1
00:00:19,394 --> 00:00:21,521
Animnapung libong taong nakalipas,

2
00:00:22,147 --> 00:00:25,608
nilisan ng mga tao ang Africa
sa unang pagkakataon.

3
00:00:30,697 --> 00:00:33,408
Mula noon, di na tayo huminto

4
00:00:34,325 --> 00:00:37,162
sa paglalakbay sa bawat sulok ng mundo.

5
00:00:40,040 --> 00:00:43,543
Pero ang paglalakbay natin
ay isa lamang sa marami.

6
00:00:44,711 --> 00:00:46,296
Sa anomang sandali,

7
00:00:47,213 --> 00:00:50,467
bilyong mga hayop ang kumikilos na.

8
00:00:54,220 --> 00:00:57,932
At nakasalalay dito
ang kalusugan ng ating planeta.

9
00:01:18,703 --> 00:01:23,666
Ang migration ang pinakamahalagang
stratehiya para makaligtas.

10
00:01:28,338 --> 00:01:29,589
Para kumain man…

11
00:01:32,175 --> 00:01:33,176
para magparami

12
00:01:34,803 --> 00:01:36,471
o humanap ng bagong tirahan.

13
00:01:43,561 --> 00:01:46,022
At hindi ito walang panganib.

14
00:01:55,115 --> 00:01:58,952
Tinutunton ng seryeng ito
ang mga kahanga-hangang paglalakbay

15
00:01:59,035 --> 00:02:03,039
sa daigdig na mas mabilis na nagbabago
kaysa dati.

16
00:02:07,460 --> 00:02:11,047
At ngayon pa lang natin nauunawaan

17
00:02:12,132 --> 00:02:14,050
na ang lahat ng buhay sa mundo

18
00:02:15,552 --> 00:02:19,055
ay nakasalalay sa kalayaang gumalaw.

19
00:02:28,898 --> 00:02:32,735
CHAPTER ONE
KUMIKILOS NA MUNDO

20
00:02:45,165 --> 00:02:49,502
Taun-taon, ang lupaing ito sa Botswana
ay nababago.

21
00:02:52,463 --> 00:02:56,885
Ang mga peklat na ito ang tanging
palatandaan na nabalot ito ng tubig

22
00:02:56,968 --> 00:02:58,678
tatlong buwan lang nakalipas.

23
00:03:03,766 --> 00:03:06,019
Dati'y makapal at luntian.

24
00:03:07,937 --> 00:03:10,773
Ngayo'y, sunog at tigang.

25
00:03:19,949 --> 00:03:24,287
Ang pagbabagong ito ang nagtutulak
sa mga hayop na kumilos nang maramihan.

26
00:03:39,427 --> 00:03:43,723
Ang mga Cape buffalo
ay tumatawid sa Kalahari Desert

27
00:03:43,806 --> 00:03:46,517
patungo sa natitirang tubig.

28
00:03:54,192 --> 00:03:58,571
Nagsama-sama ang mga grupo
at bumuo ng napakalaking kawan.

29
00:04:09,249 --> 00:04:11,084
Ang pinakamalaki sa Africa.

30
00:04:21,636 --> 00:04:25,390
Lahat ay gumagawa
ng katulad na taunang paglalakbay

31
00:04:26,432 --> 00:04:28,977
sa isang malayong latian.

32
00:04:35,942 --> 00:04:39,195
At ang iba'y umaasang gawin nila ito.

33
00:04:42,949 --> 00:04:46,536
Ang mga leong ito
ay mga espesyalista sa buffalo.

34
00:04:53,084 --> 00:04:55,336
At ang pagdating ng napakalaking kawan

35
00:04:55,420 --> 00:04:58,589
ang pinakamahalagang pangyayari
sa kanilang taon.

36
00:05:02,093 --> 00:05:06,306
Ilang linggo na nilang hinihintay
ang hukbo ng mga buffalo.

37
00:05:09,642 --> 00:05:13,646
Nakatutok ang mga mata
sa bawat hugis na tumatawid sa horizon.

38
00:05:37,628 --> 00:05:38,546
Sa wakas.

39
00:05:52,435 --> 00:05:56,981
Ang paparating na kawan
ay pader ng mga sungay at kalamnan.

40
00:06:10,411 --> 00:06:13,373
Pero dapat makahanap ang mga leon
ng kahinaan.

41
00:06:31,224 --> 00:06:32,975
At maaaring ito na 'yon.

42
00:06:34,018 --> 00:06:35,520
Ang nag-iisang toro.

43
00:06:37,313 --> 00:06:39,565
Maaaring nahiwalay siya sa kawan,

44
00:06:39,649 --> 00:06:42,735
pero apat na beses siyang
mas mabigat kaysa sa leon

45
00:06:43,319 --> 00:06:46,614
at isa sa mga pinakamapanganib
na hayop sa Africa.

46
00:06:49,075 --> 00:06:51,702
Dapat maingat na lumapit ang pride.

