1
00:00:13,471 --> 00:00:15,265
Milion gnu

2
00:00:16,099 --> 00:00:18,810
po przebyciu 1000 km,

3
00:00:18,893 --> 00:00:22,772
staje przed największą przeszkodą
w swojej corocznej wędrówce.

4
00:00:25,442 --> 00:00:27,610
Rzeka Mara w Tanzanii.

5
00:00:34,659 --> 00:00:39,456
Razem z gnu wędrują zebry,
w tym samice ze źrebiętami.

6
00:00:47,088 --> 00:00:48,590
Na nie wszystkie czekają…

7
00:00:51,676 --> 00:00:52,677
krokodyle.

8
00:01:03,354 --> 00:01:07,067
Im młodsze źrebię, tym mniejsze ma szanse.

9
00:01:11,488 --> 00:01:13,740
To jest jednym z najmłodszych.

10
00:01:21,164 --> 00:01:24,167
Próbuje trzymać się blisko matki.

11
00:01:24,834 --> 00:01:28,755
Te, które się odłączą,
mają nikłe szanse na przetrwanie.

12
00:01:34,219 --> 00:01:35,970
Nie może nadążyć.

13
00:01:45,105 --> 00:01:46,940
Pozostaje mu przebierać nogami,

14
00:01:48,483 --> 00:01:50,985
podczas gdy wokół padają inni.

15
00:02:08,419 --> 00:02:11,923
Zamieszanie trwa dość długo,

16
00:02:12,006 --> 00:02:14,968
by pozwolić mu dotrzeć do matki…

17
00:02:17,178 --> 00:02:21,224
i kontynuować marsz
z największym stadem na Ziemi.

18
00:02:34,320 --> 00:02:41,202
NASZA PLANETA 2

19
00:02:43,204 --> 00:02:46,749
ROZDZIAŁ 3
NOWE POKOLENIE

20
00:02:53,506 --> 00:02:58,887
PAŹDZIERNIK

21
00:02:58,970 --> 00:03:02,682
Niektóre zwierzęta zapewniają
potomstwu najlepszy start w życiu,

22
00:03:03,474 --> 00:03:06,561
wyruszając w prawdziwie
nadzwyczajne wędrówki.

23
00:03:08,104 --> 00:03:12,275
Ważne jest nie tylko to,
dokąd się udają, ale kiedy.

24
00:03:15,862 --> 00:03:18,406
Meksykańskie wybrzeże Pacyfiku.

25
00:03:28,416 --> 00:03:30,710
Plaża wygląda na opustoszałą.

26
00:03:35,340 --> 00:03:37,300
Ale pod piaskiem

27
00:03:37,884 --> 00:03:40,845
w ruchu są tysiące zwierząt.

28
00:03:52,190 --> 00:03:54,609
Młode żółwie oliwkowe.

29
00:03:59,030 --> 00:04:04,118
W październiku piasek
ma idealną temperaturę do wylęgu.

30
00:04:07,247 --> 00:04:09,207
Pierwsze, które się wyłonią,

31
00:04:10,500 --> 00:04:11,834
pozostają w bezruchu.

32
00:04:16,673 --> 00:04:19,384
Każde drgnięcie może przyciągnąć uwagę.

33
00:04:22,220 --> 00:04:23,763
Muszą czekać na resztę.

34
00:04:27,934 --> 00:04:29,477
Już za chwilę wyruszą

35
00:04:29,560 --> 00:04:32,981
w najbardziej niebezpieczną
podróż swojego życia.

36
00:04:35,650 --> 00:04:38,486
I lepiej zrobić to razem.

37
00:04:59,841 --> 00:05:01,175
Dla łowców…

38
00:05:04,012 --> 00:05:06,389
to największa uczta w roku.

39
00:05:17,567 --> 00:05:21,195
Zjadają połowę maluchów na plaży.

40
00:05:23,239 --> 00:05:26,743
Ale żółwiki wykluwają się
w takich ilościach,

41
00:05:26,826 --> 00:05:29,412
że drapieżniki zwyczajnie nie nadążają.

42
00:05:30,538 --> 00:05:34,292
Tylko dzięki temu
mają szansę dotrzeć do wody.

43
00:06:21,506 --> 00:06:23,341
Zaczyna się odpływ.

44
00:06:28,971 --> 00:06:33,059
Sytuacja młodych żółwi
robi się jeszcze bardziej niebezpieczna.

45
00:06:36,020 --> 00:06:38,815
Ich jedyną szansą
jest podążanie za innymi.

46
00:06:55,206 --> 00:06:57,375
Niektóre docierają do płytkiej wody.

47
00:07:00,586 --> 00:07:03,047
Ale nawet tutaj nie są bezpieczne.

48
00:07:16,436 --> 00:07:17,770
Te, które przetrwają,

49
00:07:18,396 --> 00:07:21,315
przez kolejną dobę
będą płynąć bardziej zawzięcie

50
00:07:21,399 --> 00:07:23,276
niż w całym dalszym życiu

51
00:07:25,403 --> 00:07:30,199
W trakcie tej podróży zapamiętują
charakterystykę pola magnetycznego,

52
00:07:31,826 --> 00:07:36,581
które wskażę im drogę powrotną,
gdy nadejdzie ich pora rozrodu.

