1
00:00:23,023 --> 00:00:26,485
Ik weet nog
dat ik voor het eerst naar de zee ging.

2
00:00:28,946 --> 00:00:33,617
Mijn broers en mijn moeder sprongen erin,
maar ik bleef bij de golven weg.

3
00:00:33,701 --> 00:00:36,120
En mijn vader deed alsof hij verdronk

4
00:00:36,203 --> 00:00:37,496
en riep:

5
00:00:37,580 --> 00:00:40,040
'Wie zal me helpen?

6
00:00:41,167 --> 00:00:43,335
'Alleen mijn kleine meid kan helpen.'

7
00:00:47,089 --> 00:00:49,550
Hij kon me doen geloven

8
00:00:49,633 --> 00:00:54,638
dat mijn zesjarige lijfje
een hele man kon optillen.

9
00:00:58,517 --> 00:01:02,688
De wereld heeft echt
geweldige mensen verloren

10
00:01:04,190 --> 00:01:05,608
bij die vlucht.

11
00:01:18,871 --> 00:01:22,666
Mijn collega, John Flick,
is bij de werknemers.

12
00:01:22,750 --> 00:01:23,959
DE TOEKOMST NEEMT VLUCHT

13
00:01:24,043 --> 00:01:26,086
Er zijn er veel in Renton, Washington.

14
00:01:26,170 --> 00:01:29,423
Er zijn hier werknemers
die bij het toestel betrokken waren

15
00:01:29,507 --> 00:01:31,425
van over de hele wereld. John?

16
00:01:31,509 --> 00:01:32,884
Een wereldwijd project.

17
00:01:32,968 --> 00:01:34,178
EERSTE VLUCHT 737 MAX

18
00:01:34,261 --> 00:01:36,347
Geen mooie dag. Het regent. Het is koud.

19
00:01:36,430 --> 00:01:37,973
Kijk die blije gezichten eens.

20
00:01:38,057 --> 00:01:39,683
29 JANUARI 2016 - RENTON, WA

21
00:01:39,767 --> 00:01:42,770
Mensen uit Renton.
In poncho's, lachend in de regen.

22
00:01:42,853 --> 00:01:44,854
We hebben over teamwerk gepraat.

23
00:01:44,939 --> 00:01:48,901
We gaan luisteren hoe het vliegtuig
zich klaarmaakt voor de eerste start.

24
00:02:21,809 --> 00:02:25,855
SUNDAY MAGAZINE - COMMERCIËLE LUCHTVAART
BOEKT VOORUITGANG IN AMERIKA

25
00:02:25,938 --> 00:02:28,148
Al 100 jaar

26
00:02:28,232 --> 00:02:31,318
lopen Boeing en haar werknemers
voorop in innovatie.

27
00:02:31,402 --> 00:02:33,612
WITTE HUIS KONDIGT EINDE OORLOG AAN

28
00:02:33,696 --> 00:02:36,656
Ze bouwen alles
van water-tot ruimtevliegtuigen.

29
00:02:36,740 --> 00:02:38,200
TRANSOCEANISCHE JETLINERS

30
00:02:40,452 --> 00:02:42,079
EERSTE BOEING 737 GEDOOPT

31
00:02:42,162 --> 00:02:43,706
Van lopen op aarde

32
00:02:45,165 --> 00:02:46,542
tot lopen op de maan.

33
00:02:49,128 --> 00:02:52,923
Weinig bedrijven
hebben zoveel bereikt als wij.

34
00:02:53,549 --> 00:02:56,302
Vandaag vieren we samen dat nalatenschap

35
00:02:56,385 --> 00:02:58,888
en denken we na over de toekomst.

36
00:03:02,308 --> 00:03:05,519
Eén Dow-aandeel schiet omhoog
en het is een bekende.

37
00:03:05,603 --> 00:03:08,814
Boeings aandelen
hebben hun beste maand ooit.

38
00:03:08,898 --> 00:03:10,190
BA - BEURSGENOTEERD

39
00:03:10,274 --> 00:03:12,359
EEUW VOOR EEUW BOUWEN AAN DE TOEKOMST

40
00:03:12,443 --> 00:03:15,237
Ik sta in de Boeing-fabriek in Everett.

41
00:03:15,321 --> 00:03:18,866
In deze fabriek wordt het vliegtuig
van de toekomst gebouwd.

42
00:03:20,451 --> 00:03:22,870
Amerika.

43
00:03:22,953 --> 00:03:24,121
Amerika.

44
00:03:24,788 --> 00:03:28,167
Wij zijn de marktleiders
van deze wereldwijde industrie.

45
00:03:28,250 --> 00:03:29,877
BOEING WINT MILITAIR CONTRACT

46
00:03:29,960 --> 00:03:32,713
We weten
dat er levens afhangen van ons werk.

47
00:03:32,796 --> 00:03:34,006
UITSTEKENDE VEILIGHEID

48
00:03:34,089 --> 00:03:37,301
In onze tweede eeuw
blijven we een succesvolle leider.

49
00:03:37,384 --> 00:03:39,303
757 IS UITZONDERLIJK BETROUWBAAR

50
00:03:45,351 --> 00:03:47,269
Ik geloof in de missie van Boeing.

51
00:03:47,353 --> 00:03:50,731
Hun techniek
en vaardigheid zijn verbluffend.

52
00:03:51,440 --> 00:03:52,440
Het is geweldig.

53
00:03:53,942 --> 00:03:57,321
Het is een erg belangrijk bedrijf
en ik wil dat het slaagt.

54
00:04:00,032 --> 00:04:02,201
Dit is ons stuk dat

55
00:04:02,284 --> 00:04:06,413
het verhaal achter
de 737 MAX-rampen heropend heeft.

56
00:04:06,497 --> 00:04:10,417
ERNSTIGE FOUTEN IN
BOEINGS VEILIGHEIDSANALYSE VAN 737 MAX

57
00:04:10,501 --> 00:04:15,047
Iemand belde en vroeg: 'Waarom hebben
jullie dat niet eerder gepubliceerd?

58
00:04:15,130 --> 00:04:17,841
'Dan was de tweede ramp
misschien voorkomen.'

59
00:04:47,871 --> 00:04:51,667
JAVAZEE, INDONESIË

60
00:04:55,379 --> 00:04:57,131
29 OKTOBER 2018

61
00:04:57,214 --> 00:05:01,051
Een Indonesisch passagiersvliegtuig
is neergestort in de zee

62
00:05:01,135 --> 00:05:03,929
enkele minuten na vertrek vanuit Jakarta.

63
00:05:04,013 --> 00:05:09,476
Er wordt gevreesd
dat alle 189 inzittenden zijn omgekomen.

64
00:05:16,942 --> 00:05:21,572
Je zei dat het een Boeing-vliegtuig was.
Wat weten we nog meer over het toestel?

65
00:05:21,655 --> 00:05:24,033
Een Boeing, zoals je zei, bijna nieuw.

66
00:05:24,116 --> 00:05:26,285
Het vliegtuig was in augustus opgeleverd.

67
00:05:26,368 --> 00:05:27,703
Het was een 737 MAX.

68
00:05:27,786 --> 00:05:31,957
Dat is de nieuwe versie van de 737.
Nog maar net gelanceerd.

69
00:05:32,041 --> 00:05:35,044
De aandelen dalen,
maar volgens mij zijn investeerders

70
00:05:35,127 --> 00:05:38,464
niet negatief over
wat Boeing hiermee zal doen.

71
00:05:38,547 --> 00:05:40,674
Analisten hebben hoge verwachtingen.

72
00:05:40,758 --> 00:05:44,470
Het bedrijf zei dat de ramp
het MAX-project niet in gevaar bracht.

73
00:05:44,553 --> 00:05:46,805
Ze kunnen het financieel overbruggen

74
00:05:46,889 --> 00:05:49,224
en het probleem valt mee.

75
00:05:51,602 --> 00:05:53,604
Ten eerste moeten we allemaal

76
00:05:53,687 --> 00:05:57,316
ons medeleven betuigen
na het verlies van Lion Air-vlucht 610.

77
00:05:57,399 --> 00:06:00,861
We werken samen
met de onderzoeksinstanties

78
00:06:00,944 --> 00:06:03,447
en verschaffen alle nodige informatie

79
00:06:03,530 --> 00:06:06,825
om te zorgen
dat we een volledig beeld krijgen.

80
00:06:06,909 --> 00:06:10,579
Het feit blijft dat de 737 MAX veilig is.

81
00:06:16,085 --> 00:06:20,172
VIJF MAANDEN LATER

82
00:06:21,381 --> 00:06:24,051
We volgen het nieuws uit Ethiopië,

83
00:06:24,134 --> 00:06:27,638
waar een vliegtuig is neergestort.
Er zijn geen overlevenden.

84
00:06:27,721 --> 00:06:29,598
Volgens de luchtvaartmaatschappij

85
00:06:29,681 --> 00:06:33,352
zijn er passagiers
uit meer dan 30 landen omgekomen.

86
00:06:33,894 --> 00:06:36,271
De oorzaak van de ramp is onduidelijk.

87
00:06:36,355 --> 00:06:40,150
Maar het was een Boeing 737 MAX 8,

88
00:06:40,234 --> 00:06:44,863
hetzelfde model dat betrokken was
bij de ramp in Indonesië in oktober.

89
00:06:45,447 --> 00:06:47,950
Dit is nu een crimineel onderzoek.

90
00:06:48,033 --> 00:06:50,828
De overheid
heeft dagvaardingen uitgeschreven

91
00:06:50,911 --> 00:06:55,749
als onderdeel van een breed onderzoek
naar Boeings FAA-keuring.

92
00:07:00,170 --> 00:07:03,966
Door ernstige twijfels aan de veiligheid
en hevige politieke tegenwind

93
00:07:04,049 --> 00:07:08,554
wordt de Boeing 737 MAX 8
wereldwijd aan de grond gehouden.

94
00:07:14,935 --> 00:07:19,148
Toestellen die in de lucht zijn,
blijven na aankomst aan de grond.

95
00:07:19,231 --> 00:07:21,900
Wordt dit een schok
voor de Amerikaanse economie?

96
00:07:21,984 --> 00:07:25,863
Dat kan. Het gaat om tienduizenden
werknemers in de productieketen.

97
00:07:25,946 --> 00:07:30,993
Nog afgezien van de 12.000 werknemers
van Boeing die de 737 bouwen.

98
00:07:31,076 --> 00:07:35,247
Dat is een belangrijke beslissing.
Het is een van onze grootste exporteurs.

99
00:07:35,372 --> 00:07:38,332
Een geweldig bedrijf.
Ze moeten het snel oplossen.

100
00:07:50,053 --> 00:07:52,556
DOMINIC GATES - LUCHTVAARTCORRESPONDENT

101
00:07:52,639 --> 00:07:55,100
Er zijn twee
nieuwe vliegtuigen neergestort.

102
00:07:55,183 --> 00:07:58,812
Bij perfect weer.
Dat zou niet moeten gebeuren.

103
00:07:58,896 --> 00:08:00,063
HOOGST ONGEBRUIKELIJK

104
00:08:00,189 --> 00:08:01,732
INSTABIELE VERTICALE SNELHEID

105
00:08:01,815 --> 00:08:03,400
Waarom zijn ze neergestort?

106
00:08:04,359 --> 00:08:05,694
Was het dezelfde oorzaak?

107
00:08:05,777 --> 00:08:07,029
DE MAX WAS NIEUW

108
00:08:08,447 --> 00:08:10,407
Was het de schuld van de piloten?

109
00:08:13,035 --> 00:08:14,620
'EEN GEVOEL VAN URGENTIE'

110
00:08:14,703 --> 00:08:17,331
Of was er iets mis met het toestel?

111
00:08:17,414 --> 00:08:20,667
'EEN GEVOEL VAN URGENTIE'
BIJ ONDERZOEK NAAR TWEEDE RAMP

112
00:08:21,418 --> 00:08:25,422
DETAIL ONTHULD VAN 'ZWARTE DOOS'

113
00:08:26,506 --> 00:08:27,925
HULL, VK

114
00:08:28,008 --> 00:08:29,551
Ik ben slim.

115
00:08:30,427 --> 00:08:31,553
Ik ben slim.

116
00:08:31,637 --> 00:08:33,679
Ik ben intelligent.

117
00:08:33,764 --> 00:08:34,847
Intelligent.

118
00:08:34,932 --> 00:08:36,515
Ik ben aardig.

119
00:08:36,975 --> 00:08:38,393
Aardig.

120
00:08:38,477 --> 00:08:40,270
Ik ben grappig.

121
00:08:40,354 --> 00:08:41,355
Ik ben grappig.

122
00:08:42,231 --> 00:08:44,274
Ik ben mooi.

123
00:08:44,358 --> 00:08:45,859
Ik ben mooi.

124
00:08:45,943 --> 00:08:47,611
Goed zo.

125
00:08:56,119 --> 00:09:00,749
Ze zeggen dat het rouwproces begint
na de begrafenis van je dierbare.

126
00:09:03,335 --> 00:09:07,130
Als je het nieuws krijgt
dat er resten geïdentificeerd zijn

127
00:09:07,214 --> 00:09:10,550
en hoort dat je 30% zult krijgen

128
00:09:12,052 --> 00:09:13,887
van je vader...

129
00:09:16,181 --> 00:09:20,602
Sommige families kregen 70 of 80%.

130
00:09:21,520 --> 00:09:27,192
Mijn broers, mijn nichtje
en de rest van onze familie

131
00:09:27,276 --> 00:09:30,821
hebben maar 30% gekregen.

132
00:09:34,825 --> 00:09:39,454
De lijst van resten inzien,
zien wat er in de kist ligt...

133
00:09:41,290 --> 00:09:43,709
Het was moeilijk te verwerken.

134
00:09:48,463 --> 00:09:50,507
FAMILIE IS BELANGRIJK

135
00:09:50,590 --> 00:09:53,969
De families van enkele
van de 157 slachtoffers

136
00:09:54,052 --> 00:09:57,889
van de ramp met de Boeing 737 MAX
in Ethiopië in maart

137
00:09:57,973 --> 00:10:00,892
zeggen dat Ethiopian Airlines
hen weggehouden heeft

138
00:10:00,976 --> 00:10:04,396
bij een herdenkingsdienst
op de plek van de ramp.

139
00:10:04,479 --> 00:10:08,108
De laatste niet-identificeerbare resten
van slachtoffers

140
00:10:08,191 --> 00:10:09,651
zijn ter plekke begraven.

141
00:10:10,068 --> 00:10:13,905
Twee dagen voor de begrafenis
kregen de families een e-mail

142
00:10:13,989 --> 00:10:18,243
met: 'We zullen uw dierbaren
in de komende 48 uur begraven.'

143
00:10:19,953 --> 00:10:23,498
Ze zijn zomaar begraven,
alsof ze bij niemand hoorden,

144
00:10:23,582 --> 00:10:25,208
alsof niemand van ze hield.

145
00:10:27,794 --> 00:10:30,255
Mijn vader is gisteren begraven.

146
00:10:30,339 --> 00:10:31,840
En ik was er niet bij.

147
00:10:43,518 --> 00:10:46,772
Vindt u dat Boeing
open is geweest tijdens dit proces?

148
00:10:46,855 --> 00:10:50,275
We moeten misschien
een zaak beginnen tegen Boeing.

149
00:10:50,359 --> 00:10:53,111
Ik wil Boeing niet beschuldigen
tot we meer weten.

150
00:10:54,946 --> 00:10:58,450
Boeing heeft de beste advocaten.

151
00:10:58,533 --> 00:11:01,119
Ze hebben onbeperkte middelen.

152
00:11:02,579 --> 00:11:06,541
En de families
van de slachtoffers hebben ons.

153
00:11:17,386 --> 00:11:19,388
Ik was een piloot bij de marine.

154
00:11:20,889 --> 00:11:22,891
Ik heb twee ongelukken meegemaakt.

155
00:11:23,517 --> 00:11:25,519
Het eerste was in een DC-9.

156
00:11:26,311 --> 00:11:28,939
Hij brak doormidden
bij de landing in Pensacola.

157
00:11:30,148 --> 00:11:34,277
De tweede keer brak de dwarsbuis
en raakten de rotoren de grond.

158
00:11:34,361 --> 00:11:35,904
De heli sloeg over de kop.

159
00:11:38,907 --> 00:11:42,953
Dat ongeluk was niets vergeleken
bij de twee MAX-rampen.

160
00:11:43,870 --> 00:11:46,123
Die passagiers maakten geen kans.

161
00:11:47,374 --> 00:11:49,292
Dus op de zesde...

162
00:11:49,376 --> 00:11:52,671
Lynette heeft twee uur voor je.

163
00:11:52,754 --> 00:11:56,800
De zaak heeft twee kanten,
allebei even belangrijk.

164
00:11:57,217 --> 00:11:59,344
De eerste draait om aansprakelijkheid.

165
00:11:59,428 --> 00:12:02,264
-Ze komt misschien niet.
-Ik heb de e-mails gezien.

166
00:12:02,347 --> 00:12:05,809
We moeten bewijzen
dat Boeing iets fout gedaan heeft

167
00:12:05,892 --> 00:12:08,019
om ze aansprakelijk te stellen.

168
00:12:08,103 --> 00:12:11,731
Ze heeft een man
en twee jonge kinderen achtergelaten.

169
00:12:11,815 --> 00:12:14,276
Maar ik heb nog geen datum.

170
00:12:14,359 --> 00:12:16,778
De tweede kant is de schadevergoeding.

171
00:12:17,612 --> 00:12:19,322
Ook al is het leven kostbaar

172
00:12:19,406 --> 00:12:22,325
en kan het niet uitgedrukt worden
in geldbedragen,

173
00:12:22,409 --> 00:12:24,327
zo gaat de wet er wel mee om.