47
00:07:01,295 --> 00:07:05,591
Isa-isa silang naglalakad tungo sa kaniya

48
00:07:06,134 --> 00:07:08,553
na parang walang interes manghuli.

49
00:07:20,815 --> 00:07:24,110
Ang totoo, pumupuwesto na sila.

50
00:08:13,409 --> 00:08:16,412
Salitan ang mga babae sa pag-atake…

51
00:08:22,084 --> 00:08:23,544
upang pagurin ang toro.

52
00:08:34,722 --> 00:08:38,017
Ngayon, ang mas mabibigat na lalaki
ay sumasali sa laban.

53
00:09:13,052 --> 00:09:16,180
Nahasang mainam ng pride
ang pamamaraan nila

54
00:09:16,931 --> 00:09:18,724
kaya sa tatlong minuto lang,

55
00:09:19,934 --> 00:09:23,604
natalo na nila
ang pinakamabigat nilang kalaban.

56
00:09:33,614 --> 00:09:36,409
Ang migration na inaasahan ng mga leon

57
00:09:36,492 --> 00:09:39,704
ay isa sa milyon-milyong dulot ng panahon.

58
00:09:40,830 --> 00:09:42,540
At sila naman

59
00:09:43,165 --> 00:09:45,668
ay konsekuwensiya ng isa pang paglalakbay.

60
00:09:46,586 --> 00:09:50,298
Ang isang taong pag-ikot
ng ating planeta sa araw.

61
00:09:54,093 --> 00:09:55,386
Habang naglalakbay,

62
00:09:55,469 --> 00:10:00,474
nakalihis ito ng 23 at kalahating degree.

63
00:10:03,728 --> 00:10:06,772
At ito ang lumilikha ng ating mga panahon.

64
00:10:09,650 --> 00:10:14,030
Upang maintindihan paano,
tingnan mo ang North Pole.

65
00:10:16,490 --> 00:10:19,994
Sa kalahating taon,
nakaanggulo ito palayo sa araw,

66
00:10:20,578 --> 00:10:23,039
dulot ay dilim at taglamig.

67
00:10:28,085 --> 00:10:31,964
Sa kabilang banda naman,
umiindayog ito patungo sa araw,

68
00:10:32,757 --> 00:10:34,717
nagdadala ng mas mahahabang araw.

69
00:10:42,975 --> 00:10:45,311
Ang taunang cycle na ito

70
00:10:45,394 --> 00:10:48,898
ang nagtutulak sa pinakamalaking
pagkilos ng buhay sa mundo.

71
00:10:51,734 --> 00:10:56,864
At sa Northern Hemisphere, nagdadala ito
ng pinakamalaking pagbabago sa taon.

72
00:10:59,533 --> 00:11:00,701
Tagsibol.

73
00:11:11,045 --> 00:11:15,841
Sa huling bahagi ng Marso,
mabilis na humahaba ang mga araw.

74
00:11:20,554 --> 00:11:24,350
Nadadagdagan ang sikat ng araw,
mabilis na nagpapainit sa lupa.

75
00:11:26,102 --> 00:11:27,812
Nagdudulot ng mga pag-ulan.

76
00:11:30,064 --> 00:11:33,150
Ang Northern Hemisphere
ay biglang mas umiinit

77
00:11:34,360 --> 00:11:35,361
at mas basa.

78
00:11:37,780 --> 00:11:39,281
Mainam para sa halaman.

79
00:11:47,832 --> 00:11:50,459
Nagiging luntian ang lupain.

80
00:11:55,506 --> 00:12:01,303
At isang hayop ang walang katulad
na sinasamantala ang paglago ng halaman.

81
00:12:08,811 --> 00:12:10,229
Noong nakaraang linggo,

82
00:12:10,312 --> 00:12:12,690
ang balang sa disyertong ito sa Ethiopia

83
00:12:13,315 --> 00:12:17,278
ay mahiyain at nag-iisang nilalang
na di masyadong kumikilos.

84
00:12:21,824 --> 00:12:23,451
Hindi na ngayon.

85
00:12:30,166 --> 00:12:32,710
Sa pagdami ng makukuhang pagkain,

86
00:12:33,419 --> 00:12:36,672
nagsasama-sama ang mga balang
para maging pulutong.

87
00:12:40,384 --> 00:12:41,927
Nagsisimula silang magmartsa

88
00:12:42,011 --> 00:12:44,930
at dumadami nang sampung beses
na mas mabilis.

89
00:12:54,106 --> 00:12:55,900
Sa pagtaas ng kanilang bilang,

90
00:12:55,983 --> 00:12:58,194
hinuhubaran nila ang lupa.

91
00:13:02,448 --> 00:13:05,409
Kaya upang makahanap
ng mas marami pang pagkain,

92
00:13:05,493 --> 00:13:08,245
kailangan nilang magpatuloy sa pagkilos.

