1 00:00:06,341 --> 00:00:10,721 Wat wij de wereldeconomie noemen, bestaat al lang. 2 00:00:11,430 --> 00:00:14,933 Hier zien we vroege handelaren die een prijs bepalen voor... 3 00:00:15,434 --> 00:00:16,894 Knuppels misschien? 4 00:00:17,811 --> 00:00:22,649 Het werd een beetje beschaafder toen we 'geld' uitvonden. 5 00:00:24,234 --> 00:00:26,695 Je denkt misschien dat je weet wat geld is. 6 00:00:28,322 --> 00:00:29,406 Maar is dat zo? 7 00:00:31,450 --> 00:00:33,410 We proberen het de hele tijd te krijgen. 8 00:00:33,494 --> 00:00:37,122 Maar waar komt dat goddelijke vertrouwen in een papiertje vandaan? 9 00:00:37,915 --> 00:00:39,458 Heeft het intrinsieke waarde? 10 00:00:40,167 --> 00:00:41,752 Of is het een grote leugen, 11 00:00:41,877 --> 00:00:44,463 zoals zo'n bon van je kind voor een massage? 12 00:00:44,963 --> 00:00:46,423 Het geheim achter geld 13 00:00:46,507 --> 00:00:49,259 is het grote raadsel in het middelpunt van de economie. 14 00:00:50,719 --> 00:00:52,012 We gebruiken het elke dag. 15 00:00:52,763 --> 00:00:57,559 Maar heb je je ooit afgevraagd waarom dit niet geld symboliseert, 16 00:00:57,768 --> 00:00:59,061 maar dit wel? 17 00:00:59,937 --> 00:01:00,854 Of zelfs... 18 00:01:01,188 --> 00:01:04,233 IS GELD ONZIN? 19 00:01:05,734 --> 00:01:09,112 Of je het leuk vindt of niet, we zijn allemaal verbonden door geld. 20 00:01:09,905 --> 00:01:15,828 Ik ben Kal Penn en ik verken dit grote beest dat de wereldeconomie heet. 21 00:01:20,707 --> 00:01:22,668 ERGENS 22 00:01:22,751 --> 00:01:25,087 IN DE APPALACHEN 23 00:01:25,504 --> 00:01:27,297 HEL IS VOOR EEUWIG 24 00:01:27,923 --> 00:01:29,466 Wat als je niemand vertrouwt? 25 00:01:31,134 --> 00:01:33,470 Wat als je denkt dat geloof in geld gevaarlijk is? 26 00:01:33,554 --> 00:01:34,763 WAARSCHUWING - GEEN TOEGANG 27 00:01:34,847 --> 00:01:38,183 Zo gevaarlijk dat je denkt dat je erdoor zult sterven. 28 00:01:39,560 --> 00:01:43,355 Dan lijk je op paraatheidsdeskundigen Jane en Rick Austin. 29 00:01:45,274 --> 00:01:48,402 Ze hebben dit geïsoleerde, verborgen huis gebouwd, 30 00:01:48,485 --> 00:01:51,446 om zich voor te bereiden op een wereldwijde financiële crisis. 31 00:01:53,323 --> 00:01:56,201 Als de financiële wereld volledig instort... 32 00:01:56,285 --> 00:01:57,327 PARAATHEIDSDESKUNDIGE 33 00:01:57,411 --> 00:01:59,246 ...maken mensen zich eerst druk om eten. 34 00:01:59,872 --> 00:02:02,541 Tachtig procent van de mensen sterft in de eerste twee maanden. 35 00:02:03,458 --> 00:02:06,545 Mensen vermoorden elkaar en eten elkaar op. 36 00:02:07,170 --> 00:02:08,046 Dus... 37 00:02:12,593 --> 00:02:15,220 De mensen die overblijven, 38 00:02:16,346 --> 00:02:19,016 die 20 procent zijn mensen die zelfvoorzienend zijn 39 00:02:19,725 --> 00:02:22,978 en door en door slechte psychopaten. 40 00:02:23,061 --> 00:02:23,896 Jullie zijn voorbereid. 41 00:02:23,979 --> 00:02:25,939 We zijn overal op voorbereid. 42 00:02:25,981 --> 00:02:26,982 Ja. 43 00:02:29,026 --> 00:02:31,153 Rick en Jane lieten iedereen achter 44 00:02:31,236 --> 00:02:33,906 om alles wat ze nodig hebben te verbouwen. 45 00:02:34,698 --> 00:02:37,826 Als het misgaat, trekken ze zich terug 46 00:02:37,910 --> 00:02:39,703 en zijn ze volledig zelfvoorzienend. 47 00:02:40,996 --> 00:02:43,749 Dit is de geheime tuin van overleving. 48 00:02:46,752 --> 00:02:48,337 Ik noem die zo, 49 00:02:48,420 --> 00:02:50,505 omdat alles gecamoufleerd is. 50 00:02:52,257 --> 00:02:53,800 Mensen herkennen eten niet, 51 00:02:53,884 --> 00:02:56,637 tenzij het een etiket heeft en in een pakje zit. 52 00:02:56,720 --> 00:02:58,555 Je ziet dit en denkt: 53 00:02:58,639 --> 00:03:00,724 dit huis is verlaten. 