1 00:00:06,291 --> 00:00:08,416 NETFLIX — SERIAL ORYGINALNY 2 00:00:12,875 --> 00:00:15,500 Jestem David Farrier, dziennikarz z Nowej Zelandii, 3 00:00:15,583 --> 00:00:18,458 badający zjawisko mrocznej turystyki. 4 00:00:20,083 --> 00:00:22,916 Odwiedzam miejsca rozsławione przez śmierć i zniszczenie. 5 00:00:26,250 --> 00:00:28,708 Tym razem wybiorę się do Kazachstanu, 6 00:00:28,791 --> 00:00:31,500 gdzie razem z hardkorowym mrocznym turystą... 7 00:00:32,083 --> 00:00:36,416 - Nie chcę, byś zginął. - Obyśmy obaj wyszli z tego żywi. 8 00:00:36,875 --> 00:00:40,375 ...odwiedzę najbardziej wybuchowe miejsce na świecie. 9 00:00:42,416 --> 00:00:45,208 - Jesteś pewien? - Tylko niczego nie wdychaj. 10 00:00:45,625 --> 00:00:46,958 Jezu, to się dzieje. 11 00:00:48,083 --> 00:00:49,958 Zajrzę też do Bajkonuru, 12 00:00:50,041 --> 00:00:53,291 sekretnej bazy rosyjskiego programu kosmicznego. 13 00:00:58,250 --> 00:00:59,375 Zostanę tajniakiem, 14 00:00:59,791 --> 00:01:04,041 by dostać się do dziwacznej i paranoicznej Republiki Turkmenistanu. 15 00:01:04,125 --> 00:01:07,500 Jeśli skrytykuję reżim albo rząd... 16 00:01:07,583 --> 00:01:08,750 Lepiej nie. 17 00:01:09,208 --> 00:01:12,041 Trzeba się pilnować, bo nie wiadomo, kto słucha. 18 00:01:12,500 --> 00:01:15,666 Dziennikarze siedzą w więzieniach. Przerażające. 19 00:01:17,000 --> 00:01:19,125 Nie wszystko idzie zgodnie z planem. 20 00:01:38,708 --> 00:01:42,083 MROCZNY TURYSTA 21 00:01:43,625 --> 00:01:45,500 Wybieram się do Azji Środkowej, 22 00:01:45,583 --> 00:01:48,750 by odwiedzić kraje zwane „stanami”: 23 00:01:48,833 --> 00:01:51,041 Turkmenistan, Uzbekistan, 24 00:01:51,125 --> 00:01:53,625 Tadżykistan, Kirgistan 25 00:01:53,708 --> 00:01:55,125 i Kazachstan. 26 00:01:55,875 --> 00:01:57,958 Kiedyś należały do ZSRR, 27 00:01:58,041 --> 00:02:00,916 a teraz słyną z ekscentrycznych przywódców, 28 00:02:01,000 --> 00:02:03,416 ogromnej korupcji i skrytości. 29 00:02:03,500 --> 00:02:05,583 Są idealne dla mrocznego turysty. 30 00:02:07,083 --> 00:02:09,833 Zaczynam od największego, Kazachstanu, 31 00:02:10,958 --> 00:02:13,625 miejsca o mrocznej nuklearnej przeszłości. 32 00:02:19,291 --> 00:02:22,416 Kazachstan to dziewiąte największe państwo świata, 33 00:02:22,500 --> 00:02:24,375 wielkości Europy Zachodniej. 34 00:02:24,458 --> 00:02:27,958 Zrzuca się tu też najwięcej bomb atomowych na świecie. 35 00:02:33,666 --> 00:02:36,875 W latach 1949 - 1989 36 00:02:37,166 --> 00:02:41,416 Związek Radziecki zdetonował tu setki pocisków nuklearnych. 37 00:02:43,583 --> 00:02:47,291 Testy przeprowadzano w sekrecie w czasach zimnej wojny, 38 00:02:47,375 --> 00:02:50,458 na obszarze nazywanym „poligonem”. 39 00:02:55,791 --> 00:03:00,500 Chcę sprawdzić, jak zdewastowane tereny wyglądają 30 lat później 40 00:03:00,583 --> 00:03:05,041 i dowiedzieć się, jak dekady testów atomowych wpłynęły na miejscowych. 41 00:03:07,500 --> 00:03:10,583 Dołączy do mnie hardkorowy mroczny turysta. 42 00:03:10,958 --> 00:03:11,791 Andy! 43 00:03:11,875 --> 00:03:15,083 Andy Drury to angielski budowlaniec, mąż i ojciec. 44 00:03:16,083 --> 00:03:18,625 Andy prowadzi podwójne, awanturnicze życie. 45 00:03:19,291 --> 00:03:23,958 Od 25 lat wyjeżdża na wakacje w strefy walk na całym świecie. 46 00:03:24,708 --> 00:03:27,833 Co takiego pociąga cię w strefach wojny? 47 00:03:28,375 --> 00:03:29,416 Jak sądzisz? 48 00:03:29,500 --> 00:03:32,916 Podczas ostatniej wyprawy zaatakowało nas ISIS, 49 00:03:33,333 --> 00:03:35,208 było gorąco. 50 00:03:35,291 --> 00:03:37,208 Na linii frontu, w Kirkuku. 51 00:03:39,166 --> 00:03:41,041 To był zmasowany atak. 52 00:03:41,416 --> 00:03:43,708 I właśnie to... 53 00:03:43,791 --> 00:03:45,958 - Nie chcę... - ...daje ci kopa? 54 00:03:46,125 --> 00:03:48,958 Nie chcę zginąć, ale adrenalina uzależnia. 55 00:03:50,375 --> 00:03:54,500 Uzależnienie od niebezpieczeństwa zaprowadziło Andy'ego do Somalii, 56 00:03:54,583 --> 00:03:57,000 Pakistanu, Syrii, 57 00:03:57,083 --> 00:03:59,250 Korei Północnej, Afganistanu 58 00:03:59,333 --> 00:04:00,166 i Iraku. 59 00:04:00,250 --> 00:04:03,333 Snajperzy w każdej chwili mogą wziąć nas na cel. 60 00:04:05,250 --> 00:04:06,958 Nie unoś głowy. 61 00:04:08,083 --> 00:04:12,333 Teraz także czeka nas niebezpieczeństwo, choć niewidoczne. 62 00:04:12,416 --> 00:04:14,125 Uroki promieniowania. 63 00:04:14,750 --> 00:04:18,041 Pomimo zagrożenia, ja i Andy zmierzamy do strefy zero: 64 00:04:18,125 --> 00:04:19,833 środka obszaru testów. 65 00:04:20,250 --> 00:04:23,416 - To cały dzień drogi. - Sporo się naczytałem. 66 00:04:24,541 --> 00:04:26,541 Znam nawet nazwę pierwszej bomby. 67 00:04:27,166 --> 00:04:29,541 Joe Jeden, po Józefie Stalinie. 68 00:04:29,875 --> 00:04:31,416 Taka ciekawostka. 69 00:04:31,500 --> 00:04:33,583 Czytanie to jedno, 70 00:04:33,666 --> 00:04:36,041 co innego przyjechać tu osobiście. 71 00:04:36,125 --> 00:04:40,083 Właśnie, film to dla mnie za mało. 72 00:04:40,166 --> 00:04:43,083 To kwestia ciekawości, chcesz zobaczyć to sam. 73 00:04:47,083 --> 00:04:48,500 - Boże. - Patrz! 74 00:04:48,583 --> 00:04:50,666 Nie da się jechać prosto. 75 00:04:53,125 --> 00:04:55,125 Tylko nie zjedź z drogi. 76 00:04:56,083 --> 00:04:58,791 Koszmarna droga. 77 00:04:59,416 --> 00:05:01,458 - Nie chcę, byś zginął. - Dziękuję. 78 00:05:01,541 --> 00:05:05,541 Obyśmy obaj wyszli z tego cało. 79 00:05:13,083 --> 00:05:15,541 Typowy kazachski problem. 80 00:05:23,416 --> 00:05:27,208 Po wielogodzinnej podróży docieramy wreszcie do Kurczatowa. 81 00:05:27,291 --> 00:05:28,541 Nie ma jak w domu. 82 00:05:31,458 --> 00:05:34,000 Miasto leży w pobliżu obszaru testów. 