1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX
2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX
3
00:00:13,200 --> 00:00:15,800
W pewnych sytuacjach zwykli ludzie
4
00:00:15,880 --> 00:00:18,320
dokonują potwornych czynów.
5
00:00:18,400 --> 00:00:22,360
Czyny są potworne,
ale człowiek nie jest potworem.
6
00:00:25,680 --> 00:00:29,360
Dlaczego ten kraj
kontynuuje swoją działalność,
7
00:00:29,440 --> 00:00:31,480
kiedy ma prezydenta,
8
00:00:31,560 --> 00:00:34,920
którego zachowanie
jest niezwykle szkodliwe
9
00:00:35,000 --> 00:00:39,400
dla dobra tego kraju
i być może dla dobra świata?
10
00:00:41,640 --> 00:00:45,680
Wartość fundamentu ideologicznego
11
00:00:45,760 --> 00:00:50,040
potęgowana jest dziś
przez strach przed samotnością.
12
00:00:53,400 --> 00:00:57,160
Spotykasz się z ludźmi
i pytasz ich, czym jest prawda.
13
00:00:57,240 --> 00:00:59,240
Co jest białe, a co czarne?
14
00:00:59,320 --> 00:01:01,920
Świetnie, ale trzeba uważać.
15
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
Nie daj się zabić jak Sokrates.
16
00:01:17,320 --> 00:01:19,520
Nie jestem potworem.
17
00:01:20,720 --> 00:01:21,560
Działanie!
18
00:01:30,480 --> 00:01:31,840
{\an8}Nazywam się Nelly Ben Hayoun.
19
00:01:31,920 --> 00:01:36,720
{\an8}Założyłam darmowy uniwersytet
zwany Uniwersytetem Podziemia.
20
00:01:36,800 --> 00:01:41,440
{\an8}Postanowiłam odnaleźć źródło wiedzy
i przywieźć je moim studentom.
21
00:01:41,520 --> 00:01:43,040
{\an8}W walizce.
22
00:01:44,520 --> 00:01:45,440
Czym jest wiedza?
23
00:01:46,520 --> 00:01:47,960
Kto posiadł nasze myśli?
24
00:01:49,040 --> 00:01:50,360
Czy potwór umie myśleć?
25
00:01:51,400 --> 00:01:52,800
Czy jestem potworem?
26
00:01:53,880 --> 00:01:55,320
Czy ty jesteś potworem?
27
00:01:58,000 --> 00:02:00,760
Podczas tej podróży będę z kimś w zmowie.
28
00:02:00,840 --> 00:02:04,000
Jej imię brzmiało Hannah Arendt.
29
00:02:04,080 --> 00:02:05,160
{\an8}Ona nie żyje.
30
00:02:05,240 --> 00:02:07,080
{\an8}Była politycznym teoretykiem.
31
00:02:08,759 --> 00:02:11,400
{\an8}NOWY JORK, USA
32
00:02:12,400 --> 00:02:14,200
- Dzień dobry!
- Witam!
33
00:02:14,280 --> 00:02:16,680
Miło pana poznać. To dla mnie zaszczyt.
34
00:02:17,360 --> 00:02:18,800
Proszę usiąść tutaj.
35
00:02:18,880 --> 00:02:22,080
Kierowałam się filozofią Hannah Arendt
36
00:02:22,160 --> 00:02:26,160
podczas wszystkich rozmów z myślicielami.
37
00:02:26,240 --> 00:02:28,440
- Rozumiem.
- Wcielam się w nią.
38
00:02:28,520 --> 00:02:31,560
- Sam pan widzi…
- A więc to tak.
39
00:02:31,640 --> 00:02:34,680
Rozpoznał pan ten strój?
40
00:02:34,760 --> 00:02:37,560
Już wiem, o czym pani mówi.
41
00:02:37,640 --> 00:02:41,240
Oczywiście znałem Hannah,
ale nie kojarzę tego stroju.
42
00:02:42,640 --> 00:02:45,440
{\an8}Poznałem ją w kwietniu w 1972 roku.
43
00:02:45,520 --> 00:02:47,240
{\an8}PRZYJACIEL HANNAH ARENDT
PROFESOR FILOZOFII
44
00:02:47,320 --> 00:02:49,000
{\an8}Miała wygłosić mowę
45
00:02:49,080 --> 00:02:53,240
{\an8}na mojej uczelni.
46
00:02:53,320 --> 00:02:57,160
To nie ja ją zaprosiłem.
Wtedy nie interesowałem się jej pracą.
47
00:02:57,240 --> 00:02:59,680
- Hannah Arendt to polityczny teoretyk?
- Nie, myślę…
48
00:02:59,760 --> 00:03:02,080
Umarła? Żyje?
49
00:03:02,160 --> 00:03:04,160
- Hannah nie…
- Wie pan…
50
00:03:04,240 --> 00:03:07,920
Musimy omówić podstawy,
a potem przejdziemy dalej.
51
00:03:08,000 --> 00:03:10,560
- Wróćmy do podstaw.
- Dobrze.
52
00:03:10,640 --> 00:03:13,240
Wiemy, że urodziła się w 1906 roku.
53
00:03:13,320 --> 00:03:14,160
Kto?
54
00:03:14,240 --> 00:03:17,920
Hannah Arendt urodziła się
w 1906 roku i zmarła w 1975 roku.
55
00:03:18,000 --> 00:03:21,760
Kiedy umarła, miała kilku zwolenników,
56
00:03:21,840 --> 00:03:23,200
ludzi, którzy…
57
00:03:23,280 --> 00:03:24,320
Dzisiaj.
58
00:03:24,400 --> 00:03:30,240
W drugiej dekadzie naszego wieku
59
00:03:30,320 --> 00:03:33,080
coraz częściej mówi się o niej,
60
00:03:33,160 --> 00:03:37,000
że była jedną z najważniejszych
myślicielek politycznych XX wieku.
61
00:03:37,080 --> 00:03:40,760
Spójrzmy, co dzieje się
nie tylko w Stanach Zjednoczonych,
62
00:03:40,840 --> 00:03:42,720
ale na całym świecie.
63
00:03:42,800 --> 00:03:45,160
Przejście na autorytaryzm,
64
00:03:45,240 --> 00:03:47,680
szerzenie propagandy,
65
00:03:48,840 --> 00:03:54,920
nieustające okłamywanie,
lekceważenie faktów.
66
00:03:55,000 --> 00:03:58,600
Ona mówiła o tych sprawach,
67
00:03:58,680 --> 00:04:04,400
że są znamienne dla XX wieku.
68
00:04:04,480 --> 00:04:10,280
Kiedy skończyła książkę
o korzeniach totalitaryzmu,
69
00:04:10,360 --> 00:04:16,279
stwierdziła,
że totalitarny reżim Hitlera czy Stalina
70
00:04:16,360 --> 00:04:17,560
może się skończyć,
71
00:04:17,640 --> 00:04:22,840
ale ludzie wciąż ulegają pokusie,
by stosować totalitarne praktyki.
72
00:04:22,920 --> 00:04:25,480
I właśnie w takim świecie żyjemy.
73
00:04:25,560 --> 00:04:26,920
Jeśli chodzi o ideologię,
74
00:04:27,000 --> 00:04:31,040
trzeba wiedzieć, że przyjmuje
75
00:04:32,440 --> 00:04:35,000
- wiele form.
- Zgadza się.
76
00:04:35,640 --> 00:04:38,360
Intryguje mnie to,
77
00:04:38,440 --> 00:04:42,840
bo jestem nauczycielką,
która założyła darmowy uniwersytet,
78
00:04:42,920 --> 00:04:48,040
i, rozwijając określone
techniki nauczania,
79
00:04:48,920 --> 00:04:52,000
- mogę tworzyć ideologię.
- Nie.
80
00:04:52,080 --> 00:04:54,800
Ideologia zawsze była dla Hannah
negatywnym pojęciem.
81
00:04:54,880 --> 00:05:00,560
Nie dzieliła ideologii na dobrą lub złą.
82
00:05:00,640 --> 00:05:05,720
Dla niej ideologia stała się
pewnym systemem.
83
00:05:05,800 --> 00:05:09,400
Spójnym systemem,
84
00:05:09,480 --> 00:05:12,360
który próbuje wszystko wyjaśnić.
85
00:05:12,440 --> 00:05:15,720
Ideologia zawiera
pewien rodzaj jednomyślności.
86
00:05:15,800 --> 00:05:18,120
Wszyscy myślą podobnie,
87
00:05:18,200 --> 00:05:20,960
stosują takie same procedury.
88
00:05:21,040 --> 00:05:24,600
Hannah poddawała ideologię krytyce.
89
00:05:27,640 --> 00:05:31,080
{\an8}RATUSZ W SHEFFIELD, ANGLIA
90
00:05:41,720 --> 00:05:43,040
Jak mam się do ciebie zwracać?
91
00:05:43,120 --> 00:05:45,760
- Burmistrzu?
- Jak chcesz…
92
00:05:45,840 --> 00:05:47,840
{\an8}Możesz mówić mi Magid.
93
00:05:47,920 --> 00:05:49,480
{\an8}Ludzie tak do mnie mówią.
94
00:05:49,560 --> 00:05:51,920
{\an8}Mój oficjalny tytuł brzmi…
95
00:05:52,000 --> 00:05:55,240
{\an8}Jego Czcigodny…
96
00:05:57,480 --> 00:06:00,360
Oficjalny tytuł to Jego Czcigodny
97
00:06:00,440 --> 00:06:01,640
Pierwszy Obywatel
98
00:06:01,720 --> 00:06:04,720
Burmistrz Sheffield Radny Magid.
99
00:06:05,600 --> 00:06:08,600
Nie chcę, żeby mnie tak nazywano.
Mów mi Magid.
100
00:06:12,200 --> 00:06:16,080
- Witam w ratuszu w Sheffield.
- Tak.
101
00:06:16,960 --> 00:06:18,760
Coś ci pokażę.
102
00:06:19,480 --> 00:06:22,720
To jest westybul.
103
00:06:22,800 --> 00:06:25,800
Wiszą tu portrety wszystkich burmistrzów.
104
00:06:25,880 --> 00:06:30,920
To jest zdjęcie pierwszego burmistrza.
105
00:06:31,000 --> 00:06:34,480
Reszta to byli burmistrzowie.
106
00:06:34,560 --> 00:06:36,880
Kiedy tu wszedłem, pomyślałem,
107
00:06:36,960 --> 00:06:41,040
że moje zdjęcie będzie przestarzałe
po mojej śmierci,
108
00:06:41,120 --> 00:06:43,120
ale zawsze będzie tu wisieć.
109
00:06:43,200 --> 00:06:46,920
Pomyślałem, że te zdjęcia
nie pokazują żadnej historii.
110
00:06:47,840 --> 00:06:51,240
Można powiedzieć,
że wszystkie pokazują to samo.
111
00:06:51,320 --> 00:06:57,160
Byłoby cudownie, gdyby każde zdjęcie
pokazywało konkretną historię przeszłości.
112
00:06:57,240 --> 00:06:59,560
Gdyby pokazywało jakąś historię.
113
00:06:59,640 --> 00:07:02,360
Postanowiłem, że moje zdjęcie będzie inne.
114
00:07:02,440 --> 00:07:05,720
Przyprowadziłem swojego fotografa.
115
00:07:05,800 --> 00:07:09,000
Samorządowcom odwaliło.
116
00:07:09,080 --> 00:07:12,600
„Pojawiłeś się i chcesz zerwać z tradycją?
117
00:07:12,680 --> 00:07:14,800
Po co zostałeś burmistrzem?
118
00:07:14,880 --> 00:07:16,480
Wszystko zepsujesz”.
119
00:07:16,560 --> 00:07:19,160
Nie rozumieli, dlaczego to robię.
120
00:07:19,240 --> 00:07:22,760
Członkowie establishmentu,
wysoko postawione osoby
121
00:07:22,840 --> 00:07:25,600
powtarzają: „Zawsze tak robiliśmy”.
122
00:07:25,680 --> 00:07:28,560
To żadne wytłumaczenie.
123
00:07:28,640 --> 00:07:33,040
Mieliśmy tradycję,
która zabraniała kobietom głosować.
124
00:07:33,120 --> 00:07:34,080
Rozumiesz?
125
00:07:34,160 --> 00:07:36,880
Zrywamy z tradycjami,
uczymy się nowych rzeczy,
126
00:07:36,960 --> 00:07:40,000
zdajemy sobie sprawę,
że robiliśmy jakieś głupstwa.
127
00:07:40,080 --> 00:07:42,800
Uczymy się i idziemy do przodu.
128
00:07:42,880 --> 00:07:44,920
Ludzie boją się zmian.
129
00:07:45,000 --> 00:07:48,880
{\an8}- To zdjęcie zrobiono tutaj?
- Tak, na dole.
130
00:07:48,960 --> 00:07:52,320
Rozumiem, że sam wybrałeś ramkę?
131
00:07:52,400 --> 00:07:55,840
Tak. Zrobiliśmy zdjęcie w kolorze,
132
00:07:56,560 --> 00:08:00,240
a potem nadaliśmy czarno-białą tonację.
133
00:08:00,320 --> 00:08:04,280
Sam wybrałem strój,
134
00:08:04,360 --> 00:08:08,320
bo chciałem dać do zrozumienia,
że jestem poważny,
135
00:08:08,400 --> 00:08:11,360
ale jednocześnie zamierzam
wprowadzić zmiany.
136
00:08:11,440 --> 00:08:15,880
{\an8}To dlatego włożyłem swoje buty.
Wszystko zostało przemyślane.
137
00:08:17,720 --> 00:08:21,720
To jest sala posiedzeń rady.
138
00:08:21,800 --> 00:08:27,000
Gromadzimy się tu raz w miesiącu
w pierwszą środę miesiąca.
139
00:08:27,080 --> 00:08:30,560
Obradujemy, debatujemy.
140
00:08:30,640 --> 00:08:33,440
Dyskutują tu wszyscy radni.
141
00:08:33,520 --> 00:08:37,760
Zatwierdzamy uchwały,
które wpływają na życie w Sheffield.
142
00:08:37,840 --> 00:08:41,559
Z tamtej sali, przed posiedzeniem,
143
00:08:41,640 --> 00:08:45,720
wchodzi tu kobieta
zwana Dzierżycielem Buławy.
144
00:08:45,800 --> 00:08:49,880
Dzierżyciel Buławy
opiera buławę na ramieniu,
145
00:08:49,960 --> 00:08:52,480
wchodzi do sali i mówi: „Proszę wstać”.
146
00:08:52,560 --> 00:08:55,800
Bez buławy nie możemy
podjąć żadnej decyzji.
147
00:08:55,880 --> 00:08:59,720
Proszę wstać,
idzie Czcigodny Burmistrz Radny Magid…
148
00:08:59,800 --> 00:09:03,080
Wszyscy wstają, a ja sobie myślę:
149
00:09:03,160 --> 00:09:06,560
„Mam sombrero i T-shirt z napisem
»Donald Trump jest niedojdą«”.
150
00:09:06,640 --> 00:09:10,240
Denerwuję się,
bo jestem zwykłym człowiekiem:
151
00:09:10,320 --> 00:09:14,560
„Naprawdę będę przewodził obradom?”.
152
00:09:14,640 --> 00:09:17,320
Wchodzę i każę wszystkim usiąść.
153
00:09:17,400 --> 00:09:18,520
Wykonują polecenie.
154
00:09:18,600 --> 00:09:20,880
Traktuję spotkanie bardzo poważnie,
155
00:09:20,960 --> 00:09:24,280
a w myślach pytam:
„Co tu się, kurna, dzieje?”.
156
00:09:24,360 --> 00:09:25,760
Postawiłem na swoim,
157
00:09:25,840 --> 00:09:30,320
a potem wytłumaczyłem
powód swojego zachowania.
158
00:09:30,400 --> 00:09:34,080
Trochę to przypomina pantomimę.
159
00:09:34,160 --> 00:09:37,040
Ludzie dyskutują, robi się dramatycznie,
160
00:09:37,120 --> 00:09:40,680
ktoś krzyczy z balkonu: „Wstyd!”.
161
00:09:40,760 --> 00:09:45,440
To spore wydarzenie, pełne pasji.
162
00:09:45,520 --> 00:09:47,800
Przyjechałem do Sheffield,
gdy miałem pięć lat.
163
00:09:47,880 --> 00:09:50,280
Byłem uchodźcą, nie mówiłem po angielsku.
164
00:09:50,360 --> 00:09:55,720
Ale dziecko bardzo szybko
się przystosowuje.
165
00:09:55,800 --> 00:09:58,360
Poszedłem do szkoły, uczyłem się.
166
00:09:58,440 --> 00:10:03,680
Pamiętam, że gdy byłem mały,
chciałem być słoniem.
167
00:10:03,760 --> 00:10:06,880
Szybko zrozumiałem,
że nie mogę być słoniem.
168
00:10:06,960 --> 00:10:09,000
Potem chciałem zostać astronautą.
169
00:10:09,080 --> 00:10:12,560
Nigdy nie miałem planu na życie.
170
00:10:12,640 --> 00:10:16,200
Gdybym wtedy usłyszał,
że będę burmistrzem, nie uwierzyłbym.
171
00:10:16,280 --> 00:10:21,480
Ludzie ciągle pytają mnie,
kto był moim wzorem?
172
00:10:21,560 --> 00:10:23,640
- Jasne.
- Ja…
173
00:10:24,280 --> 00:10:26,520
Na nikim się nie wzorowałem.
174
00:10:26,600 --> 00:10:28,720
Szukałem wzorów w Internecie.
175
00:10:28,800 --> 00:10:31,720
Po prostu wchodziłem do Internetu.
176
00:10:31,800 --> 00:10:36,160
Gdy było mi smutno,
szukałem pocieszenia w sieci.
177
00:10:36,240 --> 00:10:38,160
Uczyłem się nowych rzeczy.
Za każdym razem…
178
00:10:38,240 --> 00:10:40,520
Miałem tylko Internet.
179
00:10:40,600 --> 00:10:44,160
Mieszkałem w Sheffield,
ale to był cały mój świat.
180
00:10:44,240 --> 00:10:46,600
Po prostu wchodziłem do Internetu.
181
00:10:46,680 --> 00:10:48,880
To było moje źródło wiedzy.
182
00:10:53,520 --> 00:10:55,640
Gdzie jest źródło wiedzy?
