1
00:00:21,752 --> 00:00:24,921
Giấc mơ được làm
công dân vũ trụ
2
00:00:24,955 --> 00:00:29,191
đã chào đời tại đây
hơn hai thiên niên kỉ trước
3
00:00:29,226 --> 00:00:31,427
ở thành phố Alexandria,
4
00:00:31,461 --> 00:00:34,697
đặt tên theo người sáng lập
thành phố, hoàng đế xâm lược đã mất,
5
00:00:34,731 --> 00:00:37,366
Alexander Đại đế.
6
00:00:37,401 --> 00:00:39,402
Các hoàng đế Hy Lạp
của triều đại Ptolemy,
7
00:00:39,436 --> 00:00:42,405
nắm giữ phần nằm trên Ai Cập
của triều đại Alexander,
8
00:00:42,439 --> 00:00:44,473
đã xây dựng thư viện này
9
00:00:44,508 --> 00:00:47,476
cùng các viện nghiên cứu
thuộc về nó.
10
00:00:47,511 --> 00:00:50,813
Từ trước đến nay,
11
00:00:50,847 --> 00:00:52,032
hiếm có chính phủ nào
12
00:00:52,232 --> 00:00:53,416
lại rộng tay chi ra
13
00:00:53,450 --> 00:00:55,651
nhiều ngân sách đến thế
14
00:00:55,686 --> 00:00:58,154
để thu thập tri thức.
15
00:00:58,188 --> 00:00:59,589
Và kết quả thật xứng đáng.
16
00:00:59,623 --> 00:01:01,090
Rất xứng đáng.
17
00:01:01,124 --> 00:01:04,327
Họ kiểm tra mọi con tàu
cập bến Alexandria.
18
00:01:04,361 --> 00:01:07,229
Thứ họ tìm không phải
hàng buôn lậu
19
00:01:07,264 --> 00:01:09,999
mà là các cuốn sách có thể
được sao chép và lưu giữ tại đây,
20
00:01:10,033 --> 00:01:13,836
thư viện lớn nhất thế giới ngày ấy.
21
00:01:19,876 --> 00:01:23,412
Tại đây, Eratosthenes,
một trong các thủ thư chính,
22
00:01:23,447 --> 00:01:26,582
đã tính toán chính xác
kích thước của Trái Đất
23
00:01:26,617 --> 00:01:28,618
và sáng tạo ra địa lí.
24
00:01:30,220 --> 00:01:32,221
Pythagoras.
25
00:01:33,557 --> 00:01:36,092
Hypatia.
26
00:01:36,126 --> 00:01:38,895
Euclid.
27
00:01:42,532 --> 00:01:46,135
Trong một cuốn sách, Euclid đã xây dựng
các nguyên tắc hình học
28
00:01:46,169 --> 00:01:50,172
được sử dụng suốt 2.300 năm nay.
29
00:01:57,147 --> 00:01:59,115
Phần lớn Kinh Cựu Ước
còn đến ngày nay
30
00:01:59,149 --> 00:02:01,517
đến từ bản dịch Hy Lạp
được thực hiện tại đây.
31
00:02:01,551 --> 00:02:04,620
Bản chép tay gốc của các tác phẩm
Hy Lạp kinh điển
32
00:02:04,655 --> 00:02:07,123
trong lĩnh vực hài kịch,
chính kịch, thơ ca,
33
00:02:07,157 --> 00:02:09,525
khoa học, kĩ thuật,
34
00:02:09,559 --> 00:02:12,295
y dược, lịch sử,
35
00:02:12,329 --> 00:02:14,163
toàn bộ thành quả
36
00:02:14,197 --> 00:02:17,199
của buổi đầu văn minh cổ đại,
được lưu giữ tại đây.
37
00:02:17,234 --> 00:02:20,636
Không có số liệu chính xác
về số lượng cuộn sách ở đây.
38
00:02:20,671 --> 00:02:23,806
Con số này dao động từ 500.000
39
00:02:23,840 --> 00:02:26,409
cho tới gần một triệu.
40
00:02:26,443 --> 00:02:28,377
Và tất cả chúng...
41
00:02:28,412 --> 00:02:29,845
toàn bộ thư viện này
42
00:02:29,880 --> 00:02:32,148
chỉ là một phần nhỏ
trong số tri thức
43
00:02:32,182 --> 00:02:36,219
bạn có thể tiếp cận
vào thời điểm hiện tại.
44
00:02:38,522 --> 00:02:41,824
Tri thức chung của loài người,
45
00:02:41,858 --> 00:02:45,094
thư viện điện tử Alexandria
của chính chúng ta,
46
00:02:45,128 --> 00:02:48,197
có thể được tiếp cận bởi bất cứ ai
sở hữu phương tiện,
47
00:02:48,232 --> 00:02:51,100
mối quan tâm và quyền thực hiện nó.
48
00:02:51,134 --> 00:02:53,569
Điều này khác với Alexandria.
49
00:02:53,604 --> 00:02:55,671
Tại đây, tri thức thuộc về
giới thượng lưu.
50
00:02:55,706 --> 00:02:58,341
Thế nên, vào thế kỉ
thứ tư sau Công nguyên,
51
00:02:58,375 --> 00:03:01,177
khi quần chúng đến
phá hủy thư viện này
52
00:03:01,211 --> 00:03:03,613
cùng những kiệt tác
của xã hội văn minh,
53
00:03:03,647 --> 00:03:07,083
không có đủ người
bảo vệ nó.
54
00:03:07,117 --> 00:03:11,387
Lần tới, khi quần chúng nổi dậy,
điều gì sẽ xảy ra?
55
00:03:18,617 --> 00:03:26,587
Biên dịch: tieu_dao_tac | tdt.sub@gmail.com
Biên tập: anhcos
56
00:04:42,980 --> 00:04:46,401
VŨ TRỤ: HÀNH TRÌNH
KHÔNG-THỜI GIAN
57
00:04:47,852 --> 00:04:50,001
Tập 13: Không sợ bóng tối
58
00:04:51,421 --> 00:04:53,723
Chúng ta đã thám hiểu nhiều nơi,
59
00:04:53,757 --> 00:04:57,026
từ sâu trong nhân nguyên tử
60
00:04:57,060 --> 00:04:59,729
cho tới chân trời vũ trụ,
61
00:04:59,763 --> 00:05:03,566
từ điểm khởi đầu của thời gian
cho tới tương lai xa xôi.
62
00:05:03,600 --> 00:05:06,669
Đã tới lúc ta làm một thí nghiệm.
63
00:05:32,729 --> 00:05:35,998
Thí nghiệm này không cần
phòng thí nghiệm.
64
00:05:36,033 --> 00:05:38,067
Bạn có thể thử nghiệm trong đầu.
65
00:05:38,101 --> 00:05:40,636
Nó được gọi là
"thử nghiệm ý tưởng."
66
00:05:41,705 --> 00:05:43,539
Hãy chọn một ngôi sao--
67
00:05:43,574 --> 00:05:46,375
bất cứ ngôi sao nào trong số
hàng trăm tỉ ngôi sao
68
00:05:46,410 --> 00:05:48,678
trong hệ Ngân Hà,
69
00:05:48,712 --> 00:05:50,513
một thiên hà
70
00:05:50,547 --> 00:05:53,749
trong số hàng trăm tỉ thiên hà
trong vũ trụ đã biết.
71
00:05:53,784 --> 00:05:55,384
Ngôi sao kia nhé?
72
00:05:55,419 --> 00:05:57,186
Hay ngôi sao kia?
73
00:05:57,221 --> 00:05:59,288
Được rồi, hãy chọn ngôi sao này.
74
00:05:59,323 --> 00:06:02,625
Có khoảng chục hành tinh
và mặt trăng quay quanh nó.
75
00:06:02,659 --> 00:06:04,694
Giả dụ, một trong số chúng
76
00:06:04,728 --> 00:06:06,762
có khoảng 10 triệu dạng sống
77
00:06:06,797 --> 00:06:11,100
và một trong số này
là một loài có trí thông minh.
78
00:06:11,134 --> 00:06:13,236
Giả dụ một nhánh nhỏ
của loài ấy
79
00:06:13,270 --> 00:06:16,038
tin rằng họ đã biết hết mọi thứ.
80
00:06:16,073 --> 00:06:19,208
Họ cho rằng thế giới ấy là
trung tâm của vũ trụ,
81
00:06:19,243 --> 00:06:21,911
rằng vũ trụ sinh ra
để dành cho họ,
82
00:06:21,945 --> 00:06:25,248
rằng họ đã biết mọi thứ cần biết,
83
00:06:25,282 --> 00:06:28,217
rằng tri thức của họ
đã hoàn thiện.
84
00:06:28,252 --> 00:06:31,654
Các bạn sẽ đánh giá
quan điểm ấy thế nào?
85
00:06:36,827 --> 00:06:38,828
Tổ tiên chúng ta cũng từng tin rằng
86
00:06:38,862 --> 00:06:40,963
vũ trụ sinh ra dành cho con người.
87
00:06:40,998 --> 00:06:43,733
Cũng dễ hiểu tại sao chúng ta
tưởng mình là trung tâm vũ trụ.
88
00:06:43,767 --> 00:06:46,102
Nói cho cùng thì, dường như
Mặt Trời và các vì sao
89
00:06:46,136 --> 00:06:48,170
đều quay quanh chúng ta.
90
00:06:48,205 --> 00:06:51,240
Chúng ta vẫn bảo là
Mặt Trời "mọc".
91
00:06:51,275 --> 00:06:54,110
Cấu trúc ngôn ngữ, thần thoại
và giấc mơ của chúng ta
92
00:06:54,144 --> 00:06:57,446
đều đến từ thời kì
tiền khoa học ấy.
93
00:06:57,481 --> 00:07:00,816
Đây là hình ảnh
thế giới ngày ấy,
94
00:07:00,851 --> 00:07:03,486
trước khi Columbus lên đường thám hiểm.
95
00:07:03,520 --> 00:07:06,255
Năm 1492, Martin Behaim
96
00:07:06,290 --> 00:07:09,458
thiết kế mô hình địa cầu đầu tiên.