93
00:13:26,514 --> 00:13:28,307
Lumalaki ang pulutong.

94
00:13:32,728 --> 00:13:34,230
At patuloy na lumalaki.

95
00:13:38,651 --> 00:13:41,862
Nilalamon ang bawat halaman sa daan.

96
00:13:45,157 --> 00:13:47,159
Pero simula pa lang ito.

97
00:13:49,036 --> 00:13:52,289
Sa lupa, limitado ang kilos nila.

98
00:13:55,376 --> 00:13:56,502
Upang makalayo pa,

99
00:13:58,087 --> 00:14:00,256
kailangan nilang magbagong anyo.

100
00:14:12,226 --> 00:14:14,228
Nagpapatubo sila ng mga pakpak.

101
00:14:36,166 --> 00:14:39,086
Ngayon, na mas magana pa,

102
00:14:39,670 --> 00:14:42,756
ang buong hukbo ay lumilipad sa langit.

103
00:14:51,974 --> 00:14:52,850
Kumakain sila…

104
00:14:54,852 --> 00:14:56,020
at lumilipad.

105
00:15:01,942 --> 00:15:02,902
Kumakain…

106
00:15:04,945 --> 00:15:05,988
at lumilipad.

107
00:15:13,996 --> 00:15:17,207
Nagsama-sama sila
upang bumuo ng napakalaking pulutong,

108
00:15:17,750 --> 00:15:20,794
Ang pinakamalaking nakita
sa loob ng 70 taon

109
00:15:22,087 --> 00:15:24,506
200 bilyong malakas.

110
00:15:40,898 --> 00:15:43,609
Kung kakain ang buong pulutong,

111
00:15:43,692 --> 00:15:46,612
kailangang kumilos
nang mas malayo at mas mabilis.

112
00:15:54,954 --> 00:15:59,625
Naglalakbay ito ng 100 kilometro
bawat isang araw.

113
00:16:10,970 --> 00:16:13,973
Ginagalugad nito ang bansa at bansa…

114
00:16:14,682 --> 00:16:16,767
at ang nakakamangha pa sa lahat,

115
00:16:16,850 --> 00:16:19,019
tumatawid pa ito sa Red Sea.

116
00:16:27,152 --> 00:16:32,741
Ito ang unang pagkakataong na ang pulutong
ay umalis sa Himalayas at umabot sa Tibet.

117
00:16:37,871 --> 00:16:39,498
Saan man ito magtungo,

118
00:16:41,375 --> 00:16:42,960
dala nito ay kaguluhan.

119
00:16:54,346 --> 00:16:58,976
Kikilos itong patuloy hanggang magdulot
ang pagpapalit ng panahon ng tagtuyot.

120
00:17:01,311 --> 00:17:04,023
Sapagkat sa pagkawala ng kanilang pagkain…

121
00:17:06,817 --> 00:17:08,235
sila man ay mawawala.

122
00:17:19,496 --> 00:17:24,293
Sa Abril, ang haba ng araw sa North
ay patuloy na tumataas.

123
00:17:26,712 --> 00:17:30,799
Ang dagdag na sikat ng araw
ay nagpapainit sa karagatan,

124
00:17:30,883 --> 00:17:33,886
na lumilikha ng malawak
na pagdami ng algae

125
00:17:34,428 --> 00:17:36,764
at biglaang pagsagana ng pagkain.

126
00:17:39,600 --> 00:17:42,728
Para sa isang hayop,
ito na ang oras para maglakbay.

127
00:17:51,653 --> 00:17:55,908
Hatinggabi sa liblib na isla
sa labas ng British Columbia.

128
00:17:59,328 --> 00:18:00,412
Sa ilalim ng lupa…

129
00:18:02,456 --> 00:18:04,041
may gumagalaw.

130
00:18:11,507 --> 00:18:15,886
Kakapisa pa lang
ng inakay na ancient murrelet na ito,

131
00:18:17,805 --> 00:18:22,101
pero haharapin na nito
ang pinakamahirap na paglalakbay.

132
00:18:25,729 --> 00:18:27,731
Hindi pa siya nakakakain

133
00:18:28,607 --> 00:18:30,609
at kailangan niya agad ng pagkain.

134
00:18:34,196 --> 00:18:35,823
Nakikipag-ugnayan ang ina.

135
00:18:40,619 --> 00:18:44,331
Sa buong isla, lumalabas
ang mga gutom na inakay sa lungga nila

136
00:18:46,041 --> 00:18:48,210
sumusunod sa tawag ng mga magulang.

137
00:18:50,587 --> 00:18:53,340
Ngunit kung umaasa silang kakain ngayon,

138
00:18:54,341 --> 00:18:56,301
madidismaya sila.

139
00:19:02,141 --> 00:19:04,393
Ito lang ang nag-iisang ibong dagat

140
00:19:04,935 --> 00:19:07,938
na sa dagat lamang kumakain.