54 00:03:00,807 --> 00:03:03,602 Hier is niemand. Niks te zien. Je gaat verder. 55 00:03:03,685 --> 00:03:04,937 Het is zo ontworpen 56 00:03:05,020 --> 00:03:06,271 -met een doel. -Ja. 57 00:03:07,564 --> 00:03:09,066 Als er geen stroom is, 58 00:03:09,149 --> 00:03:12,444 kun je niet met geld eten kopen, omdat er geen eten is. 59 00:03:14,071 --> 00:03:17,991 Alles wat we hier hebben, is ons betaalmiddel. 60 00:03:18,909 --> 00:03:21,328 Doen jullie dit vanwege een gebrek aan vertrouwen 61 00:03:21,411 --> 00:03:23,372 -in de dollar? -Ja. 62 00:03:24,081 --> 00:03:26,291 Die is alleen waard wat mensen hem waard vinden. 63 00:03:26,375 --> 00:03:28,543 Misschien is hij straks niks meer waard. 64 00:03:30,796 --> 00:03:33,006 Waarom kozen Rick en Jane voor dit leven? 65 00:03:34,091 --> 00:03:36,677 Waarom laten ze restaurants en winkels links liggen 66 00:03:36,760 --> 00:03:39,888 om uren te werken voor hun basisbehoeften? 67 00:03:41,181 --> 00:03:42,474 Ik duik de koelkast in... 68 00:03:42,557 --> 00:03:44,851 -Oké. -...en het wordt leuk. 69 00:03:46,186 --> 00:03:50,065 Jane werkte jarenlang op een kantoor, maar, net als veel Amerikanen, 70 00:03:50,148 --> 00:03:53,610 kregen zij en Rick te maken met de crisis van 2008. 71 00:03:54,444 --> 00:03:56,154 Nu is ze Survivor Jane. 72 00:03:56,780 --> 00:03:59,199 En tegenwoordig maakt ze haar eigen geitenkaas. 73 00:03:59,741 --> 00:04:02,869 We waren net als de meeste consumenten. 74 00:04:02,953 --> 00:04:03,954 PARAATHEIDSDESKUNDIGE 75 00:04:04,037 --> 00:04:07,249 We kochten en werkten. 76 00:04:07,332 --> 00:04:09,751 Wat onze aandacht greep, 77 00:04:09,835 --> 00:04:11,628 was de instorting van de huizenmarkt. 78 00:04:12,337 --> 00:04:15,799 We hadden veel geld betaald voor een huis in een afgesloten wijk, 79 00:04:15,882 --> 00:04:18,010 zodat we in een goede buurt zaten. 80 00:04:18,093 --> 00:04:22,514 In die wijk ging men huizen aan meerdere gezinnen verhuren. 81 00:04:22,764 --> 00:04:24,474 De misdaad steeg 82 00:04:24,558 --> 00:04:26,852 en de buurt ging achteruit. 83 00:04:27,102 --> 00:04:28,603 En toen de beurs 84 00:04:29,146 --> 00:04:30,313 vlak daarna. 85 00:04:30,397 --> 00:04:34,401 Ik verloor $7000 per maand aan pensioen. 86 00:04:34,609 --> 00:04:35,569 Dat is veel geld. 87 00:04:35,652 --> 00:04:37,779 -Dat was veel voor mij... -Voor de meesten. 88 00:04:37,863 --> 00:04:39,489 -...want ik had lang gewerkt. -Ja. 89 00:04:39,573 --> 00:04:41,867 En men zei dat 90 00:04:43,326 --> 00:04:46,413 ik moest stoppen of sterven. 91 00:04:46,705 --> 00:04:49,166 Alleen zo kon ik aan mijn pensioengeld komen. 92 00:04:49,249 --> 00:04:52,836 -Wauw. -Dus we sprongen in het diepe 93 00:04:53,378 --> 00:04:55,380 en vertrokken. 94 00:04:56,006 --> 00:04:57,507 We wonen in de bergen, 95 00:04:57,591 --> 00:05:01,094 dus we verspreiden onze boodschap via een YouTube-kanaal. 96 00:05:01,178 --> 00:05:05,724 Zoals je ziet, hoeft een huis ver weg van alles er niet zo uit te zien. 97 00:05:06,308 --> 00:05:09,394 Ik heb elk onderdeel van dit huis ontworpen en gebouwd. 98 00:05:09,728 --> 00:05:12,606 Ik heb een billenkraan gebouwd. 99 00:05:12,689 --> 00:05:14,441 Dat is een draagbaar bidet. 100 00:05:14,983 --> 00:05:17,736 Daardoor heb je geen toiletpapier meer nodig. 101 00:05:18,070 --> 00:05:21,198 We wonen ver van de bewoonde wereld, maar we overleven niet. 102 00:05:21,406 --> 00:05:22,657 We leven. 103 00:05:23,575 --> 00:05:25,952 -Ik ging altijd naar de winkels. -Ja. 104 00:05:26,036 --> 00:05:27,329 Dat kon niet meer. 105 00:05:27,412 --> 00:05:29,456 Ik moest uitzoeken hoe ik make-up maakte. 106 00:05:29,539 --> 00:05:31,083 -Ja. -Ik zal eerlijk zijn. 107 00:05:31,166 --> 00:05:32,584 Dit is niet au naturel. 