174
00:12:25,412 --> 00:12:28,248
De schadevergoeding
die we claimen van Boeing,

175
00:12:28,331 --> 00:12:32,377
moet het verlies
van onze cliënten weerspiegelen.

176
00:12:36,882 --> 00:12:40,802
ADDIS ABABA, ETHIOPIË

177
00:12:48,727 --> 00:12:51,980
Boeing zal proberen
mensen op een spreadsheet te zetten.

178
00:12:53,440 --> 00:12:56,026
Een naam, leeftijd, familieleden.

179
00:12:57,777 --> 00:13:00,864
Dan zullen ze zeggen:
'Dat is een vrijgezel,

180
00:13:00,947 --> 00:13:03,241
'zonder echtgenoot of kinderen.

181
00:13:03,325 --> 00:13:05,660
'Die zaak is weinig geld waard.'

182
00:13:06,745 --> 00:13:10,207
Wat wij doen, is ze uit die tabel halen.

183
00:13:11,666 --> 00:13:13,960
'Ja, die persoon was vrijgezel,

184
00:13:14,044 --> 00:13:17,547
'maar wisten jullie
dat hij zijn hele familie onderhield?'

185
00:13:20,258 --> 00:13:21,384
TOYOTA-MONTEUR

186
00:13:21,468 --> 00:13:24,638
Hij heeft zes jaar training gedaan.

187
00:13:24,721 --> 00:13:27,766
Toen was hij de beste docent in Afrika.

188
00:13:28,391 --> 00:13:33,104
In dit geval is onze cliënt
een jongeman die in heel Ethiopië

189
00:13:33,188 --> 00:13:39,152
de enige persoon was die meestermonteurs
voor Toyota kon trainen.

190
00:13:39,236 --> 00:13:43,240
Hij had de nationale wedstrijd
gewonnen in 2011.

191
00:13:43,698 --> 00:13:45,867
En in 2012.

192
00:13:49,788 --> 00:13:52,707
Alles is hier een aandenken aan Sintayehu.

193
00:13:52,790 --> 00:13:53,833
Alles.

194
00:13:55,252 --> 00:13:59,506
Mijn moeder verwacht nog elke avond

195
00:13:59,798 --> 00:14:03,218
dat hij voor de deur staat,
dat ze hem kan begroeten.

196
00:14:04,553 --> 00:14:07,472
Ze staat vroeg op om voor hem te koken.

197
00:14:08,932 --> 00:14:11,518
Het is nog steeds moeilijk te accepteren.

198
00:14:19,192 --> 00:14:23,196
Je laat mensen geen nummers worden.
Je maakt weer mensen van ze.

199
00:14:27,909 --> 00:14:31,496
Daarom moeten we
de essentie van de persoon vinden.

200
00:14:31,580 --> 00:14:34,499
Dit was bij haar afstuderen van Amherst.

201
00:14:34,583 --> 00:14:35,959
-ETH.
-Ja.

202
00:14:36,835 --> 00:14:41,214
-Als stewardess, toen ze begon.
-Dit zijn de vleugels die ze droegen.

203
00:14:41,298 --> 00:14:44,217
Dit is de vleugel
voor het cabinepersoneel.

204
00:14:44,301 --> 00:14:46,553
Ze wilde haar eigen bedrijf beginnen.

205
00:14:46,636 --> 00:14:47,636
-Juist.
-Ja.

206
00:14:47,679 --> 00:14:50,640
En dat deed ze,
terwijl ze kinderen opvoedde

207
00:14:50,724 --> 00:14:53,101
en voltijds werkte als stewardess.

208
00:14:53,184 --> 00:14:55,478
-Ja.
-Ze had veel energie.

209
00:14:55,770 --> 00:14:57,897
-Ja.
-Hier kwam ze terug uit Japan.

210
00:15:00,150 --> 00:15:05,488
Mijn vrouw dronk graag wijn
bij de spaghetti.

211
00:15:05,572 --> 00:15:07,824
Dit was haar laatste fles.

212
00:15:08,658 --> 00:15:11,661
Dit is haar laatste wijn.
Niemand heeft hem aangeraakt.

213
00:15:16,916 --> 00:15:20,128
We hebben gerechtigheid nodig.

214
00:15:25,884 --> 00:15:28,470
Kunt u me uw volledige naam vertellen?

215
00:15:28,553 --> 00:15:30,263
Ik ben John Quindus.

216
00:15:31,097 --> 00:15:36,269
Mag ik u vragen over de ramp
en de dood van uw vrouw,

217
00:15:36,353 --> 00:15:38,897
uw dochter en uw drie kleinkinderen?

218
00:15:41,066 --> 00:15:42,984
Het is moeilijk uit te leggen.

219
00:15:43,985 --> 00:15:45,612
Elke dag word je wakker,

220
00:15:46,279 --> 00:15:48,031
maar je kunt geen kant op.

221
00:15:48,657 --> 00:15:50,450
Je herinnert je het weer:

222
00:15:50,825 --> 00:15:54,871
'Mijn God, waarom heeft U dit gedaan?'

223
00:15:59,042 --> 00:16:01,795
We vragen ze
foto's voor ons uit te zoeken.

224
00:16:01,878 --> 00:16:04,714
We vragen ze vragenlijsten in te vullen.

225
00:16:05,507 --> 00:16:07,467
We vragen ze pijn door te maken.

226
00:16:09,260 --> 00:16:13,807
Kun je me vertellen wat je het meest mist,
aan je moeder?

227
00:16:34,703 --> 00:16:36,663
Het is slopend.

228
00:16:38,373 --> 00:16:41,459
En wat het nog erger maakt,

229
00:16:41,543 --> 00:16:45,130
is dat je zaken hebt
waarbij iemand uit de VS

230
00:16:45,213 --> 00:16:48,967
tien keer zoveel krijgt
als iemand van buiten de VS.

231
00:16:49,551 --> 00:16:52,387
Daar strijden we al jaren tegen.

232
00:16:52,470 --> 00:16:53,638
Het spijt me zo.

233
00:16:53,722 --> 00:16:55,849
En bedankt voor de gastvrijheid.

234
00:16:56,433 --> 00:17:00,478
Een van de nabestaanden zei:
'Als je me een miljard dollar brengt

235
00:17:00,562 --> 00:17:03,022
'en zegt: "Je mag dit miljard hebben

236
00:17:03,106 --> 00:17:06,901
'"of je krijgt je broer terug",
kies ik mijn broer.'

237
00:17:07,652 --> 00:17:09,988
Dus geld krijgen, is dat rechtvaardigheid?

238
00:17:11,781 --> 00:17:13,282
Ik bedoel...

239
00:17:13,366 --> 00:17:17,244
Ik zal nooit begrijpen wat ze doormaken.

240
00:17:17,328 --> 00:17:20,290
Het ene moment zijn die mensen bij je.

241
00:17:20,665 --> 00:17:25,545
En 20 minuten later hoor je dat

242
00:17:25,627 --> 00:17:28,006
ze zijn omgekomen bij een vliegtuigramp.

243
00:17:28,089 --> 00:17:29,174
ADVOCAAT

244
00:17:29,549 --> 00:17:31,468
Hoe maak je daar vrede mee?

245
00:17:39,893 --> 00:17:44,564
TOEKOMST VAN DE LUCHTVAART

246
00:17:44,647 --> 00:17:46,149
-Goedemorgen.
-Hoi.

247
00:17:46,232 --> 00:17:47,442
Hallo. Goedemorgen.

248
00:17:47,525 --> 00:17:48,693
WELKOM

249
00:17:48,777 --> 00:17:50,737
-Welkom.
-Er komen mensen laat binnen.

250
00:17:50,820 --> 00:17:52,113
Die moeten ook zitten.

251
00:17:52,197 --> 00:17:53,198
777X-PERSCONFERENTIE

252
00:17:53,281 --> 00:17:55,074
Daar is Dominic. Je bent er.

253
00:17:57,076 --> 00:18:02,123
Negentien van de 20 grootste
luchtvaartmaatschappijen hebben de 777.

254
00:18:02,207 --> 00:18:05,293
We bieden 10% lagere kosten per stoel

255
00:18:05,376 --> 00:18:08,254
dan onze naaste concurrent op de markt.

256
00:18:08,338 --> 00:18:11,382
De efficiëntie is ook enorm verbeterd.

257
00:18:11,466 --> 00:18:13,051
Dat zal hun kosten drukken.

258
00:18:13,134 --> 00:18:14,969
Zijn er vragen? Ja?

259
00:18:15,053 --> 00:18:17,055
Mogen we iets vragen over de MAX?

260
00:18:18,223 --> 00:18:20,809
Wij kunnen MAX-vragen beantwoorden.

261
00:18:20,892 --> 00:18:22,894
Wendy gaat over marketing.

262
00:18:22,977 --> 00:18:26,815
Ze kan geen
ingewikkelde MAX-vragen beantwoorden.

263
00:18:26,898 --> 00:18:28,191
Ik ben geen technicus.

264
00:18:28,274 --> 00:18:29,734
Ze is geen technicus.

265
00:18:29,818 --> 00:18:31,778
We gaan nu naar buiten.

266
00:18:31,861 --> 00:18:35,198
De deur uit, rechtdoor naar de bussen.

267
00:18:35,281 --> 00:18:39,077
Ik zeg altijd tegen Boeing:
'Het is beter als jullie meewerken.

268
00:18:40,036 --> 00:18:41,913
'Maar zo niet,

269
00:18:41,996 --> 00:18:45,750
'als jullie me buitensluiten,
dan schrijf ik het zonder jullie.'

270
00:18:50,672 --> 00:18:53,967
Ik schrijf al 17 jaar over Boeing.

271
00:18:54,050 --> 00:18:57,762
Bij ons is
luchtvaartcorrespondent Dominic Gates.

272
00:18:57,846 --> 00:19:02,141
Achter me wordt de romp
van de 737 gebouwd.

273
00:19:02,225 --> 00:19:05,770
Dit is het verhaal
met de meeste journalistieke concurrentie

274
00:19:05,854 --> 00:19:07,480
waar ik ooit aan gewerkt heb.

275
00:19:07,564 --> 00:19:09,607
Sorry dat ik laat ben, allemaal.

276
00:19:09,691 --> 00:19:11,568
Bij elke vergadering...

277
00:19:11,651 --> 00:19:13,778
Veel mensen zullen dit lezen.

278
00:19:13,862 --> 00:19:18,700
Zeiden de redacteurs:
'Wat je ook hebt, publiceer het snel.'

279
00:19:23,621 --> 00:19:27,667
Er zijn twee grote centra
van de vliegtuigbouw in de wereld.

280
00:19:27,750 --> 00:19:30,253
Toulouse, in Europa, met Airbus.

281
00:19:32,213 --> 00:19:34,132
En Seattle, met Boeing.

282
00:19:37,010 --> 00:19:40,722
Vroeger betaalde je meer
voor een toestel van Boeing.

283
00:19:42,265 --> 00:19:45,560
Omdat het beter in elkaar zat.

284
00:19:47,979 --> 00:19:50,023
Volgens mij is dat niet meer zo.

285
00:19:50,523 --> 00:19:54,319
Het begon met de fusie
met McDonnell Douglas in 1997.

286
00:19:56,905 --> 00:20:01,284
De fusie van Boeing
en McDonnell Douglas is voltooid.

287
00:20:01,367 --> 00:20:03,453
BOEING IN FUSIE VAN 8 MILJARD POND

288
00:20:05,079 --> 00:20:10,293
En de MAX-rampen zijn
het uiteindelijke resultaat daarvan.

289
00:20:12,879 --> 00:20:16,257
McDonnell Douglas
had een andere mentaliteit.

290
00:20:17,216 --> 00:20:19,636
Ze wilden geen
nieuwe toestellen ontwerpen,

291
00:20:19,719 --> 00:20:22,805
maar zoveel mogelijk verdienen
aan de oude modellen.

292
00:20:24,515 --> 00:20:27,894
Het nieuwe management
verkocht Wall Street hun visie

293
00:20:27,977 --> 00:20:30,521
dat Boeing exponentieel kon groeien

294
00:20:31,314 --> 00:20:33,107
en Wall Street geloofde het.

295
00:20:34,192 --> 00:20:37,612
Ze ervoeren ook
hevige concurrentie van Airbus.

296
00:20:37,695 --> 00:20:38,738
Dat klopt.

297
00:20:40,448 --> 00:20:42,742
Airbus bouwde steeds nieuwe toestellen

298
00:20:42,825 --> 00:20:47,664
en plotseling deed American Airlines
een enorme bestelling

299
00:20:47,747 --> 00:20:50,792
voor 200 A-320neo's,

300
00:20:50,875 --> 00:20:53,711
de rivaal van de 737.

301
00:20:54,337 --> 00:20:56,047
Zit Boeing in de problemen?

302
00:20:56,130 --> 00:20:58,091
Het geeft aan dat het bedrijf

303
00:20:58,174 --> 00:21:00,969
moeilijk kan concurreren met Airbus.

304
00:21:03,846 --> 00:21:07,183
American Airlines
was altijd een Boeing-klant

305
00:21:07,266 --> 00:21:09,936
en gebruikte alleen Boeing-toestellen.

306
00:21:10,311 --> 00:21:15,525
Dat ze dat marktaandeel aan Airbus
verloren, was een belangrijk moment.

307
00:21:15,608 --> 00:21:18,486
Wat gaat Boeing doen
als antwoord op Airbus?

308
00:21:18,569 --> 00:21:22,323
Ze zouden een nieuw toestel ontwerpen,

309
00:21:22,407 --> 00:21:24,575
maar schrapten die plannen toen weer

310
00:21:24,659 --> 00:21:28,204
en besloten de 737 aan te passen.

311
00:21:28,287 --> 00:21:31,791
-Juist.
-Om tijd te besparen, of geld?

312
00:21:31,874 --> 00:21:32,709
Tijd.

313
00:21:32,792 --> 00:21:36,671
Het is makkelijker om een nieuwe versie
van een goedgekeurd toestel

314
00:21:36,754 --> 00:21:38,423
te laten goedkeuren door de FAA.

315
00:21:38,506 --> 00:21:42,427
Boeings voornaamste doel was
om het toestel

316
00:21:42,510 --> 00:21:46,139
te verkopen
aan klanten die de 737 al hadden.

317
00:21:46,222 --> 00:21:50,101
Als een maatschappij
overwoog een Airbus te kopen,

318
00:21:50,184 --> 00:21:52,645
waarvoor ze piloten
zouden moeten hertrainen,

319
00:21:52,729 --> 00:21:56,899
of deze nieuwe 737 MAX te kopen,
waar piloten al voor getraind waren...

320
00:21:56,983 --> 00:21:59,110
Dat is een enorm concurrentievoordeel.

321
00:21:59,193 --> 00:22:02,321
Alles draait uiteindelijk
om de verwachtingen

322
00:22:02,405 --> 00:22:04,449
in een kapitalistische maatschappij.

323
00:22:04,532 --> 00:22:07,493
Aandeelhouders willen
alsmaar meer rendement.

324
00:22:07,577 --> 00:22:11,581
Passagiers willen alsmaar lagere prijzen.

325
00:22:11,664 --> 00:22:14,500
Dat is de drijvende kracht
achter dit alles.

326
00:22:15,626 --> 00:22:20,131
Kijk eens naar
wat er echt gaande is in het bedrijf.

327
00:22:20,214 --> 00:22:22,592
Dan zie je waarom de rampen gebeurd zijn.

328
00:22:39,317 --> 00:22:43,696
Dit had geen parkeerplaats
vol 737's moeten worden,

329
00:22:43,780 --> 00:22:47,408
maar dat is het wel,
nu ze aan de grond staan.

330
00:22:48,159 --> 00:22:50,953
Het is hartverscheurend.

331
00:23:07,929 --> 00:23:10,473
ED PIERSON - VOORMALIGE SENIOR MANAGER

332
00:23:10,556 --> 00:23:13,059
De 737-fabriek was enorm.

333
00:23:14,060 --> 00:23:16,771
Mijn team werkte op de werkvloer.

334
00:23:17,230 --> 00:23:20,274
We begonnen
veel kwaliteitsproblemen te zien.

335
00:23:21,609 --> 00:23:25,446
Toen heb ik mijn zorgen
met de hoofdmanager gedeeld.

336
00:23:28,407 --> 00:23:29,951
ELEKTRISCHE PROBLEMEN

337
00:23:30,034 --> 00:23:34,413
De problemen begonnen toen ze besloten
de productie van de MAX op te voeren.

338
00:23:38,417 --> 00:23:42,296
De toestellen moeten op
heel georganiseerde wijze gebouwd worden.

339
00:23:42,380 --> 00:23:46,509
Het is een complex product
en alles moet kloppen.

340
00:23:46,843 --> 00:23:50,388
Vanwege de constante druk
om er meer te produceren,

341
00:23:50,471 --> 00:23:52,890
vanwege Airbus, ging het niet zo.

342
00:23:53,766 --> 00:23:56,018
Er was veel interesse in smalle rompen,

343
00:23:56,102 --> 00:23:58,771
dus deze week
presenteren we de MAX-familie.

344
00:23:58,855 --> 00:24:02,024
Een geweldige week voor Boeing,
wat bestellingen betreft.

345
00:24:02,108 --> 00:24:06,904
Singapore Airlines wil er 30,
United Airlines 20.

346
00:24:06,988 --> 00:24:08,656
De MAX was erg succesvol.

347
00:24:08,739 --> 00:24:11,117
Boeings snelstverkopende toestel ooit.

348
00:24:11,200 --> 00:24:14,954
We hebben nog 4000 orders
openstaan voor 737's.

349
00:24:15,538 --> 00:24:16,789
Dat zijn er te veel.

350
00:24:16,873 --> 00:24:20,877
De productie moest
van 47 toestellen per maand naar 52.

