01:03:12,864
Palau là một quốc đảo ở Thái Bình Dương,
711
01:03:12,947 --> 01:03:17,452
phụ thuộc vào các rạn san hô
để bắt cá và phát triển du lịch.
712
01:03:21,831 --> 01:03:24,209
Khi nguồn cá bắt đầu suy giảm,
713
01:03:24,292 --> 01:03:26,252
người Palau đã đáp trả
714
01:03:26,336 --> 01:03:28,463
bằng cách hạn chế hoạt động câu cá
715
01:03:28,546 --> 01:03:32,091
và cấm đánh bắt cá hoàn toàn
từ nhiều khu vực.
716
01:03:35,595 --> 01:03:39,432
Số lượng cá được bảo vệ
sớm trở nên khỏe mạnh,
717
01:03:39,515 --> 01:03:42,936
rồi họ kéo tới những khu vực đó
thoải mái câu cá.
718
01:03:48,650 --> 01:03:49,734
Kết quả là,
719
01:03:49,817 --> 01:03:54,155
các khu vực cấm đánh bắt cá
làm tăng sản lượng của ngư dân địa phương,
720
01:03:54,239 --> 01:03:58,034
đồng thời cho phép
các rạn san hô phục hồi.
721
01:04:03,248 --> 01:04:07,710
Hãy tưởng tượng nếu ta có cách tiếp cận
tương tự trên khắp thế giới.
722
01:04:08,920 --> 01:04:14,008
Ước tính cho thấy tạo vùng cấm đánh bắt
trên một phần ba vùng biển duyên hải
723
01:04:14,092 --> 01:04:18,763
sẽ đủ để cung cấp cho chúng ta
tất cả số cá ta cần.
724
01:04:24,602 --> 01:04:26,437
Ở vùng biển quốc tế,
725
01:04:26,521 --> 01:04:32,110
Liên Hợp Quốc đang cố tạo ra
vùng cấm đánh bắt cá lớn nhất.
726
01:04:34,487 --> 01:04:35,613
Chỉ bằng một động thái,
727
01:04:35,697 --> 01:04:38,116
việc này sẽ biến đại dương rộng mở
728
01:04:38,199 --> 01:04:42,036
từ một nơi cạn kiệt
bởi các tàu cá được trợ cấp
729
01:04:42,453 --> 01:04:47,834
thành vùng hoang dã giúp chúng ta
trong nỗ lực chống lại biến đổi khí hậu.
730
01:04:49,419 --> 01:04:52,505
Khu bảo tồn động vật hoang dã
lớn nhất thế giới.
731
01:05:08,855 --> 01:05:10,606
Đối với đất liền,
732
01:05:11,357 --> 01:05:14,736
ta phải giảm thiểu triệt để
khu vực ta dùng để trồng trọt
733
01:05:14,819 --> 01:05:17,613
để có thể tạo ra không gian
nhằm tái hoang dã,
734
01:05:17,697 --> 01:05:20,575
và cách nhanh lẫn hiệu quả nhất
để làm việc đó
735
01:05:20,658 --> 01:05:22,869
là ta phải thay đổi chế độ ăn.
736
01:05:28,333 --> 01:05:31,002
Động vật ăn thịt lớn còn rất ít
trong tự nhiên
737
01:05:31,085 --> 01:05:34,672
vì mỗi con cần tiêu thụ rất nhiều mồi.
738
01:05:41,429 --> 01:05:44,599
Mỗi con thú săn mồi ở Serengeti
739
01:05:44,682 --> 01:05:47,935
phải tiêu thụ hơn 100 con mồi.
740
01:05:52,190 --> 01:05:54,108
Mỗi khi chọn một miếng thịt,
741
01:05:54,192 --> 01:05:56,694
chúng ta cũng vô tình đòi hỏi
742
01:05:56,778 --> 01:05:59,072
một không gian rộng lớn.
743
01:06:04,243 --> 01:06:09,040
Hành tinh không thể chu cấp
cho hàng tỉ người ăn thịt.
744
01:06:09,749 --> 01:06:11,542
Không chỉ có mỗi không gian.
745
01:06:15,922 --> 01:06:19,133
Nếu tất cả chúng ta có một chế độ ăn
dựa trên thực vật,
746
01:06:19,675 --> 01:06:23,679
ta chỉ cần một nửa số đất đai
ta đang dùng thôi.