108 00:05:32,667 --> 00:05:34,753 Er moet geverfd worden. 109 00:05:34,836 --> 00:05:39,049 De geiten maakt het niet uit, maar de oude geit wel. 110 00:05:39,132 --> 00:05:40,550 -Dat moet je weten. -Oké. 111 00:05:40,634 --> 00:05:42,803 Ik moest make-up maken van eten. 112 00:05:43,637 --> 00:05:44,805 We hebben geen geld nodig. 113 00:05:45,013 --> 00:05:47,891 We hebben niks nodig, behalve wat we hebben. 114 00:05:47,974 --> 00:05:50,727 Je denkt: je hele leven draait om eten. Dat klopt. 115 00:05:51,853 --> 00:05:53,230 En het leven is goed. 116 00:05:56,608 --> 00:05:59,778 Jane en Rick zijn een gemeenschap van twee begonnen. 117 00:06:00,112 --> 00:06:02,823 Ze dienen hun eigen behoeften. Buitenstaanders niet welkom. 118 00:06:03,115 --> 00:06:05,033 Laat het rekken. Goed zo. 119 00:06:05,408 --> 00:06:08,870 Maar wat als mijn idee van geld opgeven niet behelst 120 00:06:08,954 --> 00:06:11,540 dat ik mijn gezin bescherm tegen kannibalen? 121 00:06:12,666 --> 00:06:15,460 Zeker als ik niet eens kaas kan maken om te overleven. 122 00:06:15,544 --> 00:06:16,795 Ik zeg het maar eerlijk. 123 00:06:16,878 --> 00:06:18,171 -Oké. -Je zult sterven. 124 00:06:20,882 --> 00:06:23,343 Wat als je niet geïsoleerd op een berg wilt wonen, 125 00:06:23,426 --> 00:06:25,303 maar toch zonder geld wilt leven? 126 00:06:32,894 --> 00:06:36,439 De financiële crisis van 2008 waardoor Rick en Jane zich terugtrokken, 127 00:06:36,523 --> 00:06:39,067 deed de huizenmarkt in de VS instorten. 128 00:06:41,027 --> 00:06:42,779 Maar het effect was wereldwijd. 129 00:06:44,322 --> 00:06:48,660 De schokgolven stroomden meedogenloos door Europa, waar economieën bezweken. 130 00:06:51,288 --> 00:06:53,456 Uiteindelijk ging het heel slecht in Spanje, 131 00:06:53,540 --> 00:06:56,251 toen het instorten van de banken leidde tot werkeloosheid. 132 00:06:56,918 --> 00:06:59,045 Mensen gingen demonstreren. 133 00:07:05,802 --> 00:07:07,387 SPANJE 134 00:07:07,470 --> 00:07:09,222 TE KOOP OF TE HUUR 135 00:07:09,306 --> 00:07:10,140 BESCHIKBAAR 136 00:07:10,223 --> 00:07:12,142 Door de crisis hebben mensen niet veel. 137 00:07:12,225 --> 00:07:15,061 Daarom begon Sergio Martin een ruilhandelsysteem... 138 00:07:15,145 --> 00:07:16,062 OPRICHTER RUILHANDEL 139 00:07:16,146 --> 00:07:19,107 ...waar mensen goederen en diensten kunnen ruilen 140 00:07:19,191 --> 00:07:21,234 zonder geld te gebruiken. 141 00:07:21,318 --> 00:07:22,485 Alles goed? 142 00:07:23,945 --> 00:07:26,239 Het is een economie door mensen, 143 00:07:26,531 --> 00:07:28,950 voor mensen en met mensen. 144 00:07:30,202 --> 00:07:34,122 We hebben allemaal behoeften en middelen. 145 00:07:34,206 --> 00:07:35,999 Dus we ruilen... 146 00:07:36,082 --> 00:07:37,751 -Ja. -...met verbeelding en talent... 147 00:07:37,834 --> 00:07:39,920 -Leuk. -...om hier rond te komen. 148 00:07:40,003 --> 00:07:41,046 Dat is interessant. 149 00:07:41,129 --> 00:07:45,842 Dus je biedt het idee van een gemeenschap gebaseerd op vertrouwen... 150 00:07:45,926 --> 00:07:47,928 -Ja. -...waarin iemand een goed of dienst 151 00:07:48,011 --> 00:07:50,180 -direct aan je kan geven. -Ja. 152 00:07:56,019 --> 00:07:57,062 Hoe werkt het? 153 00:07:57,354 --> 00:07:59,314 Hoe krijg je dollars of euro's? 154 00:07:59,773 --> 00:08:01,566 Daar werk je voor. 155 00:08:02,192 --> 00:08:03,985 Wat kan ik doen? Welke talenten heb je? 156 00:08:04,069 --> 00:08:08,031 Welke middelen kan ik gebruiken? 157 00:08:08,156 --> 00:08:10,408 -Eten is heel belangrijk. -Ja. 158 00:08:10,492 --> 00:08:14,329 Dit weekend wilde ik brood bakken in mijn nieuwe oven. 159 00:08:14,663 --> 00:08:16,665 -En vandaag verkoop ik brood. -Oké. 160 00:08:16,915 --> 00:08:19,417 Ik vind het een topidee. Ik wil meedoen. 