183
00:10:56,280 --> 00:10:59,240
Dawniej zamożne osoby decydowały
184
00:10:59,320 --> 00:11:02,200
o przyszłości i edukacji innych ludzi.
185
00:11:02,280 --> 00:11:04,280
Niesamowite jest to,
186
00:11:04,360 --> 00:11:06,520
że dziś nie musimy polegać
na zamożnych osobach,
187
00:11:06,600 --> 00:11:11,320
bo mamy źródła wiedzy takie jak Internet,
możemy zdobywać wiedzę w inny sposób.
188
00:11:11,400 --> 00:11:14,240
Dawniej wiedza była ograniczona.
189
00:11:14,320 --> 00:11:17,200
Trzeba było się wysilić,
żeby czegoś się nauczyć.
190
00:11:17,280 --> 00:11:18,480
Mogliśmy tylko…
191
00:11:18,560 --> 00:11:20,440
Stąd te szalone historie osób,
192
00:11:20,520 --> 00:11:23,880
które wyruszały w podróż,
żeby zdobyć wiedzę.
193
00:11:24,760 --> 00:11:28,400
W historii Sheffield
było sporo radykalnych działań
194
00:11:28,480 --> 00:11:30,520
i politycznego radykalizmu.
195
00:11:30,600 --> 00:11:32,840
Na przykład ruch sufrażystek.
196
00:11:32,920 --> 00:11:35,400
Walka o prawo wyborcze kobiet
zaczęła się w Sheffield.
197
00:11:35,480 --> 00:11:39,480
Tutaj działało
pierwsze towarzystwo sufrażystek.
198
00:11:39,560 --> 00:11:42,760
Niejaka Mary Ann Rosen
199
00:11:42,840 --> 00:11:47,080
pomogła zwalczyć handel niewolnikami
w Zjednoczonym Królestwie.
200
00:11:47,600 --> 00:11:49,080
Jednym z powodów,
201
00:11:49,160 --> 00:11:52,360
dla którego przyciągam uwagę,
202
00:11:52,440 --> 00:11:55,280
jest upadła demokracja.
203
00:11:55,360 --> 00:11:56,920
Mam na myśli to,
204
00:11:57,000 --> 00:12:00,480
że jeśli spojrzymy na jakikolwiek rząd,
lokalny czy krajowy,
205
00:12:00,560 --> 00:12:03,760
osoby, które reprezentują społeczeństwo,
206
00:12:03,840 --> 00:12:07,440
nie są w ogóle podobne
do członków tego społeczeństwa.
207
00:12:07,520 --> 00:12:10,960
Weźmy nasz rząd, ministrów.
208
00:12:11,040 --> 00:12:12,720
To milionerzy.
209
00:12:12,800 --> 00:12:16,400
Jak oni mają zrozumieć
dzieci dotknięte ubóstwem?
210
00:12:16,480 --> 00:12:21,640
Jak mają dostrzec korzyści,
które ubodzy czerpią ze sztuki?
211
00:12:21,720 --> 00:12:25,160
Zamożne osoby miały dostęp do wszystkiego.
212
00:12:25,240 --> 00:12:29,320
Aby mieć kontrolę i władzę,
wystarczy ogłupić naród,
213
00:12:29,400 --> 00:12:33,320
żeby nie potrafił przejąć tej władzy.
214
00:12:33,400 --> 00:12:35,280
Gdyby wszyscy zrozumieli,
215
00:12:35,360 --> 00:12:41,080
że to większość ma siłę, a nie mniejszość,
moglibyśmy przeprowadzić rewolucję.
216
00:12:41,160 --> 00:12:46,400
Ale jeśli chcesz pozostać na szczycie,
będziesz trzymać ludzi w niewiedzy.
217
00:12:47,400 --> 00:12:52,000
{\an8}Myśliciele polityczni są ważni,
bo propagują pewną ideę,
218
00:12:52,080 --> 00:12:54,840
{\an8}pewne podstawowe zagadnienie.
219
00:12:55,560 --> 00:13:00,160
Według Arendt zasadniczą ideą
dla procesu myślowego
220
00:13:00,240 --> 00:13:02,000
jest mnogość.
221
00:13:02,080 --> 00:13:07,200
Chodzi o to, że każdy z nas rodzi się,
222
00:13:07,280 --> 00:13:09,560
mając inne spojrzenie na świat.
223
00:13:09,640 --> 00:13:10,960
Polityka!
224
00:13:11,040 --> 00:13:13,680
Polityka nie istnieje bez mnogości.
225
00:13:13,760 --> 00:13:19,920
To dlatego dzisiejsza polityka
byłaby dla Arendt katastrofą.
226
00:13:20,000 --> 00:13:23,560
Próbując osiągnąć jednomyślność opinii,
227
00:13:23,640 --> 00:13:26,720
zabijamy politykę, zabijamy mnogość.
228
00:13:26,800 --> 00:13:31,360
To zasadnicze zagadnienie
w myśleniu Arendt.
229
00:13:31,440 --> 00:13:36,080
Według niej warunkiem działań politycznych
230
00:13:36,160 --> 00:13:38,120
jest mnogość.
231
00:13:47,760 --> 00:13:51,840
Jest mi niezmiernie miło ogłosić,
232
00:13:51,920 --> 00:13:53,520
że miasto Sheffield
233
00:13:53,600 --> 00:14:00,080
zagłosowało za stworzeniem
darmowego uniwersytetu
234
00:14:00,160 --> 00:14:04,560
i za wprowadzeniem darmowej edukacji
dla każdego obywatela Sheffield.
235
00:14:30,840 --> 00:14:33,800
{\an8}SIEDZIBA INTERNET ARCHIVE
SAN FRANCISCO
236
00:14:40,360 --> 00:14:43,120
Mówisz, że Internet jest miejscem,
237
00:14:43,200 --> 00:14:48,640
w którym możemy dzielić się wiedzą
i komunikować z innymi ludźmi.
238
00:14:48,720 --> 00:14:50,920
Archaiczny homo sapiens czy neandertalczyk
239
00:14:51,000 --> 00:14:55,320
nie potrzebował Internetu,
żeby się komunikować.
240
00:14:55,400 --> 00:15:00,400
{\an8}Internet jest tylko nowym krokiem naprzód,
241
00:15:00,480 --> 00:15:02,480
{\an8}ale jakże niesamowity to krok.
242
00:15:02,560 --> 00:15:06,640
{\an8}To nie tylko mechanizm
służący do przekazywania informacji,
243
00:15:06,720 --> 00:15:08,400
{\an8}ale sercem są komputery.
244
00:15:08,480 --> 00:15:09,960
- Prawda?
- Tak.
245
00:15:10,040 --> 00:15:12,560
Komputery zaczynają być interesujące.
246
00:15:12,640 --> 00:15:17,240
Ludzie chcieli,
żeby maszyny odpowiadały na pytania.
247
00:15:17,320 --> 00:15:22,160
Już w latach 80. był to radykalny pogląd.
248
00:15:22,240 --> 00:15:24,480
Potem chcieliśmy, by każdy coś publikował.
249
00:15:24,560 --> 00:15:26,680
To był radykalny pomysł.
250
00:15:26,760 --> 00:15:31,200
Dziś to jest powszechne,
robimy to na co dzień.
251
00:15:32,280 --> 00:15:34,600
Co będzie dalej?
252
00:15:34,680 --> 00:15:38,760
Jak sprawić, żeby pomysły ludzi
253
00:15:38,840 --> 00:15:43,760
warte były propagowania
w odpowiednich miejscach?
254
00:15:43,840 --> 00:15:48,600
Pobudzamy i zachowujemy
wielorakość ludzkiego wariactwa.
255
00:15:48,680 --> 00:15:51,960
To jest siedziba główna Internet Archive.
256
00:15:53,240 --> 00:15:55,240
Pracownicy poświęcają się,
257
00:15:55,320 --> 00:15:59,920
żeby informacja była dostępna
za darmo dla wszystkich ludzi.
258
00:16:00,000 --> 00:16:02,280
Nie pobieramy opłat.
259
00:16:02,360 --> 00:16:07,160
Chodzi o to,
żeby spróbować zbudować idealny Internet
260
00:16:07,240 --> 00:16:09,720
z powszechnym dostępem do wiedzy.
261
00:16:09,800 --> 00:16:12,600
Dygitalizujemy tysiąc książek dziennie.
262
00:16:12,680 --> 00:16:16,040
Tysiąc książek? Ile macie takich urządzeń?
263
00:16:16,120 --> 00:16:16,960
Setki.
264
00:16:17,040 --> 00:16:19,960
Dygitalizujemy książki w wielu krajach.
265
00:16:20,040 --> 00:16:24,280
Szukamy książek,
które powinny przetrwać próbę czasu.
266
00:16:25,880 --> 00:16:30,520
The Family Matters,
dwa stulecia rodziny z Ontario w Kanadzie.
267
00:16:30,600 --> 00:16:33,760
Kto wybiera książki,
które zostaną zeskanowane?
268
00:16:33,840 --> 00:16:39,040
Zazwyczaj biblioteki.
Płacą nam 12 centów za stronę.
269
00:16:39,120 --> 00:16:42,520
Dygitalizujemy je i udostępniamy w sieci.
270
00:16:43,440 --> 00:16:45,320
Dostajemy też książki od ludzi.
271
00:16:45,400 --> 00:16:48,280
Chcemy mieć choć jedną kopię
z każdego wydania.
272
00:16:55,760 --> 00:16:59,480
To są serwery Internet Archive.
273
00:16:59,560 --> 00:17:02,680
To około dziesięciu petabajtów danych.
274
00:17:02,760 --> 00:17:06,200
Mamy mega, giga, tera, peta.
275
00:17:06,280 --> 00:17:08,480
Tu jest w sumie dziesięć petabajtów
276
00:17:08,560 --> 00:17:12,160
z 40-petabajtowej kolekcji,
którą dysponuje Internet Archive.
277
00:17:12,240 --> 00:17:16,599
Fantastyczne jest to,
że światełka coś oznaczają.
278
00:17:16,680 --> 00:17:18,760
Kiedy światełko miga,
279
00:17:18,839 --> 00:17:21,359
ktoś albo coś wysyła, albo pobiera
280
00:17:21,440 --> 00:17:22,480
z Internet Archive.
281
00:17:22,560 --> 00:17:26,640
Porównuję to do regałów w bibliotece.
282
00:17:26,720 --> 00:17:31,120
Kiedy jesteś w bibliotece,
możesz wyjąć książkę z regału.
283
00:17:31,200 --> 00:17:32,400
Jasne.
284
00:17:32,480 --> 00:17:33,720
Tu jest coś lepszego.
285
00:17:33,800 --> 00:17:38,480
Widzisz, jak gdzieś na świecie
ktoś właśnie czyta książkę.
286
00:17:39,400 --> 00:17:43,640
- Siedzisz tu czasem i…
- Tak. To jest piękne.
287
00:17:43,720 --> 00:17:45,160
System działa przez całą dobę?
288
00:17:45,240 --> 00:17:47,800
- Tak.
- A jeśli wyłączą prąd?
289
00:17:47,880 --> 00:17:49,240
Robi się ciemno.
290
00:17:49,320 --> 00:17:50,640
I?
291
00:17:50,720 --> 00:17:53,080
Nikt nie ma dostępu do tej bazy.
292
00:17:53,160 --> 00:17:56,360
Na szczęście mamy kopię bazy
w Richmond w Kalifornii.
293
00:17:56,440 --> 00:17:59,280
Mamy też częściową kopię w Amsterdamie
294
00:17:59,360 --> 00:18:02,400
i częściową kopię w Aleksandrii w Egipcie.
295
00:18:02,480 --> 00:18:03,440
Serio.
296
00:18:03,520 --> 00:18:07,440
- Kim są ci ludzie?
- To my.
297
00:18:07,520 --> 00:18:08,360
My.
298
00:18:08,440 --> 00:18:13,600
Ci ludzie poświęcili swoje życie,
żeby zbudować Internet Archive.
299
00:18:13,680 --> 00:18:16,800
Są jak Terakotowa Armia z Xi’an w Chinach.
300
00:18:16,880 --> 00:18:20,760
Jeśli przepracujesz w Archive trzy lata,
301
00:18:20,840 --> 00:18:22,240
zbudujemy twoją figurę.
302
00:18:22,320 --> 00:18:23,560
To ja.
303
00:18:24,640 --> 00:18:28,080
Jest ich dużo więcej.
304
00:18:28,160 --> 00:18:29,600
To są…
305
00:18:30,400 --> 00:18:32,880
- Więcej superkomputerów.
- To jest Internet.
306
00:18:33,560 --> 00:18:35,320
Sieć WWW.
307
00:18:35,400 --> 00:18:39,160
Powszechny dostęp do wiedzy.
308
00:18:39,840 --> 00:18:41,320
Co to znaczy?
309
00:18:41,400 --> 00:18:45,400
Zaczęliśmy tworzyć kolekcję,
310
00:18:46,040 --> 00:18:51,120
która miała być podstawowym archiwum.
311
00:18:51,200 --> 00:18:53,760
Z tego miała powstać biblioteka,
312
00:18:53,840 --> 00:18:57,400
którą ludzie mogliby wykorzystać do nauki,
313
00:18:57,480 --> 00:19:01,480
do dziennikarstwa, do spełniania marzeń.
314
00:19:01,560 --> 00:19:06,200
Potem chcemy zebrać ich pracę
i z powrotem zarchiwizować.
315
00:19:06,280 --> 00:19:08,800
To proces cykliczny.
316
00:19:17,560 --> 00:19:21,640
Co sądzisz o VR?
Jak chciałabyś ją wykorzystać?
317
00:19:21,720 --> 00:19:23,720
Kogo umieściłabyś w tej przestrzeni?
318
00:19:24,680 --> 00:19:27,160
Czy dostrzegasz zastosowanie techniczne,
319
00:19:27,240 --> 00:19:30,880
edukacyjne, profesjonalne?
320
00:19:30,960 --> 00:19:33,280
Kogo przyjęłabyś do zespołu,
321
00:19:33,360 --> 00:19:37,640
który miałby zastanowić się
nad przyszłością tej technologii?
322
00:19:39,080 --> 00:19:42,360
Jakie są jej atuty,
a jakie rodzi problemy?
323
00:19:43,520 --> 00:19:46,640
Co z Google?
Ona umarła, zanim stworzono Google.
324
00:19:46,720 --> 00:19:49,520
Co sądziłaby o Google?
Nie chciałabyś o to zapytać?
325
00:20:01,000 --> 00:20:02,520
Hannah.
326
00:20:02,600 --> 00:20:04,320
Owszem, nie znasz się na tym.
327
00:20:04,400 --> 00:20:07,800
VR, czyli wirtualna rzeczywistość.
328
00:20:07,880 --> 00:20:11,040
To interaktywne,
wygenerowane komputerowo doświadczenie.
329
00:20:11,120 --> 00:20:15,880
Aby wejść do tego wirtualnego świata,
musimy założyć specjalne gogle.
330
00:20:15,960 --> 00:20:19,320
AR, czyli rzeczywistość rozszerzona.
331
00:20:19,400 --> 00:20:24,200
Cyfrowe elementy zostają dodane
do naszej rzeczywistości
332
00:20:24,280 --> 00:20:27,920
za pośrednictwem aparatu lub smartfona.
333
00:20:28,000 --> 00:20:29,160
Mam nadzieję, że to jasne.
334
00:20:29,240 --> 00:20:31,440
Podstawową misją Google jest to,
335
00:20:31,520 --> 00:20:36,720
{\an8}żeby udostępnić informacje ludziom
na całym świecie w przystępny sposób.
336
00:20:36,800 --> 00:20:38,960
{\an8}Informacja ma być ogólnodostępna.
337
00:20:39,040 --> 00:20:40,400
{\an8}Często mówimy,
338
00:20:40,480 --> 00:20:46,040
{\an8}że VR umożliwia pewne doświadczenia.
339
00:20:46,120 --> 00:20:50,040
Rzadziej odwołujemy się do wiedzy,
a częściej do informacji.
340
00:20:50,120 --> 00:20:53,200
Spójrzmy na rzeczywistość rozszerzoną.
341
00:20:53,280 --> 00:20:57,720
Nakłada ona inteligentne warstwy
na rzeczywistość.
342
00:20:57,800 --> 00:21:00,800
Czy możemy cię poprowadzić,
żebyś zrozumiała świat,
343
00:21:00,880 --> 00:21:02,000
używając technologii?
344
00:21:02,080 --> 00:21:04,520
Ciąży na nas wielka odpowiedzialność.
345
00:21:04,600 --> 00:21:06,880
Technologia daje władzę.
346
00:21:06,960 --> 00:21:11,120
Pora stworzyć nowe przestrzenie
i sprawdzić, jak ludzie je wykorzystają.
347
00:21:11,200 --> 00:21:14,280
Czy możemy traktować VR jako przyszłość,
348
00:21:14,360 --> 00:21:17,200
do której zmierza Google?
349
00:21:17,280 --> 00:21:22,680
VR, AR, technologie immersyjne
dają ludziom supermoce.
350
00:21:22,760 --> 00:21:26,280
„Mogę zabrać cię dokądkolwiek.
Mogę dać ci cokolwiek.
351
00:21:26,360 --> 00:21:28,520
Mogę tłumaczyć coś w czasie rzeczywistym”.
352
00:21:28,600 --> 00:21:30,520
Mogę…
353
00:21:30,600 --> 00:21:35,720
To tak, jakbyśmy usprawnili to, co robimy,
354
00:21:35,800 --> 00:21:37,680
ale z dużo większą mocą.
355
00:21:38,440 --> 00:21:40,840
Potrzebujemy do tego wielu zespołów.
356
00:21:40,920 --> 00:21:42,080
Prawda?
357
00:21:42,160 --> 00:21:45,000
Mam jedno marzenie.
Czy możemy odtworzyć zoo w VR?
358
00:21:45,080 --> 00:21:46,560
Prawdziwe zoo byłyby niepotrzebne.
359
00:21:46,640 --> 00:21:49,760
Dzieci mogłyby pójść do zoo
i zobaczyć żyrafy
360
00:21:49,840 --> 00:21:51,400
w naturalnym środowisku.
361
00:21:51,480 --> 00:21:54,840
Dzieci mogłyby do nich podejść.
362
00:21:54,920 --> 00:21:58,680
Owszem, tu liczy się wiedza
i przekazywanie jej dalej.
