1
00:00:07,763 --> 00:00:11,633
Đây là nhà của chúng ta.
2
00:00:11,667 --> 00:00:13,935
Trái Đất.
3
00:00:13,970 --> 00:00:16,872
Bạn không tìm thấy các lục địa
quen thuộc phải không?
4
00:00:16,906 --> 00:00:19,808
Trong quá khứ, Trái Đất
là một thế giới khác.
5
00:00:19,842 --> 00:00:21,810
Rất nhiều thế giới khác.
6
00:00:21,844 --> 00:00:25,247
Tôi đang đứng trên
khoảng thời gian rộng lớn
7
00:00:25,281 --> 00:00:26,916
kể từ vụ nổ Big Bang.
8
00:00:27,217 --> 00:00:31,219
Để dễ hiểu,
hãy nén nó vào lịch một năm.
9
00:00:31,254 --> 00:00:34,389
Hiện giờ là sáng sớm
ngày 23 tháng 12
10
00:00:34,423 --> 00:00:36,057
trong lịch vũ trụ,
11
00:00:36,092 --> 00:00:39,394
hay 350 triệu năm trước,
12
00:00:39,428 --> 00:00:42,797
khi hành tinh của chúng ta
mới chỉ bốn tỉ năm tuổi.
13
00:00:42,832 --> 00:00:44,466
Ngày ấy, diện mạo Trái Đất
rất khác.
14
00:00:44,500 --> 00:00:46,401
Có khi bạn còn chẳng nhận ra
đây là Trái Đất.
15
00:00:46,435 --> 00:00:48,236
Các ngôi sao cũng chẳng thể
giúp bạn.
16
00:00:48,271 --> 00:00:51,039
Ngày đó, các chòm sao
cũng khác bây giờ.
17
00:00:57,547 --> 00:01:00,914
Phải 100 triệu năm sau
thời điểm này,
18
00:01:00,948 --> 00:01:02,450
khủng long mới xuất hiện.
19
00:01:02,485 --> 00:01:05,353
Chưa có hoa, chưa có loài chim.
20
00:01:05,388 --> 00:01:08,223
Bầu khí quyển cũng khác.
21
00:01:09,892 --> 00:01:13,628
Lượng ôxi trong khí quyển
vào thời điểm này
22
00:01:13,663 --> 00:01:16,531
cao ở mức kỉ lục trong lịch sử
Trái Đất,
23
00:01:16,566 --> 00:01:20,836
tạo điều kiện cho các loài côn trùng
đạt tới kích thước lớn hơn
ngày nay rất nhất.
24
00:01:22,738 --> 00:01:24,706
Tại sao vậy?
25
00:01:24,740 --> 00:01:26,374
Côn trùng không có phổi.
26
00:01:26,409 --> 00:01:29,044
Ôxi được hấp thụ qua các lỗ
27
00:01:29,078 --> 00:01:30,879
ở bề mặt cơ thể chúng
28
00:01:30,913 --> 00:01:33,381
và vận chuyển qua một hệ thống
ống dẫn.
29
00:01:33,416 --> 00:01:35,383
Nếu một con côn trùng
đạt tới kích thước quá lớn,
30
00:01:35,418 --> 00:01:38,820
phần ngoài của các ống dẫn này
sẽ hấp thụ hết ôxi
31
00:01:38,855 --> 00:01:41,723
trước khi chúng tới được
các cơ quan bên trong.
32
00:01:43,893 --> 00:01:45,460
Nhưng trong kỉ Than Đá
33
00:01:45,495 --> 00:01:48,463
lượng ôxi cao gấp đôi
ngày nay.
34
00:01:48,498 --> 00:01:50,866
Côn trùng có thể đạt
kích thước rất lớn
35
00:01:50,900 --> 00:01:53,535
mà vẫn có đủ ôxi.
36
00:01:53,569 --> 00:01:57,172
Đó là lí do mà vào thời kì này,
chuồn chuồn to như diều hâu
37
00:01:57,206 --> 00:02:00,242
và rết thì to như cá sấu.
38
00:02:00,276 --> 00:02:03,378
Sao lại có nhiều ôxi đến vậy?
39
00:02:03,412 --> 00:02:06,548
Ôxi đến từ một dạng sống mới.
40
00:02:09,249 --> 00:02:17,549
Biên dịch: tieu_dao_tac | tdt.sub@gmail.com
Biên tập: anhcos
41
00:03:35,541 --> 00:03:38,210
VŨ TRỤ: HÀNH TRÌNH
KHÔNG-THỜI GIAN
42
00:03:38,311 --> 00:03:40,511
Tập 9: Các thế giới đã mất
của Trái Đất
43
00:03:41,344 --> 00:03:43,011
Dạng sống nào mà lại có thể
44
00:03:43,045 --> 00:03:45,547
biến đổi khí quyển Trái Đất
rõ rệt đến thế?
45
00:03:49,986 --> 00:03:53,955
Đó là những loài thực vật
cao chạm trời,
46
00:03:53,990 --> 00:03:55,690
Cây cối.
47
00:03:55,725 --> 00:03:57,359
Trong cuộc cạnh tranh
ánh sáng Mặt Trời,
48
00:03:57,393 --> 00:04:00,295
cây tiến hóa để thách thức
trọng lực.
49
00:04:00,329 --> 00:04:03,031
Trước khi có cây,
loài thực vật cao nhất
50
00:04:03,065 --> 00:04:05,033
chỉ đến cỡ eo tôi.
51
00:04:05,067 --> 00:04:08,403
Rồi một điều kì diệu xảy ra.
52
00:04:12,041 --> 00:04:16,177
Một phân tử thực vật tiến hóa,
vừa khỏe lại vừa dẻo dai,
53
00:04:16,212 --> 00:04:18,380
vừa chống đỡ được trọng lượng lớn
54
00:04:18,414 --> 00:04:21,650
lại vừa có thể ngả mình trong gió
mà không sợ gãy.
55
00:04:21,684 --> 00:04:24,052
Lignin (chất gỗ) mở đường cho cây.
56
00:04:24,086 --> 00:04:26,488
Giờ đây, sự sống có thể
vươn mình lên cao.
57
00:04:26,522 --> 00:04:28,690
Điều này mở ra một
thế giới mới,
58
00:04:28,724 --> 00:04:30,258
một ma trận ba chiều
59
00:04:30,293 --> 00:04:32,694
của các cộng đồng nằm
tít trên cao.
60
00:04:32,728 --> 00:04:36,431
Trái Đất trở thành
thế giới của Cây.
61
00:04:36,465 --> 00:04:38,600
Nhưng lignin lại có một nhược điểm:
62
00:04:38,634 --> 00:04:41,036
nó khó bị phân hủy.
63
00:04:41,070 --> 00:04:44,773
Khi tập đoàn phân hủy tự nhiên,
các loài nấm và vi khuẩn
64
00:04:44,807 --> 00:04:47,108
tiêu thụ bất cứ thứ gì
chứa lignin,
65
00:04:47,143 --> 00:04:49,711
chúng bị khó tiêu nặng.
66
00:04:49,745 --> 00:04:51,279
Ít nhất 100 triệu năm nữa
67
00:04:51,314 --> 00:04:53,782
loài mối mới tiến hóa.
68
00:04:53,816 --> 00:04:57,118
Vậy phải giải quyết các cây chết này
thế nào?
69
00:04:57,153 --> 00:04:59,888
Các loài nấm và vi khuẩn
phải mất hàng triệu năm
70
00:04:59,922 --> 00:05:03,124
mới phát triển được phương tiện hóa học
để phân hủy chúng.
71
00:05:03,159 --> 00:05:06,127
Trong lúc đó, cây tiếp tục vươn cao
72
00:05:06,162 --> 00:05:08,129
rồi chết đi, đổ xuống
73
00:05:08,164 --> 00:05:11,599
và chất chồng dưới bùn
theo thời gian.
74
00:05:11,634 --> 00:05:14,436
Cuối cùng, hàng trăm tỉ cây
75
00:05:14,470 --> 00:05:16,538
bị chôn dưới lòng đất,
76
00:05:16,572 --> 00:05:19,741
các khu rừng bị chôn vùi
trên khắp Trái Đất.
77
00:05:19,775 --> 00:05:23,178
Vậy thì có hại gì?
78
00:05:32,922 --> 00:05:37,392
Vách đá ở Nova Scotia này
là một loại lịch khác.
79
00:05:37,426 --> 00:05:40,629
Nó kể câu chuyện của một thế giới
80
00:05:40,663 --> 00:05:43,231
từng phát triển rực rỡ
ở nơi này.
81
00:05:43,266 --> 00:05:46,134
Và đây là nấm mồ
82
00:05:46,168 --> 00:05:48,136
của cái cây 300 triệu năm tuổi ấy.
83
00:05:48,170 --> 00:05:51,640
Nấm mồ này được dựng nên
bởi quá trình khoáng chất dần thay thế
84
00:05:51,674 --> 00:05:55,243
từng tế bào gỗ.
Hay còn gọi là hóa thạch.
85
00:05:55,278 --> 00:05:57,912
Cây đã từ lâu
giã biệt các phân tử hữu cơ,
86
00:05:57,947 --> 00:05:59,447
nước và cacbon trong cây,
87
00:05:59,482 --> 00:06:03,084
trao chúng về với tự nhiên.
Chỉ dáng hình của cây còn sót lại.
88
00:06:03,119 --> 00:06:06,087
Khi cây này còn sống,
nó hấp thụ CO2
89
00:06:06,122 --> 00:06:08,089
và nước, sau đó sử dụng
ánh sáng Mặt Trời
90
00:06:08,124 --> 00:06:10,925
để biến chúng thành những vật chất hữu cơ
giàu năng lượng.
91
00:06:10,960 --> 00:06:13,928
Cây thải ra ôxi.
92
00:06:13,963 --> 00:06:17,299
Ngày nay, cây và các loài thực vật khác
vẫn thực hiện qui trình này.