141
00:19:10,232 --> 00:19:13,026
Kailangan lang makarating doon
ng mga inakay.

142
00:19:15,362 --> 00:19:17,197
Hindi pa sila marunong lumipad,

143
00:19:17,781 --> 00:19:19,867
kaya pupunta sila sa karagatan

144
00:19:20,784 --> 00:19:22,035
gamit ang mga paa.

145
00:19:29,585 --> 00:19:33,589
Habang naghihintay na gumabi
para maiwasan ang mga maninila,

146
00:19:34,381 --> 00:19:37,676
medyo mahirap makita kung saan ka pupunta.

147
00:19:45,267 --> 00:19:48,103
Pag halos malaki ka lang sa bola ng golf,

148
00:19:49,062 --> 00:19:50,981
kahit ano ay magiging hadlang.

149
00:19:56,904 --> 00:20:00,407
Maaring maharangan ang daan nila
ng mga troso…

150
00:20:02,534 --> 00:20:04,912
at pinakamaliliit na mga batis.

151
00:20:10,000 --> 00:20:13,879
Para sa ilan, tapos na ang paglalakbay
bago pa man ito magsimula.

152
00:20:22,137 --> 00:20:24,306
Ngunit hindi para sa inakay na ito.

153
00:20:28,060 --> 00:20:30,020
Sa wakas, ang dalampasigan.

154
00:20:31,313 --> 00:20:35,692
At ito na ang huling lupang
maaapakan nito sa loob ng dalawang taon.

155
00:20:41,240 --> 00:20:42,449
Para hanapin si Ina,

156
00:20:42,950 --> 00:20:45,077
tumatawag ito sa dilim.

157
00:21:00,008 --> 00:21:01,426
Magkasama na muli.

158
00:21:04,888 --> 00:21:07,516
Ngunit di pa rin nakakakain ang inakay.

159
00:21:12,521 --> 00:21:16,149
Para sa pinakamalapit na pagkain,
walang tigil silang kakampay

160
00:21:17,943 --> 00:21:21,363
nang 70 kilometro.

161
00:21:27,995 --> 00:21:30,539
Dito, makakasisisid na si Ina

162
00:21:30,622 --> 00:21:33,583
para kumuha ng krill
na unang pagkain ng inakay.

163
00:21:34,793 --> 00:21:37,170
Pero panandaliang tigil lang ito.

164
00:21:39,881 --> 00:21:43,427
Kakampay pa sila ng libong kilometro pa.

165
00:21:46,430 --> 00:21:50,350
Isang buwang migration
sa mayamang mga dagat ng hilaga

166
00:21:50,434 --> 00:21:51,977
para makakain nang marami.

167
00:21:53,437 --> 00:21:58,400
Ito na marahil ang pinakamahabang
paglalakbay ng bagong pisang ibon.

168
00:22:04,740 --> 00:22:07,743
At dahil produktibo ang karagatan
sa tag-araw,

169
00:22:08,702 --> 00:22:13,457
ginugugol ng mga murrelet
ang kanilang buhay sa dagat.

170
00:22:26,470 --> 00:22:30,057
1,600 kilometro
ng hilagang-kanluran ng Hawaii

171
00:22:31,183 --> 00:22:33,727
ang may isang liblib na bahagi ng lupa.

172
00:22:35,437 --> 00:22:36,480
Laysan.

173
00:22:40,692 --> 00:22:44,321
Tahanan ng isa sa pinakamalaking
ibong dagat sa mundo.

174
00:22:48,700 --> 00:22:50,911
Ang Laysan albatross.

175
00:22:55,791 --> 00:22:58,543
Ang inakay na ito,
anim na linggong gulang,

176
00:22:58,627 --> 00:23:02,422
ay magiging pinakadakilang manlalakbay
ng malayo,

177
00:23:04,299 --> 00:23:09,513
na lumilipad ng milyon-milyong kilometro
sa 60 taong buhay nito.

178
00:23:11,098 --> 00:23:13,892
Gayunpaman, sa ngayon,
sa edad na apat na buwan,

179
00:23:13,975 --> 00:23:15,727
hindi pa rin ito makakalipad

180
00:23:16,561 --> 00:23:18,522
at di makakaalis.

181
00:23:23,527 --> 00:23:24,945
Hindi tulad ng murrelet,

182
00:23:25,028 --> 00:23:27,572
nakadepende sa pagkain
na dinadala sa kaniya

183
00:23:28,156 --> 00:23:29,491
ng mga magulang nito.

184
00:23:32,577 --> 00:23:36,456
Pero maaring nangingisda sila
sa may 3,000 kilometro ang layo.

185
00:23:37,874 --> 00:23:40,252
Kaya matagal pa ang paghihintay.

186
00:23:42,003 --> 00:23:43,880
Sa pagbuhos ng ulan…

187
00:23:47,592 --> 00:23:49,136
malakas na hangin…

188
00:23:51,721 --> 00:23:53,765
at sobrang init.

