1
00:00:10,677 --> 00:00:14,014
W 2021 roku świat patrzył,

2
00:00:14,097 --> 00:00:19,269
jak rodzina dzikich słoni śpi wyczerpana

3
00:00:19,352 --> 00:00:22,689
po niezwykłej, liczącej 400 km wędrówce.

4
00:00:32,532 --> 00:00:35,243
Zmuszone do opuszczenia rodzinnych lasów

5
00:00:35,326 --> 00:00:37,579
przez najgorszą suszę w historii

6
00:00:38,204 --> 00:00:41,249
stado ruszyło na poszukiwania nowego domu.

7
00:00:42,417 --> 00:00:45,086
CHINY

8
00:00:46,546 --> 00:00:49,382
Słonie przemaszerowały
ogromne obszary rolne

9
00:00:49,966 --> 00:00:52,052
i ani myślały się zatrzymywać.

10
00:00:56,056 --> 00:00:59,350
Ale ich kolejny krok zaskoczył wszystkich.

11
00:01:04,355 --> 00:01:07,108
Po pokonaniu wielopasmowej autostrady

12
00:01:07,192 --> 00:01:10,320
rodzina dotarła na obrzeża miasta Kunming.

13
00:01:16,868 --> 00:01:20,580
Po kolejnych kilku dniach
słonie weszły do miasta.

14
00:01:25,293 --> 00:01:29,255
Wkrótce znalazły się w obcym
i przerażającym dla nich świecie.

15
00:01:42,185 --> 00:01:44,270
Przestraszone i zdezorientowane…

16
00:01:46,689 --> 00:01:48,566
nie miały wyboru.

17
00:01:49,317 --> 00:01:53,196
Mogły jedynie zawrócić
i ruszyć w długą drogę powrotną do domu.

18
00:02:00,787 --> 00:02:03,998
Co ciekawe, pomimo zniszczeń,
które wyrządzały słonie,

19
00:02:04,082 --> 00:02:08,837
ludzie nie tylko je tolerowali,
ale im pomagali.

20
00:02:10,088 --> 00:02:14,384
Wydano setki tysięcy dolarów
na doprowadzenie ich bezpiecznie do domu.

21
00:02:21,933 --> 00:02:23,643
Po niemal dwóch latach

22
00:02:23,726 --> 00:02:26,729
i przebyciu ponad 1000 kilometrów

23
00:02:27,814 --> 00:02:31,776
zmęczona karawana dotarła z powrotem
do południowych lasów,

24
00:02:32,402 --> 00:02:34,571
gdzie susza zdążyła już minąć.

25
00:02:42,787 --> 00:02:44,289
Na przekór wszystkiemu

26
00:02:44,372 --> 00:02:48,001
ta część rodzinnej historii
zyskała szczęśliwe zakończenie.

27
00:02:49,169 --> 00:02:53,089
Ale pokazuje, że gdy zwierzęta stają
w obliczu drastycznych zmian,

28
00:02:53,756 --> 00:02:57,760
potrzeba przemieszczenia się
bywa nie do opanowania.

29
00:03:01,222 --> 00:03:08,021
NASZA PLANETA 2

30
00:03:09,856 --> 00:03:13,735
ROZDZIAŁ 4
ŚWIAT STOI OTWOREM

31
00:03:19,032 --> 00:03:21,993
STYCZEŃ

32
00:03:22,076 --> 00:03:26,331
Nasza planeta
wędruje wokół Słońca pochylona.

33
00:03:28,583 --> 00:03:33,922
W styczniu oznacza to,
że na biegunie południowym trwa lato.

34
00:03:35,882 --> 00:03:37,884
MORZE WEDDELLA

35
00:03:37,967 --> 00:03:42,013
Choć na samym dole świata
nie zawsze jest to oczywiste.

36
00:03:45,808 --> 00:03:47,644
Nawet w pełni lata

37
00:03:47,727 --> 00:03:51,439
temperatura na Antarktydzie
ledwo przekracza zero.

38
00:03:52,774 --> 00:03:55,276
Ale kiedy dzień trwa całą dobę,

39
00:03:55,360 --> 00:04:00,073
robi się dość ciepło,
by lód morski wokół kontynentu stopniał.

40
00:04:04,702 --> 00:04:08,039
To bardzo ważne
dla pingwinów białobrewych,

41
00:04:08,122 --> 00:04:11,376
które muszą dotrzeć na ląd,
by wydać na świat potomstwo.

42
00:04:18,591 --> 00:04:20,260
Przez ostatnie tygodnie

43
00:04:20,343 --> 00:04:24,847
ich życie podporządkowane było
codziennym 30-kilometrowym podróżom

44
00:04:24,931 --> 00:04:27,350
do znajdujących się na morzu żerowisk.

45
00:04:30,561 --> 00:04:34,565
Teraz, z pełnymi brzuchami,
wracają do swoich piskląt.

46
00:04:48,162 --> 00:04:50,039
Po dniu spędzonym w wodzie

47
00:04:50,790 --> 00:04:53,960
potrzeba chwili,
by poczuć się stabilnie na nogach.

48
00:05:06,639 --> 00:05:09,851
Pingwiny białobrewe
potrzebują niepokrytych lodem skał,

49
00:05:09,934 --> 00:05:13,021
aby złożyć jaja i odchować młode.

50
00:05:14,605 --> 00:05:18,276
A więc ostatnia prosta
to często mozolne wtaczanie się

51
00:05:18,359 --> 00:05:20,528
na targane wiatrem klify.

52
00:05:25,575 --> 00:05:30,371
Pisklęta wykluły się osiem tygodni temu
i są już prawie dorosłe.