93
00:06:17,333 --> 00:06:21,670
Khi chết đi, cây phân hủy
94
00:06:21,704 --> 00:06:23,838
và thực hiện qui trình đảo ngược.
95
00:06:23,873 --> 00:06:26,474
Các vật chất hữu cơ của chúng
phản ứng với ôxi
96
00:06:26,509 --> 00:06:28,643
và phân hủy,
97
00:06:28,678 --> 00:06:31,046
thải CO2 vào không khí.
98
00:06:31,080 --> 00:06:33,948
Điều này cân bằng cán cân hóa học
99
00:06:34,082 --> 00:06:35,383
của khí quyển Trái Đất.
100
00:06:35,418 --> 00:06:38,820
Nhưng nếu cây bị chôn vùi
trước khi chúng kịp phân hủy,
101
00:06:38,854 --> 00:06:40,655
hai điều xảy ra...
chúng mang theo cacbon
102
00:06:40,690 --> 00:06:43,725
và năng lượng Mặt Trời trong chúng
103
00:06:43,759 --> 00:06:44,793
và để lại đằng sau
104
00:06:44,827 --> 00:06:46,728
khí ôxi tích tụ trong khí quyển.
105
00:06:46,762 --> 00:06:49,631
Đó là điều đã xảy ra
300 triệu năm trước.
106
00:06:49,665 --> 00:06:51,566
Có quá nhiều ôxi.
107
00:06:51,601 --> 00:06:54,636
Đó là lí do côn trùng đạt tới
kích thước rất lớn.
108
00:06:54,670 --> 00:06:57,639
Nhưng còn lượng cacbon
bị chôn vùi thì sao?
109
00:06:57,673 --> 00:07:01,710
Chúng nằm đó rất lâu trước khi giáng xuống
sự sống trên Trái Đất
110
00:07:01,744 --> 00:07:06,681
cú đòn chí mạng nhất trong lịch sử.
111
00:07:08,584 --> 00:07:11,686
Có những nơi trên Trái Đất
cho phép bạn ngược dòng thời gian
112
00:07:11,721 --> 00:07:15,323
và đọc lịch sử được viết
trên những hòn đá.
113
00:07:15,358 --> 00:07:18,193
Bãi biển tại Nova Scotia này
là một trong những nơi như thế.
114
00:07:18,227 --> 00:07:19,761
Mỗi lớp đá là một trang sử.
115
00:07:19,795 --> 00:07:22,030
Mỗi lớp đá là một trận lụt,
116
00:07:22,064 --> 00:07:25,767
các trận lụt liên tiếp
trong suốt hàng triệu năm.
117
00:07:25,801 --> 00:07:28,536
Các lớp trầm tích của các trận lụt
dần bị vùi xuống
118
00:07:28,571 --> 00:07:31,706
rồi bị nhiệt độ và áp suất
biến thành đá.
119
00:07:31,741 --> 00:07:34,542
Sau đó, các lực kiến tạo
từng xây nên những ngọn núi này
120
00:07:34,577 --> 00:07:36,211
làm nghiêng và nâng chúng
121
00:07:36,245 --> 00:07:38,847
cùng hóa thạch của những khu rừng
lên cao.
122
00:07:38,881 --> 00:07:40,415
Các lớp trầm tích mới
123
00:07:40,449 --> 00:07:42,517
luôn nằm trên các lớp cũ.
124
00:07:42,551 --> 00:07:45,220
Các trang sử luôn được xếp
đúng thứ tự,
125
00:07:45,254 --> 00:07:48,056
trở thành nhân chứng cho những
sự kiện xảy ra
126
00:07:48,090 --> 00:07:50,091
suốt hàng triệu năm ở nơi này.
127
00:07:50,126 --> 00:07:52,027
Ở phía kia
128
00:07:52,061 --> 00:07:53,895
là quá khứ xa xôi nhất.
129
00:07:53,930 --> 00:07:55,864
Mỗi bước tôi đi
130
00:07:55,898 --> 00:07:59,067
đưa tôi 1.000 năm lại gần
thời điểm hiện tại
131
00:07:59,101 --> 00:08:02,437
và rời xa thời điểm
300 triệu năm trước ấy.
132
00:08:02,471 --> 00:08:06,007
Thời điểm 50 triệu năm sau đó
nằm ở kia.
133
00:08:13,916 --> 00:08:17,652
Đó là khởi đầu
của ngày tận thế của kỉ Permi,
134
00:08:17,687 --> 00:08:20,655
một vụ tàn sát chưa từng có.
135
00:08:20,690 --> 00:08:23,491
Kỉ Permi là hành lang tăm tối nhất
136
00:08:23,526 --> 00:08:27,162
trong đài tưởng niệm cho
những cành gãy trên Cây Sự Sống--
137
00:08:27,196 --> 00:08:29,397
Bảo tàng Diệt vong.
138
00:08:29,432 --> 00:08:32,166
Kể từ ngày ấy,
suốt 250 triệu năm nay,
139
00:08:32,200 --> 00:08:35,101
Trái Đất chưa từng đứng gần
bờ vực diệt vong
140
00:08:35,136 --> 00:08:35,737
đến thế.
141
00:08:35,771 --> 00:08:38,573
Các vụ phun trào núi lửa ở vùng đất
là Siberia ngày nay
142
00:08:38,608 --> 00:08:41,576
kéo dài hàng trăm nghìn năm.
143
00:08:41,611 --> 00:08:45,981
Nham thạch tràn xuống và
chôn vùi hơn 2,5 triệu ki-lô-mét vuông.
144
00:08:46,015 --> 00:08:49,818
Sự kiện này vượt xa
bất cứ vụ phun trào nào
145
00:08:49,852 --> 00:08:51,686
trong lịch sử.
146
00:09:01,156 --> 00:09:05,087
BẢO TÀNG DIỆT VONG
147
00:09:11,641 --> 00:09:15,110
Một lượng lớn CO2 được
phun lên
148
00:09:15,144 --> 00:09:16,778
từ các khe nứt núi lửa.
149
00:09:16,812 --> 00:09:19,781
Khí gây hiệu ứng nhà kính
đẩy nhiệt độ lên cao.
150
00:09:19,815 --> 00:09:22,183
Và đây cũng là lúc
các cây bị chôn vùi từ lâu
151
00:09:22,218 --> 00:09:26,554
trong kỉ Than Đá
tái xuất hiện trong câu chuyện.
152
00:09:26,589 --> 00:09:29,057
Trong vòng 50 triệu năm,
153
00:09:29,091 --> 00:09:32,727
các cây này đã biến thành
một mỏ than khổng lồ,
154
00:09:32,762 --> 00:09:34,062
và thực tế là,
155
00:09:34,096 --> 00:09:35,063
một trong những mỏ than
156
00:09:35,097 --> 00:09:36,464
có trữ lượng lớn nhất trên thế giới
157
00:09:36,499 --> 00:09:39,067
nằm chính tại đây, Siberia.
158
00:09:39,101 --> 00:09:41,736
Sức nóng của nham thạch
đốt cháy than,
159
00:09:41,771 --> 00:09:45,040
thải các khí giàu mêtan và lưu huỳnh
vào không khí.
160
00:09:45,074 --> 00:09:46,908
Các khí này chứa nhiều
161
00:09:46,943 --> 00:09:50,345
phân tử có độc cũng như
phân tử phóng xạ,
162
00:09:50,379 --> 00:09:52,814
khí than.
163
00:09:52,848 --> 00:09:56,585
Các khí này làm ô nhiễm bầu khí quyển
164
00:09:56,619 --> 00:09:58,853
và làm rối loạn sâu sắc
khí hậu Trái Đất.
165
00:09:58,888 --> 00:10:02,490
Khói a-xít sunphuric (H2SO4)
cản ánh Mặt Trời
166
00:10:02,525 --> 00:10:04,492
và khiến Trái Đất chìm trong
tăm tối.
167
00:10:04,527 --> 00:10:07,862
Nhiệt độ Trái Đất hạ xuống
dưới mức đóng băng.
168
00:10:10,933 --> 00:10:13,501
Trong các giai đoạn núi lửa tạm ngừng,
169
00:10:13,536 --> 00:10:16,004
khói a-xít lắng xuống dưới.
170
00:10:16,038 --> 00:10:18,073
Nhưng CO2 ở lại
171
00:10:18,107 --> 00:10:21,076
và tích tụ trong khí quyển,
tạo ra hiện tượng ấm lên toàn cầu.
172
00:10:21,110 --> 00:10:22,577
Nhiều năm giá lạnh
173
00:10:22,612 --> 00:10:25,847
đan xen nhiều thiên kỉ
nóng bức ngột ngạt
174
00:10:25,881 --> 00:10:28,516
tiêu diệt phần lớn thực, động vật.
175
00:10:28,551 --> 00:10:30,018
Chúng không thể thích nghi
176
00:10:30,052 --> 00:10:34,456
với các biến đổi lớn và liên tục
của khí hậu.
177
00:10:36,959 --> 00:10:38,927
Khi hiện tượng ấm lên toàn cầu
178
00:10:38,961 --> 00:10:41,563
tiếp diễn, tầng nước trên và dưới
179
00:10:41,597 --> 00:10:44,099
dần trộn lẫn,
đẩy cao nhiệt độ
180
00:10:44,133 --> 00:10:46,568
của đáy đại dương
giá băng ngày nào.
181
00:10:46,602 --> 00:10:48,270
Các tảng băng giàu mêtan
182
00:10:48,304 --> 00:10:52,240
trong các lớp trầm tích
dần tan ra.
183
00:10:56,412 --> 00:10:59,147
Khí mêtan phát sinh
đi lên mặt nước
184
00:10:59,181 --> 00:11:00,982
rồi đi vào khí quyển.
185
00:11:01,017 --> 00:11:05,052
Mêtan giữ nhiệt hiệu quả hơn
CO2 nhiều
186
00:11:05,086 --> 00:11:06,421
và do thế,
187
00:11:06,455 --> 00:11:08,490
khí hậu càng nóng hơn.