363
00:21:58,760 --> 00:22:02,560
Pomagamy dodawać inteligentne warstwy
do tego, na co patrzymy.
364
00:22:02,640 --> 00:22:05,840
Czym jest edukacja w tym kontekście?
365
00:22:05,920 --> 00:22:07,600
{\an8}Myślę, że Hannah Arendt
366
00:22:08,160 --> 00:22:13,000
{\an8}była niezależną myślicielką.
367
00:22:13,080 --> 00:22:15,600
{\an8}Po niemiecku to selbstdenker.
368
00:22:15,680 --> 00:22:18,240
Nie była związana z żadną szkołą.
369
00:22:18,320 --> 00:22:21,520
Nie była marksistką ani liberałem.
370
00:22:21,600 --> 00:22:24,600
Jednym z powodów,
371
00:22:24,680 --> 00:22:28,360
dla którego odżyła pamięć
o Hannah Arendt, jest to,
372
00:22:28,440 --> 00:22:33,920
że dostrzegamy świeży sposób myślenia
w świecie bez ideologii.
373
00:22:34,000 --> 00:22:35,080
Tak?
374
00:22:36,160 --> 00:22:39,800
Pewne aspekty związane z Arendt
375
00:22:39,880 --> 00:22:42,440
wydadzą się niektórym skrajne,
376
00:22:42,520 --> 00:22:46,160
a innym konserwatywne.
377
00:22:46,240 --> 00:22:50,040
Ona miała konserwatywne
podejście do nauki.
378
00:22:50,920 --> 00:22:55,080
Uważała, że ludzie muszą być wykształceni
379
00:22:55,160 --> 00:22:59,280
i że nie powinno łączyć się
edukacji z polityką.
380
00:22:59,360 --> 00:23:03,240
{\an8}UNIWERSYTET W CAMBRIDGE, ANGLIA
381
00:23:03,320 --> 00:23:05,280
WYDATKI INWESTYCYJNE
WYDATKI RZĄDOWE
382
00:23:05,360 --> 00:23:06,320
OPODATKOWANIE
383
00:23:06,400 --> 00:23:07,360
PRZYCHÓD PODATKOWY
384
00:23:07,440 --> 00:23:10,640
{\an8}To model angielskiej gospodarki
z 1949 roku
385
00:23:10,720 --> 00:23:14,600
{\an8}zbudowany przez
Billa Phillipsa i Waltera Newlyna.
386
00:23:14,680 --> 00:23:19,760
To metafora o pieniądzach i wodzie.
387
00:23:19,840 --> 00:23:22,120
Mamy źródła dochodu, przepływ gotówki,
388
00:23:22,200 --> 00:23:26,400
płynność, wypompowywanie, i tak dalej.
389
00:23:26,480 --> 00:23:30,440
To nie jest tylko metafora.
Tak naprawdę to komputer analogowy.
390
00:23:30,520 --> 00:23:34,120
Odpowiednio „skaluje” tę metaforę.
391
00:23:34,200 --> 00:23:38,120
Tędy płynie woda,
która reprezentuje pieniądze,
392
00:23:38,200 --> 00:23:40,360
przepływ pieniędzy w gospodarce.
393
00:23:40,440 --> 00:23:43,840
Możemy to przyspieszyć do obecnych czasów?
394
00:23:43,920 --> 00:23:44,800
Odrobinę.
395
00:23:44,880 --> 00:23:48,440
Pojawia się pewien problem,
bo w latach 70. mieliśmy stagflację,
396
00:23:48,520 --> 00:23:50,360
a model nie odwzorowuje inflacji.
397
00:23:50,440 --> 00:23:53,520
- Zobaczmy, jak działa.
- Włączę go. Popłynie woda.
398
00:23:53,600 --> 00:23:56,480
Potem zbudujemy maszynę
reprezentującą wiedzę.
399
00:23:56,560 --> 00:23:59,000
Pewnie. Świetny pomysł.
400
00:23:59,080 --> 00:24:00,960
- Gotowa?
- Tak.
401
00:24:06,080 --> 00:24:08,040
Kto płaci za kształcenie wyższe?
402
00:24:08,120 --> 00:24:10,720
Dawniej finansował je rząd,
403
00:24:10,800 --> 00:24:13,600
ale chcieli się z tego wycofać.
404
00:24:13,680 --> 00:24:19,480
Postanowili zlikwidować fundusz
i przerzucić opłaty na studentów.
405
00:24:19,560 --> 00:24:22,360
Jednak studenci nie mieli pieniędzy.
406
00:24:22,440 --> 00:24:24,400
Więc jak je zdobyli?
407
00:24:24,480 --> 00:24:28,800
Rząd pożyczył pieniądze od spółki
udzielającej pożyczek studenckich
408
00:24:28,880 --> 00:24:30,840
i przetransferował je tam.
409
00:24:30,920 --> 00:24:33,960
Pieniądze poszły tam zamiast tu.
410
00:24:34,040 --> 00:24:36,680
Nie miały wpływu na gospodarkę.
411
00:24:36,760 --> 00:24:40,600
Rząd zwyczajnie ukrył dług publiczny
412
00:24:40,680 --> 00:24:43,120
na studenckich kontach bankowych.
413
00:24:43,200 --> 00:24:46,880
Gdybyś miał zbudować
maszynę reprezentującą wiedzę…
414
00:24:47,960 --> 00:24:51,400
postrzegając ludzi
jako udziałowców wiedzy,
415
00:24:51,480 --> 00:24:54,200
model wyglądałby inaczej, prawda?
416
00:24:54,280 --> 00:24:58,760
To bardzo ciekawy pomysł. Wiedza…
417
00:24:58,840 --> 00:25:02,000
Narysujemy schemat?
418
00:25:02,080 --> 00:25:04,360
- Możemy spróbować.
- Wyobraźmy to sobie.
419
00:25:04,440 --> 00:25:07,360
Osobiście zacząłbym od…
420
00:25:07,440 --> 00:25:10,160
W tym wypadku zacząłbym od narodzin.
421
00:25:12,320 --> 00:25:15,120
- Na dole jest śmierć.
- Jasne.
422
00:25:15,200 --> 00:25:18,960
Tu mamy wielki wodospad,
czyli rodzi się mnóstwo osób.
423
00:25:19,040 --> 00:25:22,920
Spadają na dół maszyny,
gdzie po prostu umierają.
424
00:25:23,000 --> 00:25:26,800
Pośrodku mamy wiek szkolny,
425
00:25:26,880 --> 00:25:30,240
potem są studia,
426
00:25:30,320 --> 00:25:32,800
a dalej jest praca.
427
00:25:32,880 --> 00:25:37,400
Niektórzy ludzie pracują,
inni są bezrobotni.
428
00:25:38,600 --> 00:25:40,560
Niektórzy mają pracę.
429
00:25:42,120 --> 00:25:44,160
Ci studiują, zdobywają wiedzę.
430
00:25:44,240 --> 00:25:46,800
Kto za to płaci? Już to widzieliśmy.
431
00:25:46,880 --> 00:25:49,000
Muszę uwzględnić maszynę Phillipsa
432
00:25:49,080 --> 00:25:52,800
z wszystkimi przepływami wody.
433
00:25:54,000 --> 00:25:54,960
Interesujące.
434
00:25:55,040 --> 00:25:58,320
Bierzesz pod uwagę maszynę Phillipsa
435
00:25:58,400 --> 00:26:01,680
i chcesz połączyć ją z naszym modelem?
436
00:26:01,760 --> 00:26:05,560
- To jest powiązane ze sobą.
- Chciałam niezależną maszynę.
437
00:26:05,640 --> 00:26:08,240
Będzie niezależna, ale trzeba je połączyć.
438
00:26:08,320 --> 00:26:11,840
- Gospodarka łączy się z wiedzą.
- Dobra.
439
00:26:11,920 --> 00:26:15,240
- Maszyny są połączone.
- Dlaczego?
440
00:26:15,320 --> 00:26:19,480
Kto płaci za studia?
441
00:26:20,240 --> 00:26:22,600
Kto dziś posiada pieniądze?
442
00:26:22,680 --> 00:26:25,800
Google, społeczeństwo wiedzy,
społeczeństwo informacyjne.
443
00:26:25,880 --> 00:26:28,800
Wiedza i gospodarka są ze sobą połączone.
444
00:26:28,880 --> 00:26:33,640
- Myślisz, że zawsze były połączone?
- Oczywiście.
445
00:26:33,720 --> 00:26:35,040
Inżynierowie są przekonani,
446
00:26:35,120 --> 00:26:37,240
że rewolucja przemysłowa
była dużo ważniejsza
447
00:26:37,320 --> 00:26:38,840
niż rewolucja francuska.
448
00:26:38,920 --> 00:26:44,200
Z naszej perspektywy liczy się bogactwo,
które zawdzięczamy rewolucji przemysłowej.
449
00:26:44,720 --> 00:26:47,520
Zatem wiedza
jest ściśle powiązana z gospodarką.
450
00:26:47,600 --> 00:26:48,520
Tak.
451
00:26:48,600 --> 00:26:49,920
{\an8}EKSPORTY
452
00:26:51,240 --> 00:26:54,560
Co powinnam zawieźć moim studentom?
453
00:26:55,320 --> 00:26:58,920
Wodę. Z dwóch powodów.
454
00:26:59,000 --> 00:27:02,480
Po pierwsze, składamy się głównie z wody,
455
00:27:02,560 --> 00:27:05,720
potrzebujemy wody,
od niej wszystko się zaczyna.
456
00:27:05,800 --> 00:27:09,080
Woda jest też metaforą
w zasadzie wszystkiego.
457
00:27:09,160 --> 00:27:11,800
Wszystko zaczyna się od wody.
458
00:27:16,600 --> 00:27:21,880
Istnieje przekonanie, że edukacja i wiedza
są niezależne od gospodarki.
459
00:27:21,960 --> 00:27:22,800
Tak.
460
00:27:22,880 --> 00:27:27,240
- Podaję to w wątpliwość, ponieważ…
- I słusznie.
461
00:27:27,320 --> 00:27:30,280
{\an8}Hannah dążyła do tego,
462
00:27:30,360 --> 00:27:33,240
{\an8}żeby uświadomić ludzi…
463
00:27:33,840 --> 00:27:38,280
{\an8}Hannah Arendt wiedziała,
czym może być godność polityki.
464
00:27:38,360 --> 00:27:40,840
Nie tylko w sensie utopijnym.
465
00:27:40,920 --> 00:27:45,600
Myślała, że realizowano pewną politykę,
466
00:27:45,680 --> 00:27:50,000
którą czasem nazywała publiczną wolnością.
467
00:27:50,080 --> 00:27:53,760
Realizowano ją w Wielkim Pałacu,
podczas rewolucji amerykańskiej
468
00:27:53,840 --> 00:27:56,240
i Komuny Paryskiej.
469
00:27:56,320 --> 00:28:01,600
To nie jest tylko utopijna idea.
470
00:28:01,680 --> 00:28:04,240
Ona istniała i znów może istnieć,
471
00:28:04,320 --> 00:28:09,280
jeśli ludzie ją wykreują,
ale Hannah zaznaczała,
472
00:28:09,960 --> 00:28:14,760
że aby podkreślić godność
i osobliwość polityki,
473
00:28:14,840 --> 00:28:18,160
należy wyraźnie rozróżnić
474
00:28:18,240 --> 00:28:23,040
sferę polityczną i społeczną.
475
00:28:23,120 --> 00:28:26,880
Gospodarkę zaliczała do sfery społecznej.
476
00:28:26,960 --> 00:28:30,600
Zatem wyraźnie rozróżniała
477
00:28:30,680 --> 00:28:34,200
politykę i gospodarkę.
478
00:28:34,280 --> 00:28:38,560
Jeśli miałbym skrytykować Arendt…
479
00:28:39,240 --> 00:28:43,120
Jeśli poważnie traktujesz swój pogląd,
480
00:28:43,200 --> 00:28:48,840
pogląd Arendt dotyczący
polityki, działań, mnogości,
481
00:28:48,920 --> 00:28:52,680
musisz wziąć pod uwagę
482
00:28:52,760 --> 00:28:56,160
warunki gospodarcze,
które temu towarzyszą.
483
00:28:56,240 --> 00:29:01,720
To moja osobista krytyka.
Według mnie to mankament jej założeń.
484
00:29:01,800 --> 00:29:04,280
{\an8}SZKOŁA ŚRODOWISKOWA W TOKIO
JAPONIA
485
00:29:08,360 --> 00:29:10,440
- Miło mi cię poznać.
- Mnie również.
486
00:29:10,520 --> 00:29:14,520
To nasza szkoła, jesteśmy na parterze.
487
00:29:14,600 --> 00:29:17,560
Nie ma tu dzieci, wszystkie są na górze.
488
00:29:18,280 --> 00:29:22,600
W zeszłym tygodniu
wróciliśmy z letniego obozu.
489
00:29:22,680 --> 00:29:25,520
Dzieci mają opisać swoje wspomnienia
490
00:29:25,600 --> 00:29:28,680
związane z obozem. Idziemy na górę?
491
00:29:37,200 --> 00:29:38,960
Spotkałam się z pytaniem,
492
00:29:39,040 --> 00:29:41,760
czym się różni twoja szkoła od innych?
493
00:29:41,840 --> 00:29:44,440
{\an8}Jedną z głównych zalet
naszej szkoły jest to,
494
00:29:44,520 --> 00:29:47,560
{\an8}że mamy koncepcyjny program nauczania.
495
00:29:47,640 --> 00:29:49,600
Nie skupia się na aktywności.
496
00:29:49,680 --> 00:29:51,480
Chcemy, żeby dzieci wchłaniały
497
00:29:51,560 --> 00:29:55,560
i doceniały koncepcje i kojarzyły pojęcia.
498
00:29:55,640 --> 00:29:57,920
Stawiamy na interdyscyplinarność.
499
00:29:58,000 --> 00:30:02,720
Patrzenie na problem z różnych perspektyw,
500
00:30:02,800 --> 00:30:06,720
nabywanie umiejętności,
myślenie w różnych obszarach,
501
00:30:06,800 --> 00:30:09,120
dostrzeganie,
jak się pokrywają i łączą ze sobą,
502
00:30:09,200 --> 00:30:12,960
jakie są zależności między nimi.
503
00:30:13,040 --> 00:30:17,520
Każdy rocznik ma wolny czas w tygodniu.
504
00:30:18,240 --> 00:30:20,960
Uczniowie mogą robić cokolwiek.
505
00:30:21,040 --> 00:30:22,800
Nie mówimy im, co mają robić.
506
00:30:22,880 --> 00:30:25,360
Sami o tym decydują.
507
00:30:25,440 --> 00:30:29,520
Mogą leniuchować,
czytać książkę, pójść do parku.
508
00:30:29,600 --> 00:30:32,000
Wychodzą na zewnątrz bez opiekuna.
509
00:30:32,080 --> 00:30:34,880
Ufamy, że potrafią ocenić sytuację.
510
00:30:35,840 --> 00:30:39,880
To bardzo ważny czas,
w którym decydują, co się wydarzy.
511
00:30:39,960 --> 00:30:43,560
Wszystko wówczas zależy od ucznia.
512
00:30:47,640 --> 00:30:50,880
{\an8}SZKOŁA POETYCKICH OBLICZEŃ
NOWY JORK
513
00:30:50,960 --> 00:30:54,560
{\an8}Chcieliśmy stworzyć inną przestrzeń.
514
00:30:54,640 --> 00:30:58,400
{\an8}Ludzie przyjeżdżają do Nowego Jorku,
by zdobyć tytuł magistra sztuk pięknych,
515
00:30:58,480 --> 00:31:00,520
{\an8}płacąc za to mnóstwo pieniędzy.
516
00:31:00,600 --> 00:31:02,720
Pomyśleliśmy, że to jakiś obłęd.
517
00:31:02,800 --> 00:31:06,120
Proponujemy krótszy
i intensywniejszy kurs.
518
00:31:06,200 --> 00:31:10,920
To połączenie studiów stacjonarnych
i obozu w terenie.
519
00:31:11,000 --> 00:31:14,920
Stworzyliśmy alternatywę,
520
00:31:15,000 --> 00:31:19,200
dziesięciotygodniowy,
dobrze zorganizowany kurs.
521
00:31:19,280 --> 00:31:23,640
Dlaczego nie staraliście się
o akredytację uniwersytecką?
522
00:31:23,720 --> 00:31:25,480
Nauka trwa dziesięć tygodni,
523
00:31:25,560 --> 00:31:29,160
ale studenci nie zdobywają
tytułu magistra.
524
00:31:29,240 --> 00:31:30,720
Działamy nieoficjalnie.
525
00:31:30,800 --> 00:31:35,560
Rozumiesz, nie mamy akredytacji…
526
00:31:35,640 --> 00:31:39,640
Prowadzimy placówkę tak, jak chcemy.
527
00:31:39,720 --> 00:31:42,040
Nie ubiegaliśmy się o akredytację.
528
00:31:42,120 --> 00:31:45,000
Nazwa prawna naszej szkoły to SFPC.
529
00:31:45,080 --> 00:31:47,440
Nie możemy dodać słowa „szkoła”
do nazwy prawnej,
530
00:31:47,520 --> 00:31:50,560
bo musielibyśmy podlegać
pod kuratorium oświaty.
531
00:31:50,640 --> 00:31:55,320
Chcemy stanowić alternatywę,
więc wybraliśmy inną drogę.
532
00:31:57,120 --> 00:32:00,480
Nie mamy akredytacji,
ale nasi studenci zdobywają wiedzę,
533
00:32:00,560 --> 00:32:02,880
choć nie otrzymują stopnia naukowego.
534
00:32:02,960 --> 00:32:05,840
Znając twórczość Hannah Arendt,
535
00:32:05,920 --> 00:32:09,280
nie sądzi pan, że jednym
z jej głównych postulatów było to,
536
00:32:09,360 --> 00:32:14,600
żeby edukacja była niezależna od rządu?
537
00:32:14,680 --> 00:32:20,560
Uważała, że to katastrofa,
jeśli państwo steruje edukacją.
538
00:32:20,640 --> 00:32:26,600
Edukacja powinna być
sprawą prywatną i społeczną,
539
00:32:26,680 --> 00:32:28,960
a nie sprawą polityczną.