53
00:07:42,378 --> 00:07:44,338
Każdy żółw oliwkowy

54
00:07:44,422 --> 00:07:48,009
spędza pierwsze 15 lat życia w Pacyfiku,

55
00:07:48,634 --> 00:07:50,928
gdzie samotnie żeruje i się rozwija.

56
00:07:51,012 --> 00:07:52,221
AMERYKA POŁUDNIOWA

57
00:07:52,305 --> 00:07:55,683
Każdy pokonuje setki tysięcy kilometrów,

58
00:07:56,309 --> 00:07:59,145
aż pewnego dnia zmienia kurs…

59
00:08:01,606 --> 00:08:04,609
i rusza w długą podróż powrotną
do miejsca,

60
00:08:04,692 --> 00:08:05,902
w którym się wykluł.

61
00:08:10,615 --> 00:08:12,950
Po raz pierwszy od przeszło 10 lat

62
00:08:13,534 --> 00:08:15,453
ten żółw-nastolatek

63
00:08:16,078 --> 00:08:18,956
spotyka innych przedstawicieli
swojego gatunku.

64
00:08:26,506 --> 00:08:28,716
Jest ich tu ćwierć miliona.

65
00:08:31,511 --> 00:08:34,472
Tworzą największe skupisko żółwi na Ziemi.

66
00:08:53,824 --> 00:08:57,912
Samice zostaną zapłodnione,
a potem wypłyną na brzeg, by złożyć jaja.

67
00:09:07,964 --> 00:09:10,466
Choć ta samica jest już duża,

68
00:09:11,467 --> 00:09:14,387
płytkie przybrzeżne wody
są równie zniechęcające.

69
00:09:51,424 --> 00:09:52,383
Ląd.

70
00:09:53,968 --> 00:09:57,263
Pierwszy, na jakim się znalazła od 15 lat.

71
00:09:59,515 --> 00:10:02,977
Teraz ma do załatwienia pilne sprawy.

72
00:10:08,316 --> 00:10:10,818
Jest gotowa do złożenia jaj

73
00:10:11,652 --> 00:10:13,863
i musi wykopać na nie gniazdo.

74
00:10:18,284 --> 00:10:20,995
Jeśli umieści je poniżej linii przypływu,

75
00:10:21,078 --> 00:10:22,288
zostaną zalane.

76
00:10:23,372 --> 00:10:26,834
Ale jeśli za bardzo oddali się od wody,
mogą wyschnąć.

77
00:10:28,794 --> 00:10:31,881
Najpopularniejszy jest więc
obszar pośrodku.

78
00:10:38,888 --> 00:10:41,223
W miarę przybywania osobników

79
00:10:41,974 --> 00:10:44,727
nawet 80% złożonych tu jaj

80
00:10:44,810 --> 00:10:49,315
ulega przypadkowemu zniszczeniu
przez inne gniazdujące samice.

81
00:10:57,865 --> 00:10:59,367
Jaj jest jednak tyle,

82
00:11:00,951 --> 00:11:05,122
że całe miliony i tak pozostają
nienaruszone głęboko w piasku.

83
00:11:10,544 --> 00:11:13,089
Samica składa około 100 jaj

84
00:11:14,298 --> 00:11:17,259
i tym samym wykonuje swoje zadanie.

85
00:11:20,054 --> 00:11:23,057
Ale w przyszłym roku,
dokładnie o tej samej porze,

86
00:11:23,140 --> 00:11:27,103
wróci na tę konkretną plażę,
by złożyć nowe jaja,

87
00:11:28,771 --> 00:11:32,316
i będzie to robić do końca życia.

88
00:11:37,697 --> 00:11:42,702
POŁUDNIOWY ATLANTYK

89
00:11:42,785 --> 00:11:45,746
Większość wędrówek w celach rozrodczych

90
00:11:45,830 --> 00:11:48,249
pozostaje niezmienna od tysiącleci.

91
00:11:54,380 --> 00:11:58,342
Na dalekim krańcu Atlantyku,
na wschód od Ameryki Południowej,

92
00:11:58,426 --> 00:12:00,469
położone są Falklandy.

93
00:12:10,855 --> 00:12:15,526
Mirungi przybywają tu,
by się rozmnażać, od wielu tysięcy lat.

94
00:12:18,779 --> 00:12:23,117
Pod koniec października
na tej plaży zostają już tylko młode.

95
00:12:25,035 --> 00:12:29,498
Matki opuściły je kilka tygodni temu
i maluchy muszą sobie radzić same.

96
00:12:34,795 --> 00:12:37,131
Za kilka dni one także opuszczą wyspę

97
00:12:37,214 --> 00:12:41,093
i rozpoczną swoje wędrowne życie
w głębokim oceanie.

98
00:12:46,599 --> 00:12:49,560
Najpierw jednak muszą się nauczyć pływać.

99
00:12:54,857 --> 00:12:57,485
Osłonięty przez skały basen morski

100
00:12:57,568 --> 00:13:00,446
wydaje się dobrym miejscem do nauki.