188
00:11:08,524 --> 00:11:10,492
Mêtan cũng hủy diệt
189
00:11:10,526 --> 00:11:12,627
lớp ôzôn trong tầng bình lưu.
190
00:11:12,662 --> 00:11:14,796
Lớp chống nắng tự nhiên,
thứ bảo vệ sự sống
191
00:11:14,830 --> 00:11:18,199
khỏi tia cực tím chết người,
biến mất.
192
00:11:20,369 --> 00:11:23,738
Nước biển ngừng tuần hoàn.
193
00:11:23,773 --> 00:11:27,242
Nước tù đọng nghèo ôxi
194
00:11:27,276 --> 00:11:29,644
giết chết hầu hết các loài cá
dưới biển.
195
00:11:29,679 --> 00:11:32,981
Nhưng có một dạng sống vẫn
phát triển mạnh mẽ trong
điều kiện khắc nghiệt này...
196
00:11:33,015 --> 00:11:36,618
các vi khuẩn tạo ra sản phẩm
197
00:11:36,652 --> 00:11:38,853
là khí H2S chết người.
198
00:11:38,888 --> 00:11:41,756
Đó là giọt nước làm tràn ly.
199
00:11:41,791 --> 00:11:45,193
Khí độc giết chết hầu hết
các loài thực vật
200
00:11:45,227 --> 00:11:47,662
và động vật còn sót lại trên cạn.
201
00:11:47,697 --> 00:11:50,832
Đó là tuyệt chủng hàng loạt.
202
00:11:50,866 --> 00:11:54,836
Thời điểm Trái Đất tiến gần nhất tới
bờ diệt vong.
203
00:11:54,870 --> 00:11:58,540
Chín phần mười
sinh vật bỏ mạng.
204
00:11:58,574 --> 00:12:01,142
Phải mất rất lâu sau,
sự sống mới hồi phục.
205
00:12:01,177 --> 00:12:04,679
Trong vài triệu năm ấy,
người ta có thể gọi Trái Đất là
206
00:12:04,714 --> 00:12:06,648
Thế giới chết.
207
00:12:06,682 --> 00:12:10,285
Chúng ta là hậu duệ
của một trong số rất ít loài
208
00:12:10,319 --> 00:12:12,187
sống sót qua được thời kì ấy.
209
00:12:14,857 --> 00:12:18,326
Con người có mặt ngày hôm nay
210
00:12:18,361 --> 00:12:20,996
là bởi tổ tiên của chúng ta đã
sống sót và truyền lại
211
00:12:21,030 --> 00:12:24,132
bộ DNA của họ qua một trong những thời kì
khắc nghiệt nhất
212
00:12:24,166 --> 00:12:26,334
trong lịch sử của sự sống.
213
00:12:40,533 --> 00:12:44,135
Ngọn núi này
là do sự sống dựng lên.
214
00:12:44,170 --> 00:12:46,371
Sự sống ấy từng phát triển hưng thịnh
trong thời kì hoàng kim
215
00:12:46,405 --> 00:12:49,807
của kỉ Permi,
trước khi tai họa ập đến.
216
00:12:49,842 --> 00:12:51,776
Đây là một phần của
217
00:12:51,811 --> 00:12:53,878
dãy núi Guadalupe dài hơn 600 km
chạy qua
218
00:12:53,913 --> 00:12:55,713
Texas và New Mexico.
219
00:12:55,748 --> 00:12:59,117
Đây là rặng san hô hóa thạch
lớn nhất thế giới.
220
00:12:59,151 --> 00:13:02,153
Ngày xưa, nơi này từng
là một vùng biển nội địa lớn.
221
00:13:02,188 --> 00:13:06,524
Rặng san hô này phát triển mạnh mẽ
suốt hàng triệu năm
222
00:13:06,559 --> 00:13:09,894
và là nơi cư trú của vô số loài
động vật thân lỗ, tảo biển
223
00:13:09,929 --> 00:13:12,497
và những loài động vật rất nhỏ khác.
224
00:13:12,531 --> 00:13:14,499
Khi các sinh vật này chết đi,
225
00:13:14,533 --> 00:13:17,635
chúng chìm xuống đáy và
bị chôn dưới bùn.
226
00:13:17,670 --> 00:13:19,838
Qua hàng triệu năm,
227
00:13:19,872 --> 00:13:22,841
xác chúng chuyển hóa thành
dầu và khí.
228
00:13:22,875 --> 00:13:25,343
Dần dần, bùn lấp kín nơi này
229
00:13:25,377 --> 00:13:27,245
và rặng san hô chết đi.
230
00:13:27,279 --> 00:13:30,014
Thị trấn hải dương ma này
bị chôn vùi
231
00:13:30,049 --> 00:13:31,749
hơn 1 km dưới mặt đất.
232
00:13:31,784 --> 00:13:34,819
Sau đó, các lực kiến tạo
nâng rặng san hô này
233
00:13:34,854 --> 00:13:37,989
lên trên mực nước biển.
Rồi tại đó, qua thời gian,
234
00:13:38,023 --> 00:13:40,191
nó được mưa và gió
bào mòn và chạm trổ.
235
00:13:40,226 --> 00:13:42,494
Hãy tưởng tượng quang cảnh nơi này
236
00:13:42,528 --> 00:13:44,996
275 triệu năm trước,
237
00:13:45,030 --> 00:13:47,065
khi nó còn là một vùng biển nhiệt đới nội địa
trù phú,
238
00:13:47,099 --> 00:13:49,067
rải rác các hòn đảo,
239
00:13:49,101 --> 00:13:51,936
và đầy sức sống.
240
00:13:55,374 --> 00:13:57,942
Cho tới khoảng 220 triệu năm trước,
241
00:13:57,977 --> 00:14:02,013
New England và Bắc Phi
còn là hàng xóm.
242
00:14:02,047 --> 00:14:04,048
Đại Tây Dương chưa tồn tại.
243
00:14:04,083 --> 00:14:08,386
Và những vết mỏng màu xanh
ở giữa lục địa này là hồ.
244
00:14:08,420 --> 00:14:11,356
Đó là những dấu hiệu bên ngoài đầu tiên
của việc siêu lục địa
245
00:14:11,390 --> 00:14:12,924
đang phân tách
246
00:14:12,958 --> 00:14:16,127
và sự sống trên Trái Đất sắp trải qua
một thay đổi lớn khác.
247
00:14:16,162 --> 00:14:19,430
Một triệu năm sau đó,
các hồ này biến thành một vịnh dài.
248
00:14:19,465 --> 00:14:22,367
Vịnh này mở rộng ra thành Đại Tây Dương.
249
00:14:22,401 --> 00:14:24,969
Những thay đổi lớn ở bề mặt này
250
00:14:25,004 --> 00:14:29,107
chỉ là các dấu hiệu bên ngoài của
các thay đổi lớn hơn
251
00:14:29,141 --> 00:14:30,441
ở sâu trong lòng Trái Đất.
252
00:14:32,845 --> 00:14:35,713
Vào thời điểm này,
những dấu vết
253
00:14:35,748 --> 00:14:37,482
của thời kì khắc nghiệt trước đó
đã bị chôn vùi
254
00:14:37,516 --> 00:14:39,717
dưới đáy biển sâu.
255
00:14:39,752 --> 00:14:42,253
Câu chuyện về quá khứ dữ dội
của Trái Đất
256
00:14:42,288 --> 00:14:43,888
rơi vào quên lãng.
257
00:14:43,923 --> 00:14:47,659
Chúng ta là những kẻ mất trí,
cố công tìm hiểu
258
00:14:47,693 --> 00:14:50,562
lịch sử của mình cùng
những điều đã xảy ra
259
00:14:50,596 --> 00:14:52,630
trước khi chúng ta tỉnh dậy.
260
00:14:52,665 --> 00:14:56,434
Năm 1570, Abraham Ortelius xây dựng
261
00:14:56,469 --> 00:14:59,938
atlas thế giới hiện đại đầu tiên.
Atlas này đã phản ánh những phát hiện
262
00:14:59,972 --> 00:15:01,739
của 80 năm trước đó,
263
00:15:01,774 --> 00:15:04,976
thời kì hoàng kim của
thám hiểm địa lí.
264
00:15:05,010 --> 00:15:06,778
Trước khi hoàn thành,
265
00:15:06,812 --> 00:15:09,247
Ortelius lùi lại
266
00:15:09,281 --> 00:15:11,550
và là người đầu tiên nhận ra
267
00:15:11,551 --> 00:15:14,953
sự trùng khớp lạ thường giữa các lục địa
268
00:15:14,954 --> 00:15:17,322
nằm bên hai bờ Đại Tây Dương.
269
00:15:17,356 --> 00:15:20,592
Sau này, ông cho rằng
châu Mĩ đã bị động đất và lũ lụt
270
00:15:20,626 --> 00:15:23,661
tách ra khỏi châu Âu và châu Phi.
271
00:15:23,696 --> 00:15:25,463
Nhưng suốt nhiều thế kỉ,
272
00:15:25,498 --> 00:15:27,298
nhận định của Ortelius
273
00:15:27,333 --> 00:15:29,300
chỉ là một linh cảm...
274
00:15:30,703 --> 00:15:33,171
cho tới đầu thế kỉ 20,
275
00:15:33,205 --> 00:15:35,173
một nhà thiên văn học và
khí tượng học người Đức
276
00:15:35,207 --> 00:15:36,708
đã thu thập các bằng chứng khoa học
277
00:15:36,742 --> 00:15:39,177
cho nhận định này.
278
00:15:39,211 --> 00:15:42,347
Alfred Wegener nhập ngũ trong
Chiến tranh Thế giới thứ nhất.
279
00:15:42,381 --> 00:15:44,816
Không lâu sau, ông bị thương.
