1
00:00:02,000 --> 00:00:07,000
Downloaded from
YTS.MX

2
00:00:08,000 --> 00:00:13,000
Official YIFY movies site:
YTS.MX

3
00:00:21,080 --> 00:00:22,680
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
ΣΑΝΤΡΟ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

4
00:01:28,760 --> 00:01:30,160
Τα λέμε αύριο, κορίτσια!

5
00:01:30,240 --> 00:01:31,640
ΜΙΛΑΝΟ, ΜΑΪΟΣ 1938

6
00:01:31,720 --> 00:01:35,080
Όχι, μην τρέχετε
αλλιώς θα γίνω κακιά. Άντε!

7
00:01:35,160 --> 00:01:36,960
Λιλιάνα, συγγνώμη. Έλα.

8
00:01:37,760 --> 00:01:41,640
Θέλω να σου φτιάξω τον φιόγκο.

9
00:01:41,760 --> 00:01:45,200
-Αυτό είναι.
-Ευχαριστώ.

10
00:01:45,280 --> 00:01:47,440
Κυρία Τσεσαρίνα, έχετε παιδιά;

11
00:01:47,520 --> 00:01:49,480
Όχι, δεν έχω.

12
00:01:50,280 --> 00:01:53,920
Δεν είμαι παντρεμένη.
Αλλά ευτυχώς έχω εσάς, κορίτσια.

13
00:01:54,000 --> 00:01:56,560
Και σας αγαπώ όλες σαν παιδιά μου.

14
00:01:56,640 --> 00:01:58,600
Αλλά οι άλλες έχουν μαμά.

15
00:01:59,760 --> 00:02:01,080
Ισχύει αυτό.

16
00:02:01,160 --> 00:02:04,280
Αυτό σημαίνει ότι εσένα
σ' αγαπώ πιο πολύ από τις άλλες.

17
00:02:07,240 --> 00:02:09,520
-Λιλιάνα.
-Μπαμπά!

18
00:02:09,639 --> 00:02:12,440
-Καλημέρα, δρ Σέγκρε.
-Γεια σας.

19
00:02:12,560 --> 00:02:13,960
Πώς πήγε; Ήσουν καλή;

20
00:02:14,040 --> 00:02:16,480
Εννοείται, πολύ καλή όπως πάντα.

21
00:02:18,880 --> 00:02:20,000
Πάμε;

22
00:02:20,840 --> 00:02:22,600
-Αντίο.
-Γεια σας.

23
00:02:22,680 --> 00:02:25,880
-Αντίο, κα Τσεσαρίνα.
-Γεια, Λιλιάνα. Τα λέμε αύριο.

24
00:02:30,440 --> 00:02:35,400
Στο Μιλάνο, στο σχολείο, η Λιλιάνα
περίμενε όλο το πρωί για εκείνη τη στιγμή.

25
00:02:35,960 --> 00:02:39,920
Η ώρα που θα έφτανε ο πατέρας της
και θα την έπαιρνε από το χέρι.

26
00:02:40,560 --> 00:02:46,440
Πριν από τους φυλετικούς νόμους
ήμουν ένα απλό κορίτσι,

27
00:02:46,520 --> 00:02:49,040
σε μια μικρή οικογένεια…

28
00:02:50,120 --> 00:02:52,880
σε ένα μικρό χωριό, τη Λάικα.

29
00:02:53,320 --> 00:02:55,080
Έτσι ήταν μια εβραϊκή οικογένεια

30
00:02:55,160 --> 00:03:00,600
αλλά χωρίς ιδιαίτερα τελετουργικά.

31
00:03:00,720 --> 00:03:03,480
Ή συγκεκριμένες φιλίες.

32
00:03:03,560 --> 00:03:05,640
Δεν ήξερα καν ότι ήμουν Εβραία.

33
00:03:06,320 --> 00:03:09,400
ΝΑΠΟΛΗ, ΙΟΥΝΙΟΣ 1938

34
00:03:10,160 --> 00:03:13,760
-Παιδιά, είναι έτοιμο σε μισή ώρα!
-Εντάξει, Μα!

35
00:03:15,240 --> 00:03:17,080
Ας κάνουμε ομάδες λοιπόν.

36
00:03:17,160 --> 00:03:20,760
Εμείς είμαστε πέντε,
εσείς οι Καν είστε τέσσερις.

37
00:03:20,920 --> 00:03:23,240
-Εσύ θα είσαι ψαράκι.
-Εντάξει.

38
00:03:25,920 --> 00:03:29,400
Στη Νάπολη, ο Τούλιο αγαπούσε
τους δρόμους του λόφου Βόμερο,

39
00:03:29,480 --> 00:03:32,720
τη θάλασσα και το ποδόσφαιρο
εναντίον των αδελφών Καν.

40
00:03:32,840 --> 00:03:36,600
Με τους οποίους θα μοιραζόταν πιο πολλά
από το πάθος για το ποδόσφαιρο

41
00:03:37,680 --> 00:03:39,720
Ήμασταν μια αστική οικογένεια

42
00:03:39,960 --> 00:03:42,800
αποτελούμενη από μπαμπά,
μαμά και πέντε αδέλφια.

43
00:03:43,000 --> 00:03:44,560
Εγώ ήμουν ο μικρότερος.

44
00:03:45,080 --> 00:03:48,600
Ήμασταν μια ήσυχη οικογένεια, αν θέλετε.

45
00:03:49,320 --> 00:03:54,000
ΠΙΖΑ, ΙΟΥΛΙΟΣ 1938

46
00:03:55,400 --> 00:03:57,760
Στην Πίζα ο Γκουίντο είχε ένα όνειρο.

47
00:03:57,840 --> 00:04:01,200
Να γίνει σαν τον πατέρα του,
καλός και γενναίος.

48
00:04:01,280 --> 00:04:03,000
Και με τον μπαμπά του θα ανακάλυπτε

49
00:04:03,080 --> 00:04:06,640
ότι το θάρρος ενός παιδιού μπορούσε
να είναι μεγαλύτερο από ενός ενήλικα.

50
00:04:07,000 --> 00:04:10,760
Έλα, Αουγκούστο!
Γιατί δεν έρχεσαι να δουλέψεις εδώ;

51
00:04:10,920 --> 00:04:14,560
-Γιατί κάθεσαι στον σιδηρόδρομο;
-Είναι μια σταθερή δουλειά.

52
00:04:14,640 --> 00:04:16,839
Είναι καλά, αλλά θα δείξει στο τέλος.

53
00:04:17,680 --> 00:04:20,320
Σου αρέσουν τα τρένα, Γκουίντο, σωστά;

54
00:04:23,000 --> 00:04:26,000
Θείε, η επιγραφή είναι από αληθινό χρυσό;

55
00:04:28,560 --> 00:04:31,200
Όταν είναι έτοιμο,
θα σκεφτώ να δουλέψω εδώ.

56
00:04:31,280 --> 00:04:35,400
ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΚΑΒΑ

57
00:04:35,960 --> 00:04:38,080
-Ωραίο.
-Πολύ καλή δουλειά, θείε.

58
00:04:38,880 --> 00:04:43,640
Τα περισσότερα καταστήματα
ανήκαν σε Εβραίους.

59
00:04:43,720 --> 00:04:48,560
Συμπεριλαμβανομένων των μαγαζιών
των θείων μου, της οικογένειάς μου.

60
00:04:48,640 --> 00:04:51,200
Ήταν μαγαζί του παππού μου,
της οικογένειας.

61
00:04:51,880 --> 00:04:55,640
ΡΩΜΗ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1938

62
00:04:57,520 --> 00:05:02,880
Στη Ρώμη, στη Λία άρεσε πολύ να διαβάζει
παιδικά βιβλία και να επινοεί ιστορίες.

63
00:05:03,280 --> 00:05:05,840
Επίσης, ήταν καλή τραγουδίστρια.

64
00:05:05,920 --> 00:05:09,120
Λία, θα κάνεις τις ασκήσεις σου;

65
00:05:09,200 --> 00:05:11,120
Ναι, τώρα θα τις κάνω.

66
00:05:11,200 --> 00:05:13,280
Αρκετά! Το κλείνω.

67
00:05:13,360 --> 00:05:15,480
Όχι, περίμενε! Να τελειώσει το τραγούδι.

68
00:05:15,600 --> 00:05:17,360
Όχι.

69
00:05:17,920 --> 00:05:21,120
Έρχεται ο μπαμπάς.
Κάνε τις ασκήσεις, γρήγορα.

70
00:05:21,200 --> 00:05:24,720
Εντάξει, τότε θα τις τελειώσω σπίτι.
Τα ξέρω έτσι κι αλλιώς.

71
00:05:24,800 --> 00:05:26,560
Σίγουρα.

72
00:05:37,480 --> 00:05:41,560
Τι να κάνετε, κυρία;
Η Λία είναι καλύτερη κι από το ραδιόφωνο.

73
00:05:49,200 --> 00:05:52,320
Ανήκα σε μια αστική οικογένεια.

74
00:05:52,400 --> 00:05:54,800
Ας πούμε, ευκατάστατη

75
00:05:54,880 --> 00:05:58,120
με εβραϊκές αξίες.

76
00:05:58,200 --> 00:06:03,760
Αλλά δεν ήταν απολύτως αυστηρή
εκτός από όσο αφορούσε την παράδοση.

77
00:06:03,840 --> 00:06:06,840
Όντας μια αρκετά ενήμερη οικογένεια

78
00:06:07,120 --> 00:06:11,080
άρχισα να αγχώνομαι
πριν ακόμα τους φυλετικούς νόμους.

79
00:06:11,160 --> 00:06:15,200
Ο Εβραϊσμός παγκοσμίως ήταν,

80
00:06:15,320 --> 00:06:19,880
κατά τη διάρκεια 16 ετών
και παρά την πολιτική μας,

81
00:06:19,960 --> 00:06:22,440
ένας εχθρός ασύμβατος με τον φασισμό!

82
00:06:25,280 --> 00:06:28,600
Χρειάζεται μια σαφής,

83
00:06:28,960 --> 00:06:30,440
αυστηρή,

84
00:06:30,520 --> 00:06:32,760
φυλετική συνείδηση

85
00:06:33,040 --> 00:06:38,840
για να διορθώσουμε όχι μόνο τις διαφορές

86
00:06:39,040 --> 00:06:41,440
αλλά και την πολύ ξεκάθαρη υπεροχή μας!

87
00:06:42,560 --> 00:06:47,440
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1938,
στην Τενούτα του Σαν Ροσόρε στην Πίζα,

88
00:06:47,560 --> 00:06:50,640
Ο βασιλιάς Βιτόριο Εμανουέλε υπέγραψε
το πρώτο διάταγμα των νόμων

89
00:06:50,760 --> 00:06:55,040
που απαγόρευε στους Εβραίους
να εργάζονται στις περισσότερες δουλειές

90
00:06:55,120 --> 00:06:58,640
και, κυρίως, απαγόρευε στα παιδιά τους
να πηγαίνουν σχολείο.

91
00:06:59,080 --> 00:07:01,640
Είναι η αρχή μιας πραγματικής δίωξης

92
00:07:01,720 --> 00:07:07,120
των πολιτικών δικαιωμάτων 50.000 Ιταλών,
με μοναδικό έγκλημα ήταν ότι ήταν Εβραίοι.

93
00:07:08,240 --> 00:07:11,200
Είναι ντροπή! Ντροπή! Είναι αδύνατον!

94
00:07:11,320 --> 00:07:13,840
Δεν καταλαβαίνω
τι τρέχει με τον Μουσολίνι.

95
00:07:13,920 --> 00:07:16,280
Πού πας; Αμεντέο, δεν θα πεις τίποτα;

96
00:07:16,360 --> 00:07:20,200
Τι μπορώ να πω; Ο Μουσολίνι
ήταν διαφορετικός στο παρελθόν.

97
00:07:20,280 --> 00:07:22,400
Ο Μουσολίνι είναι ο Μουσολίνι!

98
00:07:22,480 --> 00:07:25,640
Τι σε έπιασε; Είναι σύμμαχος του Χίτλερ!
Τι νόμιζες;

99
00:07:25,720 --> 00:07:28,760
Δεν του ζήτησαν οι Γερμανοί
να κάνει ό,τι κάνει!

100
00:07:28,840 --> 00:07:30,720
Είναι δική του πρωτοβουλία!

101
00:07:30,800 --> 00:07:33,880
-Αρκετά, άσε με ήσυχο!
-Ναι, πήγαινε. Φύγε!

102
00:07:34,560 --> 00:07:37,920
Ρομπέρτο, μην ξεσπάς στον αδερφό σου.
Τι σχέση έχει αυτός;

103
00:07:38,000 --> 00:07:41,520
Εύκολο να το βάζεις στα πόδια!
Τώρα τι θα πούμε στη Λιλιάνα;

104
00:07:42,360 --> 00:07:43,920
Τι συνέβη;

105
00:07:44,040 --> 00:07:46,760
Τι συμβαίνει; Τι έκανα;

106
00:07:47,720 --> 00:07:49,440
Τίποτα, δεν έκανες τίποτα.

107
00:07:51,360 --> 00:07:54,240
Καλύτερα να τα πείτε μέσα για ένα λεπτό.

108
00:08:05,360 --> 00:08:10,720
Για να κατανοήσουμε
τον τρομερό αντίκτυπο των φυλετικών νόμων

109
00:08:10,800 --> 00:08:13,560
προς τα παιδιά του '38,

110
00:08:14,480 --> 00:08:17,880
πρέπει επίσης να καταλάβουμε
την προδοσία που υπέφεραν.

111
00:08:17,960 --> 00:08:19,520
Ήταν Ιταλοί,

112
00:08:19,600 --> 00:08:23,480
βαθιά μυημένοι στην κουλτούρα της εποχής.

113
00:08:23,800 --> 00:08:29,000
Ήταν αγόρια που αισθάνονταν φασιστές
ως το κόκκαλο.

114
00:08:29,080 --> 00:08:33,000
Και γενικά, η εβραϊκή κουλτούρα τους
ήταν στο περιθώριο.

115
00:08:33,120 --> 00:08:35,559
Αλλά η εισαγωγή των φυλετικών νόμων

116
00:08:35,640 --> 00:08:39,600
τρίβει τον εβραϊσμό τους στο πρόσωπό τους.

117
00:08:39,720 --> 00:08:43,280
Τους κάνουν να αισθάνονται Εβραίοι
γιατί τους αναγκάζουν άλλοι.

118
00:08:45,360 --> 00:08:48,000
Το Κρατικό Κεντρικό Αρχείο, στη Ρώμη,

119
00:08:48,200 --> 00:08:54,200
είναι σχεδόν γεμάτο με σημειώσεις
και κείμενα του Μουσολίνι

120
00:08:54,280 --> 00:08:58,960
που σχετίζονται
με τα αντιεβραϊκά νομικά κείμενα.

121
00:08:59,960 --> 00:09:04,880
Προβάλλει ως ένα άτομο
που έθεσε σε εφαρμογή όσα σπούδασε.

122
00:09:05,160 --> 00:09:10,000
Και οι νόμοι που τελικά προέκυψαν,
δεδομένου ότι είναι ο δικτάτορας,

123
00:09:10,080 --> 00:09:15,680
είναι καρπός δουλειάς και νοοτροπίας,
αν γίνεται να το θέσουμε με αυτόν τον όρο,

124
00:09:15,800 --> 00:09:20,400
"σοβαρής" και βαθιάς σκέψης
από τη δική του οπτική, προφανώς.

125
00:09:23,520 --> 00:09:25,760
Από τον Οκτώβριο του 1938,

126
00:09:25,840 --> 00:09:29,240
ο Τούλιο Φοά, η Λία Λέβι,
ο Γκουίντο Κάβα και η Λιλιάνα Σέγκρε

127
00:09:29,320 --> 00:09:31,360
δεν θα είναι πια σαν τα υπόλοιπα παιδιά.

128
00:09:33,640 --> 00:09:35,880
-Σε απέβαλαν.
-Με απέβαλαν;

129
00:09:36,040 --> 00:09:37,200
Δεν θα πας σχολείο.

130
00:09:37,280 --> 00:09:39,680
-Μα τι έκανα;
-Τίποτα, δεν έκανες τίποτα.

131
00:09:40,760 --> 00:09:41,920
Είναι το…

132
00:09:42,160 --> 00:09:45,200
Η κυβέρνηση θέσπισε νόμους, νέους νόμους,

133
00:09:45,280 --> 00:09:49,600
που απαγορεύουν στα παιδιά των Εβραίων
να πάνε στο σχολείο με τα υπόλοιπα.

134
00:09:50,920 --> 00:09:52,640
Αλλά γιατί εμένα;

135
00:09:53,360 --> 00:09:54,880
Είμαστε Εβραίοι, Λιλιάνα.

136
00:09:55,800 --> 00:09:57,440
Ναι, και;

137
00:09:58,080 --> 00:10:01,680
Είμαι Ιταλίδα.
Απέβαλαν όλους τους Ιταλούς;

138
00:10:02,560 --> 00:10:06,760
Όχι τους Καθολικούς Ιταλούς
που αποκαλούνται "Άριοι".