161 00:08:19,501 --> 00:08:20,877 Ik moest diep nadenken, 162 00:08:20,961 --> 00:08:23,838 omdat ik acteur ben en les heb gegeven. 163 00:08:23,922 --> 00:08:26,216 Maar we zijn hier niet lang genoeg. 164 00:08:26,299 --> 00:08:28,677 -Ja. -Ik heb deze kleren aan. 165 00:08:28,760 --> 00:08:30,262 Ik heb oude sokken aan. 166 00:08:30,345 --> 00:08:33,014 -We willen niet dat je naakt... -Er zitten gaten in. 167 00:08:33,098 --> 00:08:34,975 Niemand wil deze jas. 168 00:08:35,308 --> 00:08:36,685 Heb je je films bij je? 169 00:08:36,768 --> 00:08:38,812 -Dvd's, of zo? -Ja. 170 00:08:38,895 --> 00:08:40,105 -Die heb ik. -Dat zou leuk zijn. 171 00:08:41,106 --> 00:08:43,525 We hebben er één. Bedankt. 172 00:08:44,442 --> 00:08:46,194 -Dit is een dvd. -Oké. 173 00:08:46,278 --> 00:08:47,988 Ik hoop dat je erom kunt lachen. 174 00:08:48,071 --> 00:08:50,573 Ja, dat is mijn plan voor vanavond. 175 00:08:50,657 --> 00:08:51,533 -Mooi. -Bedankt. 176 00:08:51,616 --> 00:08:54,369 -Cool. -Nu geef ik jou iets. 177 00:08:56,246 --> 00:08:59,708 -Je kunt bijvoorbeeld deze nemen. -Oké. 178 00:08:59,791 --> 00:09:01,042 -Deze is lekker. Ruik maar. -Ja. 179 00:09:01,126 --> 00:09:02,627 Dit heet melisse. 180 00:09:03,128 --> 00:09:04,296 -Melisse? -Melisse. 181 00:09:04,379 --> 00:09:06,673 -Het ruikt naar melisse. -Echt? 182 00:09:06,756 --> 00:09:07,590 Wat? Nee. 183 00:09:08,091 --> 00:09:10,135 Iemand die Melisse heet, zit te kijken 184 00:09:10,218 --> 00:09:12,887 en voelt zich nu raar, omdat ik eng deed. 185 00:09:13,013 --> 00:09:14,097 -Het ruikt lekker. -Echt? 186 00:09:14,180 --> 00:09:15,140 Ja. 187 00:09:15,223 --> 00:09:17,809 Ik kan je ook brood geven. 188 00:09:19,227 --> 00:09:20,562 -Is dit goed? -Ja. 189 00:09:20,645 --> 00:09:22,480 -Dat is een mooi brood. -Ja. 190 00:09:22,564 --> 00:09:23,940 -Ziet er lekker uit. -Het is zwaar. 191 00:09:24,024 --> 00:09:25,317 Dat vult wel. 192 00:09:25,400 --> 00:09:27,319 -Meerdere mensen. -Dit is echt brood. 193 00:09:27,402 --> 00:09:29,529 -Dus... -Ben je tevreden? 194 00:09:29,612 --> 00:09:30,655 -Ja. -Ik ook. 195 00:09:30,739 --> 00:09:33,825 Mooi, maar mag ik dit ruilen voor iets anders? 196 00:09:33,908 --> 00:09:35,076 -Natuurlijk. -Oké. 197 00:09:37,912 --> 00:09:41,207 Als ik dit wilde ruilen voor... 198 00:09:41,291 --> 00:09:42,250 -Dit... -Ja. 199 00:09:42,334 --> 00:09:44,961 -Wat is dit? Zeep en lotion? -Ja. 200 00:09:46,504 --> 00:09:47,547 -Hallo. -Hallo. 201 00:09:49,424 --> 00:09:52,844 Wil je wat melisse voor je zeep? 202 00:09:52,927 --> 00:09:54,304 Ze zouden heerlijk ruiken. 203 00:09:54,387 --> 00:09:55,555 Het is vast populair. 204 00:09:56,264 --> 00:09:57,140 Je krijgt de geur. 205 00:09:57,223 --> 00:09:59,059 Ruik eens. Heerlijk. 206 00:10:00,518 --> 00:10:01,936 -Het brood. -Het brood? 207 00:10:02,228 --> 00:10:03,438 Oké. 208 00:10:04,397 --> 00:10:05,690 Dit is heel goed gemaakt. 209 00:10:05,774 --> 00:10:07,567 Want het is allemaal handgemaakt. 210 00:10:07,650 --> 00:10:09,152 -Geweldig. Oké. -Ja. 211 00:10:09,402 --> 00:10:12,405 Oké, ik ruil dit voor deze. 212 00:10:12,947 --> 00:10:13,990 Bedankt. 213 00:10:14,324 --> 00:10:15,450 Bedankt. 214 00:10:15,533 --> 00:10:16,910 Wil je geen melisse? 215 00:10:20,663 --> 00:10:21,790 En deze meisjes. 216 00:10:22,248 --> 00:10:23,458 Wat hebben jullie? Vertel eens. 217 00:10:23,541 --> 00:10:26,795 T-shirts, boeken. 218 00:10:26,878 --> 00:10:27,712 Mooi. 219 00:10:28,088 --> 00:10:29,464 Hebben jullie ze zelf gemaakt? 220 00:10:29,547 --> 00:10:30,382 Ja. 221 00:10:30,882 --> 00:10:32,217 Ze zijn heel mooi. 222 00:10:32,467 --> 00:10:33,927 Willen jullie melisse? 