189
00:24:03,316 --> 00:24:06,945
Bawat ibong tumatawid sa horizon
ay may dalang pag-asa.

190
00:24:14,119 --> 00:24:15,328
Isang albatross.

191
00:24:18,540 --> 00:24:20,083
Pero maling uri.

192
00:24:21,668 --> 00:24:22,961
Isang black-footed.

193
00:24:25,297 --> 00:24:28,341
Ngunit tiyak na may dalang pagkain.

194
00:24:31,386 --> 00:24:34,848
Sa gutom, sinubukan ng inakay na Laysan
ang kapalaran nito.

195
00:24:42,272 --> 00:24:46,401
Malinaw, para sa nanay na ito,
pamilya muna.

196
00:24:59,748 --> 00:25:02,167
Ang tila dugtong-buhay

197
00:25:03,418 --> 00:25:05,629
ay maaaring parusang kamatayan.

198
00:25:08,757 --> 00:25:12,344
Sa buong isla, namamatay ang mga inakay.

199
00:25:17,349 --> 00:25:20,685
Napakaraming plastic na
sa ating karagatan ngayon

200
00:25:22,020 --> 00:25:26,149
umaabot kahit sa pinakamalayong isla
sa mundo.

201
00:25:27,359 --> 00:25:29,694
Tangay dito ng mga agos.

202
00:25:34,783 --> 00:25:40,330
Napagkamalang pagkain ang mga pirasong
lumulutang at dinadala sa mga anak nila,

203
00:25:40,872 --> 00:25:42,958
na aksidenteng pumapatay sa kanila.

204
00:25:47,629 --> 00:25:52,717
Halos tiyak na bawat inakay sa isla
ay may plastic sa tiyan.

205
00:25:55,220 --> 00:25:58,640
Ang mga pinapakain ng sobra
ay nangamamatay sa gutom.

206
00:26:04,396 --> 00:26:07,607
Pinakananganganib ang Laysan albatross.

207
00:26:09,484 --> 00:26:13,238
Mas marami silang nakakaing plastic
kaysa sa ibang ibong dagat.

208
00:26:14,573 --> 00:26:17,242
At mas lumalala pa ito bawa't taon.

209
00:26:28,712 --> 00:26:31,840
Sa wakas, pagkatapos ng halos
tatlong linggo sa dagat…

210
00:26:34,050 --> 00:26:36,511
bumalik na ang ama ng inakay.

211
00:26:46,187 --> 00:26:48,523
Sa sobrang tagal nilang magkahiwalay,

212
00:26:50,191 --> 00:26:52,861
kailangang buoing muli
ang kanilang ugnayan.

213
00:27:02,996 --> 00:27:07,000
Maaaring ito na ang huling pagkain
na ibibigay sa inakay.

214
00:27:09,419 --> 00:27:12,964
At halos tiyak na may plastic.

215
00:27:26,978 --> 00:27:31,149
Babalik na ang ama nito
sa paglalakbay sa Pacific.

216
00:27:32,984 --> 00:27:35,570
At ang inakay
ay ipinaubaya na sa kapalaran.

217
00:27:38,990 --> 00:27:41,409
Pero hindi pa tapos para sa kaniya.

218
00:27:44,788 --> 00:27:48,416
Karaniwang isinusuka ng mga albatros
ang mga mahirap tunawin,

219
00:27:48,500 --> 00:27:50,960
tulad ng tuka ng pusit at buto.

220
00:27:55,006 --> 00:28:00,595
Ang pagluwa ng mga lighter
at takip ng bote, ay mas mahirap.

221
00:28:13,024 --> 00:28:14,234
Ang inakay na 'to

222
00:28:16,152 --> 00:28:17,487
ay isang survivor.

223
00:28:21,825 --> 00:28:23,118
At pagkatapos nito,

224
00:28:23,201 --> 00:28:26,579
mas malapit na siya sa paglipad.

225
00:28:28,456 --> 00:28:31,084
Sa loob ng ilang linggo, sa tamang hangin,

226
00:28:31,167 --> 00:28:34,462
magagawa na niya
ang kaniyang malaking paglipad bilang

227
00:28:34,546 --> 00:28:37,757
isa sa pinakamagaling
na manlalakbay sa karagatan.

228
00:28:44,931 --> 00:28:47,851
Ang takbo ng ating nakatagilid
na planeta sa kalawakan

229
00:28:47,934 --> 00:28:50,979
ay nakakaapekto sa isang lugar
kaysa sa iba.

230
00:28:57,110 --> 00:28:59,070
Tag-init sa Hilaga.

231
00:29:01,823 --> 00:29:04,659
Nakaharap na ngayon ang Arctic sa araw

232
00:29:04,743 --> 00:29:07,829
at naliligo sa buong araw na init,

233
00:29:08,329 --> 00:29:11,291
na tumutunaw sa karagatang
nababalot ng yelo.