139
00:10:08,640 --> 00:10:12,960
Η λέξη "αποβλήθηκε"
από το δημοτικό σχολείο

140
00:10:13,080 --> 00:10:15,760
όπου φοίτησα την πρώτη
και τη δεύτερη χρονιά,

141
00:10:15,880 --> 00:10:18,760
ήταν πολύ άσχημο νέο.

142
00:10:18,840 --> 00:10:22,520
Δεν μπορούσα να το αντέξω.

143
00:10:22,640 --> 00:10:25,920
Επειδή ακόμη κι ένα παιδί ξέρει

144
00:10:26,000 --> 00:10:30,640
ότι η αποβολή από το σχολείο
σημαίνει ότι έκανε κάτι κακό.

145
00:10:30,720 --> 00:10:33,680
Και ξεκίνησα με την εξής ερώτηση:

146
00:10:33,760 --> 00:10:38,440
"Γιατί;"

147
00:10:39,880 --> 00:10:42,600
Μα ποτέ δεν κατάφερα να απαντήσω.

148
00:10:42,720 --> 00:10:44,880
Ακόμα δεν μπορώ.

149
00:10:48,240 --> 00:10:49,520
Δεν βγάζει νόημα.

150
00:10:51,680 --> 00:10:53,440
Δηλαδή αξίζουμε λιγότερο;

151
00:10:54,480 --> 00:10:56,240
Για αυτούς, ναι.

152
00:10:56,320 --> 00:10:59,320
Αλλά δεν είναι έτσι. Καμία σχέση.

153
00:11:02,160 --> 00:11:06,840
Για μένα αξίζεις το ίδιο με όλα τα παιδιά,
βασικά, ακόμη περισσότερο.

154
00:11:10,280 --> 00:11:11,640
Τι θα κάνουμε τώρα;

155
00:11:12,800 --> 00:11:17,400
Τώρα θα ψάξω και θα βρω ένα σχολείο
που δέχεται παιδιά Εβραίων.

156
00:11:19,840 --> 00:11:22,320
Αλλά δεν θα ξαναδείς την κυρία Τσεσαρίνα.

157
00:11:27,520 --> 00:11:29,040
Πώς θα της το πούμε;

158
00:11:30,920 --> 00:11:32,800
Με συμπαθεί πολύ.

159
00:11:37,600 --> 00:11:40,080
ΕΒΡΑΙΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ
ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΑΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ

160
00:11:40,160 --> 00:11:42,000
ΑΠΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗ 16η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

161
00:11:42,080 --> 00:11:47,040
Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ Η ΜΗΤΕΡΑ
ΔΕΝ ΑΝΗΚΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΒΡΑΪΚΗ ΦΥΛΗ

162
00:11:47,160 --> 00:11:52,640
Οι φυλετικοί νόμοι
μάς έπιασαν όλους απροετοίμαστους.

163
00:11:52,760 --> 00:11:57,560
Μετά από λίγο μουρμουρητό
που άκουσα στο σπίτι, η μητέρα μου

164
00:11:57,680 --> 00:12:00,760
με πήρε στην άκρη και μου 'πε
"Πρέπει να σου μιλήσω".

165
00:12:00,840 --> 00:12:06,560
Η όλη συζήτηση αφορούσε
ότι δεν θα πήγαινα στο δημόσιο σχολείο.

166
00:12:06,640 --> 00:12:10,600
Εκείνη ήταν η αρχή της αναστάτωσης μου,
αν και δεν είχα ιδέα.

167
00:12:12,400 --> 00:12:14,720
"Από αύριο δεν θα πηγαίνετε σχολείο".

168
00:12:14,800 --> 00:12:17,200
Ήμουν οκτώ, ο αδερφός μου 11.

169
00:12:17,280 --> 00:12:18,880
Είπα: "Μα γιατί, μπαμπά;"

170
00:12:18,960 --> 00:12:23,560
"Διαβάζαμε πολύ, πήραμε καλούς βαθμούς.
Γιατί δεν θα πηγαίνουμε σχολείο;"

171
00:12:23,800 --> 00:12:27,320
"Έτσι. Απλώς έτσι. Δεν θα πηγαίνετε."

172
00:12:30,240 --> 00:12:34,440
Τα παιδιά δεν έχουν να αντιμετωπίσουν
μόνον αυτήν τη νέα πραγματικότητα.

173
00:12:34,520 --> 00:12:39,640
Βλέπουν επίσης τις οικογένειές τους
να βυθίζονται στο χάος και την απελπισία.

174
00:12:41,280 --> 00:12:43,280
Δεν είναι πανέμορφη, Γκουίντο;

175
00:12:47,440 --> 00:12:51,960
Αουγκούστο, τι συμβαίνει; Αουγκούστο;

176
00:12:52,040 --> 00:12:55,040
-Δεν ξέρω πώς να το πω, Σίντσια.
-Έλα, Γκουίντο.

177
00:12:55,120 --> 00:12:56,760
Μείνε με τη μικρή.

178
00:12:57,840 --> 00:13:00,040
Εκεί, με την αδερφούλα σου.

179
00:13:03,440 --> 00:13:04,960
Αουγκούστο, τι συμβαίνει;

180
00:13:07,320 --> 00:13:08,680
Έχασα τη δουλειά μου.

181
00:13:08,760 --> 00:13:11,240
Απολύθηκα σήμερα το πρωί. Δια του νόμου.

182
00:13:11,320 --> 00:13:13,400
Μα δεν γίνεται.

183
00:13:13,520 --> 00:13:16,560
Ναι, μπορούν να με απολύσουν.
Επιβάλλεται, βασικά.

184
00:13:16,640 --> 00:13:18,720
Κι ο Γκουίντο δεν θα πηγαίνει σχολείο.

185
00:13:20,400 --> 00:13:23,120
Το αφεντικό κάλεσε
τον πατέρα μου και είπε:

186
00:13:23,200 --> 00:13:27,680
"Κάβα, χαίρομαι που έγινες πατέρας,

187
00:13:29,440 --> 00:13:33,040
έπρεπε να σου πω εγώ

188
00:13:33,120 --> 00:13:37,120
τα καλά νέα όταν έκανες παιδί,
όταν απέκτησες μια τρίτη κόρη.

189
00:13:37,200 --> 00:13:40,320
Αλλά πρέπει να σου πω κι άλλα νέα".

190
00:13:40,440 --> 00:13:43,280
Άνοιξε το συρτάρι
και του έδωσε την απόλυση.

191
00:13:43,360 --> 00:13:47,120
Ο πατέρας μου ήξερε
για τους φυλετικούς νόμους, το περίμενε.

192
00:13:48,320 --> 00:13:49,640
Και τον απέλυσαν.

193
00:13:49,720 --> 00:13:53,240
-Μα γιατί εμάς;
-"Γιατί;" Επειδή είμαστε Εβραίοι.

194
00:13:55,560 --> 00:13:57,240
Απλώς Εβραίοι.

195
00:14:12,800 --> 00:14:15,880
-Μπαμπά, τι συμβαίνει;
-Δεν ξέρω, Γκουίντο.

196
00:14:17,840 --> 00:14:18,880
Δεν ξέρω.

197
00:14:19,920 --> 00:14:21,840
Ιδίως για τα μικρότερα παιδιά

198
00:14:21,920 --> 00:14:26,080
ο κόσμος ξεκινά με την επίγνωση
που έχουν οι γονείς τους,

199
00:14:26,160 --> 00:14:28,560
την ασφάλεια που τους παρέχουν οι γονείς.

200
00:14:28,680 --> 00:14:33,960
Οπότε, το να τους βλέπουν
να μην έχουν ιδέα τι συμβαίνει,

201
00:14:34,080 --> 00:14:37,520
το να βλέπουν τους γονείς τους
εξασθενημένους, με δάκρυα,

202
00:14:37,600 --> 00:14:40,160
ανίκανους να καθησυχάσουν τα παιδιά τους,

203
00:14:40,360 --> 00:14:43,400
ήταν η πρώτη αίσθηση αβεβαιότητας

204
00:14:43,480 --> 00:14:46,200
και απώλειας του κόσμου ενός παιδιού.

205
00:14:56,840 --> 00:15:00,240
Γνωρίζουμε τις υπέροχες γραμμές
των φυλετικών νόμων

206
00:15:00,320 --> 00:15:02,120
που κατέστρεψαν τις ζωές των Εβραίων

207
00:15:02,200 --> 00:15:06,680
και δεν τους κατέστησαν πολίτες
δεύτερης κατηγορίας, αλλά "μη πολίτες".

208
00:15:06,880 --> 00:15:12,080
Αλλά όλες οι μικρές ανησυχίες,
αν και μπορούσαν να ξεπεραστούν,

209
00:15:12,160 --> 00:15:14,240
χτύπησαν την καθημερινή ζωή.

210
00:15:14,880 --> 00:15:16,520
Σιγά μην πάω.

211
00:15:16,600 --> 00:15:19,280
Το είπαν κι άλλες φορές,
αλλά ποτέ δεν έγινε.

212
00:15:19,360 --> 00:15:22,920
Ως τότε ήταν καλά
γιατί ο γαμπρός μου ήταν ήρωας πολέμου.

213
00:15:23,040 --> 00:15:24,560
Αυτό μας προστατεύει.

214
00:15:25,200 --> 00:15:29,080
Μα δεν αρκεί αυτό πια.
Δεν μπορούμε να σε κρατάμε σε υπηρεσία.

215
00:15:31,920 --> 00:15:33,200
Μα γιατί;

216
00:15:34,280 --> 00:15:35,560
Επειδή είσαι Άρια.

217
00:15:36,560 --> 00:15:37,560
Άρια;

218
00:15:38,240 --> 00:15:41,640
Είμαι Άρια; Είμαι από το Τίβολι.
Τι θα πει αυτό;

219
00:15:41,840 --> 00:15:43,400
Για το κράτος είσαι Άρια.

220
00:15:43,480 --> 00:15:46,320
Και οι Εβραίοι δεν μπορούν πλέον
να απασχολούν Άριους.

221
00:15:47,400 --> 00:15:51,320
Με τα χρόνια, η υπηρέτρια
ήταν σαν μέλος της οικογένειας.

222
00:15:51,400 --> 00:15:55,960
Και για εμάς ήταν
σαν να αφαιρούμε έναν πυλώνα,

223
00:15:56,040 --> 00:15:58,200
ένα άτομο του σπιτιού.

224
00:15:58,280 --> 00:16:03,280
Έτσι το βιώσαμε ως κάτι σχεδόν ασύγκριτο,

225
00:16:03,360 --> 00:16:04,720
κάτι αδύνατον.

226
00:16:04,800 --> 00:16:06,840
Τι θα κάνει η Λία χωρίς εμένα;

227
00:16:08,520 --> 00:16:12,120
Βασικά ίσως υπάρχει μια λύση,
αρκεί να συμφωνείς.

228
00:16:12,200 --> 00:16:15,760
-Η κα Κολατέι.
-Η γειτόνισσα;

229
00:16:15,840 --> 00:16:18,560
Της μίλησα. Θα προσποιηθεί
ότι θα σε προσλάβει.

230
00:16:19,520 --> 00:16:22,360
-Θα "προσποιηθεί";
-Θα συνεχίσεις να δουλεύεις εδώ.

231
00:16:22,440 --> 00:16:24,520
Αλλά θα κοιμάσαι στους Κολατέι.

232
00:16:24,600 --> 00:16:28,360
-Δηλαδή θα δουλεύω για αυτούς;
-Όχι! Ίσως κάνεις λίγες δουλίτσες,

233
00:16:28,480 --> 00:16:31,240
να βοηθάς λίγο, αλλά λόγω ευγένειας.

234
00:16:31,360 --> 00:16:33,200
Θα μείνεις μαζί μας, σωστά;

235
00:16:33,280 --> 00:16:35,640
Μου φαίνεται λίγο περίεργο.

236
00:16:35,720 --> 00:16:39,880
Αλλά αφού το λέτε εσείς,
εμένα δεν με πειράζει.

237
00:16:39,960 --> 00:16:41,040
Ζήτω!

238
00:16:45,520 --> 00:16:47,080
Η συμφωνία ήταν να την πληρώνουμε,

239
00:16:47,160 --> 00:16:51,640
αλλά να μένει στην άλλη οικογένεια
και να βοηθάει μερικές φορές.

240
00:16:51,720 --> 00:16:54,880
Αλλά όπως συμβαίνει στη ζωή,
ασχολούνταν πιο πολύ εκεί

241
00:16:54,960 --> 00:16:57,360
και ταυτίστηκε με την άλλη οικογένεια.

242
00:16:57,440 --> 00:17:01,520
Κι εμείς πέρα από την αποστέρηση,
είχαμε αναπτύξει μεγάλη ζήλια

243
00:17:01,600 --> 00:17:05,200
επειδή είχε άλλα κορίτσια εκεί
και τα φρόντιζε εκείνα.

244
00:17:13,800 --> 00:17:15,040
Γεια σας.

245
00:17:15,119 --> 00:17:16,680
Γεια.

246
00:17:29,880 --> 00:17:34,720
Υπήρχαν και στιγμές που σε λύγιζαν.
Στην καθημερινότητα, όχι τίποτα σπουδαίο.

247
00:17:34,840 --> 00:17:38,560
Αλλά τα μικρά δράματα επηρεάζουν πολύ
τη ζωή των ανθρώπων.

248
00:17:42,160 --> 00:17:44,520
Τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν τους λόγους

249
00:17:44,640 --> 00:17:49,080
που όλοι ξαφνικά γυρνούν την πλάτη τους
στα ίδια και στους γονείς τους.

250
00:17:53,040 --> 00:17:55,680
Για όλα τα παιδιά χωρίς μητέρα,

251
00:17:55,800 --> 00:18:00,800
η δασκάλα διαδραμάτιζε έναν ιδιαίτερο ρόλο

252
00:18:00,880 --> 00:18:06,840
στη μικρή μου καρδιά, στο πώς ένιωθα τότε.

253
00:18:06,960 --> 00:18:09,200
Ήταν η γυναικεία φιγούρα…

254
00:18:11,520 --> 00:18:17,960
στην οποία είχα επενδύσει
στοργή και ελπίδα.

255
00:18:19,000 --> 00:18:21,400
Η Λιλιάνα σάς έχει μεγάλη εμπιστοσύνη.

256
00:18:21,880 --> 00:18:24,800
Αλλά είναι ανήσυχη.

257
00:18:25,000 --> 00:18:29,040
Αναλογιστείτε μόνο, ανησυχεί
περισσότερο για εσάς από τον εαυτό της.

258
00:18:29,120 --> 00:18:30,240
Για μένα;

259
00:18:30,400 --> 00:18:33,600
Δεν ήξερα πώς να σας το πω,
φοβόμουν μη σας αναστατώσω.

260
00:18:34,000 --> 00:18:35,160
Φυσικά.

261
00:18:35,640 --> 00:18:37,520
Είναι πολύ ευαίσθητο κορίτσι.

262
00:18:40,120 --> 00:18:42,360
Μα θα καταλάβει τον λόγο στο τέλος.

263
00:18:42,840 --> 00:18:44,040
Ναι, το ελπίζω.

264
00:18:44,800 --> 00:18:46,840
Είστε η δασκάλα της και…

265
00:18:47,320 --> 00:18:49,480
Και αφού αυτό πρέπει να γίνει,

266
00:18:49,560 --> 00:18:53,000
ίσως μπορείτε να βοηθήσετε
να της το κάνετε πιο εύκολο.

267
00:18:53,200 --> 00:18:56,840
Εγώ; Πώς; Τι σχέση έχω εγώ με αυτό;

268
00:18:56,920 --> 00:19:00,240
Δεν θα αποφασίσω εγώ
αν μπορεί να επιστρέψει στο σχολείο.

269
00:19:00,440 --> 00:19:03,480
-Δεν έβγαλα εγώ αυτούς τους νόμους.
-Φυσικά, ξέρω.

270
00:19:04,080 --> 00:19:07,640
Αλλά ίσως την βοηθήσετε να καταλάβει
στηρίζοντάς την στην αρχή.

271
00:19:07,720 --> 00:19:10,480
Δόκτωρ Σέγκρε,
προσπαθήστε να με καταλάβετε.

272
00:19:11,440 --> 00:19:14,520
Η ανάμειξη σε τέτοια ζητήματα
έχει γίνει πολύ επικίνδυνη.

273
00:19:14,640 --> 00:19:16,720
Είμαι δημόσιος υπάλληλος.

274
00:19:17,840 --> 00:19:19,880
Πρέπει να σκεφτώ και τον εαυτό μου

275
00:19:19,960 --> 00:19:22,000
και όλα τα υπόλοιπα κορίτσια.

276
00:19:27,240 --> 00:19:28,960
Δεν είστε μόνο εσείς Εβραίοι.

277
00:19:35,320 --> 00:19:38,120
Τώρα αν δεν σας πειράζει, πρέπει να φύγω.

278
00:19:54,920 --> 00:19:56,560
-Γεια σας.
-Αντίο.