280
00:15:44,850 --> 00:15:47,152
Trong thời gian bình phục ở
bệnh viện tiền phương,
281
00:15:47,186 --> 00:15:49,287
ông đã săn lùng các bài viết khoa học
282
00:15:49,321 --> 00:15:52,023
để tìm các manh mối
về quá khứ của Trái Đất.
283
00:15:52,057 --> 00:15:53,725
Nhiều năm trước đó,
284
00:15:53,759 --> 00:15:56,161
Wegener tình cờ bắt gặp
trong thư viện của trường đại học
285
00:15:56,195 --> 00:15:57,729
một bài viết hết sức thú vị.
286
00:15:57,763 --> 00:16:00,498
Wegener băn khoăn trước thực tế
287
00:16:00,533 --> 00:16:03,968
rằng hóa thạch của một loài
dương xỉ đã tuyệt chủng
288
00:16:04,003 --> 00:16:08,640
được tìm thấy ở cả hai bờ Đại Tây Dương.
289
00:16:08,674 --> 00:16:11,376
Thú vị hơn là việc phát hiện hóa thạch
290
00:16:11,410 --> 00:16:14,579
của các loài khủng long giống nhau
ở cả hai lục địa.
291
00:16:14,613 --> 00:16:16,514
Vào đầu thế kỉ 20,
292
00:16:16,549 --> 00:16:19,083
các nhà địa chất giải thích
việc sinh vật vượt biển
293
00:16:19,118 --> 00:16:23,922
bằng các dải đất nối liền
các lục địa.
294
00:16:23,956 --> 00:16:27,392
Họ cho rằng các dải đất này
dần biến mất
295
00:16:27,426 --> 00:16:30,695
dưới mặt nước biển
trước đó rất lâu.
296
00:16:30,729 --> 00:16:33,231
Nhưng có một bằng chứng đã
thuyết phục Wegener rằng
297
00:16:33,265 --> 00:16:36,534
quan điểm khoa học truyền thống này
là sai.
298
00:16:36,569 --> 00:16:39,170
Bằng chứng đó chính là
Trái Đất.
299
00:16:39,205 --> 00:16:42,740
Sao một rặng núi lại
trải rộng qua biển
300
00:16:42,775 --> 00:16:44,943
sang một lục địa khác?
301
00:16:44,977 --> 00:16:48,378
Và sao chúng ta lại tìm thấy
các lớp đá đặc thù giống nhau
302
00:16:48,412 --> 00:16:50,748
ở cả Brazil và Nam Phi?
303
00:16:50,783 --> 00:16:52,750
Còn một điều nữa...
304
00:16:52,785 --> 00:16:56,020
sao các thực vật nhiệt đới
lại có thể phát triển
305
00:16:56,055 --> 00:16:59,424
ở vùng hoang mạc cực Bắc giá lạnh?
306
00:16:59,458 --> 00:17:01,559
Wegener kết luận rằng
307
00:17:01,594 --> 00:17:04,295
chỉ có một lời giải hợp lí duy nhất
cho ẩn số này...
308
00:17:04,330 --> 00:17:07,765
Từng có một siêu lục địa duy nhất
trên Trái Đất.
309
00:17:07,800 --> 00:17:11,202
Ông gọi siêu lục địa này là Pangaea.
310
00:17:11,237 --> 00:17:15,073
Wegener có trở nên nổi tiếng
trong giới khoa học không?
311
00:17:15,107 --> 00:17:17,041
Không hẳn là vậy.
312
00:17:17,076 --> 00:17:19,744
Hầu hết các nhà địa chất
chế nhạo giả thuyết trôi dạt lục địa
313
00:17:19,778 --> 00:17:21,446
của Wegener.
314
00:17:21,480 --> 00:17:25,416
Họ thiên về giả thuyết các
dải đất tự nhiên
315
00:17:25,451 --> 00:17:27,452
để giải thích các bằng chứng
của Wegener.
316
00:17:29,355 --> 00:17:32,590
Họ hỏi, làm cách nào
một lục địa có thể đi xuyên qua
317
00:17:32,625 --> 00:17:35,426
lớp đá rắn chắc ở đáy biển?
318
00:17:35,461 --> 00:17:38,329
Wegener không tìm được
một câu trả lời thuyết phục.
319
00:17:38,364 --> 00:17:40,465
Ông trở thành trò đùa trong giới;
320
00:17:40,499 --> 00:17:43,568
kẻ ngoài lề ở những
buổi hội thảo khoa học.
321
00:17:45,337 --> 00:17:48,072
Dù thế, Wegener vẫn tiếp tục
đấu tranh cho các giả thuyết của mình.
322
00:17:48,107 --> 00:17:51,442
Ông thực hiện những chuyến thám hiểm
táo bạo để thu thập bằng chứng.
323
00:17:51,477 --> 00:17:55,280
Trong một trong những chuyến thám hiểm ấy,
ông hay tin các đồng nghiệp
324
00:17:55,314 --> 00:17:58,149
bị kẹt tại một chỏm băng
và không có lương thực.
325
00:17:58,184 --> 00:18:00,351
Trên đường trở về
sau chuyến đi ấy,
326
00:18:00,386 --> 00:18:02,320
ông mất phương hướng
trong một trận bão tuyết.
327
00:18:02,354 --> 00:18:05,156
Không lâu sau sinh nhật thứ 50,
328
00:18:05,191 --> 00:18:06,491
ông biến mất.
329
00:18:06,525 --> 00:18:08,660
Ông không biết rằng, sau này,
330
00:18:08,694 --> 00:18:11,095
ông sẽ được minh oan và coi là
331
00:18:11,130 --> 00:18:14,699
một trong những nhà địa chất
vĩ đại nhất trong lịch sử.
332
00:18:19,805 --> 00:18:22,006
Các nhà khoa học cũng là con người.
333
00:18:22,041 --> 00:18:23,808
Chúng tôi cũng có thiên vị
và định kiến.
334
00:18:23,843 --> 00:18:26,711
Khoa học là công cụ
335
00:18:26,745 --> 00:18:28,713
để chúng tôi loại bỏ chúng.
336
00:18:28,747 --> 00:18:31,116
Vấn đề này, đôi lúc chúng tôi
337
00:18:31,150 --> 00:18:32,951
lại không tuân theo những nguyên tắc
cơ bản của khoa học.
338
00:18:32,985 --> 00:18:37,355
Marie Tharp là một trong số ít người
hiểu rõ điều này nhất.
339
00:18:43,262 --> 00:18:47,298
Đây là năm 1952 và lúc này,
Marie phải chịu thái độ thiếu tôn trọng
340
00:18:47,333 --> 00:18:49,968
của các đồng nghiệp ở khoa địa chất học.
341
00:18:50,002 --> 00:18:52,137
Họ coi nhẹ
342
00:18:52,171 --> 00:18:53,838
bằng địa chất và toán học của cô.
343
00:18:53,873 --> 00:18:57,008
Bruce Heezen, có bằng đại học
và tới từ Iowa,
344
00:18:57,042 --> 00:18:59,244
vừa trở về sau một chuyến thám hiểm dài
345
00:18:59,278 --> 00:19:02,046
sử dụng tàu ngầm để
xây dựng bản đồ đáy biển.
346
00:19:04,950 --> 00:19:06,951
Cô xử lí đống này đi nhé.
347
00:19:12,024 --> 00:19:14,726
Bruce, anh xem này.
348
00:19:14,760 --> 00:19:15,860
Chúng... chúng trùng khớp nhau.
349
00:19:15,895 --> 00:19:17,695
Có một thung lũng nứt khổng lồ
350
00:19:17,730 --> 00:19:19,731
đi qua đáy Đại Tây Dương.
351
00:19:19,765 --> 00:19:20,932
Thôi nào, Marie.
352
00:19:20,966 --> 00:19:22,734
Cô cứ nói chuyện đâu đâu.
353
00:19:22,768 --> 00:19:25,403
Cô gây rắc rối thế là chưa đủ hả?
354
00:19:25,438 --> 00:19:27,372
Lời cô nói nghe giống
giả thuyết trôi dạt lục địa lắm đấy.
355
00:19:27,406 --> 00:19:29,374
Cô muốn bị như Wegener à?
356
00:19:31,710 --> 00:19:35,613
Nhưng Marie đã không lùi bước.
357
00:19:35,648 --> 00:19:39,517
Nhiều năm sau, khi Marie
và Bruce đặt bản đồ
358
00:19:39,552 --> 00:19:41,953
các tâm chấn dưới biển lên trên
bản đồ đáy biển do cô vẽ
359
00:19:41,987 --> 00:19:43,455
trên bàn chiếu sáng,
360
00:19:43,489 --> 00:19:45,290
các tâm chấn nằm ngay trên
361
00:19:45,324 --> 00:19:46,524
thung lũng nứt ấy.
362
00:19:46,559 --> 00:19:49,194
Đây chính là bằng chứng
363
00:19:49,228 --> 00:19:51,062
cho giải thuyết trôi dạt lục địa
của Wegener.
364
00:19:51,096 --> 00:19:52,964
Giờ đây, Heezen hiểu ra rằng
365
00:19:52,998 --> 00:19:56,267
trước giờ Marie đã đúng.
366
00:19:56,302 --> 00:19:59,137
Họ hợp tác xây dựng
bản đồ Trái Đất chính xác đầu tiên,
367
00:19:59,171 --> 00:20:01,973
trong đó có cả đáy đại dương.
368
00:20:05,010 --> 00:20:07,278
Giờ đây, chúng ta đã có thể
369
00:20:07,313 --> 00:20:09,314
đọc tự truyện của Trái Đất.
370
00:20:13,039 --> 00:20:16,675
Hãy đưa con tàu của trí tưởng tượng...
371
00:20:16,709 --> 00:20:19,411
tới một nơi
rất ít người trong chúng ta
372
00:20:19,445 --> 00:20:21,546
có thể tiếp cận.
373
00:20:34,861 --> 00:20:36,361
Hai phần ba Trái Đất
374
00:20:36,395 --> 00:20:39,998
nằm dưới mặt nước biển
hơn 300 m.