101
00:13:12,500 --> 00:13:14,877
Foczki oswajają się z morzem.

102
00:13:19,131 --> 00:13:22,468
Prawidłowe ruchy wykonują instynktownie,

103
00:13:23,219 --> 00:13:27,223
ale nie wiedzą jeszcze,
czym jest niebezpieczeństwo.

104
00:13:33,229 --> 00:13:34,104
Orki.

105
00:13:35,064 --> 00:13:36,232
Zabójcy.

106
00:13:43,739 --> 00:13:46,492
Ten klan nie znalazł się tu przypadkiem.

107
00:13:47,451 --> 00:13:52,581
Przepłynął kilkaset kilometrów,
by trafić na ten moment.

108
00:13:56,502 --> 00:13:57,711
Dwadzieścia lat temu

109
00:13:57,795 --> 00:14:01,924
przewodząca mu samica odkryła,
kiedy młode mirungi uczą się pływać.

110
00:14:03,050 --> 00:14:07,346
Oraz w którym momencie przypływu
można dostać się do ich basenu.

111
00:14:13,853 --> 00:14:16,063
Na razie samica musi czekać.

112
00:14:19,024 --> 00:14:20,860
Jeśli źle obliczy moment ataku,

113
00:14:20,943 --> 00:14:23,445
utknie na skałach.

114
00:14:32,329 --> 00:14:33,998
W połowie przypływu

115
00:14:34,081 --> 00:14:37,751
woda robi się
dla orki wystarczająco głęboka.

116
00:14:53,893 --> 00:14:56,604
Młode mirungi nie rozpoznają zagrożenia,

117
00:14:58,230 --> 00:15:00,733
nawet gdy stają z nim twarzą w twarz.

118
00:15:16,165 --> 00:15:18,792
Orka czeka,
aż jakieś młode wejdzie do wody,

119
00:15:18,876 --> 00:15:21,921
która dla niej
wziąć jest niebezpiecznie płytka.

120
00:15:25,341 --> 00:15:26,467
Jeden fałszywy ruch

121
00:15:27,676 --> 00:15:29,136
i może utknąć.

122
00:15:35,809 --> 00:15:38,187
Foczki są prawie w jej zasięgu.

123
00:15:42,316 --> 00:15:44,902
Samica obserwuje i czeka,

124
00:15:46,153 --> 00:15:49,031
aż któreś młode będzie dość blisko,
by je złapać.

125
00:16:14,515 --> 00:16:18,352
Zabiera je, wciąż żywe, na głębokie morze.

126
00:16:24,817 --> 00:16:28,862
Ta samica jest jedyną,
która poluje w ten sposób.

127
00:16:31,240 --> 00:16:34,410
Ale robi to dla całej rodziny.

128
00:16:39,164 --> 00:16:42,584
Mirunga pozostaje
przy życiu jeszcze wiele godzin.

129
00:16:48,716 --> 00:16:52,219
Ten klan nauczył się wykorzystywać fakt,

130
00:16:52,302 --> 00:16:55,556
że mirungi co roku przybywają tu,
by się rozmnażać.

131
00:16:56,974 --> 00:16:59,643
Równie zdumiewające jest to,

132
00:17:00,227 --> 00:17:03,981
że dobrze wiedzą,
dokładnie o jakiej porze roku wrócić.

133
00:17:20,122 --> 00:17:22,791
Dla niektórych zwierząt
bezpieczna prokreacja

134
00:17:23,459 --> 00:17:25,878
oznacza unikanie tłumów.

135
00:17:33,010 --> 00:17:34,511
Nowa Zelandia.

136
00:17:34,595 --> 00:17:38,724
Ostatni obszar lądowy,
na którym osiedlili się ludzie.

137
00:17:46,106 --> 00:17:47,024
Aby tu dotrzeć,

138
00:17:47,107 --> 00:17:51,820
Polinezyjczycy musieli pokonać
tysiące kilometrów otwartego oceanu.

139
00:17:53,030 --> 00:17:55,949
Zwierzęta wcale nie mają łatwiej.

140
00:18:01,205 --> 00:18:05,918
Mimo to pewien odwiedzający
co roku płynie 6000 km

141
00:18:06,001 --> 00:18:08,629
przez Ocean Południowy,

142
00:18:09,588 --> 00:18:12,591
by dotrzeć
do najbardziej ustronnych zakątków wyspy.

143
00:18:26,063 --> 00:18:29,191
Jest nieśmiały i tajemniczy.

144
00:18:40,494 --> 00:18:43,372
Pingwin grubodzioby.

145
00:18:44,373 --> 00:18:46,333
Ten z dżungli.

146
00:18:47,793 --> 00:18:50,504
Opiekuje się ośmiotygodniowym pisklęciem,

147
00:18:51,547 --> 00:18:55,217
podczas gdy jego partnerka
zdobywa na morzu pożywienie.

148
00:18:56,593 --> 00:19:00,389
Jeśli nie wywiąże się z obowiązku,
samica może go zostawić.