83 00:05:34,666 --> 00:05:38,791 Było niegdyś jednym z najpilniej skrywanych miejsc w ZSRR. 84 00:05:39,708 --> 00:05:42,708 W tej części świata nie znajdziemy wielu hoteli. 85 00:05:44,250 --> 00:05:45,583 Chcemy się zameldować. 86 00:05:48,458 --> 00:05:49,541 Tam? 87 00:05:50,250 --> 00:05:51,958 Nie spodziewałem się Ritza... 88 00:05:52,041 --> 00:05:53,916 Ten korytarz budzi grozę. 89 00:05:54,000 --> 00:05:57,250 ...ale nie sądziłem też, że trafię do Motelu Batesa. 90 00:05:57,333 --> 00:05:58,250 Jest... 91 00:05:59,625 --> 00:06:00,458 niezły. 92 00:06:03,500 --> 00:06:04,416 Piękny wystrój. 93 00:06:05,500 --> 00:06:06,791 Nowoczesny telewizor. 94 00:06:07,750 --> 00:06:09,750 - Czego chcieć więcej? - Spójrz. 95 00:06:13,416 --> 00:06:16,291 - Kilka plam. - Super. 96 00:06:16,375 --> 00:06:19,208 - Po poprzednich... - Nie rozmawiajmy o nich. 97 00:06:20,875 --> 00:06:23,500 Jak na człowieka odwiedzającego strefy wojny, 98 00:06:23,583 --> 00:06:25,833 Andy jest niezwykle zadbany. 99 00:06:26,333 --> 00:06:28,000 Odkrywam jego sekret. 100 00:06:28,375 --> 00:06:31,250 Sporo kosmetyków. 101 00:06:31,333 --> 00:06:33,833 Włosy muszą być dla ciebie ważne. 102 00:06:34,750 --> 00:06:36,541 Używasz suszarki? 103 00:06:36,958 --> 00:06:38,250 Codziennie? 104 00:06:38,333 --> 00:06:40,000 Każdego ranka. 105 00:06:40,083 --> 00:06:42,333 I więcej kosmetyków do włosów. 106 00:06:42,416 --> 00:06:44,208 Najpierw wosk, potem lakier. 107 00:06:44,625 --> 00:06:46,791 - Najpierw to? - Tak. 108 00:06:47,458 --> 00:06:49,708 Dobry wygląd jest ważny. 109 00:06:50,916 --> 00:06:56,208 Andy lubi nad wszystkim panować, począwszy od włosów, na planach kończąc. 110 00:06:56,291 --> 00:06:58,833 Mam trochę notatek. 111 00:06:58,916 --> 00:07:01,500 Zrobione na szybko, kilka pomysłów. 112 00:07:01,583 --> 00:07:03,916 - Wiesz, na co się piszesz. - Pewnie. 113 00:07:04,000 --> 00:07:06,250 Jego niezależność od technologii 114 00:07:06,333 --> 00:07:08,875 pasuje do panujących tu warunków. 115 00:07:08,958 --> 00:07:11,833 Masz świetny system, według starej szkoły. 116 00:07:11,916 --> 00:07:15,250 Wielu ludzi użyłoby komputera, a ty masz segregator. 117 00:07:31,708 --> 00:07:36,458 Kolejny przystanek naszej radioaktywnej wycieczki leży 120 km dalej, 118 00:07:36,541 --> 00:07:37,875 na pustkowiu. 119 00:07:38,333 --> 00:07:42,250 Sowieci wysadzili tu setki bomb atomowych. 120 00:07:42,958 --> 00:07:45,125 Nie tylko po to, by testować broń. 121 00:07:45,458 --> 00:07:48,666 Czasem chcieli wykopać sporą dziurę. 122 00:07:49,041 --> 00:07:49,875 Jak ta. 123 00:07:50,625 --> 00:07:53,083 - To się nazywa jezioro. - Spore. 124 00:07:54,500 --> 00:07:57,541 Stworzono je w 1965 roku, 125 00:07:57,625 --> 00:07:59,791 wywołując podziemną eksplozję. 126 00:08:05,916 --> 00:08:08,541 Wybuch 10-krotnie silniejszy niż w Hiroszimie 127 00:08:10,458 --> 00:08:13,000 stworzył krater o szerokości 400 metrów 128 00:08:13,083 --> 00:08:14,666 i głębokości 100 metrów. 129 00:08:15,750 --> 00:08:18,625 Powstałe jezioro nazwano „Atomowym”. 130 00:08:18,833 --> 00:08:21,500 - Użyli radykalnych środków. - Bomby atomowej! 131 00:08:22,041 --> 00:08:24,083 To tylko nazwa! 132 00:08:25,291 --> 00:08:27,875 Oprowadza nas lokalny przewodnik. 133 00:08:28,583 --> 00:08:32,666 Konstantin mówi, że wybuch skaził brzegi jeziora i wodę, 134 00:08:33,458 --> 00:08:37,833 której promieniotwórczość stokrotnie przekracza radioaktywność wody pitnej. 135 00:08:38,791 --> 00:08:42,000 Rzecz jasna, Andy chce w niej popływać. 136 00:08:42,375 --> 00:08:45,208 Mam kąpielówki. Mogę popływać? 137 00:08:45,833 --> 00:08:47,416 Tak, to bezpieczne. 138 00:08:47,791 --> 00:08:51,208 - Nic nam nie grozi? - Tylko nie nurkujcie zbyt głęboko. 139 00:08:51,291 --> 00:08:56,500 Dlaczego? Więcej promieniowania? 140 00:08:56,583 --> 00:08:58,708 Tak, to problem. 141 00:09:00,625 --> 00:09:01,583 Problem? 142 00:09:02,500 --> 00:09:07,333 O dziwo, wędkarze łowią tu bez żadnych obaw. 143 00:09:08,375 --> 00:09:13,083 Zadam dziwne pytanie. Podobno pływają tu dwugłowe ryby... 144 00:09:13,750 --> 00:09:16,916 - To bujda? - U nas takie nie występują. 145 00:09:17,000 --> 00:09:18,791 Nie ma dwugłowych ryb? 146 00:09:18,875 --> 00:09:20,250 Nie. 147 00:09:20,750 --> 00:09:24,125 Andy nadal nalega na kąpiel, jednak wpierw 148 00:09:24,208 --> 00:09:26,583 miejscowi częstują nas pysznymi 149 00:09:26,666 --> 00:09:29,333 i potencjalnie toksycznymi rybami. 150 00:09:29,416 --> 00:09:30,708 Można je jeść? 151 00:09:30,791 --> 00:09:33,416 - To nic złego. - Nic złego? 152 00:09:36,000 --> 00:09:36,875 Boże. 153 00:09:37,375 --> 00:09:41,166 Nie wiem, czy mam ochotę skosztować trójokiej ryby-mutanta. 154 00:09:42,166 --> 00:09:44,583 Chyba wolałbym kiełbaskę. 155 00:09:45,625 --> 00:09:47,541 Choć raczej nie mam wyboru. 156 00:09:47,916 --> 00:09:50,625 Skosztuj pysznej, atomowej rybki. 157 00:09:55,916 --> 00:09:57,541 Zapij ją wódką. 158 00:09:58,041 --> 00:10:01,625 Tak, to na pewno zniweluje promieniotwórczość. 159 00:10:05,041 --> 00:10:05,875 Na zdrowie. 160 00:10:10,291 --> 00:10:12,541 - Jeszcze. Zwykle nie piję. - Smakuje? 161 00:10:12,625 --> 00:10:15,625 Nie, ale wolę później nie pamiętać, że tu pływałem. 162 00:10:18,291 --> 00:10:19,666 Na odwagę. 163 00:10:22,500 --> 00:10:23,416 O rany. 164 00:10:24,250 --> 00:10:26,666 W końcu Andy, a raczej wódka, 165 00:10:27,000 --> 00:10:29,125 przekonuje mnie na kąpiel. 166 00:10:29,208 --> 00:10:30,875 Tylko utrudniasz sprawę. 167 00:10:31,458 --> 00:10:32,750 To z ekscytacji. 168 00:10:33,333 --> 00:10:35,333 Czemu my to robimy? 169 00:10:35,875 --> 00:10:37,208 Bo możemy. 