279
00:20:02,720 --> 00:20:05,960
Θυμάμαι
ότι ήταν μεγάλη απογοήτευση για μένα.

280
00:20:06,080 --> 00:20:10,880
Επειδή περίμενα φιλιά
και αγκαλιές και μεγάλο πόνο

281
00:20:10,960 --> 00:20:15,440
που δεν θα με έβλεπε στο σχολείο,
αλλά εκείνη είπε:

282
00:20:15,520 --> 00:20:18,920
"Δεν έβγαλα εγώ τους φυλετικούς νόμους.
Πώς εμπλέκομαι;"

283
00:20:20,160 --> 00:20:22,200
Ούτε χαιρετίσματα δεν μου έστειλε.

284
00:20:23,920 --> 00:20:27,480
Ήταν μια πολύ δύσκολη στιγμή.

285
00:20:36,760 --> 00:20:41,040
Νομίζω ότι ήμασταν 25 κορίτσια.

286
00:20:41,840 --> 00:20:48,200
Και μόνο δύο από αυτά
παρέμειναν φίλες μου.

287
00:20:48,480 --> 00:20:52,440
Συνέχισαν να με προσκαλούν
στα μικρά τους πάρτι

288
00:20:52,520 --> 00:20:56,160
και να έρχονται σπίτι μου για να παίξουμε.

289
00:20:56,240 --> 00:21:01,960
Οι άλλες δεν το πρόσεξαν
ότι είχα σταματήσει να πηγαίνω σχολείο.

290
00:21:06,520 --> 00:21:08,680
Το σχολείο είναι μόνο το πρώτο βήμα.

291
00:21:08,760 --> 00:21:12,400
Το καθεστώς θέλει να αφανίσει
τους Εβραίους από όλη τη δημόσια ζωή

292
00:21:12,480 --> 00:21:14,520
και από όλα τα ιδρύματα.

293
00:21:14,600 --> 00:21:16,920
Ακόμη κι αν χρειαστεί μεγάλο τίμημα.

294
00:21:17,000 --> 00:21:19,560
Τελικά απολύονται καθηγητές, επαγγελματίες

295
00:21:19,640 --> 00:21:23,760
και διακεκριμένοι διανοούμενοι
της χώρας μας.

296
00:21:25,080 --> 00:21:26,600
Επιστήμονες όπως ο Εμίλιο Σέγκρε,

297
00:21:26,680 --> 00:21:29,680
ο Μπρούνο Ποντεκόρβο
και οι δύο βραβευμένοι με Νόμπελ.

298
00:21:29,760 --> 00:21:32,600
Ο φυσικός Ενρίκο Φέρμι, με σύζυγο Εβραία,

299
00:21:32,680 --> 00:21:35,320
και ο οικονομολόγος Φράνκο Μοντιλιάνι.

300
00:21:41,560 --> 00:21:44,840
Η ιταλική κοινωνία
δεν διαμαρτύρεται δημόσια.

301
00:21:45,040 --> 00:21:46,680
Ο βασιλιάς δεν διαμαρτύρεται.

302
00:21:47,040 --> 00:21:51,920
Δεν διαμαρτύρεται ούτε η άλλη πραγματική,
ισχυρή και διαφορετική δύναμη,

303
00:21:52,040 --> 00:21:56,760
παρότι ήταν και αντίθετη,
δηλαδή η Αγία Έδρα.

304
00:21:56,840 --> 00:22:02,200
Οι νόμοι του 1938 συνοδεύονται
από μια συναίνεση,

305
00:22:02,320 --> 00:22:08,600
ή αυτά τα ευλογημένα πρότυπα
μιας αρκετά σιωπηρής συγκατάθεσης.

306
00:22:12,120 --> 00:22:16,920
Η κυβέρνηση που εξέδωσε τους νόμους
στις 5 Σεπτεμβρίου 1938

307
00:22:17,000 --> 00:22:20,320
άλλαξε τον νόμο.

308
00:22:20,400 --> 00:22:25,120
Και είπε ότι αν ήταν δυνατόν
να οργανωθεί μόνο για το δημοτικό

309
00:22:25,200 --> 00:22:29,520
μια τάξη δέκα κοριτσιών και αγοριών
από την πρώτη ως την πέμπτη δημοτικού,

310
00:22:29,600 --> 00:22:33,000
θα τους εξουσιοδοτούσαν
να πάνε σε ένα δημόσιο σχολείο.

311
00:22:38,960 --> 00:22:40,520
Κύριε, συγγνώμη, μα δεν…

312
00:22:44,680 --> 00:22:47,440
Τότο, κάνε μου τη χάρη και έλα εδώ.

313
00:22:52,200 --> 00:22:55,000
Μπορείς να μου φέρεις έναν καφέ;
Όχι όμως από εδώ.

314
00:22:55,080 --> 00:22:57,000
-Στην πλατεία είναι πιο καλός.
-Ναι.

315
00:23:12,640 --> 00:23:15,160
Κυρία Φοά, έχουμε ένα πρόβλημα.

316
00:23:24,160 --> 00:23:27,800
Ο νόμος επιτρέπει να κάνουμε
μια ειδική τάξη για Εβραίους,

317
00:23:27,880 --> 00:23:30,720
εάν υπάρχουν
τουλάχιστον δέκα παιδιά έξι ετών.

318
00:23:32,360 --> 00:23:35,880
Εδώ στο Βανβιτέλι έχουμε μόνο εννέα.

319
00:23:37,200 --> 00:23:40,120
Ξέρω, τα παιδιά μου πάνε σχολείο εδώ.

320
00:23:40,280 --> 00:23:43,520
-Ο Ρέμο και ο Μάριο.
-Ναι, ξέρω.

321
00:23:43,840 --> 00:23:46,760
Εμένα με ενδιαφέρει το άλλο.
Γι' αυτό σας κάλεσα.

322
00:23:46,840 --> 00:23:48,080
Πώς σε λένε;

323
00:23:49,480 --> 00:23:51,480
-Τούλιο.
-Τούλιο.

324
00:23:53,000 --> 00:23:55,760
-Και ποια η ηλικία του Τούλιο;
-Πέντε.

325
00:23:55,840 --> 00:23:58,360
Είστε σίγουρη ότι είναι πέντε;

326
00:24:06,720 --> 00:24:07,680
Όχι.

327
00:24:08,480 --> 00:24:10,440
Είναι έξι.

328
00:24:10,760 --> 00:24:12,680
Πολύ ωραία.

329
00:24:12,760 --> 00:24:15,040
Θα πάει με τα άλλα εννέα
και θα κάνουμε την τάξη.

330
00:24:15,160 --> 00:24:18,600
Αν ήταν πέντε χρονών,
τότε δεν θα γινόταν να τη φτιάξουμε.

331
00:24:19,080 --> 00:24:20,560
Αλλά αν είναι έτσι…

332
00:24:21,960 --> 00:24:24,640
Σας ευχαριστώ, κύριε. Ευχαριστώ.

333
00:24:27,280 --> 00:24:30,200
-Άκουσες;
-Θα πάω σχολείο έναν χρόνο νωρίτερα;

334
00:24:30,280 --> 00:24:33,320
-Και πρέπει να πω κι ευχαριστώ;
-Τούλιο.

335
00:24:33,400 --> 00:24:35,840
-Ευχαριστώ.
-Παρακαλώ.

336
00:24:39,640 --> 00:24:41,200
-Αντίο.
-Γεια σας.

337
00:24:42,520 --> 00:24:43,960
Αντίο, μικρέ.

338
00:24:44,040 --> 00:24:45,880
-Γεια σας.
-Γεια.

339
00:24:48,240 --> 00:24:49,240
Ευχαριστώ.

340
00:24:50,400 --> 00:24:52,520
Όλα ήταν τέλεια, ήμουν πολύ χαρούμενος.

341
00:24:52,600 --> 00:24:55,280
Πήγα σχολείο με τον μεγαλύτερο αδερφό μου
και με τους φίλους

342
00:24:55,400 --> 00:24:58,880
που γνώρισα στον χώρο λατρείας μας,
που λέγεται συναγωγή.

343
00:24:58,960 --> 00:25:01,920
Είχα και τη στολή μου, τη μαύρη ποδιά μου,

344
00:25:02,040 --> 00:25:05,160
το άσπρο το κολάρο μου
και έναν ωραίο κόκκινο φιόγκο.

345
00:25:05,240 --> 00:25:08,440
Μα λίγες μέρες αργότερα
άρχισα να παρατηρώ κάτι περίεργο.

346
00:25:08,520 --> 00:25:09,560
Ένα.

347
00:25:10,240 --> 00:25:11,240
Δύο.

348
00:25:12,280 --> 00:25:15,800
Το Βανβιτέλι έχει μια πολύ μεγάλη πύλη

349
00:25:15,880 --> 00:25:18,520
και μια πολύ μικρή πλαϊνή πύλη.

350
00:25:19,240 --> 00:25:23,240
Όλα τα αγόρια και τα κορίτσια μπήκαν
από την κεντρική πύλη.

351
00:25:23,480 --> 00:25:29,040
Και μόνο εμείς οι δέκα, μόνο εμείς,
μπήκαμε από τη δευτερεύουσα πύλη

352
00:25:29,120 --> 00:25:31,280
δεκαπέντε λεπτά
πριν από τους άλλους.

353
00:25:31,360 --> 00:25:35,720
Και φύγαμε 15 λεπτά μετά τους άλλους
από την ίδια πύλη.

354
00:25:37,280 --> 00:25:41,320
Εκεί, τότε έγινε σαφές
ότι εμείς ήμασταν οι αφύσικοι.

355
00:25:47,480 --> 00:25:48,760
Τι κάνουν;

356
00:25:48,840 --> 00:25:52,640
Είναι Εβραίοι, δεν μπορούν να γυμναστούν
με εμάς τους κανονικούς.

357
00:25:57,280 --> 00:26:00,520
Δεν μπορούσαμε να έχουμε επαφή
με τα άλλα παιδιά.

358
00:26:00,600 --> 00:26:03,920
Τα άλλα παιδιά έλεγαν ξεκάθαρα
"Είναι Εβραίοι!"

359
00:26:04,000 --> 00:26:06,520
Ακόμη και δεν ήξεραν τι σήμαινε.

360
00:26:12,520 --> 00:26:16,560
Αλλά όλες οι μικρές ανησυχίες,
αν και μπορούσαν να ξεπεραστούν,

361
00:26:16,640 --> 00:26:19,160
χτύπησαν την καθημερινή ζωή.

362
00:26:19,240 --> 00:26:22,840
Για παράδειγμα, το γεγονός ότι οι Εβραίοι
δεν μπορούσαν να έχουν ραδιόφωνο.

363
00:26:22,960 --> 00:26:26,240
Ακόμα και τότε, σκέφτηκα λογικά και είπα:

364
00:26:26,360 --> 00:26:28,320
"Δεν είναι ράδιο που μεταδίδει".

365
00:26:28,400 --> 00:26:30,480
Αν ήταν ράδιο που μεταδίδει σήμα,

366
00:26:30,800 --> 00:26:35,880
θα μπορούσες να δώσεις πληροφορίες
στον εχθρό, αλλά ήταν μόνο για να ακούς.

367
00:26:35,960 --> 00:26:40,520
Και αυτό με στεναχώρησε, γιατί ήταν
σαν απαγορεύεις την τηλεόραση στα παιδιά.

368
00:26:45,120 --> 00:26:47,600
Και τα πράγματα χειροτέρευσαν γρήγορα.

369
00:26:47,760 --> 00:26:51,200
Μια σειρά εγκυκλίων αυστηροποιεί
τους φυλετικούς νόμους.

370
00:26:55,360 --> 00:26:59,720
Είναι μια ριπή διακρίσεων
και απαγορεύσεων κάθε είδους.

371
00:27:05,920 --> 00:27:10,000
Δεν είναι ότι οι πιο πολλοί περιορισμοί
είναι εντελώς παράλογοι.

372
00:27:10,120 --> 00:27:11,160
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΑΡΙΩΝ

373
00:27:11,240 --> 00:27:13,000
Δεν μετράει ό,τι απαγορεύεται.

374
00:27:13,120 --> 00:27:17,240
Γιατί αυτό που θέλουν να γίνει αδύνατο
για τους Εβραίους είναι η ίδια η ζωή.

375
00:27:17,760 --> 00:27:24,160
Έτσι, το καθεστώς λαμβάνει
δύο αποτελέσματα ταυτόχρονα.

376
00:27:24,240 --> 00:27:28,080
Το ένα είναι απλό και ξεκάθαρο,
να διώξει τους Εβραίους.

377
00:27:28,160 --> 00:27:31,680
Το άλλο είναι να υποκινήσει
την αποχώρησή τους.

378
00:27:34,280 --> 00:27:36,240
Ο μπαμπάς ήταν υποδιευθυντής τράπεζας

379
00:27:36,320 --> 00:27:40,000
Και του είπαν ότι έκτοτε
δεν θα ήταν πλέον μέλος της τράπεζας

380
00:27:40,240 --> 00:27:41,840
γιατί απολύθηκε.

381
00:27:41,920 --> 00:27:45,800
Ο μπαμπάς ρώτησε τον λόγο
και είπαν ότι ήταν επειδή είναι Εβραίος.

382
00:27:48,840 --> 00:27:52,880
Και ο μπαμπάς μετανάστευσε στην Αφρική,
στην Ασμάρα για την ακρίβεια,

383
00:27:52,960 --> 00:27:56,200
όπου σκεφτήκαμε
ότι υπήρχε δουλειά για τους Ιταλούς.

384
00:27:56,280 --> 00:28:00,520
Κι επειδή εκεί οι φυλετικοί νόμοι
δεν ήταν τόσο άκαμπτοι

385
00:28:00,600 --> 00:28:02,240
όσο γίνονταν στην Ιταλία.

386
00:28:12,600 --> 00:28:16,360
ΕΒΡΑΙΟΙ

387
00:28:23,400 --> 00:28:26,200
-Πότε έγινε;
-Απόψε.

388
00:28:26,280 --> 00:28:28,080
Δειλοί.

389
00:28:28,200 --> 00:28:30,600
Καλύτερα έτσι, φαντάσου να ήσουν μέσα.

390
00:28:30,720 --> 00:28:33,400
Ναι. Τώρα να είμαι και ευγνώμων
για ό,τι έγινε.

391
00:28:34,320 --> 00:28:35,560
Φράνκο, άκου.

392
00:28:36,120 --> 00:28:38,200
Η προσφορά σου ισχύει ακόμα;

393
00:28:38,280 --> 00:28:40,920
Είσαι σίγουρος; Τώρα είναι πιο επικίνδυνο.

394
00:28:41,000 --> 00:28:45,760
-Δεν ξέρουμε πώς θα τελειώσει.
-Μου πήραν τη δουλειά μου. Και ξέρεις τι;

395
00:28:45,840 --> 00:28:48,920
Θα βρω νέα δουλειά.
Δεν με νοιάζει αν είναι επικίνδυνο.

396
00:28:49,920 --> 00:28:51,320
Εσύ συμφωνείς;

397
00:28:51,400 --> 00:28:53,320
Φυσικά, Αουγκούστο. Ωραία!

398
00:29:00,040 --> 00:29:01,560
Έλα, ας ξεκινήσουμε.

399
00:29:07,880 --> 00:29:10,320
Και δεν ξέρω καν γιατί, απλώς το ένιωσα,

400
00:29:10,400 --> 00:29:16,920
πήρα ένα θραύσμα από το παράθυρο.

401
00:29:17,520 --> 00:29:21,680
Ποιος ξέρει γιατί;
Απλώς μου ήρθε, ας πούμε.

402
00:29:21,840 --> 00:29:23,520
Και το έβαλα στην τσέπη μου.

403
00:29:24,520 --> 00:29:28,600
Και το κράτησα ακόμη και μετά τον πόλεμο.
Λυπάμαι που το έχασα.

404
00:29:29,600 --> 00:29:33,000
Ξέρετε, πυροβολισμοί με πυροβόλα,
βομβαρδισμοί…

405
00:29:33,080 --> 00:29:36,320
Τέλος πάντων το κράτησα,
θυμάμαι ότι το είχα μετά τον πόλεμο.

406
00:29:36,400 --> 00:29:38,560
Λαέ της Ιταλίας!

407
00:29:39,360 --> 00:29:41,480
Τρέξτε στα όπλα!

408
00:29:44,000 --> 00:29:45,560
Και δείξτε…

409
00:29:45,680 --> 00:29:46,880
ΡΩΜΗ, 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 1940

410
00:29:47,080 --> 00:29:48,440
την επιμονή σας!

411
00:29:50,400 --> 00:29:52,360
Το θάρρος σας!

412
00:29:53,840 --> 00:29:55,840
Την αξία σας!

413
00:29:58,600 --> 00:30:00,960
Στο σπίτι, η μαμά φαινόταν ανήσυχη.

414
00:30:01,040 --> 00:30:04,800
Παππούδες, θείες και θείοι,
τα μεγαλύτερα αδέλφια, όλοι ανήσυχοι.