351
00:24:21,627 --> 00:24:23,171
Dat zijn veel toestellen.

352
00:24:23,254 --> 00:24:28,050
Elke anderhalve seconde stijgt er
ergens op de wereld een 737 op.

353
00:24:28,134 --> 00:24:30,595
-Daar gaat er nog een.
-Juist.

354
00:24:31,262 --> 00:24:34,348
We probeerden op schema te blijven.
Dat lukte niet.

355
00:24:34,515 --> 00:24:38,394
AerCap bestelde 100 737 MAX 8's.

356
00:24:38,477 --> 00:24:42,064
Het ziet er goed uit. Weer een recordjaar.

357
00:24:42,148 --> 00:24:45,735
We konden niet in de juiste volgorde
werken en dat is risicovol.

358
00:24:45,818 --> 00:24:47,320
Kijk eens naar de koers.

359
00:24:47,403 --> 00:24:50,948
In de komende 20 jaar
moeten er 41.000 nieuwe vliegtuigen komen.

360
00:24:51,032 --> 00:24:52,575
Ik ben weer klaar om te gaan.

361
00:24:52,658 --> 00:24:55,369
Ik verplaats mijn kussen.
Ik moet het bijhouden.

362
00:24:55,453 --> 00:24:58,539
Ik heb nog nooit
mensen zo onder druk zien staan.

363
00:24:58,623 --> 00:25:02,335
Ze werden ondervraagd:
'Je zei dat je gisteren klaar zou zijn.

364
00:25:02,418 --> 00:25:03,794
'Ben je nu nog niet klaar?'

365
00:25:03,878 --> 00:25:05,296
Als iemand een fout maakte,

366
00:25:05,379 --> 00:25:08,049
werd diezelfde fout
een dag later herhaald.

367
00:25:08,132 --> 00:25:11,510
Je wilt niet dat mensen
zo denken als ze vliegtuigen bouwen.

368
00:25:11,594 --> 00:25:15,014
TEKENEN VAN STRESS

369
00:25:15,097 --> 00:25:17,183
'EEN DOEMSCENARIO.' 'HOU HET NIET BIJ'

370
00:25:17,266 --> 00:25:20,811
Ik schreef naar de CEO
dat we het juiste nog konden doen,

371
00:25:20,895 --> 00:25:24,148
dat we moesten stoppen,
zodat het personeel kon bijkomen.

372
00:25:24,273 --> 00:25:27,902
Ik vroeg de raad van bestuur om hulp.

373
00:25:27,985 --> 00:25:31,197
'We zullen contact met u opnemen.' Niets.

374
00:25:31,530 --> 00:25:34,784
We zullen aan de vraag voldoen
en de lat steeds hoger leggen

375
00:25:34,867 --> 00:25:38,829
als het gaat om veiligheid,
kwaliteit en integriteit.

376
00:25:56,639 --> 00:26:00,851
Er zijn misschien mensen
die me in diskrediet willen brengen

377
00:26:00,935 --> 00:26:02,979
of aanvechten wat ik zeg.

378
00:26:03,062 --> 00:26:04,814
Mijn antwoord is: 'Luister...

379
00:26:06,232 --> 00:26:07,483
'Ik moet dit doen.'

380
00:26:11,070 --> 00:26:13,155
ONDERZOEKSRAPPORT VLIEGTUIGONGELUK

381
00:26:13,239 --> 00:26:16,659
Ik moet uitleggen dat zelfs
een geweldig bedrijf zoals Boeing

382
00:26:16,742 --> 00:26:18,411
problemen kan hebben.

383
00:26:23,874 --> 00:26:27,712
Je hoort veel vervelende verhalen
over klokkenluiders.

384
00:26:27,962 --> 00:26:30,840
Edward Snowden. Hij woont nu in Rusland.

385
00:26:31,507 --> 00:26:34,343
Chelsea Manning
kwam in de gevangenis terecht.

386
00:26:35,845 --> 00:26:39,265
-Het heeft lang geduurd om hier te komen.
-Veel te lang.

387
00:26:40,224 --> 00:26:42,601
Dat zijn de namen die je hoort.

388
00:26:43,602 --> 00:26:48,316
Maar er zijn nog veel meer klokkenluiders
die proberen iets te bereiken.

389
00:26:50,901 --> 00:26:52,528
Gaat het, schat?

390
00:26:52,778 --> 00:26:54,322
Ja, best.

391
00:26:56,157 --> 00:26:57,867
Ed neemt het op tegen Boeing,

392
00:26:57,950 --> 00:27:00,828
een van de grootste werkgevers
in de regio Seattle.

393
00:27:00,911 --> 00:27:04,081
En er zijn veel
goed gedocumenteerde voorbeelden

394
00:27:04,165 --> 00:27:06,876
van represailles door Boeing tegen mensen

395
00:27:06,959 --> 00:27:08,753
die zich tegen hen uitspreken.

396
00:27:08,836 --> 00:27:10,379
-Bedankt.
-Graag gedaan.

397
00:27:17,136 --> 00:27:19,597
-We gaan hierheen.
-Hier?

398
00:27:19,680 --> 00:27:22,808
-Hoi. Hoe gaat het, Cynthia?
-Hoi. Bedankt dat je dit doet.

399
00:27:22,892 --> 00:27:24,894
Bedankt voor de uitnodiging.

400
00:27:24,977 --> 00:27:28,939
Heel goed. We vragen
het documentaireteam te vertrekken.

401
00:27:34,820 --> 00:27:36,906
De Wall Street Journal ontving het lek.

402
00:27:36,989 --> 00:27:37,823
Juist.

403
00:27:37,907 --> 00:27:39,909
Iemand heeft Eds identiteit gelekt.

404
00:27:39,992 --> 00:27:45,164
Nu belt de pers met Boeing
en bereidt Boeing een verklaring voor.

405
00:27:45,247 --> 00:27:46,999
Ik kan dat niet beantwoorden

406
00:27:47,083 --> 00:27:49,919
namens mijn cliënt,
of het nu ja of nee is.

407
00:27:50,002 --> 00:27:52,004
Mensen willen Boeing beschermen.

408
00:27:52,088 --> 00:27:55,633
Ze willen Boeing eerst aan het woord laten

409
00:27:55,716 --> 00:27:57,760
voor Eds verhaal verteld wordt.

410
00:27:57,843 --> 00:27:59,887
Ik weet dat u dat niet wilt.

411
00:27:59,970 --> 00:28:01,889
Om dat te voorkomen,

412
00:28:01,972 --> 00:28:05,351
moeten de verhalen
vandaag naar de pers en niet morgen.

413
00:28:05,434 --> 00:28:06,560
We probeerden het.

414
00:28:07,144 --> 00:28:08,354
Er is ook altijd wat.

415
00:28:11,649 --> 00:28:15,736
Na 30 jaar bij het leger,
het grootste deel daarvan in vliegtuigen,

416
00:28:15,820 --> 00:28:19,240
heeft Ed Pierson een sterk plichtsgevoel.

417
00:28:19,323 --> 00:28:23,202
U bent bang dat mensen
zullen sterven in Boeing-toestellen.

418
00:28:23,285 --> 00:28:24,286
Absoluut.

419
00:28:24,370 --> 00:28:29,667
Maar Ed Pierson zegt dat hij in 2017
zorgwekkende dingen begon te zien.

420
00:28:30,334 --> 00:28:34,088
Hoe zou u de fabriek
op dat moment omschrijven?

421
00:28:34,171 --> 00:28:35,297
Gevaarlijk.

422
00:28:36,757 --> 00:28:41,512
Ze namen onnodige risico's.
Chaos. Wanorde.

423
00:28:41,595 --> 00:28:45,766
Vier maanden later
stortte een 737 MAX van Lion Air neer,

424
00:28:45,850 --> 00:28:49,228
met de dood
van alle 189 inzittenden tot gevolg.

425
00:28:49,311 --> 00:28:53,899
Wat zegt u tegen Amerikanen
die een vlucht met een 737 geboekt hebben?

426
00:28:54,275 --> 00:28:56,402
Ik zou eisen dat de FAA

427
00:28:56,485 --> 00:29:01,574
in hun rol als toezichthouder
de fabriek grondig onderzoekt.

428
00:29:02,074 --> 00:29:04,827
Cynthia, wat zegt Boeing hierover?

429
00:29:04,910 --> 00:29:08,247
Lester, terwijl de 737 MAX-vloot
aan de grond staat,

430
00:29:08,330 --> 00:29:12,626
vliegen er nog
meer dan 6800 andere 737's rond.

431
00:29:12,710 --> 00:29:15,087
Boeing vecht terug, ontkent alles

432
00:29:15,171 --> 00:29:18,757
en zegt dat de 737
een van de veiligste vliegtuigen is.

433
00:29:18,841 --> 00:29:22,553
Ze zeggen: 'De suggestie
van Mr Pierson dat er een verband bestaat

434
00:29:22,636 --> 00:29:25,973
'tussen zijn zorgen
en de recente ongelukken met de MAX

435
00:29:26,056 --> 00:29:27,600
'is compleet ongegrond.

436
00:29:27,683 --> 00:29:32,771
'Tot nu toe hebben onderzoekers
geen productieomstandigheden gevonden

437
00:29:32,855 --> 00:29:37,109
'in de fabriek die aan de ongelukken
bijgedragen hebben.'

438
00:29:40,946 --> 00:29:44,366
Na het eerste ongeluk
zei Boeing dat het iets incidenteels was.

439
00:29:45,075 --> 00:29:47,411
De eerste verslagen over de tweede ramp

440
00:29:47,495 --> 00:29:50,873
klonken identiek aan wat er gebeurd was
bij de eerste ramp.

441
00:29:50,956 --> 00:29:53,876
Dat deed alarmbellen rinkelen
bij me. 'Nee, wacht.

442
00:29:53,959 --> 00:29:55,127
AFGEVAARDIGDE DEFAZIO

443
00:29:55,211 --> 00:29:57,630
'Er is hier iets gaande
wat we niet weten.'

444
00:29:57,713 --> 00:29:59,131
TRANSPORTCOMMISSIE

445
00:29:59,215 --> 00:30:01,675
Toen zijn we het onderzoek gestart.

446
00:30:03,469 --> 00:30:06,639
Het is net een rechtszaak.
Eerst de inzage van bewijs.

447
00:30:06,722 --> 00:30:08,474
Je hebt de documenten nodig.

448
00:30:08,557 --> 00:30:10,017
Als je die hebt,

449
00:30:10,100 --> 00:30:15,606
wijs je de sleutelfiguren aan,
die je gaat ondervragen.

450
00:30:17,441 --> 00:30:18,859
-Morgen.
-Goedemorgen.

451
00:30:18,943 --> 00:30:20,528
Goed om hier te zijn.

452
00:30:20,611 --> 00:30:23,697
Bedankt. Ik kijk uit naar de hoorzitting.

453
00:30:23,781 --> 00:30:26,242
Ze gaan u vragen stellen over een manager

454
00:30:26,325 --> 00:30:29,370
die de productie
van de 737 MAX stop wilde zetten.

455
00:30:29,912 --> 00:30:32,289
Wist u daar iets van?

456
00:30:32,373 --> 00:30:34,333
Wat zou nu uw antwoord zijn?

457
00:30:34,416 --> 00:30:35,501
Daar wist ik van.

458
00:30:35,584 --> 00:30:38,879
We hebben die zorgen
in acht genomen en verholpen.

459
00:30:39,463 --> 00:30:40,839
Bedankt.

460
00:30:44,343 --> 00:30:49,056
Nog even over de marktdruk.
U moest een vliegtuig ontwerpen

461
00:30:49,139 --> 00:30:52,726
dat goedkoper was
en geen training voor piloten vergde.

462
00:30:53,352 --> 00:30:56,772
Ik moest het opnemen
tegen een erg machtig bedrijf.

463
00:30:56,855 --> 00:30:59,400
Die informatie
zullen we later verstrekken.

464
00:30:59,483 --> 00:31:00,859
Ze verzetten zich.

465
00:31:00,943 --> 00:31:03,821
Accepteert er iemand
bij Boeing loonsvermindering

466
00:31:03,904 --> 00:31:05,489
om dit probleem op te lossen?

467
00:31:05,573 --> 00:31:08,158
Mijn bestuur zal
een uitgebreid onderzoek doen...

468
00:31:08,242 --> 00:31:10,828
U neemt helemaal geen loonsvermindering?

469
00:31:10,911 --> 00:31:14,331
U werkt gewoon verder
en krijgt 30 miljoen dollar per jaar.

470
00:31:15,624 --> 00:31:18,669
Maar we zullen het onderzoek doorzetten.

471
00:31:18,752 --> 00:31:21,297
We denken dat het systeem zal werken.

472
00:31:21,380 --> 00:31:22,715
SENAAT VAN DE VS

473
00:31:22,798 --> 00:31:27,052
De CEO van Boeing, Dennis Muilenburg,
verscheen voor een senaatscommissie.

474
00:31:27,136 --> 00:31:30,431
Boeing kwam vlak na de rampen
naar mijn kantoor

475
00:31:30,514 --> 00:31:33,183
en zei dat fouten
van de piloten de oorzaak waren.

476
00:31:33,642 --> 00:31:35,561
Die piloten maakten geen kans.

477
00:31:37,229 --> 00:31:38,981
Als we een systeem ontwerpen,

478
00:31:39,064 --> 00:31:42,359
begrijp dan dat de toestellen
bestuurd worden door piloten.

479
00:31:42,443 --> 00:31:44,695
Soms omvat onze veiligheidsanalyse

480
00:31:44,778 --> 00:31:46,947
niet alleen de techniek en het ontwerp,

481
00:31:47,031 --> 00:31:51,702
maar ook wat de piloten zouden doen
als het misgaat.

482
00:31:54,288 --> 00:31:55,873
Geef de dode piloten de schuld.

483
00:31:55,956 --> 00:31:57,625
BOEING 737 MAX-BESTURINGSSYSTEEM

484
00:31:57,708 --> 00:32:01,253
Ik ben zo verbaasd
dat Boeing daar niet mee ophoudt.

485
00:32:02,046 --> 00:32:04,006
Vooral toen ik onderzoek ging doen

486
00:32:04,089 --> 00:32:06,925
naar het nieuwe besturingssysteem
van de MAX.

487
00:32:07,551 --> 00:32:09,178
Het heette MCAS.

488
00:32:10,346 --> 00:32:13,474
Het Maneuvering Characteristics
Augmentation System.

489
00:32:16,685 --> 00:32:19,521
Hoi, met Dominic. Heb je even?

490
00:32:19,605 --> 00:32:23,025
De naam is een vreselijke
nietszeggende afkorting.

491
00:32:23,651 --> 00:32:26,654
Ik ben verbaasd
dat je er niets van afweet.

492
00:32:26,737 --> 00:32:28,656
We wisten aan het begin alleen dat

493
00:32:28,739 --> 00:32:32,868
MCAS nieuwe besturingssoftware was
die aan de MAX toegevoegd was.

494
00:32:32,951 --> 00:32:35,746
En dat een fout erin
de ramp veroorzaakt had.

495
00:32:41,460 --> 00:32:44,797
Er zijn grote vragen
over hoe dit toestel ontworpen is.

496
00:32:45,881 --> 00:32:48,175
Het verhaal erachter is gestoord.

497
00:32:48,467 --> 00:32:51,679
Het begint in de jaren 60.

498
00:32:51,762 --> 00:32:54,640
De 737, Boeings nieuwste vliegtuig,

499
00:32:54,723 --> 00:32:56,892
trekt een menigte aan.

500
00:32:57,267 --> 00:32:58,769
Ze willen een kort vliegtuig.

501
00:32:59,353 --> 00:33:03,774
Een vliegtuig dat mensen kunnen betreden
en verlaten met een trap.

502
00:33:03,857 --> 00:33:07,069
Daarom is de 737 laag geworden.

503
00:33:09,363 --> 00:33:13,659
Nu gaan we naar 2011.

504
00:33:16,537 --> 00:33:19,415
Ze hebben er nieuwe motoren aangehangen.

505
00:33:19,498 --> 00:33:23,752
Door het formaat van de motoren
zouden ze over de grond slepen.

506
00:33:23,836 --> 00:33:25,796
Ze moesten omhoog en naar voren.

507
00:33:27,047 --> 00:33:30,300
Deze motoren zijn zo groot
dat de lucht onderlangs gaat.

508
00:33:30,384 --> 00:33:32,428
Dat geeft extra lift.

509
00:33:32,511 --> 00:33:35,639
De software compenseert dat automatisch.

510
00:33:35,723 --> 00:33:38,600
De sensor is verbonden
met de boordcomputer

511
00:33:38,684 --> 00:33:41,186
en MCAS bestuurt de staartkleppen

512
00:33:41,562 --> 00:33:43,230
en drukt de neus omlaag.

513
00:33:50,154 --> 00:33:52,948
Maar het systeem was te sterk.

514
00:33:54,825 --> 00:33:58,245
Voor de eerste ramp
was de piloot verwikkeld in een strijd

515
00:33:58,328 --> 00:34:00,956
tegen het systeem
waar hij niets van afwist.

516
00:34:01,039 --> 00:34:03,917
Hij heeft de neus 26 keer omhooggetrokken.

517
00:34:04,001 --> 00:34:07,254
Het was net een soort achtbaan.

518
00:34:15,012 --> 00:34:17,139
Ik heb piloten gesproken.

519
00:34:17,639 --> 00:34:19,850
Die vertelden een heel ander verhaal.

520
00:34:21,226 --> 00:34:22,686
Voor de tweede ramp

521
00:34:22,770 --> 00:34:26,565
stuurde Boeing een topmanager
naar American Airlines

522
00:34:26,648 --> 00:34:29,025
om de pilotenvakbond toe te spreken.