223 00:10:38,139 --> 00:10:39,265 -Ik denk van niet. -Ja. 224 00:10:41,643 --> 00:10:42,685 Een plant? 225 00:10:42,894 --> 00:10:44,062 -We hebben het geprobeerd. -Ja. 226 00:10:44,604 --> 00:10:45,522 Bedankt. 227 00:10:46,189 --> 00:10:48,066 Daar loopt de ruilhandel vast. 228 00:10:48,775 --> 00:10:52,028 Zo vast dat er geen geurende plant tegenop kan. 229 00:10:52,654 --> 00:10:54,531 Economische systemen bloeien niet 230 00:10:54,614 --> 00:10:57,117 als je iets hebt wat niemand wil. 231 00:10:57,617 --> 00:11:00,161 Dus ik ga vanavond naar huis met melisse. 232 00:11:03,832 --> 00:11:04,666 LONDEN - VK 233 00:11:04,749 --> 00:11:07,168 Om een wereldeconomie te bouwen, moet je 234 00:11:07,252 --> 00:11:09,379 iets kunnen ruilen wat iedereen wil hebben. 235 00:11:09,963 --> 00:11:14,175 Wereldwijd en eeuwenlang is er één zeldzaam, zwaar element geweest 236 00:11:14,259 --> 00:11:16,469 waar mensen zich toe aangetrokken voelen, 237 00:11:17,137 --> 00:11:18,304 door verleid worden, 238 00:11:19,055 --> 00:11:22,434 gek gemaakt door worden door de glimmendheid. 239 00:11:23,017 --> 00:11:26,062 Ze hebben er alles voor over om goud in handen te krijgen. 240 00:11:26,146 --> 00:11:27,063 Goud. 241 00:11:27,188 --> 00:11:28,273 CEO SHARPS PIXLEY EN VERKOOPGENIE 242 00:11:28,356 --> 00:11:29,441 Je wordt nerveus. 243 00:11:29,774 --> 00:11:31,484 Bij zoveel goud, ja. 244 00:11:32,026 --> 00:11:34,571 Je staat in de enige plek in Londen 245 00:11:34,654 --> 00:11:37,991 waar je een goudstaaf kunt kopen, kunt verkopen en testen. 246 00:11:38,324 --> 00:11:41,286 En het allerbeste is, je kunt die hier opslaan in een kluis. 247 00:11:41,369 --> 00:11:42,287 Cool. 248 00:11:42,370 --> 00:11:44,289 Normaliter laten we klanten niet toe, 249 00:11:44,372 --> 00:11:45,707 maar wil je kijken? 250 00:11:45,832 --> 00:11:46,875 Ja. 251 00:11:47,083 --> 00:11:47,917 Kom mee. 252 00:11:49,711 --> 00:11:54,466 Met 30 jaar ervaring is Ross Norman de Londense goudgoeroe. 253 00:11:55,467 --> 00:11:59,387 Het goud in de kluis is veilig, maar van cash zegt hij dat niet. 254 00:12:00,889 --> 00:12:02,390 -Ik ga je heel rijk maken. -Oké. 255 00:12:02,474 --> 00:12:03,850 Ik hoop dat je dit leuk vindt. 256 00:12:04,184 --> 00:12:06,227 Ik geef je $100 biljoen. 257 00:12:06,686 --> 00:12:08,521 -Gefeliciteerd. -Bedankt. 258 00:12:08,605 --> 00:12:10,732 Je hebt nu $100 biljoen Zimbabwaans geld. 259 00:12:10,815 --> 00:12:12,609 Oké, dit is waardeloos. 260 00:12:12,692 --> 00:12:13,902 Maar het gaat door. 261 00:12:13,985 --> 00:12:16,029 Joegoslavië. Ontelbaar veel nullen. 262 00:12:16,112 --> 00:12:18,781 Tien miljoen Duitse marken uit de Tweede Wereldoorlog. 263 00:12:19,115 --> 00:12:20,492 Turkse lires. Hoeveel nullen? 264 00:12:20,575 --> 00:12:22,160 Een half miljoen Turkse lire. 265 00:12:22,494 --> 00:12:25,246 Cash gaat altijd terug naar zijn intrinsieke waarde. 266 00:12:25,580 --> 00:12:26,539 Nul. 267 00:12:26,623 --> 00:12:31,044 Het is een goed ruilmiddel, maar het erodeert mettertijd. 268 00:12:31,127 --> 00:12:33,421 Wat is het verschil met goud? 269 00:12:34,005 --> 00:12:35,924 Het heeft een geschiedenis van 4000 jaar. 270 00:12:36,424 --> 00:12:38,301 Economen noemen dat koopkrachtpariteit. 271 00:12:38,384 --> 00:12:39,302 KOOPKRACHTPARITEIT 272 00:12:39,385 --> 00:12:42,305 Als je in Jezus' tijd 28 gram goud kocht, 273 00:12:42,388 --> 00:12:43,515 kon je kleding kopen. 274 00:12:43,598 --> 00:12:46,184 Met 28 gram goud kon je in de tijd van Hendrik VIII 275 00:12:46,267 --> 00:12:47,644 een harnas kopen. 276 00:12:47,727 --> 00:12:50,855 Achtentwintig gram goud is tegenwoordig $1300 of £1000 waard. 