149
00:19:07,771 --> 00:19:10,691
Odsetek rozwodów
wśród pingwinów jest wysoki.

150
00:19:14,111 --> 00:19:16,655
Lepiej niech wszystkich trzyma z daleka.

151
00:19:22,536 --> 00:19:27,249
Partnerka wraca na wybrzeże
po całym dniu zbierania pokarmu.

152
00:19:30,335 --> 00:19:32,754
Ale wejście na ląd wcale nie jest łatwe.

153
00:19:41,805 --> 00:19:43,891
Trzeba wyczuć odpowiedni moment.

154
00:19:51,481 --> 00:19:52,649
Prawie!

155
00:20:10,542 --> 00:20:11,710
Bardzo ładnie.

156
00:20:14,671 --> 00:20:16,215
Aby dotrzeć do pisklęcia,

157
00:20:17,257 --> 00:20:19,551
samica musi pokonać wysokie skały,

158
00:20:20,677 --> 00:20:21,595
korzenie

159
00:20:22,846 --> 00:20:24,014
i wąwozy.

160
00:20:39,029 --> 00:20:42,699
Oto Deliveroo w pingwinim wydaniu.

161
00:20:46,912 --> 00:20:49,623
Tata może tylko patrzeć i zazdrościć.

162
00:20:53,877 --> 00:20:57,506
Wraz z pisklęciem rośnie jego apetyt.

163
00:20:59,508 --> 00:21:01,468
Aby sprostać zapotrzebowaniu,

164
00:21:01,551 --> 00:21:05,347
mama musi pokonywać ten sam tor przeszkód

165
00:21:06,515 --> 00:21:07,766
raz…

166
00:21:09,434 --> 00:21:10,727
za razem.

167
00:21:22,364 --> 00:21:25,951
Zanim odchowa swoje pisklę,
pokona dystans równy maratonowi

168
00:21:26,034 --> 00:21:28,870
i przepłynie ponad 1000 km.

169
00:21:30,163 --> 00:21:33,834
Straci przy tym prawie połowę swojej wagi.

170
00:21:38,380 --> 00:21:40,716
Ale nic jej nie powstrzymuje.

171
00:22:00,610 --> 00:22:03,739
W końcu, po dziesięciu długich tygodniach,

172
00:22:04,823 --> 00:22:06,658
nareszcie ma dość.

173
00:22:09,536 --> 00:22:12,205
Kiedy dostawy pożywienia się kończą,

174
00:22:12,289 --> 00:22:15,292
głód zaczyna pchać młode do morza.

175
00:22:19,963 --> 00:22:22,674
Znalazłoby mnóstwo jedzenia
tuż przy brzegu,

176
00:22:23,675 --> 00:22:26,887
ale o dziwo odpływa z innymi

177
00:22:26,970 --> 00:22:29,556
i pokonuje kilka tysięcy kilometrów,

178
00:22:29,639 --> 00:22:31,933
połowę drogi na Antarktydę.

179
00:22:32,017 --> 00:22:33,518
NOWA ZELANDIA

180
00:22:33,602 --> 00:22:37,481
To jedyny gatunek pingwina,
który pokonuje na raz taki dystans.

181
00:22:37,981 --> 00:22:40,776
I zapewne robi to całkiem niepotrzebnie.

182
00:22:41,318 --> 00:22:45,280
OCEAN POŁUDNIOWY
ANTARKTYDA

183
00:22:45,364 --> 00:22:49,242
Uważa się, że zaczął tę migrację
dwa miliony lat temu,

184
00:22:49,326 --> 00:22:52,120
kiedy tylko tutaj mógł znaleźć pożywienie.

185
00:22:52,871 --> 00:22:55,791
Ewidentnie niełatwo przełamać rutynę.

186
00:23:01,755 --> 00:23:05,384
LISTOPAD

187
00:23:05,467 --> 00:23:06,468
W listopadzie

188
00:23:06,551 --> 00:23:10,680
rosnąca ilość światła słonecznego
ogrzewa Ocean Indyjski,

189
00:23:11,181 --> 00:23:13,683
czego efektem jest tworzenie się monsunu.

190
00:23:15,227 --> 00:23:18,230
Na jego drodze
znajduje się Wyspa Bożego Narodzenia.

191
00:23:21,149 --> 00:23:25,946
Wzrost wilgotności powietrza
budzi pogrążoną we śnie armię.

192
00:23:37,833 --> 00:23:39,709
Krab czerwony

193
00:23:39,793 --> 00:23:42,587
żyje teraz prawie wyłącznie na lądzie.

194
00:23:44,464 --> 00:23:48,093
Nadal jednak potrzebuje wilgoci
w skrzelach, by oddychać,

195
00:23:49,010 --> 00:23:51,805
oraz morza, by złożyć jaja.

196
00:23:53,932 --> 00:23:59,563
Dlatego co roku wędruje na wybrzeże
i robi to od 200 000 lat.

197
00:24:01,940 --> 00:24:05,026
Ostatnio jednak wiele się zmienia.

198
00:24:12,242 --> 00:24:14,578
Na szczęście pomoc jest w zasięgu ręki.