523
00:34:30,110 --> 00:34:33,322
Dat werd een heftige vergadering.

524
00:34:34,114 --> 00:34:36,658
Ik wilde eigenlijk niet blijven.

525
00:34:36,742 --> 00:34:39,953
Het was de eerste keer
dat Boeing het kantoor bezocht.

526
00:34:40,036 --> 00:34:42,831
Toen we zagen wie Boeing zou sturen,

527
00:34:42,915 --> 00:34:47,252
viel het op dat ze
hun advocaat meegebracht hadden.

528
00:34:47,668 --> 00:34:51,255
Wat moet een advocaat
bij een veiligheidsvergadering?

529
00:34:51,340 --> 00:34:56,553
Ik voelde aan
dat ze iets wilden verbergen.

530
00:34:56,637 --> 00:34:58,472
DENNIS TAJES - WOORDVOERDER

531
00:34:58,555 --> 00:35:01,850
Het leek me een goed idee
om de vergadering op te nemen.

532
00:35:05,270 --> 00:35:08,899
Ik zal beginnen met de software

533
00:35:08,982 --> 00:35:11,443
waar in de pers
over gesproken wordt, MCAS.

534
00:35:11,527 --> 00:35:14,863
Het is een klein stukje software
in het besturingssysteem.

535
00:35:14,947 --> 00:35:18,325
Na het ongeluk van een paar weken geleden

536
00:35:18,408 --> 00:35:20,869
werd gezegd dat MCAS zich misdragen had.

537
00:35:20,953 --> 00:35:24,081
Ik hoor steeds zulke taal.
'Klein stukje.' 'Misdragen.'

538
00:35:24,164 --> 00:35:26,166
Alsof ze het over een kind hebben.

539
00:35:26,250 --> 00:35:28,836
Als je een miljoen kilometer vliegt,

540
00:35:28,919 --> 00:35:30,838
komt dit misschien één keer voor.

541
00:35:30,921 --> 00:35:34,424
We willen piloten niet overladen
met overbodige informatie.

542
00:35:34,508 --> 00:35:37,928
Ik denk niet dat kennis van dit systeem

543
00:35:38,011 --> 00:35:40,806
tot een andere uitkomst geleid zou hebben.

544
00:35:40,889 --> 00:35:42,474
Ze kwamen niet binnen zo van:

545
00:35:42,558 --> 00:35:45,602
'Je hebt maar een paar seconden
om dit te corrigeren.

546
00:35:45,686 --> 00:35:47,729
'We hadden er niets over gezegd. Sorry.

547
00:35:47,813 --> 00:35:52,609
'Van nu af aan moeten jullie weten dat,
als je snel reageert,

548
00:35:52,693 --> 00:35:54,027
'het te beheersen is.'

549
00:35:54,528 --> 00:35:57,531
Nee. Ze zeiden:
'Jullie weten wat jullie moeten doen.'

550
00:35:58,031 --> 00:36:01,410
Over enkele minuten
zullen beleidsmakers horen van

551
00:36:01,493 --> 00:36:05,831
piloten die kritiek hebben geuit op Boeing
na deze twee dodelijke rampen.

552
00:36:05,914 --> 00:36:09,626
Sully zal de filmster in de zaal zijn,
maar let op Dan Carey,

553
00:36:09,710 --> 00:36:12,045
voorzitter van de pilotenvakbond.

554
00:36:12,129 --> 00:36:15,883
Zoals piloten weten,
worden verbeteringen in de luchtvaart vaak

555
00:36:15,966 --> 00:36:18,719
geschreven in het bloed
van de slachtoffers

556
00:36:18,802 --> 00:36:20,262
van zulke ongelukken.

557
00:36:20,345 --> 00:36:22,598
Ik werd gedagvaard door het Congres.

558
00:36:22,890 --> 00:36:24,975
Dus ik heb de opname vrijgegeven.

559
00:36:25,058 --> 00:36:27,728
Ik wist dat dat zware gevolgen zou hebben.

560
00:36:27,811 --> 00:36:30,230
Deze geluidsopname heeft

561
00:36:30,314 --> 00:36:35,193
twijfels doen ontstaan
over het bedrijf en dit toestel.

562
00:36:35,277 --> 00:36:39,114
Dit is de eerste spontane reactie
van Boeing die we gehoord hebben.

563
00:36:39,197 --> 00:36:41,700
Het was belangrijk
om die opname vrij te geven.

564
00:36:41,783 --> 00:36:45,412
Ik heb hem meteen overhandigd
aan voorzitter DeFazio.

565
00:36:45,495 --> 00:36:48,874
Waren er veel gebreken
en waarschuwingen tegelijk?

566
00:36:48,957 --> 00:36:51,627
Ja. Eén gebrek, één storing,

567
00:36:51,710 --> 00:36:56,673
kan nu snel een kettingreactie veroorzaken
in meerdere systemen.

568
00:36:56,798 --> 00:36:59,801
Denkt u dat beter getrainde piloten

569
00:36:59,885 --> 00:37:02,554
de storing hadden kunnen oplossen?

570
00:37:02,638 --> 00:37:05,265
U moet onthouden

571
00:37:05,349 --> 00:37:08,268
dat dit een plotselinge,
enge gebeurtenis is.

572
00:37:08,352 --> 00:37:11,480
Het toestel slingert
snel en hevig op en neer.

573
00:37:11,563 --> 00:37:15,484
Er gaan bellen,
waarschuwingen en klikkers af.

574
00:37:15,567 --> 00:37:19,363
De fout was dat ze ons niet verteld hadden
dat het systeem bestond.

575
00:37:19,446 --> 00:37:22,074
Daarom waren we niet goed getraind.

576
00:37:27,996 --> 00:37:30,624
Eerst wil ik de nabestaanden vragen

577
00:37:30,707 --> 00:37:33,335
zich voor te stellen,

578
00:37:33,418 --> 00:37:37,047
zodat de pers weet wie erbij is.

579
00:37:37,130 --> 00:37:38,632
Suzzanne Camp.

580
00:37:38,715 --> 00:37:40,759
De moeder van Mike Kemmesat.

581
00:37:40,842 --> 00:37:43,387
Ik ben Matthieu Wilm.
Ik heb mijn zus verloren.

582
00:37:43,470 --> 00:37:46,640
Tom Kabau.
Onze jongere broer is omgekomen.

583
00:37:46,723 --> 00:37:48,850
Ik ben Paul Njoroge.

584
00:37:48,934 --> 00:37:52,270
Ik heb mijn vrouw, drie kinderen
en schoonmoeder verloren

585
00:37:52,354 --> 00:37:54,147
bij de ramp in Ethiopië.

586
00:37:54,231 --> 00:37:56,233
Hij was op weg naar Kenia.

587
00:37:56,316 --> 00:38:00,028
Nairobi was een tussenstop.

588
00:38:00,779 --> 00:38:02,447
En ze is nooit aangekomen.

589
00:38:02,531 --> 00:38:07,035
Ik ben Zipporah Kuria.
Ik heb mijn vader verloren.

590
00:38:19,756 --> 00:38:22,175
EERBETOON AAN DE SLACHTOFFERS
VAN ETHIOPIA 302

591
00:38:22,259 --> 00:38:23,677
Naar boven.

592
00:38:23,760 --> 00:38:27,055
Hier. Stop daar.

593
00:38:27,347 --> 00:38:29,474
Ja, als we dit kunnen bewerken,

594
00:38:29,558 --> 00:38:32,644
als we zeggen dat de eerste zes minuten

595
00:38:32,728 --> 00:38:38,233
de piloot moeite had de 737 MAX 8
onder controle te krijgen voor

596
00:38:38,316 --> 00:38:39,651
hij neerstortte.

597
00:38:39,735 --> 00:38:42,738
Ik ben jonger dan
de meeste andere nabestaanden.

598
00:38:42,821 --> 00:38:47,242
We gebruiken allemaal onze vaardigheden.

599
00:38:48,160 --> 00:38:52,122
Ik weet hoe ik sociale media
en websites kan gebruiken.

600
00:38:54,875 --> 00:38:58,378
Mijn favoriete onderdeel
is de pagina 'Onze verhalen'.

601
00:39:01,506 --> 00:39:04,342
We zijn een familie, de ET302-familie,

602
00:39:04,426 --> 00:39:07,846
of we dat nu willen zijn of niet.

603
00:39:12,476 --> 00:39:16,146
Het is alsof ze
vergoten bloed gedeeld hebben.

604
00:39:26,490 --> 00:39:29,534
Goedemorgen, allemaal.
Een vroege start vandaag.

605
00:39:29,618 --> 00:39:33,163
Ik ben in Washington, DC,
voor een tussenstop.

606
00:39:33,246 --> 00:39:36,666
Ik ga naar de United Nations
Environment Assembly.

607
00:39:36,750 --> 00:39:38,919
Dus ik zie jullie snel weer.

608
00:39:39,961 --> 00:39:42,589
Ik weet niet waar ik zal zijn,
in Ethiopië,

609
00:39:42,672 --> 00:39:44,800
of op mijn eindbestemming, Kenia.

610
00:39:45,342 --> 00:39:48,720
Maar ik hou jullie op de hoogte.
Een fijne dag nog.

611
00:39:49,596 --> 00:39:55,352
Je kunt de verhalen zien van mijn vader,
Joseph Kuria Waithaka, 55 jaar.

612
00:39:55,435 --> 00:39:58,939
Je kunt iets over hem zien, wie hij was.

613
00:39:59,022 --> 00:39:59,856
Hoi, allemaal.

614
00:39:59,940 --> 00:40:03,860
Olivia en ik vertellen over
'Ga niet met familie naar de sportschool'.

615
00:40:04,152 --> 00:40:06,196
Hoeveel calorieën heb je nu verbrand?

616
00:40:06,279 --> 00:40:07,948
-Eenendertig.
-Eenendertig?

617
00:40:08,031 --> 00:40:10,158
Zo weinig? Hoelang ben je al bezig?

618
00:40:10,242 --> 00:40:13,495
Dat wil hij niet horen.
Hoelang ben je al bezig?

619
00:40:18,500 --> 00:40:21,962
Ik droomde dat mijn vader
mijn naam schreeuwde.

620
00:40:22,045 --> 00:40:24,172
Dat ik naast hem zat in het vliegtuig,

621
00:40:24,256 --> 00:40:29,761
maar dat zijn gedeelte wegviel
en ik hem probeerde te grijpen.

622
00:40:35,767 --> 00:40:39,855
Ik vraag me af hoe de mensen
die de keuzes gemaakt hebben

623
00:40:39,938 --> 00:40:41,565
's nachts kunnen slapen.

624
00:40:42,524 --> 00:40:48,155
Ik heb zelden een nacht
waarin ik gewoon kan slapen

625
00:40:48,238 --> 00:40:52,033
zonder me in te beelden wat er gebeurd is

626
00:40:52,117 --> 00:40:55,453
in de laatste zes minuten
van mijn vaders leven.

627
00:40:56,746 --> 00:41:01,251
Je ziet de grond
op je afkomen, zo dichtbij.

628
00:41:28,403 --> 00:41:30,947
Een zeldzame, grimmige schuldbekentenis

629
00:41:31,031 --> 00:41:33,533
van de grootste vliegtuigbouwer
ter wereld.

630
00:41:33,617 --> 00:41:35,243
We bieden onze excuses aan

631
00:41:35,327 --> 00:41:38,872
voor de dodelijke ongelukken
met de 737 MAX.

632
00:41:39,372 --> 00:41:40,999
Het argument van Boeing was:

633
00:41:41,082 --> 00:41:44,002
'We hebben iedereen verteld
wat ze eraan kunnen doen.

634
00:41:44,085 --> 00:41:48,506
'En we werken aan een oplossing,
die er snel zal zijn.'

635
00:41:48,590 --> 00:41:52,928
Boeing zegt dat piloten het nieuwe systeem
in een half uur kunnen leren.

636
00:41:53,470 --> 00:41:55,180
Dat is belachelijk.

637
00:41:55,263 --> 00:41:58,975
We kiezen voor een uitgebreide,
gedisciplineerde aanpak.

638
00:41:59,059 --> 00:42:02,979
We nemen de tijd om te zorgen
dat de software-update goed is.

639
00:42:03,563 --> 00:42:05,023
Hij is bijna gereed

640
00:42:05,106 --> 00:42:08,068
en we denken dat hij goedgekeurd
en doorgevoerd wordt,

641
00:42:08,151 --> 00:42:12,197
in de 737 MAX-vloot, wereldwijd,
in de komende weken.

642
00:42:12,614 --> 00:42:17,035
We zijn er nog steeds van overtuigd
dat de 737 MAX veilig is.

643
00:42:29,005 --> 00:42:31,800
Men denkt dat de software
het enige probleem was.

644
00:42:32,968 --> 00:42:35,887
Maar Boeing beheerst het verhaal.

645
00:42:35,971 --> 00:42:38,848
'Kijk hier. Niet hier.'

646
00:42:39,641 --> 00:42:42,602
Het is makkelijker
over pilotentraining te praten

647
00:42:42,686 --> 00:42:45,772
en menselijke fouten
en software de schuld te geven,

648
00:42:45,855 --> 00:42:49,359
want dan doen we
een software-update, en klaar.

649
00:42:49,442 --> 00:42:51,569
Maar er zijn nog meer problemen.

650
00:42:51,653 --> 00:42:54,030
Onbeantwoorde vragen die genegeerd worden.

651
00:42:54,114 --> 00:42:55,323
VEILIGHEIDSINCIDENTEN

652
00:42:55,407 --> 00:42:57,367
Waarom is het vliegtuig neergestort?

653
00:42:57,450 --> 00:43:00,036
Omdat de piloten de controle verloren.

654
00:43:00,120 --> 00:43:02,038
Waarom verloren ze de controle?

655
00:43:03,206 --> 00:43:07,085
Omdat MCAS het vliegtuig
herhaaldelijk omlaag drukte.

656
00:43:07,168 --> 00:43:08,503
Waarom gebeurde dat?

657
00:43:10,672 --> 00:43:13,091
Omdat de invalshoeksensor defect was.

658
00:43:17,137 --> 00:43:18,805
Waarom was de sensor defect?

659
00:43:23,184 --> 00:43:26,396
Men denkt dat het de software is,
maar het is de hardware.

660
00:43:27,188 --> 00:43:29,274
Het is een onderdeel van 1,5 kilo

661
00:43:29,357 --> 00:43:33,695
dat geïnstalleerd is in honderden,
zo niet duizenden toestellen.

662
00:43:34,738 --> 00:43:37,157
De invalshoek is de hoek

663
00:43:37,240 --> 00:43:39,909
tussen de vleugel
en de inkomende luchtstroom.

664
00:43:39,993 --> 00:43:43,872
En de invalshoeksensor
gaf een fout signaal.

665
00:43:43,955 --> 00:43:46,541
Hij gaf een onmogelijk signaal.

666
00:43:46,875 --> 00:43:48,626
74,5 graden, neus omhoog.

667
00:43:48,710 --> 00:43:50,795
Is 74 graden niet

668
00:43:50,879 --> 00:43:53,673
-veel meer dan mogelijk...
-Precies.

669
00:43:53,757 --> 00:43:57,010
Een vliegtuig kan zo niet vliegen.
Alleen een raket kan dat.

670
00:43:57,093 --> 00:44:00,472
Ook al vloog het vliegtuig
met een veilige invalshoek,

671
00:44:00,555 --> 00:44:01,931
door deze slechte sensor

672
00:44:02,015 --> 00:44:04,601
dacht MCAS dat het hoger vloog, zo,

673
00:44:04,684 --> 00:44:06,811
en duwde het de neus naar beneden.

674
00:44:06,895 --> 00:44:08,772
Als dit de invalshoek was,

675
00:44:08,855 --> 00:44:11,274
-hadden ze wel ergere problemen.
-Juist.

676
00:44:12,859 --> 00:44:15,987
Er werden in de fabriek
ook andere vliegtuigen gebouwd.

677
00:44:17,030 --> 00:44:21,076
Dus vraag je je af: zijn er andere sensors
met hetzelfde probleem?

678
00:44:24,079 --> 00:44:29,834
En zo ja, als ze dan alleen
de software verbeteren en piloten trainen,

679
00:44:29,918 --> 00:44:32,796
moeten de passagiers vragen waarom.

680
00:44:35,882 --> 00:44:38,802
Klokkenluiders uit Boeing zelf

681
00:44:38,885 --> 00:44:41,763
zijn altijd
mijn beste informatiebron geweest.

682
00:44:44,391 --> 00:44:45,391
Door de jaren heen

683
00:44:45,433 --> 00:44:49,437
heb ik zo ontdekt
wat er echt misgaat in het bedrijf.

684
00:44:51,231 --> 00:44:52,607
Ik ben voor de gewone man.

685
00:44:52,690 --> 00:44:56,319
Ik ben niet
voor het grote, machtige bedrijf

686
00:44:57,237 --> 00:45:00,281
waarvan ik weet
dat het ernstige problemen heeft.

687
00:45:00,949 --> 00:45:05,787
Gerry Eastman nam
in 2003 contact met me op,

688
00:45:06,371 --> 00:45:08,581
jaren voor de MAX-rampen,

689
00:45:09,249 --> 00:45:13,461
omdat hij boos was over hoe het bestuur
het bedrijf te gronde richtte.

690
00:45:13,795 --> 00:45:15,713
En over veiligheidsproblemen.

691
00:45:15,797 --> 00:45:18,550
Mijn baas droeg me op
mijn werk niet te doen.

692
00:45:18,633 --> 00:45:20,301
Om gewoon alles goed te keuren.

693
00:45:20,385 --> 00:45:22,345
Ik wist dat dat foute boel was.