277 00:12:50,939 --> 00:12:54,526 Je kunt er een pak en schoenen mee kopen op Savile Row. 278 00:12:54,776 --> 00:12:56,986 Het punt is dat waarde bewaard blijft. 279 00:12:57,070 --> 00:12:59,364 Door de geschiedenis heen kun je hetzelfde kopen. 280 00:12:59,614 --> 00:13:00,782 -Oké. -Niet met cash. 281 00:13:01,074 --> 00:13:01,991 Wat zit daarin? 282 00:13:02,575 --> 00:13:05,662 De sleutel zit erin en die leidt me erg af. 283 00:13:05,745 --> 00:13:07,830 -Wat zit erin? -Ik laat je iets zien. 284 00:13:07,914 --> 00:13:09,290 We gaan snel kijken. 285 00:13:09,541 --> 00:13:11,125 Wat we hier hebben, is... 286 00:13:11,709 --> 00:13:13,670 Cliënten komen hun waarde opslaan. 287 00:13:15,505 --> 00:13:16,506 Afblijven. 288 00:13:18,466 --> 00:13:20,009 Je bent in een kluis. 289 00:13:23,054 --> 00:13:27,600 Het gemiddelde jaarsalaris in dit land is £28.000. 290 00:13:28,393 --> 00:13:30,103 In cash is dit £28.000. 291 00:13:30,186 --> 00:13:32,272 -Dit zijn briefjes van £50. -Oké. 292 00:13:32,355 --> 00:13:34,649 Het equivalent van goud. Pak maar. 293 00:13:35,650 --> 00:13:37,610 Dat is een kilo goud. Dat is $45.000. 294 00:13:37,694 --> 00:13:38,778 *WISSELKOERSEN KUNNEN AFWIJKEN 295 00:13:38,861 --> 00:13:41,114 -Dit is zwaar. -De dubbele dichtheid van lood. 296 00:13:41,990 --> 00:13:43,032 Is dit puur goud? 297 00:13:43,366 --> 00:13:45,034 99,99 procent puur. 298 00:13:45,785 --> 00:13:47,954 -Ik pak het terug. -Als het moet. 299 00:13:48,746 --> 00:13:51,708 We hebben altijd al waarde moeten toedichten aan een element 300 00:13:52,208 --> 00:13:53,334 dat betrouwbaar was. 301 00:13:54,043 --> 00:13:56,963 Ze kwamen tot dezelfde conclusie aan de andere kant van de wereld. 302 00:13:57,046 --> 00:13:58,715 -Ken je Marco Polo nog? -Ja. 303 00:13:58,798 --> 00:14:02,552 In de 13e eeuw ging hij van Europa, waar goud als cash werd gebruikt, 304 00:14:02,635 --> 00:14:07,056 naar Japan en China, waar ook goud als cash werd gebruikt. 305 00:14:07,140 --> 00:14:09,267 Zuid-Amerika, duizend jaar geleden. 306 00:14:09,475 --> 00:14:13,062 In geïsoleerde gemeenschappen wereldwijd 307 00:14:13,146 --> 00:14:14,564 gebruikten ze één element. 308 00:14:15,106 --> 00:14:15,940 Goud. 309 00:14:16,441 --> 00:14:20,361 Mensen en goud hebben een stabiele, lange relatie. 310 00:14:20,987 --> 00:14:23,364 Waarom gebruiken we goud niet als geld? 311 00:14:24,741 --> 00:14:29,287 NIEUWS VAN DEZE GROTE PLANEET 312 00:14:29,996 --> 00:14:30,997 Goud. 313 00:14:31,080 --> 00:14:34,375 Zelfs in een zwart-witfilm glimt het op het scherm. 314 00:14:35,418 --> 00:14:36,878 Nergens in de moderne wereld 315 00:14:36,961 --> 00:14:40,590 heeft men zo'n bijzondere band met goud als in Amerika. 316 00:14:40,673 --> 00:14:43,635 De gewaardeerdste consumenten van de wereldeconomie. 317 00:14:44,135 --> 00:14:48,514 Een groot deel van de 19e eeuw flirtte Amerika met de gouden standaard. 318 00:14:48,848 --> 00:14:50,975 We maakten het officieel in 1900, 319 00:14:51,059 --> 00:14:54,312 door te verklaren dat elk biljet de waarde had van een portie goud 320 00:14:54,395 --> 00:14:55,605 die in de reserve zit. 321 00:14:56,022 --> 00:14:58,232 De goudliefhebbers hoefden niet meer 322 00:14:58,316 --> 00:15:01,527 zware munten en goudstaven rond te zeulen. 323 00:15:02,236 --> 00:15:03,988 Zet die kruiwagen weg, Jasper. 324 00:15:05,531 --> 00:15:08,159 De gouden standaard hield inflatie tegen 325 00:15:08,242 --> 00:15:11,245 en maakte de dollar betrouwbaar voor handel met het buitenland. 326 00:15:11,871 --> 00:15:13,915 Het ging prima met Amerika, 327 00:15:14,916 --> 00:15:18,878 totdat de crisis van de jaren 30 alles overhoopgooide. 