375
00:20:40,032 --> 00:20:43,335
Đây là một mặt trận rộng lớn
và hầu như chưa được khám phá.
376
00:20:43,369 --> 00:20:45,904
Chúng ta đều biết tới dãy núi Anpơ
hay dãy núi Rocky,
377
00:20:45,938 --> 00:20:48,506
nhưng một số dãy núi tuyệt diệu nhất
Trái Đất
378
00:20:48,541 --> 00:20:50,108
lại bị giấu kín.
379
00:20:52,411 --> 00:20:55,914
Ở độ sâu 1.000 m,
chúng ta bước vào một thế giới
380
00:20:55,948 --> 00:20:57,716
không có ánh sáng Mặt Trời.
381
00:20:59,285 --> 00:21:02,954
Ẩn trong bóng tối
là một thế giới của bao điều kì diệu.
382
00:21:05,558 --> 00:21:08,860
Đây là dãy núi dưới biển
dài nhất trên thế giới,
383
00:21:08,895 --> 00:21:12,097
Sống núi giữa Đại Tây Dương.
384
00:21:12,131 --> 00:21:16,134
Nó trải dọc Trái Đất
như đường chỉ trên quả bóng chày.
385
00:21:19,338 --> 00:21:23,141
Trong quá khứ,
Trái Đất là một thế giới khác,
386
00:21:23,176 --> 00:21:26,411
nhưng hầu hết chúng ta
không biết tới thế giới này.
387
00:21:26,445 --> 00:21:30,081
Chúng ta không nhìn thấy những ngọn núi này
vì chúng nằm dưới mặt nước.
388
00:21:30,116 --> 00:21:33,652
Đây là thế giới mà Marie Tharp
là người đầu tiên tưởng tượng ra.
389
00:21:33,686 --> 00:21:35,654
Đỉnh cao nhất trong sống núi này
390
00:21:35,688 --> 00:21:38,223
cao hơn đáy biển
391
00:21:38,257 --> 00:21:40,058
hơn 4 km.
392
00:21:40,092 --> 00:21:42,994
Nó cũng có các dãy núi
và hẻm núi trải dài.
393
00:21:43,029 --> 00:21:45,664
Chúng ta đang tiến vào
Rãnh Marianas,
394
00:21:45,698 --> 00:21:47,432
hẻm núi sâu nhất thế giới,
395
00:21:47,466 --> 00:21:50,335
với độ sâu hơn 10 km.
396
00:21:50,369 --> 00:21:53,305
Rãnh này hình thành khi các lực kiến tạo
đẩy đáy biển
397
00:21:53,339 --> 00:21:55,307
xuống dưới các phiến lục địa
nằm sát nhau.
398
00:21:55,341 --> 00:21:57,742
Số người từng bước chân lên Mặt Trăng
399
00:21:57,777 --> 00:22:00,345
còn nhiều hơn số người
từng xuống dưới này.
400
00:22:00,379 --> 00:22:04,616
Áp suất ở đây là
hơn 12.000 tấn/mét vuông.
401
00:22:04,650 --> 00:22:06,818
Ở độ sâu này,
402
00:22:06,853 --> 00:22:10,522
bạn sẽ thấy như mình đang nằm dưới
50 cái máy bay.
403
00:22:10,556 --> 00:22:14,359
Dù thế, ở đây vẫn tồn tại
sự sống.
404
00:22:17,029 --> 00:22:20,432
Ánh sáng Mặt Trời không
tới được đây
405
00:22:20,466 --> 00:22:23,034
không có nghĩa là
ở đây không có ánh sáng.
406
00:22:23,069 --> 00:22:26,037
Rất nhiều loài dưới nước
phát sáng trong bóng tối
407
00:22:26,072 --> 00:22:29,107
thông qua một quá trình
được gọi là phát quang sinh học.
408
00:22:29,141 --> 00:22:32,010
Lịch sử động vật có vú trên cạn
lâu dài của chúng,
409
00:22:32,044 --> 00:22:35,180
những cư dân của ánh sáng Mặt Trời,
cũng không giúp chúng ta
410
00:22:35,214 --> 00:22:37,949
bớt ngỡ ngàng trước sự sống đa dạng
411
00:22:37,984 --> 00:22:40,552
mà tiến hóa đã tạo ra
ở đáy đại dương.
412
00:22:42,889 --> 00:22:45,223
Bởi nơi này không có
ánh sáng Mặt Trời,
413
00:22:45,258 --> 00:22:47,692
quá trình quang hợp không xảy ra.
414
00:22:47,727 --> 00:22:51,797
Điều này có nghĩa là
không có thực vật,
415
00:22:51,831 --> 00:22:55,200
nhưng dù thế, ở thế giới tăm tối này,
416
00:22:55,234 --> 00:22:57,402
chuỗi thức ăn vẫn rất
sôi động.
417
00:22:57,436 --> 00:22:58,737
Chuỗi này bắt đầu
418
00:22:58,771 --> 00:23:01,006
với một quá trình được gọi là
hóa tổng hợp.
419
00:23:01,040 --> 00:23:03,975
Các sinh vật cực nhỏ đã
học được cách hấp thụ
420
00:23:04,010 --> 00:23:07,679
thứ khí đang phun ra
từ ống kia...
421
00:23:07,713 --> 00:23:10,749
hợp chất có độc H2S.
422
00:23:10,783 --> 00:23:12,884
Thứ khí màu đen đậm đặc này
423
00:23:12,918 --> 00:23:14,853
cung cấp năng lượng hóa học
424
00:23:14,887 --> 00:23:17,022
cho sự sống ở đây.
425
00:23:17,056 --> 00:23:20,025
Các sinh vật giáp xác nhỏ
ăn các vi khuẩn,
426
00:23:20,059 --> 00:23:23,461
rồi các động vật lớn hơn
lại ăn các loài giáp xác này.
427
00:23:26,933 --> 00:23:29,401
Một ngày nào đó trong tương lai,
428
00:23:29,435 --> 00:23:31,002
rất có thể những ngọn núi này
429
00:23:31,037 --> 00:23:33,405
sẽ được nâng lên trên
mặt nước biển.
430
00:23:33,439 --> 00:23:36,608
Các lực kiến tạo vẫn đang tiếp tục
định hình Trái Đất.
431
00:23:36,642 --> 00:23:40,579
Trong tương lai, Trái Đất
lại là một thế giới khác.
432
00:23:40,613 --> 00:23:42,781
Vài triệu năm trước,
433
00:23:42,815 --> 00:23:47,419
một ngọn núi lửa như ngọn núi lửa này
đã tạo ra quần đảo Hawaii.
434
00:24:07,073 --> 00:24:10,542
Chúng ta sống trên vỏ ngoài
của một cái vạc nóng.
435
00:24:10,576 --> 00:24:13,612
Ở giữa hành tinh chúng ta
là một lõi sắt.
436
00:24:13,646 --> 00:24:17,449
Lõi này nằm trong một lớp sắt ở dạng lỏng
có bán kính lớn hơn.
437
00:24:17,483 --> 00:24:21,286
Nằm ngoài đó là lớp phủ,
hay quyển manti.
438
00:24:21,320 --> 00:24:24,222
Lớp này chủ yếu ở dạng rắn
nhưng lại nóng và nhớt.
439
00:24:24,257 --> 00:24:26,526
Giống như một nồi súp trên bếp lửa,
440
00:24:26,560 --> 00:24:28,960
lớp phủ luôn chuyển động.
441
00:24:28,995 --> 00:24:30,996
Sao nó lại chuyển động?
442
00:24:31,030 --> 00:24:34,900
Có hai lý do. Một là, nhiệt còn sót lại
sau sự hình thành của Trái Đất;
443
00:24:34,934 --> 00:24:38,570
và hai là, phân rã nguyên tố phóng xạ
trong lõi.
444
00:24:38,604 --> 00:24:41,173
Lớp ngoài, lớp vỏ,
445
00:24:41,207 --> 00:24:44,242
nơi tôi, các bạn, và tất cả chúng ta
đang sống,
446
00:24:44,277 --> 00:24:46,645
chỉ mỏng như vỏ trái táo.
447
00:24:46,679 --> 00:24:48,646
Lớp phủ
448
00:24:48,681 --> 00:24:51,583
kéo lớp vỏ rắn chắc bên trên
chuyển động cùng nó.
449
00:24:51,617 --> 00:24:54,953
Lớp vỏ chống lại lực kéo này
bởi nó nguội và cứng.
450
00:24:54,987 --> 00:24:58,757
Dần dần, nó đạt tới giới hạn.
451
00:24:58,791 --> 00:25:02,093
Và khi đó, động đất xảy ra.
452
00:25:02,128 --> 00:25:04,696
Động đất xảy ra không phải bởi vì
chúng ta đã chống lại ý trời
453
00:25:04,730 --> 00:25:06,464
nên bị trừng phạt.
454
00:25:06,499 --> 00:25:08,300
Nguyên nhân động đất là
các lực ngẫu nhiên
455
00:25:08,334 --> 00:25:10,769
xảy ra theo các qui luật của tự nhiên.
456
00:25:10,803 --> 00:25:14,105
Chúng ta tưởng Trái Đất ổn định,
nhưng đó chỉ là một ảo giác
457
00:25:14,140 --> 00:25:16,308
xuất phát từ vòng đời ngắn ngủi
của con người.
458
00:25:16,342 --> 00:25:20,212
Nếu chúng ta quan sát Trái Đất
theo biểu thời gian của nó,
459
00:25:20,246 --> 00:25:24,850
mà trong đó các thay đổi lớn
phải mất vài triệu năm mới xảy ra,
460
00:25:24,884 --> 00:25:29,621
thì ta sẽ nhận ra được
thuộc tính năng động của nó.
461
00:25:34,760 --> 00:25:38,230
Đây là thế giới cuối kỉ Trias,
462
00:25:38,264 --> 00:25:41,399
khoảng 200 triệu năm trước.