97
00:07:09,493 --> 00:07:11,994
Như mọi người khác,
Martin Behaim cho rằng
98
00:07:12,029 --> 00:07:15,631
bức tranh địa lí
đã được hoàn thiện.
99
00:07:15,666 --> 00:07:17,500
Có ba lục địa...
100
00:07:17,534 --> 00:07:19,769
châu Âu, châu Phi và châu Á,
101
00:07:19,803 --> 00:07:22,471
cùng một đại dương rộng lớn
nằm giữa chúng.
102
00:07:22,506 --> 00:07:27,343
Behaim không hề biết tới
sự tồn tại của Bắc và Nam Mĩ.
103
00:07:29,246 --> 00:07:32,648
Các bạn thấy thật tự hào
về hiểu biết của mình, phải không?
104
00:07:32,683 --> 00:07:37,453
Nhưng thực tế là, những điều
Martin Behaim biết
105
00:07:37,487 --> 00:07:39,555
về thế giới của ông, Trái Đất,
106
00:07:39,590 --> 00:07:43,726
còn nhiều hơn những điều chúng ta biết
về thế giới của mình, vũ trụ.
107
00:07:43,760 --> 00:07:45,795
Một bài học khiêm tốn
mới đây thôi
108
00:07:45,829 --> 00:07:48,998
sẽ chứng minh điều này.
109
00:07:49,032 --> 00:07:53,669
Năm 1912, Victor Hess
thực hiện một loạt hành trình
110
00:07:53,704 --> 00:07:55,538
lên bầu trời Áo
111
00:07:55,572 --> 00:07:58,708
và tìm thấy đam mê
của mọi nhà khoa học...
112
00:08:00,377 --> 00:08:03,012
một bí ẩn nằm ngoài phạm vi
113
00:08:03,046 --> 00:08:05,948
hiểu biết khoa học truyền thống.
114
00:08:07,417 --> 00:08:09,218
Và cho tới ngày nay,
115
00:08:09,253 --> 00:08:13,721
một thế kỉ sau, chúng ta
vẫn đang đi tìm lời giải hoàn chỉnh
116
00:08:13,756 --> 00:08:15,458
cho khám phá của Hess.
117
00:08:17,261 --> 00:08:20,329
Vào thời điểm đó, người ta vừa phát hiện ra
một loại năng lượng mới,
118
00:08:20,364 --> 00:08:21,731
năng lượng phóng xạ.
119
00:08:21,765 --> 00:08:23,199
Nó được nhận biết
120
00:08:23,233 --> 00:08:25,334
bằng một số nguyên tố nhất định,
ví dụ như ra-đi.
121
00:08:25,369 --> 00:08:28,037
Nhưng năng lượng này
cũng có trong không khí,
122
00:08:28,071 --> 00:08:30,840
cách xa các đá phóng xạ.
123
00:08:30,874 --> 00:08:33,509
Nó ở khắp mọi nơi.
124
00:08:33,543 --> 00:08:36,078
Năng lượng kì lạ này từ đâu tới?
125
00:08:36,113 --> 00:08:38,414
Không ai biết.
126
00:08:38,448 --> 00:08:42,084
Hess ngờ rằng nó đến từ
bên ngoài Trái Đất.
127
00:08:42,119 --> 00:08:45,054
Để thử nghiệm giả thuyết này,
ông mang thiết bị dò tìm phóng xạ
128
00:08:45,088 --> 00:08:46,722
lên trên bầu trời.
129
00:08:46,757 --> 00:08:50,393
Trong một chuyến bay khinh khí cầu
nguy hiểm,
130
00:08:50,427 --> 00:08:53,396
ông đạt tới độ cao gần 5 km.
131
00:08:55,232 --> 00:08:57,133
Khi lên tới phần không khí
mỏng, lạnh,
132
00:08:57,167 --> 00:08:59,168
thuộc tầng trên của khí quyển,
133
00:09:09,580 --> 00:09:11,980
ông phát hiện phóng xạ tại đây
134
00:09:12,015 --> 00:09:14,450
cao gấp hai lần dưới mặt đất.
135
00:09:14,484 --> 00:09:17,987
Phóng xạ đến từ
bên ngoài Trái Đất.
136
00:09:18,021 --> 00:09:21,123
Đó là lí do nồng độ phóng xạ
dưới đất thấp hơn--
137
00:09:21,158 --> 00:09:23,926
khí quyển Trái Đất đang hấp thụ
phần lớn năng lượng này.
138
00:09:23,961 --> 00:09:28,397
Vài người cho rằng phóng xạ
đến từ Mặt Trời.
139
00:09:28,432 --> 00:09:32,068
Để thử nghiệm giả thuyết này,
Hess bay lên
140
00:09:32,102 --> 00:09:34,303
trong một lần nhật thực.
141
00:09:41,812 --> 00:09:44,780
Nhưng nhật thực không ảnh hưởng
tới phóng xạ.
142
00:09:44,815 --> 00:09:49,850
Hess cũng phát hiện ra rằng
nồng độ phóng xạ ban đêm
143
00:09:49,885 --> 00:09:51,420
bằng với ban ngày.
144
00:09:51,455 --> 00:09:54,090
Phòng xạ tới từ bên ngoài Trái Đất,
nhưng không phải từ Mặt Trời.
145
00:09:54,124 --> 00:09:56,959
Nhưng Hess không biết rằng
146
00:09:56,994 --> 00:10:00,129
gió Mặt Trời không di chuyển
nhanh đến thế.
147
00:10:00,163 --> 00:10:02,431
Và thế, do lí luận sai,
148
00:10:02,466 --> 00:10:05,635
ông đã đi đến kết luận sai.
149
00:10:05,669 --> 00:10:08,704
Hess đã phát hiện ra tia vũ trụ--
150
00:10:08,739 --> 00:10:12,541
cơn mưa các hạt hạ nguyên tử
di chuyển trong vũ trụ
151
00:10:12,576 --> 00:10:14,944
ở tốc độ ánh sáng.
152
00:10:14,978 --> 00:10:17,546
Nếu không có khí quyển Trái Đất
bảo vệ,
153
00:10:17,581 --> 00:10:19,548
các tia này sẽ gây chết người.
154
00:10:19,583 --> 00:10:22,318
Năng lượng của một vài tia vũ trụ
155
00:10:22,352 --> 00:10:24,687
bằng với năng lượng của
một viên đạn được bắn ra.
156
00:10:24,721 --> 00:10:26,323
Để lần lại lịch sử
157
00:10:26,324 --> 00:10:28,524
từ một cái chết dữ dội
đến các tia này
158
00:10:28,558 --> 00:10:31,994
sẽ mất nhiều thập kỉ.
159
00:10:45,082 --> 00:10:47,083
Tia vũ trụ Victor Hess tìm thấy
160
00:10:47,117 --> 00:10:50,920
trên bầu trời nước Áo
trở thành một bí ẩn với các nhà khoa học.
161
00:10:52,322 --> 00:10:55,090
Phóng xạ trong các đá
trên Trái Đất,
162
00:10:55,125 --> 00:10:56,959
ví dụ như trong đá uranium,
163
00:10:56,994 --> 00:10:59,495
xuất hiện nhờ sự phân rã
nguyên tử.
164
00:10:59,529 --> 00:11:02,665
Nhưng tia vũ trụ lại khác.
165
00:11:02,699 --> 00:11:05,134
Chúng mạnh hơn
166
00:11:05,168 --> 00:11:07,637
bất cứ thứ gì
trong thế giới của Hess.
167
00:11:07,671 --> 00:11:09,805
Suốt hai thập kỉ,
các nhà khoa học tự hỏi
168
00:11:09,840 --> 00:11:12,475
thứ gì đã tạo nên tia vũ trụ.
169
00:11:12,509 --> 00:11:16,078
Rồi Fritz Zwicky xuất hiện,
170
00:11:16,113 --> 00:11:20,182
người lỗi lạc nhất
bạn chưa từng nghe tới.
171
00:11:20,217 --> 00:11:23,252
Năm 1933, ông và một đồng nghiệp
phát hiện ra rằng
172
00:11:23,287 --> 00:11:25,022
một số vì sao chợt sáng
173
00:11:25,056 --> 00:11:28,257
bằng cả thiên hà chứa nó
trong một vài tuần
174
00:11:28,292 --> 00:11:30,693
trước khi lại mờ đi.
175
00:11:30,727 --> 00:11:32,194
Fritz Zwicky là người đầu tiên
176
00:11:32,229 --> 00:11:34,764
hiểu được chuyện gì đã xảy ra.
177
00:11:34,798 --> 00:11:37,767
Ông đã kết luận chính xác
178
00:11:37,801 --> 00:11:39,169
rằng đây là cái chết của một sao lớn--
179
00:11:39,203 --> 00:11:42,038
nó nổ tung trong vũ trụ.
180
00:11:42,072 --> 00:11:45,841
Ông gọi kiểu chết này là
"vụ nổ siêu tân tinh"
181
00:11:50,848 --> 00:11:53,516
và dự đoán rằng ngôi sao hấp hối
sẽ thu nhỏ
182
00:11:53,550 --> 00:11:56,319
từ bề ngang khoảng 1,6 triệu km
xuống còn 16 km.
183
00:11:57,088 --> 00:11:59,922
Cái xác này đặc tới mức
184
00:11:59,957 --> 00:12:01,525
một hạt nhỏ của nó
185
00:12:01,559 --> 00:12:04,160
cũng nặng bằng
Kim tự tháp Ai Cập.
186
00:12:04,194 --> 00:12:06,262
Cấu tạo nên ngôi sao này
187
00:12:06,296 --> 00:12:08,598
phần lớn là các hạt hạ nguyên tử
neutron.
188
00:12:08,632 --> 00:12:11,968
Thế nên, ông gọi những vật thể
kì lạ này là "sao neutron".
189
00:12:12,002 --> 00:12:15,304
35 năm sau dự đoán của Zwicky,
190
00:12:15,339 --> 00:12:17,206
các nhà thiên văn học
bắt đầu tìm thấy chúng.