747
01:06:25,556 --> 01:06:29,560
Vì sau đó ta sẽ trồng trọt thật tận tụy,
748
01:06:29,644 --> 01:06:33,189
nên có thể tăng sản lượng của vùng đất này
một cách đáng kể.
749
01:06:39,237 --> 01:06:44,367
Hà Lan là một trong những quốc gia
đông dân nhất thế giới.
750
01:06:45,576 --> 01:06:48,955
Nó được bao phủ bởi các trang trại nhỏ
do gia đình quản lý
751
01:06:49,038 --> 01:06:50,832
đến nỗi không còn chỗ mở rộng.
752
01:06:53,668 --> 01:06:59,340
Nông dân Hà Lan đã trở thành
chuyên gia tận dụng tối đa mỗi hecta.
753
01:07:02,009 --> 01:07:05,304
Càng ngày, họ làm càng ổn định.
754
01:07:08,516 --> 01:07:12,186
tăng sản lượng gấp mười lần
trong hai thế hệ
755
01:07:12,270 --> 01:07:14,856
đồng thời dùng ít nước hơn,
756
01:07:15,606 --> 01:07:18,651
ít thuốc trừ sâu, ít phân bón hơn,
757
01:07:19,193 --> 01:07:21,028
và thải ra ít cacbon hơn.
758
01:07:25,783 --> 01:07:27,118
Tuy diện tích rất nhỏ,
759
01:07:27,201 --> 01:07:32,665
nhưng Hà Lan hiện là nhà xuất khẩu
thực phẩm lớn thứ hai thế giới.
760
01:07:37,211 --> 01:07:43,134
Chúng ta hoàn toàn có thể áp dụng
cả giải pháp công nghệ thấp và cao
761
01:07:43,217 --> 01:07:46,929
để sản xuất nhiều thực phẩm hơn
từ vùng ít đất hơn.
762
01:07:49,056 --> 01:07:52,643
Ta có thể bắt đầu sản xuất thức ăn
trong không gian mới.
763
01:07:55,188 --> 01:07:57,815
Trong nhà ở thành phố.
764
01:08:01,360 --> 01:08:04,780
Ngay cả ở những nơi không có đất.
765
01:08:18,461 --> 01:08:20,963
Khi ta cải thiện
cách tiếp cận nông nghiệp,
766
01:08:21,047 --> 01:08:23,674
ta sẽ bắt đầu đảo ngược
việc chiếm dụng đất
767
01:08:23,758 --> 01:08:27,178
mà ta cứ đeo đuổi
từ hồi bắt đầu trồng trọt,
768
01:08:28,012 --> 01:08:34,101
đó là điều cần thiết vì ta có
nhu cầu cấp thiết cho vùng đất tự do đó.
769
01:08:41,359 --> 01:08:46,405
Rừng là yếu tố cơ bản
trong việc khôi phục hành tinh.
770
01:08:47,990 --> 01:08:52,411
Chúng là công nghệ tốt nhất mà tự nhiên có
để giữ cacbon lại,
771
01:08:54,497 --> 01:08:57,250
và là trung tâm đa dạng sinh học.
772
01:09:01,587 --> 01:09:04,590
Một lần nữa, hai tính năng này
hoạt động cùng nhau.
773
01:09:05,091 --> 01:09:08,135
Các khu rừng càng hoang dã và đa dạng,
774
01:09:08,219 --> 01:09:12,348
thì chúng hấp thụ
cacbon từ khí quyển hiệu quả hơn.
775
01:09:14,433 --> 01:09:18,896
Ta phải ngay lập tức ngăn chặn
nạn phá rừng ở khắp nơi...
776
01:09:19,981 --> 01:09:22,858
và trồng các loại cây như cọ dầu
và đậu nành
777
01:09:22,942 --> 01:09:26,529
trên những mảnh đất bị tàn phá từ lâu.
778
01:09:27,780 --> 01:09:30,449
Sau tất cả, còn rất nhiều
mảnh đất như thế.
779
01:09:32,535 --> 01:09:34,328
Nhưng ta có thể làm tốt hơn.
780
01:09:38,332 --> 01:09:44,088
Một thế kỷ trước, hơn ba phần tư
Costa Rica được bao phủ bởi rừng.
781
01:09:51,887 --> 01:09:57,893
Đến thập niên 1980, việc đốn gỗ bừa bãi
làm giảm lượng rừng xuống còn một phần tư.