328 00:15:19,629 --> 00:15:22,924 Economische tegenslagen zetten de gouden standaard onder druk. 329 00:15:24,509 --> 00:15:27,053 De bank van Amerika kon het goud niet aanvoeren 330 00:15:27,136 --> 00:15:30,098 om biljetten te drukken om de economie te stimuleren. 331 00:15:30,473 --> 00:15:33,101 Dat was het begin van het einde van de gouden standaard. 332 00:15:33,184 --> 00:15:37,063 In 1971 zei president Nixon hem voorgoed gedag. 333 00:15:45,113 --> 00:15:46,906 Ik ben in onze hoofdstad, 334 00:15:47,240 --> 00:15:50,243 waar ik een paar jaar voor president Obama heb gewerkt. 335 00:15:50,702 --> 00:15:51,703 Graag gedaan. 336 00:15:52,745 --> 00:15:55,498 Ik ontmoet een oude vriend in Martin's Tavern, 337 00:15:55,581 --> 00:15:57,792 waar prominenten uit DC al jarenlang komen. 338 00:15:57,875 --> 00:15:58,710 DE 'AANZOEKTAFEL' WAAR JFK JACKIE EEN AANZOEK DEED 339 00:15:58,793 --> 00:16:00,545 DE STOEL WAAR JOHN F. KENNEDY ZIJN EERSTE SPEECH SCHREEF 340 00:16:00,628 --> 00:16:01,462 DE RICHARD NIXON-TAFEL 341 00:16:01,546 --> 00:16:03,297 Fijn dat we elkaar kunnen spreken. 342 00:16:03,381 --> 00:16:05,049 We hebben enkele jaren samengewerkt. 343 00:16:05,133 --> 00:16:09,303 Austan Goolsbee weet wel waarom goud aan de kant werd gezet 344 00:16:09,387 --> 00:16:10,680 door de wereldeconomie. 345 00:16:11,514 --> 00:16:13,015 Austan werkte ook in het Witte Huis. 346 00:16:14,559 --> 00:16:16,144 We hebben de gouden standaard niet meer. 347 00:16:16,227 --> 00:16:18,396 Geen enkel land op aarde heeft die nog. 348 00:16:18,479 --> 00:16:19,689 VOORMALIGE ECONOMISCHE ADVISEUR VAN PRESIDENT OBAMA 349 00:16:19,772 --> 00:16:21,733 -Oké. -Omdat die niet werkte. 350 00:16:22,108 --> 00:16:26,112 De voorstanders van de gouden standaard 351 00:16:26,195 --> 00:16:28,072 zeggen: 'Ik vertrouw de overheid niet. 352 00:16:28,281 --> 00:16:31,659 'Ik vertrouw niemand in de overheid 353 00:16:31,743 --> 00:16:34,078 'om te bepalen hoeveel geld er moet zijn. 354 00:16:34,162 --> 00:16:37,165 'Ze drukken vast te veel geld en dan is er hyperinflatie. 355 00:16:37,457 --> 00:16:43,379 'Alleen goud, met een eindige voorraad, geeft ons de nodige stabiliteit.' 356 00:16:43,463 --> 00:16:44,297 Oké. 357 00:16:44,380 --> 00:16:46,758 Maar goud heeft geen eindige voorraad, 358 00:16:46,841 --> 00:16:47,717 want ze vonden... 359 00:16:47,800 --> 00:16:51,012 Je kent die oude foto's wel, een man in werkkleding 360 00:16:51,095 --> 00:16:53,639 in Alaska. Ze hebben goud gevonden. 361 00:16:53,723 --> 00:16:56,058 Ze overstroomden de markt met geld. 362 00:16:57,727 --> 00:16:59,061 Dat is geen vervanging 363 00:16:59,520 --> 00:17:03,357 van de beslissing hoeveel geld gedrukt moet worden. 364 00:17:03,691 --> 00:17:06,319 Russische mijnwerkers, Zuid-Afrikaanse goudmijnwerkers. 365 00:17:06,402 --> 00:17:08,905 Zij beslissen hoeveel geld er in de economie zit, 366 00:17:08,988 --> 00:17:10,615 niet iemand van de overheid. 367 00:17:11,324 --> 00:17:12,700 Het papiertje zelf, 368 00:17:12,950 --> 00:17:17,371 waarop $1, $10 of $100 staat gedrukt... 369 00:17:18,206 --> 00:17:20,792 Als één dollar één dollar is, kost het papier dan één dollar? 370 00:17:20,875 --> 00:17:23,294 Kost een briefje van $100 meer dan het dollarbriefje? 371 00:17:23,377 --> 00:17:25,838 Waar je naar verwijst, 372 00:17:25,922 --> 00:17:28,257 is dat we geen goederengeldsysteem meer hebben. 373 00:17:28,716 --> 00:17:31,010 In plaats daarvan hebben we 'fiduciair geld'. 374 00:17:31,093 --> 00:17:32,887 FIDUCIAIR GELD 375 00:17:32,970 --> 00:17:37,350 We drukken het geld en zeggen hoeveel het waard is. 376 00:17:37,433 --> 00:17:40,728 Is het betekenisloos? Is geld onzin? 377 00:17:40,812 --> 00:17:43,272 Als je een dollar pakt en ernaar kijkt, 378 00:17:43,356 --> 00:17:48,069 staat er: 'Dit is een wettig betaalmiddel voor alle schulden, publiek en privé.' 