415
00:30:16,800 --> 00:30:21,160
Όταν γυρνούσα σπίτι, πάντα
παρατηρούσα ότι έλειπε μια κορνίζα,

416
00:30:21,240 --> 00:30:23,320
ή ένα τραπέζι ή ένα χαλί.

417
00:30:23,400 --> 00:30:26,480
Για να ταΐσει τέσσερα παιδιά

418
00:30:26,600 --> 00:30:28,920
η μαμά πούλησε ό,τι μπορούσε.

419
00:30:32,840 --> 00:30:35,080
Πρακτικά, γίναμε φτωχοί.

420
00:30:35,160 --> 00:30:37,440
Το να είσαι φτωχός δεν είναι ντροπή.

421
00:30:37,520 --> 00:30:40,960
Η φτώχεια είναι μια κατάσταση.

422
00:30:43,480 --> 00:30:47,120
Έτσι, η μαμά πήρε μια απόφαση
συμφωνώντας μαζί μας.

423
00:30:47,320 --> 00:30:49,120
Να νοικιάσουμε το ένα δωμάτιο.

424
00:30:49,240 --> 00:30:54,560
Το νοικιάσαμε σε έναν πολύ ψηλό κύριο
που τον θυμάμαι πολύ καλά.

425
00:30:54,760 --> 00:30:56,200
Έρχεται αυτός ο κύριος

426
00:30:56,320 --> 00:31:01,760
και συνειδητοποιούμε
ότι άκουγε το Radio London.

427
00:31:01,840 --> 00:31:04,800
Πρακτικά ήταν ένα πολύ σημαντικό ράδιο,

428
00:31:05,520 --> 00:31:10,600
με έναν Ιταλό ομιλητή
που έστελνε παράξενα μηνύματα στην Ιταλία.

429
00:31:10,680 --> 00:31:13,280
Η Φελίτσε δεν είναι ευτυχισμένη.

430
00:31:13,400 --> 00:31:15,800
Δεν σήμαιναν τίποτα
για τους απλούς ανθρώπους.

431
00:31:15,880 --> 00:31:18,640
Η αγελάδα δεν βγάζει γάλα.

432
00:31:18,760 --> 00:31:22,680
Αλλά για τους αντάρτες
που οργανώνονταν εναντίον των Γερμανών

433
00:31:22,760 --> 00:31:24,040
σήμαιναν πολλά.

434
00:31:24,120 --> 00:31:29,320
Αυτό σήμαινε ότι τα αεροπλάνα
μάλλον θα έριχναν δια αέρος φάρμακα,

435
00:31:29,400 --> 00:31:30,520
όπλα, χρήματα.

436
00:31:30,600 --> 00:31:34,480
Όταν η μαμά συνειδητοποίησε
αυτός ο άντρας άκουγε το Radio London,

437
00:31:34,560 --> 00:31:36,600
είπε: "Δεν μπορείτε να μένετε εδώ.

438
00:31:36,680 --> 00:31:40,400
Έχω τέσσερα μικρά παιδιά
και είμαστε στο κέντρο του κυκλώνα.

439
00:31:40,880 --> 00:31:42,680
Δείξτε ευγένεια, φύγετε".

440
00:31:42,760 --> 00:31:47,040
Ο κύριος έφυγε.
Τον έλεγαν Πιέτρο Καλαμαντρέι.

441
00:31:48,120 --> 00:31:52,360
Ήταν ένας από αυτούς
που έγραψαν το Σύνταγμα.

442
00:31:54,120 --> 00:31:56,640
Ποιος αφαίρεσε τη σφραγίδα;

443
00:31:59,400 --> 00:32:02,720
Ίσως, δεν ξέρω.
Ακούγατε το Radio London.

444
00:32:06,720 --> 00:32:08,520
Αυτό την έσκισε.

445
00:32:09,040 --> 00:32:10,440
Το ξέρετε;

446
00:32:10,560 --> 00:32:14,840
Συγγνώμη, μάλλον την έσκισε η υπηρέτρια,
θα την χτύπησε όταν καθάριζε.

447
00:32:14,920 --> 00:32:17,200
Είναι εύκολο να επισκευαστεί.

448
00:32:18,320 --> 00:32:20,080
Νομίζει ότι επισκευάζεται!

449
00:32:21,800 --> 00:32:23,640
Ρίξτε μια ματιά στα δωμάτια.

450
00:33:02,920 --> 00:33:06,320
Παρακαλώ, Σύντροφε,
ελέγξτε τα έγγραφά μας.

451
00:33:06,400 --> 00:33:08,800
-Θα δείτε ότι είμαστε καθαροί.
-Έγγραφα;

452
00:33:09,800 --> 00:33:11,320
Ξέρω ποιοι είστε.

453
00:33:14,200 --> 00:33:16,760
Παρακαλώ, ελέγξτε τα όπως και να έχει.

454
00:33:42,240 --> 00:33:43,560
Είναι εντάξει.

455
00:33:45,160 --> 00:33:46,360
Πάμε!

456
00:33:47,160 --> 00:33:49,000
Ελάτε, πάμε!

457
00:33:49,960 --> 00:33:53,160
-Θα φύγουμε έτσι απλά;
-Ναι.

458
00:33:53,240 --> 00:33:55,120
Πάρτε το αυτό και καληνύχτα.

459
00:34:02,200 --> 00:34:03,840
Δεν θα μπαίνετε σε πειρασμό.

460
00:34:05,520 --> 00:34:07,200
Σωστά;

461
00:34:07,280 --> 00:34:09,400
Ευχαριστήστε με τώρα.

462
00:34:12,800 --> 00:34:14,840
Ευχαριστώ.

463
00:34:32,960 --> 00:34:34,560
Δεν είναι τίποτα.

464
00:34:35,120 --> 00:34:38,320
Δεν είναι τίποτα, τελείωσε.
Τελείωσε, κορίτσι μου.

465
00:34:39,679 --> 00:34:42,159
Υπάρχει μια ακόμη μορφή βίας.

466
00:34:42,239 --> 00:34:45,320
Εννοώ τη γραφειοκρατική εφαρμογή
αυτών των νόμων

467
00:34:45,400 --> 00:34:48,520
που ανακαλύφθηκε πρόσφατα
από την Επιτροπή Ανσέλμι.

468
00:34:48,600 --> 00:34:50,400
Υπάρχουν αναφορές κατάσχεσης.

469
00:34:50,480 --> 00:34:53,560
Φανταστείτε την αστυνομία
να μπαίνει στα σπίτια των Εβραίων

470
00:34:53,679 --> 00:34:58,360
για να κατασχέσει πινέλα,
γλάστρες, καθημερινά εργαλεία.

471
00:34:59,440 --> 00:35:04,280
Υπάρχουν δύο φάσεις
στην ιδιοκτησία αγαθών.

472
00:35:04,360 --> 00:35:10,080
Στην αρχική περίοδο,
από το 1938 έως το 1943,

473
00:35:10,160 --> 00:35:12,520
η λίστα είναι ψαλιδισμένη.

474
00:35:12,640 --> 00:35:16,160
Έχει τεθεί ένα ανώτατο όριο,
πολύ χαμηλό στην πραγματικότητα,

475
00:35:16,240 --> 00:35:20,120
στα αγαθά που μπορεί να έχει
στην κατοχή του ένας Εβραίος.

476
00:35:20,240 --> 00:35:24,600
Πέρα από αυτό το ανώτατο όριο,
αναγκάζεται να τα παραχωρεί

477
00:35:24,680 --> 00:35:30,560
και να υφίσταται δήμευση
λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα πιστοποιητικά

478
00:35:30,640 --> 00:35:35,880
σε ένα ποσοστό αρκετά χαμηλότερο
από αυτό της τότε αγοράς.

479
00:35:37,000 --> 00:35:41,560
Έτσι η αγοραπωλησία των σπιτιών
των Εβραίων ήταν μάννα για το κράτος.

480
00:35:42,600 --> 00:35:46,160
Μετά τις 8 Σεπτεμβρίου 1943

481
00:35:46,240 --> 00:35:49,520
εισερχόμαστε στη γενικευμένη δήμευση

482
00:35:50,320 --> 00:35:54,200
όλων των αγαθών των Εβραίων.

483
00:36:00,160 --> 00:36:05,640
Πολύ λίγοι ήταν ικανοί να κατανοήσουν
την αναγκαιότητα να αποδράσουν.

484
00:36:11,160 --> 00:36:14,960
Η κατανόηση δεν ήταν αρκετή,
χρειάζονταν επίσης επίγνωση,

485
00:36:15,040 --> 00:36:19,000
έπρεπε να πάρουν βίζα,
τα έγγραφα εκπατρισμού.

486
00:36:19,080 --> 00:36:23,840
Οι περισσότερες χώρες έκλεισαν
τα σύνορά τους για τους Εβραίους.

487
00:36:23,920 --> 00:36:27,200
Σε πολλούς απέκλεισαν
την πιθανότητα να φύγουν.

488
00:36:30,520 --> 00:36:35,320
Και υπήρχε επίσης το στοιχείο της τύχης,
η απόφαση να εμπιστευτείς έναν γείτονα

489
00:36:35,440 --> 00:36:37,240
παρά έναν ξένο.

490
00:36:37,320 --> 00:36:40,040
Επειδή μερικές φορές σε πρόδιδε ο γείτονας

491
00:36:40,120 --> 00:36:42,840
και αντίστροφα, ο ξένος θα σε βοηθούσε.

492
00:37:02,040 --> 00:37:03,680
Πες μου τι συμβαίνει, μαμά.

493
00:37:17,320 --> 00:37:18,320
Κυρία Φοά;

494
00:37:21,440 --> 00:37:24,960
Σαλβατόρε Πάτσε, Πολιτική Προστασία.
Συνεχίστε να προχωράτε.

495
00:37:26,120 --> 00:37:30,920
Ας προσποιηθούμε μια ωραία συνομιλία.
Χαμογελάστε.

496
00:37:32,160 --> 00:37:34,240
Μας έφτασε μια αναφορά.

497
00:37:34,560 --> 00:37:38,120
Όταν συμβαίνει αυτό,
ως αστυνόμος, πρέπει να το επιβεβαιώνω.

498
00:37:40,160 --> 00:37:43,840
-Τι αναφορά;
-Σας κυνηγάνε. Καταλαβαίνετε;

499
00:37:45,560 --> 00:37:48,480
Και στη θέση σας εύκολα σας εντοπίζουν.

500
00:37:49,120 --> 00:37:52,760
Αυτό είναι το θέμα.
Είναι επικίνδυνο για την οικογένειά σας.

501
00:37:53,200 --> 00:37:54,760
Και τι θέλετε από εμένα;

502
00:37:57,880 --> 00:37:59,840
Υπάρχει κανείς,

503
00:37:59,920 --> 00:38:02,880
κάποιος φίλος
που δεν είναι από τη φυλή σας

504
00:38:02,960 --> 00:38:07,600
και είναι διατεθειμένος να πάρει
το σπίτι σας στο όνομά του;

505
00:38:07,680 --> 00:38:09,720
Λογαριασμούς, το νερό, το φως.

506
00:38:10,600 --> 00:38:13,160
Δεν ξέρω, πρέπει να σκεφτώ. Γιατί;

507
00:38:13,240 --> 00:38:14,440
Κάντε το αμέσως.

508
00:38:15,800 --> 00:38:17,680
Μόνο έτσι θα εξαφανιστείτε.

509
00:38:19,000 --> 00:38:20,400
Ίσως γίνετε φαντάσματα.

510
00:38:22,400 --> 00:38:24,200
Δεν σας ξέρω, δεν με ξέρετε.

511
00:38:30,440 --> 00:38:32,720
Ευχαριστώ. Πάμε.

512
00:38:35,160 --> 00:38:37,960
Είμαστε ευγνώμονες
στον διοικητή Σαλβατόρε Πάτσε

513
00:38:38,040 --> 00:38:39,360
που μας βοήθησε.

514
00:38:39,440 --> 00:38:42,720
Αλλά δεν τον γνωρίζαμε,
ούτε αυτός μας γνώριζε.

515
00:38:42,800 --> 00:38:46,440
Ήταν μια αξιοσημείωτη πράξη αλτρουισμού.

516
00:38:46,600 --> 00:38:50,800
Όπως και ο Μαρτσέλο Μαγκρί,
που ήταν οικογενειακός φίλος,

517
00:38:50,920 --> 00:38:57,040
που τα πήρε όλα στο όνομά του,
αντιμετωπίζοντας ακόμα και κινδύνους

518
00:38:57,120 --> 00:39:01,240
που απορρέουν από τις κυρώσεις
που επέβαλε το Κόμμα.

519
00:39:06,880 --> 00:39:11,320
Μετά την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο,
ο άνεμος άρχισε να αλλάζει.

520
00:39:11,400 --> 00:39:16,360
Στις 10 Ιουλίου 1943,
οι Σύμμαχοι προσγειώθηκαν στη Σικελία.

521
00:39:18,080 --> 00:39:23,360
Λίγο αργότερα, στις 25 Ιουλίου,
ο Μουσολίνι πέφτει και συλλαμβάνεται.

522
00:39:24,240 --> 00:39:28,200
Στις 8 Σεπτεμβρίου, ο στρατηγός Μπαντόλιο
ανακηρύσσει ανακωχή.

523
00:39:28,280 --> 00:39:30,640
Πολλοί Ιταλοί πιστεύουν
ότι ο πόλεμος έληξε,

524
00:39:30,720 --> 00:39:32,480
αλλά αυτό δεν ισχύει.

525
00:39:37,440 --> 00:39:39,280
Η Ιταλία κατακλύζεται από χάος.

526
00:39:39,360 --> 00:39:41,800
Βασιλιάς και κυβέρνηση
καταφεύγουν στο Μπρίντιζι,

527
00:39:41,880 --> 00:39:44,920
αφήνοντας τον ιταλικό στρατό
χωρίς εντολές.

528
00:39:45,040 --> 00:39:49,000
Εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες
συλλαμβάνονται από Γερμανούς

529
00:39:49,080 --> 00:39:50,720
και απελαύνονται στη Β. Ευρώπη.

530
00:39:53,440 --> 00:39:55,480
Η χώρα χωρίζεται στα δύο.

531
00:39:55,560 --> 00:39:57,320
Οι Σύμμαχοι ελέγχουν τον Νότο,

532
00:39:57,400 --> 00:40:01,680
ενώ ναζιστικές φασιστικές δυνάμεις
καταλαμβάνουν το κέντρο και τον Βορρά.

533
00:40:07,120 --> 00:40:11,320
Όταν το Λιβόρνο βομβαρδίστηκε εκ θαλάσσης,

534
00:40:11,880 --> 00:40:16,520
οι κάτοικοι της Πίζας
ήταν γεμάτοι ανησυχία.

535
00:40:42,160 --> 00:40:43,440
Τι έχουμε εδώ;

536
00:40:46,440 --> 00:40:50,760
-Πού είναι ο Εβραίος καπιταλιστής;
-Εκεί μένει, σε αυτό το σπίτι.

537
00:40:56,320 --> 00:40:57,320
Σπάσε την πόρτα!

538
00:41:03,640 --> 00:41:04,640
Βοήθεια!

539
00:41:05,480 --> 00:41:07,040
Βοήθεια! Άστε με!

540
00:41:07,240 --> 00:41:08,400
Βοήθεια!

541
00:41:09,000 --> 00:41:11,160
Αφήστε με! Βοήθεια!

542
00:41:14,000 --> 00:41:15,720
Κουνήσου! Παλιοεβραίε, σήκω!

543
00:41:15,800 --> 00:41:19,280
Σήκω, έλα! Δεν έχω χρόνο για πέταμα!

544
00:41:20,720 --> 00:41:22,680
Πού είναι ο χρυσός;

545
00:41:24,280 --> 00:41:25,640
Πού είναι ο χρυσός;

546
00:41:29,120 --> 00:41:30,680
Πού είναι ο χρυσός;

547
00:41:38,480 --> 00:41:40,320
Γκουίντο, φύγε από το παράθυρο!

548
00:41:49,640 --> 00:41:51,480
Πρέπει να φύγουμε.

549
00:41:52,720 --> 00:41:54,000
Θα κάνουμε το εξής…

550
00:41:55,200 --> 00:41:57,760
Πάρε τη Φλόρα και πηγαίνετε στη θεία σου.

551
00:41:58,160 --> 00:42:02,440
Ο Γκουίντο κι εγώ μπορούμε να πάμε
στον αδερφό μου στο Κάλτσι, εντάξει;

552
00:42:09,440 --> 00:42:12,640
Ο Μουσολίνι, αφέθηκε ελεύθερος,
επιστρέφει στην εξουσία

553
00:42:12,720 --> 00:42:14,720
και διοικεί τη Δημοκρατία του Σαλό,

554
00:42:14,800 --> 00:42:18,440
που ξεκινά από το Λάτσιο
κι εκτείνεται σε όλο το βόρειο κέντρο.