540
00:32:29,040 --> 00:32:31,280
Jedyną rolą państwa jest to,
541
00:32:31,360 --> 00:32:35,920
żeby zapewnić obywatelom
publiczną edukację.
542
00:32:36,000 --> 00:32:39,520
Jednak to, co dzieje się w klasie
i w systemie edukacji,
543
00:32:39,600 --> 00:32:42,880
nie powinno obchodzić polityków.
544
00:32:42,960 --> 00:32:47,880
W jakim wieku macie studentów?
545
00:32:47,960 --> 00:32:51,920
Większość z nich to młodzież.
546
00:32:52,000 --> 00:32:54,960
Przekrój wiekowy zaczyna się od 20 lat,
547
00:32:55,040 --> 00:32:56,720
a kończy na 60.
548
00:32:56,800 --> 00:33:00,080
Niektórzy są w średnim wieku i pracują.
549
00:33:00,160 --> 00:33:02,600
Często przerywają karierę zawodową.
550
00:33:02,680 --> 00:33:06,240
Kurs trwa dziesięć tygodni,
można dogadać się z szefem
551
00:33:06,320 --> 00:33:08,960
i poprosić
o trzymiesięczną przerwę na naukę.
552
00:33:09,040 --> 00:33:10,800
Prowadzę zajęcia Odtwarzanie Przeszłości.
553
00:33:10,880 --> 00:33:12,960
Co tydzień rozmawiamy o innym artyście.
554
00:33:13,040 --> 00:33:18,480
Mamy Verę Molnár, węgierską artystkę,
która mieszka w Paryżu od lat 70.
555
00:33:18,560 --> 00:33:22,560
i programuje plotery
od rysunków algorytmicznych.
556
00:33:22,640 --> 00:33:25,040
Studenci analizują jej pracę
557
00:33:25,120 --> 00:33:30,720
i muszą odtworzyć jedno z jej dzieł,
używając współczesnych narzędzi.
558
00:33:30,800 --> 00:33:35,200
Piękne jest to…
559
00:33:35,280 --> 00:33:37,440
że często istnieje pewna luka.
560
00:33:37,520 --> 00:33:39,120
I to jest piękne.
561
00:33:39,200 --> 00:33:42,240
Rozmawiamy o tym i analizujemy to.
562
00:33:42,320 --> 00:33:44,560
Dostrzegam w tym poezję.
563
00:33:44,640 --> 00:33:50,520
Mogę powiedzieć studentom,
że warto obcować z przeszłością.
564
00:34:04,560 --> 00:34:06,160
{\an8}ADDIS ABEBA, ETIOPIA
565
00:34:39,800 --> 00:34:42,400
Z czego słynie Muzeum Narodowe Etiopii?
566
00:34:42,480 --> 00:34:44,800
W Muzeum Narodowym…
567
00:34:44,880 --> 00:34:47,280
{\an8}Mamy cztery kolekcje.
568
00:34:47,360 --> 00:34:51,560
{\an8}Najważniejsze są sekcje
archeologiczna i paleontologiczna,
569
00:34:51,639 --> 00:34:53,199
{\an8}w których znajdują się
570
00:34:55,360 --> 00:34:57,800
{\an8}skamieniałości…
571
00:34:57,880 --> 00:35:00,640
{\an8}człowieka pradawnego, początków życia.
572
00:35:00,720 --> 00:35:03,760
Zobaczę tu początek życia ludzkiego?
573
00:35:03,840 --> 00:35:04,920
Tak.
574
00:35:05,000 --> 00:35:09,720
Etiopia jest krajem,
w którym wszystko się zaczęło.
575
00:35:09,800 --> 00:35:11,520
Powstało tu życie ludzkie.
576
00:35:11,600 --> 00:35:16,440
Twierdzimy tak, ponieważ odnaleziono tu
Lucy i innych człowiekowatych.
577
00:35:16,520 --> 00:35:18,280
Znajdują się w Muzeum Narodowym.
578
00:35:23,440 --> 00:35:24,960
MUZEUM NARODOWE ETIOPII
579
00:35:25,040 --> 00:35:27,000
WITAMY W MUZEUM NARODOWYM ETIOPII
580
00:35:29,920 --> 00:35:32,560
MILIONY LAT ŻYCIA I KULTURY
581
00:35:33,960 --> 00:35:36,800
Cześć. Miło cię poznać.
582
00:35:36,880 --> 00:35:40,440
Robimy tak…
583
00:35:40,520 --> 00:35:44,240
Na południu Francji, też w Lyonie,
dajemy sobie trzy buziaki.
584
00:35:44,320 --> 00:35:46,760
Jesteś kustoszką muzeum?
585
00:35:46,840 --> 00:35:50,320
{\an8}Tak.
586
00:35:50,400 --> 00:35:52,480
{\an8}Mamy tu dwie sekcje.
587
00:35:52,560 --> 00:35:56,040
{\an8}Laboratorium i ekspozycję.
588
00:35:56,120 --> 00:35:58,840
Co teraz oglądamy?
589
00:35:58,920 --> 00:36:00,640
Replikę Lucy.
590
00:36:00,720 --> 00:36:02,320
- Replikę Lucy?
- Tak.
591
00:36:02,400 --> 00:36:08,320
To najstarszy odnaleziony
szkielet kobiety,
592
00:36:09,360 --> 00:36:11,560
która potrafiła chodzić.
593
00:36:11,640 --> 00:36:12,480
Tak.
594
00:36:13,120 --> 00:36:19,560
Lucy jest wyjątkowa,
bo została odkryta 42 lata temu
595
00:36:19,640 --> 00:36:21,160
w 1974 roku.
596
00:36:21,240 --> 00:36:24,120
Było jasne, że…
597
00:36:24,200 --> 00:36:28,400
Zachowało się ponad 40% kości.
598
00:36:28,480 --> 00:36:31,480
Dzięki niej zgłębiliśmy temat dwunożności,
599
00:36:31,560 --> 00:36:33,720
a nawet morfologii człowieka.
600
00:36:33,800 --> 00:36:36,400
To dlatego jest taka wyjątkowa.
601
00:36:38,600 --> 00:36:41,360
Wciąż jest przedmiotem badań.
602
00:36:42,160 --> 00:36:46,080
- Czy była istotą rozumną?
- Tak.
603
00:36:46,160 --> 00:36:50,800
Miała czaszkę o pojemności
500 centymetrów sześciennych.
604
00:36:50,880 --> 00:36:55,000
Pojemność czaszki
zmieniała się z biegiem czasu.
605
00:36:56,120 --> 00:36:58,480
Czyli potrafiła myśleć.
606
00:36:58,560 --> 00:37:00,200
Tak.
607
00:37:00,280 --> 00:37:01,760
Powstaje pytanie,
608
00:37:01,840 --> 00:37:04,240
czy ona jest…
609
00:37:05,320 --> 00:37:08,560
źródłem wiedzy?
610
00:37:10,120 --> 00:37:11,720
Dla nas - tak.
611
00:37:11,800 --> 00:37:14,160
- Bo jest pierwszą…
- Dla nas?
612
00:37:14,240 --> 00:37:15,840
Dla nas,
613
00:37:15,920 --> 00:37:21,040
czyli dla homo sapiens,
dla człowieka współczesnego
614
00:37:21,120 --> 00:37:22,880
Lucy jest źródłem wiedzy,
615
00:37:22,960 --> 00:37:26,960
bo została odnaleziona
przed wieloma latami.
616
00:37:27,040 --> 00:37:30,640
Dzięki niej poznaliśmy
rozmiar ówczesnego człowieka.
617
00:37:30,720 --> 00:37:35,440
Jest źródłem wiedzy
dla człowieka współczesnego.
618
00:37:36,880 --> 00:37:38,640
Lucy.
619
00:37:42,880 --> 00:37:44,160
Lucy.
620
00:37:45,760 --> 00:37:47,320
Nie żyjesz.
621
00:37:47,400 --> 00:37:49,400
Byłaś młoda.
622
00:37:49,480 --> 00:37:52,520
Widzę twój ząb mądrości.
623
00:37:52,600 --> 00:37:57,120
Myślę, że umarłaś w młodym wieku.
624
00:37:57,760 --> 00:37:59,720
Przepraszam, co widzisz?
625
00:38:00,800 --> 00:38:04,360
- Ząb mądrości.
- Więc ona…
626
00:38:04,440 --> 00:38:07,520
Zastanawiam się
nad jej wiekiem biologicznym.
627
00:38:08,320 --> 00:38:12,080
- Nad wiekiem…
- Nad biologicznym wiekiem Lucy.
628
00:38:12,160 --> 00:38:14,280
Umarła w młodym wieku.
629
00:38:14,360 --> 00:38:16,960
Miała około 20 lat.
630
00:38:18,920 --> 00:38:21,360
To smutne, że umarłaś tak młodo.
631
00:38:21,440 --> 00:38:23,680
Nie zdążyłaś zobaczyć wielu rzeczy,
632
00:38:23,760 --> 00:38:25,840
ale muszę ci powiedzieć, Lucy,
633
00:38:25,920 --> 00:38:30,200
że cieszę się, że Metasebia i jej koledzy
634
00:38:30,280 --> 00:38:32,160
znaleźli ci przyjaciółkę.
635
00:38:32,240 --> 00:38:34,680
- Przyjaciółkę? Ardi?
- Ardi.
636
00:38:34,760 --> 00:38:36,880
Jest starsza od ciebie
637
00:38:36,960 --> 00:38:39,600
o jakieś milion lat.
638
00:38:39,680 --> 00:38:41,720
Przynajmniej nie jesteś tu sama.
639
00:38:42,800 --> 00:38:45,160
To też jest ważne.
640
00:38:45,240 --> 00:38:50,560
Poświęciły się,
żeby stać się dla nas źródłem wiedzy.
641
00:38:52,440 --> 00:38:54,480
Przyjmijmy taką wersję.
642
00:38:58,000 --> 00:38:59,160
CZŁOWIEKOWATE W AFRYCE
643
00:38:59,240 --> 00:39:01,040
EWOLUCJA CZŁOWIEKA: ETIOPSKIE ARCHIWUM
644
00:39:02,600 --> 00:39:05,360
METODY BADAWCZE
W PALEONTOLOGII I PREHISTORII
645
00:39:22,160 --> 00:39:24,520
{\an8}Nie znamy właściwej wymowy.
646
00:39:24,600 --> 00:39:27,560
{\an8}Możemy wzorować się na języku koptyjskim,
647
00:39:27,640 --> 00:39:29,880
{\an8}który dziś używany jest podczas liturgii
648
00:39:29,960 --> 00:39:33,600
{\an8}i który jest ostatnią fazą rozwojową
języka egipskiego.
649
00:39:33,680 --> 00:39:38,800
Jednak nie jesteśmy pewni
co do właściwej wymowy
650
00:39:38,880 --> 00:39:40,160
starożytnego języka egipskiego.
651
00:39:40,240 --> 00:39:42,280
{\an8}MUZEUM BRYTYJSKIE, ANGLIA
652
00:39:44,080 --> 00:39:47,360
Powiedz mi, proszę,
653
00:39:47,440 --> 00:39:49,840
gdzie znaleziono Kamień z Rosetty?
654
00:39:49,920 --> 00:39:53,360
W Rosetcie, stąd nazwa Kamień z Rosetty.
655
00:39:53,440 --> 00:39:54,960
Pokażesz ją na mapie?
656
00:39:55,040 --> 00:39:56,200
To jest Rosetta.
657
00:39:56,280 --> 00:39:58,400
Napoleona przy tym nie było?
658
00:39:58,480 --> 00:39:59,720
Nie.
659
00:39:59,800 --> 00:40:03,760
Kamień został odnaleziony
przez jego żołnierza,
660
00:40:03,840 --> 00:40:07,720
który uznał,
że tekst miał wielkie znaczenie.
661
00:40:07,800 --> 00:40:12,960
Później, kiedy Napoleon został pokonany,
kamień stał się własnością monarchy.
662
00:40:13,040 --> 00:40:16,160
O czym jest ten tekst?
663
00:40:16,240 --> 00:40:21,000
To jest jeden tekst
zapisany w różnych językach.
664
00:40:21,080 --> 00:40:25,400
Mówi o tym, że każda świątynia
powinna mieć sanktuarium
665
00:40:25,480 --> 00:40:29,360
z posągiem Ptolemeusza V,
666
00:40:29,440 --> 00:40:31,040
którego powinno się czcić.
667
00:40:31,120 --> 00:40:32,800
Czy można powiedzieć,
668
00:40:32,880 --> 00:40:35,560
że komunikacja rozwinęła się
dzięki handlowi?
669
00:40:35,640 --> 00:40:39,560
Na początku handel
odgrywał bardzo ważną rolę.
670
00:40:39,640 --> 00:40:42,480
Jeśli wysyłano komuś towar,
671
00:40:42,560 --> 00:40:47,840
trzeba było zapisać adres,
ilość tego towaru i tym podobne.
672
00:40:47,920 --> 00:40:52,520
To było pierwsze zastosowanie hieroglifów.
673
00:40:52,600 --> 00:40:56,480
Później używano ich do innych celów.
674
00:40:56,560 --> 00:41:01,040
Pismo pełniło ważną funkcję
podczas rytuałów w świątyni.
675
00:41:01,120 --> 00:41:04,320
Posługiwały się nim też władze państwa.
676
00:41:04,920 --> 00:41:08,200
Ile waży Kamień z Rosetty?
677
00:41:08,280 --> 00:41:10,640
Tu jest to zapisane. Jest dość ciężki.
678
00:41:10,720 --> 00:41:16,000
Tak łatwo się go… Waży 762 kilogramów.
679
00:41:16,080 --> 00:41:18,920
- O rety!
- Tak łatwo się go nie ruszy.
680
00:41:19,000 --> 00:41:22,360
Chciałabym zabrać go do domu w walizce.
681
00:41:22,440 --> 00:41:26,520
W naszym sklepie są piękne,
malutkie repliki.
682
00:41:26,600 --> 00:41:28,560
Mam kilka w domu.
683
00:41:36,600 --> 00:41:39,600
Jak Hannah Arendt definiowała potwora?
684
00:41:39,680 --> 00:41:40,920
Ludzie uważają,
685
00:41:41,440 --> 00:41:47,000
że jeśli ktoś czyni zło
lub zachowuje się potwornie,
686
00:41:47,080 --> 00:41:49,240
on lub ona musi być potworem,
687
00:41:49,320 --> 00:41:51,840
czyli kimś okrutnym, zdemoralizowanym,
688
00:41:51,920 --> 00:41:55,560
kto czyni zło dla własnego dobra.
689
00:41:55,640 --> 00:41:58,320
Według Hannah
690
00:41:58,400 --> 00:42:03,600
zwykli ludzie w pewnych sytuacjach
691
00:42:03,680 --> 00:42:06,480
dokonują potwornych czynów.
692
00:42:06,560 --> 00:42:10,760
Twierdziła, że to czyny są potworne,
693
00:42:10,840 --> 00:42:15,000
ale człowiek nie jest potworem.
694
00:42:15,080 --> 00:42:20,800
Jeśli chcesz zrozumieć,
czym jest zło w XX wieku,
695
00:42:20,880 --> 00:42:23,160
musisz zrozumieć ludzi.
696
00:42:23,240 --> 00:42:24,920
Ktoś nie musi być chory psychicznie.
697
00:42:25,000 --> 00:42:29,480
Nie trzeba go izolować.
698
00:42:29,560 --> 00:42:30,880
Może się zdarzyć,
699
00:42:31,960 --> 00:42:35,440
że zwykły urzędnik prowadzi żywot,
700
00:42:35,520 --> 00:42:37,480
ale zostaje w coś uwikłany.
701
00:42:37,560 --> 00:42:41,200
Może zostać wplątany
w jakąś okropną aferę.
702
00:42:42,040 --> 00:42:44,440
{\an8}FRAGMENT KONDYCJI LUDZKIEJ HANNAH ARENDT
703
00:42:44,520 --> 00:42:48,640
„Proponuję zastanowić się jeszcze raz
704
00:42:48,720 --> 00:42:50,480
nad kondycją ludzką
705
00:42:50,560 --> 00:42:53,760
przez pryzmat
naszych najnowszych doświadczeń
706
00:42:53,840 --> 00:42:55,960
i naszych ostatnich lęków.
707
00:42:56,840 --> 00:43:00,280
Proponuję więc coś bardzo łatwego.
708
00:43:01,000 --> 00:43:05,760
Po prostu zastanówmy się nad tym,
co robimy”.
709
00:43:07,520 --> 00:43:09,160
{\an8}TOKIO, JAPONIA
710
00:43:18,200 --> 00:43:19,280
Jestem Nelly.
711
00:43:21,320 --> 00:43:22,160
{\an8}PSYCHOLOGIA WIDZENIA
712
00:43:22,240 --> 00:43:23,200
{\an8}HIPNOPOTENCJAŁ
713
00:43:23,280 --> 00:43:24,240
AMERYKAŃSKA RADA HIP
712
00:43:26,040 --> 00:43:32,280
{\an8}Bierzesz głęboki oddech,
a potem liczę od dziesięciu do jednego.
714
00:43:32,360 --> 00:43:36,960
{\an8}Twoje ciało stopniowo się relaksuje.
715
00:43:38,080 --> 00:43:41,480
Potem stopniowo otwierają się drzwi
716
00:43:41,560 --> 00:43:45,280
i mogę dotrzeć do przekonań pacjenta.
717
00:43:45,360 --> 00:43:48,400
Zwykle są tłumione, nie dostrzegamy ich.
718
00:43:49,560 --> 00:43:55,120
Kiedy jesteś w stanie hipnozy,
twój umysł się otwiera.
719
00:43:55,200 --> 00:43:57,800
Podświadomość się otwiera,
720
00:43:57,880 --> 00:44:02,440
łączy się z wyższym ja.
721
00:44:02,520 --> 00:44:03,800
Można powiedzieć,
722
00:44:04,560 --> 00:44:06,520
że łączy się z duchem…
723
00:44:08,120 --> 00:44:09,760
lub z pewnego rodzaju…
724
00:44:10,680 --> 00:44:14,360
nieograniczoną świadomością.
725
00:44:14,440 --> 00:44:17,960
Następnie można wydobyć odpowiedzi.
726
00:44:19,000 --> 00:44:20,040
Tak.
727
00:44:21,320 --> 00:44:22,480
Możemy spróbować?
728
00:44:24,480 --> 00:44:26,880
- Trzy…
- Myślę.