191
00:12:17,241 --> 00:12:19,142
Họ gọi chúng là "sao xung"
192
00:12:19,176 --> 00:12:22,779
bởi chúng quay rất nhanh và
đều đặn phát ra sóng radio.
193
00:12:22,813 --> 00:12:25,615
Siêu tân tinh và sao neutron
194
00:12:25,649 --> 00:12:27,784
đóng góp nhiều loại
tia vũ trụ
195
00:12:27,818 --> 00:12:30,319
nhưng không có loại mạnh nhất.
196
00:12:30,354 --> 00:12:33,021
Khoa học vẫn chưa thể
giải thích điều này,
197
00:12:33,055 --> 00:12:34,624
và chúng tôi chấp nhận điều đó.
198
00:12:34,658 --> 00:12:36,993
Đó là một lí do
tôi yêu khoa học.
199
00:12:37,027 --> 00:12:39,629
Chúng tôi không cần giả vờ
đã biết mọi đáp án.
200
00:12:39,663 --> 00:12:42,198
Zwicky cũng đưa ra ý tưởng
201
00:12:42,232 --> 00:12:45,168
trọng lực của một thiên hà
làm biến dạng
202
00:12:45,202 --> 00:12:47,303
và khiến không gian quanh nó
hoạt động như một thấu kính.
203
00:12:47,337 --> 00:12:49,572
Điều này bóp méo
và khuếch đại ánh sáng
204
00:12:49,606 --> 00:12:52,308
của bất cứ thiên hà nào
nằm ngay sau nó.
205
00:12:52,342 --> 00:12:55,245
Vì thế, các nhà thiên văn học
trên Trái Đất sẽ nhìn thấy
206
00:12:55,279 --> 00:12:57,914
nhiều hình ảnh méo mó
của thiên hà xa xôi đó,
207
00:12:57,948 --> 00:13:00,917
giống như ở trong nhà gương vậy.
208
00:13:00,951 --> 00:13:06,622
40 năm sau dự đoán này,
chúng ta bắt đầu tìm thấy chúng.
209
00:13:08,392 --> 00:13:12,395
Zwicky cũng có một phát hiện nữa
vào những năm 1930.
210
00:13:12,429 --> 00:13:15,932
Trong khi nghiên cứu
Cụm thiên hà Coma,
211
00:13:15,966 --> 00:13:20,436
ông phát hiện chuyển động
kì lạ của các thiên hà này.
212
00:13:20,471 --> 00:13:23,673
Các thiên hà này di chuyển quá nhanh.
213
00:13:23,707 --> 00:13:26,843
Khi nhanh như vậy, đáng ra
chúng phải tách nhau ra.
214
00:13:26,877 --> 00:13:29,278
Trọng lực của các sao
trong các thiên hà này
215
00:13:29,313 --> 00:13:32,715
không đủ mạnh để giữ chúng
lại với nhau.
216
00:13:32,750 --> 00:13:34,517
Zwicky cho rằng
217
00:13:34,551 --> 00:13:37,120
phải có một thứ gì khác
đang giữ chúng lại với nhau.
218
00:13:37,154 --> 00:13:39,956
Yếu tố bí ẩn còn thiếu ấy
219
00:13:39,990 --> 00:13:43,259
phải có khối lượng gấp khoảng 50 lần
220
00:13:43,293 --> 00:13:44,894
các ngôi sao này.
221
00:13:44,928 --> 00:13:48,197
Nhưng không ai để ý
đến ý tưởng ngông cuồng này.
222
00:13:48,232 --> 00:13:51,401
Họ ngỡ đây chỉ là một ý tưởng
điên rồ khác của Zwicky.
223
00:13:51,435 --> 00:13:53,069
Trong Hệ Mặt Trời của chúng ta,
224
00:13:53,103 --> 00:13:55,638
hành tinh trong cùng, Thủy Tinh,
di chuyển nhanh hơn nhiều
225
00:13:55,672 --> 00:13:57,640
Hải Vương Tinh, hành tinh xa nhất.
226
00:13:57,674 --> 00:13:59,475
Kể cũng hợp lí, phải không?
227
00:13:59,510 --> 00:14:02,879
Khi bạn đẩy hoặc kéo vật gì càng mạnh,
chúng di chuyển càng nhanh.
228
00:14:02,913 --> 00:14:06,215
Trọng lực của Mặt Trời
yếu dần theo khoảng cách.
229
00:14:06,250 --> 00:14:10,620
Do vậy, các hành tinh ở xa Mặt Trời
di chuyển chậm hơn.
230
00:14:10,654 --> 00:14:14,323
Người ta cho rằng các sao
xa tâm thiên hà
231
00:14:14,358 --> 00:14:16,993
cũng vậy.
232
00:14:17,027 --> 00:14:20,496
Hập hết các sao tập trung
ở trung tâm thiên hà.
233
00:14:20,531 --> 00:14:23,800
Do vậy, trọng lực chung của chúng
tác động lên các sao khác
234
00:14:23,834 --> 00:14:27,003
giống cách Mặt Trời tác động
tới các hành tinh.
235
00:14:27,037 --> 00:14:30,339
Nhưng vào những năm 1970,
khi nhà thiên văn học Vera Rubin
236
00:14:30,373 --> 00:14:31,841
nghiên cứu thiên hà Tiên nữ,
237
00:14:31,875 --> 00:14:36,412
bà phát hiện các sao vòng ngoài
không hề như vậy.
238
00:14:36,447 --> 00:14:39,015
Không như các hành tinh ở rìa
Hệ Mặt Trời,
239
00:14:39,049 --> 00:14:42,752
tốc độ di chuyển của các sao
xa tâm thiên hà
240
00:14:42,786 --> 00:14:45,088
bằng của các sao gần tâm.
241
00:14:45,122 --> 00:14:47,757
Và chúng đều đang di chuyển rất nhanh.
242
00:14:47,791 --> 00:14:50,159
Vera nghĩ: "Thật kì lạ."
243
00:14:50,194 --> 00:14:54,297
"Thiên hà Tiên nữ thật kì lạ."
244
00:14:54,331 --> 00:14:55,598
Thế nên bà nghiên cứu
một thiên hà khác.
245
00:14:55,632 --> 00:14:57,834
Nhưng chuyện vẫn vậy.
246
00:14:57,868 --> 00:14:59,202
Rồi một thiên hà khác nữa.
247
00:14:59,236 --> 00:15:01,704
Vera nghiên cứu 60 thiên hà
248
00:15:01,739 --> 00:15:03,706
và phát hiện ra chúng
249
00:15:03,741 --> 00:15:05,441
đều đang vi phạm Định luật hấp dẫn,
250
00:15:05,476 --> 00:15:07,443
nguyên tắc cơ bản của vật lí.
251
00:15:07,478 --> 00:15:10,813
Sau các hoài nghi ban đầu,
252
00:15:10,848 --> 00:15:12,849
đồng nghiệp của bà
tự mình kiểm chứng,
253
00:15:12,883 --> 00:15:16,152
và phát hiện ra Vera đã đúng.
254
00:15:16,186 --> 00:15:19,322
Định luật Hấp dẫn của Isaac Newton
không sai:
255
00:15:19,356 --> 00:15:21,891
Vera Rubin phát hiện ra rằng
trọng lực
256
00:15:21,925 --> 00:15:23,993
của một thứ gì đó
rất lớn và vô hình
257
00:15:24,027 --> 00:15:28,231
đang buộc các sao
đi nhanh hơn.
258
00:15:28,265 --> 00:15:33,736
Và rồi, có người nhớ đến
lão già điên khùng Fritz Zwicky
259
00:15:33,771 --> 00:15:36,641
và dạng trọng lực bí ẩn
260
00:15:36,740 --> 00:15:38,241
trong các cụm thiên hà,
261
00:15:38,275 --> 00:15:42,345
"vật chất tối," như ông này gọi
vào năm 1933.
262
00:15:48,585 --> 00:15:50,820
Vera Rubin đã chứng minh
sự tồn tại
263
00:15:50,854 --> 00:15:53,489
của một vũ trụ mới,
rộng lớn hơn rất nhiều.
264
00:15:53,524 --> 00:15:55,758
Và cũng như vũ trụ ta từng biết,
265
00:15:55,793 --> 00:15:57,827
nó tràn ngập bí ẩn.
266
00:15:57,861 --> 00:16:01,330
Ta không quan sát được
vật chất tối.
267
00:16:01,365 --> 00:16:03,799
Ta chỉ có thể nhận thấy
tác động trọng lực,
268
00:16:03,833 --> 00:16:07,837
đẩy nhanh tốc độ các sao
và thiên hà khả kiến, của nó.
269
00:16:07,871 --> 00:16:11,574
Đặc tính của vật chất tối
là một bí ẩn sâu sắc nữa.
270
00:16:11,608 --> 00:16:14,710
Rubin đã cung cấp bằng chứng
về một vũ trụ vô hình,
271
00:16:14,745 --> 00:16:19,515
lớn hơn vũ trụ chúng ta từng biết
tới gần 10 lần.
272
00:16:19,550 --> 00:16:22,484
Nó giống như là trước nay, ta chỉ
đứng trên bờ biển vào buổi tối,
273
00:16:22,518 --> 00:16:23,986
nhầm lẫn tưởng rằng
274
00:16:24,020 --> 00:16:27,756
các bọt biển kia
là toàn bộ đại dương.
275
00:16:27,790 --> 00:16:31,393
Vera Rubin quan sát các vì sao
và nhận ra
276
00:16:31,427 --> 00:16:34,296
chúng chỉ là bọt biển mà thôi
277
00:16:34,330 --> 00:16:38,567
và rằng phần lớn vũ trụ
vẫn còn là một bí ẩn.
278
00:16:38,602 --> 00:16:39,702
Nhưng khoan.
279
00:16:39,737 --> 00:16:41,738
Chưa hết kì lạ đâu.