234
00:29:23,928 --> 00:29:26,097
Para mabuhay sa pabago-bagong mundo,

235
00:29:26,681 --> 00:29:29,350
kailangang gumalaw ang buhay kasama nito.

236
00:29:59,881 --> 00:30:03,760
Ang tirahan ng batang polar bear na ito
ay nagbabago taun-taon

237
00:30:04,344 --> 00:30:07,263
kaya di siya makapanatili
sa limitadong teritoryo.

238
00:30:11,142 --> 00:30:14,562
Sa halip, kailangan niyang lumibot
ng libu-libong kilometro

239
00:30:14,646 --> 00:30:16,231
para maghanap ng mga seal.

240
00:30:28,785 --> 00:30:32,247
Ngunit, tuwing tag-araw,
sa simula ng pagkatunaw ng yelo,

241
00:30:33,623 --> 00:30:35,959
kailangan niyang maglakad ng kaunti…

242
00:30:39,838 --> 00:30:41,506
at lumangoy nang madalas.

243
00:30:48,012 --> 00:30:51,099
Ngayon, halos walong oras sa isang araw.

244
00:31:01,568 --> 00:31:05,697
Naaamoy niya ang sisilain niya
mula 30 kilometro ang layo.

245
00:31:09,534 --> 00:31:13,955
Kaya alam niyang malapit lang
ang bearded seal na ito.

246
00:31:27,510 --> 00:31:30,263
Walang malay ang seal sa panganib.

247
00:31:32,557 --> 00:31:35,351
At kailangang panatilihing ganoon ng oso.

248
00:32:16,601 --> 00:32:20,730
Napakababa ng tagumpay
ng paninila sa tubig.

249
00:32:42,669 --> 00:32:45,588
Maaring suwertehin sa ikatlong beses.

250
00:33:38,891 --> 00:33:44,272
Ang batang oso na ito
ay di pa marunong manila sa dagat.

251
00:33:46,274 --> 00:33:48,359
Ngunit mahalagang alam niya ito.

252
00:33:49,444 --> 00:33:52,905
Mas higit siyang aasa dito
pagdaan ng mga taon.

253
00:33:58,536 --> 00:34:00,455
Umiinit ang klima natin.

254
00:34:06,919 --> 00:34:09,881
At walang mas higit na epekto ito

255
00:34:10,548 --> 00:34:12,050
kaysa sa Arctic.

256
00:34:16,054 --> 00:34:18,806
Ngayong taon, tumataas ang temperatura

257
00:34:18,890 --> 00:34:22,769
sa nakagugulat na 38 degrees Celsius…

258
00:34:26,564 --> 00:34:29,484
mas mabilis tumutunaw ng yelo sa dagat
kaysa dati.

259
00:34:32,862 --> 00:34:36,991
At isang hayop sa Arctic
ang higit na apektado.

260
00:34:47,251 --> 00:34:48,211
Para makakain,

261
00:34:48,294 --> 00:34:52,548
kailangan ng walrus ng kombinasyon
ng mababaw na seabed,

262
00:34:54,175 --> 00:34:55,843
maraming tulya,

263
00:34:57,011 --> 00:35:00,765
at ice floes na pahingahan.

264
00:35:10,983 --> 00:35:14,195
Pero mas kaunti na ang lugar na 'yon
para gawin 'yon.

265
00:35:17,448 --> 00:35:21,119
Ginagawang mas mahirap
ang bawat tag-araw kaysa sa nakaraan.

266
00:35:22,787 --> 00:35:25,456
Lalo na sa isang bagong ina.

267
00:35:30,586 --> 00:35:35,466
Tatlong araw na nakalipas, kinailangang
umalis sa kawan upang manganak mag-isa.

268
00:35:38,469 --> 00:35:42,014
At mula noon, hindi na siya umaalis
sa tabi ng anak niya.

269
00:35:53,985 --> 00:35:57,530
Halos dobleng dami ng pagkain
kailangan ng nagpapasusong ina.

270
00:35:59,115 --> 00:36:03,286
Pero di nila maiwang mag-isa ang anak nila
habang sila kumakain.

271
00:36:05,997 --> 00:36:08,875
Kaya kailangan niyang humanap ng iba

272
00:36:09,792 --> 00:36:12,295
para tulungan siyang alagaan
ang anak niya.

273
00:36:20,678 --> 00:36:24,140
Nakakalangoy na sa unang araw
ang bagong silang na walrus.

274
00:36:28,561 --> 00:36:31,606
Pero di pa gaanong malakas
para maglakbay sa malayo.

275
00:36:35,151 --> 00:36:37,403
Kaya, sa kaniyang unang paglalakbay,

276
00:36:38,529 --> 00:36:40,364
nakikisakay siya.

277
00:36:53,377 --> 00:36:55,630
Sa mas kaunting ice floes bawa't taon,

278
00:36:55,713 --> 00:36:58,382
lalangoy nang malayo
para makahanap ng tulong.