782
01:10:00,980 --> 01:10:02,982
Chính phủ đã quyết định hành động,
783
01:10:03,065 --> 01:10:07,737
đó là tài trợ cho chủ đất
trồng lại các loài cây thổ sản.
784
01:10:12,450 --> 01:10:16,454
Chỉ trong 25 năm, các cánh rừng
đã sống lại
785
01:10:16,537 --> 01:10:19,665
để bao phủ một nửa Costa Rica lần nữa.
786
01:10:25,254 --> 01:10:29,258
Cứ tưởng tượng nếu ta làm được điều này
trên phạm vi toàn cầu.
787
01:10:32,219 --> 01:10:37,642
Các cánh rừng sống lại sẽ hấp thụ
đến 2/3 lượng khí thải cacbon
788
01:10:37,725 --> 01:10:41,937
được bơm vào khí quyển
bởi các hoạt động của ta cho đến nay.
789
01:10:49,487 --> 01:10:51,238
Có một nguyên tắc quan trọng
790
01:10:51,739 --> 01:10:54,241
đối với những điều này.
791
01:10:57,244 --> 01:11:02,500
Thiên nhiên là đồng minh
và là nguồn cảm hứng lớn nhất của ta.
792
01:11:05,044 --> 01:11:08,756
Chúng ta chỉ phải làm
điều mà thiên nhiên luôn làm.
793
01:11:10,675 --> 01:11:14,845
Nó đã tìm ra bí mật cuộc sống từ lâu rồi.
794
01:11:20,768 --> 01:11:21,977
Trong thế giới này,
795
01:11:22,395 --> 01:11:24,855
một loài chỉ có thể phát triển mạnh...
796
01:11:26,232 --> 01:11:30,027
khi mọi thứ xung quanh nó
cũng phát triển mạnh.
797
01:11:36,200 --> 01:11:39,036
Chúng ta có thể giải quyết những vấn đề
mà ta đang đối mặt
798
01:11:39,120 --> 01:11:41,914
bằng cách chấp nhận thực tại này.
799
01:11:44,792 --> 01:11:47,044
Nếu chúng ta chăm lo cho thiên nhiên,
800
01:11:48,713 --> 01:11:51,590
thiên nhiên sẽ chăm lo cho ta.
801
01:11:54,510 --> 01:11:56,971
Giờ là lúc loài của ta
802
01:11:57,054 --> 01:11:59,682
ngừng phát triển,
803
01:12:01,809 --> 01:12:07,231
để tạo dựng cuộc sống trên hành tinh
sao cho hài hòa với thiên nhiên,
804
01:12:09,942 --> 01:12:12,695
và để bắt đầu phát triển.
805
01:12:15,948 --> 01:12:19,785
Bạn thử nghĩ xem,
ta đang hoàn thành một hành trình đấy.
806
01:12:21,328 --> 01:12:24,248
Mười ngàn năm trước,
khi còn săn bắn hái lượm,
807
01:12:25,082 --> 01:12:29,128
chúng ta sống bền vững
vì đó là lựa chọn duy nhất.
808
01:12:30,421 --> 01:12:31,881
Những năm sau đó,
809
01:12:32,923 --> 01:12:35,718
nó lại là lựa chọn duy nhất.
810
01:12:36,051 --> 01:12:38,053
Chúng ta cần tìm lại...
811
01:12:39,430 --> 01:12:44,560
cách sống bền vững
để tránh xa khỏi thiên nhiên
812
01:12:45,186 --> 01:12:49,482
nhằm trở thành một phần
của thiên nhiên thêm lần nữa.
813
01:12:54,987 --> 01:12:57,740
Tối nay, chúng tôi có
một chương trình khác cho bạn.
814
01:13:00,576 --> 01:13:03,871
Nếu ta có thể thay đổi cách ta sống
trên Trái Đất,
815
01:13:04,872 --> 01:13:07,458
một tương lai khác
sẽ hiện ra trong tầm mắt.
816
01:13:11,378 --> 01:13:12,671
Trong tương lai này,
817
01:13:13,339 --> 01:13:19,845
ta khám phá ra cách để hưởng lợi từ đất
có lợi thay vì cản trở hoang dã...
818
01:13:21,472 --> 01:13:27,269
cách để câu cá ở biển
giúp chúng nhanh chóng phục hồi...
819
01:13:34,193 --> 01:13:38,614
và cách thu hoạch cây rừng bền vững.