555
00:42:20,120 --> 00:42:24,120
Ενώ οι συμμαχικές δυνάμεις στηρίζουν
τον βασιλιά Βιτόριο Εμανουέλε Γ'

556
00:42:24,200 --> 00:42:26,920
στο Βασίλειο της Ιταλίας
που έχει όλο τον Νότο,

557
00:42:27,000 --> 00:42:30,560
ο Μουσολίνι επιλέγει πλήρη συμμόρφωση
με την οργή του Χίτλερ.

558
00:42:32,320 --> 00:42:34,400
Όσοι ανήκουν στην εβραϊκή φυλή

559
00:42:34,480 --> 00:42:37,680
κηρύσσονται επίσημα ως ξένοι και εχθροί.

560
00:42:37,800 --> 00:42:41,160
Οι Εβραίοι, όλοι οι Εβραίοι,
πρέπει να συλληφθούν

561
00:42:41,240 --> 00:42:45,160
και να πάνε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης
στη Γερμανία και την Πολωνία.

562
00:42:45,240 --> 00:42:47,560
Η ελευθερία και η ειρήνη αχνοφαινόταν.

563
00:42:47,640 --> 00:42:51,600
Αλλά για τους Ιταλούς Εβραίους
είναι η αρχή του πιο φρικτού εφιάλτη.

564
00:42:52,960 --> 00:42:59,480
Το Carta di Verona είναι ένα έγγραφο
που εγκρίθηκε στα μέσα Νοεμβρίου 1943.

565
00:42:59,560 --> 00:43:04,800
Περιέχει μια σειρά στόχων
όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα.

566
00:43:04,880 --> 00:43:06,800
Και στο εσωτερικό του δηλώνεται

567
00:43:06,880 --> 00:43:10,560
ότι όσοι ανήκουν στην εβραϊκή φυλή
είναι ξένοι

568
00:43:10,680 --> 00:43:14,640
και ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου
ανήκουν σε εχθρική εθνικότητα.

569
00:43:14,760 --> 00:43:20,880
Εκείνη τη στιγμή ανακλήθηκε
η υπηκοότητα για τους Ιταλούς Εβραίους.

570
00:43:25,640 --> 00:43:26,640
Πάρε ανάσα.

571
00:43:48,520 --> 00:43:49,760
Έρχεστε μαζί μου;

572
00:44:04,240 --> 00:44:05,640
Το παιδί έχει πνευμονία.

573
00:44:07,080 --> 00:44:08,520
Πρέπει να νοσηλευτεί.

574
00:44:11,120 --> 00:44:12,400
Όχι, είναι αδύνατον.

575
00:44:12,480 --> 00:44:14,760
-Είναι αδύνατον.
-Γιατί;

576
00:44:14,840 --> 00:44:16,240
Επειδή είμαστε Εβραίοι.

577
00:44:18,680 --> 00:44:20,880
Γι' αυτό κρυβόμαστε εδώ.

578
00:44:21,000 --> 00:44:26,440
Ο μπαμπάς μου είπε:
"Γιατρέ, είμαστε οικογένεια Εβραίων.

579
00:44:26,560 --> 00:44:31,320
Δεν μπορούμε να πάμε στο νοσοκομείο
γιατί θα μας πάρουν οι Γερμανοί".

580
00:44:32,520 --> 00:44:33,600
Καταλαβαίνω.

581
00:44:48,760 --> 00:44:50,400
Είναι φασιστής.

582
00:44:51,320 --> 00:44:52,640
Αν μας αναφέρει;

583
00:45:02,360 --> 00:45:04,880
Βάζει μπροστά και ξεκινάει.

584
00:45:06,960 --> 00:45:08,240
Ξεκινάει.

585
00:45:08,320 --> 00:45:10,640
Μετά από μία ώρα…

586
00:45:13,160 --> 00:45:14,160
ήρθε ο γιατρός.

587
00:45:16,960 --> 00:45:18,760
Ο πυρετός είναι ακόμα υψηλός.

588
00:45:31,520 --> 00:45:33,400
Ορίστε.

589
00:45:33,480 --> 00:45:36,120
Ένα δισκίο κάθε έξι ώρες.

590
00:45:36,200 --> 00:45:38,440
Κάθε έξι ώρες, δώσε βάση.

591
00:45:39,400 --> 00:45:41,440
Αύριο να μου πείτε πώς είναι.

592
00:45:42,320 --> 00:45:44,720
-Ευχαριστώ.
-Ευχαριστώ, γιατρέ.

593
00:45:45,160 --> 00:45:48,960
Τότε δεν υπήρχε πενικιλίνη,
ούτε ένα τόσο απλό φάρμακο.

594
00:45:49,080 --> 00:45:52,040
Και για μια εβδομάδα
ερχόταν δύο φορές την ημέρα.

595
00:45:52,680 --> 00:45:53,960
Πρωί και βράδυ.

596
00:46:13,760 --> 00:46:19,360
Οι οικογένειες έχουν αδέλφια, αδελφές,

597
00:46:19,480 --> 00:46:23,400
μερικές φορές ακόμη και δίδυμα,

598
00:46:24,160 --> 00:46:28,960
των οποίων το πεπρωμένο είναι σφραγισμένο.

599
00:46:29,080 --> 00:46:31,440
Όλα θα πάνε καλά, Γκουίντο.

600
00:46:32,000 --> 00:46:37,680
Οι δυο αδελφοί Σέγκρε, ο Αμεντέο
κι ο Αλμπέρτο, είχαν έναν χρόνο διαφορά.

601
00:46:37,800 --> 00:46:41,200
Ήταν πολύ διαφορετικά αδέρφια.

602
00:46:41,760 --> 00:46:45,000
Ο ένας νικητής.

603
00:46:45,120 --> 00:46:46,480
Ο θείος μου.

604
00:46:47,000 --> 00:46:49,560
Ο άλλος χαμένος. Ο μπαμπάς μου.

605
00:46:54,480 --> 00:46:59,880
Όταν έφτασε η στιγμή της απόδρασης,

606
00:47:00,000 --> 00:47:02,560
η πιο δύσκολη στιγμή για όλους,

607
00:47:02,640 --> 00:47:07,320
ο θείος μου,
που είχε παντρευτεί μια Καθολική,

608
00:47:07,400 --> 00:47:11,880
έφυγε στο βουνό με τη γυναίκα του.

609
00:47:12,160 --> 00:47:16,880
Κι έτσι, άφησε τον μπαμπά μου
με τους δύο γονείς τους,

610
00:47:17,600 --> 00:47:21,120
τον παππού, που ήταν πολύ άρρωστος
και είχε Πάρκινσον

611
00:47:21,480 --> 00:47:24,400
και τη γιαγιά, που τα είχε χάσει

612
00:47:24,520 --> 00:47:27,160
λόγω του φόβου και του σοκ.

613
00:47:27,560 --> 00:47:32,840
Ο μπαμπάς μου,
ένας εξαιρετικός γιος και πατέρας,

614
00:47:32,920 --> 00:47:35,800
συγκρούστηκε τρομερά.

615
00:47:36,200 --> 00:47:38,840
Ήθελε να με κρατήσει ασφαλή,

616
00:47:39,000 --> 00:47:43,080
αλλά πώς να αφήσει τους γονείς του μόνους;

617
00:47:59,360 --> 00:48:04,320
Οι φασιστικές δυνάμεις των Ναζί εφάρμοσαν
αμέσως το σχέδιο απέλασης

618
00:48:04,440 --> 00:48:06,520
κι επέλεξαν την πόλη-αφετηρία τους.

619
00:48:08,440 --> 00:48:10,840
Οι απελάσεις θα ξεκινούσαν από τη Νάπολη.

620
00:48:11,360 --> 00:48:14,080
Ο Γερμανός είχε οργανώσει τα πάντα
πολύ καλά.

621
00:48:14,160 --> 00:48:15,640
Ο συνταγματάρχης Σκολ,

622
00:48:16,000 --> 00:48:20,680
που διοικούσε την περιοχή της Καμπάνια
και τοποθετήθηκε στη Νάπολη,

623
00:48:20,960 --> 00:48:23,520
οργάνωσε τα πάντα πολύ σχολαστικά.

624
00:48:23,600 --> 00:48:27,200
Επέλεξε ακόμη και τη μουσική
που θα συνόδευε τους Εβραίους.

625
00:48:27,880 --> 00:48:30,400
Για να διευκολύνει την πορεία των Εβραίων.

626
00:48:30,600 --> 00:48:34,920
Ήταν το "Lacrimosa" από τη σύνθεση Ρέκβιεμ
του Μότσαρτ σε ρε μινόρε.

627
00:48:43,920 --> 00:48:50,600
Αλλά ο συνταγματάρχης Σκολ
υποτίμησε τους Ναπολιτάνους.

628
00:48:50,960 --> 00:48:55,440
Διότι σε τέσσερις ημέρες οι Ναπολιτάνοι
κατάφεραν να ανατρέψουν τους Γερμανούς.

629
00:49:06,880 --> 00:49:11,240
Μέσα σε αντάρτες,
παλικάρια και κοπέλες,

630
00:49:11,320 --> 00:49:13,920
οι Γερμανοί έφυγαν μέσα σε τέσσερις μέρες.

631
00:49:14,080 --> 00:49:17,560
Και αν θέλετε,
η Νάπολη είναι η μόνη πόλη στον κόσμο

632
00:49:17,640 --> 00:49:21,400
που απελευθερώθηκε μόνη της
χωρίς βοήθεια κανενός στρατού.

633
00:49:25,840 --> 00:49:30,480
Στις 9 Οκτωβρίου στην Τεργέστη
και στις 16 Οκτωβρίου του 1943 στη Ρώμη

634
00:49:30,680 --> 00:49:33,040
χιλιάδες Εβραίοι συνελήφθησαν

635
00:49:33,120 --> 00:49:36,520
και μετά από κάποιους ελέγχους
φορτώθηκαν σε φορτηγά ζώων

636
00:49:36,600 --> 00:49:38,800
και στάλθηκαν
σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

637
00:49:43,440 --> 00:49:50,000
Στην πρωτεύουσα συνελήφθησαν
1.259 άτομα, ανάμεσά τους και 207 παιδιά.

638
00:49:50,080 --> 00:49:54,520
Αλλά μόνο 15 άνδρες και μία γυναίκα
θα επιστρέψουν από το Άουσβιτς.

639
00:49:55,080 --> 00:49:57,240
Στη Ρώμη καταφέρνουν να σωθούν πολλοί

640
00:49:57,320 --> 00:50:00,880
καθώς κρύβονταν σε μονές
που άνοιγαν γενναία τις πόρτες τους.

641
00:50:04,560 --> 00:50:06,720
Ορίστε τα έγγραφα ενός κοριτσιού
που φοιτούσε εδώ

642
00:50:06,840 --> 00:50:08,920
και λόγω του πολέμου δεν επέστρεψε.

643
00:50:09,960 --> 00:50:14,680
Τώρα είναι δικά σου.
Γράφει Μαρία Κριστίνα Κατάλντι.

644
00:50:16,200 --> 00:50:18,480
Έτσι θα σε λένε στο εξής.

645
00:50:18,720 --> 00:50:21,640
Θα απαντάς μόνο όταν ακούς αυτό το όνομα.

646
00:50:21,720 --> 00:50:26,240
Η Λία δεν υπάρχει πια.
Ξεχάστε την για τώρα.

647
00:50:26,320 --> 00:50:30,280
Μου έδωσαν ένα όνομα κοριτσιού 11 ετών,

648
00:50:30,360 --> 00:50:32,880
που λεγόταν Μαρία Κριστίνα Κατάλντι.

649
00:50:32,960 --> 00:50:37,200
Ήταν ό,τι καλύτερο για μια Εβραία
να ονομαστεί Μαρία Κριστίνα.

650
00:50:37,280 --> 00:50:38,480
Το επώνυμο δεν έχει σημασία.

651
00:50:38,560 --> 00:50:41,320
Ξέρω ότι για πολλά παιδιά Εβραίων

652
00:50:41,400 --> 00:50:44,320
το ότι έχαναν το όνομά τους
ήταν μια τραγωδία.

653
00:50:44,440 --> 00:50:46,160
Εγώ δεν το είδα σαν τραγωδία.

654
00:50:46,240 --> 00:50:51,680
Για μένα ήταν σαν προσποιούμαι μια άλλη,
σαν παιχνίδι, ας πούμε.

655
00:50:51,800 --> 00:50:56,200
Πριν το φαγητό τα κορίτσια στην τραπεζαρία
πάντα να κάνουν τον σταυρό τους.

656
00:50:56,320 --> 00:51:01,920
Μαρία Κριστίνα, να το κάνεις κι εσύ,
αλλιώς οι άλλοι θα το καταλάβουν.

657
00:51:02,720 --> 00:51:04,480
-Μπορείς να το κάνεις;
-Ναι.

658
00:51:10,000 --> 00:51:11,560
Ναι, κάπως έτσι.

659
00:51:11,640 --> 00:51:13,960
Μόνο που το έκανες αντίθετα.

660
00:51:14,200 --> 00:51:18,360
Οι Καθολικοί το κάνουν έτσι,
από τα αριστερά στα δεξιά.

661
00:51:19,080 --> 00:51:21,800
Εσύ τον έκανες σαν Ορθόδοξη,
από δεξιά προς αριστερά.

662
00:51:25,920 --> 00:51:28,640
Πολύ ωραία, έτσι.

663
00:51:30,200 --> 00:51:31,480
Φιάμα!

664
00:51:31,840 --> 00:51:33,240
Έλα εδώ, σε παρακαλώ.

665
00:51:35,920 --> 00:51:38,280
-Ναι, μητέρα.
-Από εδώ η Μαρία Κριστίνα.

666
00:51:38,360 --> 00:51:41,080
Στο εξής θα είναι στο δωμάτιο μαζί σου.

667
00:51:41,160 --> 00:51:43,320
Συνοδεύστε τη για να τακτοποιηθεί.

668
00:51:45,720 --> 00:51:46,960
Πήγαινε.

669
00:51:48,000 --> 00:51:50,400
Με λένε Φιάμα. Σου αρέσει εδώ;

670
00:51:50,680 --> 00:51:52,280
Δεν ξέρω, μάλλον.

671
00:51:52,480 --> 00:51:54,400
Θα είσαι μια χαρά, θα δεις.

672
00:51:54,480 --> 00:51:58,000
Αν θέλεις, κοιμήσου με εμένα
και την αδερφή μου, τη Φιορέτα.

673
00:51:58,440 --> 00:51:59,440
-Γεια.
-Γεια.

674
00:52:01,440 --> 00:52:07,120
Στο μοναστήρι, ακόμη και εκεί,
ο κίνδυνος παραμόνευε.

675
00:52:07,200 --> 00:52:09,400
Οι Γερμανοί ήρθαν δυο-τρεις φορές.

676
00:52:09,520 --> 00:52:11,280
Και μια φορά…

677
00:52:11,360 --> 00:52:14,960
άκουσα πριν από έναν χρόνο
από μια αδελφή που ζει ακόμα

678
00:52:15,040 --> 00:52:16,400
ότι έψαχναν Εβραίους.

679
00:52:16,480 --> 00:52:19,320
Αλλά έψαξαν μόνο τους δύο πρώτους ορόφους.

680
00:52:19,640 --> 00:52:22,520
Και ως εκ θαύματος,

681
00:52:22,600 --> 00:52:24,840
μόλις θα πήγαιναν στον τρίτο όροφο

682
00:52:24,920 --> 00:52:27,880
όπου κρύβονταν οι Εβραίοι, έφυγαν.

683
00:52:36,240 --> 00:52:37,960
Αν πάμε στον Βορρά,

684
00:52:38,040 --> 00:52:41,880
όπου η κυριαρχία βρίσκεται
στα χέρια των Ναζοφασιστικών δυνάμεων,

685
00:52:41,960 --> 00:52:48,000
η μόνη αληθινή ελπίδα είναι να μείνεις
κρυμμένος ή να αποδράσεις στην Ελβετία.

686
00:52:52,840 --> 00:52:56,160
Ο πατέρας μου βρήκε ένα σύστημα,

687
00:52:56,280 --> 00:53:00,280
που τότε φαινόταν
ως τρόπος σωτηρίας για τους παππούδες.

688
00:53:00,520 --> 00:53:04,080
Μια άδεια από τον σταθμό Κόμο.

689
00:53:04,360 --> 00:53:07,520
Δεδομένης της ηλικίας και της υγείας του,

690
00:53:07,600 --> 00:53:13,440
ο σταθμός Κόμο εξέδωσε αυτήν την άδεια
για δύο ηλικιωμένους

691
00:53:13,520 --> 00:53:18,480
όπου δηλωνόταν ότι ήταν ανίκανοι
να βλάψουν το γερμανικό Ράιχ.

692
00:53:24,080 --> 00:53:29,120
Τότε προσπαθήσαμε
να δραπετεύσουμε στην Ελβετία.

693
00:53:52,000 --> 00:53:53,920
Φτάσαμε; Είμαστε στην Ελβετία;

694
00:53:54,880 --> 00:53:55,920
Όχι ακόμα.