170 00:10:37,291 --> 00:10:41,708 Pamiętając o ostrzeżeniu Konstantina, trzymamy się blisko powierzchni, 171 00:10:41,791 --> 00:10:44,750 z dala od promieniotwórczego szlamu. 172 00:10:48,500 --> 00:10:49,666 Jak miło! 173 00:10:53,375 --> 00:10:54,250 Zrobiliśmy to! 174 00:10:55,625 --> 00:10:56,541 Piątka. 175 00:11:01,125 --> 00:11:03,291 Nie wiem, czy to przygoda, 176 00:11:03,375 --> 00:11:05,375 czy bezdenna głupota, 177 00:11:06,083 --> 00:11:09,625 ale dryfując na powierzchni wody czuję radość 178 00:11:10,125 --> 00:11:12,625 i chwilowy spokój. 179 00:11:13,416 --> 00:11:16,083 Może właśnie o to chodzi w mrocznej turystyce: 180 00:11:16,166 --> 00:11:21,041 o ucieczkę przed normalnością w poszukiwaniu piękna i niespodzianek. 181 00:11:24,333 --> 00:11:26,333 Z nowo nabytą odwagą 182 00:11:26,416 --> 00:11:29,416 kontynuujemy naszą atomową wycieczkę. Oto samo centrum poligonu, strefa zero, 183 00:11:33,458 --> 00:11:36,041 gdzie Rosjanie wysadzali swe bomby atomowe. 184 00:11:36,125 --> 00:11:39,375 Co groziłoby mi bez tego kombinezonu? 185 00:11:39,458 --> 00:11:42,000 Mógłbyś wdychać pył ze swoich butów. 186 00:11:42,083 --> 00:11:45,041 I co wtedy? Trafiłby do mojego ciała... 187 00:11:45,125 --> 00:11:49,458 Dostałby się do płuc i mógłby spowodować raka. 188 00:11:49,875 --> 00:11:52,250 Rak wywołany pyłem i promieniowaniem... 189 00:11:52,333 --> 00:11:54,625 - Są powiązane. - Czy ja tam zginę? 190 00:11:54,916 --> 00:11:57,166 Po prostu niczego nie wdychaj. 191 00:11:59,333 --> 00:12:02,541 - Mam za dużą głowę. - A ja przesadziłem z lakierem. 192 00:12:03,000 --> 00:12:04,458 To na pewno bezpieczne? 193 00:12:04,666 --> 00:12:06,291 - Tak. - Będzie dobrze. 194 00:12:06,375 --> 00:12:08,416 Wcale nie czuję zagrożenia. 195 00:12:08,916 --> 00:12:10,375 Jesteś tego pewien? 196 00:12:13,041 --> 00:12:16,500 Nasze papierowe kombinezony wcale mnie nie uspokajają. 197 00:12:16,583 --> 00:12:18,250 Zbliżamy się do strefy zero. 198 00:12:19,500 --> 00:12:23,791 Dokładnie tutaj zdetonowano pierwszą bombę atomową. 199 00:12:26,875 --> 00:12:31,791 Wybuch dorównywał mocą temu w Nagasaki, a był to dopiero początek. 200 00:12:32,875 --> 00:12:37,291 Sowieci zdetonowali tu 456 ładunków, 201 00:12:38,041 --> 00:12:41,958 porównywalnych rozmiarami do ponad 2500 bomb z Hiroszimy. 202 00:12:44,208 --> 00:12:48,916 Obszar zmienił się w jedno z najbardziej napromieniowanych miejsc na świecie. 203 00:12:50,458 --> 00:12:54,458 Pozostały tu jedynie dziwaczne, betonowe konstrukcje, 204 00:12:54,541 --> 00:12:56,750 które służyły monitorowaniu wybuchów. 205 00:12:58,250 --> 00:13:00,541 Mówiłeś, że to epicentrum. 206 00:13:00,625 --> 00:13:02,041 Co dokładnie, jezioro? 207 00:13:02,750 --> 00:13:03,875 Tak, to krater. 208 00:13:04,458 --> 00:13:06,375 Nie wierzę, że tak tu zielono. 209 00:13:06,458 --> 00:13:09,000 Jest tu sporo wody, ale to dziwne. 210 00:13:09,208 --> 00:13:11,333 Myślałem, że nic nie przetrwało. 211 00:13:11,916 --> 00:13:14,458 To jak oaza na pustyni. 212 00:13:16,791 --> 00:13:20,750 Andy, wyposażony w licznik Geigera, postanawia spróbować szczęścia, 213 00:13:20,833 --> 00:13:23,291 sprawdzając, jak mocno wzrośnie promieniowanie. 214 00:13:23,791 --> 00:13:25,250 Idzie w górę. 215 00:13:25,333 --> 00:13:27,250 Sześć, sześć i pół... 216 00:13:27,750 --> 00:13:29,000 6,29... 217 00:13:29,416 --> 00:13:30,250 Rośnie! 218 00:13:31,125 --> 00:13:32,083 Coraz bardziej. 219 00:13:32,166 --> 00:13:37,375 W strefach zamkniętych wokół Czarnobyla odczyty są 20-krotnie niższe. 220 00:13:37,916 --> 00:13:40,458 Niebezpieczeństwo napędza Andy'ego. 221 00:13:40,541 --> 00:13:41,875 Facet jest zachwycony. 222 00:13:41,958 --> 00:13:43,541 Czternaście! 223 00:13:43,625 --> 00:13:45,250 To najwyższy odczyt. 224 00:13:46,041 --> 00:13:47,166 Czternaście! 225 00:13:48,416 --> 00:13:50,250 Andy jest w atomowym niebie... 226 00:13:50,333 --> 00:13:51,250 Czternaście! 227 00:13:51,333 --> 00:13:53,375 ...a ja zaczynam się niepokoić. 228 00:13:53,916 --> 00:13:55,125 I to mi się podoba. 229 00:13:56,000 --> 00:13:58,500 - Po to tu jesteś. - Podekscytowałem się. 230 00:13:58,583 --> 00:14:03,041 - Widziałem. Jak dzieciak. - Tańczyłem? 231 00:14:03,541 --> 00:14:04,458 Tak. 232 00:14:04,541 --> 00:14:07,583 Przepraszam. Nie potrafię tańczyć. 233 00:14:10,250 --> 00:14:13,875 Wracamy na względnie bezpieczne tereny i zrzucamy kombinezony. 234 00:14:14,458 --> 00:14:16,958 Coś nie daje mi jednak spokoju. 235 00:14:17,375 --> 00:14:20,083 Co się stało z mieszkającymi tu ludźmi? 236 00:14:20,583 --> 00:14:24,500 Czytałem, że wiele wiosek zostało wystawionych na promieniowanie. 237 00:14:24,958 --> 00:14:28,583 Niektórych ludzi zmieniono wręcz w króliki doświadczalne. 238 00:14:28,958 --> 00:14:32,625 Na pewno wiele osób zostało napromieniowanych podczas testów. 239 00:14:32,708 --> 00:14:35,916 Wywoływało to wady wrodzone. 240 00:14:36,458 --> 00:14:39,750 Nie słyszałem o tym. 241 00:14:40,375 --> 00:14:43,125 Mówi się, że podczas eksplozji 242 00:14:43,208 --> 00:14:46,375 zachęcano ludzi do obserwacji. 243 00:14:46,458 --> 00:14:47,333 To prawda? 244 00:14:47,666 --> 00:14:49,625 Nic mi nie wiadomo, 245 00:14:49,708 --> 00:14:53,000 by ktokolwiek ucierpiał na skutek promieniowania, 246 00:14:53,083 --> 00:14:54,458 czy miał jakieś wady. 247 00:14:54,541 --> 00:14:55,958 Ktoś na pewno musiał. 248 00:14:56,333 --> 00:14:57,291 Na sto procent. 249 00:14:58,666 --> 00:15:03,208 Nie wiem, czy to przez barierę językową, czy jego posadę oficjalnego przewodnika, 250 00:15:03,291 --> 00:15:05,750 ale Konstantin nie chce przyznać, 251 00:15:05,833 --> 00:15:08,500 że ktokolwiek ucierpiał. 