820
01:13:42,159 --> 01:13:46,330
Cuối cùng chúng ta sẽ
học cách làm việc với thiên nhiên,
821
01:13:46,413 --> 01:13:48,874
thay vì chống lại nó.
822
01:13:51,627 --> 01:13:52,795
Cuối cùng,
823
01:13:52,878 --> 01:13:56,048
sau một cuộc đời
khám phá thế giới sinh vật,
824
01:13:56,131 --> 01:13:58,133
tôi chắc chắn một điều.
825
01:13:59,301 --> 01:14:02,096
Đây không phải là để cứu
hành tinh của chúng ta.
826
01:14:03,264 --> 01:14:05,599
Mà là để bảo vệ chính chúng ta.
827
01:14:10,563 --> 01:14:13,649
Sự thật là, dù chúng ta
có tồn tại hay không,
828
01:14:14,066 --> 01:14:16,986
thế giới tự nhiên vẫn sẽ tái tạo.
829
01:14:26,787 --> 01:14:31,000
Trong 30 năm kể từ vụ sơ tán Chernobyl,
830
01:14:31,792 --> 01:14:35,170
hoang dã đã giành lại không gian.
831
01:14:46,640 --> 01:14:50,769
Ngày nay, rừng đã mọc lan đến thành phố.
832
01:15:04,617 --> 01:15:09,455
Đây là nơi trú ẩn cho động vật hoang dã
thuộc loại hiếm ở nơi khác...
833
01:15:16,128 --> 01:15:20,841
và bằng chứng mạnh mẽ là
tuy chúng ta đã mắc sai lầm,
834
01:15:21,300 --> 01:15:24,428
nhưng cuối cùng, thiên nhiên
vẫn sẽ chiến thắng.
835
01:15:29,058 --> 01:15:31,602
Thế giới sinh vật sẽ tồn tại lâu dài.
836
01:15:34,104 --> 01:15:37,650
Con người chúng ta không thể
được đoán trước như thế.
837
01:15:40,569 --> 01:15:44,490
Chúng ta đã tiến xa như vậy
vì ta là sinh vật thông minh nhất
838
01:15:44,907 --> 01:15:46,241
từng sống trên đời.
839
01:15:50,788 --> 01:15:52,456
Nhưng để tiếp tục,
840
01:15:52,790 --> 01:15:55,542
ta cần nhiều hơn là trí thông minh.
841
01:15:57,586 --> 01:15:58,587
Chúng ta cần...
842
01:15:59,672 --> 01:16:00,673
sự thông thái.
843
01:16:13,727 --> 01:16:15,270
Có nhiều điểm khác biệt
844
01:16:15,354 --> 01:16:18,107
giữa con người
và các loài khác trên Trái Đất,
845
01:16:18,899 --> 01:16:20,651
nhưng một điểm rõ ràng
846
01:16:20,734 --> 01:16:23,862
là ta có thể tưởng tượng được tương lai.
847
01:16:25,406 --> 01:16:29,493
Tôi, và có lẽ cả bạn đã khiếp sợ
tương lai đó trong một thời gian dài,
848
01:16:30,452 --> 01:16:34,915
nhưng giờ đây rõ ràng là
nó cũng không tối tăm và mờ mịt đến thế.
849
01:16:36,125 --> 01:16:38,544
Ta có cơ hội để bù đắp thiệt hại,
850
01:16:39,336 --> 01:16:43,048
để hoàn thành hành trình phát triển
và quản lý ảnh hưởng của ta,
851
01:16:43,132 --> 01:16:47,803
và trở thành một giống loài sống hài hòa
với thiên nhiên thêm lần nữa.
852
01:16:48,721 --> 01:16:51,598
Tất cả những gì ta cần là ý chí.
853
01:16:52,057 --> 01:16:56,895
Giờ chúng ta có cơ hội
tạo ra ngôi nhà hoàn hảo cho mình
854
01:16:57,479 --> 01:17:03,819
và khôi phục thế giới giàu có, khỏe mạnh
và tuyệt vời mà chúng ta thừa kế.
855
01:17:04,903 --> 01:17:06,321
Cứ tưởng tượng xem.
856
01:17:51,909 --> 01:17:57,623
BỘ PHIM LÀ TUYÊN BỐ NHÂN CHỨNG
CỦA DAVID ATTENBOROUGH
857
01:17:57,706 --> 01:17:59,708
AI KHÁC CẦN PHẢI XEM?
858
01:22:25,557 --> 01:22:28,560
Biên dịch: Tuan Nguyen