279
00:37:03,137 --> 00:37:06,766
At hanggang doon,
di makakakain ang ina niya.

280
00:37:15,274 --> 00:37:17,401
Kahit na mahanap nila ang iba,

281
00:37:17,944 --> 00:37:22,114
dapat mas mababa ang yelo
para tungtungan ng anak.

282
00:37:26,869 --> 00:37:27,954
Masyadong mataas.

283
00:37:43,010 --> 00:37:44,720
Mukhang tamang-tama lang ito.

284
00:37:51,102 --> 00:37:53,854
Pero dahil kulang ang suplay ng yelo,

285
00:37:53,938 --> 00:37:56,482
limitado ang espasyo.

286
00:38:17,461 --> 00:38:20,715
Hindi ito ang pagbati na kailangan nila.

287
00:38:32,226 --> 00:38:34,687
Kahit may sapat na yelo,

288
00:38:34,770 --> 00:38:38,065
kapag walang tutulong na iba,
hindi siya makakakain

289
00:38:38,649 --> 00:38:40,651
at mananatili lamang sa anak niya.

290
00:38:51,662 --> 00:38:53,789
Dapat magpatuloy ang paghahanap.

291
00:38:56,375 --> 00:39:00,171
Aasa sa kaniya ang anak niya
sa susunod na tatlong taon.

292
00:39:02,631 --> 00:39:04,216
Kahit saan siya magpunta,

293
00:39:05,051 --> 00:39:06,510
magkasama sila.

294
00:39:11,682 --> 00:39:16,312
Sa susunod na dekada, maaaring mawala
nang tuluyan ang yelo sa dagat.

295
00:39:24,362 --> 00:39:25,446
Pag nangyari iyon,

296
00:39:25,529 --> 00:39:28,783
kahit sa mga pinakasanay
na manlalakbay ng Artic,

297
00:39:29,367 --> 00:39:31,619
maaaring wala nang mapuntahan.

298
00:39:46,759 --> 00:39:48,302
Sa huling bahagi ng Hunyo,

299
00:39:48,386 --> 00:39:52,348
naramdaman ng Hilaga
ang buong epekto ng pagtagilid ng mundo

300
00:39:53,224 --> 00:39:56,936
at mas maraming liwanag ng araw
kaysa sa ibang oras.

301
00:39:58,270 --> 00:40:00,773
At, sa isang sulok ng Pacific,

302
00:40:00,856 --> 00:40:04,193
lumilikha ito ng pinakamalaking
pagkakataon ng taon.

303
00:40:12,368 --> 00:40:13,536
Sa anim na buwan,

304
00:40:13,619 --> 00:40:18,040
tila walang buhay at walang laman
ang Bering Sea ng Alaska.

305
00:40:32,596 --> 00:40:34,682
Pagkatapos, isang araw ng Hunyo…

306
00:40:37,184 --> 00:40:39,395
nagbabago ang lahat ng iyon.

307
00:40:43,482 --> 00:40:45,359
Dumating ang Humpback whales

308
00:40:46,193 --> 00:40:48,195
makalipas ang buwang paglalakbay…

309
00:40:52,283 --> 00:40:55,995
para sa pinakamalaking kaganapan
sa kanilang kalendaryo.

310
00:40:58,414 --> 00:40:59,999
Libu-libo sila.

311
00:41:03,002 --> 00:41:04,670
Sa buong Pacific,

312
00:41:04,753 --> 00:41:07,256
papunta na rin ang ibang mga manlalakbay.

313
00:41:09,884 --> 00:41:13,095
Nag-uunahan ang mga sooty shearwater
para makaabot…

314
00:41:17,099 --> 00:41:20,686
lumilipad ng 1,000 kilometro
bawat araw nang walang tigil.

315
00:41:23,063 --> 00:41:25,191
Napakahalaga ng okasyon,

316
00:41:25,274 --> 00:41:27,943
nagbuhat sila sa kabilang panig ng mundo.

317
00:41:30,529 --> 00:41:32,907
Sa 65,000 kilometro,

318
00:41:33,407 --> 00:41:36,911
ito ang pinakamahabang migration
ng mga hayop sa mundo.

319
00:41:43,584 --> 00:41:46,212
Milyon ang nakikilahok sa mga balyena.

320
00:41:54,345 --> 00:41:56,430
Lahat ay pumupunta para kumain.

321
00:42:06,690 --> 00:42:10,986
Isa ito sa pinakamagandang pagtitipon
ng buhay sa mundo.

322
00:42:15,824 --> 00:42:17,785
Dito, limang buwang nakalipas,

323
00:42:18,285 --> 00:42:21,205
pitong oras lang ang liwanag
sa isang araw.

324
00:42:23,958 --> 00:42:26,627
Ngayon, may 17 na.

325
00:42:29,171 --> 00:42:34,218
Ang pagbabago ay nag-uudyok
ng pagdami sa bilang ng plankton at krill.