53
00:05:32,540 --> 00:05:35,001
Biorąc pod uwagę krótkie lato,

54
00:05:35,084 --> 00:05:38,880
są na dobrej drodze
do opuszczenia gniazd przed powrotem zimy.

55
00:05:46,387 --> 00:05:50,058
Im pulchniejsze pisklę,
tym większy apetyt.

56
00:05:54,270 --> 00:05:58,107
A część rodziców
wcale nie chce dogadzać dzieciom.

57
00:06:09,994 --> 00:06:12,413
Takie zachowanie ma jednak swoją wartość.

58
00:06:18,002 --> 00:06:20,546
Skłaniając młode
do zapracowania na posiłek,

59
00:06:20,630 --> 00:06:23,341
rodzice mogą ocenić ich siłę,

60
00:06:25,885 --> 00:06:26,969
kondycję

61
00:06:28,429 --> 00:06:29,722
i koordynację.

62
00:06:43,820 --> 00:06:47,782
Wizja posiłku ściąga pisklęta nad wodę.

63
00:06:50,701 --> 00:06:52,954
Choć niekoniecznie do niej.

64
00:06:56,082 --> 00:06:58,334
Wygląda na to, że nawet od pingwina

65
00:06:58,418 --> 00:07:03,172
pierwsze zanurzenie
w lodowatej wodzie wymaga nieco odwagi.

66
00:07:10,972 --> 00:07:13,266
Ale wystarczy, że jeden się przełamie,

67
00:07:13,891 --> 00:07:15,560
by pozostałe weszły za nim.

68
00:07:23,568 --> 00:07:25,653
W płytkich, osłoniętych basenach

69
00:07:25,736 --> 00:07:28,865
można bezpiecznie testować
wodoodporność upierzenia.

70
00:07:33,536 --> 00:07:35,872
A że lato jest tu krótkie,

71
00:07:36,622 --> 00:07:38,916
wkrótce się ona przyda.

72
00:07:44,046 --> 00:07:45,256
Już niedługo

73
00:07:45,339 --> 00:07:49,594
woda wokół Antarktydy
znów pokryje się lodem.

74
00:07:51,971 --> 00:07:55,641
Dlatego pisklęta muszą wypłynąć
na otwarte morze już teraz,

75
00:07:55,725 --> 00:07:57,059
jeśli chcą coś zjeść.

76
00:08:01,981 --> 00:08:03,191
Mają jednak obawy.

77
00:08:06,068 --> 00:08:07,778
I są one uzasadnione.

78
00:08:11,407 --> 00:08:15,453
Kto chciałby się kąpać
z trzymetrowym lampartem morskim?

79
00:08:19,707 --> 00:08:21,501
I to nie jednym.

80
00:08:23,711 --> 00:08:24,712
Ale trzema.

81
00:08:27,757 --> 00:08:31,844
Jak ich imiennicy,
lamparty morskie atakują z zaskoczenia.

82
00:08:34,096 --> 00:08:37,350
A pisklęta są łatwym łupem.

83
00:08:42,480 --> 00:08:45,024
Jednak mimo zagrożenia,

84
00:08:45,107 --> 00:08:47,693
potrzeba wypłynięcia na łowy zwycięża.

85
00:08:57,370 --> 00:09:01,040
Białobrewe to najszybsze pingwiny
na świecie.

86
00:09:14,178 --> 00:09:18,140
Jeśli uda im się uniknąć zasadzki,
będą miały szansę przetrwać.

87
00:09:27,316 --> 00:09:30,570
Młode dla bezpieczeństwa
trzymają się razem.

88
00:09:38,452 --> 00:09:41,747
Ale w zamieszaniu
jedno odłącza się od grupy.

89
00:09:42,582 --> 00:09:44,792
Zostało sam na sam z drapieżnikiem.

90
00:10:08,190 --> 00:10:12,737
Zwinność i wytrzymałość
są jedyną nadzieją tego pingwina.

91
00:10:13,237 --> 00:10:17,617
Dlatego im dłuższy pościg,
tym większe ma szanse.

92
00:10:34,717 --> 00:10:38,888
Ten szczęśliwiec może dołączyć
do pozostałych.

93
00:10:45,019 --> 00:10:47,730
A przed nimi otwarty ocean.

94
00:10:54,654 --> 00:10:59,241
LUTY

95
00:11:00,868 --> 00:11:02,078
W lutym

96
00:11:02,161 --> 00:11:05,831
północny kraniec Ziemi
jest odsunięty od Słońca.

97
00:11:12,713 --> 00:11:15,007
W środku arktycznej zimy

98
00:11:15,091 --> 00:11:17,551
panuje niemal nieprzerwany mrok,

99
00:11:17,635 --> 00:11:21,055
który rozświetla jedynie zorza polarna.

100
00:11:23,724 --> 00:11:26,894
Ten eteryczny spektakl powstaje,

101
00:11:26,977 --> 00:11:30,231
gdy naładowane cząsteczki
pochodzące ze Słońca

102
00:11:30,314 --> 00:11:32,942
zderzają się z polem magnetycznym Ziemi.

103
00:11:38,572 --> 00:11:41,492
Właśnie w tym czasie
niezliczone gatunki zwierząt

104
00:11:41,575 --> 00:11:45,496
wyruszają w długie wędrówki na północ.

105
00:11:50,793 --> 00:11:53,546
Pięć tysięcy kilometrów na południe

106
00:11:53,629 --> 00:11:57,508
śnieżyce duże
właśnie zaczęły coroczną migrację.

107
00:12:04,306 --> 00:12:07,351
Pod wodzą starszych,
doświadczonych osobników

108
00:12:07,435 --> 00:12:10,855
podążają za roztopami,
które sięgają coraz dalej na północ.