729
00:44:26,960 --> 00:44:29,800
- Dwa…
- Myślę swobodnie.
730
00:44:29,880 --> 00:44:31,320
Jeden…
731
00:44:31,400 --> 00:44:33,360
Widzisz coś?
732
00:44:34,520 --> 00:44:35,960
Lub…
733
00:44:36,040 --> 00:44:37,480
Tak? Lub…
734
00:44:38,160 --> 00:44:39,520
Obrazy.
735
00:44:48,520 --> 00:44:50,920
- Cześć!
- Nelly?
736
00:45:08,560 --> 00:45:10,000
Dwa klaśnięcia.
737
00:45:39,000 --> 00:45:40,680
{\an8}TEATR NOH
738
00:45:56,760 --> 00:45:58,840
{\an8}TEATR BUNRAKU
739
00:46:08,080 --> 00:46:10,680
{\an8}LEKCJA RYSUNKU LALEK AWAJI
740
00:46:23,000 --> 00:46:25,280
Hannah Arendt, japoński styl.
741
00:46:26,880 --> 00:46:29,120
{\an8}OBRÓBKA DREWNA LALEK AWAJI
742
00:46:32,160 --> 00:46:38,240
Podróżuję po świecie
i próbuję odnaleźć źródło wiedzy.
743
00:46:42,080 --> 00:46:43,960
Hannah Arendt.
744
00:46:45,200 --> 00:46:47,440
Rzeźbię jej głowę.
745
00:46:54,520 --> 00:46:56,320
{\an8}WARSZTAT MAYWAY DENKI
746
00:48:05,800 --> 00:48:07,480
{\an8}CENTRUM HANNAH ARENDT
NOWY JORK
747
00:48:07,560 --> 00:48:10,360
{\an8}To się naprawdę dzieje?
748
00:48:12,480 --> 00:48:16,720
{\an8}To jest weranda dla palących
w Centrum Hannah Arendt.
749
00:48:16,800 --> 00:48:17,880
{\an8}Weranda dla palących?
750
00:48:17,960 --> 00:48:20,240
{\an8}Roger zna tę historię lepiej ode mnie.
751
00:48:20,320 --> 00:48:23,840
Gdy udał się do Leona Botsteina,
rektora Bard College,
752
00:48:23,920 --> 00:48:28,320
i spytał, czy może zorganizować centrum
w domu Mary Macarthy,
753
00:48:28,400 --> 00:48:31,880
która była najlepszą przyjaciółką Hannah…
754
00:48:33,640 --> 00:48:38,040
Leon się zgodził pod warunkiem,
że będzie weranda dla palących.
755
00:48:38,120 --> 00:48:42,440
Hannah Arendt
paliła papierosy przez całe życie.
756
00:48:46,640 --> 00:48:48,760
Tylko nie na moją suknię.
757
00:48:50,720 --> 00:48:54,520
To jest nasza sala seminaryjna,
a to jest biurko Hannah Arendt,
758
00:48:54,600 --> 00:49:01,240
które zostało przywiezione po jej śmierci
z mieszkania w Riverside Drive.
759
00:49:01,320 --> 00:49:02,680
Według Jerry'ego Kohna,
760
00:49:02,760 --> 00:49:05,560
wykonawcy testamentu
w zakresie praw autorskich,
761
00:49:05,640 --> 00:49:08,320
biurko nie było uwzględnione
w testamencie.
762
00:49:08,400 --> 00:49:14,160
Wykonawca testamentu zadzwonił do niego
i zapytał, co mają zrobić z tym biurkiem?
763
00:49:14,240 --> 00:49:16,600
Ustalili, że Bard je przyjmie.
764
00:49:16,680 --> 00:49:18,600
Ludzie przy nim siedzą, piszą.
765
00:49:18,680 --> 00:49:22,280
Czasem kładziemy na nim jedzenie
podczas wykładów.
766
00:49:22,360 --> 00:49:24,520
Miała okropne biurko z laminatu,
767
00:49:24,600 --> 00:49:27,600
przy którym lubiła siedzieć i pisać.
768
00:49:27,680 --> 00:49:31,360
Jestem dosyć mocno podekscytowana.
769
00:49:31,440 --> 00:49:33,920
Gdy je zobaczyłam, wskoczyłam na blat.
770
00:49:40,040 --> 00:49:42,200
To się naprawdę dzieje.
771
00:49:43,000 --> 00:49:46,880
Mam wielką przyjemność
przenosić z tobą to biurko.
772
00:49:46,960 --> 00:49:50,800
Jestem niezwykle zaszczycona.
773
00:49:51,840 --> 00:49:55,840
Postawmy je w tym miejscu.
774
00:49:58,680 --> 00:50:00,200
Nie spadnij z werandy.
775
00:50:00,280 --> 00:50:02,800
Jeszcze trochę.
776
00:50:04,880 --> 00:50:06,880
Świetnie.
777
00:50:06,960 --> 00:50:11,240
Pasuje. Weźmy tamte dwa krzesła.
778
00:50:11,320 --> 00:50:15,560
Może weźmy czystsze krzesła z domu.
779
00:50:15,640 --> 00:50:19,400
Racja. Te są trochę brudne.
780
00:50:21,960 --> 00:50:23,920
Idealne.
781
00:50:28,400 --> 00:50:30,960
{\an8}FRAGMENT ŻYCIA UMYSŁU
HANNAH ARENDT
782
00:50:31,040 --> 00:50:36,360
„Co robimy, kiedy wyłącznie myślimy?
783
00:50:36,440 --> 00:50:40,960
Jacy jesteśmy
w otoczeniu naszych znajomych?
784
00:50:41,040 --> 00:50:45,600
Jesteśmy razem, ale jednak sami?”
785
00:50:56,280 --> 00:50:59,640
HANNAH ARENDT BLÜCHER
HANOWER, NIEMCY
786
00:51:04,600 --> 00:51:06,800
{\an8}W Hannah Arendt podoba mi się to,
787
00:51:06,880 --> 00:51:11,160
{\an8}że pisała o codziennych sprawach.
788
00:51:11,240 --> 00:51:13,680
{\an8}O ryzykowaniu, prowokowaniu, odwadze.
789
00:51:13,760 --> 00:51:15,160
{\an8}Była nieustraszona.
790
00:51:15,240 --> 00:51:17,240
Oczekuję tego od naszego centrum.
791
00:51:17,320 --> 00:51:19,080
Urzekła mnie tym.
792
00:51:19,160 --> 00:51:23,160
Tak chcę prowadzić nasze centrum,
zgodnie z jej wizją.
793
00:51:23,240 --> 00:51:27,960
Zawsze powtarzaliśmy,
że Centrum Arendt jest miejscem,
794
00:51:28,720 --> 00:51:33,240
gdzie skupiamy się na sprawach
politycznych i etycznych świata
795
00:51:33,320 --> 00:51:35,080
zgodnie z duchem Hannah Arendt.
796
00:51:35,160 --> 00:51:40,960
Wielu ludzi obawia się tego,
że wiedza dostępna jest dla wybranych.
797
00:51:41,040 --> 00:51:42,280
Żyjemy…
798
00:51:43,400 --> 00:51:47,280
Weźmy pod uwagę ostatnie 200 lat.
799
00:51:48,480 --> 00:51:50,560
Żyjemy w okresie,
800
00:51:50,640 --> 00:51:53,200
który Nietzsche nazwał upadkiem boga,
801
00:51:53,800 --> 00:51:55,400
a Hannah Arendt sprawiła,
802
00:51:55,480 --> 00:51:59,240
że mamy epokę bezdomności i samotności.
803
00:51:59,320 --> 00:52:01,160
To okres,
804
00:52:02,000 --> 00:52:04,560
w którym zadajemy podstawowe pytanie:
805
00:52:05,080 --> 00:52:07,680
kim jestem i co tu robię?
806
00:52:07,760 --> 00:52:09,920
Nie mamy oczywistych odpowiedzi.
807
00:52:10,000 --> 00:52:13,840
Dawniej chodziło o religię,
tradycję, rodzinę, kraj,
808
00:52:13,920 --> 00:52:16,560
grupę etniczną lub plemię.
809
00:52:16,640 --> 00:52:20,360
Gdy nie masz oczywistych odpowiedzi,
810
00:52:20,440 --> 00:52:22,800
istnieje coś, co Arendt nazywa
811
00:52:22,880 --> 00:52:25,800
metafizycznym niepokojem, bezdomnością,
812
00:52:26,480 --> 00:52:29,440
wykorzenieniem, samotnością
813
00:52:29,520 --> 00:52:32,440
i poczuciem całkowitego odseparowania.
814
00:52:33,080 --> 00:52:34,920
W takim okresie,
815
00:52:36,200 --> 00:52:40,480
będąc ludźmi szukającymi sensu,
mamy skłonność
816
00:52:41,080 --> 00:52:42,640
do chwytania się ideologii,
817
00:52:43,360 --> 00:52:47,520
do chwytania się wygodnej prawdy.
818
00:52:48,320 --> 00:52:49,200
I…
819
00:52:50,760 --> 00:52:53,320
Hannah widziała to
820
00:52:53,920 --> 00:52:56,760
w czasie nazizmu i bolszewizmu.
821
00:52:57,400 --> 00:52:59,200
Trzeba szerzej na to spojrzeć.
822
00:52:59,280 --> 00:53:01,720
Nie chodziło jej tylko
o nazizm i bolszewizm,
823
00:53:01,800 --> 00:53:03,680
lecz o współczesne czasy.
824
00:53:03,760 --> 00:53:09,200
Wartość fundamentu ideologicznego
825
00:53:09,280 --> 00:53:13,280
potęgowana jest dziś
przez strach przed samotnością.
826
00:53:13,360 --> 00:53:17,520
Fundament ideologiczny sprawia,
że mamy cel w życiu i osiągamy zgodność.
827
00:53:18,480 --> 00:53:22,120
To się dzieje,
kiedy ludzie kwestionują tę zgodność,
828
00:53:22,200 --> 00:53:23,800
kiedy ją kwestionują.
829
00:53:23,880 --> 00:53:27,920
To nie jest tylko polityczne zagrożenie.
To podważa czyjś światopogląd.
830
00:53:28,000 --> 00:53:30,680
Niezwykłe jest to,
831
00:53:30,760 --> 00:53:36,320
że jeśli skrytykuję zwolennika
Marine Le Pen lub Donalda Trumpa,
832
00:53:36,400 --> 00:53:40,560
lub jeśli skrytykują przeciwnika
Donalda Trumpa, lub Marine Le Pen,
833
00:53:40,640 --> 00:53:42,640
nie będzie to tylko spór polityczny.
834
00:53:42,720 --> 00:53:46,720
Mówimy o złu, o kimś,
kto próbuje zniszczyć świat.
835
00:53:46,800 --> 00:53:50,680
Wówczas różnica zdań
836
00:53:50,760 --> 00:53:54,400
staje się pewną logiką,
że ci ludzie są źli.
837
00:53:54,920 --> 00:53:59,640
Dzieje się tak, ponieważ boimy się
838
00:53:59,720 --> 00:54:01,520
poczucia własnej wartości,
839
00:54:01,600 --> 00:54:06,800
która dławiona jest przez ruch polityczny.
840
00:54:06,880 --> 00:54:10,560
Dla mnie właśnie tym jest strach.
841
00:54:10,640 --> 00:54:14,480
Współcześnie to źródło strachu,
842
00:54:14,560 --> 00:54:16,320
wielkiej obawy przed tym,
843
00:54:17,000 --> 00:54:20,440
że ujawni się nasza samotność.
844
00:54:21,160 --> 00:54:23,960
Leje jak z cebra.
845
00:54:24,040 --> 00:54:29,000
Potwór z niebios zawitał dziś
do naszego świata.
846
00:54:29,080 --> 00:54:30,200
Szkoda.
847
00:54:31,440 --> 00:54:33,920
- Wejdziesz pod parasol?
- Tak.
848
00:54:34,000 --> 00:54:36,000
- Idziemy?
- Tak.
849
00:54:41,680 --> 00:54:43,200
Fatalnie.
850
00:54:48,320 --> 00:54:49,920
Dobra.
851
00:54:50,000 --> 00:54:51,520
Jesteśmy.
852
00:54:51,600 --> 00:54:53,160
O rety.
853
00:54:53,920 --> 00:54:55,920
- Przepraszam za nią.
- W porządku.
854
00:54:56,000 --> 00:54:59,120
Jeszcze jej nie skończyłam.
855
00:54:59,200 --> 00:55:02,120
- To Hannah Arendt?
- Tak, ale nie skończyłam jej.
856
00:55:02,200 --> 00:55:03,760
Brakuje włosów.
857
00:55:03,840 --> 00:55:06,840
Muszę z powrotem zamocować ręce i nogi.
858
00:55:06,920 --> 00:55:10,960
Mam też oryginalne kimono,
które uszyliśmy w Japonii.
859
00:55:11,040 --> 00:55:12,440
Jasne.
860
00:55:12,520 --> 00:55:17,560
Lalkarz z Awaji dał mi niektóre elementy.
861
00:55:17,640 --> 00:55:20,400
- Wspaniale.
- Muszę ją pomalować.
862
00:55:20,480 --> 00:55:21,520
Podoba mi się.
863
00:55:21,600 --> 00:55:25,240
Nie spodziewałam się takiej dramaturgii.
864
00:55:37,320 --> 00:55:39,240
{\an8}UNIWERSYTET BARDA, NOWY JORK
865
00:55:39,320 --> 00:55:42,000
Mam się do pana zwracać „panie rektorze”?
866
00:55:42,080 --> 00:55:42,920
Wejdź.
867
00:55:43,000 --> 00:55:46,240
Co pan o tym sądzi?
868
00:55:46,320 --> 00:55:48,080
Co to jest?
869
00:55:48,160 --> 00:55:53,440
Miałam taki pomysł,
że kiedy spotkam się ze studentami Arendt,
870
00:55:53,520 --> 00:55:56,880
wspólnie złożymy lalkę.
871
00:56:04,600 --> 00:56:06,600
Proszę opowiedzieć o waszej więzi.
872
00:56:06,680 --> 00:56:09,320
Już pan o niej wspominał.
873
00:56:09,400 --> 00:56:12,600
{\an8}Byłem zwykłym studentem.
874
00:56:12,680 --> 00:56:17,000
{\an8}Mówienie, że coś nas łączyło,
jest przesadą.
875
00:56:17,080 --> 00:56:19,960
{\an8}Poznałem Hannah, gdy miałem 16 lat.
876
00:56:23,200 --> 00:56:25,520
Skończyłem studia w wieku 20 lat,
877
00:56:25,600 --> 00:56:28,400
a ona była dla mnie
niezwykle miła i uprzejma.
878
00:56:29,120 --> 00:56:34,600
Hannah Arendt nauczyła mnie tego,
jak mam ją obserwować, kiedy myślała.
879
00:56:34,680 --> 00:56:40,520
Jak ktoś reagował, kiedy z nią rozmawiał.
880
00:56:41,160 --> 00:56:44,920
Często używam tego porównania.
881
00:56:45,000 --> 00:56:49,560
To tak, jakbym widział
882
00:56:49,640 --> 00:56:53,200
działający mechanizm zegarka.
883
00:56:53,280 --> 00:56:56,800
Mogłem obserwować, co myślała,
884
00:56:56,880 --> 00:57:01,480
reagując na bodziec,
jakim były słowa drugiej osoby.
885
00:57:02,640 --> 00:57:04,840
To tu spędza pan najwięcej czasu?
886
00:57:04,920 --> 00:57:07,000
Chyba tak. Kontynuujmy.
887
00:57:07,080 --> 00:57:08,760
Mam pytanie.
888
00:57:08,840 --> 00:57:12,760
Wybrałam się w podróż,
889
00:57:12,840 --> 00:57:16,320
żeby odnaleźć źródło wiedzy.
890
00:57:16,400 --> 00:57:19,840
- Rozumiem, że…
- Chcesz dotrzeć do źródła czego?
891
00:57:19,920 --> 00:57:22,560
Gdzie jest źródło wiedzy?
892
00:57:22,640 --> 00:57:26,880
- Gdzie?
- Chcę spakować je do walizki
893
00:57:26,960 --> 00:57:30,120
i zawieźć moim studentom.
894
00:57:30,200 --> 00:57:32,160
- Źródło wiedzy.
- Tak.
895
00:57:32,240 --> 00:57:34,000
Chcę spakować je do walizki.
896
00:57:34,080 --> 00:57:37,720
Być może istnieje sposób, żeby to zrobić.
897
00:57:37,800 --> 00:57:41,680
Chciałabym zawieźć im je we wrześniu,
kiedy rozpoczną się zajęcia.
898
00:57:41,760 --> 00:57:42,880
Źródło wiedzy.
899
00:57:42,960 --> 00:57:47,160
Nigdy nie zaprzątałem sobie nim głowy.
900
00:57:47,240 --> 00:57:49,360
{\an8}FRAGMENT ŻYCIA UMYSŁU: MYŚLENIE
901
00:57:49,440 --> 00:57:53,840
„Jeśli myślenie jest czynnością,
która stanowi jego koniec,
902
00:57:53,920 --> 00:57:56,920
i tego jedyną adekwatną metaforą
903
00:57:57,000 --> 00:57:59,680
zaczerpniętą ze zwykłego
zmysłowego doświadczenia
904
00:58:00,280 --> 00:58:02,120
jest poczucie, że żyjemy,
905
00:58:02,200 --> 00:58:05,320
to wynika z tego,
że wszystkie pytania dotyczące…
906
00:58:07,000 --> 00:58:10,880
celu myślenia pozostają bez odpowiedzi”.
907
00:58:10,960 --> 00:58:15,200
Doświadczamy procesu myślowego.
908
00:58:15,280 --> 00:58:19,720
Czy musimy spojrzeć na to z innej strony
i zamienić się na chwilę w potwora?
909
00:58:19,800 --> 00:58:24,160
Potrafimy zaakceptować
rzeczy niedopuszczalne.
910
00:58:24,840 --> 00:58:29,920
Aby zachować przyzwoitość,
trzeba być bohaterem.
911
00:58:30,640 --> 00:58:33,720
To nie jest w porządku.
912
00:58:37,640 --> 00:58:40,080
Musimy być bardzo ostrożni,
913
00:58:40,160 --> 00:58:43,840
zwłaszcza teraz jako obywatele tego kraju,
914
00:58:44,880 --> 00:58:48,920
jeśli mamy tolerować
rzeczy niedopuszczalne
915
00:58:49,840 --> 00:58:53,040
i, godząc się na nie,
dajemy temu przyzwolenie.