463
00:25:41,434 --> 00:25:43,535
Anh bạn nhỏ này là ai?
464
00:25:43,569 --> 00:25:46,004
Đó là một trong những
tổ tiên xa của chúng ta.
465
00:25:46,038 --> 00:25:48,940
Anh bạn ấy sống ở Newark, New Jersey.
466
00:25:51,244 --> 00:25:55,413
Các thế giới đã mất
467
00:25:55,448 --> 00:25:58,416
nằm dưới mọi nơi
trên Trái Đất.
468
00:25:58,451 --> 00:26:00,652
50 hay 100 triệu năm trước,
469
00:26:00,686 --> 00:26:03,154
ngay cả những nơi bình thường nhất
470
00:26:03,189 --> 00:26:05,857
cũng rất khác.
471
00:26:05,892 --> 00:26:08,260
Các vách đá này là đài tưởng niệm
472
00:26:08,294 --> 00:26:11,496
của sự kiện siêu lục địa Pangaea
phân tách.
473
00:26:11,531 --> 00:26:13,665
Những dãy núi lửa
474
00:26:13,699 --> 00:26:18,036
tạo ra các vách đá này cũng là nguyên nhân của
sự kiện tuyệt chủng hàng loạt tiếp theo,
475
00:26:18,070 --> 00:26:21,173
sự kiện đã kết thúc
thế giới của kỉ Trias.
476
00:26:21,207 --> 00:26:24,843
Nhưng thảm hỏa diệt vong
của một loài
477
00:26:24,877 --> 00:26:26,912
lại là cơ hội vàng cho một loài khác.
478
00:26:31,284 --> 00:26:33,685
Sự kiện tuyệt chủng vào kỉ Trias
đã tạo cơ hội cho một loài
479
00:26:33,719 --> 00:26:35,620
đã có mặt trên Trái Đất
được một thời gian
480
00:26:35,655 --> 00:26:37,922
vươn lên nắm giữ hành tinh này.
481
00:26:41,327 --> 00:26:43,595
Loài khủng long đã
có một thời kì hưng thịnh
482
00:26:43,629 --> 00:26:46,731
kéo dài 170 triệu năm.
483
00:26:46,766 --> 00:26:50,569
Ngày đó, Ấn Độ
là một hòn đảo.
484
00:26:50,603 --> 00:26:54,272
Hàng năm, nó di chuyển chậm
nhưng chắc ở tốc độ vài centimét mỗi năm
485
00:26:54,307 --> 00:26:58,109
về phía bắc để gặp gỡ
châu Á.
486
00:26:58,144 --> 00:27:00,212
Rồi, thêm một lần nữa,
487
00:27:00,246 --> 00:27:02,714
lớp đá nóng chảy dưới bề mặt
Trái Đất
488
00:27:02,748 --> 00:27:06,785
phun trào ra một diện tích lớn
ở phía tây Ấn Độ.
489
00:27:13,326 --> 00:27:15,427
Rồi một cú đấm knockout
490
00:27:15,461 --> 00:27:18,330
giáng xuống từ bầu trời.
491
00:27:54,095 --> 00:27:55,896
Rất ít động vật
492
00:27:55,930 --> 00:27:57,431
có khối lượng trên 45 kg
493
00:27:57,465 --> 00:28:00,500
sống sót qua được thảm họa
vào cuối kỉ Phấn Trắng này.
494
00:28:00,535 --> 00:28:04,838
Mây bụi khiến bề mặt Trái Đất
chìm trong bóng tối và giá lạnh suốt nhiều tháng.
495
00:28:04,872 --> 00:28:07,107
Loài khủng long chết vì lạnh và đói.
496
00:28:07,141 --> 00:28:09,109
Nhưng những loài động vật nhỏ
497
00:28:09,143 --> 00:28:11,111
đã trú ngụ dưới lòng đất.
498
00:28:11,145 --> 00:28:13,046
Khi chúng trở lại mặt đất...
499
00:28:13,081 --> 00:28:15,115
chúng phát hiện ra rằng
những con quái vật từng săn đuổi
500
00:28:15,116 --> 00:28:17,584
và đe dọa chúng đã biến mất.
501
00:28:17,618 --> 00:28:21,388
Trái Đất trở thành
Thế giới của Động vật có vú.
502
00:28:21,422 --> 00:28:25,392
Và Trái Đất vẫn không ngừng
biến đổi.
503
00:28:27,328 --> 00:28:30,464
Nơi đây từng là một sa mạc
không có sự sống.
504
00:28:30,498 --> 00:28:34,201
Một vùng cát và muối
rộng hơn 2 triệu km vuông,
505
00:28:34,235 --> 00:28:37,571
khắc nghiệt hơn bất cứ nơi nào
trên Trái Đất ngày nay.
506
00:28:37,605 --> 00:28:41,141
Nhiệt độ ban ngày đủ nóng
để nướng bánh mì.
507
00:28:41,175 --> 00:28:43,810
Và bởi nó nằm dưới mực nước biển
hơn 1,6 km,
508
00:28:43,845 --> 00:28:45,612
áp suất khí quyển ở đây
509
00:28:45,646 --> 00:28:48,215
cao gấp khoảng 50%
mức chúng ta thích nghi.
510
00:28:48,249 --> 00:28:51,383
Đây có lẽ là điều kiện
khắc nghiệt nhất
511
00:28:51,417 --> 00:28:52,786
trên Trái Đất.
512
00:28:52,820 --> 00:28:55,589
Thế nhưng, năm triệu năm trước,
513
00:28:55,623 --> 00:28:58,091
đây lại từng là bồn địa của
Địa Trung Hải
514
00:28:58,126 --> 00:29:00,293
trước khi nó trở thành đại dương.
515
00:29:00,328 --> 00:29:03,263
Trái Đất luôn luôn vận động.
516
00:29:03,297 --> 00:29:05,766
Con đập tự nhiên ở phía tây
517
00:29:05,800 --> 00:29:07,401
của bồn địa sâu này
518
00:29:07,435 --> 00:29:10,070
sụp đổ,
có lẽ là do động đất.
519
00:29:10,104 --> 00:29:13,607
Lũ tràn vào.
520
00:29:13,641 --> 00:29:17,344
Dòng nước cuộn chảy ở tốc độ
cao gấp 40.000 lần
521
00:29:17,378 --> 00:29:19,813
thác Niagara,
biến một sa mạc rộng lớn
522
00:29:19,847 --> 00:29:22,215
trở thành Địa Trung Hải...
523
00:29:23,384 --> 00:29:26,253
trong vòng chưa đầy một năm.
524
00:29:26,287 --> 00:29:28,422
Con người vẫn chưa xuất hiện
525
00:29:28,456 --> 00:29:30,657
để chứng kiến cơn lũ
khủng khiếp này
526
00:29:30,691 --> 00:29:33,460
hay chiêm ngưỡng kì quan
mà nó tạo ra.
527
00:29:33,494 --> 00:29:35,862
Trong lúc đó,
cách đó nửa vòng Trái Đất,
528
00:29:35,897 --> 00:29:39,633
một kênh lớn ngăn cách
Bắc và Nam Mĩ...
529
00:29:39,667 --> 00:29:41,835
cho phép hải lưu
530
00:29:41,869 --> 00:29:44,504
đi từ Đại Tây Dương
vào Thái Bình Dương.
531
00:29:44,539 --> 00:29:46,707
Các lực kiến tạo dần kéo
532
00:29:46,741 --> 00:29:49,376
hai lục địa này lại gần nhau hơn,
thu hẹp kênh này
533
00:29:49,410 --> 00:29:52,713
và tạo ra eo đất Panama.
534
00:29:52,747 --> 00:29:55,982
Điều này thay đổi
hải lưu trên Trái Đất.
535
00:29:56,017 --> 00:29:58,752
Hải lưu thay đổi lại tác động
tới khí hậu toàn cầu.
536
00:30:01,522 --> 00:30:04,391
Tại châu Phi,
các tán rừng xanh tươi tốt
537
00:30:04,425 --> 00:30:07,193
nhường chỗ cho một bối cảnh
thưa thớt hơn.
538
00:30:07,228 --> 00:30:08,628
Một số động vật
539
00:30:08,663 --> 00:30:11,331
chuyên sống trên cây
540
00:30:11,366 --> 00:30:13,200
tuyệt chủng.
541
00:30:13,234 --> 00:30:16,136
Nhưng những động vật không chuyên,
những loài có thể sống
542
00:30:16,170 --> 00:30:18,472
ở bất cứ điều kiện nào,
543
00:30:18,506 --> 00:30:21,241
sống sót và tiến hóa.
544
00:30:24,278 --> 00:30:27,848
Tổ tiên của chúng ta
từng chui sâu xuống lòng đất
545
00:30:27,882 --> 00:30:30,217
để tránh các loài thú ăn thịt
trên mặt đất.
546
00:30:30,251 --> 00:30:32,519
Nhưng khi loài khủng long tuyệt chủng,
547
00:30:32,553 --> 00:30:34,354
họ trở lại mặt đất,
548
00:30:34,389 --> 00:30:35,256
và qua thời gian,
549
00:30:35,290 --> 00:30:38,325
chọn cuộc sống mới
trên những cành cây.
550
00:30:38,359 --> 00:30:40,894
Họ phát triển các ngón tay và chân
có khả năng cầm nắm
551
00:30:40,928 --> 00:30:44,398
thích hợp cho việc đu giữa các cành cây,
trên những vòm rừng cao, bạt ngàn,
552
00:30:44,432 --> 00:30:46,666
nơi các nhu cầu của họ
được đảm bảo.
553
00:30:46,701 --> 00:30:50,437
Họ cũng có thể đi thẳng,
nhưng chỉ trong khoảng cách ngắn.
554
00:30:50,471 --> 00:30:54,074
Với cây cối bao quanh,
họ không phải đi xa.