694
00:45:22,429 --> 00:45:24,889
Hij had toegang tot documenten

695
00:45:24,973 --> 00:45:28,351
waar hij niet bij had moeten kunnen,
maar hij kon het wel.

696
00:45:29,060 --> 00:45:33,398
Dit is de op één na grootste
defensie-aannemer van de VS,

697
00:45:33,481 --> 00:45:35,483
met enorme cybercapaciteiten.

698
00:45:36,317 --> 00:45:37,610
En deze werknemer

699
00:45:38,278 --> 00:45:43,867
kon bij de presentaties van de CEO.

700
00:45:44,451 --> 00:45:45,869
En hij stuurde ze naar mij.

701
00:45:46,744 --> 00:45:48,955
ALS DE BLIKSEM INSLAAT

702
00:45:49,038 --> 00:45:52,125
Ik zei vaak tegen Gerry:
'Wees voorzichtig.'

703
00:45:52,208 --> 00:45:53,960
EVALUATIE - ONTSTEKINGSBRONNEN

704
00:45:54,043 --> 00:45:55,879
Hij negeerde me volledig.

705
00:45:56,463 --> 00:46:00,425
Eastman heeft 18 jaar bij Boeing gewerkt.
Hij is daar gearresteerd.

706
00:46:00,508 --> 00:46:02,844
Hij is beschuldigd van computerinbraak.

707
00:46:02,927 --> 00:46:05,930
Hij kan vier jaar celstraf krijgen.

708
00:46:06,014 --> 00:46:09,267
Iedereen die bij Boeing werkte
en mij privé gesproken heeft,

709
00:46:09,350 --> 00:46:11,269
overtrad de regels van het bedrijf.

710
00:46:12,270 --> 00:46:14,314
En heeft nu grote problemen.

711
00:46:14,397 --> 00:46:17,734
Gerald Eastman was in de rechtbank
voor zijn hoorzitting

712
00:46:17,817 --> 00:46:19,527
en heeft onschuldig gepleit.

713
00:46:19,611 --> 00:46:23,239
Hij zei dat Boeing
veiligheidsproblemen niet serieus nam.

714
00:46:23,323 --> 00:46:25,992
Daarom maakte hij
zijn bevindingen openbaar.

715
00:46:26,075 --> 00:46:28,912
Ik zei tegen mijn vrouw:

716
00:46:31,164 --> 00:46:35,668
'Ik moet het openbaar maken.
Wat de gevolgen voor mij ook mogen zijn.'

717
00:46:36,628 --> 00:46:40,381
Na zijn arrestatie is hij
tot een schikking gekomen met Boeing,

718
00:46:40,924 --> 00:46:43,259
maar hij kreeg geen werk meer
in de sector.

719
00:46:45,303 --> 00:46:49,516
Ik had lang niets van hem gehoord
en vroeg me af wat er gaande was.

720
00:46:50,350 --> 00:46:51,768
Ik maakte me zorgen.

721
00:46:52,519 --> 00:46:58,358
Later hoorde ik van een vriend van hem
dat hij zelfmoord gepleegd had.

722
00:46:59,651 --> 00:47:03,905
Denk je achteraf weleens:
had ik mijn mond maar gehouden?

723
00:47:03,988 --> 00:47:05,031
Nee.

724
00:47:05,114 --> 00:47:09,327
Er zijn duizenden mensen
die dat elke dag doen bij Boeing.

725
00:47:09,410 --> 00:47:11,621
Sommigen van ons moeten zich uitspreken.

726
00:47:43,861 --> 00:47:45,655
Ik ben nerveus.

727
00:47:47,115 --> 00:47:51,619
We hebben vrienden en familieleden
die voor Boeing werken of werkten.

728
00:47:51,703 --> 00:47:55,748
Mijn vader heeft na de marine
ook voor Boeing gewerkt.

729
00:47:56,499 --> 00:47:59,752
We waren trots
om er deel van uit te maken.

730
00:48:01,170 --> 00:48:05,133
Dus dit is moeilijk,
want het voelt als verraad.

731
00:48:05,216 --> 00:48:07,010
Dat is het niet.

732
00:48:07,093 --> 00:48:11,472
Hij probeert duidelijk te maken
dat iets beter en veiliger kan.

733
00:48:13,725 --> 00:48:19,397
Maar ik hoop dat mensen
zullen begrijpen waarom hij dit doet.

734
00:48:23,943 --> 00:48:27,322
HULL, VK

735
00:48:30,783 --> 00:48:34,203
Het zou anders zijn als je wist
dat dit een uniek incident was.

736
00:48:34,287 --> 00:48:36,831
Dat dit de laatste keer is
dat dit gebeurt.

737
00:48:38,666 --> 00:48:42,587
Maar we zijn bang
dat er nog een ramp gebeurt.

738
00:48:47,091 --> 00:48:51,596
De eerste zes minuten
van elke vlucht zijn erg moeilijk.

739
00:48:53,097 --> 00:48:55,558
Voor mij en voor alle andere nabestaanden.

740
00:48:58,061 --> 00:49:03,024
Bij elk beetje turbulentie denk ik:
is dit het einde?

741
00:49:04,067 --> 00:49:05,193
En...

742
00:49:06,069 --> 00:49:07,445
Ga ik dood?

743
00:49:11,783 --> 00:49:14,494
Maar mijn vader deed alles voor me.

744
00:49:15,411 --> 00:49:17,246
Daarom moet ik toch gaan.

745
00:49:20,583 --> 00:49:22,627
Om te zorgen dat de wereld weet

746
00:49:23,086 --> 00:49:26,339
dat vliegtuigen minder veilig zijn
dan we denken.

747
00:49:39,977 --> 00:49:43,272
We heten jullie welkom in Washington, DC.

748
00:49:50,154 --> 00:49:52,699
-Zo fijn dat je er bent.
-Goed om je te zien.

749
00:49:52,782 --> 00:49:54,117
-We zijn er.
-Ja.

750
00:49:54,200 --> 00:49:55,243
-Ja.
-We zijn er.

751
00:49:56,494 --> 00:50:00,081
We hebben zo veel families ontmoet,
uit 35 landen.

752
00:50:01,124 --> 00:50:04,544
We zien dezelfde pijn in elkaars ogen.

753
00:50:07,630 --> 00:50:10,174
Terwijl jullie verder leefden

754
00:50:10,425 --> 00:50:13,094
de afgelopen zes maanden,
hebben onze levens,

755
00:50:13,177 --> 00:50:17,223
de levens van de familieleden
van de slachtoffers, stilgestaan.

756
00:50:19,142 --> 00:50:20,768
Rouw, verlies en pijn

757
00:50:20,852 --> 00:50:23,646
zijn een universele taal
die iedereen spreekt.

758
00:50:25,189 --> 00:50:27,442
De rouw is diep geweest

759
00:50:27,525 --> 00:50:31,487
en ik voel me het best als ik buiten ben.

760
00:50:31,571 --> 00:50:34,490
Mijn dochter was een natuurbeschermer.

761
00:50:36,909 --> 00:50:40,204
En ik weet dat ze daar gelukkig was.

762
00:50:41,581 --> 00:50:46,210
Ik denk dat we voor
hun nalatenschap kunnen vechten

763
00:50:47,754 --> 00:50:51,758
door te zorgen dat niemand anders
dit hoeft mee te maken.

764
00:50:54,844 --> 00:50:57,013
De families zijn erg belangrijk.

765
00:50:57,847 --> 00:51:00,683
Ze geven deze rampen een gezicht.

766
00:51:03,394 --> 00:51:07,440
Aangezien het vliegtuig
hier gebouwd en gekeurd is,

767
00:51:07,523 --> 00:51:09,859
wisten ze dat ze zich moesten richten

768
00:51:09,942 --> 00:51:15,281
op de overheid van de VS
en op Boeing om het probleem op te lossen.

769
00:51:16,574 --> 00:51:19,035
Ze hadden duidelijk overhaast gehandeld.

770
00:51:19,118 --> 00:51:23,206
Ze bouwden de vliegtuigen
nog steeds na de tweede ramp.

771
00:51:23,289 --> 00:51:26,918
Dat is het moeilijkst te accepteren
voor de nabestaanden.

772
00:51:27,335 --> 00:51:33,257
Mijn missie is om te zorgen
dat als mensen in een vliegtuig stappen,

773
00:51:34,133 --> 00:51:36,260
ze ook weer uit kunnen stappen.

774
00:51:36,344 --> 00:51:40,431
LAAT DE MAX NIET VLIEGEN
ER ZULLEN MENSEN STERVEN

775
00:51:44,977 --> 00:51:49,440
Er gaat veel door mijn hoofd.

776
00:51:55,738 --> 00:51:59,325
Het is een obsessie.

777
00:51:59,408 --> 00:52:02,245
Dat was niet het plan.
Ik beschouw mezelf niet...

778
00:52:02,328 --> 00:52:06,040
-Dat heb je nooit eerder gezegd.
-Ik weet dat ik geobsedeerd ben...

779
00:52:06,123 --> 00:52:10,086
Ik wil zorgen dat het nooit meer gebeurt.

780
00:52:11,379 --> 00:52:12,505
Dus...

781
00:52:25,017 --> 00:52:26,477
Ik droom er nog steeds van.

782
00:52:26,561 --> 00:52:30,648
Maar terugvechten is erg motiverend.

783
00:52:30,940 --> 00:52:33,860
-We zijn er bijna, maar...
-Nog één stap.

784
00:52:34,277 --> 00:52:36,195
Ja, soort van.

785
00:52:38,197 --> 00:52:40,575
Ik wil dat de families weten dat

786
00:52:40,658 --> 00:52:44,412
er mensen zijn die nog steeds
naar de waarheid zoeken.

787
00:52:50,626 --> 00:52:53,421
Voor de Transportcommissie verschijnt

788
00:52:53,504 --> 00:52:54,797
LUCHTVAART-VEILIGHEID

789
00:52:54,881 --> 00:52:57,174
Boeing-klokkenluider Edward Pierson.

790
00:52:57,258 --> 00:53:01,846
Pierson denkt dat de productieproblemen
aan de rampen bijgedragen hebben.

791
00:53:01,929 --> 00:53:03,848
We hebben antwoorden nodig.

792
00:53:03,931 --> 00:53:05,683
We hebben verantwoording nodig.

793
00:53:06,225 --> 00:53:08,853
En iemand moet verantwoordelijkheid nemen.

794
00:53:13,900 --> 00:53:16,527
De journalisten
zullen je willen ondervragen.

795
00:53:16,611 --> 00:53:19,947
Ze zullen provocerende vragen
naar je roepen.

796
00:53:20,031 --> 00:53:21,365
Negeer ze.

797
00:53:26,954 --> 00:53:28,915
Gaan we dit nu doen?

798
00:53:28,998 --> 00:53:31,250
Geef hem wat ruimte.

799
00:53:31,959 --> 00:53:33,628
Laat ons even alleen.

800
00:53:33,711 --> 00:53:34,711
Ja.

801
00:53:36,923 --> 00:53:39,342
Waarom luisterde de FAA niet naar...

802
00:53:39,425 --> 00:53:42,386
-Ja. We komen binnen.
-Dat moet u zelf bedenken.

803
00:53:47,016 --> 00:53:48,559
Mijn naam is Ed Pierson.

804
00:53:49,101 --> 00:53:51,520
Ik wil mijn medeleven betuigen

805
00:53:51,604 --> 00:53:54,190
aan iedereen
die een dierbare verloren heeft

806
00:53:54,273 --> 00:53:58,611
bij Lion Air-vlucht 610
en Ethiopian Airlines-vlucht 302.

807
00:53:58,694 --> 00:54:01,322
Jullie hebben
onvoorstelbare verliezen geleden.

808
00:54:02,239 --> 00:54:05,409
De productieproblemen
in de fabriek in Renton

809
00:54:05,493 --> 00:54:08,496
hebben misschien bijgedragen
aan deze twee rampen.

810
00:54:08,955 --> 00:54:13,209
Ik heb het bestuur van Boeing
meerdere malen schriftelijk gewaarschuwd,

811
00:54:13,292 --> 00:54:16,128
één keer voor de ramp met Lion Air,

812
00:54:16,212 --> 00:54:18,589
en nog een keer voor de tweede ramp,

813
00:54:18,673 --> 00:54:20,716
voor mogelijke risico's.

814
00:54:20,800 --> 00:54:22,468
Ik ben genegeerd.

815
00:54:23,386 --> 00:54:25,096
Op 9 juni 2018,

816
00:54:25,179 --> 00:54:27,598
toen het Lion Air-toestel
geproduceerd werd,

817
00:54:27,682 --> 00:54:29,475
vier maanden voor het neerstortte,

818
00:54:29,558 --> 00:54:32,520
heb ik een e-mail
naar de 737-manager geschreven

819
00:54:32,603 --> 00:54:35,564
waarin ik hem aanraadde
de productie stil te leggen.

820
00:54:35,648 --> 00:54:39,026
Toen ik zei dat ik meegemaakt had
dat processen in het leger

821
00:54:39,110 --> 00:54:42,238
stilgelegd waren
vanwege mindere problemen,

822
00:54:42,321 --> 00:54:45,199
gaf hij een antwoord
dat ik nooit zal vergeten:

823
00:54:45,282 --> 00:54:48,202
'Het leger heeft geen winstoogmerk.'

824
00:54:50,162 --> 00:54:53,582
Nog geen maand later, op 10 maart 2019,

825
00:54:53,666 --> 00:54:57,962
stortte Ethiopian Airlines 302 neer,
met 157 doden tot gevolg.

826
00:54:59,714 --> 00:55:03,050
Het officiële onderzoek
was al net zo teleurstellend

827
00:55:03,134 --> 00:55:07,221
als het feit dat Boeing volhield
dat het geen structurele problemen had.

828
00:55:08,264 --> 00:55:10,474
Bedankt voor deze kans.

829
00:55:10,558 --> 00:55:12,309
Ik beantwoord graag uw vragen.

830
00:55:12,685 --> 00:55:15,312
Oké. Ik herken afgevaardigde Norton.

831
00:55:16,313 --> 00:55:18,315
Zou u er voorstander van zijn

832
00:55:18,399 --> 00:55:22,194
dat de FAA verder onderzoek deed
in de Boeing-fabrieken?

833
00:55:22,903 --> 00:55:25,823
Zeker. Ik heb er drie jaar gewerkt.

834
00:55:25,906 --> 00:55:29,702
Ik heb in die drie jaar
nooit een FAA-medewerker ontmoet.

835
00:55:30,661 --> 00:55:34,999
Geen van mijn werknemers heeft ooit gezegd
dat ze er een hadden gesproken.

836
00:55:35,082 --> 00:55:38,335
Misschien waren ze er wel,
maar ze waren niet zichtbaar.

837
00:55:38,419 --> 00:55:41,422
Volgens mij is dat echt nodig.

838
00:55:41,505 --> 00:55:45,009
Ik zal dat voorstellen
na deze hoorzitting.

839
00:55:45,092 --> 00:55:47,928
Het is nu onze verantwoordelijkheid

840
00:55:48,012 --> 00:55:51,807
om te zorgen dat Boeing-fabrieken
systematisch onderzocht worden

841
00:55:51,891 --> 00:55:53,225
overal in de VS.

842
00:55:53,309 --> 00:55:54,518
Bedankt, voorzitter.

843
00:56:00,608 --> 00:56:04,236
STEPHEN DICKSON - FAA-DIRECTEUR

844
00:56:04,320 --> 00:56:06,989
De federale luchtvaartautoriteit.

845
00:56:07,073 --> 00:56:11,160
Het is hun taak om mensen te beschermen

846
00:56:11,243 --> 00:56:15,581
en te zorgen dat de toestellen
die we goedkeuren voor de luchtvaart

847
00:56:16,082 --> 00:56:18,292
zullen vliegen en niet neerstorten.

848
00:56:19,043 --> 00:56:21,253
Directeur Dickson, u bent onze hoop.

849
00:56:21,337 --> 00:56:22,755
U bent onze hoop.

850
00:56:23,047 --> 00:56:26,884
De harde lessen van de luchtvaart
en het antwoord op die lessen

851
00:56:26,967 --> 00:56:29,887
hebben geleid
tot een wereldwijd luchtvaartsysteem

852
00:56:29,970 --> 00:56:31,931
dat uitzonderlijk veilig is.

853
00:56:32,014 --> 00:56:36,185
Maar we erkennen dat veiligheid
een traject is, geen bestemming.

854
00:56:36,268 --> 00:56:39,855
We moeten blijven leren.
We kunnen het ons niet permitteren

855
00:56:39,939 --> 00:56:41,607
achterover te leunen.

856
00:56:41,690 --> 00:56:44,443
Bedankt. Ik beantwoord graag uw vragen.

857
00:56:44,527 --> 00:56:48,197
Mr Dickson. Kent u Ed Pierson?

858
00:56:49,281 --> 00:56:52,284
Niet persoonlijk,
maar ik heb van hem gehoord.

859
00:56:52,368 --> 00:56:54,161
Hij zit daar.

860
00:56:54,245 --> 00:56:57,039
Wist u dat hij,
vier maanden voor de eerste ramp,

861
00:56:57,123 --> 00:57:00,584
Boeing attent gemaakt had
op deze problemen?

862
00:57:00,668 --> 00:57:04,713
-Vier maanden voor de eerste ramp.
-Ik weet dat er zorgen waren geuit.

863
00:57:04,797 --> 00:57:07,174
Dat klopt. Weet u hoe ze reageerden?

864
00:57:07,258 --> 00:57:10,511
Ze deden niets,
tot het tweede vliegtuig neergestort was.

865
00:57:11,428 --> 00:57:14,390
Daardoor zijn er
nog meer slachtoffers gevallen.

866
00:57:14,473 --> 00:57:16,600
Dus mijn vraag aan u is:

867
00:57:16,684 --> 00:57:20,479
gaat u de problemen
bij de Renton-fabriek onderzoeken?