109
00:12:13,899 --> 00:12:16,402
Lecą z Zatoki Meksykańskiej

110
00:12:16,485 --> 00:12:19,196
do Arktyki, gdzie mają swoje lęgowiska.

111
00:12:30,666 --> 00:12:34,503
Dotrą do tundry dokładnie wtedy,
gdy długie letnie dni

112
00:12:34,587 --> 00:12:38,549
stworzą idealne warunki
do odchowania potomstwa.

113
00:12:44,597 --> 00:12:47,183
Wykorzystują naturalne
punkty orientacyjne,

114
00:12:47,266 --> 00:12:50,728
takie jak jeziora i rzeki,
by nie zboczyć z kursu.

115
00:12:54,231 --> 00:12:55,441
Dziś jednak

116
00:12:55,524 --> 00:12:58,068
świat poniżej znacznie różni się od tego,

117
00:12:58,152 --> 00:13:00,905
nad którym latali ich przodkowie.

118
00:13:04,366 --> 00:13:06,619
W miejscu bezkresnej sawanny

119
00:13:06,702 --> 00:13:09,789
są teraz pola uprawne.

120
00:13:16,003 --> 00:13:19,799
Choć to akurat nie musi być czymś złym.

121
00:13:20,925 --> 00:13:22,343
W drodze do Arktyki

122
00:13:22,426 --> 00:13:26,013
stada muszą regularnie się pożywiać.

123
00:13:26,806 --> 00:13:29,725
Dlatego pola
w miejscach słynących z uprawy zbóż

124
00:13:29,809 --> 00:13:32,019
to niezwykle ważne przystanki.

125
00:13:36,690 --> 00:13:39,944
Praktycznie nieograniczona
ilość pożywienia sprawiła,

126
00:13:40,027 --> 00:13:44,657
że śnieżyce w ciągu ostatnich 50 lat
podwoiły swoją liczebność.

127
00:13:48,577 --> 00:13:53,374
Jednak status jednego z najliczniejszych
gatunków gęsi ma swoją cenę.

128
00:14:34,790 --> 00:14:38,210
Co roku odstrzelonych zostaje
ćwierć miliona gęsi.

129
00:14:44,258 --> 00:14:45,926
ZATOKA MEKSYKAŃSKA

130
00:14:46,010 --> 00:14:48,929
Śnieżyce muszą zmagać się
z ryzykiem odstrzału

131
00:14:49,013 --> 00:14:50,890
prawie na całej swojej trasie.

132
00:14:52,349 --> 00:14:56,812
Jednak między dwoma
amerykańskimi szlakami migracyjnymi

133
00:14:56,896 --> 00:14:59,899
leży obszar podmokły,
w którym są objęte ochroną.

134
00:15:05,654 --> 00:15:08,157
Rezerwat przyrody Loess Bluffs w Missouri.

135
00:15:09,950 --> 00:15:12,661
To jeden z najważniejszych przystanków

136
00:15:12,745 --> 00:15:14,622
w długiej podróży na północ.

137
00:15:17,082 --> 00:15:20,210
Czas postoju zależy od pogody.

138
00:15:25,382 --> 00:15:28,719
W lutym mroźny wiatr znad Arktyki

139
00:15:28,802 --> 00:15:31,764
może przynieść nagły spadek temperatury.

140
00:15:38,354 --> 00:15:40,105
A jeśli już tutaj jest zimno,

141
00:15:40,189 --> 00:15:43,442
tam, gdzie zmierzają, będzie tylko gorzej.

142
00:15:45,778 --> 00:15:49,740
Na razie więc wszystkie loty
na północ zostają zawieszone.

143
00:15:57,915 --> 00:15:59,708
Może i nazywają się śnieżycami,

144
00:16:01,251 --> 00:16:04,046
ale na lodzie
wcale nie czują się swobodnie.

145
00:16:14,181 --> 00:16:16,266
Gdy przy brzegach woda zamarza,

146
00:16:16,350 --> 00:16:19,061
ptaki koncentrują się na środku jeziora.

147
00:16:20,562 --> 00:16:24,191
Im większy tłum,
tym mniejsze pole manewru.

148
00:16:28,445 --> 00:16:30,864
A to bardzo pasuje innemu bywalcowi.

149
00:16:37,955 --> 00:16:40,040
Bieliki amerykańskie zlatują się tu

150
00:16:41,458 --> 00:16:43,460
z całej Ameryki Północnej.

151
00:16:45,629 --> 00:16:50,384
A czas ich przybycia zbiega się
z przylotem gęsi śnieżnych.

152
00:17:06,316 --> 00:17:09,528
Ponieważ gęsi są zbyt duże,
by łapać je w locie,

153
00:17:09,611 --> 00:17:12,656
orły stosują inną technikę łowiecką.

154
00:17:16,243 --> 00:17:19,955
Pikują w kierunku stada,
by sprowokować je do lotu.

155
00:17:26,128 --> 00:17:30,090
Im bardziej ściśnięte są gęsi,
tym lepiej dla orłów.

156
00:17:44,897 --> 00:17:48,067
W panice zderzają się ze sobą

157
00:17:48,776 --> 00:17:50,694
i łamią kończyny.

158
00:17:52,905 --> 00:17:55,991
Ranne ptaki dosłownie
i w przenośni zostają na lodzie

159
00:17:57,159 --> 00:17:59,745
lub nie są w stanie uciec pod wodę.

160
00:18:06,460 --> 00:18:11,757
Póki ochłodzenie nie minie,
pozostaną narażone na ataki.