280
00:16:46,813 --> 00:16:48,814
Ngân Hà của chúng ta,
281
00:16:48,849 --> 00:16:50,950
vài tỉ ngôi sao,
282
00:16:50,984 --> 00:16:53,452
cộng với các đám mây
khí và bụi,
283
00:16:53,487 --> 00:16:56,489
vật chất của các ngôi sao
trong quá khứ và tương lai,
284
00:16:56,523 --> 00:17:01,460
cùng khoảng 100 tỉ
thiên hà khác, tất cả chúng
285
00:17:01,495 --> 00:17:04,730
tính cả vô số
286
00:17:04,764 --> 00:17:07,800
hành tinh, mặt trăng và sao chổi khác--
287
00:17:07,834 --> 00:17:11,904
chỉ là 5% vũ trụ.
288
00:17:11,938 --> 00:17:16,108
Bởi còn một bí ẩn
lớn hơn cả vật chất tối
289
00:17:16,142 --> 00:17:20,279
Năng lượng tối, lấp đầy
không gian vũ trụ
290
00:17:20,313 --> 00:17:22,414
và là nguyên nhân
vũ trụ giãn nở.
291
00:17:22,449 --> 00:17:25,117
Và ý tưởng siêu tân tinh
của Fritz Zwicky
292
00:17:25,152 --> 00:17:28,721
đã mở đường khám phá
năng lượng này.
293
00:17:30,757 --> 00:17:35,328
Kịch bản là thế này: Một ngôi sao
dùng cạn nguyên liệu hạt nhân...
294
00:17:38,899 --> 00:17:40,366
rồi nguội đi
295
00:17:40,400 --> 00:17:43,102
và đột ngột sụp đổ
dưới trọng lực của chính nó.
296
00:17:43,137 --> 00:17:46,806
Ngôi sao tái xuất
trong một vụ nổ khổng lồ,
297
00:17:46,840 --> 00:17:50,743
để lại đằng sau một sao neutron
hoặc một hố đen.
298
00:17:52,346 --> 00:17:54,781
Do khối lượng ngôi sao ban đầu
299
00:17:54,815 --> 00:17:56,582
có thể dao động trong một khoảng lớn,
300
00:17:56,617 --> 00:17:59,051
độ sáng tối đa của nó khi nổ
301
00:17:59,085 --> 00:18:00,486
cũng có thể dao động
trong một khoảng lớn.
302
00:18:00,520 --> 00:18:02,722
Bởi thế, bạn không thể xác định
khoảng cách đến nó
303
00:18:02,756 --> 00:18:04,624
dựa trên độ sáng của nó.
304
00:18:04,658 --> 00:18:08,127
Một siêu tân tinh tương đối gần
có thể sáng bằng
305
00:18:08,162 --> 00:18:11,597
một siêu tân tinh ở xa
nhưng sáng mạnh hơn.
306
00:18:11,631 --> 00:18:14,233
Nhưng có một dạng
siêu tân tinh
307
00:18:14,268 --> 00:18:16,302
ổn định về độ mạnh.
308
00:18:16,336 --> 00:18:19,338
Nó là hồi kết tuyệt đẹp
309
00:18:19,372 --> 00:18:23,309
của điệu nhảy giữa
một sao khổng lồ và một sao lùn.
310
00:18:25,179 --> 00:18:27,980
Khi hai sao này
bay gần nhau,
311
00:18:28,015 --> 00:18:30,450
lớp khí ngoài cùng
của ngôi sao khổng lồ
312
00:18:30,484 --> 00:18:32,452
bị hút về phía sao lùn.
313
00:18:32,486 --> 00:18:34,954
Khi khối lượng bổ sung này
314
00:18:34,988 --> 00:18:36,789
quá lớn,
315
00:18:36,824 --> 00:18:41,360
sao lùn nổ tung
như một bom nhiệt hạch khổng lồ.
316
00:18:41,395 --> 00:18:43,463
Trong vài tuần,
317
00:18:43,497 --> 00:18:46,098
một siêu tân tinh
như thế sẽ sáng bằng
318
00:18:46,133 --> 00:18:49,435
tất cả sao trong thiên hà đó.
319
00:18:49,470 --> 00:18:51,270
Năng lượng tối đa
320
00:18:51,305 --> 00:18:54,006
của dạng siêu tân tinh này
luôn ổn định,
321
00:18:54,041 --> 00:18:57,610
sáng hơn Mặt Trời của chúng ta
khoảng năm tỉ lần.
322
00:18:57,644 --> 00:18:59,378
Với các kính viễn vọng lớn,
323
00:18:59,413 --> 00:19:01,814
ta có thể nhìn thấy chúng
trong các thiên hà xa xôi
324
00:19:01,849 --> 00:19:05,351
nằm ở rìa vũ trụ khả kiến.
325
00:19:14,094 --> 00:19:17,196
Do các siêu tân tinh này
có mức năng lượng ổn định,
326
00:19:17,231 --> 00:19:20,166
chúng là công cụ lí tưởng
để tính toán khoảng cách
327
00:19:20,200 --> 00:19:22,401
đến các góc xa nhất của vũ trụ.
328
00:19:22,436 --> 00:19:25,338
Chúng tôi gọi chúng là
"các ngọn nến chuẩn."
329
00:19:30,010 --> 00:19:35,648
Năm 1929, Edwin Hubble phát hiện
ra rằng vũ trụ đang mở rộng.
330
00:19:35,682 --> 00:19:38,918
Các thiên hà ở xa
đang đi ra xa nhau hơn.
331
00:19:38,952 --> 00:19:40,586
Sau này, chúng tôi biết rằng
332
00:19:40,621 --> 00:19:43,956
quá trình mở rộng này bắt đầu
khoảng 14 tỉ năm trước
333
00:19:43,990 --> 00:19:48,060
cùng với vụ nổ đã sinh ra vũ trụ--
Vụ nổ Big Bang.
334
00:19:49,730 --> 00:19:51,764
Mọi người cho rằng
335
00:19:51,799 --> 00:19:54,167
tốc độ mở rộng sẽ dần chậm lại
336
00:19:54,201 --> 00:19:55,935
do lực kéo của trọng lực
337
00:19:55,969 --> 00:19:58,203
của các phần khác nhau
của vũ trụ.
338
00:19:58,238 --> 00:19:59,572
Nếu vật chất tối đủ nhiều,
339
00:19:59,606 --> 00:20:02,909
trọng lực của nó sẽ dần
chấm dứt quá trình mở rộng
340
00:20:02,943 --> 00:20:05,745
và vũ trụ sẽ trở lại trạng thái
ban đầu.
341
00:20:05,779 --> 00:20:08,948
Trong trường hợp đó, sau cùng
mọi thứ sẽ sụp đổ hoàn toàn
342
00:20:08,982 --> 00:20:10,750
trong một vụ co lớn.
343
00:20:10,784 --> 00:20:14,120
Ngược lại, nếu vũ trụ
có ít vật chất tối hơn,
344
00:20:14,154 --> 00:20:16,222
quá trình mở rộng sẽ
kéo dài vĩnh viễn
345
00:20:16,256 --> 00:20:19,125
nhưng tốc độ mở rộng
sẽ dần chậm lại.
346
00:20:19,159 --> 00:20:21,727
Hai nhóm các nhà thiên văn học
đã ganh đua nhau
347
00:20:21,762 --> 00:20:25,031
quan sát các siêu tân tinh
ở các thiên hà xa xôi.
348
00:20:25,065 --> 00:20:26,699
Và đó lại là
349
00:20:26,733 --> 00:20:29,135
một khoảnh khắc "thật kì lạ" khác.
350
00:20:29,169 --> 00:20:32,472
Năm 1998, hai nhóm
cùng độc lập đi đến
351
00:20:32,506 --> 00:20:34,140
một kết luận chung.
352
00:20:34,174 --> 00:20:36,542
Quá trình mở rộng
không hề chậm lại
353
00:20:36,577 --> 00:20:38,311
mà đang diễn ra nhanh hơn.
354
00:20:38,345 --> 00:20:41,948
Điều này có nghĩa là
vũ trụ sẽ mở rộng mãi mãi.
355
00:20:41,982 --> 00:20:46,051
Dường như, một lực bí ẩn nào đó
trong vũ trụ
356
00:20:46,086 --> 00:20:49,254
đang lấn áp trọng lực
trên qui mô lớn
357
00:20:49,289 --> 00:20:51,324
và nới rộng vũ trụ.
358
00:20:51,358 --> 00:20:54,060
Phần lớn năng lượng trong vũ trụ
nằm ở
359
00:20:54,094 --> 00:20:55,561
lực bí ẩn này.
360
00:20:55,596 --> 00:20:58,264
Chúng ta gọi nó là
"năng lượng tối,"
361
00:20:58,298 --> 00:21:01,266
nhưng cái tên đó,
giống như "vật chất tối,"
362
00:21:01,301 --> 00:21:04,137
chỉ là bí danh cho sự
hạn hẹp của chúng ta.
363
00:21:04,171 --> 00:21:07,113
Chúng ta không thể
biết hết mọi đáp án.
364
00:21:07,313 --> 00:21:09,008
Hãy thừa nhận sự hạn hẹp
của mình
365
00:21:09,042 --> 00:21:10,910
chứ đừng tin vào
những câu trả lời sai.
366
00:21:10,944 --> 00:21:14,813
Vờ như đã biết tất cả
sẽ chặn đường
367
00:21:14,848 --> 00:21:16,949
tìm kiếm đáp án thật sự.
368
00:21:17,484 --> 00:21:20,986
Tối nay, con tàu của chúng ta
sẽ tiến vào
369
00:21:21,020 --> 00:21:23,456
một vùng nước còn kì bí hơn.
370
00:21:23,490 --> 00:21:25,491
Hãy cùng tôi khám phá.
371
00:21:35,877 --> 00:21:38,145
Mới có hai tàu vũ trụ của ta
tiến vào
372
00:21:38,179 --> 00:21:41,648
đại dương không gian liên sao
mênh mông, u tối này.
373
00:21:41,682 --> 00:21:45,519
Hành trình dài nhất lịch sử nhân loại
374
00:21:45,553 --> 00:21:48,822
khởi hành vào năm 1977--
375
00:21:48,856 --> 00:21:52,559
Tàu Voyager 1 và 2 của NASA.