695
00:53:56,000 --> 00:53:58,240
Από εδώ και πέρα είναι πιο επικίνδυνο.

696
00:53:59,000 --> 00:54:00,160
Έχει περιπολίες.

697
00:54:01,800 --> 00:54:04,480
-Και;
-Θα κοστίσει άλλες χίλιες λιρέτες.

698
00:54:04,560 --> 00:54:07,160
Τι εννοείς; Σου έδωσα ήδη χίλιες λιρέτες.

699
00:54:07,240 --> 00:54:09,760
Τότε θα πάτε μόνοι στην Ελβετία.

700
00:54:11,280 --> 00:54:13,040
Όχι, περίμενε. Περίμενε!

701
00:54:22,760 --> 00:54:26,760
Αυτό είναι χρυσό.
Αξίζει περισσότερο από χίλιες λιρέτες.

702
00:54:41,840 --> 00:54:43,120
Ήμασταν…

703
00:54:45,080 --> 00:54:48,840
Δύο μικροί, ασήμαντοι μικροαστοί
αντιμέτωποι με το βουνό.

704
00:54:48,920 --> 00:54:51,600
Ανίκανοι, αηδιαστικοί.

705
00:54:51,680 --> 00:54:56,560
Ο πατέρας μου έλεγε συνέχεια
"Δεν θα τα καταφέρουμε ποτέ".

706
00:54:57,080 --> 00:55:02,360
Εγώ έλεγα "Ναι, πρέπει να τα καταφέρουμε.
Πάμε, πάμε".

707
00:55:02,760 --> 00:55:07,320
Και ένιωθα σαν ηρωίδα

708
00:55:07,440 --> 00:55:09,960
στα βουνά πίσω από το Βαρέζε.

709
00:55:10,920 --> 00:55:13,040
Πίσω από τους λαθρέμπορους που έλεγαν

710
00:55:13,160 --> 00:55:16,440
"Γρήγορα μην περάσει η περιπολία
και πυροβολήσει".

711
00:55:23,120 --> 00:55:25,920
Πάνω από εκείνη την κορφή.
Εκεί είναι η Ελβετία.

712
00:55:29,240 --> 00:55:30,520
Δεν θα έρθεις;

713
00:55:32,040 --> 00:55:34,040
Εσείς πρέπει να πάτε, όχι εγώ.

714
00:55:34,120 --> 00:55:37,560
-Τη βαλίτσα.
-Ορίστε!

715
00:55:47,320 --> 00:55:49,320
Θα φτάσει πριν από εσάς, θα δείτε.

716
00:55:58,240 --> 00:56:01,400
Όταν φτάσαμε στην Ελβετία,
ήμασταν χαρούμενοι.

717
00:56:01,520 --> 00:56:08,520
Είπα: "Είδες, μπαμπά; Τα καταφέραμε!"
Κι αγκαλιαστήκαμε με χαρά. Αλλά όχι.

718
00:56:08,600 --> 00:56:10,280
Σταματήστε! Ψηλά τα χέρια!

719
00:56:11,160 --> 00:56:12,280
Ποιοι είστε;

720
00:56:13,400 --> 00:56:15,760
Εβραίοι. Ιταλοί Εβραίοι.

721
00:56:15,840 --> 00:56:17,760
Έγγραφα.

722
00:56:18,800 --> 00:56:20,560
Ευτυχώς που ήρθατε.

723
00:56:20,640 --> 00:56:23,120
Οι ζωές μας κινδυνεύουν. Το ξέρετε, έτσι;

724
00:56:23,200 --> 00:56:25,400
Ξέρω μόνο ότι ίσως είσαι λιποτάκτης.

725
00:56:25,480 --> 00:56:28,080
Είχε απαίσιο χαρακτήρα.

726
00:56:28,160 --> 00:56:33,520
Μας περιφρόνησε, είπε ότι είμαστε ψεύτες,

727
00:56:33,600 --> 00:56:39,680
ότι δεν ήταν αλήθεια
κι ότι οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν στην Ιταλία.

728
00:56:39,760 --> 00:56:43,600
Ότι στην ηλικία των 43, ο μπαμπάς μου
ήθελε να αποφύγει την κλήση

729
00:56:43,680 --> 00:56:47,320
ξεχνώντας ότι λόγω φασιστικών
φυλετικών νόμων

730
00:56:47,440 --> 00:56:52,480
οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να κληθούν
για να υπηρετήσουν στον στρατό.

731
00:56:52,560 --> 00:56:55,320
Αν μας πάτε στον προϊστάμενό σας,
θα εξηγήσουμε.

732
00:56:55,400 --> 00:56:58,240
Δεν σας πάω πουθενά.
Να πάτε από εκεί που ήρθατε!

733
00:56:58,320 --> 00:57:01,480
Σας παρακαλώ, δεν καταλαβαίνετε
τι σημαίνει για εμάς.

734
00:57:01,560 --> 00:57:04,960
Δεν καταλαβαίνετε!
Αν επιστρέψουμε, θα μας σκοτώσουν!

735
00:57:05,560 --> 00:57:07,680
Σε ικετεύω! Σας παρακαλούμε!

736
00:57:09,000 --> 00:57:12,760
Έπεσα στο έδαφος, ικέτευσα.

737
00:57:13,640 --> 00:57:18,080
Μας έστειλε πίσω σημαδεύοντας μας με όπλο.

738
00:57:18,160 --> 00:57:21,400
Όταν μας συνέλαβαν εκεί στα σύνορα

739
00:57:24,160 --> 00:57:29,000
ακόμα δεν καταλαβαίνω εκείνη τη στιγμή,

740
00:57:29,160 --> 00:57:30,880
γιατί ήμασταν εκεί,

741
00:57:31,520 --> 00:57:36,200
τι θα συνέβαινε αργότερα,
ήταν αδύνατον να το φανταστώ.

742
00:57:38,520 --> 00:57:41,280
Είχα βυθιστεί στις σκέψεις του τότε,

743
00:57:41,400 --> 00:57:44,640
παρότι γέρασα πρόωρα από αυτό που συνέβη.

744
00:57:51,680 --> 00:57:54,200
Αλλά όταν μπήκα για πρώτη φορά…

745
00:57:55,640 --> 00:57:58,080
στις γυναικείες φυλακές του Βαρέζε,

746
00:57:58,200 --> 00:58:01,000
τα δακτυλικά αποτυπώματα, η φωτογραφία…

747
00:58:01,840 --> 00:58:03,080
Γιατί;

748
00:58:03,320 --> 00:58:07,680
Γιατί;

749
00:58:07,920 --> 00:58:12,440
Μέσα μου είχα μια έμμονη ερώτηση
προς το κενό,

750
00:58:12,520 --> 00:58:15,720
γιατί να είμαι εκεί.

751
00:58:19,600 --> 00:58:22,640
Μετά με πήγαν στη φυλακή Κόμο

752
00:58:22,880 --> 00:58:27,800
και μετά, στη μεγάλη φυλακή
του Σαν Βιτόρε στο Μιλάνο.

753
00:58:27,880 --> 00:58:32,680
Γεννήθηκα στο Μιλάνο και πάντα οδηγούσα
το ποδήλατό μου γύρω από τη φυλακή.

754
00:58:32,760 --> 00:58:36,520
Αλλά δεν σκέφτηκα ποτέ
ότι θα έβλεπα από μέσα

755
00:58:37,000 --> 00:58:41,320
τη φυλακή που έβλεπα από έξω.

756
00:58:46,080 --> 00:58:48,720
Και μετά από 40 ημέρες

757
00:58:49,640 --> 00:58:54,480
φυλάκισης στο κελί 202,
στην πέμπτη πτέρυγα,

758
00:58:54,600 --> 00:58:56,600
όπου ήμασταν με τον πατέρα μου…

759
00:58:58,200 --> 00:59:01,720
Αφού υπέμεινα την αγωνία

760
00:59:02,040 --> 00:59:05,080
να βλέπω να τον παίρνουν
δυο-τρεις φορές τη βδομάδα

761
00:59:05,160 --> 00:59:09,280
για τις φοβερές ανακρίσεις της Γκεστάπο

762
00:59:11,320 --> 00:59:14,320
είχα μεγαλώσει.

763
00:59:15,720 --> 00:59:19,480
Όταν επέστρεψε και αγκαλιαστήκαμε…

764
00:59:22,080 --> 00:59:23,720
ήμουν η μαμά του.

765
00:59:24,440 --> 00:59:26,120
Ήμουν η αδερφή του.

766
00:59:26,880 --> 00:59:30,680
Ήταν το παιδί μου που ήθελε παρηγοριά.

767
00:59:32,400 --> 00:59:34,600
Έπειτα ήρθε μια μέρα

768
00:59:35,000 --> 00:59:39,880
που ένας Γερμανός αξιωματούχος
μπήκε στην πτέρυγα

769
00:59:39,960 --> 00:59:45,360
και είπε να ετοιμαστούμε να φύγουμε
προς άγνωστο προορισμό την επόμενη μέρα.

770
01:00:03,320 --> 01:00:07,520
Πώς να κοιτάξεις στο βαγόνι;
Πώς να νιώσεις;

771
01:00:07,600 --> 01:00:09,080
Πώς…

772
01:00:09,160 --> 01:00:11,920
Πώς να το δεχτείς;

773
01:00:12,000 --> 01:00:14,120
Τι να αναρωτηθείς;

774
01:00:14,440 --> 01:00:16,520
Γιατί; Ποιος το έκανε αυτό;

775
01:00:16,640 --> 01:00:19,160
Ποιος το οργάνωσε;

776
01:00:19,280 --> 01:00:22,320
Είναι άνθρωποι σαν εμάς, δεν είναι τρελοί.

777
01:00:27,560 --> 01:00:31,400
Στην αρχή όλοι κλαίνε στο βαγόνι.

778
01:00:31,480 --> 01:00:34,600
Δάκρυα που κανείς δεν σκουπίζει.

779
01:00:35,440 --> 01:00:39,200
Τι τρόμος να είσαι κλειδωμένος εκεί μέσα.

780
01:00:40,040 --> 01:00:42,240
Και μετά, κανείς δεν κλαίει πια.

781
01:00:47,000 --> 01:00:48,920
Και ξεκινάει η προσευχή.

782
01:00:49,040 --> 01:00:53,120
Η προσευχή αυτών που συγκεντρώθηκαν
στο κέντρο του βαγονιού

783
01:00:53,200 --> 01:00:55,080
που ευχαριστούν τον Θεό.

784
01:00:57,200 --> 01:00:59,320
Εμείς τους κοιτάζουμε με ζήλια.

785
01:01:00,720 --> 01:01:03,720
Υμνούν τον Θεό
ακόμα και σε αυτήν την κατάσταση.

786
01:01:05,080 --> 01:01:06,600
Πού ήταν ο Θεός;

787
01:01:07,200 --> 01:01:08,760
Δεν γνωρίζω.

788
01:01:22,080 --> 01:01:24,160
Ήταν το εβραϊκό Πάσχα.

789
01:01:24,240 --> 01:01:27,880
Η οικογένεια δύο κοριτσιών στην παρέα,
δυο Εβραίων κοριτσιών

790
01:01:28,000 --> 01:01:33,720
αποφάσισε ότι για μια μέρα,
για να γιορτάσουν το εβραϊκό Πάσχα

791
01:01:33,840 --> 01:01:37,480
θα μπορούσαν να επιστρέψουν σπίτι.

792
01:01:37,600 --> 01:01:38,720
Μόνο για μία μέρα.

793
01:01:38,800 --> 01:01:41,120
Είπαν "Οι Γερμανοί δεν τα ξέρουν όλα".

794
01:01:41,200 --> 01:01:44,360
Συγκράτησα αυτά τα λόγια
και είπα στη μαμά μου

795
01:01:44,440 --> 01:01:47,480
"Άκου, είναι αλήθεια,
γιατί δεν πάμε κι εμείς;"

796
01:01:47,600 --> 01:01:50,120
Η μητέρα μου είπε
"Ούτε να το σκέφτεσαι".

797
01:01:50,320 --> 01:01:53,360
Οι Γερμανοί ήξεραν τα πάντα

798
01:01:53,480 --> 01:01:56,400
επειδή οι γείτονες ήταν χαφιέδες.

799
01:01:56,480 --> 01:02:00,800
Και αυτά τα παιδιά τα πήραν
μαζί με όλη την οικογένεια.

800
01:02:01,240 --> 01:02:03,400
Εμείς τους περιμέναμε.

801
01:02:03,520 --> 01:02:06,640
Περιμέναμε να επιστρέψουν
την επόμενη μέρα.

802
01:02:09,520 --> 01:02:11,880
Ναι; Πείτε μου.

803
01:02:14,040 --> 01:02:15,120
Όχι.

804
01:02:16,760 --> 01:02:18,160
Πότε συνέβη;

805
01:02:18,680 --> 01:02:19,960
Και τα κορίτσια;

806
01:02:23,160 --> 01:02:24,400
Ευχαριστώ.

807
01:02:27,160 --> 01:02:28,400
Κανένα νέο;

808
01:02:30,000 --> 01:02:31,080
Ένα καρφί.

809
01:02:31,680 --> 01:02:34,080
Τους πήραν. Όλους.

810
01:02:34,200 --> 01:02:36,280
Ακόμα και τη Φιάμα και τη Φιορέτα;

811
01:02:37,360 --> 01:02:40,400
Ναι, και τα κορίτσια.

812
01:02:47,280 --> 01:02:49,360
Μας το ανακοίνωσε η καλόγρια

813
01:02:49,560 --> 01:02:53,240
και όλοι έκλαιγαν γοερά.

814
01:02:54,800 --> 01:02:59,200
Ένα δράμα που μας χτύπησε ως το κόκκαλο.

815
01:03:10,160 --> 01:03:14,520
Τον Ιανουάριο του 1944,
η χειρότερη χρονιά του πολέμου.

816
01:03:14,600 --> 01:03:18,520
Οι Αμερικανοί προσγειώθηκαν στο Άντσιο,
60 χλμ μακριά από τη Ρώμη,

817
01:03:18,600 --> 01:03:21,960
μα τους πήρε έξι μήνες
για να ελευθερώσουν την πρωτεύουσα.

818
01:03:22,240 --> 01:03:24,840
Στα εδάφη υπό τον έλεγχο των Συμμάχων

819
01:03:24,920 --> 01:03:28,280
στις 20 Ιανουαρίου αρχίζει η ανάκληση
των φυλετικών νόμων,

820
01:03:28,360 --> 01:03:30,720
αλλά ο αγώνας θα 'ναι αργός και σκληρός.

821
01:03:44,160 --> 01:03:45,600
-Θα σε σκοτώσω.
-Να πεθάνεις!

822
01:03:49,840 --> 01:03:52,160
-Θα σε σκοτώσω.
-Να πεθάνεις!

823
01:04:17,760 --> 01:04:21,440
-Σταμάτα! Τι κάνεις; Σταμάτα!
-Ποιος είσαι;

824
01:04:22,560 --> 01:04:25,960
Κάνε στην άκρη!
Είναι φασιστής, να εκτελεστεί!

825
01:04:26,040 --> 01:04:29,520
Είμαι Εβραίος!
Κι αυτός εδώ έσωσε τη ζωή του γιου μου.

826
01:04:29,640 --> 01:04:33,080
-Αν τον σκοτώσεις, πού είναι δικαιοσύνη;
-Εδώ.

827
01:04:33,720 --> 01:04:37,240
Κι αν δεν κουνηθείς,
θα ανησυχείς και για τη δική σου ζωή.

828
01:04:39,240 --> 01:04:43,200
Όχι, είναι αλήθεια!
Είμαστε Εβραίοι, αλλά έσωσε τη ζωή μου.

829
01:04:43,280 --> 01:04:45,920
Τι πάει να πει αυτό; Παραμένει φασιστής!

830
01:04:46,000 --> 01:04:48,800
Κι εσύ; Θέλεις να γίνεις σαν κι αυτόν;

831
01:04:50,640 --> 01:04:55,120
Ήταν φασίστας
όπως και το 90% των Ιταλών, σωστά;

832
01:04:55,200 --> 01:04:58,560
Το 70% ήταν αντιφασίστες, ας πούμε.

833
01:04:58,640 --> 01:05:00,880
Το 20% ήταν λίγο φασίστες.

834
01:05:00,960 --> 01:05:04,040
Έπειτα ένα 10% ήταν ανόητοι,
βρώμικοι, απατεώνες

835
01:05:04,120 --> 01:05:05,960
που έκαναν ό,τι έκαναν.

836
01:05:09,360 --> 01:05:12,680
Παράλληλα,
παρά την άνοδο των Συμμάχων,

837
01:05:12,760 --> 01:05:17,000
7.172 Ιταλοί Εβραίοι,
ανάμεσά τους περίπου και 1.000 παιδιά,

838
01:05:17,080 --> 01:05:21,240
στάλθηκαν στη Γερμανία και την Πολωνία,
κυρίως στο Άουσβιτς.

839
01:05:22,040 --> 01:05:24,760
Μόνο λίγες εκατοντάδες θα επιβιώσουν.