161
00:18:12,549 --> 00:18:16,929
Lód i śnieg
uniemożliwiają im dalszą wędrówkę.

162
00:18:26,063 --> 00:18:30,317
W Arktyce słońce powoli nabiera mocy.

163
00:18:32,361 --> 00:18:33,821
Choć pod koniec lutego

164
00:18:33,904 --> 00:18:36,907
nadal jest ledwo widoczne nad horyzontem.

165
00:18:38,992 --> 00:18:42,162
W tych mroźnych warunkach
nie ma wiele pożywienia.

166
00:18:42,246 --> 00:18:44,915
Większość zwierząt
wycofuje się na południe

167
00:18:44,998 --> 00:18:46,959
lub zapada w głęboki sen.

168
00:18:54,007 --> 00:18:56,301
Ale nie on.

169
00:18:57,886 --> 00:19:01,932
To ryś,
najdalej na północ żyjący kot świata.

170
00:19:08,605 --> 00:19:12,651
Jest dobrze chroniony przed zimnem,
więc nie migruje.

171
00:19:15,654 --> 00:19:19,950
Ale i tak musi pokonywać długie dystanse,
by znaleźć pokarm.

172
00:19:28,125 --> 00:19:30,002
Odnotowano, że jeden osobnik

173
00:19:30,085 --> 00:19:33,839
w ciągu zaledwie roku
przeszedł ponad 3000 km.

174
00:19:35,340 --> 00:19:37,551
Więcej niż ktokolwiek przypuszczał.

175
00:19:37,634 --> 00:19:40,888
PÓŁNOCNY PACYFIK

176
00:19:47,269 --> 00:19:52,649
Kot ten poluje prawie wyłącznie
na jeden rodzaj zdobyczy.

177
00:19:54,401 --> 00:19:58,113
A w tej chwili jest jej
w pobliżu bardzo mało.

178
00:20:02,367 --> 00:20:04,161
Zając amerykański.

179
00:20:09,583 --> 00:20:12,461
Znalezienie go to tylko połowa sukcesu.

180
00:20:36,526 --> 00:20:42,157
Ryś musi jeść co kilka dni,
więc nigdy nie ustaje w poszukiwaniach.

181
00:20:56,129 --> 00:20:57,214
Dziś ma szczęście.

182
00:20:58,298 --> 00:21:00,759
Zwietrzył kolejnego osobnika.

183
00:21:10,602 --> 00:21:12,646
Zając trzyma nerwy na wodzy

184
00:21:14,481 --> 00:21:16,817
i ufa swojemu kamuflażowi.

185
00:21:20,320 --> 00:21:23,657
Na dłuższym dystansie
ryś nie prześcignie swojej ofiary,

186
00:21:23,740 --> 00:21:25,784
dlatego musi się do niej zbliżyć.

187
00:21:47,139 --> 00:21:49,141
Nareszcie posiłek.

188
00:21:54,438 --> 00:21:58,900
MARZEC

189
00:22:00,944 --> 00:22:05,032
Gdy północna półkula Ziemi
przechyla się w kierunku Słońca

190
00:22:05,115 --> 00:22:07,492
i wracają dłuższe marcowe dni,

191
00:22:07,576 --> 00:22:11,413
antylopy widłorogie
zaczynają coroczną migrację.

192
00:22:16,877 --> 00:22:20,964
Przewędrują z pokrytych śniegiem równin
południowego Wyoming

193
00:22:21,048 --> 00:22:24,426
do obfitujących w zieleń
dolin Gór Skalistych,

194
00:22:24,509 --> 00:22:26,219
gdzie wydadzą na świat młode.

195
00:22:34,353 --> 00:22:38,440
Przez lata jednak
ich szlak zmienił się nie do poznania.

196
00:22:40,150 --> 00:22:44,613
Na początek muszą się przeprawić
przez pola naftowe i gazowe.

197
00:22:47,908 --> 00:22:49,910
Samiec próbuje szczęścia.

198
00:23:06,802 --> 00:23:09,012
Antylopy są ostrożne,

199
00:23:09,763 --> 00:23:12,474
zwłaszcza w pobliżu ludzi.

200
00:23:30,700 --> 00:23:32,411
Na razie idzie dobrze.

201
00:23:33,495 --> 00:23:35,747
Teraz kolej na resztę stada.

202
00:23:39,292 --> 00:23:41,503
Uwaga… już!

203
00:23:54,391 --> 00:23:55,517
GÓRY SKALISTE

204
00:23:55,600 --> 00:23:59,396
W ciągu najbliższych kilku miesięcy
antylopy pokonają 200 km,

205
00:23:59,479 --> 00:24:02,190
by dotrzeć do miejsc rozrodu na północy.

206
00:24:03,275 --> 00:24:07,028
Ich wędrówka
z roku na rok staje się coraz trudniejsza.

207
00:24:11,116 --> 00:24:14,119
Płoty, które mają ograniczać
zwierzęta hodowlane,

208
00:24:14,703 --> 00:24:18,206
równie skutecznie
utrudniają przejście antylopom.

209
00:24:33,472 --> 00:24:36,308
Ale tym szlakiem wędrowali ich przodkowie,

210
00:24:37,017 --> 00:24:38,602
więc się nie poddają.

211
00:24:52,741 --> 00:24:55,494
Odnotowano, że jedna tylko antylopa

212
00:24:55,577 --> 00:25:00,373
w trakcie swojej wędrówki na północ
przeskoczyła prawie 150 ogrodzeń.

213
00:25:09,799 --> 00:25:12,844
Ale rozwidlone poroża i druty kolczaste

214
00:25:14,054 --> 00:25:16,723
bywają nie najlepszym połączeniem.