376
00:21:52,593 --> 00:21:57,397
Hai tàu di chuyển ở tốc độ
khoảng 64.000 km/h.
377
00:21:57,431 --> 00:22:00,633
Chúng mang lại những hình ảnh
đầu tiên
378
00:22:00,667 --> 00:22:02,701
của Vết Đỏ Lớn trên Mộc Tinh,
379
00:22:02,736 --> 00:22:05,705
cơn bão có kích thước
gấp ba lần Trái Đất
380
00:22:05,740 --> 00:22:09,676
đã gầm thét ít nhất
từ năm 1644,
381
00:22:09,710 --> 00:22:11,411
thời điểm người ta bắt đầu
quan sát thấy nó.
382
00:22:11,445 --> 00:22:15,215
Có thể cơn bão này đã ở đó
hàng nghìn năm nay.
383
00:22:15,249 --> 00:22:18,952
Hai tàu này cũng lần đầu tiên
phát hiện hoạt động núi lửa
384
00:22:18,986 --> 00:22:22,522
trên một thế giới khác,
mặt trăng Io của Mộc Tinh...
385
00:22:24,091 --> 00:22:26,626
cùng biển dưới bề mặt băng giá
386
00:22:26,660 --> 00:22:27,861
của mặt trăng Europa...
387
00:22:31,566 --> 00:22:35,101
với trữ lượng nước gấp hai lần Trái Đất.
388
00:22:38,206 --> 00:22:41,575
Hai tàu dũng cảm bay qua
vành đai Thổ Tinh
389
00:22:41,609 --> 00:22:43,995
và phát hiện ra vành đai này
390
00:22:44,080 --> 00:22:47,781
là hàng trăm vòng thiên thạch mỏng
bay quanh Thổ Tinh.
391
00:22:51,152 --> 00:22:53,787
Trên mặt trăng khổng lồ Titan
của Thổ Tinh,
392
00:22:53,821 --> 00:22:57,958
Voyager phát hiện ra khí quyển
đặc gấp bốn lần Trái Đất.
393
00:22:57,992 --> 00:23:02,729
Điều này gợi ý sự hiện diện
của các biển hiđrôcacbon trên Titan.
394
00:23:02,763 --> 00:23:04,767
Sau này, chúng ta đã xác nhận
được điều này.
395
00:23:06,400 --> 00:23:08,368
Voyager 2 mang lại
hình ảnh đầu tiên
396
00:23:08,402 --> 00:23:12,205
của hành tinh xa xôi nhất,
Hải Vương Tinh,
397
00:23:12,240 --> 00:23:16,109
nơi gió gầm rú
ở tốc độ khoảng 2.000 km/h.
398
00:23:17,945 --> 00:23:20,814
Và của mặt trăng Triton
của Hải Vương Tinh,
399
00:23:20,848 --> 00:23:25,352
nơi có các mạch ni-tơ nóng
phun lên độ cao 8 km.
400
00:23:28,489 --> 00:23:32,291
Voyager đã thực hiện thành công
sứ mạng thám hiểm
401
00:23:32,325 --> 00:23:33,526
các hành tinh ngoài cùng
Hệ Mặt Trời,
402
00:23:33,561 --> 00:23:35,528
nhưng hành trình tiến vào
bóng tối của nó
403
00:23:35,563 --> 00:23:37,164
chỉ mới bắt đầu.
404
00:23:39,467 --> 00:23:41,668
35 năm sau ngày phóng đi,
405
00:23:41,702 --> 00:23:43,837
Voyager 1 trở thành
tàu thăm dò đầu tiên
406
00:23:43,871 --> 00:23:46,841
tiến vào vùng không gian
chưa từng được khám phá.
407
00:23:47,041 --> 00:23:49,976
Mặt Trời liên tục phóng về mọi phía
408
00:23:50,011 --> 00:23:52,758
các dòng hạt điện tích
409
00:23:52,958 --> 00:23:55,229
di chuyển ở tốc độ khoảng
1,6 triệu km/h.
410
00:23:55,329 --> 00:23:59,919
Gió mặt trời thổi thành
một bong bóng từ trường lớn,
411
00:23:59,953 --> 00:24:03,823
nhật quyển, mở rộng ra ngoài
phạm vi Hệ Mặt Trời.
412
00:24:03,857 --> 00:24:08,695
Nhật quyển tiếp xúc với lớp khí mỏng
của không gian liên sao.
413
00:24:08,729 --> 00:24:13,300
Đó là ranh giới giữa chúng.
414
00:24:13,334 --> 00:24:15,468
Voyager 1 báo về Trái Đất
415
00:24:15,503 --> 00:24:18,004
rằng các thiết bị dò tìm trên tàu
416
00:24:18,039 --> 00:24:20,163
đang thu nhận ngày càng nhiều
tia vũ trụ hơn.
417
00:24:20,363 --> 00:24:21,975
Cho tới thời điểm này,
chúng ta vẫn chưa biết
418
00:24:22,009 --> 00:24:24,277
điểm khởi đầu của đại dương liên sao.
419
00:24:24,612 --> 00:24:26,846
Voyager 1 đi tiếp,
420
00:24:26,881 --> 00:24:30,083
vượt qua ranh giới chúng ta
chưa từng vượt qua.
421
00:24:30,117 --> 00:24:33,953
Nhật quyển bảo vệ chúng ta
khỏi phần lớn tia vũ trụ chết người.
422
00:24:33,988 --> 00:24:36,122
Khi gió Mặt Trời thổi,
423
00:24:36,157 --> 00:24:38,358
quyển này mở rộng.
424
00:24:38,392 --> 00:24:40,493
Khi gió Mặt Trời ngừng,
quyển này thu nhỏ lại.
425
00:24:40,528 --> 00:24:43,796
Khi có một siêu tân tinh
ở một thiên hà láng giềng
426
00:24:45,633 --> 00:24:47,867
vật chất từ ngôi sao bị nổ tung
427
00:24:47,902 --> 00:24:50,870
đẩy nhật quyển thu nhỏ lại.
428
00:24:50,905 --> 00:24:52,505
Nếu lực đẩy đủ mạnh,
429
00:24:52,540 --> 00:24:54,440
đẩy nhật quyển lùi về sau
Trái Đất,
430
00:24:54,475 --> 00:24:59,512
Trái Đất sẽ tắm mình trong phóng xạ
của vật chất siêu tân tinh.
431
00:24:59,547 --> 00:25:02,348
May thay, điều này
ít khi xảy ra.
432
00:25:02,383 --> 00:25:05,785
Lần gần đây nhất có lẽ là
hai triệu năm trước.
433
00:25:05,820 --> 00:25:08,176
Một ngôi sao láng giềng
đã nổ tung
434
00:25:08,189 --> 00:25:12,625
một triệu năm trước khi
loài người xuất hiện.
435
00:25:12,660 --> 00:25:15,128
Sao chúng tôi lại biết?
436
00:25:15,162 --> 00:25:17,964
Bởi ngôi sao ấy
đã để lại dấu tích
437
00:25:17,998 --> 00:25:20,467
sâu dưới đáy biển.
438
00:25:20,501 --> 00:25:25,205
Đá mangan,
những hòn đá nhỏ như thế này,
439
00:25:25,239 --> 00:25:29,709
nằm rải rác trên phần lớn đáy biển.
440
00:25:29,743 --> 00:25:32,545
Tốc độ tăng trưởng
của nó rất chậm,
441
00:25:32,580 --> 00:25:37,317
khoảng một mi-li-mét
trong một triệu năm,
442
00:25:37,351 --> 00:25:41,321
từng lớp, từng lớp một.
443
00:25:41,355 --> 00:25:44,390
Các đá này cộng tác với vi khuẩn
để phát triển
444
00:25:44,425 --> 00:25:49,262
bằng cách hấp thụ khoáng chất
phân rã trong nước biển.
445
00:25:49,296 --> 00:25:53,266
Siêu tân tinh tạo ra
một loại sắt phóng xạ,
446
00:25:53,300 --> 00:25:57,337
không giống bất cứ vật chất
tự nhiên nào trên Trái Đất.
447
00:25:57,371 --> 00:25:59,739
Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy
dấu vết của loại sắt này
448
00:25:59,773 --> 00:26:01,741
trong một lớp mỏng
dưới bề mặt
449
00:26:01,775 --> 00:26:03,743
đá mangan.
450
00:26:03,777 --> 00:26:06,579
Sử dụng tốc độ tăng trưởng
của đá,
451
00:26:06,614 --> 00:26:08,915
họ tính tuổi của lớp đá ấy
và liên hệ nó
452
00:26:08,949 --> 00:26:12,952
với một ngôi sao đã chết
từ lâu.
453
00:26:14,588 --> 00:26:18,055
Khác biệt giữa suy nghĩ
đây chỉ là một hòn đá
454
00:26:18,255 --> 00:26:21,895
và tìm hiểu lịch sử vũ trụ
nó chứa đựng
455
00:26:21,929 --> 00:26:24,330
chính là khoa học.
456
00:26:26,500 --> 00:26:30,470
Đại dương liên sao
sâu và tối tăm.
457
00:26:30,504 --> 00:26:34,474
Ở đây, Mặt Trời chỉ là
ngôi sao sáng nhất trên bầu trời.
458
00:26:34,508 --> 00:26:37,911
Thế nhưng, hai tàu Voyager
vẫn duy trì liên lạc thường xuyên
459
00:26:37,945 --> 00:26:40,079
với Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản Lực
của NASA,
460
00:26:40,114 --> 00:26:42,715
xuyên qua khoảng cách
hàng giờ ánh sáng
461
00:26:42,750 --> 00:26:45,618
ngăn cách chúng với hành tinh mẹ.
462
00:26:45,653 --> 00:26:49,455
Không có vật thể nhân tạo nào khác
463
00:26:49,490 --> 00:26:52,826
từng đi xa nhà tới thế.