868
00:57:20,563 --> 00:57:24,692
Ik weet dat de fabriek
onder toezicht staat.

869
00:57:24,775 --> 00:57:26,527
Dat is niet genoeg.

870
00:57:26,610 --> 00:57:30,072
Gaan we de productiemedewerkers
in de fabriek ondervragen?

871
00:57:30,156 --> 00:57:31,448
Gaat u echt iets doen?

872
00:57:31,532 --> 00:57:34,535
Ik beloof u
dat we de problemen nader bekijken.

873
00:57:34,618 --> 00:57:36,120
En dat blijven we doen.

874
00:57:36,203 --> 00:57:39,123
Gaat u Mr Pierson ondervragen?

875
00:57:39,206 --> 00:57:40,206
Absoluut.

876
00:57:40,249 --> 00:57:42,751
Start u een onderzoek naar de problemen

877
00:57:42,835 --> 00:57:44,503
-in de Renton-fabriek?
-Ja.

878
00:57:45,588 --> 00:57:48,799
De vergadering is gesloten.

879
00:57:58,767 --> 00:57:59,768
Enorm bedankt.

880
00:57:59,977 --> 00:58:01,187
Dat vergde moed.

881
00:58:02,855 --> 00:58:04,940
We moeten zorgen dat het opgelost wordt,

882
00:58:05,024 --> 00:58:06,942
zodat niemand anders dit doormaakt.

883
00:58:07,026 --> 00:58:08,152
Bedankt.

884
00:58:08,235 --> 00:58:10,571
-Bedankt.
-Bedankt.

885
00:58:10,654 --> 00:58:11,654
Pardon.

886
00:58:14,658 --> 00:58:16,535
Kunt u hem wat ruimte geven?

887
00:58:17,203 --> 00:58:20,372
Als u vragen heeft,
beantwoord ik die graag.

888
00:58:20,456 --> 00:58:21,707
Het was een lange dag.

889
00:58:26,837 --> 00:58:28,047
Niemand wil een boete.

890
00:58:28,130 --> 00:58:29,548
Dat was fantastisch.

891
00:58:29,632 --> 00:58:33,719
De FAA heeft de opdracht gekregen
om de fabriek te onderzoeken.

892
00:58:35,763 --> 00:58:37,514
Ja, dit was een overwinning.

893
00:58:43,646 --> 00:58:45,648
Het verhaal dat we vandaag volgen,

894
00:58:45,731 --> 00:58:48,484
is dat Boeings CEO,
Dennis Muilenburg, ontslagen is.

895
00:58:48,567 --> 00:58:52,238
Boeing heeft het slechtste jaar
in zijn geschiedenis achter de rug.

896
00:58:52,321 --> 00:58:55,115
346 doden. Kunt u wat vragen beantwoorden?

897
00:58:55,950 --> 00:59:00,371
Hoeveel heeft hij betaald gekregen?
62,2 miljoen dollar.

898
00:59:00,704 --> 00:59:04,166
Het klinkt veel, maar hij heeft
zijn bonus voor 2019 afgewezen.

899
00:59:04,250 --> 00:59:06,502
De nieuwe CEO, David Calhoun,

900
00:59:06,585 --> 00:59:08,587
zal 1,4 miljoen verdienen

901
00:59:08,671 --> 00:59:12,758
plus miljoenen aan bonussen,

902
00:59:12,841 --> 00:59:17,221
inclusief zeven miljoen
als hij de MAX weer in de lucht krijgt.

903
00:59:17,304 --> 00:59:19,306
Nu we het hebben over...

904
00:59:19,390 --> 00:59:22,268
Boeing toont geen berouw.

905
00:59:23,185 --> 00:59:25,271
Ze denken alleen aan geld.

906
00:59:25,854 --> 00:59:27,523
En voor mij,

907
00:59:27,606 --> 00:59:28,524
IK MIS JE GEZICHT

908
00:59:28,607 --> 00:59:31,735
als ik aan Muilenburg
en mijn vader denk...

909
00:59:32,861 --> 00:59:36,824
Twee mannen
die in hetzelfde jaar geboren zijn...

910
00:59:37,324 --> 00:59:41,996
Eén heeft een luxeleventje
met miljoenen dollars

911
00:59:43,038 --> 00:59:45,708
waar de ander
met zijn leven voor betaald heeft.

912
00:59:55,718 --> 00:59:58,387
De FAA ligt onder vuur. Terecht, vind ik.

913
00:59:58,470 --> 01:00:02,349
Maar het is gestoord,
want Boeings belangrijkste verweer

914
01:00:02,433 --> 01:00:07,062
is dat het niet aansprakelijk is
omdat het toestel goedgekeurd was.

915
01:00:07,521 --> 01:00:10,482
Elk vliegtuig
dat ooit is neergestort, was gekeurd.

916
01:00:10,566 --> 01:00:15,070
Dat is het antwoord. Goedkeuring
is geen garantie voor veiligheid.

917
01:00:15,154 --> 01:00:19,325
Volgens de FAA moet de keuring

918
01:00:19,408 --> 01:00:21,535
de fabrikant vrijstellen van vervolging,

919
01:00:21,618 --> 01:00:25,497
maar de FAA zegt ook dat
de verantwoordelijkheid van fabrikanten

920
01:00:25,581 --> 01:00:30,461
verder reikt dan het voldoen
aan de eisen voor de keuring.

921
01:00:30,544 --> 01:00:35,299
Als wettelijke aansprakelijkheid
het enige is wat je winst drukt

922
01:00:35,382 --> 01:00:38,135
en je neemt het risico
op aansprakelijkheid weg

923
01:00:38,218 --> 01:00:42,056
na goedkeuring, zodat mensen
je niet meer kunnen aanklagen

924
01:00:42,139 --> 01:00:44,475
als er slachtoffers vallen
door je toestel,

925
01:00:44,558 --> 01:00:47,519
dan zijn de vliegtuigbouwers
niet meer gemotiveerd

926
01:00:47,603 --> 01:00:50,939
om veiligere toestellen te ontwerpen.

927
01:00:51,023 --> 01:00:54,109
Hun enige motivatie is
dat ze goedgekeurd worden.

928
01:00:54,193 --> 01:00:55,361
Dat slaat nergens op.

929
01:00:55,444 --> 01:00:58,238
Dan zijn passagiers niet veilig meer.

930
01:01:09,124 --> 01:01:14,046
TWEE MAANDEN NA DE HOORZITTING

931
01:01:14,713 --> 01:01:15,714
We moeten gaan.

932
01:01:15,798 --> 01:01:17,299
-Ja, we moeten gaan.
-Oké.

933
01:01:17,383 --> 01:01:20,969
Dag, schat. Ik bel je zodra het kan.
Als we onderweg zijn.

934
01:01:21,053 --> 01:01:22,805
-Succes.
-Ik hou van je.

935
01:01:28,268 --> 01:01:32,272
Ik dacht heel naïef dat hij
zijn zegje zou doen bij de hoorzitting

936
01:01:32,356 --> 01:01:35,651
en dat het daarna voorbij zou zijn.

937
01:01:36,610 --> 01:01:38,237
Dat is niet het geval.

938
01:01:38,320 --> 01:01:41,198
Letterlijk op dat moment
besefte ik: mijn god.

939
01:01:41,281 --> 01:01:43,700
Dit is niet het einde.

940
01:01:43,784 --> 01:01:46,453
Dat was nog maar het topje van de ijsberg.

941
01:01:52,376 --> 01:01:54,711
Ik ga eindelijk met de FAA praten.

942
01:01:55,629 --> 01:01:59,133
Ik ga ze vertellen
wat er gaande was in de fabriek.

943
01:01:59,466 --> 01:02:02,594
Volgens mij is dat het.
Dat enorme complex.

944
01:02:02,678 --> 01:02:04,179
-Ja.
-Ik denk het.

945
01:02:27,536 --> 01:02:29,121
Dat is mijn bron.

946
01:02:37,337 --> 01:02:38,337
Tot straks.

947
01:02:42,718 --> 01:02:45,721
Deze bron nam in 2007 contact met me op.

948
01:02:47,222 --> 01:02:51,935
Ik heb toen wel zes veiligheidstechnici
van de FAA ontmoet.

949
01:02:53,896 --> 01:02:56,023
Ik heb een andere auto genomen.

950
01:02:56,106 --> 01:02:59,776
Sommige bronnen
met wie ik gewerkt heb, zijn achtervolgd.

951
01:03:05,991 --> 01:03:09,786
Ik geef ze het nummer van een
wegwerptelefoon die contant betaald is.

952
01:03:10,245 --> 01:03:12,247
Dus die is ontraceerbaar.

953
01:03:21,507 --> 01:03:22,841
Er is nog niemand.

954
01:03:44,530 --> 01:03:49,284
Wat mij erg opviel,
was dat tijdens het gesprek,

955
01:03:49,368 --> 01:03:51,912
toen ik ze vertelde
over productieproblemen

956
01:03:51,995 --> 01:03:53,622
die ik zag in de fabriek,

957
01:03:53,705 --> 01:03:56,875
een van de heren
letterlijk mijn zinnen afmaakte.

958
01:03:56,959 --> 01:04:01,421
Ik zei: 'En toen leidde dat tot...'
En hij maakte mijn zin af.

959
01:04:01,505 --> 01:04:05,884
Dus of de FAA wist er al van
en ze hebben er niets aan gedaan,

960
01:04:05,968 --> 01:04:07,302
of ze wisten het niet,

961
01:04:07,386 --> 01:04:09,596
maar ze hadden het moeten weten.

962
01:04:09,680 --> 01:04:13,433
Wat ik maar niet kan begrijpen, is...

963
01:04:13,517 --> 01:04:16,019
De FAA heeft 45.000 medewerkers.

964
01:04:16,103 --> 01:04:20,732
Er werken er 1600 in dat gebouw.

965
01:04:21,608 --> 01:04:25,279
En ze konden maar vijf mensen toewijzen,
een kwartier verderop,

966
01:04:25,362 --> 01:04:28,574
aan de drukste fabriek ter wereld?
Laat me niet lachen.

967
01:04:28,657 --> 01:04:31,618
Ik hoop dat ze hun beloftes nakomen,

968
01:04:31,702 --> 01:04:34,288
dat ze een uitgebreider onderzoek doen...

969
01:04:34,371 --> 01:04:37,791
Ik ben bang dat iemand
ze ertoe zal moeten dwingen.

970
01:05:05,819 --> 01:05:06,903
Fijn dat je er bent.

971
01:05:07,321 --> 01:05:08,321
Ja.

972
01:05:10,866 --> 01:05:13,368
Als het om veranderingen bij de FAA gaat,

973
01:05:14,077 --> 01:05:17,956
is er een omslag geweest
na wat er gebeurd is met de MAX?

974
01:05:18,040 --> 01:05:19,958
Zijn mensen van houding veranderd?

975
01:05:20,584 --> 01:05:23,503
Een van de technici
leverde een veiligheidsrapport in

976
01:05:23,920 --> 01:05:25,881
en de manager was kwaad.

977
01:05:25,964 --> 01:05:28,592
Want dat veroorzaakte vertraging

978
01:05:28,675 --> 01:05:31,720
en het was slecht voor de planning.

979
01:05:31,803 --> 01:05:33,347
Managers slaan terug.

980
01:05:33,680 --> 01:05:36,308
De mensen die ik gesproken heb,

981
01:05:36,391 --> 01:05:38,101
zeggen dat ze geen verandering

982
01:05:38,393 --> 01:05:39,436
gezien hebben.

983
01:05:41,813 --> 01:05:44,608
De organisatie heeft ernstige problemen.

984
01:05:45,651 --> 01:05:48,278
In alle eerlijkheid,
we hadden tien jaar lang

985
01:05:48,362 --> 01:05:51,657
een ongelofelijk veiligheidsniveau.

986
01:05:52,449 --> 01:05:57,412
Maar toen werden de fabrikanten
en de FAA zelfgenoegzaam.

987
01:05:57,829 --> 01:06:01,625
En Boeing heeft enorme politieke invloed.

988
01:06:02,167 --> 01:06:05,379
Ze geven veel geld uit
aan lobbyen in het Congres.

989
01:06:06,129 --> 01:06:09,174
En je ziet dat Boeings standpunten

990
01:06:09,925 --> 01:06:11,927
overgenomen worden,

991
01:06:12,219 --> 01:06:15,097
want de FAA en het Congres

992
01:06:15,347 --> 01:06:17,974
willen de fabrikanten steunen

993
01:06:18,892 --> 01:06:22,437
en ze geloven
dat het wel veilig genoeg is.

994
01:06:26,733 --> 01:06:29,027
BOEING - PRIVÉTERREIN

995
01:06:29,111 --> 01:06:33,824
De scheiding tussen de FAA
en de fabrikanten is poreus.

996
01:06:33,907 --> 01:06:36,660
Er gaan veel mensen heen en weer.

997
01:06:36,743 --> 01:06:39,121
Het is vaak een soort draaideur.

998
01:06:39,996 --> 01:06:41,873
Mensen werken voor Boeing

999
01:06:41,957 --> 01:06:44,501
en dan gaan ze naar de FAA.

1000
01:06:44,584 --> 01:06:48,880
Je ziet ook mensen van de FAA
die willen overstappen naar Boeing.

1001
01:06:50,507 --> 01:06:52,175
En wat je dan krijgt,

1002
01:06:52,259 --> 01:06:56,346
is dat de FAA feitelijk onderdeel wordt
van het team van Boeing.

1003
01:07:00,767 --> 01:07:03,729
Ik was erg gefrustreerd over de FAA.

1004
01:07:04,521 --> 01:07:07,774
Ze werkten veel minder mee dan Boeing.

1005
01:07:07,858 --> 01:07:12,195
Ze omschreven de fabrikanten
over wie ze toezicht houden als klanten.

1006
01:07:12,279 --> 01:07:14,197
Nee, het zijn jullie klanten niet.

1007
01:07:14,740 --> 01:07:19,327
Het zijn bedrijven
die soms de kantjes eraf lopen

1008
01:07:19,411 --> 01:07:21,955
om concurrentievoordeel te behalen.

1009
01:07:22,038 --> 01:07:25,000
Soms met dodelijke gevolgen.

1010
01:07:27,461 --> 01:07:29,045
Tijdens dit onderzoek

1011
01:07:29,129 --> 01:07:32,758
ontdekten we iets wat alles veranderde.

1012
01:07:35,302 --> 01:07:37,012
Na de eerste ramp

1013
01:07:37,095 --> 01:07:41,433
had de FAA een rapport opgesteld
over het MCAS-systeem.

1014
01:07:41,516 --> 01:07:42,934
ONGECORRIGEERD VLOOTRISICO

1015
01:07:43,018 --> 01:07:46,146
Volgens dat rapport zouden er,
tenzij MCAS aangepast werd,

1016
01:07:46,229 --> 01:07:49,775
tijdens de levensduur van de vloot
15 vliegtuigen neerstorten.

1017
01:07:50,692 --> 01:07:54,946
We hebben nooit eerder
zoiets goedgekeurd om te vliegen.

1018
01:07:55,030 --> 01:07:56,072
Dat doe je niet.

1019
01:07:57,449 --> 01:08:00,118
Wie heeft dat rapport ingezien?

1020
01:08:00,202 --> 01:08:03,914
Waarom hebben ze de toestellen
niet aan de grond laten zetten

1021
01:08:03,997 --> 01:08:08,001
in plaats van te wachten
tot er nog één neerstortte?

1022
01:08:09,753 --> 01:08:13,590
ADDIS ABABA, ETHIOPIË

1023
01:08:16,801 --> 01:08:21,389
ÉÉN JAAR NA DE ET302-RAMP

1024
01:08:31,774 --> 01:08:37,072
Na de eerste ramp schatten ze in
dat er nog 15 zouden gebeuren.

1025
01:08:38,240 --> 01:08:41,076
Het bestuur van de FAA en van Boeing

1026
01:08:41,827 --> 01:08:45,372
wisten dit al
voor het vliegtuig geproduceerd was,

1027
01:08:45,455 --> 01:08:48,041
voor het gebouwd was.

1028
01:08:48,124 --> 01:08:50,335
En ze hebben niets gedaan.

1029
01:08:53,755 --> 01:08:56,550
Dat is zo hartverscheurend.

1030
01:08:58,009 --> 01:09:00,845
Als je beseft
dat het makkelijk te voorkomen was.

1031
01:10:01,031 --> 01:10:02,991
GEZAGVOERDER YARED GETACHEW

1032
01:10:16,171 --> 01:10:17,797
WELKOM IN ONS HUIS

1033
01:10:17,881 --> 01:10:20,592
Dit wordt een interessante hoorzitting.

1034
01:10:20,675 --> 01:10:22,427
Ik heb het hier...

1035
01:10:23,428 --> 01:10:26,097
van de ramp
met Ethiopian Airlines-vlucht 302.

1036
01:10:26,181 --> 01:10:27,015
Daar gaan we.

1037
01:10:27,098 --> 01:10:28,725
HOORZITTING FAA-KEURING

1038
01:10:28,808 --> 01:10:33,647
Het toestel betrokken bij beide rampen
was de Boeing 737 MAX.

1039
01:10:34,439 --> 01:10:38,026
We moeten bijna wel concluderen
dat uw team bij de FAA

1040
01:10:38,109 --> 01:10:41,029
zaken voor ons verzwegen heeft.

1041
01:10:41,112 --> 01:10:44,324
Directeur Dickson,
daarvoor hou ik u verantwoordelijk.

1042
01:10:44,824 --> 01:10:47,744
Ik verwacht hier vandaag uitleg te krijgen

1043
01:10:47,827 --> 01:10:49,287
over de niet-naleving...

1044
01:10:49,371 --> 01:10:51,748
Ja, verzin maar wat smoesjes.