252 00:15:09,291 --> 00:15:14,291 Słyszeliśmy, że promieniowanie poważnie odbiło się na zdrowiu miejscowych. 253 00:15:16,333 --> 00:15:19,375 Zaprzeczenia Konstantina podsycają naszą ciekawość, 254 00:15:19,625 --> 00:15:22,000 a jako dziennikarz chcę wiedzieć więcej. 255 00:15:22,416 --> 00:15:25,250 Spotykam się z dr. Toleukhanem Nurmagambetowem, 256 00:15:25,333 --> 00:15:27,333 ordynatorem oddziału położniczego, 257 00:15:27,416 --> 00:15:29,250 który widzi sprawę inaczej. 258 00:15:29,708 --> 00:15:32,541 Po otwarciu poligonu badano siłę wiatru. 259 00:15:32,625 --> 00:15:34,041 Zakładano, 260 00:15:34,125 --> 00:15:40,541 że promieniowanie nie wydostanie się poza jego obszar. 261 00:15:41,041 --> 00:15:42,916 A jednak, przedostało się 262 00:15:44,541 --> 00:15:46,625 na okoliczne tereny. 263 00:15:46,708 --> 00:15:49,666 Choroby popromienne występują zatrważająco często. 264 00:15:50,458 --> 00:15:53,833 Lekarz mówi, że promieniowanie zabiło mu żonę i dziecko, 265 00:15:53,916 --> 00:15:56,750 więc nic dziwnego, że próbuje szerzyć prawdę. 266 00:15:57,458 --> 00:15:59,125 Nic się jednak nie zmieniło, 267 00:15:59,625 --> 00:16:01,583 co wywołuje u niego wściekłość. 268 00:16:01,666 --> 00:16:07,708 Gdy zobaczycie sierociniec, wszystko zrozumiecie. 269 00:16:10,625 --> 00:16:13,375 Lekarz nalega, byśmy odwiedzili sierociniec, 270 00:16:13,458 --> 00:16:15,708 w którym mieszkają porzucone dzieci. 271 00:16:15,791 --> 00:16:18,916 Wiele z nich ucierpiało wskutek promieniowania. 272 00:16:19,583 --> 00:16:23,333 Czuję się dość niekomfortowo. Jestem poruszony. 273 00:16:23,875 --> 00:16:26,375 Ja i Andy czujemy niepokój. 274 00:16:27,583 --> 00:16:32,000 Nie spodziewaliśmy się takiego obrotu naszej wycieczki. 275 00:16:45,666 --> 00:16:48,333 Obserwowanie zniszczonego krajobrazu to jedno, 276 00:16:48,416 --> 00:16:53,666 ale spojrzenie w twarz ofiarom promieniowania łamie serce. 277 00:16:56,416 --> 00:16:59,500 Ma pięć lat. Jest sparaliżowana i nie chodzi. 278 00:17:01,000 --> 00:17:01,958 Piękna. 279 00:17:06,750 --> 00:17:09,166 To miejsce wywołuje we mnie silne emocje. 280 00:17:09,375 --> 00:17:11,583 Widzę, że wpływa także na Andy'ego. 281 00:17:12,166 --> 00:17:15,041 Co teraz czujesz, Andy? 282 00:17:15,166 --> 00:17:16,000 Przygnębienie. 283 00:17:17,916 --> 00:17:20,250 Nie lubię patrzeć na cierpiące dzieci. 284 00:17:20,958 --> 00:17:24,583 Właśnie tego się bałem. Że zobaczę nieszczęśliwe dzieci, 285 00:17:24,666 --> 00:17:27,583 okropnie traktowane. Ale to piękne maluchy. 286 00:17:27,666 --> 00:17:31,291 To fantastyczne miejsce. 287 00:17:35,958 --> 00:17:39,000 Cieszysz się, że tu przyjechałeś? 288 00:17:40,916 --> 00:17:44,041 Pływaliśmy w jeziorze, żartowaliśmy sobie, 289 00:17:44,916 --> 00:17:47,958 dobrze się bawiliśmy. Nie widzę w tym nic złego. 290 00:17:48,041 --> 00:17:51,125 Ale to, że jesteśmy tutaj i możemy zobaczyć skutki... 291 00:17:51,833 --> 00:17:53,458 To ważna lekcja. 292 00:17:58,166 --> 00:17:59,166 Pa! 293 00:18:01,166 --> 00:18:04,000 Jeszcze nigdy nie widziałem czegoś takiego. 294 00:18:05,750 --> 00:18:08,041 Szukaliśmy tu przygody. 295 00:18:08,500 --> 00:18:13,000 Chcieliśmy wiedzieć, jak wygląda to miejsce 30 lat po zakończeniu testów. 296 00:18:13,666 --> 00:18:16,750 Nie sądziliśmy, że zobaczymy straszliwe skutki, 297 00:18:16,833 --> 00:18:19,250 z jakimi do dziś zmagają się mieszkańcy. 298 00:18:20,916 --> 00:18:23,625 Te chwile na zawsze pozostaną w mojej głowie. 299 00:18:27,625 --> 00:18:30,458 Pozostanę w Kazachstanie, 300 00:18:30,541 --> 00:18:33,000 przemierzając 2000 kilometrów na zachód. 301 00:18:40,416 --> 00:18:43,416 Bajkonur był niegdyś w centrum wyścigu kosmicznego. 302 00:18:44,041 --> 00:18:45,833 Był tak dobrze ukryty, 303 00:18:45,916 --> 00:18:49,250 że pojawił się na mapach dopiero po upadku ZSRR. 304 00:18:49,875 --> 00:18:52,125 Do teraz pozostaje zamkniętym miastem. 305 00:18:52,416 --> 00:18:54,041 Trudno się tu dostać, 306 00:18:54,458 --> 00:18:56,375 a strzegą go siły specjalne. 307 00:18:56,791 --> 00:18:59,875 To idealne miejsce dla mrocznego turysty. 308 00:19:00,375 --> 00:19:04,541 Chcę zobaczyć tę tajną placówkę na własne oczy. 309 00:19:05,916 --> 00:19:09,291 Obecnie Bajkonur jest pod dzierżawą Rosji, 310 00:19:09,500 --> 00:19:12,125 gdzie kraj wciąż prowadzi swój program kosmiczny. 311 00:19:12,416 --> 00:19:16,416 W 1961 roku wystrzelono stąd kosmonautę Jurija Gagarina, 312 00:19:16,500 --> 00:19:18,833 pierwszego człowieka na orbicie Ziemi, 313 00:19:18,916 --> 00:19:24,083 co pozwoliło ZSRR zostawić w tyle USA w kosmicznym wyścigu. 314 00:19:35,500 --> 00:19:38,291 Po latach całkowitej tajności, 315 00:19:38,375 --> 00:19:41,500 Bajkonur otworzył swoje drzwi 316 00:19:41,583 --> 00:19:44,666 dla niewielkiej liczby najzamożniejszych turystów, 317 00:19:45,208 --> 00:19:47,625 którzy płacą tysiące dolarów, 318 00:19:47,708 --> 00:19:51,125 by obserwować wystrzeliwanie w kosmos 300-tonowego pocisku. 319 00:19:53,791 --> 00:19:57,041 - Podoba ci się? - Bardzo. Mogę zobaczyć to z bliska. 320 00:19:57,125 --> 00:19:59,875 Jest tu co najwyżej setka ludzi. 321 00:19:59,958 --> 00:20:02,458 Lance, biznesmen z Ohio, czekał na tę chwilę pięć lat. 322 00:20:05,125 --> 00:20:09,875 Dlaczego ta rakieta i cała reszta tak bardzo cię kręcą? 323 00:20:10,333 --> 00:20:13,083 Pamiętam, że w czasach zimnej wojny 324 00:20:13,166 --> 00:20:16,458 rosyjska technologia rakietowa owiana była tajemnicą. 325 00:20:16,541 --> 00:20:19,083 Teraz mogę zobaczyć wszystko z bliska, 326 00:20:19,166 --> 00:20:22,291 nie sądziłem, że będzie mi to dane. 327 00:20:23,250 --> 00:20:24,083 Zaczyna się. 328 00:20:26,208 --> 00:20:28,375 - Widzisz to? - Wspaniałe uczucie. 