464
00:26:59,133 --> 00:27:00,600
Kể cả sau khi
465
00:27:00,634 --> 00:27:02,669
chúng mất liên lạc với chúng ta,
466
00:27:02,703 --> 00:27:06,004
sứ mạng cuối cùng
và kéo dài nhất Voyager
467
00:27:06,039 --> 00:27:06,940
sẽ bắt đầu.
468
00:27:16,450 --> 00:27:19,619
Vào năm 1979, khi hai tàu
bay quanh Mộc Tinh,
469
00:27:19,653 --> 00:27:22,454
trọng lực khổng lồ của hành tinh này
đã tiếp sức,
470
00:27:22,489 --> 00:27:24,456
đẩy hai tàu ra ngoài
Hệ Mặt Trời,
471
00:27:24,491 --> 00:27:26,259
du hành trong Ngân Hà
472
00:27:26,293 --> 00:27:28,728
trong một tỉ năm nữa.
473
00:27:28,762 --> 00:27:31,812
Carl Sagan đã sớm nhận ra
nhiệm vụ Voyager
474
00:27:32,012 --> 00:27:35,727
là hai vé miễn phí vào vĩnh cửu.
475
00:27:35,927 --> 00:27:38,972
Ông tập hợp một nhóm nhỏ,
tạo ra một thông điệp
476
00:27:39,172 --> 00:27:41,474
gửi tới bất cứ công dân vũ trụ nào
477
00:27:41,508 --> 00:27:44,844
bắt gặp hai tàu vô chủ này.
478
00:27:48,115 --> 00:27:50,282
2.600 năm trước,
479
00:27:50,317 --> 00:27:53,119
vua Esarhaddon của Assyria
đã viết:
480
00:27:53,153 --> 00:27:55,888
"Ta cho xây những bức tượng
bằng đồng
481
00:27:55,922 --> 00:27:58,557
và cho làm những mảnh đất sét
có khắc chữ.
482
00:27:58,592 --> 00:28:01,961
Ta để lại chúng cho
thế hệ mai sau."
483
00:28:01,995 --> 00:28:06,298
Những hình vẽ này đã tiếp nối
truyền thống ấy.
484
00:28:06,333 --> 00:28:09,301
Chúng được khắc lên vỏ ngoài
của một thông điệp
485
00:28:09,336 --> 00:28:13,806
dành cho sinh vật tới từ
mọi thế giới và thời đại.
486
00:28:15,475 --> 00:28:17,309
Một nền văn minh ngoài Trái Đất
487
00:28:17,343 --> 00:28:18,877
với lịch sử tiến hóa riêng
488
00:28:18,912 --> 00:28:21,180
và trình độ khoa học đủ xa
489
00:28:21,214 --> 00:28:23,449
để đi trong không gian liên sao
490
00:28:23,483 --> 00:28:27,686
thì liệu có điểm nào chung
với con người?
491
00:28:27,721 --> 00:28:29,255
Chúng ta và họ có
ít nhất một điểm chung,
492
00:28:29,289 --> 00:28:31,023
một ngôn ngữ chung...
493
00:28:31,057 --> 00:28:32,858
khoa học.
494
00:28:32,893 --> 00:28:35,861
Phá vỡ rào cản trọng lực
là một việc khó.
495
00:28:35,896 --> 00:28:38,130
Để tiến vào đại dương vũ trụ
496
00:28:38,165 --> 00:28:41,500
bạn phải biết toán và vật lí.
497
00:28:41,535 --> 00:28:44,603
Hiđrô là nguyên tố phổ biến nhất
trong vũ trụ.
498
00:28:44,638 --> 00:28:46,605
Electron trong nguyên tử hiđrô
499
00:28:46,640 --> 00:28:48,441
đảo trục
500
00:28:48,475 --> 00:28:50,443
ở một tần suất cố định.
501
00:28:50,477 --> 00:28:54,446
Các nguyên tử hiđrô
là các đồng hồ tự nhiên tí hon--
502
00:28:54,481 --> 00:28:57,283
tíc... tắc.
503
00:28:57,317 --> 00:28:59,485
Chúng ta có một đơn vị
thời gian chung
504
00:28:59,519 --> 00:29:01,120
với các sinh vật ngoài hành tinh.
505
00:29:01,154 --> 00:29:03,822
Điều này hỗ trợ phần tiếp theo
506
00:29:03,856 --> 00:29:04,623
của thông điệp.
507
00:29:04,658 --> 00:29:07,226
Đây là địa chỉ của chúng ta
trong vũ trụ.
508
00:29:07,260 --> 00:29:10,062
Sao xung là các sao neutron
quay rất nhanh
509
00:29:10,097 --> 00:29:13,199
và đều đặn phát sóng radio.
510
00:29:13,233 --> 00:29:15,901
Bạn có thể đo tần suất
sóng phát ra.
511
00:29:15,936 --> 00:29:18,504
Mặt Trời là trung tâm
biểu đồ này.
512
00:29:18,538 --> 00:29:22,174
Và các đường thẳng chỉ vào
14 sao xung gần ta nhất.
513
00:29:22,209 --> 00:29:24,710
Một mã đơn giản ghi danh từng sao
514
00:29:24,810 --> 00:29:26,511
bằng tần phát sóng radio
độc nhất vô nhị của nó,
515
00:29:26,546 --> 00:29:28,180
sử dụng đồng hồ nguyên tử hiđrô
516
00:29:28,215 --> 00:29:29,915
làm đơn vị thời gian.
517
00:29:29,950 --> 00:29:32,751
Người ngoài hành tinh có thể
sử dụng biểu đồ này
518
00:29:32,786 --> 00:29:34,853
để xác định vị trí trong Ngân Hà
519
00:29:34,888 --> 00:29:36,989
của hành tinh đã phóng đi
hai tàu Voyager.
520
00:29:37,023 --> 00:29:38,591
Họ cũng có thể biết
521
00:29:38,625 --> 00:29:41,159
tàu này được phóng đi
trước đó bao lâu.
522
00:29:41,194 --> 00:29:43,762
Điều này rất quan trọng
bởi đĩa vàng trên Voyager
523
00:29:43,796 --> 00:29:46,899
có tuổi thọ thiết kế
là một tỉ năm.
524
00:29:49,936 --> 00:29:51,537
Hãy thử tưởng tượng
525
00:29:51,571 --> 00:29:53,539
bạn là một nhà khảo cổ
ngoài hành tinh.
526
00:29:53,573 --> 00:29:57,242
Một vật thể nhân tạo được trục vớt
khỏi đại dương liên sao.
527
00:29:57,911 --> 00:29:59,411
Các sinh vật tạo ra nó
528
00:29:59,446 --> 00:30:01,580
sống cách đây một tỉ năm.
529
00:30:01,615 --> 00:30:03,783
Bạn nghĩ sao về họ
và hành tinh của họ?
530
00:30:04,985 --> 00:30:08,687
Họ gửi đến âm nhạc của họ
531
00:30:08,722 --> 00:30:12,792
và lời chào trong 59 ngôn ngữ
của loài người.
532
00:30:15,696 --> 00:30:18,864
Xin chào, đây là trẻ em
trên Trái Đất.
533
00:30:18,866 --> 00:30:21,074
Cùng lời chào của loài cá voi.
534
00:30:21,669 --> 00:30:26,137
Và một chuỗi âm thanh bao gồm
vụ phóng tên lửa Saturn V.
535
00:30:27,175 --> 00:30:30,909
Những lời đầu tiên của một bà mẹ
với con.
536
00:30:31,512 --> 00:30:32,812
Ngoan nào.
537
00:30:32,814 --> 00:30:34,980
Con ngoan nào.
538
00:30:34,982 --> 00:30:38,283
Sóng não của một cô gái trẻ
mới yêu.
539
00:30:40,788 --> 00:30:44,323
Và âm thanh của một sao xung.
540
00:30:48,462 --> 00:30:53,466
Tất cả chúng sẽ tồn tại
một tỉ năm.
541
00:31:05,846 --> 00:31:09,281
Một tỉ năm là bao lâu?
542
00:31:18,246 --> 00:31:21,345
Nếu bạn nén toàn bộ thời gian
kể từ vụ nổ Big Bang,
543
00:31:21,482 --> 00:31:23,450
vụ nổ sinh ra vũ trụ,
544
00:31:23,484 --> 00:31:25,452
vào một năm trên Trái Đất
545
00:31:25,486 --> 00:31:28,788
thì một tỉ năm là khoảng một tháng.
546
00:31:28,823 --> 00:31:33,160
Một tỉ năm trước, Trái Đất ra sao?
547
00:31:36,197 --> 00:31:39,199
Phần lớn đất trên Trái Đất
là một siêu lục địa,
548
00:31:39,233 --> 00:31:40,901
siêu lục địa Rodinia.
549
00:31:40,935 --> 00:31:44,571
Trái Đất ngày ấy là một hoang mạc--
không động vật, không cây cối.
550
00:31:44,605 --> 00:31:47,567
Một tỉ năm trước,
khí quyển chưa đủ ôxi
551
00:31:47,667 --> 00:31:48,975
để tạo thành lớp ozone.
552
00:31:49,010 --> 00:31:51,645
Không có lớp ozone,
tia cực tím
553
00:31:51,679 --> 00:31:54,381
không cho phép sự sống
bám rễ trên mảnh đất này.
554
00:31:54,415 --> 00:31:56,917
Rodinia trông giống Hỏa Tinh
555
00:31:56,951 --> 00:31:59,653
hơn là Trái Đất ngày nay.
556
00:31:59,687 --> 00:32:02,389
Đại dương khổng lồ
tạo ra các cơn mưa bão lớn,
557
00:32:02,423 --> 00:32:04,925
gây ra lụt lội và xói mòn.
558
00:32:04,959 --> 00:32:08,061
Sông băng hình thành, và các chuyển động
chậm nhưng đều đặn của nó
559
00:32:08,095 --> 00:32:11,264
tái tác hình hài lục địa.
560
00:32:11,299 --> 00:32:14,668
Sinh vật đơn bào làm chủ
đại dương,
561
00:32:14,702 --> 00:32:16,545
nhưng một số sinh vật khác
sống thành đám,
562
00:32:16,645 --> 00:32:18,271
các "thảm vi khuẩn".