215
00:25:21,978 --> 00:25:25,023
Płoty to nie jedyny problem.

216
00:25:30,153 --> 00:25:34,324
Bardziej niebezpieczne są autostrady,
które dziś przecinają ich szlak.

217
00:25:51,007 --> 00:25:54,469
Antylopy mogą być
najszybszymi zwierzętami obu Ameryk…

218
00:25:58,473 --> 00:26:00,767
ale nie potrafią uciec przed pojazdem.

219
00:26:05,814 --> 00:26:08,692
Zmiany na przestrzeni ostatnich 200 lat

220
00:26:09,192 --> 00:26:13,488
spowodowały zmniejszenie
populacji antylop widłorogich o ponad 90%.

221
00:26:16,199 --> 00:26:18,660
Ale są też dobre wieści.

222
00:26:22,455 --> 00:26:25,333
Dzięki przywiązaniu antylop
do swoich szlaków

223
00:26:25,417 --> 00:26:30,088
możliwe było zbudowanie przejść
na najważniejszych skrzyżowaniach

224
00:26:30,714 --> 00:26:34,426
i zmniejszenie liczby ginących zwierząt
prawie do zera.

225
00:26:39,180 --> 00:26:44,102
Kierując się dalej na północ,
stado dociera na prawdziwy dziki zachód.

226
00:26:46,688 --> 00:26:50,483
Tutaj zmierzy się z przeszkodami,
których nie stworzył człowiek,

227
00:26:50,567 --> 00:26:52,027
tylko przyroda.

228
00:27:04,956 --> 00:27:07,042
Śnieg już topnieje, a to znaczy,

229
00:27:07,125 --> 00:27:10,629
że antylopy powinny dotrzeć
do celu w samą porę,

230
00:27:10,712 --> 00:27:13,465
by urodzić tam młode.

231
00:27:22,057 --> 00:27:25,268
Ale ze zmianą pory roku
wiążą się problemy.

232
00:27:25,935 --> 00:27:31,066
Oto wezbrana po roztopach
rzeka Gros Ventre w Wyoming.

233
00:27:33,401 --> 00:27:36,696
Aby dotrzeć do celu,
antylopy muszą ją przekroczyć,

234
00:27:36,780 --> 00:27:39,032
ale wydają się zdenerwowane.

235
00:27:40,700 --> 00:27:43,203
Nie chodzi o samą rzekę,

236
00:27:43,286 --> 00:27:46,581
ale o drapieżniki,
które mogą czaić się na drugim brzegu.

237
00:28:04,182 --> 00:28:05,308
W wodzie

238
00:28:05,809 --> 00:28:09,479
umiejętność szybkiego biegania
na niewiele się zda.

239
00:28:14,901 --> 00:28:17,696
Jednak drapieżniki,
jak wilki i pumy płowe,

240
00:28:17,779 --> 00:28:20,573
zostały tu niemal całkowicie wytępione,

241
00:28:20,657 --> 00:28:23,410
więc prawdopodobieństwo ataku jest niskie.

242
00:28:26,162 --> 00:28:28,915
Tyle że antylopy o tym nie wiedzą.

243
00:28:33,920 --> 00:28:36,047
Lepiej zachować ostrożność.

244
00:28:39,259 --> 00:28:40,760
Jeszcze ich nie zawiodła.

245
00:28:51,730 --> 00:28:53,815
Po kilku tygodniach wędrówki

246
00:28:54,315 --> 00:28:57,527
nareszcie dotarły
do swojego miejsca rozrodu,

247
00:28:58,027 --> 00:29:01,030
czyli żyznych dolin w Górach Skalistych.

248
00:29:04,075 --> 00:29:08,788
PÓŁNOCNY PACYFIK
ZATOKA MEKSYKAŃSKA

249
00:29:08,872 --> 00:29:11,249
Na Półwyspie Kalifornijskim w Meksyku

250
00:29:11,332 --> 00:29:14,419
nie występują mroźne zimy
tak typowe dla Północy.

251
00:29:16,755 --> 00:29:20,425
Dzięki stosunkowo wysokiej temperaturze

252
00:29:20,925 --> 00:29:23,636
tutejsze wody stanowią doskonałe zimowisko

253
00:29:23,720 --> 00:29:27,182
dla jednego z najwspanialszych
długodystansowców świata,

254
00:29:32,729 --> 00:29:34,564
pływaczy szarych.

255
00:29:40,195 --> 00:29:41,905
Jest połowa marca.

256
00:29:41,988 --> 00:29:46,326
Sześć tygodni temu
samica urodziła tutaj swoje młode.

257
00:29:50,038 --> 00:29:54,042
Osłonięte wody zatoki są ciepłe
i wolne od drapieżników.

258
00:29:54,793 --> 00:29:57,003
Idealne dla dzieci.

259
00:30:00,381 --> 00:30:03,343
Ale perfekcja ma swoją cenę.

260
00:30:06,346 --> 00:30:11,059
Matka nie ma tu co jeść,
a jest na miejscu już od grudnia.

261
00:30:14,312 --> 00:30:16,856
Dlatego gdy tylko cielę nabierze sił,

262
00:30:16,940 --> 00:30:19,901
samica popłynie z nim 8000 km na północ,

263
00:30:19,984 --> 00:30:23,571
na żerowiska położone
w należącym do Alaski Morzu Beringa.

264
00:30:25,073 --> 00:30:28,243
To najdłuższa migracja wśród ssaków.

265
00:30:35,583 --> 00:30:38,837
Na szczęście maluch szybko rośnie.

266
00:30:44,717 --> 00:30:47,887
Jest karmiony
ponad 200 litrami mleka dziennie,

267
00:30:47,971 --> 00:30:51,182
waży już tonę i tryska energią.