326
00:42:36,387 --> 00:42:41,517
Para sa mga balyena, maaaring ito lang
ang oras na makakakain sila sa buong taon.

327
00:42:43,644 --> 00:42:44,603
Sa tag-araw,

328
00:42:45,604 --> 00:42:49,775
bawat isa ay nakakakuha
ng 900 toneladang pagkain.

329
00:42:59,410 --> 00:43:03,539
May 90 araw lang silang lahat
para kumain nang hangga't kaya nila.

330
00:43:09,295 --> 00:43:11,714
Sa madaling panahon, iikli ang mga araw

331
00:43:11,797 --> 00:43:14,466
at matatapos ang malaking piging.

332
00:43:16,385 --> 00:43:19,305
Pagkatapos, babalik silang lahat sa timog.

333
00:43:22,057 --> 00:43:25,853
Ang mga dalang oportunidad
ng paglalakbay ng nakatagilid na mundo

334
00:43:25,936 --> 00:43:29,064
ay maaaring napakalaki
ngunit sandali lamang.

335
00:43:33,193 --> 00:43:35,779
Matapos ang isang buwang
mahabang tag-araw,

336
00:43:36,280 --> 00:43:39,825
ang temperatura sa North Pacific
ay nasa pinakamataas na.

337
00:43:45,497 --> 00:43:48,542
Nahahalata ang pagbabago
ng maninila sa karagatan

338
00:43:48,626 --> 00:43:50,669
at nagtatakda ng bagong landas.

339
00:44:01,597 --> 00:44:02,931
Ang tiger shark

340
00:44:03,432 --> 00:44:07,394
sa isang libong kilometrong paglalakbay
patawid ng Pacific.

341
00:44:14,526 --> 00:44:16,987
Sa gabay ng magnetic field ng mundo,

342
00:44:18,113 --> 00:44:21,617
lumalangoy siya sa tuwid na linya
tungo sa inaasinta niya…

343
00:44:25,412 --> 00:44:27,414
Laysan Island.

344
00:44:29,375 --> 00:44:31,168
At hindi siya nag-iisa.

345
00:44:36,090 --> 00:44:40,844
Ang species na ito ang may pinakamahabang
paglalakbay sa lahat ng pating.

346
00:44:43,389 --> 00:44:47,643
At nanghuhuli ng mas maraming hayop
kaysa sa iba.

347
00:44:49,269 --> 00:44:52,523
Pati na ng mga ibon.

348
00:44:58,904 --> 00:45:02,408
Hindi pa kumakain
ang Laysan albatross chick

349
00:45:02,491 --> 00:45:06,787
simula nang iwan siya ng magulang
dalawang linggo na ang nakakaraan.

350
00:45:10,582 --> 00:45:11,792
Upang may makain,

351
00:45:12,292 --> 00:45:15,045
kailangan na niyang lisanin ang isla.

352
00:45:18,882 --> 00:45:23,679
Ngunit kailangan ng pinakamalaking
ibong dagat sa mundo ang tulong.

353
00:45:26,265 --> 00:45:28,642
Maaring dumating ito anomang oras.

354
00:45:33,856 --> 00:45:39,570
Sa Hulyo, ang mataas na temperatura ay
nagdudulot ng tropikal na bagyo sa dagat…

355
00:45:43,991 --> 00:45:46,744
dulot ay hangin sa Laysan

356
00:45:47,911 --> 00:45:51,373
at tiket ng batang albatross paalis dito.

357
00:45:58,922 --> 00:46:01,049
Patuloy na lumalakas ang hangin

358
00:46:02,134 --> 00:46:05,804
hanggang may sapat na hangin
para buhatin kahit ang albatross.

359
00:46:10,017 --> 00:46:14,646
At ang mga inakay na black-footed
ang laging nauuna.

360
00:46:30,204 --> 00:46:33,290
Ang unang paglipad ng inakay
ay hindi mahaba.

361
00:46:37,920 --> 00:46:40,881
At dito, madalas ito na ang huli.

362
00:46:52,309 --> 00:46:55,687
Dumating na ang mga tiger shark.

363
00:47:12,621 --> 00:47:14,498
At napakaepektibo ng mga ito.

364
00:47:27,261 --> 00:47:32,015
Para sa batang albatross,
hindi ito nakakapagpalakas ng loob.

365
00:47:33,559 --> 00:47:34,518
Pero ngayon na

366
00:47:35,894 --> 00:47:36,770
o hindi na.

367
00:47:46,905 --> 00:47:48,907
Pag naabot niya ang karagatan,

368
00:47:49,491 --> 00:47:53,453
di na siya muling makakaapak pa sa lupa
sa loob ng limang taon.

369
00:47:55,706 --> 00:47:58,584
Pero di maaring magkamali.

370
00:48:07,843 --> 00:48:10,596
Oras na para makipagsapalaran sa hangin.

371
00:48:13,974 --> 00:48:16,894
Oras na para lumipad.