329 00:20:30,000 --> 00:20:33,625 Teraz już wiesz, czemu czekałem na to od pięciu lat. 330 00:20:36,666 --> 00:20:40,250 Ogromna rakieta Sojuz zostaje przewieziona na miejsce startu, 331 00:20:40,750 --> 00:20:43,958 gotowa na misję do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. 332 00:20:44,416 --> 00:20:46,708 Lance to nie jedyny maniak kosmosu. 333 00:20:47,166 --> 00:20:49,166 Ludzie robią sobie zdjęcia. 334 00:20:51,291 --> 00:20:52,833 Niesamowita technologia. 335 00:20:53,291 --> 00:20:57,375 Rakieta wygląda jak wyjęta z filmu science fiction z lat 50., 336 00:20:57,916 --> 00:20:59,916 choć nic dziwnego. 337 00:21:00,541 --> 00:21:04,541 Lance mówi mi, że powstała na podstawie projektów z tamtych lat. 338 00:21:05,166 --> 00:21:08,083 Dla mnie to technologiczna prehistoria. 339 00:21:08,541 --> 00:21:11,875 Zastanawiam się, czy jej wykorzystywanie jest bezpieczne. 340 00:21:12,708 --> 00:21:15,791 Będziesz się denerwował podczas startu? Ja na pewno. 341 00:21:15,875 --> 00:21:16,833 To sporo paliwa. 342 00:21:17,416 --> 00:21:18,791 W środku trzech ludzi. 343 00:21:18,875 --> 00:21:20,500 Niepokoi mnie to. 344 00:21:21,625 --> 00:21:23,291 To 50-letni sprzęt. 345 00:21:23,750 --> 00:21:28,458 Myślę, że astronauci godzą się z myślą... 346 00:21:29,250 --> 00:21:31,625 że właśnie tak mogą zginąć. 347 00:21:32,500 --> 00:21:33,750 W niesamowitym stylu. 348 00:21:36,041 --> 00:21:40,750 Jednak taka bliskość rakiety jedynie potęguje moje zdenerwowanie. 349 00:21:41,708 --> 00:21:46,666 Rosyjski program kosmiczny w ostatnich latach przeszedł serię wypadków. 350 00:21:47,166 --> 00:21:51,083 Rakiety Proton-M zawodziły dziewięć razy w ciągu ostatniej dekady. 351 00:21:52,375 --> 00:21:54,166 Mój wewnętrzny mroczny turysta 352 00:21:54,250 --> 00:21:57,375 zastanawia się, czy będzie świadkiem wybuchu, 353 00:21:57,458 --> 00:21:59,166 czy startu rakiety. 354 00:21:59,541 --> 00:22:03,708 W końcu w historii nie brakuje kosmicznych katastrof. 355 00:22:05,000 --> 00:22:09,000 Boże, wahadłowiec Challenger wybuchł. 356 00:22:14,541 --> 00:22:19,000 Zwiedzanie rozpoczynamy od wystawy poświęconej programowi kosmicznemu. 357 00:22:19,750 --> 00:22:23,250 Dowiaduję się, że kosmonauta powinien być niski. 358 00:22:27,583 --> 00:22:28,750 Jesteś za wysoki. 359 00:22:33,750 --> 00:22:35,916 Jest za mała. 360 00:22:36,833 --> 00:22:37,791 Jezu! 361 00:22:39,250 --> 00:22:40,375 Niewygodnie. 362 00:22:41,250 --> 00:22:43,708 Moje 190 centymetrów wzrostu 363 00:22:43,791 --> 00:22:47,083 nie pozwoliłoby mi na podróż w kosmos. 364 00:22:47,166 --> 00:22:50,125 Kosmonauci spędzają dwa dni 365 00:22:50,208 --> 00:22:52,041 wciśnięci w tę maleńką kapsułę. 366 00:22:52,125 --> 00:22:53,916 Astronauta musi być tyci. 367 00:22:56,916 --> 00:22:59,416 Jakim trzeba być szaleńcem, by tego chcieć? 368 00:23:00,791 --> 00:23:01,833 Takim jak oni. 369 00:23:02,833 --> 00:23:06,041 Astronauci zjawiają się na konferencji prasowej. 370 00:23:06,625 --> 00:23:11,083 Bajkonur jest jedynym miejscem, z którego odbywają się załogowe loty. 371 00:23:11,625 --> 00:23:15,083 Rosyjscy i amerykańscy astronauci siedzą tu ramię w ramię. 372 00:23:15,166 --> 00:23:18,125 ...czwarty z członków amerykańskiej załogi 373 00:23:18,208 --> 00:23:21,166 nie tylko wspomoże zespół badawczy, 374 00:23:21,250 --> 00:23:23,666 ale i usprawni działanie stacji. 375 00:23:24,125 --> 00:23:27,958 Wszyscy zadają fachowe pytania. 376 00:23:28,416 --> 00:23:30,041 Jestem nieco zagubiony. 377 00:23:31,333 --> 00:23:34,875 Ktoś podaje mi jednak mikrofon i nie mogę się już wycofać. 378 00:23:34,958 --> 00:23:38,958 ...pozwoli nam osiągnąć nasze naukowe cele. 379 00:23:40,416 --> 00:23:43,708 Cześć, jestem David. Przyjechałem z Nowej Zelandii. 380 00:23:43,791 --> 00:23:46,416 Nie odpowiedzieliśmy na poprzednie pytanie. 381 00:23:46,875 --> 00:23:48,375 - Przepraszam. - Dziękuję. 382 00:23:49,625 --> 00:23:53,625 To nie był najjaśniejszy punkt mojej dziennikarskiej kariery. 383 00:23:53,708 --> 00:23:58,458 Postaram się zaznać jak najwięcej relaksu, przyglądając się naszej planecie. 384 00:23:59,416 --> 00:24:03,250 To znowu ja, najmocniej przepraszam. Bałem się, że skopię sprawę. 385 00:24:03,625 --> 00:24:06,083 Kosmos jest dla mnie tajemnicą. 386 00:24:06,166 --> 00:24:11,500 Co uważacie za główny cel waszych misji? 387 00:24:11,583 --> 00:24:14,833 Robimy to już od jakiegoś czasu, to ekscytujące, 388 00:24:14,916 --> 00:24:16,500 widziałem rakietę... 389 00:24:17,625 --> 00:24:19,000 ale po co to wszystko? 390 00:24:19,458 --> 00:24:23,208 Dziękuję za to głębokie pytanie. 391 00:24:24,208 --> 00:24:30,666 Moim ulubionym filmem o kosmosie jest Apollo 13. 392 00:24:31,208 --> 00:24:34,458 Głównego bohatera zagrał Tom Hanks. 393 00:24:34,875 --> 00:24:36,458 Był astronautą. 394 00:24:36,541 --> 00:24:40,041 Ktoś zadał mu podobne pytanie. 395 00:24:40,541 --> 00:24:44,500 Dlaczego program wciąż trwa, choć dotarliśmy już na księżyc? 396 00:24:44,916 --> 00:24:47,291 Jego wspaniała odpowiedź brzmi: 397 00:24:47,375 --> 00:24:49,583 „Pomyślcie, co by było, 398 00:24:49,875 --> 00:24:53,541 gdyby nikt nie poszedł w ślady Krzysztofa Kolumba”. 399 00:24:54,291 --> 00:24:57,083 Dla mnie to dostateczna motywacja. 400 00:24:59,375 --> 00:25:00,541 Przekonali mnie. 401 00:25:01,416 --> 00:25:05,583 Miałem swoje pytanie za naiwne, a o oni nazwali je głębokim. 402 00:25:10,500 --> 00:25:14,916 Za chwilę zobaczymy, jak astronauci żegnają się z rodzinami. 403 00:25:16,083 --> 00:25:19,041 Widząc ich w skafandrach, 404 00:25:19,125 --> 00:25:20,791 kilka metrów ode mnie, 405 00:25:21,208 --> 00:25:23,041 dostrzegam ich odwagę. 