563
00:32:18,306 --> 00:32:23,009
Chẳng bao lâu sau,
sinh vật đa bào đầu tiên tiến hóa.
564
00:32:23,044 --> 00:32:25,011
Và một tỉ năm sau đây,
565
00:32:25,046 --> 00:32:27,013
Trái Đất sẽ ra sao?
566
00:32:27,048 --> 00:32:29,683
Rất lâu sau khi các thành phố,
các kim tự tháp Ai Cập,
567
00:32:29,717 --> 00:32:32,853
và dãy núi Rocky
đã bị bào mòn thành cát bụi?
568
00:32:32,887 --> 00:32:35,455
Chúng ta khó lòng dự đoán được
569
00:32:35,490 --> 00:32:38,492
tương lai xa xôi ấy.
570
00:32:42,163 --> 00:32:44,631
Điều chắc chắn duy nhất
571
00:32:44,665 --> 00:32:48,468
là Trái Đấy ngày nay
sẽ thay đổi nhiều đến mức
572
00:32:48,503 --> 00:32:51,805
chúng ta không còn nhận ra
mái nhà này nữa.
573
00:32:51,839 --> 00:32:55,375
Nhưng kể cả một tỉ năm sau,
574
00:32:55,409 --> 00:32:57,371
danh tính của chúng ta
575
00:32:57,446 --> 00:33:01,214
và âm nhạc chúng ta sáng tạo
vào mùa xuân năm nào
576
00:33:01,249 --> 00:33:03,250
vẫn sẽ sống mãi.
577
00:33:08,122 --> 00:33:11,291
Trong tương lai xa xôi ấy,
Mặt Trời đã đi thêm
578
00:33:11,325 --> 00:33:14,661
bốn vòng quanh tâm Ngân Hà
579
00:33:22,970 --> 00:33:27,474
và hai tàu Voyager
đã bay xa khỏi Mặt Trời.
580
00:33:30,812 --> 00:33:33,513
Carl Sagan từng là thành viên
trong Nhóm hình ảnh của Voyager.
581
00:33:33,548 --> 00:33:35,130
Ông đã đưa ra ý tưởng
582
00:33:35,150 --> 00:33:37,751
lệnh cho Voyager
chụp một bức ảnh cuối cùng.
583
00:33:37,785 --> 00:33:39,786
Vào thế hệ trước đó,
584
00:33:39,821 --> 00:33:42,656
một phi hành gia trong nhiệm vụ
Apollo cuối cùng lên Mặt Trăng
585
00:33:42,690 --> 00:33:45,325
đã chụp một bức ảnh Trái Đất--
586
00:33:45,359 --> 00:33:48,528
một hành tinh, một thế giới
không có biên giới.
587
00:33:48,563 --> 00:33:51,932
Bức ảnh ấy trở thành biểu tượng
của một tư duy mới.
588
00:33:51,966 --> 00:33:56,103
Carl nhận ra bước tiếp theo
là gì.
589
00:33:56,137 --> 00:33:59,172
Ông thuyết phục NASA
quay máy ảnh của Voyager 1
590
00:33:59,207 --> 00:34:02,976
về phía Trái Đất khi tàu
bay qua Hải Vương Tinh.
591
00:34:03,010 --> 00:34:06,846
Đây là hình ảnh cuối cùng của nó
về Trái Đất. Ông gọi đó là...
592
00:34:06,881 --> 00:34:09,683
Dấu chấm màu xanh nhạt.
593
00:34:15,490 --> 00:34:17,057
"Đó là đây.
594
00:34:17,091 --> 00:34:18,625
Đó là nhà.
595
00:34:18,659 --> 00:34:20,227
Đó là chúng ta.
596
00:34:20,261 --> 00:34:22,963
Trên đó, tất cả mọi người
bạn yêu thương,
597
00:34:22,997 --> 00:34:24,998
biết tới,
598
00:34:25,032 --> 00:34:27,000
nghe về,
599
00:34:27,034 --> 00:34:29,669
toàn bộ loài người
600
00:34:29,704 --> 00:34:32,072
đã sống trọn đời mình.
601
00:34:32,106 --> 00:34:35,842
Mọi niềm vui và nỗi khổ,
602
00:34:35,877 --> 00:34:38,678
hàng nghìn tôn giáo, ý thức hệ
603
00:34:38,713 --> 00:34:40,680
và trường phái kinh tế đầy tự tin,
604
00:34:40,715 --> 00:34:42,849
mọi thợ săn và thổ phỉ,
605
00:34:42,884 --> 00:34:44,851
anh hùng và thằng hèn,
606
00:34:44,886 --> 00:34:48,321
kẻ kiến tạo hay hủy diệt
nền văn minh,
607
00:34:48,356 --> 00:34:50,323
mọi hoàng đế và nông dân,
608
00:34:50,358 --> 00:34:52,359
mọi đôi trẻ đang yêu,
609
00:34:52,393 --> 00:34:55,662
mọi bậc cha mẹ
cùng đứa con tin yêu,
610
00:34:55,696 --> 00:34:57,931
mọi nhà sáng chế và thám hiểm,
611
00:34:57,965 --> 00:35:01,601
mọi người thầy đạo đức,
mọi chính trị gia mục nát,
612
00:35:01,636 --> 00:35:05,705
mọi siêu sao, mọi lãnh tụ tối cao,
613
00:35:05,740 --> 00:35:09,576
mọi thánh nhân và tội đồ
trong lịch sử nhân loại
614
00:35:09,610 --> 00:35:11,578
đã sống trên đó,
615
00:35:11,612 --> 00:35:12,802
một hạt bụi
616
00:35:13,148 --> 00:35:16,683
bay lơ lửng... trong một tia sáng
Mặt Trời.
617
00:35:16,717 --> 00:35:20,921
Trái Đất chỉ là một sân khấu rất nhỏ
618
00:35:20,955 --> 00:35:24,758
trong đấu trường vũ trụ bao la.
619
00:35:24,792 --> 00:35:28,028
Hãy nghĩ về những dòng sông máu
620
00:35:28,062 --> 00:35:31,765
đổ ra bởi các vị tướng
và hoàng đế
621
00:35:31,799 --> 00:35:34,234
để trong vinh quang và chiến thắng,
622
00:35:34,268 --> 00:35:37,204
trong tích tắc ấy, họ được làm bá chủ
623
00:35:37,238 --> 00:35:40,474
của một phần nhỏ... trên cái chấm ấy.
624
00:35:40,508 --> 00:35:43,610
Hãy nghĩ về bao tang thương
625
00:35:43,644 --> 00:35:47,147
cư dân ở một góc cái chấm này
626
00:35:47,149 --> 00:35:50,050
mang đến cho cư dân
cùng giống loài
627
00:35:50,084 --> 00:35:52,152
ở một góc khác.
628
00:35:52,186 --> 00:35:55,222
Họ dễ hiểu lầm nhau làm sao.
629
00:35:55,256 --> 00:35:58,225
Họ hăm hở giết nhau đến thế nào.
630
00:35:58,259 --> 00:36:01,561
Họ thù ghét nhau bao nhiêu.
631
00:36:01,596 --> 00:36:04,097
Mọi điệu bộ giả tạo,
632
00:36:04,132 --> 00:36:07,167
ảo tưởng tự tôn của chúng ta,
633
00:36:07,201 --> 00:36:09,770
suy tưởng về vị trí đặc biệt
của mình
634
00:36:09,804 --> 00:36:11,405
trong vũ trụ này,
635
00:36:11,439 --> 00:36:16,109
sẽ bị thách thức
bởi cái chấm mờ sáng đó.
636
00:36:16,144 --> 00:36:18,145
Hành tinh của chúng ta...
637
00:36:18,179 --> 00:36:20,181
chỉ là một hạt bụi lẻ loi
638
00:36:20,215 --> 00:36:24,284
trong màn đêm vũ trụ
mênh mông, ngập tràn.
639
00:36:24,318 --> 00:36:27,120
Trong sự tăm tối của
chính chúng ta,
640
00:36:27,155 --> 00:36:29,923
trong sự rộng lớn này,
641
00:36:29,957 --> 00:36:33,660
chẳng thể chờ ai
642
00:36:33,694 --> 00:36:36,630
tới cứu chúng ta khỏi chính mình.
643
00:36:36,664 --> 00:36:40,867
Tới nay, Trái Đất là thế giới
duy nhất được biết có tồn tại sự sống.
644
00:36:40,902 --> 00:36:42,869
Không có nơi nào,
645
00:36:42,904 --> 00:36:44,871
ít nhất là trong tương lai gần,
646
00:36:44,906 --> 00:36:47,707
để loài người di cư tới.
647
00:36:47,742 --> 00:36:50,477
Ghé thăm thì có.
648
00:36:50,511 --> 00:36:53,213
Nhưng ở lại thì chưa.
649
00:36:53,247 --> 00:36:54,781
Dù muốn hay không
650
00:36:54,816 --> 00:36:59,352
thì hiện tại, Trái Đất là nơi
ta sống.
651
00:36:59,387 --> 00:37:02,689
Người ta thường nói
thiên văn
652
00:37:02,724 --> 00:37:06,827
dạy ta khiêm tốn
và xây dựng nhân cách.
653
00:37:06,861 --> 00:37:09,329
Cách tốt nhất để chỉ ra
654
00:37:09,364 --> 00:37:12,199
cái "tôi" nực cười của loài người
655
00:37:12,233 --> 00:37:15,736
có lẽ chính là hình ảnh
được chụp từ xa này.
656
00:37:15,770 --> 00:37:19,339
Đối với tôi, nó nhấn mạnh
trách nhiệm của chúng ta
657
00:37:19,374 --> 00:37:22,042
để cư xử thân thiện với nhau hơn,
658
00:37:22,076 --> 00:37:24,544
để bảo vệ và nâng niu
659
00:37:24,579 --> 00:37:26,713
dấu chấm màu xanh nhạt ấy,
660
00:37:26,748 --> 00:37:29,883
mái nhà duy nhất
chúng ta từng biết tới."