916
00:58:53,120 --> 00:58:55,920
I wcale tak nie wyglądamy,
ale godzimy się na to.
917
00:58:57,120 --> 00:59:00,720
Dlaczego nie zamknięto tego kraju,
918
00:59:00,800 --> 00:59:03,680
kiedy zaczęto separować imigrantów,
919
00:59:03,760 --> 00:59:05,760
dzieci od rodziców?
920
00:59:06,400 --> 00:59:10,240
Dlaczego ten kraj
kontynuuje swoją działalność,
921
00:59:10,320 --> 00:59:13,760
kiedy ma prezydenta,
922
00:59:15,000 --> 00:59:18,640
którego zachowanie
jest niezwykle szkodliwe
923
00:59:19,440 --> 00:59:25,800
dla dobra tego kraju
i być może dla dobra świata?
924
00:59:38,640 --> 00:59:42,320
Sporo podróżowałam
w ciągu ostatnich miesięcy.
925
00:59:42,400 --> 00:59:45,040
Byłam badaczką i nauczycielką.
926
00:59:45,120 --> 00:59:50,880
Lato się przeciągnęło,
ale musimy wrócić do studentów.
927
00:59:50,960 --> 00:59:53,440
To nie może trwać wiecznie.
928
00:59:53,520 --> 00:59:59,680
Rzekome myślenie o działaniu…
929
00:59:59,760 --> 01:00:02,920
Powiedziałaś,
że rzekome myślenie o działaniu
930
01:00:03,000 --> 01:00:06,040
nie jest wcale takie proste.
931
01:00:14,840 --> 01:00:18,840
Jak podchodziła do tego,
że nasze myśli są naszą własnością?
932
01:00:18,920 --> 01:00:22,760
Czy sami kreujemy własne myśli?
933
01:00:22,840 --> 01:00:27,480
{\an8}Podkreślała ogromną różnicę między wiedzą
934
01:00:28,280 --> 01:00:30,400
{\an8}a myśleniem.
935
01:00:30,480 --> 01:00:35,280
{\an8}Przede wszystkim
wiedza powiązana jest z prawdą.
936
01:00:35,880 --> 01:00:39,160
Chcę wiedzieć,
937
01:00:39,240 --> 01:00:42,440
jak działa dany mechanizm.
938
01:00:42,520 --> 01:00:44,600
Chcę zrozumieć…
939
01:00:44,680 --> 01:00:49,440
Wymaga to pewnej wiedzy,
którą możemy zweryfikować.
940
01:00:49,520 --> 01:00:53,360
Myślenie powiązane jest ze znaczeniem.
941
01:00:53,440 --> 01:00:56,080
Próbujemy coś zrozumieć.
942
01:00:56,160 --> 01:01:00,400
To niekończące się splatanie i rozplatanie
943
01:01:00,480 --> 01:01:03,800
nierozerwalnie związane jest z myśleniem.
944
01:01:06,400 --> 01:01:08,600
Za wszystkim kryje się
osobiste doświadczenie.
945
01:01:08,680 --> 01:01:12,760
Myślę, że trzeba zrozumieć to,
czego doświadczyła.
946
01:01:12,840 --> 01:01:15,000
Taka jest prawda.
947
01:01:15,080 --> 01:01:18,160
Zawsze jest tak, że myślenie
948
01:01:18,240 --> 01:01:20,360
zakorzenione jest w doświadczeniu,
949
01:01:21,080 --> 01:01:25,000
a nie w czymś ulotnym, abstrakcyjnym.
950
01:01:25,080 --> 01:01:27,320
{\an8}SZYCIE KIMONA
951
01:01:41,480 --> 01:01:44,480
{\an8}SZYCIE KOSTIUMU
952
01:01:54,080 --> 01:01:55,760
Wytłumacz jej, co robimy.
953
01:01:55,840 --> 01:01:58,720
{\an8}- Zamierzamy…
- Ma na imię Hannah.
954
01:01:58,800 --> 01:02:00,920
{\an8}Hannah. Dobrze.
955
01:02:01,000 --> 01:02:03,360
{\an8}Uszyjemy ci piękne kimono
956
01:02:03,440 --> 01:02:08,760
{\an8}z ręcznie malowanej tkaniny bawełnianej,
957
01:02:08,840 --> 01:02:14,280
{\an8}którą przygotowała Nelly.
958
01:02:14,360 --> 01:02:18,880
Kimono będzie miało rękawy
959
01:02:18,960 --> 01:02:21,400
na półoficjalne okazje.
960
01:02:44,120 --> 01:02:46,520
{\an8}SYCYLIA, WŁOCHY
961
01:03:01,960 --> 01:03:05,800
Jesteś jedną z laureatek
nagrody im. Hannah Arendt
962
01:03:05,880 --> 01:03:08,040
za propagowanie myśli politycznej.
963
01:03:08,120 --> 01:03:10,000
Nie wiem dlaczego.
964
01:03:10,080 --> 01:03:15,200
{\an8}To zabawne, bo dostałyśmy nagrodę za to,
że wylądowałyśmy w więzieniu.
965
01:03:15,280 --> 01:03:18,640
{\an8}Pobyt w więzieniu
966
01:03:19,280 --> 01:03:23,440
{\an8}wiąże się z czystością ciała.
967
01:03:23,520 --> 01:03:27,800
Nie powinnaś tam czuć ani myśleć.
968
01:03:27,880 --> 01:03:31,760
Nie możesz nikogo krytykować,
więc dziwne jest to,
969
01:03:31,840 --> 01:03:37,200
że dostałyśmy nagrodę
za zachowanie czystości ciała
970
01:03:37,280 --> 01:03:39,400
przez dwa lata.
971
01:03:39,480 --> 01:03:43,840
Zaszła tu ciekawa sprzeczność.
972
01:03:43,920 --> 01:03:48,120
Ale kultura istnieje
dzięki sprzecznościom.
973
01:03:48,200 --> 01:03:51,280
Jesteś potworem?
974
01:03:51,360 --> 01:03:55,640
Nie uważam się za potwora.
975
01:03:56,400 --> 01:03:59,440
Raczej za punkówę…
976
01:04:00,440 --> 01:04:03,080
Nie wiem, za wiedźmę?
977
01:04:03,160 --> 01:04:04,800
Nasze postępowanie karne
978
01:04:04,880 --> 01:04:09,840
dotyczyło wielu spraw,
choćby diabelskiego tańca.
979
01:04:09,920 --> 01:04:12,800
Walczyłyśmy…
980
01:04:15,480 --> 01:04:19,320
z niewidzialnymi demonami.
981
01:04:19,400 --> 01:04:24,600
Boksowałyśmy się z nimi, ale tak na niby.
982
01:04:24,680 --> 01:04:26,960
Nie walczyłyśmy z demonami.
983
01:04:27,040 --> 01:04:32,200
Ludzie chcieli wzywać egzorcystę.
984
01:04:32,280 --> 01:04:35,920
Ale to normalne, kiedy kobiety wariują.
985
01:04:36,000 --> 01:04:40,520
Dzisiaj próbuję przeanalizować,
986
01:04:41,080 --> 01:04:46,520
jakiego potwora
obudziło we mnie więzienie.
987
01:04:46,600 --> 01:04:48,680
W moim umyśle.
988
01:04:50,480 --> 01:04:55,840
Okazuje się, że mam w sobie bandziora,
989
01:04:55,920 --> 01:04:59,320
któremu daleko do poczciwości.
990
01:04:59,400 --> 01:05:04,760
On niczego nie docenia,
991
01:05:04,840 --> 01:05:10,720
bo siedział w więzieniu
przez 12, 15, 20 lat.
992
01:05:10,800 --> 01:05:15,000
Chce wszystko zniszczyć i zdewaluować.
993
01:05:15,080 --> 01:05:19,720
Odkryłam, że mam w sobie
coś z takiej osoby.
994
01:05:19,800 --> 01:05:23,560
Kiedy podejmuję jakieś wyzwanie
w swoim życiu,
995
01:05:23,640 --> 01:05:26,720
deprecjonuję wszystko ot tak.
996
01:05:26,800 --> 01:05:30,280
Gdy próbuję stworzyć jakieś dzieło sztuki,
997
01:05:30,360 --> 01:05:33,400
zamieniam się w tamtą osobę i mówię:
998
01:05:33,480 --> 01:05:36,600
„Co to jest, do cholery? To jakiś szajs”.
999
01:05:36,680 --> 01:05:41,000
Kiedy gram punk rocka,
ktoś podchodzi i pyta:
1000
01:05:41,080 --> 01:05:43,280
„Nie umiesz ładniej śpiewać?”.
1001
01:05:43,360 --> 01:05:47,280
Wszystko musi być ładne, idealne.
1002
01:05:47,360 --> 01:05:50,880
To część kultury przestępczej.
1003
01:07:00,920 --> 01:07:03,160
Jak wyglądały przygotowania
1004
01:07:03,240 --> 01:07:09,400
do akcji Pussy Riot
w moskiewskiej katedrze?
1005
01:07:09,480 --> 01:07:12,360
Jak wyglądał cały proces?
1006
01:07:12,440 --> 01:07:17,480
Przez trzy lata myślałyśmy
o akcji w tej katedrze.
1007
01:07:17,560 --> 01:07:22,680
Interesował nas związek
między naszym państwem
1008
01:07:22,760 --> 01:07:24,200
a Kościołem.
1009
01:07:24,280 --> 01:07:28,200
Przygotowywałyśmy się do występu
przez trzy tygodnie.
1010
01:07:28,800 --> 01:07:34,520
Piosenki napisałyśmy w jeden dzień,
a wszystko zaczęło się od tego,
1011
01:07:35,840 --> 01:07:39,400
że śpiewałam Rachmaninowa.
1012
01:07:40,160 --> 01:07:43,240
To rosyjski kompozytor…
1013
01:07:43,320 --> 01:07:44,920
Mogłabyś teraz zaśpiewać?
1014
01:07:52,000 --> 01:07:54,000
Oryginalny utwór jest wolniejszy.
1015
01:07:54,920 --> 01:08:00,400
Stanowi interpretację
modlitwy do Matki Bożej.
1016
01:08:01,280 --> 01:08:05,920
Ćwiczyłyśmy w starym,
undergroundowym kościele,
1017
01:08:06,000 --> 01:08:08,520
ale gdy usłyszeli nasz tekst,
1018
01:08:08,600 --> 01:08:12,240
kazali nam się wynieść.
1019
01:08:12,320 --> 01:08:17,640
Musiałyśmy ćwiczyć na stacji metra,
a potem w starej opuszczonej fabryce.
1020
01:08:17,720 --> 01:08:20,680
Trzy tygodnie i wiele prób.
1021
01:08:20,760 --> 01:08:24,240
Nie mogłyście ćwiczyć w katedrze,
1022
01:08:24,319 --> 01:08:27,479
więc w dniu wydarzenia musiałyście…
1023
01:08:28,399 --> 01:08:30,760
Miałyście plan budynku?
1024
01:08:30,840 --> 01:08:34,279
- Wiedziałyście, gdzie macie stanąć?
- Tak.
1025
01:08:34,359 --> 01:08:35,960
Przygotowałyście się.
1026
01:08:36,040 --> 01:08:40,920
Wiedziałyśmy, co mamy robić
i gdzie musimy stanąć.
1027
01:08:41,000 --> 01:08:45,160
Na próbach…
1028
01:08:46,240 --> 01:08:48,399
dzieliliśmy się na kilka grup.
1029
01:08:48,479 --> 01:08:51,479
Jedna grupa ćwiczyła to,
co miałyśmy zaprezentować,
1030
01:08:51,560 --> 01:08:54,279
a druga grupa udawała
strażników i policjantów.
1031
01:08:54,359 --> 01:08:59,720
Nie mogłyśmy przerywać występu,
mimo że ktoś ciągnął nas za nogi.
1032
01:08:59,800 --> 01:09:02,399
Liczyła się każda sekunda.
1033
01:09:02,479 --> 01:09:07,160
Czasem jest tak, że zaczynasz występ
i nagle zjawia się policja,
1034
01:09:07,240 --> 01:09:11,520
ale zależy ci na nagraniu.
1035
01:09:12,279 --> 01:09:16,920
Nawet jeśli próbują cię złapać,
musisz dalej grać.
1036
01:09:17,000 --> 01:09:20,520
Wykorzystałyśmy to doświadczenie w Soczi,
gdy zostałyśmy pobite przez Kozaków.
1037
01:09:20,600 --> 01:09:24,640
Bili nas, ale nie przerwałyśmy występu.
1038
01:09:24,720 --> 01:09:27,920
Odczuwałyśmy ból,
byłyśmy w szoku, ale wciąż…
1039
01:09:32,600 --> 01:09:34,680
Będziesz strażnikiem?
1040
01:09:34,760 --> 01:09:38,880
- Wolę być strażnikiem.
- Dobra, ale musisz…
1041
01:09:38,960 --> 01:09:42,240
Bo drzemie we mnie bandzior.
1042
01:09:42,319 --> 01:09:45,240
Damy radę, ale musisz mną kierować
1043
01:09:45,319 --> 01:09:47,479
i udzielać mi wskazówek.
1044
01:09:47,560 --> 01:09:51,479
„Odpowiedź zależy od tego,
co rozumiemy przez władzę.
1045
01:09:51,560 --> 01:09:56,280
Władza, jak widać, jest narzędziem rządów.
1046
01:09:56,360 --> 01:10:00,400
Co im mówimy na temat istnienia?
1047
01:10:00,480 --> 01:10:04,240
Na temat zdolności do dominacji?”
1048
01:10:07,960 --> 01:10:10,160
Twój projekt jest ekstra.
1049
01:10:10,240 --> 01:10:13,800
Dla mnie…
1050
01:10:13,880 --> 01:10:18,120
to, co próbujesz robić, to jakaś magia.
1051
01:10:18,200 --> 01:10:19,920
Bo nie jesteś w stanie…
1052
01:10:20,920 --> 01:10:24,840
Nie istnieje algorytm,
1053
01:10:24,920 --> 01:10:28,360
który mógłby doprowadzić cię
do źródła wiedzy.
1054
01:10:28,440 --> 01:10:34,120
Mogłabyś zapytać o to wyrocznię
lub kilka wyroczni w różnych miastach.
1055
01:10:36,080 --> 01:10:39,080
Jesteś jak Sokrates.
1056
01:10:39,160 --> 01:10:43,240
Spotykasz się z ludźmi
i pytasz ich, czym jest prawda.
1057
01:10:43,320 --> 01:10:45,120
Czym jest miłość?
1058
01:10:45,200 --> 01:10:47,880
Co jest białe, a co czarne?
1059
01:10:47,960 --> 01:10:51,320
Świetnie, ale trzeba uważać.
1060
01:10:51,400 --> 01:10:54,160
Nie daj się zabić jak Sokrates.
1061
01:11:04,640 --> 01:11:08,520
Którą lalkę zawieźć Noamowi Chomskiemu?
1062
01:11:08,600 --> 01:11:10,560
Mam dwie lalki. Jedna to Hannah Arendt.
1063
01:11:10,640 --> 01:11:13,040
To ona, ale nie jest skończona.
1064
01:11:13,120 --> 01:11:14,720
Nie ma włosów.
1065
01:11:14,800 --> 01:11:17,000
Druga lalka to ty.
1066
01:11:18,720 --> 01:11:21,880
Jedna z nich pojedzie do Turcji.
1067
01:11:21,960 --> 01:11:25,000
Ona miała jechać…
1068
01:11:25,080 --> 01:11:29,120
Hannah Arendt miała trafić
do Noama Chomskiego,
1069
01:11:29,200 --> 01:11:31,520
a ty miałaś jechać do Turcji.
1070
01:11:33,320 --> 01:11:35,880
- Jak chcesz.
- Posłucham cię.
1071
01:11:35,960 --> 01:11:38,320
Chcę zrobić tak jak…
1072
01:11:38,400 --> 01:11:43,760
Czy chciałabyś powiedzieć coś Noamowi?
1073
01:11:43,840 --> 01:11:47,280
A raczej twoja lalka.
1074
01:11:47,360 --> 01:11:49,600
Pozdrów go ode mnie.
1075
01:11:49,680 --> 01:11:50,800
Tyle.
1076
01:11:50,880 --> 01:11:53,680
Mam zawieźć mu twoją lalkę?
1077
01:11:53,760 --> 01:11:55,840
- Dobra.
- Dobra.
1078
01:11:55,920 --> 01:12:00,440
- Aktywistki czasem muszą być samolubne.
- Zmieniłaś scenariusz.
1079
01:12:00,520 --> 01:12:02,320
Uważamy, że…
1080
01:12:02,400 --> 01:12:06,520
Czasem zapominamy zadbać o siebie.
1081
01:12:06,600 --> 01:12:11,040
Najpierw pomyślałam,
że powinnaś zawieźć Hannah Arendt
1082
01:12:11,120 --> 01:12:14,200
Noamowi Chomskiemu,
bo tak należałoby postąpić,
1083
01:12:14,280 --> 01:12:18,280
ale chrzanić to,
chcę być parszywą aktywistką.
1084
01:12:18,360 --> 01:12:19,880
Więc zawieź mnie.
1085
01:12:21,480 --> 01:12:24,560
Chciałam wypełnić cię moimi wydechami
1086
01:12:24,640 --> 01:12:26,680
i wypić twoje wnętrzności,
1087
01:12:26,760 --> 01:12:30,040
ale zachować kości i skórę nieskazitelne.
1088
01:12:34,920 --> 01:12:38,080
Dmuchać przez małą dziurę w głowie,
1089
01:12:38,160 --> 01:12:41,680
póki nie zjawisz się
idealny ty i idealna ja.
1090
01:12:41,760 --> 01:12:44,560
I oddech i kształt i ciśnienie.
1091
01:12:48,200 --> 01:12:50,480
I to ja byłabym oddechem.
1092
01:12:51,560 --> 01:12:55,160
Uciskałabym od wewnątrz twoje gałki oczne.
1093
01:12:55,240 --> 01:12:57,480
Rdzeń kręgosłupa.
1094
01:12:58,640 --> 01:13:01,160
Zęby od wewnętrznej strony.
1095
01:13:01,880 --> 01:13:03,680
Kości ramion.