406 00:25:23,416 --> 00:25:26,791 To prawdziwi bohaterowie, zwłaszcza dla swoich dzieci, 407 00:25:26,875 --> 00:25:29,125 z którymi żegnają się przez szybę. 408 00:25:29,625 --> 00:25:31,916 To urocze. Ich rodziny... 409 00:25:32,458 --> 00:25:33,291 Cudowne. 410 00:25:33,958 --> 00:25:37,875 Trzeba być niesamowitą osobą, by wejść do starej rakiety, 411 00:25:37,958 --> 00:25:41,291 wypełnionej tonami płonącego paliwa. 412 00:25:46,000 --> 00:25:50,000 Pięć minut do startu, odbiór. 413 00:25:50,500 --> 00:25:53,000 Choć stoimy kilometr od rakiety, 414 00:25:53,083 --> 00:25:55,750 wydaje mi się, że to przerażająco blisko. 415 00:25:56,333 --> 00:25:57,791 Napięcie sięga zenitu. 416 00:25:57,875 --> 00:26:00,916 Bajkonur, została minuta. 417 00:26:01,000 --> 00:26:03,625 Na pokładzie wszystko gra. Gotowi do startu. 418 00:26:05,291 --> 00:26:08,041 Ciśnienie zbiornika zwiększone. 419 00:26:08,458 --> 00:26:09,625 Zasilanie wewnętrzne. 420 00:26:39,416 --> 00:26:42,791 Start jest wspaniały i ogłuszająco głośny. 421 00:26:42,875 --> 00:26:46,083 Czuję, że to wyjątkowa chwila. 422 00:26:46,875 --> 00:26:48,958 Nigdy czegoś takiego nie słyszałem. 423 00:26:49,791 --> 00:26:51,416 Jak szybko znika. 424 00:26:52,916 --> 00:26:55,708 Chciałem sprawdzić, co przyciąga ludzi 425 00:26:55,791 --> 00:26:58,125 w tak mało znane i niedostępne miejsce. 426 00:26:58,625 --> 00:27:01,000 Chyba już wiem. 427 00:27:01,083 --> 00:27:01,916 Niesamowite. 428 00:27:02,000 --> 00:27:04,333 Było lepiej, niż się spodziewałem. 429 00:27:04,750 --> 00:27:06,833 Bałem się, że wszystko wybuchnie. 430 00:27:06,916 --> 00:27:09,583 Dobrze, że nikt nie zginął. Wszyscy żyją. 431 00:27:09,666 --> 00:27:11,041 Są na orbicie. 432 00:27:13,750 --> 00:27:14,583 Proszę. 433 00:27:17,583 --> 00:27:21,291 Nie wiedziałem, czemu ludzie podróżują, by zobaczyć rakietę, 434 00:27:21,375 --> 00:27:22,500 ale teraz rozumiem. 435 00:27:23,291 --> 00:27:25,000 Na zdrowie. 436 00:27:31,125 --> 00:27:35,166 Po czterech godzinach w samochodzie i dwóch lotach samolotem 437 00:27:35,250 --> 00:27:37,250 docieram do Turkmenistanu. 438 00:27:40,000 --> 00:27:42,500 Dawna sowiecka republika zyskała złą sławę 439 00:27:42,583 --> 00:27:46,083 jednego z najbardziej odseparowanych i represyjnych reżimów świata. 440 00:27:46,875 --> 00:27:48,333 Nie ustępuje Korei Północnej. 441 00:27:49,250 --> 00:27:51,833 Zwykle jest zamknięta przed resztą świata, 442 00:27:51,916 --> 00:27:54,041 a dziennikarze są niemile widziani. 443 00:27:54,833 --> 00:27:56,791 Wybieram się tu jednak 444 00:27:56,875 --> 00:27:59,583 w czasie mało znanych zawodów sportowych, 445 00:28:00,208 --> 00:28:02,833 Asian Indoor & Martial Arts Games. 446 00:28:04,791 --> 00:28:09,958 Przedostanę się do kraju, udając dziennikarza sportowego z Nowej Zelandii. 447 00:28:10,958 --> 00:28:14,000 Panie i panowie, witamy na lotnisku w Aszchabadzie. 448 00:28:14,791 --> 00:28:18,666 Chcę sprawdzić, jak wygląda życie w tym pustelniczym królestwie. 449 00:28:19,208 --> 00:28:23,791 Poprosiłem też o wywiad z prezydentem, choć raczej nie mam na to szans. 450 00:28:24,500 --> 00:28:28,916 Aszchabad opisuje się jako mieszankę Las Vegas i Korei Północnej, 451 00:28:29,458 --> 00:28:32,208 i trudno się z tym nie zgodzić. 452 00:28:33,083 --> 00:28:35,500 Coś jednak jest nie tak. 453 00:28:37,458 --> 00:28:41,000 W mieście odbywają się podobno wielkie zawody sportowe, 454 00:28:41,083 --> 00:28:42,916 a niemal zupełnie tu pusto. 455 00:28:44,541 --> 00:28:47,208 Luksusowe miasteczko sportowe świeci pustkami, 456 00:28:48,083 --> 00:28:53,250 nie licząc ochroniarzy i urzędników, przyglądających się naszemu przyjazdowi. 457 00:28:54,583 --> 00:28:58,375 Gdy docieram do hotelu, zaczynam odczuwać lekką paranoję. 458 00:29:04,166 --> 00:29:06,750 Dźwięk mikrofonu. 459 00:29:10,833 --> 00:29:12,791 I znowu. 460 00:29:13,666 --> 00:29:17,291 To dość... Wyraźnie słyszałem mikrofon. 461 00:29:17,750 --> 00:29:19,750 Włączyli go i wyłączyli. 462 00:29:19,833 --> 00:29:21,125 Jakie to dziwne! 463 00:29:24,625 --> 00:29:28,791 Trudno nie poddać się paranoi w kraju rządzonym przez kogoś takiego, 464 00:29:28,875 --> 00:29:31,375 jak prezydent Gurbanguly Berdimuhamedow. 465 00:29:32,416 --> 00:29:35,958 Ten człowiek wielu talentów, były dentysta i obecny dyktator, 466 00:29:36,041 --> 00:29:38,916 ściśle kontroluje media i swój wizerunek, 467 00:29:39,750 --> 00:29:42,750 nieważne, czy przybiera rolę zabójczego nożownika, 468 00:29:43,416 --> 00:29:45,875 czy miłośnika zwierząt. 469 00:29:46,875 --> 00:29:50,625 Jest także muzykiem. Pisze i gra własne piosenki, 470 00:29:51,416 --> 00:29:53,625 a jego solówki wymiatają tak bardzo, 471 00:29:54,083 --> 00:29:56,625 że wymykają się ludzkiemu wzrokowi. 472 00:30:01,291 --> 00:30:02,958 Nie lubi jednak krytyki. 473 00:30:04,666 --> 00:30:09,583 Przez ostatnie 20 lat, ludzi wyrażających własne zdanie, w tym dziennikarzy, 474 00:30:09,666 --> 00:30:13,375 czekało więzienie, sąd i rzekome tortury. 475 00:30:18,250 --> 00:30:21,750 Prezydent jest przerażającą, ale i fascynującą postacią. 476 00:30:21,833 --> 00:30:25,375 Budzi we mnie lęk, ale mam nadzieję, że przyjdzie na zawody. 477 00:30:26,291 --> 00:30:30,083 Mój rosyjski przewodnik, Aziz, opowie mi co nieco o tym kraju. 478 00:30:30,541 --> 00:30:31,791 Był tu już wcześniej. 479 00:30:32,041 --> 00:30:34,750 Jeśli podczas filmowania zechcę... 