840
01:05:26,480 --> 01:05:31,240
Αντί να στραφούν οι στρατιωτικοί πόροι
στο να επιβραδύνουν την άνοδο του εχθρού

841
01:05:31,320 --> 01:05:35,160
οι Ναζί και οι σύμμαχοί τους
βασικά επιτάχυναν την εφαρμογή

842
01:05:35,240 --> 01:05:38,360
της τελικής λύσης εναντίον των Εβραίων.

843
01:05:41,640 --> 01:05:43,480
Φτάσαμε στο Άουσβιτς.

844
01:05:45,920 --> 01:05:49,040
Σφυρίγματα, φωνές, κραυγές στα γερμανικά.

845
01:05:49,240 --> 01:05:53,360
Κρυβόμασταν κάτω από τα βαγόνια,
τα πόδια μας ήταν άκαμπτα.

846
01:05:53,480 --> 01:05:58,760
Όσους δεν μπορούσαν να βγουν
του πετούσαν έξω από το βαγόνι.

847
01:06:03,920 --> 01:06:07,560
Εκεί, σε αυτό το "Judenrampe"…

848
01:06:08,080 --> 01:06:11,480
αυτό το εδώ και καιρό προετοιμασμένο,
τεχνητό στρατόπεδο,

849
01:06:11,600 --> 01:06:14,080
έφτανες σε έναν κόσμο που δεν ήταν κόσμος.

850
01:06:14,160 --> 01:06:18,000
Έφτανες σε έναν εφιάλτη.

851
01:06:18,080 --> 01:06:21,680
Γινόσουν μέρος ενός διαβολικού σχεδίου

852
01:06:21,760 --> 01:06:26,360
για το οποίο δεν ήσουν έτοιμος
και αναρωτιόσουν το γιατί.

853
01:06:33,040 --> 01:06:37,720
Μετά άφησα το χέρι
του πατέρα μου για πάντα.

854
01:06:44,040 --> 01:06:48,680
Ελπίζω να σκέφτηκε κι αυτός
ότι θα βρισκόμασταν ξανά εκείνο το βράδυ.

855
01:06:48,800 --> 01:06:49,800
Αλλά…

856
01:06:50,640 --> 01:06:52,440
δεν συναντηθήκαμε ποτέ.

857
01:06:52,560 --> 01:06:54,880
Αλλά τότε δεν το ξέραμε.

858
01:06:55,000 --> 01:06:58,120
Ελπίζω να μην το ήξερε ούτε εκείνος
εκείνη τη στιγμή.

859
01:07:11,880 --> 01:07:13,640
Στο πρώτο παράπηγμα…

860
01:07:14,960 --> 01:07:16,800
σε έγδυναν,

861
01:07:22,720 --> 01:07:25,160
σε κούρευαν, σε ξύριζαν,

862
01:07:25,280 --> 01:07:29,840
σου έκαναν τατουάζ έναν αριθμό
στο αριστερό χέρι.

863
01:07:29,960 --> 01:07:34,200
Δεν ήσουν πλέον αυτός που κατέβηκε
από το βαγόνι πριν από δύο ώρες.

864
01:07:41,560 --> 01:07:42,920
Πώς γίνεται

865
01:07:44,360 --> 01:07:46,960
να μην τρελαθείς στα 13 σου;

866
01:07:47,640 --> 01:07:50,640
Αντίκρισα αυτόν τον κόσμο…

867
01:07:52,080 --> 01:07:59,040
στον οποίο η τάξη,
η σοβαρότητα και ο τρόμος

868
01:07:59,120 --> 01:08:04,880
είχε ισχύ σε κάθε ανθρώπινο ον,
αρκεί να παρέμενε ζωντανό.

869
01:08:05,080 --> 01:08:08,640
Σε μετέτρεπε σε έναν αριθμό.

870
01:08:09,160 --> 01:08:13,000
Σε μεταμόρφωνε σε "Stuck", σε ένα κομμάτι,

871
01:08:13,080 --> 01:08:16,439
όπως ακριβώς ήθελαν
οι δολοφόνοι σου να είσαι.

872
01:08:24,640 --> 01:08:30,120
Ευτυχώς φαινόμουν μεγαλύτερη
από ότι ήμουν.

873
01:08:30,680 --> 01:08:33,160
Και επειδή ήμουν πολύ ψηλή

874
01:08:33,680 --> 01:08:37,439
και επειδή με είχε αδυνατίσει το ταξίδι.

875
01:08:37,520 --> 01:08:41,160
Έτσι, κανένας δεν ρώτησε την ηλικία μου.

876
01:08:41,399 --> 01:08:46,800
Αργότερα ανακάλυψα
ότι μπορεί να με θεωρούσαν 15χρονη

877
01:08:46,880 --> 01:08:48,640
ή 16χρονη.

878
01:08:48,960 --> 01:08:51,720
Επειδή στα 13 πήγαινες στον θάλαμο αερίου.

879
01:09:13,200 --> 01:09:18,520
Λίγες μέρες αργότερα
με πήγαν να δουλέψω σε ένα εργοστάσιο.

880
01:09:21,840 --> 01:09:24,760
Κάναμε κιβώτια για πολυβόλα.

881
01:09:24,880 --> 01:09:27,720
Ήταν ένα εργοστάσιο
που δούλευε για τον πόλεμο.

882
01:09:29,640 --> 01:09:33,880
Στο μηχάνημα ήταν και μια Γαλλίδα
που την έλεγαν Ζανίν.

883
01:09:34,600 --> 01:09:37,120
Ήταν όμορφο κορίτσι.

884
01:09:37,399 --> 01:09:40,120
Και αν και απαγορευόταν τελείως,

885
01:09:40,399 --> 01:09:44,840
πάντα λέγαμε δυο κουβέντες
στο πήγαινε-έλα.

886
01:09:44,960 --> 01:09:49,920
Αφότου είχαμε δουλέψει μαζί
αρκετούς μήνες,

887
01:09:50,640 --> 01:09:55,480
το μηχάνημα της έκοψε δύο φάλαγγες
από δύο δάχτυλά της.

888
01:09:55,600 --> 01:10:00,000
Τις επόμενες μέρες έγινε μια διαλογή.

889
01:10:00,480 --> 01:10:06,400
Μια τρομερή διαλογή, όπως έκαναν ενίοτε
για να μειώσουν όλους τους ασθενικούς,

890
01:10:06,480 --> 01:10:10,680
όλους τους ανίκανους να δουλέψουν,
και τους έστειλαν στον θάλαμο αερίου.

891
01:10:10,760 --> 01:10:14,640
Ήταν στιγμές απόλυτου τρόμου.

892
01:10:20,120 --> 01:10:24,120
Σε κυρίευε ένας τρομερός φόβος
φτάνοντας εκεί,

893
01:10:24,200 --> 01:10:26,240
η καρδιά σου χτυπούσε σαν τρελή.

894
01:10:26,320 --> 01:10:30,120
"Θέλω να ζήσω".

895
01:10:31,520 --> 01:10:36,040
Έπρεπε να παραταχθούμε σε μια σειρά

896
01:10:36,280 --> 01:10:40,760
και να πάμε εκεί
που ήταν δυο αξιωματούχοι.

897
01:10:41,080 --> 01:10:42,320
Και…

898
01:10:42,480 --> 01:10:46,160
Φανταστείτε μια γυμνή γυναίκα
μπροστά σε ένστολους,

899
01:10:46,280 --> 01:10:50,520
να την εξετάζουν από μπροστά,
από πίσω, στο στόμα.

900
01:10:53,080 --> 01:10:56,080
Μετά έκαναν
αυτήν τη φανταστική χειρονομία…

901
01:10:58,280 --> 01:11:01,480
"Πήγαινε, θα ζήσεις αυτήν τη φορά".

902
01:11:06,920 --> 01:11:11,080
Ευγνωμονείς τον δολοφόνο σου,
είσαι ακόμα ζωντανός, είσαι χαρούμενος.

903
01:11:11,480 --> 01:11:14,280
Πίσω μου σταματούν τη Ζανίν.

904
01:11:14,960 --> 01:11:17,280
Αποφασίζουν να τη στείλουν στο αέριο.

905
01:11:18,360 --> 01:11:20,040
Ήταν φρικτό.

906
01:11:20,600 --> 01:11:25,760
Έγινα ένας πεινασμένος, εγωιστικός λύκος

907
01:11:26,040 --> 01:11:28,400
που δεν ήθελε να αγαπήσει κανέναν,

908
01:11:28,600 --> 01:11:32,680
και που δεν ανεχόταν άλλες αποστάσεις πια.

909
01:11:36,960 --> 01:11:40,800
Δεν γύρισα. Δεν είπα "Αντίο, Ζανίν.

910
01:11:40,880 --> 01:11:42,600
Σ' αγαπώ.

911
01:11:42,960 --> 01:11:44,440
Να είσαι γενναία".

912
01:11:44,920 --> 01:11:46,920
Ούτε απλά "Ζανίν".

913
01:11:49,200 --> 01:11:50,840
Ντύθηκα πάλι.

914
01:11:53,240 --> 01:11:56,080
Την επόμενη μέρα
ήρθε άλλος εργάτης στη θέση της.

915
01:12:01,160 --> 01:12:04,440
Δεν συγχώρεσα ποτέ τον εαυτό μου.

916
01:12:05,600 --> 01:12:08,600
Η Ζανίν δεν γέρασε,

917
01:12:10,520 --> 01:12:12,400
επειδή απλώς γεννήθηκε.

918
01:12:20,640 --> 01:12:25,040
Τα συμμαχικά στρατεύματα από τη μία,
ο σοβιετικός στρατός από την άλλη

919
01:12:25,160 --> 01:12:28,800
προχωρούσαν, πλησίαζαν όλο και πιο πολύ
τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

920
01:12:29,800 --> 01:12:33,800
Στην Πολωνία οι Ναζί εγκαταλείπουν
τα στρατόπεδα που κοντεύουν να κατακτηθούν

921
01:12:33,960 --> 01:12:36,800
και μεταφέρουν τους Εβραίους στη Γερμανία.

922
01:12:37,320 --> 01:12:41,560
Το Άουσβιτς απελευθερώνεται
στις 27 Ιανουαρίου 1945.

923
01:12:41,680 --> 01:12:44,840
Μια ημερομηνία που σήμερα γιορτάζεται
ως Ημέρα Μνήμης.

924
01:12:47,480 --> 01:12:50,960
Βγήκε διαταγή να φύγουμε
από το εργοστάσιο

925
01:12:51,600 --> 01:12:54,440
και να αρχίσουμε να περπατάμε.

926
01:12:55,240 --> 01:12:58,920
Αυτή η πορεία ονομάστηκε αργότερα
"η πορεία του θανάτου".

927
01:13:06,720 --> 01:13:12,000
Και πώς διασχίζεις πρώτα την Πολωνία

928
01:13:12,080 --> 01:13:13,840
και μετά τη Γερμανία;

929
01:13:13,920 --> 01:13:18,480
Έκανες πάνω από 700 χλμ.

930
01:13:19,320 --> 01:13:21,600
Το ένα πόδι μετά το άλλο.

931
01:13:22,400 --> 01:13:23,440
Πώς να το κάνεις;

932
01:13:23,560 --> 01:13:27,320
Αν πέσεις,
θα σε σκοτώσει ο φρουρός συνοδείας,

933
01:13:27,400 --> 01:13:30,280
που έχει διαταγή να πυροβολήσει
όποιον πέσει.

934
01:13:33,520 --> 01:13:38,800
"Δεν μπορείς να πεθάνεις
σε αυτόν τον δρόμο με το αιματηρό χιόνι.

935
01:13:39,760 --> 01:13:40,880
Πρέπει να ζήσεις".

936
01:13:40,960 --> 01:13:44,040
Κουνάς το ένα πόδι μετά το άλλο.

937
01:13:44,120 --> 01:13:47,560
Και περπατάς συνεχώς.

938
01:13:47,640 --> 01:13:52,000
Βλέπεις τους ανθρώπους να πεθαίνουν
στους δρόμους, τους βλέπεις να πέφτουν.

939
01:14:03,440 --> 01:14:07,200
Μα όταν σκέφτομαι αυτό το κοριτσάκι,

940
01:14:07,280 --> 01:14:11,760
που περπατάει στο χιόνι,
και δεν έχει κανέναν να στηριχτεί,

941
01:14:11,880 --> 01:14:14,400
μόνη, εντελώς μόνη,

942
01:14:15,760 --> 01:14:17,920
σε εκείνο το σύμπαν του κακού,

943
01:14:18,720 --> 01:14:22,200
που αντιμετώπισε όλα όσα της συνέβησαν,

944
01:14:22,280 --> 01:14:24,560
τα πράγματα που είδε…

945
01:14:26,720 --> 01:14:29,080
Ο πόνος μου είναι άπειρος.

946
01:14:29,160 --> 01:14:30,920
Πώς τα κατάφερε;

947
01:14:31,120 --> 01:14:36,640
Πώς τα κατάφερε;
Πώς κατάφερε να είναι εδώ, τώρα, γριά;

948
01:14:37,080 --> 01:14:38,400
Πώς;

949
01:14:46,000 --> 01:14:50,560
Την 1η Μαΐου ο Κόκκινος Στρατός μπαίνει
στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μάλκοβ,

950
01:14:50,720 --> 01:14:54,400
βόρεια του Βερολίνου,
όπου είναι φυλακισμένη η Λιλιάνα Σέγκρε.

951
01:15:01,640 --> 01:15:04,240
Οι Ναζί, έντρομοι, αρχίζουν να φεύγουν

952
01:15:04,320 --> 01:15:06,720
και παριστάνουν τους φυλακισμένους.

953
01:15:10,720 --> 01:15:15,280
Τότε είδα τον διοικητή
του τελευταίου στρατοπέδου,

954
01:15:16,000 --> 01:15:18,120
ένας τρομακτικός αξιωματικός των SS

955
01:15:18,240 --> 01:15:24,520
που χτυπούσε εμάς τις μελλοθάνατες
γυναίκες, έτσι όπως είχαμε γίνει.

956
01:15:24,880 --> 01:15:29,720
Χτυπούσε για να αποδείξει ότι ήταν τέρας.

957
01:15:29,800 --> 01:15:35,240
Ονειρευόμουν την εκδίκηση
για πάνω από έναν χρόνο.

958
01:15:35,320 --> 01:15:38,720
Είχα μίσος και απελπισία μέσα μου.

959
01:15:38,840 --> 01:15:44,000
Οπότε, όταν τον είδα να ρίχνει
το όπλο του στο έδαφος…

960
01:15:47,320 --> 01:15:51,720
Είχα μπει σε μεγάλο πειρασμό.

961
01:15:51,800 --> 01:15:58,080
Σκέφτηκα "Τώρα θα πάρω το πιστόλι
και θα τον πυροβολήσω".

962
01:16:02,600 --> 01:16:05,640
Το θεωρούσα δίκαιο τέλος

963
01:16:05,800 --> 01:16:10,360
για όλη τη βία που υπέφερα η ίδια
και που είδα άλλους να υποφέρουν.

964
01:16:13,160 --> 01:16:15,000
Αλλά ήταν μόνο μια στιγμή.

965
01:16:15,240 --> 01:16:18,640
Κατάλαβα ότι δεν ήμουν
σαν τον δολοφόνο μου,

966
01:16:18,880 --> 01:16:23,360
επέλεξα τη ζωή και δεν μπορούσα
να την αφαιρέσω από κανέναν.

967
01:16:24,480 --> 01:16:28,600
Από εκείνη τη στιγμή ήμουν η ελεύθερη

968
01:16:28,800 --> 01:16:31,720
και ειρηνική γυναίκα που είμαι σήμερα.

969
01:17:32,480 --> 01:17:36,960
ΜΙΛΑΝΟ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1945

970
01:17:54,640 --> 01:17:56,480
-Καλημέρα.
-Γεια σας.

971
01:17:59,320 --> 01:18:00,600
Φύγε! Φύγε από εδώ.

972
01:18:00,960 --> 01:18:03,000
Δεν έχουμε τίποτα να σου δώσουμε.

973
01:18:05,360 --> 01:18:06,600
Αντόνιο.

974
01:18:08,440 --> 01:18:09,800
Δεν με αναγνωρίζεις;

975
01:18:11,560 --> 01:18:14,000
Είμαι η Λιλιάνα. Η Λιλιάνα Σέγκρε.

976
01:18:15,760 --> 01:18:17,040
Θεέ μου.

977
01:18:17,800 --> 01:18:20,000
Λιλιάνα!

978
01:18:27,640 --> 01:18:28,680
Το ήξερα.

979
01:18:29,560 --> 01:18:31,280
Το ήξερα ότι ήσουν ζωντανή.

980
01:18:32,120 --> 01:18:35,600
Κοίτα εδώ, κοίτα.

981
01:18:37,920 --> 01:18:41,840
Είναι η κάρτα του Ερυθρού Σταυρού
που σου έστειλα από τη Γερμανία.

982
01:18:43,760 --> 01:18:45,800
Συγγνώμη, δεν είχα άλλη διεύθυνση.