199
00:24:29,092 --> 00:24:32,554
Lokalni mieszkańcy budują specjalne mosty,

200
00:24:32,637 --> 00:24:36,725
dzięki którym kraby mogą pokonywać
ruchliwe drogi we własnym tempie,

201
00:24:38,101 --> 00:24:40,979
a także sieć przejść podziemnych.

202
00:24:46,735 --> 00:24:48,403
Zwiększają tempo,

203
00:24:48,904 --> 00:24:51,114
bo muszą zdążyć przed odpływem.

204
00:24:55,702 --> 00:24:57,120
W ciągu jednej nocy

205
00:24:57,204 --> 00:24:59,915
na wybrzeże
docierają cztery miliony krabów.

206
00:25:08,381 --> 00:25:12,802
Każda samica uwalnia
do wody 100 000 jajeczek.

207
00:25:25,857 --> 00:25:30,111
Natychmiast wykluwają się z nich
swobodnie pływające larwy.

208
00:25:34,032 --> 00:25:39,120
Większość stanie się pokarmem
lub zostanie zniesiona w głąb oceanu,

209
00:25:39,788 --> 00:25:41,540
z którego już nie wróci.

210
00:25:44,292 --> 00:25:47,629
Ale przy odrobinie szczęścia
za miesiąc wraz z przypływem

211
00:25:47,712 --> 00:25:50,924
morze z powrotem wyrzuci je
na brzeg wyspy.

212
00:25:53,635 --> 00:25:57,722
POŁUDNIOWY ATLANTYK

213
00:25:57,806 --> 00:26:00,183
Kilka tysięcy kilometrów dalej

214
00:26:00,267 --> 00:26:02,978
wkrótce rozpocznie się
inna pierwsza podróż.

215
00:26:08,400 --> 00:26:09,609
Koniec listopada.

216
00:26:10,151 --> 00:26:12,988
Lato w pełni na końcu świata.

217
00:26:15,490 --> 00:26:20,120
Patagonia, najdalej na południe wysunięty
kraniec obu Ameryk.

218
00:26:26,418 --> 00:26:30,922
Tylko jeden duży drapieżnik lądowy
żyje tak daleko na południe.

219
00:26:33,592 --> 00:26:34,551
Puma.

220
00:26:41,099 --> 00:26:42,642
To Machito.

221
00:26:43,351 --> 00:26:44,728
Ten szary.

222
00:26:46,062 --> 00:26:50,609
Skończył rok i wkrótce czeka go
największy sprawdzian życia.

223
00:26:51,985 --> 00:26:53,486
Nie, żeby o tym wiedział.

224
00:27:02,370 --> 00:27:04,623
On i jego siostra, Niña,

225
00:27:05,248 --> 00:27:07,834
osiągnęły wiek,
w którym powinny się rozdzielić

226
00:27:07,917 --> 00:27:10,795
i znaleźć własne terytoria.

227
00:27:21,348 --> 00:27:23,391
Ze względu na rywalizację samców

228
00:27:23,475 --> 00:27:27,646
Machito będzie zmuszony powędrować
znacznie dalej niż jego siostra.

229
00:27:31,441 --> 00:27:34,986
Na razie jednak
oboje muszą się nauczyć polować.

230
00:27:44,829 --> 00:27:46,206
Nawet dla ich matki

231
00:27:47,540 --> 00:27:49,542
nie ma większego wyzwania…

232
00:27:52,545 --> 00:27:55,548
niż złapanie
dorosłego gwanako andyjskiego,

233
00:27:56,174 --> 00:27:58,343
trzy razy większego od niej.

234
00:28:00,595 --> 00:28:02,138
Ona jest jednak ekspertką.

235
00:28:04,933 --> 00:28:06,935
Młode uważnie się przyglądają.

236
00:28:15,360 --> 00:28:19,072
Samica musi zbliżyć się
na odległość kilku metrów od ofiary.

237
00:28:46,307 --> 00:28:49,894
A potem nie puszczać,
nieważne jak bardzo rzuca.

238
00:29:19,591 --> 00:29:22,844
Kocięta powinny wykorzystać
ten darmowy posiłek.

239
00:29:24,095 --> 00:29:27,766
Ich beztroska egzystencja
wkrótce się skończy.

240
00:29:34,022 --> 00:29:36,983
Matka zrobiła dla nich tyle, ile mogła.

241
00:29:40,737 --> 00:29:42,363
Po roku wspólnego życia

242
00:29:42,447 --> 00:29:45,492
jej terytorium nie należy już do nich.

243
00:29:54,793 --> 00:29:57,045
Pora, by odeszły.

244
00:30:07,055 --> 00:30:10,850
Przez kilka tygodni
rodzeństwo trzyma się razem.

245
00:30:11,726 --> 00:30:14,854
Niedługo jednak ich drogi się rozejdą.

246
00:30:16,606 --> 00:30:18,274
Samica Niña

247
00:30:18,358 --> 00:30:22,070
będzie mogła się osiedlić
w pobliżu areału osobniczego matki.

248
00:30:23,363 --> 00:30:25,824
Machito już nie.