480 00:30:35,250 --> 00:30:39,208 porozmawiać z kimś na ulicy 481 00:30:39,291 --> 00:30:43,333 i skrytykować reżim albo rząd... 482 00:30:43,416 --> 00:30:46,750 Lepiej tego nie rób. Jeśli powiesz coś krytycznego, 483 00:30:47,333 --> 00:30:51,250 sprowadzisz kłopoty na tych ludzi, 484 00:30:51,333 --> 00:30:53,666 na miejscowych. 485 00:30:53,916 --> 00:30:57,000 Czytałem, że pokoje i telefony mogą być na podsłuchu. 486 00:30:57,458 --> 00:31:00,250 Mnie również 487 00:31:01,291 --> 00:31:03,041 przed tym ostrzegano. Moja paranoja się pogłębia. 488 00:31:06,708 --> 00:31:10,791 Mam nadzieję, że nie obrażę prezydenta przez sen. 489 00:31:15,000 --> 00:31:18,750 Rano robię coś zupełnie dla mnie nowego. 490 00:31:19,291 --> 00:31:20,750 Szukam podsłuchu. 491 00:31:21,291 --> 00:31:24,833 Opieram się na kiepskich filmach szpiegowskich. 492 00:31:25,333 --> 00:31:28,250 Uwielbiam prezydenta Turkmenistanu. 493 00:31:28,333 --> 00:31:29,750 To przystojny mężczyzna. 494 00:31:30,916 --> 00:31:33,791 Nie mogę się doczekać, aż go zobaczę. Jakie wygodne mają tu łóżka. 495 00:31:40,041 --> 00:31:42,875 Przeszukałem każdy kąt. Żadnych pluskiew. 496 00:31:42,958 --> 00:31:44,166 Tak sądzę. 497 00:31:44,625 --> 00:31:45,583 Dobrze wiedzieć. 498 00:31:45,666 --> 00:31:46,958 Szpieg ze mnie żaden. 499 00:31:47,041 --> 00:31:51,416 Pora powrócić do roli dziennikarza sportowego i wyjść z hotelu. 500 00:31:53,000 --> 00:31:55,500 Kompleks wybudowano specjalnie na zawody. 501 00:31:56,500 --> 00:31:59,083 Kosztował pięć miliardów dolarów. 502 00:32:00,208 --> 00:32:04,083 Co niebywałe, to więcej niż koszty igrzysk w Rio. 503 00:32:05,583 --> 00:32:09,375 Do Rio zjechało się 400 tysięcy zagranicznych turystów. 504 00:32:09,458 --> 00:32:11,625 Jak widać, tu jest zupełnie inaczej. 505 00:32:13,500 --> 00:32:15,333 Prawie pusto. 506 00:32:15,416 --> 00:32:18,416 Czuję się jak jedyny zagraniczny turysta, 507 00:32:19,333 --> 00:32:20,916 a to niedobrze, 508 00:32:21,041 --> 00:32:25,125 skoro igrzyska zaczęły się jeszcze przed ceremonią otwarcia. 509 00:32:26,666 --> 00:32:28,375 Boję się, że inni reporterzy 510 00:32:28,458 --> 00:32:32,333 z łatwością dostrzegą, że nie znam się na zapasach. 511 00:32:37,583 --> 00:32:39,166 Nie było się czym martwić. 512 00:32:39,291 --> 00:32:40,791 Dziennikarzy też nie ma. 513 00:32:42,583 --> 00:32:47,333 Zero mediów. Ciekawe, ilu zjawi się kibiców. 514 00:32:47,916 --> 00:32:50,125 Spodziewali się 100 tysięcy ludzi? 515 00:32:50,208 --> 00:32:52,375 Później zeszli chyba do 30 tysięcy. 516 00:32:53,625 --> 00:32:57,833 Chyba obsadzili trybuny uczniami. 517 00:32:58,708 --> 00:33:00,583 Noszą identyczne mundurki. 518 00:33:03,666 --> 00:33:06,625 Na widowni dostrzegam też wiele kobiet. 519 00:33:07,416 --> 00:33:12,500 Widać, że tradycyjne zapasy mają w Turkmenistanie sporo fanek. 520 00:33:12,958 --> 00:33:14,958 A może chodzi tu o coś innego. 521 00:33:15,875 --> 00:33:19,250 Trzeba się pilnować, bo nie wiadomo, kto słucha. 522 00:33:21,416 --> 00:33:25,375 Wyjeżdżam poza Aszchabad i jego ścisłą ochronę, 523 00:33:25,458 --> 00:33:28,791 by sprawdzić, czy za miastem panuje luźniejsza atmosfera. 524 00:33:31,041 --> 00:33:34,958 Najlepszą wymówką będzie zwiedzanie znanej atrakcji. 525 00:33:35,916 --> 00:33:39,250 Wrota Piekieł to ogromny płonący krater. 526 00:33:39,958 --> 00:33:44,250 Wykonujący odwierty Sowieci, chcąc zapobiec wyciekowi metanu, 527 00:33:44,333 --> 00:33:46,041 podpalili ropę, 528 00:33:46,500 --> 00:33:49,166 która płonie nadal od 40 lat. 529 00:33:50,500 --> 00:33:53,041 Aziz także jest chętny na wycieczkę. 530 00:33:53,500 --> 00:33:57,458 Ma ciekawy, choć nieco dziwaczny plan zwiedzania. 531 00:33:58,291 --> 00:33:59,958 Cieszysz się na wycieczkę? 532 00:34:00,041 --> 00:34:04,625 Zawsze chciałem coś ugotować na ogniu piekielnym. 533 00:34:04,708 --> 00:34:06,916 Pora spełnić marzenie. 534 00:34:07,625 --> 00:34:10,583 Co powinniśmy przyrządzić? 535 00:34:10,666 --> 00:34:11,500 Omlet? 536 00:34:11,583 --> 00:34:12,541 Co chcesz. 537 00:34:13,166 --> 00:34:17,875 Nie mamy jajek, ale Aziz przyniósł kilka przekąsek, na których poćwiczymy. 538 00:34:17,958 --> 00:34:19,500 Wkładamy do krateru... 539 00:34:22,041 --> 00:34:23,166 Uwaga! 540 00:34:23,708 --> 00:34:24,708 To nie ryba! 541 00:34:25,458 --> 00:34:26,291 Spadły. 542 00:34:27,708 --> 00:34:29,708 Utrzymałem to przez pięć sekund. 543 00:34:30,166 --> 00:34:33,708 Do ugotowania jajka potrzeba co najmniej dwóch minut. 544 00:34:34,166 --> 00:34:35,000 No nie wiem. 545 00:34:37,458 --> 00:34:41,416 Jednak gdy docieramy do autobusu, z naszych planów zostają nici. 546 00:34:41,500 --> 00:34:44,750 - Z tym będzie problem. - Rozmawiałem z przełożonym... 547 00:34:44,833 --> 00:34:49,125 Słyszymy, że prezydent odciął miasto 548 00:34:49,208 --> 00:34:52,791 od reszty kraju i dziennikarze nie mogą go opuścić. 549 00:34:55,041 --> 00:34:58,875 Na pocieszenie urzędnicy obwożą nas po mieście. 550 00:34:59,375 --> 00:35:03,041 Podziwiamy cenne pomniki zbudowane na cześć prezydenta. 551 00:35:03,583 --> 00:35:05,000 Możecie nagrywać, 552 00:35:05,500 --> 00:35:07,833 - ale beze mnie. - Nie filmować ciebie? 553 00:35:08,541 --> 00:35:12,750 Nie wolno nam nawet filmować miejscowych, w tym naszego kierowcy. 554 00:35:13,208 --> 00:35:15,083 Możecie filmować miasto. Te budynki robią wrażenie. 555 00:35:17,500 --> 00:35:19,708 Wszystkie są z białego marmuru. 556 00:35:19,791 --> 00:35:21,041 Doprawdy? 557 00:35:21,583 --> 00:35:24,333 Poza miłością do białego marmuru, 558 00:35:24,416 --> 00:35:28,916 prezydent wykazuje się dziecinną obsesją na punkcie bicia rekordów Guinnessa. 559 00:35:29,208 --> 00:35:31,833 Aszchabad posiada oczywiście 560 00:35:31,916 --> 00:35:35,166 największą na świecie liczbę budynków z białego marmuru. 