268
00:30:56,771 --> 00:31:01,526
Matka dobrze wie,
gdzie będzie mógł się wyhasać.

269
00:31:04,320 --> 00:31:05,488
Właśnie tutaj.

270
00:31:14,414 --> 00:31:17,792
To mielizna na środku laguny.

271
00:31:19,377 --> 00:31:22,422
Jak widać, jest niezwykle popularna.

272
00:31:25,174 --> 00:31:28,136
W czasie przypływu na płytkiej ławicy

273
00:31:28,219 --> 00:31:30,346
tworzy się delikatny prąd,

274
00:31:30,430 --> 00:31:33,558
który przyciąga wieloryby z całej okolicy.

275
00:31:37,478 --> 00:31:40,982
Dla malca to pierwszy kontakt
ze społecznością płetwali.

276
00:31:41,900 --> 00:31:43,985
I wydaje się nieco onieśmielony.

277
00:31:46,362 --> 00:31:48,114
Lepiej trzymać się matki.

278
00:31:54,537 --> 00:31:58,207
Mielizna to dobre miejsce
na ćwiczenie pływania

279
00:31:58,291 --> 00:32:00,752
przed czekającą go długą podróżą.

280
00:32:02,754 --> 00:32:05,590
Meduzy przemieszczają się z prądem,

281
00:32:05,673 --> 00:32:07,884
ale on płynie w przeciwnym kierunku.

282
00:32:11,137 --> 00:32:15,058
Ma tu podwodną bieżnię,
na której buduje wytrzymałość.

283
00:32:24,150 --> 00:32:29,322
Na tej lagunie co roku
gromadzi się ponad 1000 pływaczy szarych.

284
00:32:32,075 --> 00:32:35,078
Nie wszystkie to samice z młodymi.

285
00:32:38,247 --> 00:32:41,793
Wiele z nich to duże samce,
które pokonują tę długą drogę

286
00:32:41,876 --> 00:32:44,170
w nadziei na znalezienie partnerki.

287
00:32:48,800 --> 00:32:51,844
Matki z dziećmi
nie są ani trochę zainteresowane,

288
00:32:52,470 --> 00:32:55,139
ale kochliwego samca to nie zniechęca.

289
00:33:01,771 --> 00:33:05,566
A odpływanie zdaje się tylko go pobudzać.

290
00:33:15,493 --> 00:33:17,829
Ewidentnie trudno przyjąć odmowę komuś,

291
00:33:17,912 --> 00:33:21,082
kto przepłynął ćwierć obwodu Ziemi,
by się tu dostać.

292
00:33:24,544 --> 00:33:28,506
Teraz zdaje się
wyładowywać frustrację na młodym

293
00:33:28,589 --> 00:33:31,426
i pcha je w głąb wody.

294
00:33:41,060 --> 00:33:43,771
W końcu do samca dociera aluzja.

295
00:33:49,152 --> 00:33:51,863
Pora, by samica i jej młode
ruszyły na północ.

296
00:33:53,281 --> 00:33:55,199
W trakcie trzymiesięcznego pobytu

297
00:33:55,283 --> 00:33:58,244
samica straciła jedną trzecią swojej wagi.

298
00:33:59,662 --> 00:34:03,541
Teraz musi ruszać
w długą drogę powrotną na żerowiska.

299
00:34:05,710 --> 00:34:09,172
Jej młode
będzie potrzebowało sporo szczęścia.

300
00:34:11,507 --> 00:34:13,926
Jedno na trzy cielęta pływacza szarego

301
00:34:14,927 --> 00:34:16,846
nigdy nie dociera do celu.

302
00:34:24,062 --> 00:34:27,565
OCEAN ATLANTYCKI
RÓWNIK

303
00:34:27,648 --> 00:34:31,319
Powodem wszystkich migracji
jest nachylenie Ziemi.

304
00:34:31,861 --> 00:34:36,407
Ale nawet na równiku,
gdzie właściwie nie występują pory roku,

305
00:34:36,491 --> 00:34:40,703
niektóre zwierzęta są w ciągłym ruchu.

306
00:34:51,714 --> 00:34:53,132
Mrówki legionistki.

307
00:34:57,929 --> 00:35:01,974
Każda z nich codziennie
przebiega dystans ludzkiego maratonu,

308
00:35:02,058 --> 00:35:03,768
aby zdobyć pożywienie.

309
00:35:13,111 --> 00:35:18,449
Ten konkretny gatunek specjalizuje się
w łapaniu larw innych owadów.

310
00:35:27,959 --> 00:35:33,047
Obładowane robotnice pokonują nierówności
w ściółce z pomocą towarzyszek,

311
00:35:33,131 --> 00:35:34,632
które formują żywe mosty.

312
00:35:41,389 --> 00:35:46,394
Podążając oznaczonymi feromonem szlakami,
docierają do swojej tymczasowej bazy.

313
00:35:51,858 --> 00:35:52,900
To biwak.

314
00:35:53,734 --> 00:35:58,489
Gniazdo zbudowane w całości
z samych mrówek.

315
00:36:01,659 --> 00:36:03,953
Ta żywa budowla

316
00:36:04,036 --> 00:36:06,914
kryje w sobie centrum dowodzenia kolonii,

317
00:36:06,998 --> 00:36:09,667
czyli królową i jej najmłodsze robotnice.

318
00:36:10,877 --> 00:36:14,589
Cały biwak wisi tu od dwóch tygodni.

319
00:36:15,131 --> 00:36:17,383
Ale to się wkrótce zmieni.