249
00:30:30,870 --> 00:30:33,373
Terytoria samców są znacznie większe.

250
00:30:33,456 --> 00:30:35,333
Aby znaleźć dość przestrzeni,

251
00:30:35,416 --> 00:30:38,253
może musieć przejść
nawet kilkaset kilometrów.

252
00:30:49,597 --> 00:30:51,724
Po raz pierwszy w życiu

253
00:30:52,642 --> 00:30:54,227
został sam.

254
00:31:01,442 --> 00:31:03,111
Po kilku tygodniach wędrówki

255
00:31:03,736 --> 00:31:05,154
jest bardzo głodny.

256
00:31:15,874 --> 00:31:17,333
Widział, jak się poluje,

257
00:31:18,334 --> 00:31:20,420
ale czy się nauczył?

258
00:31:31,806 --> 00:31:32,849
Niezupełnie.

259
00:31:37,103 --> 00:31:39,772
Aby znaleźć pożywienie, musi iść dalej,

260
00:31:40,815 --> 00:31:44,652
zapuszczając się coraz bardziej
w głąb nieznanych krain.

261
00:31:52,285 --> 00:31:54,996
Nie zatrzymuje się, aż nagle…

262
00:31:57,373 --> 00:32:01,753
wyczuwa charakterystyczny zapach
świeżo zabitej ofiary.

263
00:32:10,470 --> 00:32:11,846
Tyle że zdobył ją…

264
00:32:14,390 --> 00:32:16,100
ogromny samiec.

265
00:32:46,673 --> 00:32:48,967
Jest dwa razy większy od Machita…

266
00:32:52,804 --> 00:32:55,056
i mógłby go zabić w kilka sekund.

267
00:33:05,441 --> 00:33:08,361
Ale on jest zbyt głodny, by się poddać.

268
00:33:26,879 --> 00:33:29,424
Co ciekawe, starszy osobnik się wycofuje

269
00:33:30,675 --> 00:33:32,719
i pozwala młodzianowi się najeść.

270
00:33:33,302 --> 00:33:36,514
To bardzo rzadkie zachowanie wśród samców.

271
00:33:38,850 --> 00:33:42,145
Dzięki swojej odwadze
Machito zyskuje więcej czasu,

272
00:33:43,688 --> 00:33:46,774
ale jego wędrówka dopiero się zaczyna.

273
00:33:52,572 --> 00:33:55,658
Samce pumy
przemieszczają się daleko i szybko.

274
00:33:56,492 --> 00:34:00,830
W związku z tym niewiele wiemy
o ich samotniczym życiu.

275
00:34:06,002 --> 00:34:10,006
Uważa się, że nieliczne
przeżywają pierwszy rok bez matki.

276
00:34:12,675 --> 00:34:15,887
Przy odrobinie szczęścia
Machito będzie jednym z nich.

277
00:34:23,644 --> 00:34:26,898
GRUDZIEŃ

278
00:34:33,863 --> 00:34:35,740
Jest Wigilia,

279
00:34:35,823 --> 00:34:39,494
a wybrzeża Wyspy Bożego Narodzenia
okryły się czerwienią.

280
00:34:42,872 --> 00:34:44,207
Raz na dziesięć lat

281
00:34:44,707 --> 00:34:48,544
prądy oceaniczne
sprzyjają powrotowi krabiątek.

282
00:34:50,797 --> 00:34:53,633
Tym razem
wróciło ich najwięcej w historii.

283
00:34:55,426 --> 00:34:57,470
Miliardami tłoczą się na rafie…

284
00:35:04,352 --> 00:35:06,312
wśród oszołomionych mieszkańców.

285
00:35:07,939 --> 00:35:10,525
Próbują dostać się na suchy ląd

286
00:35:11,567 --> 00:35:13,236
w każdy możliwy sposób.

287
00:35:17,698 --> 00:35:21,077
Muszą dotrzeć do lasu,
z którego wyszli ich rodzice

288
00:35:21,160 --> 00:35:23,412
i w którym będą bezpieczne.

289
00:35:23,496 --> 00:35:25,581
To tylko dwa kilometry stąd.

290
00:35:26,999 --> 00:35:30,378
Tyle że ich rodzice
nie byli rozmiaru łebka szpilki.

291
00:35:33,464 --> 00:35:35,550
Zrzucają pancerzyki,

292
00:35:35,633 --> 00:35:39,929
zamieniając piankę na coś,
w czym łatwiej się oddycha.

293
00:35:43,891 --> 00:35:44,725
Gotowe.

294
00:35:45,434 --> 00:35:47,770
Zanim jednak schodzą z plaży,

295
00:35:50,398 --> 00:35:53,317
padają ofiarą zaskakującego ataku.

296
00:35:58,865 --> 00:35:59,824
Mama?

297
00:36:04,912 --> 00:36:10,084
Dorosłe kraby czerwone
jak widać nie przepadają za dziećmi.

298
00:36:12,753 --> 00:36:15,798
Czas opuścić plażę, i to szybko.

299
00:36:20,052 --> 00:36:23,598
To wymaga wspięcia się po wałach.