555
00:30:54,108 --> 00:30:56,076
Nhưng khi khí hậu lạnh dần,
556
00:30:56,110 --> 00:30:57,878
cây thưa thớt đi,
557
00:30:57,912 --> 00:31:00,547
các đồng cỏ lớn trải rộng,
tổ tiên của chúng ta
558
00:31:00,581 --> 00:31:03,350
buộc phải đi qua những cánh đồng này
để tìm kiếm thức ăn.
559
00:31:03,384 --> 00:31:05,385
Cuộc sống trên thảo nguyên
560
00:31:05,420 --> 00:31:07,220
lại đòi hỏi các kĩ năng khác.
561
00:31:07,255 --> 00:31:08,722
Ngày xưa,
562
00:31:08,756 --> 00:31:10,724
họ có thể ngồi trên cành cây
563
00:31:10,758 --> 00:31:13,193
và quan sát những loài động vật
săn mồi lớn từ xa.
564
00:31:13,227 --> 00:31:16,797
Giờ đây, họ sống trên cùng một
địa hình với chúng.
565
00:31:20,301 --> 00:31:22,936
Kẻ sống sót được là
kẻ phát triển khả năng
566
00:31:22,970 --> 00:31:25,572
đi một quãng đường dài
bằng hai chi sau
567
00:31:25,606 --> 00:31:26,873
và chạy khi cần thiết.
568
00:31:28,009 --> 00:31:29,409
Điều này thay đổi
569
00:31:29,444 --> 00:31:31,144
nhận thức về thế giới của họ.
570
00:31:31,179 --> 00:31:34,414
Bàn tay và cánh tay không còn
gắn với việc di chuyển nữa.
571
00:31:34,416 --> 00:31:38,585
Giờ đây, chúng thoải mái thu lượm thức ăn hay
nhặt nhạnh xương và cành cây.
572
00:31:38,619 --> 00:31:41,154
Những thứ này có thể được dùng
làm vũ khí và công cụ.
573
00:31:41,189 --> 00:31:42,989
Hãy nghĩ mà xem...
574
00:31:43,024 --> 00:31:46,593
Một thay đổi địa hình
ở một vùng đất nhỏ
575
00:31:46,627 --> 00:31:49,896
cách đây nửa vòng Trái Đất
đã thay đổi hải lưu.
576
00:31:49,931 --> 00:31:52,265
Kết quả là châu Phi
lạnh và khô hơn.
577
00:31:52,300 --> 00:31:55,168
Phần lớn các cây không thích nghi
được với khí hậu mới.
578
00:31:55,203 --> 00:31:56,870
Các động vật linh trưởng sống trên cây
579
00:31:56,905 --> 00:31:59,840
buộc phải đi tìm mái nhà mới,
và chỉ trong chớp mắt,
580
00:31:59,875 --> 00:32:02,877
họ đang sử dụng các công cụ
để tái định hình Trái Đất.
581
00:32:02,911 --> 00:32:06,747
Trái Đất đã quyết định
vận mệnh của loài người.
582
00:32:06,782 --> 00:32:11,552
Và lực kéo vô hình của các hành tinh xa xôi
cũng làm điều tương tự.
583
00:32:36,924 --> 00:32:39,558
Các hành tinh này đã tác động
tới đời sống của chúng ta,
584
00:32:39,593 --> 00:32:42,095
nhưng ở một khía cạnh các bạn
chưa nghĩ tới.
585
00:32:42,129 --> 00:32:44,130
Lực hấp dẫn của Kim Tinh,
586
00:32:44,165 --> 00:32:46,666
nhỏ nhưng ở gần,
587
00:32:46,700 --> 00:32:50,303
cùng lực hấp dẫn của Mộc Tinh,
lớn nhưng ở xa,
588
00:32:50,337 --> 00:32:54,808
đã kéo nghiêng trục Trái Đất
từ bên này qua bên kia
589
00:32:57,111 --> 00:33:00,513
và làm thay đổi rất nhỏ
quĩ đạo Trái Đất.
590
00:33:03,117 --> 00:33:04,551
Điều này dẫn đến
thay đổi theo chu kì
591
00:33:04,585 --> 00:33:06,086
lượng ánh sáng Mặt Trời
592
00:33:06,120 --> 00:33:08,321
chiếu xuống phần rìa băng
ở cực Bắc.
593
00:33:11,525 --> 00:33:13,927
Có lúc, điều này khiến mùa hè
ở đó lạnh hơn
594
00:33:13,961 --> 00:33:15,695
và sông băng tràn xuống phía nam,
595
00:33:15,730 --> 00:33:17,497
mỗi năm xuống một thấp,
596
00:33:17,531 --> 00:33:18,965
đè nén, va chạm,
597
00:33:18,999 --> 00:33:21,801
và nghiền nát bất cứ thứ gì
nằm trên đường đi của nó.
598
00:33:23,637 --> 00:33:25,772
Đó là kỉ băng hà.
599
00:33:25,806 --> 00:33:29,008
Những lúc khác, thay đổi
về trục và quĩ đạo Trái Đất
600
00:33:29,043 --> 00:33:30,910
lại khiến mùa hè ở Bắc Cực
ấm hơn.
601
00:33:32,580 --> 00:33:35,181
Các sông băng tan chảy
và lùi bước.
602
00:33:36,584 --> 00:33:39,285
Tổ tiên của chúng ta đã phải
linh hoạt đến thế nào
603
00:33:39,320 --> 00:33:42,389
để thích nghi với những biến đổi rõ rệt
trong khí hậu đó.
604
00:33:42,423 --> 00:33:44,324
Trong mỗi kỉ băng hà,
605
00:33:44,358 --> 00:33:47,394
các tảng băng to lên,
đồng nghĩa với việc biển bị thu hẹp;
606
00:33:47,428 --> 00:33:50,797
mực nước biển trên thế giới
hạ xuống hơn 121 m,
607
00:33:50,831 --> 00:33:52,832
làm lộ ra một diện tích đất lớn
608
00:33:52,867 --> 00:33:54,901
ở phần rìa các lục địa.
609
00:33:54,935 --> 00:33:58,238
15 đến 25.000 năm trước,
610
00:33:58,272 --> 00:34:00,540
có một thời gian băng tan
611
00:34:00,574 --> 00:34:03,009
làm lộ ra một dải đất
tạm thời.
612
00:34:03,044 --> 00:34:06,413
Cánh cổng tới nửa kia của thế giới
được mở ra.
613
00:34:06,447 --> 00:34:09,149
Các nhóm người du mục
băng qua dải đất này
614
00:34:09,183 --> 00:34:11,885
tới Bắc Mĩ rồi Nam Mĩ.
615
00:34:11,919 --> 00:34:15,255
Khoảng 10.000 năm trước,
các thay đổi liên tục
616
00:34:15,289 --> 00:34:18,658
trong khí hậu và mực nước biển
chấm dứt.
617
00:34:18,693 --> 00:34:22,362
Một kỉ nguyên khí hậu mới
và ôn hòa hơn bắt đầu.
618
00:34:22,396 --> 00:34:25,432
Đó là kỉ nguyên kéo dài
tới ngày nay.
619
00:34:25,466 --> 00:34:27,333
Khi những tảng băng khổng lồ
tan chảy,
620
00:34:27,368 --> 00:34:29,502
nước biển dâng lên
tới mức ngày nay
621
00:34:29,537 --> 00:34:32,906
và các dòng sông mang phù sa
từ các cao nguyên
622
00:34:32,940 --> 00:34:36,409
xuống các cửa sông và
tạo ra các đồng bằng.
623
00:34:36,444 --> 00:34:40,246
Ở những vùng đất màu mỡ đấy,
chúng ta đã học được
một phương thức sống mới.
624
00:34:40,281 --> 00:34:44,284
Chúng ta học được cách trồng trọt,
cách tự nuôi sống bản thân và nhiều hơn thế nữa.
625
00:34:44,318 --> 00:34:46,786
Đối với hầu hết loài người,
đây là dấu chấm hết
626
00:34:46,821 --> 00:34:49,155
cho một triệu năm du mục.
627
00:34:50,991 --> 00:34:53,093
Lực kéo của các hành tinh,
628
00:34:53,127 --> 00:34:55,362
sự vận động của bề mặt Trái Đất,
629
00:34:55,396 --> 00:34:57,731
tác động của những vận động đó
tới khí hậu
630
00:34:57,765 --> 00:35:00,567
và quá trình tiến hóa sự sống
và trí thông minh,
631
00:35:00,601 --> 00:35:03,303
tất cả đã cho phép chúng ta
632
00:35:03,337 --> 00:35:05,572
biến đổi phù sa ở những đồng bằng ấy
633
00:35:05,606 --> 00:35:09,142
thành những nền văn minh đầu tiên.
634
00:35:09,176 --> 00:35:12,479
Chẳng có gì sánh được với
giai đoạn gian băng,
635
00:35:12,513 --> 00:35:15,448
một trong những thời kì
ôn hòa hơn trong kỉ băng hà.
636
00:35:15,483 --> 00:35:18,918
Tin vui là giai đoạn gian băng này
sẽ kéo dài
637
00:35:18,953 --> 00:35:22,489
thêm 50.000 năm nữa.
638
00:35:24,125 --> 00:35:27,327
Quả là một cơ hội tốt
cho loài người.
639
00:35:27,361 --> 00:35:29,829
Duy chỉ có một vấn đề.
640
00:35:29,864 --> 00:35:31,798
Dường như chúng ta không thể
ngừng việc đốt cháy
641
00:35:31,832 --> 00:35:35,335
những cây bị chôn vùi
từ kỉ Than Đá,
642
00:35:35,369 --> 00:35:36,803
dưới dạng than đá;
643
00:35:36,837 --> 00:35:39,272
cùng xác của những sinh vật phù du cổ,
644
00:35:39,306 --> 00:35:42,342
dưới dạng dầu khí.
645
00:35:44,111 --> 00:35:47,080
Nếu ngừng được, chúng ta
chẳng cần lo gì về mặt khí hậu nữa.