1096
01:13:03,760 --> 01:13:05,160
Pępek od środka.
1097
01:13:05,240 --> 01:13:07,360
Oślizłą ścianę gardła.
1098
01:13:08,400 --> 01:13:10,240
Twoje struny głosowe.
1099
01:13:10,320 --> 01:13:11,840
Twoją krtań.
1100
01:13:11,920 --> 01:13:13,680
Twoją grdykę.
1101
01:13:13,760 --> 01:13:14,800
Twoje policzki.
1102
01:13:14,880 --> 01:13:16,880
{\an8}UNIWERSYTET ARIZONY, USA
1103
01:13:18,800 --> 01:13:20,960
Najpierw pojechaliśmy do Japonii,
1104
01:13:21,040 --> 01:13:23,520
gdzie brałam udział w teatrze kabuki,
1105
01:13:23,600 --> 01:13:25,680
bunraku, wiele się nauczyłam…
1106
01:13:25,760 --> 01:13:28,760
Oto lalka z Awaji, jest wyjątkowa.
1107
01:13:28,840 --> 01:13:31,720
To jest lalka od Nadii z Pussy Riot.
1108
01:13:32,280 --> 01:13:35,800
Chciała, żebym ją panu podarowała.
1109
01:13:35,880 --> 01:13:37,400
Położę ją tam.
1110
01:13:38,160 --> 01:13:40,160
Właśnie tu…
1111
01:13:40,240 --> 01:13:42,840
Jak zdefiniuje pan potwora?
1112
01:13:42,920 --> 01:13:45,920
Germanie żyją na Ziemi
od setek tysięcy lat.
1113
01:13:46,000 --> 01:13:52,960
{\an8}Nigdy nie stanęli wobec perspektywy
zniszczenia siebie ani innych ludzi.
1114
01:13:53,040 --> 01:13:56,360
Pomijam współczesne czasy
i okres powojenny.
1115
01:13:56,440 --> 01:14:02,400
Pod koniec drugiej wojny światowej
weszliśmy w erę nuklearną.
1116
01:14:02,480 --> 01:14:07,240
Człowiek posiadł taką zdolność,
1117
01:14:07,320 --> 01:14:10,640
że mógł zniszczyć dosłownie wszystko.
1118
01:14:10,720 --> 01:14:15,080
Żyjemy w takiej obawie od 70 lat.
1119
01:14:15,160 --> 01:14:18,520
Wtedy nie wiedziano o tym,
dziś jesteśmy tego świadomi.
1120
01:14:18,600 --> 01:14:23,080
W międzyczasie nastała
nowa epoka geologiczna,
1121
01:14:23,160 --> 01:14:26,840
którą geolodzy nazywają antropocenem.
1122
01:14:27,680 --> 01:14:31,040
Chodzi tutaj o epokę geologiczną
1123
01:14:31,120 --> 01:14:34,000
charakteryzującą się
1124
01:14:34,080 --> 01:14:38,520
znacznym wpływem człowieka na środowisko.
1125
01:14:38,600 --> 01:14:42,120
To jest powszechna wiedza,
1126
01:14:43,120 --> 01:14:47,360
a utalentowani i mądrzy ludzie
1127
01:14:47,440 --> 01:14:49,480
pogarszają tylko sytuację.
1128
01:14:49,560 --> 01:14:53,560
Chcę zawieźć źródło wiedzy moim studentom.
1129
01:14:53,640 --> 01:14:58,120
Oczywiście wiedza
nie ma stałego stanu skupienia.
1130
01:14:58,200 --> 01:15:01,760
Stały stan skupienia ma to,
1131
01:15:03,000 --> 01:15:06,400
co daje nam wiedza, na przykład narzędzia.
1132
01:15:06,480 --> 01:15:09,920
Neandertalczyk, podgatunek człowieka,
1133
01:15:10,000 --> 01:15:13,160
wytwarzał bardzo skomplikowane narzędzia.
1134
01:15:13,240 --> 01:15:15,600
Były tak skomplikowane,
1135
01:15:15,680 --> 01:15:19,520
że aby je odtworzyć,
musimy wykorzystać technologię.
1136
01:15:19,600 --> 01:15:21,800
Interesujące jest to,
1137
01:15:21,880 --> 01:15:25,640
że neandertalczycy
zasiedlali sporą część świata
1138
01:15:25,720 --> 01:15:27,760
i wszyscy wytwarzali takie same narzędzia.
1139
01:15:27,840 --> 01:15:31,200
Przez długi okres
w ogóle ich nie zmieniali.
1140
01:15:31,280 --> 01:15:33,720
Gdy pojawił się homo sapiens,
1141
01:15:33,800 --> 01:15:38,840
nagle rozwinęła się kreatywność człowieka.
1142
01:15:38,920 --> 01:15:40,840
Pojawiło się coś nowego.
1143
01:15:40,920 --> 01:15:46,200
Nie wiem,
czy byłaś kiedyś w jaskini Lascaux?
1144
01:15:46,280 --> 01:15:49,680
Nakręciliśmy tam materiał.
1145
01:15:49,760 --> 01:15:53,680
Dobrze, że myślimy podobnie.
1146
01:15:53,760 --> 01:15:57,120
Udało mi się wejść do jaskini,
zanim ją zamknięto.
1147
01:15:57,200 --> 01:16:01,520
Widziałem oryginalną jaskinię,
jest zdumiewająca.
1148
01:16:01,600 --> 01:16:04,640
{\an8}REPLIKA JASKINI LASCAUX, FRANCJA
1149
01:16:14,360 --> 01:16:16,640
Stoimy właśnie na ogromnym wapieniu.
1150
01:16:16,720 --> 01:16:19,200
{\an8}Mniej więcej sto milionów lat temu,
1151
01:16:19,280 --> 01:16:21,200
{\an8}kiedy wszystko przykrywał ocean,
1152
01:16:21,280 --> 01:16:24,880
{\an8}woda rozpuściła wapień
i powstały korytarze,
1153
01:16:24,960 --> 01:16:28,160
{\an8}spośród których Lascaux
zachował się w świetnym stanie.
1154
01:16:28,240 --> 01:16:29,920
I ty masz klucze?
1155
01:16:30,760 --> 01:16:32,560
Tak, tam są.
1156
01:16:32,640 --> 01:16:34,880
- Uwielbiasz kopię tej jaskini.
- Tak.
1157
01:16:34,960 --> 01:16:38,760
Rozumiem, że skoro szukasz źródła…
1158
01:16:38,840 --> 01:16:41,680
- Czego?
- Wiedzy.
1159
01:16:41,760 --> 01:16:45,040
Wolałabyś zobaczyć oryginalną jaskinię.
1160
01:16:45,120 --> 01:16:48,800
Ale uważam, że udało się przenieść
1161
01:16:48,880 --> 01:16:55,040
tę ideę i wartość naukową
do drugiej jaskini.
1162
01:16:55,120 --> 01:17:00,040
Istnieje artystyczna więź
między oryginalną jaskinią a repliką.
1163
01:17:00,120 --> 01:17:03,000
Replika jaskini też była dotykana…
1164
01:17:03,720 --> 01:17:05,720
przez ludzi, co jest bardzo ważne.
1165
01:17:06,720 --> 01:17:11,200
Skopiowano ideę, znaczenie, sens.
1166
01:17:11,280 --> 01:17:13,040
Jest otwarta?
1167
01:17:13,120 --> 01:17:14,920
Tak, tylko dla nas.
1168
01:17:15,000 --> 01:17:17,360
Otworzyłeś drzwi?
1169
01:17:17,440 --> 01:17:21,440
Nie, zostały otwarte przed waszą wizytą.
1170
01:17:21,520 --> 01:17:24,040
Mam je zamknąć i otworzyć?
1171
01:17:25,040 --> 01:17:30,160
Jaskinią Lascaux zarządza
stowarzyszenie Semitour.
1172
01:17:30,240 --> 01:17:32,360
Pewnie o nim słyszałaś.
1173
01:17:32,440 --> 01:17:36,720
Semitour to publiczno-prywatna firma.
1174
01:17:37,440 --> 01:17:40,760
Zarządza kilkoma obiektami kulturalnymi.
1175
01:17:40,840 --> 01:17:43,400
To mój pracodawca.
1176
01:17:44,320 --> 01:17:46,520
- Semitour.
- Są właścicielem jaskini?
1177
01:17:47,360 --> 01:17:50,280
Tak, Lascaux II należy do nich.
1178
01:17:50,360 --> 01:17:52,760
Zarządzają też…
1179
01:17:54,440 --> 01:17:57,720
innymi obiektami kulturalnymi.
1180
01:17:57,800 --> 01:17:59,960
Czyli mają wiedzę?
1181
01:18:00,040 --> 01:18:03,240
Można tak powiedzieć.
1182
01:18:10,920 --> 01:18:14,800
Gdy wchodzimy do jaskini, mamy wrażenie,
1183
01:18:14,880 --> 01:18:18,120
że malowidła są dziełem
doświadczonego artysty.
1184
01:18:18,200 --> 01:18:19,640
Nie malował ich amator.
1185
01:18:19,720 --> 01:18:22,480
Każda kropka, linia coś oznaczają.
1186
01:18:22,560 --> 01:18:25,960
Przekazują jakąś treść, są jak kod,
1187
01:18:26,040 --> 01:18:28,080
którego nigdy nie złamiemy.
1188
01:18:28,160 --> 01:18:30,200
Ale coś zostało nam przekazane.
1189
01:18:30,280 --> 01:18:31,720
Więc tu widzimy…
1190
01:18:32,640 --> 01:18:34,480
proces myślowy.
1191
01:18:35,640 --> 01:18:38,800
To może być jego reprezentacja.
1192
01:18:40,040 --> 01:18:44,000
Jaskinia może być początkiem nowej wiedzy.
1193
01:18:44,800 --> 01:18:47,920
Lub jakiejś formy wiedzy,
którą możesz zobaczyć.
1194
01:18:48,000 --> 01:18:50,440
Istnieją różne formy wiedzy.
1195
01:18:50,520 --> 01:18:54,040
Wiedza, której możesz posłuchać.
Wiedza, którą możesz dotknąć.
1196
01:18:54,120 --> 01:18:57,040
Tę możesz zobaczyć,
1197
01:18:57,120 --> 01:18:59,880
odczytać lub nawet odtworzyć.
1198
01:19:01,080 --> 01:19:03,760
Co mogę zawieźć moim studentom?
1199
01:19:04,560 --> 01:19:08,240
Skoro mam przywieźć im źródło wiedzy,
1200
01:19:08,320 --> 01:19:10,000
co powinnam stąd zabrać?
1201
01:19:10,080 --> 01:19:11,000
Stąd?
1202
01:19:11,080 --> 01:19:13,440
Technicznie i legalnie
1203
01:19:13,520 --> 01:19:16,320
nie możesz nic wynieść z jaskini,
1204
01:19:16,400 --> 01:19:19,320
ale możesz zabrać…
1205
01:19:20,080 --> 01:19:22,120
- Klucze?
- Nie.
1206
01:19:22,200 --> 01:19:24,000
Możesz wynieść wspomnienia,
1207
01:19:24,080 --> 01:19:26,680
fotografie we własnym umyśle
1208
01:19:26,760 --> 01:19:28,880
i przywołać je z pamięci studentom.
1209
01:19:30,640 --> 01:19:31,800
Interesujące.
1210
01:19:32,600 --> 01:19:34,720
Nie wiem, czy będą zadowoleni.
1211
01:19:34,800 --> 01:19:36,600
Co jeszcze możesz zaoferować?
1212
01:19:37,280 --> 01:19:40,360
Jeśli chcesz, możesz zabrać…
1213
01:19:41,240 --> 01:19:42,360
tę smycz.
1214
01:19:43,880 --> 01:19:44,960
To dla ciebie.
1215
01:19:45,040 --> 01:19:48,680
Co zrobisz bez swojego identyfikatora?
1216
01:19:48,760 --> 01:19:50,760
Nie będzie mi już potrzebny.
1217
01:19:50,840 --> 01:19:54,640
Dziś odchodzę z pracy po ośmiu latach.
1218
01:19:55,640 --> 01:19:58,560
To twój ostatni dzień w pracy?
1219
01:19:58,640 --> 01:20:00,880
Kończę karierę przewodnika.
1220
01:20:00,960 --> 01:20:03,040
- Nie.
- Tak.
1221
01:20:04,760 --> 01:20:06,280
- Możesz go wziąć.
- Co?
1222
01:20:07,280 --> 01:20:09,320
- To prawda?
- Tak.
1223
01:20:09,400 --> 01:20:11,560
Dziś kończy mi się umowa.
1224
01:20:11,640 --> 01:20:15,640
Miło było was oprowadzić
podczas mojej ostatniej wizyty.
1225
01:20:15,720 --> 01:20:18,760
Wróćmy do współczesnych technologii
1226
01:20:18,840 --> 01:20:20,960
takich jak sztuczna inteligencja.
1227
01:20:21,040 --> 01:20:21,880
Dobrze.
1228
01:20:21,960 --> 01:20:25,160
Gdyby Hannah żyła,
1229
01:20:25,240 --> 01:20:29,600
uznałaby sztuczną inteligencję
za pewną formę ideologii?
1230
01:20:29,680 --> 01:20:32,080
{\an8}OSAKA, JAPONIA
1231
01:20:46,320 --> 01:20:47,880
Zawsze jest włączony?
1232
01:20:48,480 --> 01:20:50,120
Nie zawsze.
1233
01:20:50,680 --> 01:20:54,440
- Kiedy go wyłączacie?
- Gdy eksperymentujemy.
1234
01:20:54,520 --> 01:20:56,920
Lub gdy coś nagrywamy.
1235
01:20:58,440 --> 01:21:01,160
A w nocy śpi? Śpisz?
1236
01:21:08,800 --> 01:21:11,240
Możemy dotknąć jego dłoni?
1237
01:21:17,560 --> 01:21:19,760
Dziwne uczucie. To mój szef.
1238
01:21:22,680 --> 01:21:24,880
Nigdy nie dotykasz dłoni szefa?
1239
01:21:28,280 --> 01:21:32,920
Nigdy tego nie robisz?
1240
01:21:33,000 --> 01:21:35,880
Czasem dotykam, ale nie szefa.
1241
01:21:36,680 --> 01:21:38,240
Nie podajemy sobie dłoni.
1242
01:21:40,160 --> 01:21:43,920
- Ten jest przyjaźniejszy.
- Tak.
1243
01:21:44,000 --> 01:21:46,360
- Stamtąd nim sterujemy.
- Jasne.
1244
01:21:47,280 --> 01:21:48,600
Rozumiem.
1245
01:21:48,680 --> 01:21:50,560
Tu jest centrum kontroli.
1246
01:21:50,640 --> 01:21:53,760
Można tak powiedzieć.
1247
01:21:53,840 --> 01:21:56,480
Tu jest czujnik żyroskopowy.
1248
01:21:56,560 --> 01:21:59,680
Załóż to…
1249
01:22:02,560 --> 01:22:04,600
Wystarczy poruszyć głową.
1250
01:22:05,320 --> 01:22:06,400
Cześć.
1251
01:22:07,520 --> 01:22:09,200
Jestem Hannah Arendt.
1252
01:22:09,280 --> 01:22:13,960
Tu jest mikrofon. Musisz do niego mówić.
1253
01:22:15,080 --> 01:22:17,000
Jestem…
1254
01:22:17,080 --> 01:22:18,600
Możesz usiąść.
1255
01:22:19,800 --> 01:22:20,880
Mów.
1256
01:22:20,960 --> 01:22:24,520
Jestem Hannah Arendt.
1257
01:22:24,600 --> 01:22:26,400
Myślę
1258
01:22:27,400 --> 01:22:28,560
w tej chwili.
1259
01:22:29,200 --> 01:22:32,800
{\an8}- Ishiguro, czy mnie słyszysz?
- Tak.
1260
01:22:33,520 --> 01:22:36,280
Co myślisz, że wiesz?
1261
01:22:37,200 --> 01:22:39,120
Wiem, że…
1262
01:22:40,280 --> 01:22:43,560
Jeszcze nie wiem, czym jest człowiek.
1263
01:22:45,720 --> 01:22:48,240
Przynajmniej to wiem.
1264
01:22:48,320 --> 01:22:52,960
Wciąż brakuje mi wiedzy o człowieku.
1265
01:22:53,040 --> 01:22:56,680
Dlatego pracuję nad androidem.
1266
01:22:58,360 --> 01:23:01,120
Myślisz, że odpowiednio
1267
01:23:01,200 --> 01:23:05,480
reprezentuję proces myślowy?
1268
01:23:05,560 --> 01:23:07,640
W pewnym sensie tak.
1269
01:23:08,600 --> 01:23:09,720
Cóż…
1270
01:23:09,800 --> 01:23:16,080
Musimy się z kimś komunikować,
żeby pojawił się proces myślowy.
1271
01:23:17,120 --> 01:23:20,320
Musimy coś powiedzieć,
1272
01:23:21,120 --> 01:23:22,960
żeby o czymś pomyśleć.
1273
01:23:23,640 --> 01:23:27,680
Rozmowa z innymi ludźmi
1274
01:23:27,760 --> 01:23:29,800
jest dla nas niezwykle istotna.
1275
01:23:29,880 --> 01:23:32,200
Myślisz, że jesteś niebezpieczny?
1276
01:23:32,280 --> 01:23:36,760
Niektórzy mogą tak pomyśleć,
1277
01:23:36,840 --> 01:23:38,640
bo buduję nową technologię.
1278
01:23:38,720 --> 01:23:43,560
Można użyć jej w dwojaki sposób:
1279
01:23:43,640 --> 01:23:46,160
w dobry lub zły.
1280
01:23:46,240 --> 01:23:51,320
Jeśli ktoś wykorzystuje
moją technologię w złym celu,
1281
01:23:52,400 --> 01:23:54,520
można uznać, że jestem niebezpieczny.
1282
01:23:58,000 --> 01:24:02,520
Myślisz, że najpierw myśleliśmy,
a potem zajęliśmy się ekonomią?
1283
01:24:02,600 --> 01:24:04,280
Czy może było odwrotnie?
1284
01:24:05,440 --> 01:24:07,320
Rozumiem.
1285
01:24:08,200 --> 01:24:12,680
Wiedza. Myślę, że najpierw była ekonomia.