300
00:36:25,558 --> 00:36:29,103
A są one równie onieśmielające,
jak dla nas drapacz chmur.

301
00:36:35,526 --> 00:36:39,030
Po wejściu na górę
muszą przekraść się przez miasto.

302
00:36:46,078 --> 00:36:48,497
Trudno jednak nie rzucać się w oczy,

303
00:36:48,581 --> 00:36:52,001
gdy należy się do kilkumiliardowej armii.

304
00:37:09,852 --> 00:37:12,605
Świat jest bardzo niebezpieczny,

305
00:37:12,688 --> 00:37:14,690
gdy jest się bardzo malutkim.

306
00:37:16,025 --> 00:37:18,277
Krabiątka muszą więc uważać.

307
00:37:25,910 --> 00:37:27,411
Skraj lasu.

308
00:37:27,495 --> 00:37:29,455
Bezpieczny azyl w zasięgu wzroku.

309
00:37:30,539 --> 00:37:32,416
Ale za wcześnie, by odetchnąć.

310
00:37:36,337 --> 00:37:38,297
Żółte szalone mrówki

311
00:37:39,590 --> 00:37:41,509
żywią się młodymi krabami.

312
00:37:45,012 --> 00:37:46,639
Te, które przeżyją,

313
00:37:47,390 --> 00:37:49,892
dotrą na Święta do domu.

314
00:37:53,771 --> 00:37:57,733
Przez kolejne pięć lat będą jeść i rosnąć,

315
00:37:58,484 --> 00:38:01,612
a potem wyruszą w podróż powrotną do morza

316
00:38:02,238 --> 00:38:05,032
i wydadzą na świat własne potomstwo.

317
00:38:12,206 --> 00:38:14,000
Pierwsza wędrówka

318
00:38:14,083 --> 00:38:17,253
prawie zawsze jest
dla zwierzęcia wyzwaniem życia.

319
00:38:18,713 --> 00:38:21,382
Czasem jest ono szczególnie karkołomne.

320
00:38:26,971 --> 00:38:28,931
Młode żurawie stepowe

321
00:38:29,015 --> 00:38:32,893
mierzą się z jedną
z najtrudniejszych wędrówek wśród ptaków.

322
00:38:37,481 --> 00:38:39,567
Uciekają z mroźnej Mongolii

323
00:38:39,650 --> 00:38:43,404
i lecą na południe,
by przeczekać zimę w Indiach.

324
00:38:45,781 --> 00:38:49,076
Ich podróż nie zawsze była aż tak trudna.

325
00:38:56,125 --> 00:39:01,213
Czterdzieści pięć milionów lat temu
ziemia pod nimi była stosunkowo płaska.

326
00:39:02,423 --> 00:39:06,469
Teren ten uległ później
fałdowaniu i wypiętrzeniu,

327
00:39:06,552 --> 00:39:10,348
tworząc łańcuch górski,
który miał się stać najwyższym na Ziemi.

328
00:39:11,724 --> 00:39:12,933
Himalaje.

329
00:39:19,648 --> 00:39:24,862
Aby je pokonać, żurawie muszą wzbić się
na wysokość 8000 m n.p.m.

330
00:39:27,823 --> 00:39:31,660
Im wyżej lecą, tym mniej mają tlenu.

331
00:39:40,378 --> 00:39:43,172
Wyczerpane, stają się łatwym łupem.

332
00:39:50,679 --> 00:39:52,014
Orły przednie,

333
00:39:52,098 --> 00:39:55,351
niesione ciepłym powietrzem
płynącym po stromych zboczach,

334
00:39:55,976 --> 00:39:58,354
szybują ponad żurawiami.

335
00:40:12,243 --> 00:40:14,995
A następnie nurkują w ich kierunku.

336
00:40:32,012 --> 00:40:36,058
Aby upolować tak dużą zdobycz,
orły działają dwójkami.

337
00:40:49,238 --> 00:40:51,323
Dla tego pisklęcia pierwsza podróż…

338
00:40:52,450 --> 00:40:53,951
okazała się ostatnią.

339
00:41:10,885 --> 00:41:13,804
Istnieją biegnące niżej,
bezpieczniejsze trasy.

340
00:41:14,972 --> 00:41:16,849
Jednak instynkt

341
00:41:16,932 --> 00:41:20,019
każe żurawiom wybierać
tę samą drogę, co zawsze.

342
00:41:32,031 --> 00:41:34,992
Do niedawna żurawie były celem polowań.

343
00:41:35,701 --> 00:41:38,996
Traciły też wiele miejsc,
na których niegdyś żerowały.

344
00:41:46,795 --> 00:41:50,633
Jednak pewnego dnia mała wioska
w północnych Indiach

345
00:41:51,217 --> 00:41:53,010
odmieniła ich losy.

346
00:42:12,613 --> 00:42:17,785
Mieszkańcy Khichan
zaczęli dokarmiać i ochraniać żurawie.

347
00:42:34,927 --> 00:42:38,180
Z każdą zimą
zaczęło przybywać ich coraz więcej.

348
00:42:46,897 --> 00:42:50,734
Teraz do Khichan przylatuje
co roku 15 000 osobników.