320
00:36:32,023 --> 00:36:34,317
Zapada noc,

321
00:36:34,400 --> 00:36:37,278
a po kolonii rozchodzi się wiadomość.

322
00:36:40,448 --> 00:36:44,619
To sygnał chemiczny wysyłany
z wnętrza biwaku.

323
00:36:47,413 --> 00:36:48,831
Przekaz jest jasny.

324
00:36:50,124 --> 00:36:51,876
Czas na przeprowadzkę.

325
00:36:59,175 --> 00:37:02,011
Te maleńkie owady mają wielki apetyt.

326
00:37:03,387 --> 00:37:06,265
Oczyściły najbliższą okolicę ze zdobyczy,

327
00:37:07,350 --> 00:37:11,187
więc muszą się przenieść,
by znaleźć nowe źródła pożywienia.

328
00:37:16,484 --> 00:37:19,654
Podążają jednym
ze swoich głównych szlaków.

329
00:37:19,737 --> 00:37:22,907
Robotnice transportują larwy,

330
00:37:25,534 --> 00:37:27,703
a żołnierze patrolują obrzeża.

331
00:37:31,457 --> 00:37:34,710
Tę kolonię może tworzyć
nawet pół miliona mrówek

332
00:37:36,462 --> 00:37:38,631
i żadna nie zostanie.

333
00:37:44,470 --> 00:37:47,098
Powód, dla którego
maszerują pod osłoną nocy,

334
00:37:47,181 --> 00:37:48,516
staje się teraz jasny.

335
00:37:54,021 --> 00:37:56,565
Przemieszcza się z nimi królowa.

336
00:37:58,859 --> 00:38:01,696
Jest większa od pozostałych mrówek.

337
00:38:01,779 --> 00:38:03,406
Przez ostatnie dwa tygodnie

338
00:38:03,489 --> 00:38:06,075
składała jaja w tempie jednego na minutę,

339
00:38:06,158 --> 00:38:08,369
więc nie była w stanie podróżować.

340
00:38:15,251 --> 00:38:18,963
Teraz, dzięki zawieszeniu
obowiązków reprodukcyjnych,

341
00:38:19,046 --> 00:38:22,174
może się przenieść
na nowe tereny łowieckie.

342
00:38:24,010 --> 00:38:28,556
To jedyna sytuacja,
w której jest widziana poza gniazdem.

343
00:38:30,808 --> 00:38:34,603
Królowa jednak nie jest
jedyną ważną członkinią tego pochodu.

344
00:38:37,064 --> 00:38:40,693
Tylko raz na kilka lat zdarza się,

345
00:38:41,402 --> 00:38:45,364
by robotnice przenosiły największe larwy.

346
00:38:51,329 --> 00:38:54,874
To młode samce i przyszłe królowe,

347
00:38:54,957 --> 00:38:59,170
które wkrótce opuszczą kolonię,
by założyć własne dynastie.

348
00:39:10,931 --> 00:39:14,769
Jeszcze przed świtem
mrówki rozbijają obozowisko.

349
00:39:22,318 --> 00:39:27,156
Będą się tak przemieszczać co noc,
aż dotrą do nowych terenów łowieckich.

350
00:39:29,950 --> 00:39:33,621
Królowa będzie wtedy gotowa
do złożenia nowych jaj

351
00:39:33,704 --> 00:39:36,540
i powiększenia zastępu robotnic
swojego imperium.

352
00:39:39,543 --> 00:39:43,381
KWIECIEŃ

353
00:39:45,758 --> 00:39:47,134
Na północy

354
00:39:47,218 --> 00:39:52,681
samica pływacza szarego i jej cielę
wędrują już od czterech tygodni.

355
00:39:56,477 --> 00:40:00,523
W tym czasie
młode przybrało ponad 1000 kg,

356
00:40:01,440 --> 00:40:04,568
ale jego matka nie je od kilku miesięcy.

357
00:40:07,530 --> 00:40:09,782
I musi pokonać jeszcze długą drogę,

358
00:40:09,865 --> 00:40:13,327
zanim będzie mogła rozpocząć ucztę
w Morzu Beringa.

359
00:40:20,543 --> 00:40:25,381
Para płynie wzdłuż wybrzeża,
kierując się wskazówkami wizualnymi.

360
00:40:28,634 --> 00:40:32,221
Samica w ciągu 30 lat
przebyła tę trasę wielokrotnie,

361
00:40:33,097 --> 00:40:36,142
ale od jej pierwszej wędrówki
wiele się zmieniło.

362
00:40:40,146 --> 00:40:43,607
Mimo to nie stroni od ludzi.

363
00:40:49,071 --> 00:40:53,033
A jej młode wydaje się
wręcz zachwycone uwagą.

364
00:41:00,332 --> 00:41:02,460
Zatłoczone wybrzeże Kalifornii

365
00:41:02,543 --> 00:41:06,297
to inny świat w porównaniu
ze spokojną zatoką w Meksyku.

366
00:41:07,756 --> 00:41:11,051
A od tej pory
będzie się działo coraz więcej.

367
00:41:17,349 --> 00:41:21,061
Wkrótce para dociera do Los Angeles,

368
00:41:21,937 --> 00:41:24,356
największego portu w Ameryce Północnej.

369
00:41:33,449 --> 00:41:36,577
Co roku korzysta
z niego prawie 2000 statków.

370
00:41:39,914 --> 00:41:44,627
Ciągły hałas silników
zakłóca podwodny pejzaż dźwiękowy,

371
00:41:44,710 --> 00:41:49,256
a to dezorientuje pływacze
i zwiększa ryzyko kolizji.

372
00:41:53,302 --> 00:41:58,265
Co roku dziesiątki wielorybów giną
w zderzeniach ze statkami.