1045
01:10:51,831 --> 01:10:55,085
Ik sta altijd open voor dialoog.

1046
01:10:55,210 --> 01:10:57,629
Ik zal dit toestel niet certificeren

1047
01:10:57,712 --> 01:11:01,675
tot alle technische evaluaties
van de FAA voltooid zijn.

1048
01:11:01,758 --> 01:11:04,469
Ik ben ook van plan
om er zelf mee te vliegen

1049
01:11:04,552 --> 01:11:07,389
voor de FAA beslist
of het weer de lucht in mag.

1050
01:11:07,472 --> 01:11:08,472
Daar heb je het.

1051
01:11:09,432 --> 01:11:10,475
Stoerdoenerij.

1052
01:11:10,558 --> 01:11:13,937
Je hebt testpiloten.
Je hoeft er niet zelf in te vliegen.

1053
01:11:14,020 --> 01:11:15,814
Kom op. Dit is dom.

1054
01:11:15,897 --> 01:11:17,440
Senator Markey.

1055
01:11:17,524 --> 01:11:22,654
Boeing beweert nu in de rechtbank
dat de FAA-keuring van de 737 MAX

1056
01:11:22,737 --> 01:11:24,906
hen vrijstelt van aansprakelijkheid.

1057
01:11:24,990 --> 01:11:27,200
Deelt u Boeings standpunt

1058
01:11:27,283 --> 01:11:31,454
of moeten de nabestaanden
Boeing verantwoordelijk kunnen houden?

1059
01:11:31,538 --> 01:11:34,582
Senator, ik kan daar niet op ingaan.

1060
01:11:34,666 --> 01:11:38,878
Maar ik kom er graag later op terug.

1061
01:11:38,962 --> 01:11:40,005
Senator Cruz.

1062
01:11:40,088 --> 01:11:41,631
Bedankt, voorzitter.

1063
01:11:42,966 --> 01:11:45,093
Heeft Boeing gelogen tegen de FAA?

1064
01:11:48,972 --> 01:11:51,307
Ik kan niet zeggen...

1065
01:11:51,391 --> 01:11:54,644
De informatie
die geleverd is, was onvolledig

1066
01:11:54,728 --> 01:11:56,896
en gefragmenteerd.

1067
01:11:56,980 --> 01:11:58,815
-Onzin.
-Heeft de FAA geblunderd

1068
01:11:58,898 --> 01:12:01,151
door de 737 MAX goed te keuren?

1069
01:12:01,234 --> 01:12:04,487
Ik heb zo mijn zorgen.
Er zijn fouten gemaakt.

1070
01:12:04,571 --> 01:12:05,488
Kom op, senator.

1071
01:12:05,572 --> 01:12:07,490
In Washington is de lijdende vorm

1072
01:12:07,574 --> 01:12:10,577
een goede manier
om verantwoordelijkheid te ontlopen.

1073
01:12:10,660 --> 01:12:13,621
Wie heeft die fouten gemaakt, en waarom?

1074
01:12:14,247 --> 01:12:18,251
De fabrikant heeft fouten gemaakt
en de FAA heeft fouten gemaakt

1075
01:12:18,334 --> 01:12:20,712
bij het toezicht op de fabrikant.

1076
01:12:20,795 --> 01:12:22,964
Wat ging er fout en waarom?

1077
01:12:23,048 --> 01:12:28,720
De gevolgen van het besturingssysteem
waren niet bekend

1078
01:12:28,803 --> 01:12:31,556
-toen het ontwerp veranderd werd.
-Kom op.

1079
01:12:31,639 --> 01:12:33,808
Is er bij de FAA iemand ontslagen?

1080
01:12:33,892 --> 01:12:37,729
Er is tot nu toe niemand ontslagen
vanwege deze zaak.

1081
01:12:37,812 --> 01:12:40,440
Is er iemand geschorst vanwege deze zaak?

1082
01:12:41,107 --> 01:12:43,109
Nee, niet specifiek.

1083
01:12:43,193 --> 01:12:47,238
Dus onbekende personen
hebben onbepaalde fouten gemaakt,

1084
01:12:47,322 --> 01:12:49,824
-zonder gevolgen.
-Nul verantwoordelijkheid.

1085
01:12:49,908 --> 01:12:52,202
U werkt niet voor Boeing, begrijpt u?

1086
01:12:52,285 --> 01:12:54,245
U werkt voor het Amerikaanse volk.

1087
01:12:55,038 --> 01:12:57,499
Deze hoorzitting is gesloten.

1088
01:12:58,541 --> 01:13:01,169
Er is niemand ontslagen.

1089
01:13:01,252 --> 01:13:02,837
Er is niemand gedegradeerd.

1090
01:13:02,921 --> 01:13:06,257
Dit is onze overheid in actie.

1091
01:13:06,341 --> 01:13:08,009
Dit is belachelijk.

1092
01:13:08,093 --> 01:13:10,303
Kom, George. We gaan even wandelen.

1093
01:13:10,386 --> 01:13:13,389
Kom. Jij werkt tenminste niet
voor de overheid.

1094
01:13:15,809 --> 01:13:16,809
Het is onzin.

1095
01:13:25,985 --> 01:13:31,116
Hij voelt zich een beetje verantwoordelijk
en hij voelt zich enorm schuldig.

1096
01:13:31,199 --> 01:13:34,828
Hij voelt zich verantwoordelijk
voor de slachtoffers.

1097
01:13:34,911 --> 01:13:38,164
Het is moeilijk aan te zien.
Want het is niet zijn schuld.

1098
01:13:43,795 --> 01:13:44,796
VERNIEUWEN

1099
01:13:44,879 --> 01:13:46,214
VERSLAGGEVING

1100
01:13:47,674 --> 01:13:51,886
Ik dacht dat hij een tijdlijn maakte
van wat hij gedaan had.

1101
01:13:52,762 --> 01:13:54,973
Maar dit is alles.

1102
01:14:01,980 --> 01:14:03,731
Ik ben zo kwaad.

1103
01:14:05,108 --> 01:14:09,028
Het hoort niet moeilijk te zijn
om te zorgen dat de FAA zijn werk doet.

1104
01:14:10,738 --> 01:14:11,948
Maar het onderzoek

1105
01:14:12,031 --> 01:14:14,742
van het Ministerie van Justitie loopt nog.

1106
01:14:14,826 --> 01:14:16,327
Het is nog niet voorbij.

1107
01:14:24,460 --> 01:14:27,589
Tijdens het onderzoek
van het Ministerie van Justitie

1108
01:14:28,298 --> 01:14:30,884
moest Boeing documenten vrijgeven.

1109
01:14:31,718 --> 01:14:35,054
Berichten en e-mails
tussen een aantal Boeing-piloten.

1110
01:14:35,138 --> 01:14:36,598
Volledig spontaan.

1111
01:14:36,681 --> 01:14:40,268
Ze zeggen dingen die Boeing
liever geheimgehouden zou hebben.

1112
01:14:40,351 --> 01:14:43,021
Als je dit leest,
besef je, als journalist:

1113
01:14:43,104 --> 01:14:46,316
o, mijn god,
de lezers zullen woedend zijn.

1114
01:14:48,359 --> 01:14:52,280
Boeings technische hoofdpiloot,
Mark Forkner,

1115
01:14:52,363 --> 01:14:57,744
probeerde maatschappijen
en toezichthouders overal te overtuigen

1116
01:14:57,827 --> 01:15:00,788
geen extra pilotentraining
voor te schrijven.

1117
01:15:02,081 --> 01:15:06,586
Forkner deed dat
omdat hogerop in het bedrijf

1118
01:15:06,669 --> 01:15:11,883
was besloten dat het belangrijk was
dat er geen training nodig zou zijn.

1119
01:15:13,218 --> 01:15:18,806
Dit was een concurrentievoordeel
dat heel belangrijk was voor Boeing.

1120
01:15:18,890 --> 01:15:20,975
Boeing had beloofd

1121
01:15:21,059 --> 01:15:25,980
dat piloten die in de oude 737 vlogen
over konden stappen naar de MAX

1122
01:15:26,064 --> 01:15:29,108
met minimale training.
Twee uur op een iPad.

1123
01:15:29,192 --> 01:15:30,276
Echt? Een iPad?

1124
01:15:30,360 --> 01:15:33,446
Boeing had in het contract geschreven:

1125
01:15:33,529 --> 01:15:36,241
'Piloten hoeven niet te trainen
in een simulator.

1126
01:15:36,324 --> 01:15:39,202
'Zo wel, dan krijgt u
één miljoen dollar per toestel.'

1127
01:15:39,285 --> 01:15:41,287
Zo serieus namen ze het.

1128
01:15:41,913 --> 01:15:45,875
Er was een huiveringwekkend moment
toen ik het document las.

1129
01:15:45,959 --> 01:15:49,837
Ik zag dit gesprek en besefte

1130
01:15:49,921 --> 01:15:53,967
dat Forkner zijn assistent,
Patrik Gustavsson, vertelde

1131
01:15:54,050 --> 01:15:58,888
dat hij die dag Lion Air
ervan overtuigd had

1132
01:16:00,807 --> 01:16:04,185
hun piloten
geen simulatortraining te geven.

1133
01:16:05,520 --> 01:16:08,690
Lion Air had om meer training gevraagd.

1134
01:16:08,773 --> 01:16:12,443
Boeing deed er alles aan
om dat niet door te laten gaan.

1135
01:16:15,238 --> 01:16:17,532
Mark Forkner zegt tegen zijn assistent:

1136
01:16:17,615 --> 01:16:21,494
'Ik heb die sukkels gemanipuleerd
met een Jedi-truc.'

1137
01:16:25,081 --> 01:16:26,958
We ontdekten ook dat

1138
01:16:27,041 --> 01:16:31,504
MCAS zo veranderd was
dat het problemen zou veroorzaken.

1139
01:16:31,587 --> 01:16:33,089
Als de FAA dat geweten had,

1140
01:16:33,172 --> 01:16:36,009
hadden ze extra training vereist.

1141
01:16:36,092 --> 01:16:38,011
Deze twee mannen,

1142
01:16:38,094 --> 01:16:41,306
onder druk gezet door hun managers,

1143
01:16:41,389 --> 01:16:44,100
besloten niets tegen de FAA te zeggen.

1144
01:16:45,727 --> 01:16:49,230
De MAX is 'ontworpen door clowns

1145
01:16:49,314 --> 01:16:51,691
'die onder leiding staan van apen'.

1146
01:16:52,817 --> 01:16:54,986
DIT IS EEN GRAP
DIT TOESTEL IS BELACHELIJK

1147
01:16:55,069 --> 01:16:58,197
Dit is slechte constructie,
slechte veiligheid.

1148
01:16:58,281 --> 01:17:00,491
Met afschuwelijke gevolgen.

1149
01:17:00,575 --> 01:17:02,869
DE FAA KEURT DIT STUK STRONT NOOIT GOED

1150
01:17:02,952 --> 01:17:04,912
Toen de MAX af was,

1151
01:17:05,246 --> 01:17:08,666
kregen deze mannen een prijs van Boeing

1152
01:17:08,750 --> 01:17:13,546
omdat ze precies geleverd hadden
wat hun bazen wilden.

1153
01:17:13,629 --> 01:17:19,594
IK BESPAAR DIT BEDRIJF VEEL GELD.

1154
01:17:21,804 --> 01:17:24,265
Wat zal Boeing hierop te zeggen hebben?

1155
01:17:25,558 --> 01:17:29,812
We weten het niet, maar ik verwacht
een strafrechtelijke vervolging.

1156
01:17:30,188 --> 01:17:32,690
BOEING BIEDT EXCUSES AAN
NU PAPIEREN ONTHULLEN

1157
01:17:32,774 --> 01:17:35,943
HOE WERKNEMERS SPRAKEN
OVER MISLEIDING VAN TOEZICHTHOUDERS

1158
01:17:37,487 --> 01:17:41,407
MAART 2020

1159
01:17:41,866 --> 01:17:45,536
De VS heeft het eerste geval
van het nieuwe coronavirus.

1160
01:17:45,620 --> 01:17:46,788
ÉÉN JAAR AAN DE GROND

1161
01:17:46,871 --> 01:17:49,040
De Dow daalt meer dan 2300 punten.

1162
01:17:49,123 --> 01:17:51,084
Luchtvaart is hard getroffen.

1163
01:17:51,167 --> 01:17:53,961
Dit vliegveld is leeg.
De parkeerplaats is leeg.

1164
01:17:54,045 --> 01:17:56,005
WE ZIJN ZO TERUG!

1165
01:18:00,510 --> 01:18:03,137
Vanwege de COVID-19-crisis

1166
01:18:03,221 --> 01:18:08,101
staat het bedrijf er erg slecht voor.

1167
01:18:08,184 --> 01:18:12,146
Boeing, het belangrijkste aandeel
van de Dow Jones Industrial Average

1168
01:18:12,230 --> 01:18:14,023
is in vrije val.

1169
01:18:15,358 --> 01:18:19,153
Ze zijn echt afhankelijk
van de goedkeuring van de 737 MAX

1170
01:18:19,237 --> 01:18:21,906
om de kasstroom weer op gang te krijgen.

1171
01:18:21,989 --> 01:18:25,243
We moeten Boeing helpen.
We moeten de luchtvaart helpen.

1172
01:18:25,326 --> 01:18:27,412
Was het hun schuld? Nee.

1173
01:18:28,204 --> 01:18:29,747
Het moet werken.

1174
01:18:30,540 --> 01:18:33,000
Anders redt Boeing het niet.

1175
01:18:55,648 --> 01:18:56,648
Ja.

1176
01:18:59,193 --> 01:19:01,446
Wacht. En...

1177
01:19:02,780 --> 01:19:03,781
Weet je dat zeker?

1178
01:19:17,879 --> 01:19:20,298
BEZOEKERS - WERKNEMERS - BOEING

1179
01:19:22,758 --> 01:19:24,302
Vandaag gaan we toekijken

1180
01:19:24,385 --> 01:19:27,638
terwijl de FAA-directeur
een testvlucht maakt in de MAX.

1181
01:19:28,890 --> 01:19:33,269
Dit is een van de laatste stappen
in het herkeuringsproces.

1182
01:19:40,109 --> 01:19:43,279
Waarom raakt hij het zo aan?

1183
01:19:44,447 --> 01:19:48,159
Echt een clown in een pak.

1184
01:19:52,872 --> 01:19:54,540
Hij deed er heel stoer over:

1185
01:19:54,624 --> 01:19:58,461
'Ik keur dit vliegtuig niet goed
voor ik er zelf in gevlogen heb.'

1186
01:19:59,045 --> 01:20:02,381
Wat gaat hij testen,
nu hij daar zit? Kom op.

1187
01:20:07,470 --> 01:20:09,805
Waar is het vliegtuig?

1188
01:20:09,889 --> 01:20:11,807
-Is dat het?
-Ja.

1189
01:20:15,353 --> 01:20:16,812
Daar gaat ze.

1190
01:21:03,401 --> 01:21:04,819
Zie je al iets?

1191
01:21:25,464 --> 01:21:26,549
Dat is hem.

1192
01:21:26,632 --> 01:21:27,632
Ja.

1193
01:21:31,679 --> 01:21:34,473
Goedemorgen,
en bedankt dat u gekomen bent.

1194
01:21:35,474 --> 01:21:37,059
We zijn er bijna.

1195
01:21:37,143 --> 01:21:40,187
Dat betekent niet dat we haast hebben.

1196
01:21:40,646 --> 01:21:43,065
Boeings aandelen zijn
met drie dollar gestegen.

1197
01:21:43,149 --> 01:21:47,069
De tweede keer
voor de persconferentie begon.

1198
01:21:47,153 --> 01:21:49,530
Dat het in gebruik genomen kan worden.

1199
01:21:49,614 --> 01:21:51,449
Steve, ik heb een vraag.

1200
01:21:51,532 --> 01:21:54,118
Van een van de nabestaanden
van de slachtoffers,

1201
01:21:54,201 --> 01:21:55,661
doorgestuurd via e-mail.

1202
01:21:55,745 --> 01:21:58,664
Het is iets wat veel nabestaanden zeggen.

1203
01:21:58,748 --> 01:22:01,417
Ze zien deze vlucht als een reclamestunt.

1204
01:22:01,500 --> 01:22:02,793
Een cadeau aan Boeing.

1205
01:22:03,544 --> 01:22:05,171
Het is geen reclamestunt.

1206
01:22:05,254 --> 01:22:08,507
Het is het nakomen van een belofte.

1207
01:22:08,591 --> 01:22:13,012
Een belofte die ik in mijn eerste weken
bij de FAA gedaan had.

1208
01:22:13,804 --> 01:22:18,601
De 737 is statistisch gezien
misschien wel het veiligste toestel ooit.

1209
01:22:18,684 --> 01:22:21,687
Zoals ik vaak gezegd heb,
is veiligheid een traject.

1210
01:22:21,771 --> 01:22:23,230
Dat is iets wat we moeten...

1211
01:22:23,314 --> 01:22:27,610
De FAA hoort onze waakhond te zijn,
onze hoeder, onze beschermer.

1212
01:22:27,693 --> 01:22:33,074
Dit slaat nergens op.

1213
01:22:55,596 --> 01:23:00,184
Dit is een schikking als gevolg
van het onderzoek van Justitie.

1214
01:23:02,687 --> 01:23:07,733
Boeing heeft een strafzaak voorkomen

1215
01:23:07,817 --> 01:23:11,320
over het leveren van onjuiste informatie
over de 737 MAX.

1216
01:23:11,404 --> 01:23:12,947
Als onderdeel van de deal,

1217
01:23:13,030 --> 01:23:16,575
en investeerders hadden dit al verwacht,

1218
01:23:16,659 --> 01:23:21,247
zal Boeing
meer dan 2,5 miljard dollar betalen...