561 00:35:35,250 --> 00:35:37,833 To siedziba naszej telewizji. 562 00:35:37,916 --> 00:35:40,500 Także trafiła do księgi rekordów. 563 00:35:41,125 --> 00:35:43,416 Wieżę nagrodzono w kategorii 564 00:35:43,500 --> 00:35:46,125 „największej gwieździstej konstrukcji”. 565 00:35:46,208 --> 00:35:47,958 Niebywałe. Co to? 566 00:35:48,041 --> 00:35:50,541 Koło widokowe. Jak w Londynie. 567 00:35:50,625 --> 00:35:54,166 I zwycięski budynek w zaciekłej walce o tytuł 568 00:35:54,250 --> 00:35:56,375 „największego zadaszonego koła”. 569 00:35:56,458 --> 00:35:59,791 Czy to wszystko zbudowano dla mieszkańców? 570 00:35:59,875 --> 00:36:02,958 Dlaczego...? O mój Boże. 571 00:36:03,041 --> 00:36:05,208 Po co to wszystko zbudowano? 572 00:36:07,541 --> 00:36:09,750 Nie szczędzili środków. 573 00:36:10,333 --> 00:36:11,583 To pokaz siły. 574 00:36:12,041 --> 00:36:13,458 Tak, o to tu chodzi. 575 00:36:16,125 --> 00:36:18,833 Fontanny na pustyni symbolizują potęgę, 576 00:36:19,458 --> 00:36:23,875 jednak nic nie może się równać ze złotym posągiem prezydenta 577 00:36:23,958 --> 00:36:27,583 jadącego na koniu po szczycie góry lodowej. 578 00:36:32,000 --> 00:36:35,708 Dziwnie się to ogląda. Nikogo tu nie ma. 579 00:36:36,333 --> 00:36:40,458 Pobudowali tu tyle rzeczy, i dla kogo? 580 00:36:41,750 --> 00:36:44,583 Chciałem zobaczyć pustelnicze królestwo, 581 00:36:45,041 --> 00:36:48,333 a utknąłem w pustym mieście z marmuru. 582 00:36:49,166 --> 00:36:51,916 Wieczorem czeka mnie otwarcie igrzysk 583 00:36:52,000 --> 00:36:55,916 i szansa, by ujrzeć człowieka, który to wszystko zbudował. 584 00:36:56,625 --> 00:37:00,291 Jednak w hotelu moje plany biorą w łeb. 585 00:37:05,583 --> 00:37:07,125 Kurwa, co za ból. 586 00:37:07,750 --> 00:37:10,541 Przypadkowo stłukłem lustro, 587 00:37:10,625 --> 00:37:13,083 poważnie raniąc sobie dłoń. 588 00:37:13,166 --> 00:37:14,208 To naprawdę boli. 589 00:37:15,875 --> 00:37:18,416 Ręka mocno krwawi, a ja zwijam się z bólu. 590 00:37:20,875 --> 00:37:23,583 Trafiam na pogotowie, z Azizem w roli tłumacza. 591 00:37:25,958 --> 00:37:29,166 Miałem jedyną szansę na zobaczenie prezydenta, 592 00:37:29,666 --> 00:37:30,875 a jestem w szpitalu. 593 00:37:33,000 --> 00:37:35,208 Wtedy robi się dziwnie. 594 00:37:35,291 --> 00:37:37,916 Myślałem, że dostanę znieczulenie. 595 00:37:38,000 --> 00:37:42,083 Zamiast tego podano mi ketaminę, środek uspokajający i psychodelik, 596 00:37:42,166 --> 00:37:44,166 a następnie wypisano. 597 00:37:44,250 --> 00:37:46,875 - Jak się czujesz? - Dobrze. 598 00:37:47,541 --> 00:37:49,750 Przechodzę z agonii w ekstazę. 599 00:37:51,541 --> 00:37:54,041 Ceremonia zaczyna się za sześć minut. 600 00:37:54,333 --> 00:37:58,875 To moja ostatnia szansa na zobaczenie prezydenta, 601 00:37:58,958 --> 00:38:00,541 o ile się tam dostanę. 602 00:38:12,750 --> 00:38:13,583 To tam? Dziękuję. 603 00:38:25,833 --> 00:38:29,083 Docieram w samą porę, na przemówienie prezydenta. 604 00:38:29,541 --> 00:38:31,958 Oto on, we własnej osobie. 605 00:38:32,541 --> 00:38:35,166 Prezydent Gurbanguly Berdimuhamedow, 606 00:38:35,250 --> 00:38:37,125 który rządzi tym wszystkim. 607 00:38:37,666 --> 00:38:38,875 Drodzy przyjaciele, 608 00:38:39,625 --> 00:38:45,958 uznaję nasze igrzyska za otwarte! 609 00:38:56,416 --> 00:38:59,250 Ceremonia otwarcia jest naprawdę ekstrawagancka 610 00:38:59,541 --> 00:39:00,958 i, niespodzianka, 611 00:39:01,375 --> 00:39:04,291 droższa niż ta na igrzyskach w Rio. 612 00:39:07,250 --> 00:39:09,541 Nie wiem, czy to nie wina leków, 613 00:39:09,750 --> 00:39:11,875 ale to totalny odjazd. 614 00:39:29,875 --> 00:39:31,833 Czyste szaleństwo. 615 00:39:32,458 --> 00:39:33,791 Po trzech godzinach... tak, właśnie tylu... 616 00:39:35,791 --> 00:39:37,458 docieramy do finału, 617 00:39:37,875 --> 00:39:41,250 zapalenia ognia olimpijskiego w wykonaniu konnego jeźdźca. 618 00:39:42,000 --> 00:39:43,208 Dajesz, koniku. 619 00:39:44,291 --> 00:39:45,375 Na górę! 620 00:39:45,666 --> 00:39:46,833 Katastrofa. 621 00:39:47,291 --> 00:39:49,583 Nie chce podskoczyć. 622 00:39:49,916 --> 00:39:52,041 Nie wytrzymam, to straszne. 623 00:39:52,833 --> 00:39:54,791 Boję się o przyszłość konia 624 00:39:55,125 --> 00:39:56,250 i jego jeźdźca. 625 00:39:56,333 --> 00:39:57,625 Jezu. 626 00:39:58,250 --> 00:40:02,041 Trwa to już za długo. Organizatorzy przechodzą do planu B. 627 00:40:08,125 --> 00:40:09,208 Dzięki Bogu. 628 00:40:14,666 --> 00:40:16,000 Igrzyska otwarte! 629 00:40:16,708 --> 00:40:18,666 Zaczynam jednak trzeźwieć. 630 00:40:19,541 --> 00:40:24,000 Myślę, że pieniądze można by wydać na miliony innych sposobów. 631 00:40:24,750 --> 00:40:27,166 40 tysięcy z nich siedzi na trybunach. 632 00:40:32,458 --> 00:40:34,333 Muszę skrócić swoją wycieczkę 633 00:40:34,416 --> 00:40:37,666 i opuścić Aszchabad, by opatrzyć porządnie dłoń. 634 00:40:37,750 --> 00:40:41,583 Porzuciłem wszelką nadzieję na spotkanie z prezydentem. 635 00:40:42,333 --> 00:40:43,458 Jednak krótki pobyt 636 00:40:43,541 --> 00:40:47,541 w tym dziwnym, skrytym państwie z obsesją na punkcie kół widokowych 637 00:40:47,625 --> 00:40:49,041 wywarł na mnie wrażenie. 638 00:40:50,708 --> 00:40:53,875 Kilka dni później Aziz wysyła mi film. 639 00:40:54,583 --> 00:40:58,000 Udało mu się wymknąć z miasta, odwiedził Wrota Piekieł 640 00:40:58,083 --> 00:40:59,666 i ugotował w nich jajka. 641 00:41:03,458 --> 00:41:07,791 Mam szczęście, że udało mi się odwiedzić Turkmenistan i z niego wyjechać. 642 00:41:08,458 --> 00:41:13,958 Odkryłem, że czasem najlepsza w mrocznej turystyce jest świadomość, 643 00:41:14,333 --> 00:41:16,583 jak dobrze mamy u siebie.