349
00:42:54,029 --> 00:42:58,075
To największe skupisko tego gatunku
na świecie.

350
00:43:01,412 --> 00:43:02,371
Dla piskląt

351
00:43:02,454 --> 00:43:06,083
podróż na południe
przez najwyższe góry na Ziemi

352
00:43:06,166 --> 00:43:07,585
wreszcie dobiegła końca.

353
00:43:08,502 --> 00:43:10,296
Kolejna za rok.

354
00:43:20,097 --> 00:43:22,099
W ciągle zmieniającym się świecie

355
00:43:22,182 --> 00:43:25,978
migrujące zwierzęta
szczególnie potrzebują naszej pomocy.

356
00:43:29,231 --> 00:43:31,275
Lasy tropikalne Jünnanu

357
00:43:31,358 --> 00:43:35,988
są w Chinach ostatnim siedliskiem
zagrożonych wyginięciem dzikich słoni.

358
00:43:53,297 --> 00:43:55,132
W marcu 2020 roku

359
00:43:56,008 --> 00:44:00,888
las nawiedziła największa
i najdłuższa susza w historii.

360
00:44:03,265 --> 00:44:04,725
Drzewa umierały,

361
00:44:06,060 --> 00:44:07,978
a słonie głodowały.

362
00:44:15,444 --> 00:44:18,322
Wkrótce miał się urodzić
nowy członek rodziny,

363
00:44:21,909 --> 00:44:24,745
dlatego stado postanowiło się przenieść.

364
00:44:27,831 --> 00:44:31,001
Nie była to jednak zwyczajna podróż.

365
00:44:33,212 --> 00:44:36,715
Ich historia
poruszyła wyobraźnię całego świata.

366
00:44:39,551 --> 00:44:42,596
Oto największe zwierzę lądowe

367
00:44:43,806 --> 00:44:45,933
próbowało znaleźć dla siebie miejsce

368
00:44:47,601 --> 00:44:50,688
w najbardziej zaludnionym kraju na Ziemi.

369
00:44:57,361 --> 00:44:59,071
Rodzina ruszyła na północ,

370
00:44:59,154 --> 00:45:03,492
do zupełnie innych Chin niż te,
które zostawiła za sobą.

371
00:45:05,119 --> 00:45:06,787
CHINY
LASY POŁUDNIOWE

372
00:45:06,870 --> 00:45:10,582
Przez osiem miesięcy
słonie przemierzały nowe, nieznane krainy,

373
00:45:11,208 --> 00:45:13,419
ale nie znalazły dobrego miejsca.

374
00:45:15,087 --> 00:45:19,007
Najmłodszy członek stada
urodził się więc w drodze.

375
00:45:22,094 --> 00:45:25,055
Dla słoni to bardzo nietypowe.

376
00:45:27,683 --> 00:45:31,019
Słoniątko czekał męczący początek życia.

377
00:45:34,857 --> 00:45:39,486
Licząca już 17 członków rodzina
musiała jednak wędrować dalej.

378
00:45:51,749 --> 00:45:54,918
Dla tych,
którzy dopiero nauczyli się chodzić,

379
00:45:55,002 --> 00:45:57,212
każda przeszkoda stanowiła problem…

380
00:46:00,424 --> 00:46:01,717
a każde zbocze

381
00:46:02,634 --> 00:46:03,719
było strome.

382
00:46:11,393 --> 00:46:15,147
Słonie przeszły jeszcze 400 km.

383
00:46:18,233 --> 00:46:20,360
A im dalej na północ brnęły,

384
00:46:21,195 --> 00:46:23,530
tym bardziej nie umiały się odnaleźć.

385
00:46:28,452 --> 00:46:29,828
Aby najeść się i napić,

386
00:46:31,497 --> 00:46:33,499
zmuszone były kraść.

387
00:46:38,587 --> 00:46:40,172
Ale co ciekawe,

388
00:46:41,256 --> 00:46:43,467
zamiast je przeganiać,

389
00:46:44,593 --> 00:46:46,887
ludzie umożliwili im przejście

390
00:46:48,931 --> 00:46:51,308
i pozwalali plądrować.

391
00:47:01,276 --> 00:47:03,237
Po trwającym rok marszu

392
00:47:03,904 --> 00:47:05,489
były wyczerpane.

393
00:47:13,956 --> 00:47:16,458
Słonie zazwyczaj śpią na stojąco.

394
00:47:16,542 --> 00:47:21,171
Kładą się tylko wtedy,
gdy są naprawdę wycieńczone.

395
00:47:26,885 --> 00:47:29,638
Jeśli nie przestaniemy
zmieniać naszej planety,

396
00:47:30,305 --> 00:47:31,890
coraz więcej zwierząt

397
00:47:31,974 --> 00:47:35,727
będzie zmuszonych
zaczynać nowe wędrówki, takie jak ta.

398
00:47:46,363 --> 00:47:48,991
Jednak to ich kolejny ruch

399
00:47:49,074 --> 00:47:51,702
miał być najbardziej niezwykły.

400
00:49:23,418 --> 00:49:26,254
Napisy: Kaja Olszewska