1219
01:23:21,330 --> 01:23:23,374
Die boete stelt niets voor

1220
01:23:23,457 --> 01:23:26,168
als je beseft
hoe ernstig de aanklacht was.

1221
01:23:26,711 --> 01:23:29,088
VERENIGDE STATEN TEGEN BOEING

1222
01:23:29,171 --> 01:23:30,423
Boeing had een probleem.

1223
01:23:31,006 --> 01:23:34,009
Ze hebben het opgelost
door met de overheid te werken.

1224
01:23:34,093 --> 01:23:35,845
HINDEREN, BLOKKEREN, VERSLAAN

1225
01:23:35,928 --> 01:23:39,849
Ze hebben samen een aankondiging gedaan
waarin ze zeiden: 'Luister,

1226
01:23:39,932 --> 01:23:41,559
'we zijn verantwoordelijk,

1227
01:23:42,893 --> 01:23:46,230
'maar alleen omdat we
een paar rotte appels hadden.

1228
01:23:46,313 --> 01:23:48,733
De rotte appels hadden geen managers.

1229
01:23:48,816 --> 01:23:49,984
Zij waren het.

1230
01:23:50,067 --> 01:23:51,777
Die twee mannen waren schuldig.

1231
01:23:52,111 --> 01:23:54,447
De piloten van de interne e-mails,

1232
01:23:54,530 --> 01:23:57,867
Mark Forkner
en zijn assistent Patrik Gustavsson,

1233
01:23:57,950 --> 01:24:01,162
zijn opgeofferd.

1234
01:24:01,245 --> 01:24:02,496
MISLEIDENDE VERKLARINGEN

1235
01:24:02,580 --> 01:24:04,039
Forkner volgde bevelen op.

1236
01:24:04,123 --> 01:24:05,499
LEUGENS EN WEGLATINGEN

1237
01:24:05,583 --> 01:24:09,253
Nu is hij de zondebok geworden
voor Boeings daden.

1238
01:24:09,420 --> 01:24:12,757
Het Ministerie van Justitie
heeft erg zijn best gedaan.

1239
01:24:12,840 --> 01:24:14,592
Dit is niet normaal.

1240
01:24:14,675 --> 01:24:18,053
Ze zeggen expliciet

1241
01:24:18,137 --> 01:24:20,806
dat het bestuur niets misdaan heeft.

1242
01:24:20,890 --> 01:24:22,975
HET WANGEDRAG WAS NOCH

1243
01:24:23,058 --> 01:24:24,769
ALOMTEGENWOORDIG IN HET BEDRIJF

1244
01:24:24,852 --> 01:24:27,855
Alle bestuurders
van Boeing zijn vrijuit gegaan.

1245
01:24:27,938 --> 01:24:32,610
Niet alleen vrijuit,
maar hun enorme miljoenen-salarissen

1246
01:24:32,693 --> 01:24:35,863
zijn onaangetast
en nooit in het geding geweest.

1247
01:24:39,158 --> 01:24:42,578
-Ik ben in gesprek. Kan ik je terugbellen?
-Ja, kom maar langs.

1248
01:24:42,661 --> 01:24:43,661
Goed.

1249
01:24:44,371 --> 01:24:45,873
Het is heel vervelend dat

1250
01:24:45,956 --> 01:24:50,419
Boeing zijn criminele verantwoordelijkheid
kan afbetalen.

1251
01:24:50,878 --> 01:24:55,257
Maar het is geweldig voor de zaak,
want onze beschuldigingen zijn dezelfde

1252
01:24:55,341 --> 01:24:58,594
als die van de overheid
waar de schikking over bereikt is.

1253
01:24:58,677 --> 01:25:02,181
Dat Boeing de FAA opgelicht heeft.

1254
01:25:03,057 --> 01:25:07,728
Forkner en Gustavsson
waren de twee technische piloten.

1255
01:25:07,812 --> 01:25:11,398
Ze volgden bevelen op van hun bazen.

1256
01:25:11,482 --> 01:25:15,069
Maar hun bazen,
die de bevelen gegeven hadden,

1257
01:25:15,152 --> 01:25:16,779
zijn ermee weggekomen.

1258
01:25:16,862 --> 01:25:21,200
Zo komen we terug bij de klokkenluider
over wie we het gehad hebben.

1259
01:25:21,283 --> 01:25:22,284
Ed Pierson.

1260
01:25:26,121 --> 01:25:30,167
Na de eerste ramp
heb ik naar de CEO geschreven.

1261
01:25:31,210 --> 01:25:34,004
We moeten stoppen en dit goed aanpakken.

1262
01:25:34,088 --> 01:25:35,089
HET JUISTE DOEN

1263
01:25:36,298 --> 01:25:39,301
Vlak daarna heb ik
naar het bestuur geschreven.

1264
01:25:39,885 --> 01:25:44,515
Een aangetekende brief,
want ik wilde dat hij geregistreerd werd.

1265
01:25:44,598 --> 01:25:46,934
Ik heb ze gesmeekt iets te doen.

1266
01:25:47,017 --> 01:25:50,563
Een paar weken later
gebeurde de ramp in Ethiopië.

1267
01:25:51,605 --> 01:25:55,609
Pierson zei:
'Het waren niet alleen die twee mannen.

1268
01:25:55,693 --> 01:26:00,155
'Ik heb Muilenburg verteld
over de problemen bij de constructie,

1269
01:26:00,239 --> 01:26:02,283
'in het productieproces.'

1270
01:26:02,408 --> 01:26:08,163
Zo krijg je een beeld van een bedrijf

1271
01:26:08,247 --> 01:26:13,419
dat geld en winst boven veiligheid stelt.

1272
01:26:13,502 --> 01:26:17,798
Iedereen van Boeing zegt:
'Veiligheid eerst.'

1273
01:26:17,882 --> 01:26:18,966
Klopt dat wel?

1274
01:26:19,049 --> 01:26:22,553
Of doen ze alsof? Is het onzin?

1275
01:26:22,636 --> 01:26:28,017
Ik zou graag een officiële verklaring
van Pierson hebben.

1276
01:26:28,392 --> 01:26:29,476
Ja.

1277
01:26:29,560 --> 01:26:33,272
Boeing wil niet dat hij getuigt,

1278
01:26:33,355 --> 01:26:36,901
dus we moeten hem juist laten getuigen.

1279
01:26:46,952 --> 01:26:48,954
Wacht. Boeing belt.

1280
01:26:52,333 --> 01:26:54,501
Hoi, Bernard. Hoe gaat het?

1281
01:26:57,004 --> 01:27:00,257
Geen probleem. Wat wilde je vertellen?

1282
01:27:06,680 --> 01:27:08,682
Nee, maar waarom...

1283
01:27:11,560 --> 01:27:13,103
Ik begrijp het.

1284
01:27:20,861 --> 01:27:24,573
Goed, Bernard, Bedankt dat je belde.
Ik spreek je later wel.

1285
01:27:25,741 --> 01:27:26,742
Dag.

1286
01:27:34,333 --> 01:27:37,711
We hebben het sein gekregen.

1287
01:27:40,089 --> 01:27:45,010
De FAA gaat de MAX woensdag
goedkeuren voor gebruik.

1288
01:27:47,012 --> 01:27:52,726
Het is goed nieuws voor Boeing
op een zwaar moment.

1289
01:28:00,359 --> 01:28:01,402
Hallo.

1290
01:28:01,485 --> 01:28:04,029
-Hoi.
-Heb je het nieuws gezien?

1291
01:28:04,113 --> 01:28:06,949
Ik was in de winkel. Ik heb niets gezien.

1292
01:28:07,032 --> 01:28:09,994
De FAA heeft de Boeing MAX goedgekeurd.

1293
01:28:12,121 --> 01:28:14,206
Dat zat eraan te komen.

1294
01:28:19,545 --> 01:28:21,380
American heeft de toestellen.

1295
01:28:21,463 --> 01:28:24,842
Dus American wil ermee kunnen vliegen.

1296
01:28:28,053 --> 01:28:30,514
Dat is een Airbus, 737.

1297
01:28:32,266 --> 01:28:33,266
Hier.

1298
01:28:34,101 --> 01:28:36,228
MAX 8.14.30 uur.

1299
01:28:38,063 --> 01:28:39,189
Kijk naar de prijs.

1300
01:28:40,232 --> 01:28:44,278
Ik kan om 13.40 uur
een Embraer nemen voor 516 dollar.

1301
01:28:44,361 --> 01:28:45,362
RETOUR 516 DOLLAR

1302
01:28:45,446 --> 01:28:49,283
Of ik kan om 14.30 uur
een MAX nemen voor 181 dollar.

1303
01:28:49,366 --> 01:28:51,952
RETOUR 181 DOLLAR

1304
01:28:52,036 --> 01:28:56,081
Mensen die goedkoop naar Miami willen,
komen in een MAX terecht,

1305
01:28:56,165 --> 01:28:57,791
als ze niet oppassen.

1306
01:28:57,875 --> 01:29:00,127
Dat is gestoord.

1307
01:29:00,961 --> 01:29:02,838
Ik ga het onze pr-man vertellen.

1308
01:29:09,261 --> 01:29:12,973
Ik weet het niet. Het is pas echt

1309
01:29:13,057 --> 01:29:17,269
als er mensen in de rij staan
op het vliegveld en in een MAX stappen.

1310
01:29:25,778 --> 01:29:29,156
737 MAX WEER IN GEBRUIK

1311
01:29:29,239 --> 01:29:30,908
Goedemorgen, passagiers.

1312
01:29:30,991 --> 01:29:36,955
American Airlines vlucht 718 naar Miami
is bijna gereed om in te stappen.

1313
01:29:37,039 --> 01:29:38,916
We zijn op tijd.

1314
01:29:38,999 --> 01:29:41,126
Het instappen begint over 20 minuten.

1315
01:29:41,210 --> 01:29:42,252
Bedankt.

1316
01:29:46,256 --> 01:29:49,468
LONDEN

1317
01:29:53,347 --> 01:29:56,600
Verjaardagen en sterfdagen
zijn heel zwaar.

1318
01:29:56,683 --> 01:30:00,646
Dus we zorgen
dat we niet alleen verdrietig zijn,

1319
01:30:00,729 --> 01:30:06,443
maar dat we pap ook vieren,
dat we zijn lach en zijn leven vieren.

1320
01:30:06,527 --> 01:30:10,906
Dat hebben we wel nodig, want

1321
01:30:10,989 --> 01:30:14,284
de 737 MAX vliegt weer.

1322
01:30:14,368 --> 01:30:19,623
Dat is erg pijnlijk,
dus om een soort overwinning te voelen...

1323
01:30:19,706 --> 01:30:21,291
Enorm bedankt.

1324
01:30:21,375 --> 01:30:22,292
GEFELICITEERD PAP

1325
01:30:22,376 --> 01:30:24,336
-Prachtige taart.
-Graag gedaan.

1326
01:30:29,007 --> 01:30:30,759
Dit is de laatste oproep

1327
01:30:30,843 --> 01:30:35,806
voor passagiers op vlucht 718
van American Airlines naar Miami.

1328
01:30:40,602 --> 01:30:44,022
Ik heb topmanagers bij Boeing gesproken

1329
01:30:44,106 --> 01:30:46,567
die zich wel schuldig voelen,

1330
01:30:46,650 --> 01:30:51,864
maar niet geloven dat ze
opzettelijk iets fout gedaan hebben.

1331
01:30:53,949 --> 01:30:56,285
Hun fout was niet bewust.

1332
01:30:57,369 --> 01:31:01,915
Hun fout was
dat ze het systeem accepteerden

1333
01:31:01,999 --> 01:31:04,293
en er niet genoeg aan twijfelden.

1334
01:31:07,337 --> 01:31:10,340
Dit is een typisch
Amerikaans verhaal, want

1335
01:31:10,424 --> 01:31:15,012
het is de Amerikaanse bedrijfscultuur
die aan de basis van de rampen ligt.

1336
01:31:19,391 --> 01:31:21,268
Wat er bij de FAA gebeurd is,

1337
01:31:21,351 --> 01:31:25,981
dat ze steeds minder
direct toezicht hielden,

1338
01:31:26,064 --> 01:31:28,025
dat was een politieke beslissing.

1339
01:31:29,651 --> 01:31:32,863
Boeing lobbyde en betaalde politici,

1340
01:31:33,697 --> 01:31:37,534
overtuigde ze ervan dat ze
zich niet met de sector moesten bemoeien.

1341
01:31:39,077 --> 01:31:42,998
Boeing zei: 'We willen geen wetgeving
die ons in de weg zit.

1342
01:31:43,081 --> 01:31:45,918
'Wij zijn efficiënt.
We kunnen onszelf controleren.'

1343
01:31:46,877 --> 01:31:49,213
Cabinepersoneel,
maak u klaar voor vertrek.

1344
01:31:50,881 --> 01:31:53,842
Het roofkapitalisme
zal zichzelf te gronde richten.

1345
01:31:54,426 --> 01:31:56,053
En er zullen doden vallen.

1346
01:31:56,803 --> 01:32:00,849
Dit is een ziekte die veel
goede Amerikaanse bedrijven nekt.

1347
01:32:02,142 --> 01:32:04,853
De invloed van Wall Street op de economie

1348
01:32:04,937 --> 01:32:07,189
van de VS.

1349
01:32:07,272 --> 01:32:10,192
Onze economie is 40% financiering.

1350
01:32:10,275 --> 01:32:11,526
Het was vroeger 20%.

1351
01:32:11,610 --> 01:32:14,488
Ze leenden geld
aan mensen om dingen te maken.

1352
01:32:15,113 --> 01:32:18,492
Nu azen ze op succesvolle bedrijven

1353
01:32:18,575 --> 01:32:22,079
en hollen ze ze van binnenuit uit.

1354
01:32:22,162 --> 01:32:26,124
Ik wil dat Boeing weer wordt wat het was,
wat het weer kan zijn.

1355
01:32:26,208 --> 01:32:29,628
Het beste technische bedrijf ter wereld.

1356
01:32:39,096 --> 01:32:42,140
Maar we zijn hier vandaag

1357
01:32:43,517 --> 01:32:49,273
Ik zag het einde niet door de pijn

1358
01:32:49,356 --> 01:32:53,277
Maar we hebben de storm doorstaan

1359
01:32:53,360 --> 01:32:55,612
De storm doorstaan

1360
01:32:55,696 --> 01:32:58,323
Dankbaar voor de gewonnen strijd

1361
01:32:59,491 --> 01:33:01,618
En de strijd die we verloren hebben

1362
01:33:02,035 --> 01:33:03,870
Zo hou ik het vol

1363
01:33:03,954 --> 01:33:08,834
De kust

1364
01:33:08,917 --> 01:33:12,004
Breng me naar de kust

1365
01:33:19,594 --> 01:33:21,471
Ed Pierson heeft wetgevers verteld

1366
01:33:21,555 --> 01:33:24,182
dat de druk om snel vliegtuigen te bouwen

1367
01:33:24,266 --> 01:33:25,642
de veiligheid aantastte.

1368
01:33:25,726 --> 01:33:27,853
-Boeing luisterde niet.
-De FAA.

1369
01:33:27,936 --> 01:33:31,356
Ze luisterden alleen naar het Congres.

1370
01:33:31,440 --> 01:33:36,611
Ed Pierson blijft meewerken
aan lopende onderzoeken

1371
01:33:36,737 --> 01:33:42,743
Hij publiceerde daarover een verslag

1372
01:33:42,826 --> 01:33:47,622
en heeft bewijs geleverd aan de FBI
van vermeende overtredingen

1373
01:33:47,706 --> 01:33:49,374
door Boeing-managers.

1374
01:33:50,709 --> 01:33:54,087
De prijs wordt toegekend
aan Dominic Gates,

1375
01:33:54,171 --> 01:33:57,382
Steve Miletich, Mike Baker en Lewis Kamb

1376
01:33:57,466 --> 01:33:59,176
van The Seattle Times.

1377
01:33:59,968 --> 01:34:02,429
Dominic Gates en het team
van The Seattle Times

1378
01:34:02,512 --> 01:34:06,350
hebben een Pulitzerprijs gewonnen
voor hun verslag over de 737 MAX.

1379
01:34:08,226 --> 01:34:12,606
Boeing heeft de aansprakelijkheid aanvaard
voor de ramp in Ethiopië.

1380
01:34:12,689 --> 01:34:14,316
Een akkoord dat de weg vrijmaakt

1381
01:34:14,399 --> 01:34:17,194
voor compensatieclaims
onder de Amerikaanse wet,

1382
01:34:17,277 --> 01:34:20,155
die hogere compensatie voorschrijft.

1383
01:34:21,698 --> 01:34:27,287
In een schikking met Boeing
verkregen Justin Green en andere advocaten

1384
01:34:27,371 --> 01:34:32,959
gelijke compensatie voor de nabestaanden,
ongeacht nationaliteit.

1385
01:35:02,948 --> 01:35:07,119
Mijn vader zei altijd:
'Je moet vol leven en leeg sterven.'

1386
01:35:08,036 --> 01:35:11,331
Ik ben nog niet zover.
Mijn reis begint pas net.

1387
01:35:11,415 --> 01:35:13,917
Maar dat is wat ik wil doen.

1388
01:35:46,867 --> 01:35:49,619
Opgedragen aan de 346 slachtoffers

1389
01:35:49,703 --> 01:35:52,706
van de 737 MAX-vluchten

1390
01:35:52,789 --> 01:35:56,793
Lion Air JT610
en Ethiopian Airlines ET302.

1391
01:38:27,027 --> 01:38:29,029
Ondertiteld door: MvV

1392
01:38:29,112 --> 01:38:31,114
Creatief supervisor
Maaike van der Heijden