646
00:35:47,114 --> 00:35:50,683
Thay vào đó, chúng ta đang thải CO2
vào khí quyển
647
00:35:50,718 --> 00:35:52,686
ở một mức chưa từng có
648
00:35:52,720 --> 00:35:55,021
kể từ đại họa trong quá khứ,
649
00:35:55,056 --> 00:35:58,758
sự kiện đã dẫn tới tuyệt chủng hàng loạt.
650
00:35:58,793 --> 00:36:02,362
Dường như chúng ta chẳng thể
từ bỏ thứ nhiên liệu
651
00:36:02,396 --> 00:36:06,099
sẽ đem lại điều kiện khí hậu
chưa từng có từ thời khủng long.
652
00:36:06,133 --> 00:36:09,469
Khí hậu ấy sẽ nhấn chìm các
thành phố ven biển và tàn phá
653
00:36:09,503 --> 00:36:14,441
môi trường và nguồn lương thực
của chúng ta.
654
00:36:14,475 --> 00:36:17,344
Trong lúc đó, Mặt Trời rực rỡ
655
00:36:17,378 --> 00:36:20,380
đang ban cho chúng ta một thứ
năng lượng vô tận, miễn phí;
656
00:36:20,414 --> 00:36:23,216
nhiều hơn mức chúng ta cần.
657
00:36:23,250 --> 00:36:25,985
Trí tuệ và ý chí
của tổ tiên chúng ta
658
00:36:26,020 --> 00:36:28,288
đâu mất rồi?
659
00:36:28,322 --> 00:36:32,158
Loài khủng long chẳng thể
lường trước tiểu thiên thạch ấy.
660
00:36:32,193 --> 00:36:34,527
Nhưng cái cớ của chúng ta là gì?
661
00:36:44,438 --> 00:36:46,139
Trong Bảo tàng Diệt vong
662
00:36:46,173 --> 00:36:48,408
có một hành lang khác nữa
663
00:36:48,442 --> 00:36:50,677
còn trống và chưa có tên.
664
00:36:50,711 --> 00:36:55,415
Lịch sử của Trái Đất
vẫn đang được viết tiếp.
665
00:36:55,449 --> 00:37:00,053
Rất có khả năng hồi kết của loài người
nằm trong hành lang đó.
666
00:37:06,399 --> 00:37:08,333
Xin chúc mừng.
667
00:37:08,335 --> 00:37:11,536
Bạn đang sống.
668
00:37:11,538 --> 00:37:14,339
Có một sợi chỉ xuyên suốt
trải dài
669
00:37:14,341 --> 00:37:16,741
qua hơn ba tỉ năm
670
00:37:16,743 --> 00:37:19,711
kết nối chúng ta với
những dạng sống đầu tiên
671
00:37:19,713 --> 00:37:22,914
trên hành tinh này.
672
00:37:22,916 --> 00:37:26,317
Hãy nghĩ về việc
tổ tiên chúng ta
673
00:37:26,319 --> 00:37:28,586
đã kiên cường, linh hoạt
và may mắn đến thế nào
674
00:37:28,588 --> 00:37:30,455
để sống sót
675
00:37:30,457 --> 00:37:33,691
và truyền lại thông điệp của sự sống
676
00:37:33,693 --> 00:37:37,095
từ thế hệ này...
677
00:37:37,097 --> 00:37:39,631
sang thế hệ khác,
678
00:37:39,633 --> 00:37:42,533
qua hàng trăm triệu thế hệ...
679
00:37:47,940 --> 00:37:49,607
trước khi thông điệp ấy
đến với chúng ta.
680
00:37:53,612 --> 00:37:55,947
Tổ tiên chúng ta đã phải
vượt qua bao dòng sông
681
00:37:55,949 --> 00:37:57,548
cùng bao nguy hiểm cận kề.
682
00:37:57,550 --> 00:38:00,685
Các loài thú dữ, nạn đói,
bệnh tật,
683
00:38:00,687 --> 00:38:03,854
các sai lầm, các mùa đông kéo dài,
684
00:38:03,856 --> 00:38:06,257
hạn hán, lũ lụt và bạo lực.
685
00:38:06,259 --> 00:38:08,626
Chưa kể đôi lúc là những biến đổi đột ngột
686
00:38:08,628 --> 00:38:11,796
phun lên từ lòng đất
và các tai họa
687
00:38:11,798 --> 00:38:14,999
giáng xuống từ bầu trời.
Bất kể chúng ta từ đâu tới
688
00:38:15,001 --> 00:38:18,135
hay cha mẹ chúng ta là ai,
chúng ta cũng là các hậu duệ
689
00:38:18,137 --> 00:38:21,305
của những sinh vật đã quả cảm sống sót
qua những tai biến khó lòng tưởng tượng.
690
00:38:21,307 --> 00:38:25,276
Mỗi người chúng ta là một vận động viên
trên đường chạy tiếp sức
691
00:38:25,278 --> 00:38:27,712
dài và nguy hiểm nhất,
692
00:38:27,714 --> 00:38:31,582
và ngay lúc này đây, gậy tiếp sức
đang nằm trong tay chúng ta.
693
00:38:36,588 --> 00:38:40,925
Trong quá khứ, Trái Đất
là một thế giới khác.
694
00:38:40,927 --> 00:38:43,461
Và trong tương lai cũng vậy.
695
00:38:43,463 --> 00:38:46,998
Khoảng 250 triệu năm nữa,
696
00:38:47,000 --> 00:38:49,200
các nhà địa chất dự đoán
các lục địa trên Trái Đất
697
00:38:49,202 --> 00:38:51,903
sẽ tái hợp làm một.
698
00:39:06,318 --> 00:39:08,452
Những kì quan này sẽ biến mất
699
00:39:08,454 --> 00:39:10,588
và Trái Đất của chúng ta
hiện giờ
700
00:39:10,590 --> 00:39:14,659
sẽ là một thế giới đã mất khác.
701
00:39:14,661 --> 00:39:17,328
Cỗ máy kiến tạo địa tầng
702
00:39:17,330 --> 00:39:19,363
không màng tới sự sống.
703
00:39:19,365 --> 00:39:22,300
Và các thay đổi nhỏ trong
trục và quĩ đạo Trái Đất
704
00:39:22,302 --> 00:39:24,801
và đôi khi là những va chạm
với các tiểu hành tinh cản đường
705
00:39:24,903 --> 00:39:27,338
cũng vậy.
706
00:39:27,340 --> 00:39:30,308
Các quá trình này không để ý tới
những điều đã xảy ra
707
00:39:30,310 --> 00:39:32,843
trên bề mặt Trái Đất
suốt hàng tỉ năm qua.
708
00:39:32,845 --> 00:39:35,880
Chúng không quan tâm.
709
00:39:35,882 --> 00:39:39,050
Mỗi chúng ta là một thực thể nhỏ bé
710
00:39:39,052 --> 00:39:41,819
sống trên mặt ngoài cùng của một hành tinh
có kích thước khiêm nhường hơn
711
00:39:41,821 --> 00:39:45,056
trong số chục hành tinh đang quay quanh
một ngôi sao địa phương.
712
00:39:47,859 --> 00:39:50,494
Những thực thể lâu đời nhất
trên Trái Đất
713
00:39:50,496 --> 00:39:52,296
mới chỉ chứng kiến khoảng một phần triệu
714
00:39:52,298 --> 00:39:54,565
lịch sử của hành tinh này.
715
00:39:54,567 --> 00:39:56,634
Bởi thế, hẳn nhiên là các cá thể
716
00:39:56,636 --> 00:39:59,170
chẳng thể nhìn thấu
các qui luật lâu dài,
717
00:39:59,172 --> 00:40:02,206
các biến đổi về lục địa,
718
00:40:02,208 --> 00:40:04,709
khí hậu...
719
00:40:04,711 --> 00:40:06,744
và tiến hóa.
720
00:40:06,746 --> 00:40:09,714
Tri thức dù còn ít ỏi
về cội nguồn sự sống của chúng ta
721
00:40:09,716 --> 00:40:13,985
đã là một trong những thắng lợi
vĩ đại nhất của trí tuệ và ý chí loài người.
722
00:40:13,987 --> 00:40:17,755
Để biết chúng ta là ai và tại sao
chúng ta lại có mặt ở đây,
723
00:40:17,757 --> 00:40:20,691
chúng ta phải ghép lại phần nào
bức tranh toàn cảnh.
724
00:40:20,693 --> 00:40:24,695
Bức tranh ấy bao gồm
một khoảng thời gian rộng lớn...
725
00:40:24,697 --> 00:40:27,431
hàng triệu giống loài...
726
00:40:30,602 --> 00:40:33,170
và vô số thế giới.
727
00:40:40,178 --> 00:40:43,080
Từ khía cạnh này mà nói,
cũng dễ hiểu tại sao
728
00:40:43,082 --> 00:40:45,182
chính con người vẫn là một bí ẩn
729
00:40:45,184 --> 00:40:47,618
và khác với suy tưởng
của chúng ta,
730
00:40:47,620 --> 00:40:50,688
con người đâu phải là chủ
ngôi nhà nhỏ bé này.
731
00:40:56,595 --> 00:40:59,564
Hành lang này vẫn chưa có tên
732
00:40:59,566 --> 00:41:02,500
để xác định thời điểm nó diễn ra,
và chúng ta vẫn chưa biết
733
00:41:02,502 --> 00:41:06,871
loài nào sẽ ngã xuống và được tưởng nhớ
trong những bức tường này.
734
00:41:06,873 --> 00:41:11,576
Những sự kiện tại đây, qua vô số
phương thức, từ nhỏ tới lớn,
735
00:41:11,578 --> 00:41:13,945
đang được viết nên bởi chính
chúng ta.
736
00:41:13,947 --> 00:41:16,247
Vào chính lúc này.
737
00:41:19,063 --> 00:41:27,086
Biên dịch: tieu_dao_tac | tdt.sub@gmail.com
Biên tập: anhcos