661
00:37:36,791 --> 00:37:38,759
Làm sao con người,
662
00:37:38,793 --> 00:37:41,161
những sinh vật nhỏ bé
trên hạt bụi ấy,
663
00:37:41,195 --> 00:37:44,498
biết cách gửi tàu vũ trụ
664
00:37:44,532 --> 00:37:47,334
vào Ngân Hà?
665
00:37:47,368 --> 00:37:51,738
Chỉ vài trăm năm trước thôi,
một giây vũ trụ ngắn ngủi,
666
00:37:51,773 --> 00:37:54,774
chúng ta còn chưa biết tới thời điểm
và địa điểm của mình trong vũ trụ.
667
00:37:54,809 --> 00:37:57,177
Chưa nhận thức được
phần còn lại của vũ trụ,
668
00:37:57,211 --> 00:37:59,780
chúng ta chôn chân
trong một ngục tù--
669
00:37:59,814 --> 00:38:01,782
một vũ trụ nhỏ bé
670
00:38:01,816 --> 00:38:05,318
nằm gọn trong một quả cầu.
671
00:38:07,422 --> 00:38:11,692
Chúng ta đã thoát khỏi
ngục tù đó như thế nào?
672
00:38:11,726 --> 00:38:15,629
Đó là thành quả của nhiều
nhà thám hiểu
673
00:38:15,663 --> 00:38:19,499
đã khắc tâm năm nguyên tắc đơn giản.
674
00:38:23,404 --> 00:38:25,372
Luôn đặt vấn đề.
675
00:38:25,406 --> 00:38:28,709
Người ta bảo thế
chưa chắc là đúng,
676
00:38:28,743 --> 00:38:30,410
trong đó có cả tôi.
677
00:38:31,412 --> 00:38:33,546
Độc lập suy nghĩ.
678
00:38:36,684 --> 00:38:39,252
Chất vấn chính mình.
679
00:38:41,022 --> 00:38:44,257
Đừng tin chỉ vì bạn muốn thế.
680
00:38:44,291 --> 00:38:48,462
Tin không thôi chẳng thể biến nó
thành sự thật.
681
00:38:48,496 --> 00:38:50,464
Thẩm định ý tưởng
bằng các bằng chứng
682
00:38:50,498 --> 00:38:54,167
tới từ quan sát và thử nghiệm.
683
00:38:54,202 --> 00:38:58,271
Nếu một ý tưởng tâm đắc
không vượt qua một bài kiểm tra hợp lí,
684
00:38:58,305 --> 00:38:59,773
ý tưởng đó sai!
685
00:38:59,807 --> 00:39:01,408
Hãy chấp nhận điều đó.
686
00:39:01,442 --> 00:39:06,279
Lần theo bằng chứng,
bất kể chúng dẫn tới đâu.
687
00:39:07,882 --> 00:39:11,284
Nếu bạn không có bằng chứng,
đừng vội phán xét.
688
00:39:11,319 --> 00:39:14,354
Và có lẽ quan trọng nhất là:
689
00:39:14,389 --> 00:39:16,587
Hãy nhớ kĩ, bạn có thể sai.
690
00:39:16,787 --> 00:39:18,859
Kể cả những nhà khoa học
lỗi lạc nhất
691
00:39:18,893 --> 00:39:20,794
cũng từng phạm sai lầm.
692
00:39:20,828 --> 00:39:23,530
Newton, Einstein,
693
00:39:23,564 --> 00:39:26,299
và mọi nhà khoa học vĩ đại khác
trong lịch sử
694
00:39:26,334 --> 00:39:28,802
đều từng phạm sai lầm.
695
00:39:28,836 --> 00:39:32,005
Vậy cũng phải thôi, bởi họ
đều là con người.
696
00:39:32,040 --> 00:39:36,343
Khoa học giúp chúng ta
đừng lừa dối chính mình
697
00:39:36,377 --> 00:39:39,146
hay những người khác.
698
00:39:39,180 --> 00:39:41,515
Các nhà khoa học
từng gây tội ác chưa?
699
00:39:44,686 --> 00:39:46,153
Có chứ.
700
00:39:46,187 --> 00:39:48,522
Giống với mọi công cụ khác,
701
00:39:48,556 --> 00:39:51,792
chúng ta đã từng lạm dụng
khoa học.
702
00:39:51,826 --> 00:39:54,794
Và đó là lí do chúng ta không thể
lệ thuộc khoa học
703
00:39:54,828 --> 00:39:57,965
vào nhóm nhỏ cầm quyền.
704
00:39:57,999 --> 00:40:00,901
Công chúng sở hữu
càng nhiều khoa học,
705
00:40:00,935 --> 00:40:04,004
khoa học càng ít bị
lạm dụng.
706
00:40:06,240 --> 00:40:08,875
Các giá trị này xua tan
707
00:40:08,910 --> 00:40:11,178
thói ngu muội và tự cao,
708
00:40:11,212 --> 00:40:13,080
và nói cho cùng thì
709
00:40:13,114 --> 00:40:15,549
chính vũ trụ, hầu hết
cũng là bóng tối,
710
00:40:15,583 --> 00:40:18,819
rải rác các cụm ánh sáng.
711
00:40:18,853 --> 00:40:22,489
Khám phá tuổi đời của Trái Đất,
khoảng cách tới các vì sao
712
00:40:22,523 --> 00:40:24,491
hay quá trình tiến hóa của sự sống--
713
00:40:24,525 --> 00:40:26,760
thì có ý nghĩa gì?
714
00:40:26,794 --> 00:40:28,396
Điều này phụ thuộc vào việc
715
00:40:28,430 --> 00:40:31,398
bạn muốn vũ trụ của mình
rộng lớn thế nào.
716
00:40:31,432 --> 00:40:33,400
Vài người chỉ muốn sống trong
một vũ trụ nhỏ bé.
717
00:40:33,434 --> 00:40:35,035
Không sao cả.
718
00:40:35,069 --> 00:40:36,436
Điều đó cũng dễ hiểu thôi.
719
00:40:36,471 --> 00:40:38,171
Nhưng tôi muốn sống
trong một vũ trụ rộng lớn.
720
00:40:38,206 --> 00:40:41,341
Khi tôi nghĩ về tất cả
những điều này,
721
00:40:41,376 --> 00:40:43,277
tôi thấy xúc động.
722
00:40:43,311 --> 00:40:47,080
Và với cảm xúc ấy, tôi muốn biết
tất cả điều này là thật.
723
00:40:47,115 --> 00:40:50,584
Rằng chúng không chỉ
diễn ra trong đầu tôi.
724
00:40:50,618 --> 00:40:52,753
Bởi sự thật mới là thứ quan trọng
725
00:40:52,787 --> 00:40:56,022
và trí tưởng tượng của chúng ta
chẳng thể sánh với
726
00:40:56,056 --> 00:40:58,625
tự nhiên vĩ đại.
727
00:41:02,764 --> 00:41:06,767
Tôi muốn biết những vùng tối kia là gì
728
00:41:06,801 --> 00:41:10,504
và điều gì xảy ra
trước vụ nổ Big Bang.
729
00:41:12,573 --> 00:41:15,409
Tôi muốn biết thứ gì
nằm ngoài chân trời vũ trụ
730
00:41:15,443 --> 00:41:18,312
và sự sống đã bắt đầu như thế nào.
731
00:41:18,346 --> 00:41:20,814
Trong vũ trụ này,
liệu có nơi nào khác
732
00:41:20,848 --> 00:41:24,818
vật chất và năng lượng
đang sống...
733
00:41:24,852 --> 00:41:27,287
và nhận thức?
734
00:41:34,329 --> 00:41:36,497
Tôi muốn biết tổ tiên của tôi--
735
00:41:36,531 --> 00:41:37,998
toàn bộ họ.
736
00:41:38,033 --> 00:41:40,267
Tôi muốn là một đoạn dây
chắc, khỏe
737
00:41:40,302 --> 00:41:42,169
trong sợi dây giữa các thế hệ.
738
00:41:42,203 --> 00:41:44,004
Tôi muốn bảo vệ con cháu của tôi
739
00:41:44,039 --> 00:41:47,174
và con cháu của họ.
740
00:41:47,208 --> 00:41:50,377
Con người - chủ thể tai, mắt,
741
00:41:50,412 --> 00:41:53,113
suy nghĩ, cảm xúc
ở góc vũ trụ này -
742
00:41:53,148 --> 00:41:56,383
đang dần học hỏi
lịch sử của mình.
743
00:41:56,418 --> 00:41:58,253
Những sinh vật từ vật chất sao
744
00:41:58,453 --> 00:42:00,287
đang nghiên cứu quá trình tiến hóa
của vật chất,
745
00:42:00,322 --> 00:42:04,191
lần lại đường dài dẫn tới ý thức.
746
00:42:04,225 --> 00:42:06,994
Con người và mọi sinh vật khác
trên hành tinh này
747
00:42:07,028 --> 00:42:09,196
kế thừa di sản
của quá trình tiến hóa
748
00:42:09,230 --> 00:42:11,632
hàng tỉ năm của vũ trụ.
749
00:42:11,666 --> 00:42:13,867
Nếu chúng ta ghi nhớ điều này,
750
00:42:13,902 --> 00:42:17,604
nếu chúng ta học hỏi và
trân trọng tự nhiên,
751
00:42:17,639 --> 00:42:20,474
người đời sau sẽ ghi nhớ chúng ta
752
00:42:20,508 --> 00:42:23,777
là một phần chắc, khỏe
trong dây sự sống.
753
00:42:23,811 --> 00:42:27,214
Và con cháu chúng ta sẽ tiếp tục
hành trình thiêng liêng này,
754
00:42:27,248 --> 00:42:31,084
thay ta học hỏi, giống như
ta đã học thay những người đi trước,
755
00:42:31,119 --> 00:42:34,188
khám phá những kì quan
không tưởng ngày nay...
756
00:42:34,222 --> 00:42:36,223
trong vũ trụ.
757
00:43:19,638 --> 00:43:25,747
Biên dịch: tieu_dao_tac | tdt.sub@gmail.com
Biên tập: anhcos