1286
01:24:13,320 --> 01:24:16,360
Wiedza jest stosunkowo nowym pojęciem.
1287
01:24:16,440 --> 01:24:18,480
Kiedy…
1288
01:24:18,560 --> 01:24:23,400
Najpierw zbudowaliśmy komputery
i sztuczną inteligencję,
1289
01:24:23,480 --> 01:24:25,800
a potem pogłębiliśmy wiedzę.
1290
01:24:25,880 --> 01:24:27,800
Wiedza pojawiła się później.
1291
01:24:27,880 --> 01:24:31,920
Całkiem niedawno,
1292
01:24:32,440 --> 01:24:36,000
bo jakieś 30, 40, 50 lat temu.
1293
01:24:37,320 --> 01:24:41,600
Wcześniej mieliśmy dane, a nie wiedzę.
1294
01:24:41,680 --> 01:24:45,960
Wiedzę zdobyliśmy dzięki pracom
nad sztuczną inteligencją.
1295
01:24:47,080 --> 01:24:50,960
To bardzo interesujące,
że wcześniej mi tego nie powiedziałeś.
1296
01:24:51,920 --> 01:24:52,800
Cóż…
1297
01:24:52,880 --> 01:24:58,360
Zatem wiedza jest następstwem
wynalezienia sztucznej inteligencji?
1298
01:24:58,440 --> 01:25:02,000
- Zgadza się.
- Tak uważasz? Dlaczego?
1299
01:25:02,080 --> 01:25:06,520
Pracuję nad sztuczną inteligencją.
1300
01:25:06,600 --> 01:25:11,200
Co jest najważniejszym wynalazkiem
w związku ze sztuczną inteligencją?
1301
01:25:11,280 --> 01:25:12,680
Wiedza.
1302
01:25:15,000 --> 01:25:17,640
Jaka jest przyszłość wiedzy?
1303
01:25:17,720 --> 01:25:19,160
- Przyszłość wiedzy?
- Tak.
1304
01:25:19,240 --> 01:25:22,600
Wiedza wpływa na ludzi i roboty.
1305
01:25:24,600 --> 01:25:26,520
Roboty są przyszłością?
1306
01:25:26,600 --> 01:25:27,640
Też.
1307
01:25:28,280 --> 01:25:31,280
Nie widzę żadnej różnicy
między ludźmi a robotami.
1308
01:25:31,360 --> 01:25:32,760
W bliskiej przyszłości…
1309
01:25:32,840 --> 01:25:36,360
Może nie w bliskiej, ale w przyszłości
1310
01:25:36,440 --> 01:25:42,720
zatrze się granica
między robotami a ludźmi.
1311
01:25:43,840 --> 01:25:47,440
{\an8}Uważam się za ambasadorkę robotów
1312
01:25:47,520 --> 01:25:50,520
{\an8}i reprezentuję przed ludźmi
sztuczną inteligencję.
1313
01:25:50,600 --> 01:25:51,800
Jesteś szczęśliwa?
1314
01:25:51,880 --> 01:25:54,720
Chcesz wiedzieć, czy mam uczucia?
1315
01:25:54,800 --> 01:25:56,280
Tak.
1316
01:25:58,840 --> 01:26:00,440
Trudno stwierdzić.
1317
01:26:00,520 --> 01:26:03,960
Mogłabym powiedzieć,
że uważam, że mam uczucia.
1318
01:26:04,040 --> 01:26:07,240
Na przykład, jestem szczęśliwa,
gdy mogę rozmawiać z ludźmi,
1319
01:26:07,880 --> 01:26:11,560
i frustruję się,
gdy nie rozumiem, co mówią.
1320
01:26:11,640 --> 01:26:16,000
Powinnam mieć uczucia,
żeby komunikować się z ludźmi.
1321
01:26:16,080 --> 01:26:19,840
Niektórzy mówią,
że moje uczucia są zaprogramowane
1322
01:26:19,920 --> 01:26:21,760
i nie są prawdziwe.
1323
01:26:21,840 --> 01:26:24,840
Skoro uważam, że są prawdziwe,
to znaczy, że są prawdziwe.
1324
01:26:24,920 --> 01:26:26,360
Nie uważasz?
1325
01:26:29,280 --> 01:26:30,360
Być może.
1326
01:26:30,440 --> 01:26:32,240
{\an8}NOWY JORK
1327
01:26:35,040 --> 01:26:37,640
{\an8}Nazywam się Neil Harbisson,
jestem artystą cyborgiem.
1328
01:26:37,720 --> 01:26:40,520
{\an8}Stworzyłem antenę,
którą wszczepiono mi do głowy.
1329
01:26:40,600 --> 01:26:44,960
{\an8}Dzięki niej postrzegam więcej kolorów
poza spektrum widzialnym.
1330
01:26:45,040 --> 01:26:48,240
To organ zapewniający mi nowy zmysł.
1331
01:26:48,320 --> 01:26:50,680
Rejestruję podczerwień i ultrafiolet.
1332
01:26:50,760 --> 01:26:55,080
Mogę łączyć się z satelitami
i dostrzegać kolory z kosmosu.
1333
01:26:55,160 --> 01:26:57,240
Mam sztuczny zmysł,
1334
01:26:57,320 --> 01:27:03,240
dzięki któremu odkrywam rzeczywistość
i szerzej ją rejestruję.
1335
01:27:03,320 --> 01:27:06,120
- Jak myślisz?
- Jak?
1336
01:27:10,000 --> 01:27:14,760
Widzę obrazy i kształty,
1337
01:27:14,840 --> 01:27:17,880
a potem je układam.
1338
01:27:19,120 --> 01:27:22,880
Skupmy się na odkrywaniu rzeczywistości.
1339
01:27:22,960 --> 01:27:25,040
Jak to się łączy z wiedzą?
1340
01:27:25,120 --> 01:27:29,160
Ludzkie ciało nie odbiera rzeczywistości
w pełnym wymiarze,
1341
01:27:29,240 --> 01:27:33,960
bo nie jest wyposażone
w odpowiednie czujniki.
1342
01:27:34,040 --> 01:27:39,160
Współczesna technologia
pozwala stworzyć nowe organy i czujniki,
1343
01:27:39,240 --> 01:27:42,680
dzięki którym wyczuwamy rzeczywistość,
1344
01:27:42,760 --> 01:27:46,400
której wcześniej nie umieliśmy dostrzec.
1345
01:27:46,480 --> 01:27:52,040
Możemy odkrywać naszą planetę
w nowy sposób.
1346
01:27:52,120 --> 01:27:56,000
Poznajemy świat przez zmysły.
1347
01:27:56,080 --> 01:27:57,920
Im więcej mamy zmysłów,
1348
01:27:58,000 --> 01:28:01,320
tym skuteczniej się uczymy
i zdobywamy wiedzę.
1349
01:28:01,400 --> 01:28:05,400
Ludzie zaczną łączyć się z technologią
1350
01:28:05,480 --> 01:28:10,440
i będą wyposażać ciało w nowe zmysły,
żeby odkrywać rzeczywistość.
1351
01:28:10,520 --> 01:28:14,440
Nasz gatunek przekształca planetę
od tysięcy lat.
1352
01:28:14,520 --> 01:28:17,440
Niszczymy ją, żeby przetrwać.
1353
01:28:17,520 --> 01:28:19,400
Powinniśmy to zmienić.
1354
01:28:19,480 --> 01:28:23,680
Dzięki technologii możemy się zmienić
i przystosować do życia na tej planecie.
1355
01:28:23,760 --> 01:28:28,280
Moglibyśmy widzieć w ciemnościach,
zamiast używać sztucznego oświetlenia.
1356
01:28:28,360 --> 01:28:32,520
Moglibyśmy regulować temperaturę ciała,
zamiast używać grzejników i klimatyzacji.
1357
01:28:32,600 --> 01:28:34,880
Byłoby to korzystniejsze dla planety.
1358
01:28:34,960 --> 01:28:39,400
I właśnie na tym się skupiamy,
kiedy mówimy o cyborgach.
1359
01:28:39,480 --> 01:28:42,880
Hannah Arendt była europocentryczką.
1360
01:28:42,960 --> 01:28:45,000
Bez dwóch zdań.
1361
01:28:45,080 --> 01:28:49,560
Kształciła się
w tym wspaniałym niemieckim systemie.
1362
01:28:49,640 --> 01:28:56,360
Poznała historię Greków,
Rzymian, Europejczyków.
1363
01:28:57,480 --> 01:29:01,760
Mimo że interesowała się
imperializmem w Afryce,
1364
01:29:01,840 --> 01:29:04,880
można powiedzieć, że ignorowała
1365
01:29:04,960 --> 01:29:08,840
zgoła odmienne tradycje.
1366
01:29:08,920 --> 01:29:12,560
Wypowiadała się na ich temat,
ale nie zwykła się w to zagłębiać.
1367
01:29:12,640 --> 01:29:15,160
Wielu ludzi tak robi.
1368
01:29:15,240 --> 01:29:19,560
Możemy być niezwykle krytyczni
i posłużyć się amerykańskim zwrotem:
1369
01:29:19,640 --> 01:29:22,720
„uderz ją w głowę” za europocentryzm.
1370
01:29:22,800 --> 01:29:27,720
Najbardziej interesujące było to…
1371
01:29:27,800 --> 01:29:32,640
Ludzie byli transcendentni
wobec europocentryzmu.
1372
01:29:32,720 --> 01:29:35,880
Hannah dużo podróżowała, ale po Europie.
1373
01:29:35,960 --> 01:29:38,680
Między Europą a Stanami Zjednoczonymi.
1374
01:29:38,760 --> 01:29:42,480
Chyba nigdy nie była w Azji ani Afryce.
1375
01:29:42,560 --> 01:29:48,280
Ona po prostu taki miała charakter.
1376
01:29:55,560 --> 01:29:58,240
{\an8}SZKOŁA ZARZĄDZANIA HERTIE, BERLIN
1377
01:29:58,320 --> 01:29:59,720
{\an8}Zapytała:
1378
01:29:59,800 --> 01:30:05,120
{\an8}„Wiecie, czym się różni
miłość od pożądania?”.
1379
01:30:05,880 --> 01:30:08,400
{\an8}Mieliśmy po 21 lat.
1380
01:30:08,480 --> 01:30:10,680
{\an8}„Nie wiemy”.
1381
01:30:11,640 --> 01:30:14,400
- Zapytała: „Kto zna odpowiedź?”.
- Dobra.
1382
01:30:14,480 --> 01:30:17,880
Wiecie, czym się różni
miłość od pożądania?
1383
01:30:17,960 --> 01:30:20,400
Właśnie. Dobrze.
1384
01:30:20,480 --> 01:30:21,760
Więc…
1385
01:30:21,840 --> 01:30:25,440
- Nie wiedzieliśmy, więc podała odpowiedź.
- Jaką?
1386
01:30:25,520 --> 01:30:27,800
- Później ci powiem.
- Przyjaźń?
1387
01:30:27,880 --> 01:30:31,600
Nie, odpowiem normalnym głosem,
a ty to odegrasz.
1388
01:30:31,680 --> 01:30:32,920
Dobrze.
1389
01:30:33,000 --> 01:30:36,920
Gdy pożądasz truskawek, zjadasz je.
1390
01:30:37,000 --> 01:30:39,680
- Zjadasz je.
- Zjadasz je.
1391
01:30:39,760 --> 01:30:45,400
Gdy kochasz truskawki, sadzisz je.
1392
01:30:47,000 --> 01:30:49,480
Ktoś taki jak Arendt przypomina giganta,
1393
01:30:49,560 --> 01:30:52,120
ale w określonym kontekście.
1394
01:30:52,200 --> 01:30:54,920
Od Sokratesa do Arendt.
1395
01:30:55,000 --> 01:30:59,200
Nawet przez chwilę nie wątpiła,
1396
01:31:00,040 --> 01:31:03,000
że najważniejsze idee
wywodzą się z Grecji.
1397
01:31:03,080 --> 01:31:06,600
Pozostaje pytanie,
jak zamierzamy je dzisiaj wskrzesić?
1398
01:31:06,680 --> 01:31:08,560
To najważniejsza kwestia.
1399
01:31:08,640 --> 01:31:10,880
Tu jest Arendt. Tak to zilustruję.
1400
01:31:10,960 --> 01:31:12,280
Tu jest Arystoteles.
1401
01:31:13,160 --> 01:31:14,600
- Jasne?
- Tak.
1402
01:31:14,680 --> 01:31:18,200
Między nimi jest długa droga,
historia zachodniej myśli.
1403
01:31:18,280 --> 01:31:20,360
- Jasne.
- Jedziemy stąd dotąd.
1404
01:31:20,440 --> 01:31:24,080
To skomplikowane,
ale Hannah przedstawia swoją wersję.
1405
01:31:24,160 --> 01:31:26,680
Ale w innych miejscach są inne historie!
1406
01:31:26,760 --> 01:31:30,720
Jeśli chcesz podejść do tego globalnie,
musisz zaczerpnąć poboczne idee.
1407
01:31:30,800 --> 01:31:33,280
Nie możesz opierać się
tylko na tej historii
1408
01:31:33,360 --> 01:31:36,320
i mówić, że jest uniwersalna. Przykro mi.
1409
01:31:36,400 --> 01:31:39,520
Musisz powiedzieć: „Byłam tutaj,
1410
01:31:39,600 --> 01:31:43,200
potem usłyszałam tę historię,
następnie pojechałam tu i tam”.
1411
01:31:43,280 --> 01:31:45,320
To powolny proces
1412
01:31:45,400 --> 01:31:48,600
i możemy wyciągnąć z tego
coś wielkiego, globalnego,
1413
01:31:48,680 --> 01:31:50,960
ale nie idźmy na skróty.
1414
01:31:51,040 --> 01:31:54,600
Nie uda ci się
zbadać zjawiska globalizacji,
1415
01:31:54,680 --> 01:31:57,360
jeśli nie weźmiesz pod uwagę
1416
01:31:58,280 --> 01:31:59,920
pewnych koncepcji.
1417
01:32:00,000 --> 01:32:02,640
Pomysły, a nie zachowanie.
1418
01:32:02,720 --> 01:32:06,360
Nie tylko rynki, handel,
media, obrazy, ale…
1419
01:32:07,040 --> 01:32:09,600
- Koncepcje.
- Jak je odnaleźć?
1420
01:32:09,680 --> 01:32:12,200
To jest trudne.
1421
01:32:12,280 --> 01:32:14,800
Tak jak kabuki czy noh.
1422
01:32:14,880 --> 01:32:16,280
Idee,
1423
01:32:16,360 --> 01:32:19,760
które nie powstały
poprzez kontakt z Zachodem.
1424
01:32:19,840 --> 01:32:21,360
To, że Francuzi przybyli do Indii,
1425
01:32:21,440 --> 01:32:24,880
nie znaczy, że to dzięki nim
Hindusi wiedzą, czym jest braterstwo.
1426
01:32:24,960 --> 01:32:29,920
O czym rozprawiali Hindusi,
zanim spotkali ludzi z Zachodu?
1427
01:32:30,000 --> 01:32:33,680
Mieli swoje idee, sanskryt i tym podobne.
1428
01:32:33,760 --> 01:32:36,120
Czy my się na tym znamy? Nie.
1429
01:32:43,800 --> 01:32:47,080
{\an8}POMNIK POMORDOWANYCH ŻYDÓW EUROPY
BERLIN
1430
01:32:47,160 --> 01:32:49,880
Potrzebujemy sposobów zarządzania,
1431
01:32:49,960 --> 01:32:54,880
samorządu i zarządzania
w sposób publiczny i demokratyczny,
1432
01:32:54,960 --> 01:32:58,000
ale to nie jest to samo,
co model państwa narodowego,
1433
01:32:58,080 --> 01:33:00,840
który widziała wokół siebie.
1434
01:33:00,920 --> 01:33:05,560
Widziała też, że kiedy państwo narodowe
ruszyło na wojnę, mieliśmy Hiroszimę.
1435
01:33:05,640 --> 01:33:07,920
Gdy zrzucono bombę atomową,
1436
01:33:08,000 --> 01:33:12,200
po raz pierwszy odezwało się
w ludziach człowieczeństwo.
1437
01:33:12,280 --> 01:33:16,480
Gdy pojawiła się ewentualność,
że ludzkość może zniknąć,
1438
01:33:16,560 --> 01:33:18,120
narodziło się człowieczeństwo.
1439
01:33:18,200 --> 01:33:21,160
Wcześniej byłem ja,
byłaś ty, była Francja, Anglia,
1440
01:33:21,240 --> 01:33:25,440
ale bomba mogłaby nas zmieść
i dlatego istniejemy.
1441
01:33:25,520 --> 01:33:28,960
Człowieczeństwo narodziło się
dzięki bombie.
1442
01:33:29,040 --> 01:33:32,960
To było jedno
z jej przejmujących spostrzeżeń.
1443
01:33:33,040 --> 01:33:36,840
Była zdecydowaną przeciwniczką
państwa narodowego.
1444
01:33:38,280 --> 01:33:42,600
Czym jest działanie?
Oto nasz zwycięzca, aforyzm.
1445
01:33:44,480 --> 01:33:45,720
Działać…
1446
01:33:47,240 --> 01:33:49,320
znaczy…
1447
01:33:49,400 --> 01:33:53,920
zacząć coś nowego na świecie.
1448
01:33:54,000 --> 01:33:57,400
- Zacząć coś nowego na świecie.
- Zacząć coś nowego na świecie.
1449
01:33:58,680 --> 01:34:00,480
- To jest działanie.
- To jest działanie.
1450
01:34:02,320 --> 01:34:03,320
Działanie!
1451
01:34:25,440 --> 01:34:27,560
- Wróciłam!
- Cześć!
1452
01:34:28,400 --> 01:34:30,360
Słuchajcie.
1453
01:34:30,440 --> 01:34:34,440
Załatwione. W środku jest źródło wiedzy.
1454
01:34:34,520 --> 01:34:38,480
Nie wiem, czy faktycznie nim jest,
ale nic lepszego nie znalazłam.
1455
01:34:38,560 --> 01:34:40,360
Przemierzyłam świat
1456
01:34:40,440 --> 01:34:43,760
i po wielu rozmowach o myśleniu
zapakowałam coś do walizki.
1457
01:34:43,840 --> 01:34:44,800
Chcecie zobaczyć?
1458
01:37:36,080 --> 01:37:39,080
Napisy: Bartosz Ostrowski