373
00:42:02,937 --> 00:42:04,396
Temu pływaczowi szaremu

374
00:42:04,980 --> 00:42:07,107
zabrakło szczęścia.

375
00:42:13,113 --> 00:42:17,993
Samica i jej młode uniknęły
ruchliwych szlaków żeglugowych.

376
00:42:20,663 --> 00:42:24,458
Ale najbardziej niebezpieczny
etap podróży jest wciąż przed nimi.

377
00:42:26,877 --> 00:42:28,170
Monterey Bay.

378
00:42:28,671 --> 00:42:31,298
Trzydzieści pięć kilometrów otwartej wody.

379
00:42:39,598 --> 00:42:43,435
Płynięcie wzdłuż linii brzegu
trwałoby tu zbyt długo.

380
00:42:45,896 --> 00:42:49,733
Matka prowadzi więc młode środkiem,
przez głębokie wody zatoki.

381
00:42:51,318 --> 00:42:52,945
Ale z tym wiąże się ryzyko.

382
00:42:56,657 --> 00:42:58,659
Samica wie, co tam jest.

383
00:43:04,290 --> 00:43:06,750
Przechodzi w tryb utajniony.

384
00:43:08,127 --> 00:43:10,629
Przestaje regularnie nawoływać młode

385
00:43:10,713 --> 00:43:13,674
i wynurza się tak rzadko, jak to możliwe.

386
00:43:25,102 --> 00:43:25,936
Orki.

387
00:43:28,606 --> 00:43:30,107
Zabójcy.

388
00:43:31,525 --> 00:43:33,235
Dobrze znają te wody

389
00:43:34,153 --> 00:43:36,071
i szukają ofiary.

390
00:44:07,436 --> 00:44:10,397
Matka z dzieckiem została zauważona.

391
00:44:14,068 --> 00:44:17,988
Dorosły pływacz szary
waży dziesięć razy więcej niż orka

392
00:44:18,072 --> 00:44:20,574
i może być dla niej groźnym przeciwnikiem.

393
00:44:22,618 --> 00:44:26,497
Dlatego orki krążą wokół wielorybów,
czekając na okazję.

394
00:44:32,461 --> 00:44:33,837
Nie chcą samicy.

395
00:44:35,381 --> 00:44:37,132
Tylko jej młode.

396
00:44:58,654 --> 00:45:02,282
Wskakują mu na grzbiet
i wpychają pod wodę,

397
00:45:02,366 --> 00:45:04,159
by je utopić.

398
00:45:17,589 --> 00:45:19,007
Z pomocą matki

399
00:45:19,091 --> 00:45:21,677
malec przetrwał pierwszy atak.

400
00:45:28,559 --> 00:45:30,394
Ale jest ranny.

401
00:45:34,565 --> 00:45:37,860
A klan wzywa posiłki.

402
00:45:41,447 --> 00:45:44,074
To ogromny, pięciotonowy samiec.

403
00:46:00,674 --> 00:46:02,760
Korzystając z jego wsparcia,

404
00:46:02,843 --> 00:46:05,471
orki przeprowadzają zmasowany atak.

405
00:46:16,899 --> 00:46:18,859
Matka jest bezsilna.

406
00:46:21,528 --> 00:46:23,197
Rozpędzona orka

407
00:46:24,364 --> 00:46:26,366
uderza z siłą autobusu.

408
00:46:37,669 --> 00:46:40,005
Efekt może być tylko jeden.

409
00:46:52,768 --> 00:46:57,189
Ta matka musi kontynuować podróż sama.

410
00:47:08,200 --> 00:47:09,535
Dla wielu zwierząt

411
00:47:10,410 --> 00:47:13,455
instynkt przemieszczania się
jest silniejszy

412
00:47:14,665 --> 00:47:16,875
niż strach przed niebezpieczeństwem.

413
00:47:18,752 --> 00:47:21,630
Ale choć wiele podróży
kończy się tragicznie,

414
00:47:21,713 --> 00:47:24,591
miliardy zwierząt docierają do celu.

415
00:47:33,475 --> 00:47:36,770
Tam mogą czerpać korzyści
z poprawy warunków

416
00:47:38,230 --> 00:47:39,982
i nowych możliwości.

417
00:47:42,901 --> 00:47:46,405
A ich migracje
są niezbędne także dla innych.

418
00:47:54,329 --> 00:47:57,583
My jednak ingerujemy w naszą planetę.

419
00:48:02,337 --> 00:48:04,464
Blokujemy szlaki migracyjne

420
00:48:07,885 --> 00:48:11,889
i wywieramy wpływ nawet
na najbardziej odległe zakątki Ziemi.

421
00:48:16,560 --> 00:48:17,978
Mimo to jest nadzieja.

422
00:48:21,565 --> 00:48:24,776
Dziś wiemy o migracjach
więcej niż kiedykolwiek.

423
00:48:30,574 --> 00:48:31,783
I z naszą pomocą

424
00:48:31,867 --> 00:48:36,371
wiele zwierząt pokonuje wyzwania
naszego współczesnego świata.

425
00:48:40,167 --> 00:48:42,419
Aby zachować zdrowie i równowagę Ziemi,

426
00:48:42,502 --> 00:48:45,756
musimy zapewnić zwierzętom
swobodę przemieszczania się.

427
00:48:50,218 --> 00:48:51,553
Jeśli to zrobimy,

428
00:48:51,637 --> 00:48:54,890
zwierzęta będą kontynuować
tak istotne dla nich wędrówki

429
00:48:54,973 --> 00:48:57,601
przez długie lata.

430
00:50:38,660 --> 00:50:41,496
Napisy: Kaja Olszewska