983
01:18:45,880 --> 01:18:47,280
"Συγγνώμη";

984
01:18:48,800 --> 01:18:51,440
Μόλις έφτασε,
κάλεσα τον θείο σου τον Αμεντέο.

985
01:18:53,400 --> 01:18:57,480
Κανείς δεν ζει εδώ πια,
αλλά μου άφησαν το τηλέφωνό τους.

986
01:18:58,960 --> 01:19:01,640
Έλα μέσα, θα τους πάρουμε αμέσως. Έλα.

987
01:19:04,720 --> 01:19:07,000
Επιστροφή και σπίτι.

988
01:19:09,320 --> 01:19:11,880
Νομίζω
ότι αυτές οι έννοιες είναι αδύνατες.

989
01:19:15,920 --> 01:19:21,200
Τη στιγμή που σε καλωσορίζουν πίσω

990
01:19:21,280 --> 01:19:24,160
οι συγγενείς που επιβίωσαν

991
01:19:24,480 --> 01:19:27,760
και προσπαθείς να αρχίσεις να ζεις ξανά…

992
01:19:29,080 --> 01:19:34,080
Συχνά, ακόμη και με καλή τη πίστει,
σου λένε να το ξεχάσεις.

993
01:19:34,160 --> 01:19:37,320
Οπότε, παραδόξως, για πολλούς

994
01:19:37,440 --> 01:19:41,960
η επιβίωση και η σιωπή που έπονται
είναι το πραγματικό τραύμα.

995
01:19:42,080 --> 01:19:46,320
Το να μην μπορείς να μιλήσεις
ή να σε ακούσουν ή σε κατανοήσουν.

996
01:19:46,440 --> 01:19:47,960
Άρα, κλείνεσαι στη σιωπή σου.

997
01:19:58,560 --> 01:20:02,000
Το πρόσωπο των συγγενών μου
όταν με είδαν,

998
01:20:02,320 --> 01:20:06,640
είχε την απογοήτευση αποτυπωμένη
στην έκφρασή τους.

999
01:20:06,760 --> 01:20:12,440
Ήταν τόσο συγκλονισμένοι
μπροστά σε αυτό το πλάσμα

1000
01:20:12,560 --> 01:20:17,240
που δεν είχε καμία ομοιότητα με αυτό
που φαντάστηκαν ότι θα συναντούσαν.

1001
01:20:18,360 --> 01:20:24,600
Διέφερε πολύ από το όμορφο κοριτσάκι
που είχαν στην τελευταία ανάμνησή τους.

1002
01:20:31,120 --> 01:20:32,560
Ήταν ωραίο, καλή μου;

1003
01:20:34,840 --> 01:20:36,640
Φάε. Τα πηγαίνεις καλά.

1004
01:20:57,320 --> 01:20:58,320
Ορίστε.

1005
01:20:59,040 --> 01:21:00,520
Για να το δείτε καλύτερα.

1006
01:21:01,400 --> 01:21:02,960
Θέλετε να παίξετε Λόττο;

1007
01:21:04,000 --> 01:21:07,560
-Λιλιάνα, ζήτα συγγνώμη από τη θεία σου.
-Γιατί;

1008
01:21:07,640 --> 01:21:11,320
Αυτή με κοίταζε. Με τα μάτια της.

1009
01:21:11,400 --> 01:21:12,880
Λιλιάνα, δεν είναι σωστό.

1010
01:21:13,480 --> 01:21:16,440
Αμεντέο, μην ανησυχείς.
Δεν πειράζει, αλήθεια.

1011
01:21:25,240 --> 01:21:29,720
Λιλιάνα, καλή μου, για το μήλο…
Μαχαίρι και πιρούνι.

1012
01:21:30,520 --> 01:21:32,080
Τι ξέρετε εσείς από μήλα;

1013
01:21:32,200 --> 01:21:34,200
Το μήλο είναι δώρο Θεού.

1014
01:21:34,280 --> 01:21:38,480
Ξέρετε πόσο με νοιάζει
το μαχαίρι και το πιρούνι;

1015
01:21:47,240 --> 01:21:48,680
Ήμουν παρθένα.

1016
01:21:49,040 --> 01:21:51,320
Ήταν το μεγαλύτερο μου πρόβλημα.

1017
01:21:51,440 --> 01:21:54,040
Με είχαν εξετάσει, δεν το πίστευαν.

1018
01:21:55,400 --> 01:21:57,240
Ήταν ταπεινωτικό.

1019
01:21:59,880 --> 01:22:02,600
Δεν μου είχε συμβεί κάτι τέτοιο.

1020
01:22:03,280 --> 01:22:07,800
Δεν μας βίασαν, αυτό είναι μύθος.

1021
01:22:08,080 --> 01:22:12,240
Ήμασταν σκελετωμένες,
τερατώδεις, βρώμικες, με αποστήματα.

1022
01:22:12,320 --> 01:22:15,920
Γιατί να διαλέξουν εμάς
οι ωραίοι Γερμανοί στρατιώτες;

1023
01:22:16,000 --> 01:22:19,760
Πήγαιναν με τις συνομήλικές τους
που ήταν διαθέσιμες.

1024
01:22:29,760 --> 01:22:33,920
Ήμουν διαφορετική από τις φίλες μου

1025
01:22:34,520 --> 01:22:39,280
που σκέφτονταν αγόρια,
νέα ρούχα, να πάνε για χορό.

1026
01:22:40,160 --> 01:22:42,840
Ξεκίνησα το σχολείο.

1027
01:22:42,960 --> 01:22:45,800
Έκανα πέντε χρόνια σε μια χρονιά
σε ιδιωτικό.

1028
01:22:47,160 --> 01:22:49,360
Και κυρίως έμαθα…

1029
01:22:50,560 --> 01:22:54,520
να σταματήσω να ελπίζω
να βρω τον πατέρα μου.

1030
01:23:02,440 --> 01:23:05,680
Αγαπητές κυρίες και κύριοι,

1031
01:23:05,760 --> 01:23:09,360
ο μεγάλος διαγωνισμός
Νέων Φωνών συνεχίζεται.

1032
01:23:09,560 --> 01:23:13,720
Έχουν φτάσει πολλά γράμματα,
αλλά περιμένουμε ακόμη πιο πολλά.

1033
01:23:13,800 --> 01:23:18,280
Γράψτε στο RAI,
στο Ραδιόφωνο Ακροατών Ιταλίας.

1034
01:23:18,360 --> 01:23:23,200
Ήταν μετά τον πόλεμο και ακούγαμε
το ραδιόφωνο που επιτέλους είχαμε.

1035
01:23:23,320 --> 01:23:25,400
Παίζαμε ένα παιχνίδι.

1036
01:23:25,520 --> 01:23:27,920
Έκαναν ερωτήσεις και τα παιδιά έγραφαν.

1037
01:23:28,000 --> 01:23:31,080
Έγραψα ένα γράμμα
για να συμμετάσχω στον διαγωνισμό

1038
01:23:31,160 --> 01:23:32,800
και το διάβασε η μαμά μου.

1039
01:23:50,800 --> 01:23:51,800
Μαμά!

1040
01:23:55,680 --> 01:23:58,480
Από τον διαγωνισμό είπαν
ότι περιμένουν νέα γράμματα.

1041
01:23:58,560 --> 01:24:00,440
Αν σε διαλέξουν, τραγουδάς.

1042
01:24:00,560 --> 01:24:01,800
Για να το διαβάσω.

1043
01:24:03,040 --> 01:24:06,680
"Αγαπητό ραδιόφωνο,
είμαι η Λία Λέβι, μια Εβραία κοπέλα".

1044
01:24:18,120 --> 01:24:20,880
Μαμά, τι κάνεις;

1045
01:24:20,960 --> 01:24:23,400
Θα το ξαναγράψουμε.

1046
01:24:23,480 --> 01:24:27,680
Δεν είσαι Εβραία. Κατάλαβες;

1047
01:24:27,760 --> 01:24:31,080
Είσαι ένα κορίτσι. Απλώς ένα κορίτσι.

1048
01:24:34,600 --> 01:24:36,440
Δεν κατάλαβα και το επανέλαβε.

1049
01:24:36,520 --> 01:24:40,280
"Δεν είσαι Εβραία.
Είσαι απλώς ένα κορίτσι. Τέλος".

1050
01:24:41,040 --> 01:24:44,760
Ήταν συγκινητικό.

1051
01:24:44,840 --> 01:24:48,240
Επειδή πρώτα καταλαβαίνεις
τα πράγματα αόριστα.

1052
01:24:48,320 --> 01:24:52,600
Αλλά έτσι το εντυπώνεις.
Είναι μια έννοια, παύει να είναι λέξη.

1053
01:24:59,320 --> 01:25:02,040
Ευτυχώς, τρία χρόνια
μετά την επιστροφή μου

1054
01:25:02,120 --> 01:25:06,240
πήγα στη θάλασσα με τους παππούδες μου,
ένα καλοκαίρι.

1055
01:25:06,320 --> 01:25:11,080
Πήγα σε μια παρέα αγοριών και κοριτσιών
που ήταν στη θάλασσα.

1056
01:25:11,160 --> 01:25:14,160
Και αυτή η παρέα με δέχτηκε.

1057
01:25:15,640 --> 01:25:18,240
Αμέσως το μάτι μου έπεσε σε ένα αγόρι.

1058
01:25:18,320 --> 01:25:20,320
Ξεκινήσαμε να συζητάμε.

1059
01:25:21,840 --> 01:25:23,840
Και τον συμπάθησα πολύ, αμέσως.

1060
01:25:33,480 --> 01:25:38,760
Βασικά, μέσα μου είχα έναν ενθουσιασμό
που ένιωθα θηλυκότητα,

1061
01:25:38,880 --> 01:25:42,160
γιατί πριν από αυτό
ήμουν ένα φτωχό κορίτσι.

1062
01:25:52,320 --> 01:25:54,720
Είδε το τατουάζ μου στο χέρι και είπε…

1063
01:25:54,800 --> 01:25:56,840
Ξέρω τι είναι αυτό.

1064
01:25:59,640 --> 01:26:02,480
Πρέπει να έχεις υποφέρει πολύ.

1065
01:26:04,160 --> 01:26:07,760
Το ξέρω γιατί ήμουν κι εγώ φυλακισμένος.

1066
01:26:11,240 --> 01:26:13,240
Έχω δει πολλά άτομα σαν εσένα.

1067
01:26:15,760 --> 01:26:21,760
Ήταν ένας εκ των 600.000 φτωχών άοπλων,

1068
01:26:22,600 --> 01:26:26,320
που τότε επέλεξε
το στρατόπεδο συγκέντρωσης

1069
01:26:26,680 --> 01:26:29,280
αντί να υπακούει στη Δημοκρατία του Σαλό.

1070
01:26:40,080 --> 01:26:41,080
Πάμε.

1071
01:26:42,400 --> 01:26:44,280
Ναι, πάμε.

1072
01:26:56,680 --> 01:27:00,560
Κι έτσι, ερωτευτήκαμε πολύ,
ο ένας τον άλλον.

1073
01:27:04,840 --> 01:27:08,560
Με πήρε από το χέρι και μου δίδαξε
ότι ήμουν εγώ

1074
01:27:08,640 --> 01:27:15,160
αυτή που είχε επιλέξει να επιστρέψει
στη λεγόμενη πολιτισμένη κοινωνία,

1075
01:27:15,320 --> 01:27:17,640
ότι εγώ έπρεπε να προσαρμοστώ.

1076
01:27:17,840 --> 01:27:21,920
Δεν μπορούσα να ζητήσω από τους άλλους
να προσαρμοστούν σε μένα.

1077
01:27:24,440 --> 01:27:29,480
Και με την αγάπη του, με το χέρι του
να κρατά σφιχτά το δικό μου

1078
01:27:30,160 --> 01:27:33,440
ήρθε το μεγάλο θαύμα της ζωής μου.

1079
01:27:33,560 --> 01:27:34,640
Αυτός ήταν.

1080
01:27:43,320 --> 01:27:46,760
Όταν πήγα γυμνάσιο…

1081
01:27:48,000 --> 01:27:51,080
είχα πολύ έντονα συναισθήματα.

1082
01:27:51,200 --> 01:27:55,040
Επειδή κατάλαβα
ότι ανέκτησα την ελευθερία,

1083
01:27:56,920 --> 01:27:59,520
αλλά, κυρίως, ανέκτησα την αξιοπρέπεια

1084
01:28:00,600 --> 01:28:03,080
που κανείς δεν μπόρεσε να καταστρέψει.

1085
01:28:07,360 --> 01:28:11,240
Και όλα περνούσαν, σιγά-σιγά.

1086
01:28:11,320 --> 01:28:13,440
Το 1947 πέθανε ο μπαμπάς μου.

1087
01:28:13,520 --> 01:28:17,840
Η μαμά μου μεγάλωσε τα τρία της παιδιά
με τη βοήθεια συγγενών.

1088
01:28:17,920 --> 01:28:21,160
Βασικά, επιστρέψαμε στην επιχείρηση
και συνέχισε,

1089
01:28:21,240 --> 01:28:24,320
και να 'μαστε εδώ να λέμε
όλα αυτά τα ωραία πράγματα.

1090
01:28:32,360 --> 01:28:38,560
Ευτυχώς ο χρόνος ήταν ευγενικός.

1091
01:28:38,680 --> 01:28:41,880
Ο χρόνος σε παρηγορεί.

1092
01:28:42,000 --> 01:28:45,160
Σε παρηγορεί, αλλά δεν γιατρεύει τα πάντα.

1093
01:28:50,760 --> 01:28:52,360
Τι μου έχει απομείνει;

1094
01:28:52,440 --> 01:28:55,960
Μου απέμεινε ότι απέκτησα χαρακτήρα τότε.

1095
01:28:56,040 --> 01:28:59,280
Εννοώ ότι δεν είμαι έτσι
έχοντας μια μακρινή μνήμη.

1096
01:28:59,360 --> 01:29:01,760
Η διαμόρφωσή μου, ο τρόπος ζωής μου…

1097
01:29:03,040 --> 01:29:06,160
Ακόμα και το πώς προστατεύω
τον εαυτό μου από τη ζωή

1098
01:29:06,320 --> 01:29:08,080
το κληρονόμησα από αυτό.

1099
01:29:08,160 --> 01:29:11,360
Ακόμα και τώρα υπάρχουν δυσκολίες,

1100
01:29:11,480 --> 01:29:16,360
για παράδειγμα, τα εμπόδια στη ζωή,
αλλά λέω στον εαυτό μου

1101
01:29:16,440 --> 01:29:21,120
"Εντάξει, τα καταφέραμε τότε,
μπορούμε να τα καταφέρουμε και πάλι".

1102
01:29:29,480 --> 01:29:33,520
Η Λιλιάνα, η Λία, ο Τούλιο και ο Γκουίντο
είναι παιδιά του πεπρωμένου.

1103
01:29:33,880 --> 01:29:37,240
Τα χρόνια μετά τον πόλεμο
δούλεψαν, παντρεύτηκαν

1104
01:29:37,320 --> 01:29:39,360
και έφτιαξαν τις οικογένειές τους.

1105
01:29:39,720 --> 01:29:44,160
Αυτή ήταν η νίκη τους
προς εκείνους που θεωρούσαν εχθρούς.

1106
01:30:01,640 --> 01:30:05,120
Η Λιλιάνα Σέγκρε ζει στο Μιλάνο,
έχει τρία παιδιά και πέντε εγγόνια.

1107
01:30:05,240 --> 01:30:06,920
Στις 19 Ιανουαρίου του 2018,

1108
01:30:07,000 --> 01:30:09,960
ο πρόεδρος της Ιταλίας Σέρτζιο Ματαρέλα
την όρισε Γερουσιαστή.

1109
01:30:12,360 --> 01:30:14,800
Ο Τούλιο ζει στη Νάπολη.
Η μητέρα του πέθανε 103 ετών.

1110
01:30:14,920 --> 01:30:16,800
Επισκέπτεται τακτικά τα αδέλφια του,

1111
01:30:16,880 --> 01:30:19,840
αν και δεν παίζουν ποδόσφαιρο
εναντίον των αδερφών Καν πια.

1112
01:30:22,480 --> 01:30:25,480
Ο Γκουίντο Κάβα ζει στην Πίζα.
Εργάστηκε στο εμπόριο βιβλίων

1113
01:30:25,560 --> 01:30:28,920
και ήταν πρόεδρος
της Εβραϊκής Κοινότητας στην πόλη του.

1114
01:30:31,240 --> 01:30:34,960
Η Λία Λέβι δεν έγινε τραγουδίστρια,
έγινε συγγραφέας και δημοσιογράφος.

1115
01:30:35,040 --> 01:30:37,320
Το 2018, κέρδισε
το βραβείο Strega Ragazzi.

1116
01:30:39,400 --> 01:30:45,960
"Αφιερωμένο σε όλα τα παιδιά
που δεν έγιναν ενήλικες λόγω μίσους".

1117
01:30:47,240 --> 01:30:49,000
Μετάφραση: Μαρία Βιδίνη