379 00:17:48,778 --> 00:17:50,363 -Ja. -Het is een belofte van de overheid 380 00:17:50,446 --> 00:17:52,448 dat je die kunt gebruiken om belasting te betalen. 381 00:17:52,532 --> 00:17:54,617 -Oké. -Dat maakt het fiduciair geld. 382 00:17:54,700 --> 00:17:58,830 Het betekent dat de overheid zegt: 'Dit is één dollar.' 383 00:17:59,205 --> 00:18:03,292 Die kan $100 op papier drukken dat één cent waard is 384 00:18:04,085 --> 00:18:05,586 en zeggen dat het $100 waard is. 385 00:18:05,670 --> 00:18:09,799 'Geef je me $100 dollar aan kokosnoten hiervoor?' 386 00:18:09,882 --> 00:18:13,261 En dat doen ze. Daarbuiten neemt men een $100-biljet aan, 387 00:18:13,344 --> 00:18:17,348 omdat de overheid heeft bepaald dat het dat waard is. 388 00:18:17,515 --> 00:18:19,767 -Het systeem is gebaseerd op vertrouwen. -Ja. 389 00:18:19,851 --> 00:18:21,269 -Dat moet wel. -Ja. 390 00:18:21,352 --> 00:18:23,896 Omdat je moet vertrouwen dat als ik je iets geef, 391 00:18:23,980 --> 00:18:26,274 wat geen ruilmiddel is... 392 00:18:26,983 --> 00:18:28,150 -Dit voor dat. -Ja. 393 00:18:28,234 --> 00:18:33,656 Dat het zegt: 'Dit abstracte ding symboliseert waarde.' 394 00:18:34,490 --> 00:18:36,033 Dan kun je ermee handelen. 395 00:18:36,367 --> 00:18:37,285 Oké. 396 00:18:37,368 --> 00:18:39,036 Er is altijd de verleiding 397 00:18:39,453 --> 00:18:41,956 voor de machthebbers om te zeggen: 398 00:18:42,248 --> 00:18:43,583 'Niemand kijkt. 399 00:18:43,666 --> 00:18:46,085 'We gaan heel veel geld drukken en al onze...' 400 00:18:46,168 --> 00:18:48,212 -Ja. -'...schulden afbetalen.' 401 00:18:48,296 --> 00:18:49,380 Als je dat misbruikt, 402 00:18:50,006 --> 00:18:52,967 zullen de markten en de mensen die het geld gebruiken, 403 00:18:53,593 --> 00:18:54,802 het merken. 404 00:18:54,886 --> 00:18:57,597 Als dat gebeurt, zullen ze je geld niet meer gebruiken. 405 00:18:57,972 --> 00:19:01,517 De stabiele overheid is 406 00:19:01,601 --> 00:19:04,979 de laatste beschermer die we hebben. 407 00:19:05,062 --> 00:19:08,190 'DE GELDTAFEL' WAAR KAL GOOLSBEE INTERVIEWDE 408 00:19:08,274 --> 00:19:09,400 WE VERTROUWEN OP GOD 409 00:19:09,483 --> 00:19:11,235 De overheid wil dus dat ik haar geld vertrouw. 410 00:19:11,319 --> 00:19:14,447 En haar geld wil dat ik iemand anders vertrouw. 411 00:19:14,739 --> 00:19:18,075 Het is makkelijker om onze instituties te vertrouwen 412 00:19:18,159 --> 00:19:21,078 dan met zwaar metaal of een plant rond te lopen. 413 00:19:21,162 --> 00:19:24,457 Maar mag ik kiezen iets anders te vertrouwen? 414 00:19:25,166 --> 00:19:29,170 Is er een optie die niet afhankelijk is van overheidsbesluiten of banken? 415 00:19:29,921 --> 00:19:31,339 Dat zou de wereld veranderen. 416 00:19:32,048 --> 00:19:33,925 We weten wel waar we naartoe moeten. 417 00:19:35,760 --> 00:19:38,429 Ik nam het initiatief om een internet te creëren... 418 00:19:38,512 --> 00:19:40,056 Het internet is interessant. 419 00:19:40,139 --> 00:19:41,557 En er is e-mail. 420 00:19:41,641 --> 00:19:43,476 E-mail? Dat is heel cool. 421 00:19:43,559 --> 00:19:46,062 Het heeft ons leven steeds weer veranderd. 422 00:19:46,145 --> 00:19:48,314 Heb je Facebook op je studentenkamer opgericht? 423 00:19:48,397 --> 00:19:49,231 Ja. 424 00:19:49,649 --> 00:19:52,443 Zal de volgende internetinnovatie geld opnieuw uitvinden? 425 00:19:52,526 --> 00:19:54,487 Het is de populairste valuta ter wereld. 426 00:19:54,570 --> 00:19:55,780 -Bitcoin. -Bitcoin. 427 00:19:55,863 --> 00:19:56,697 KATY PERRY KOCHT CRYPTOGELD 428 00:19:56,781 --> 00:19:57,698 Beroemdheden... 429 00:19:57,782 --> 00:19:58,616 FLOYD MAYWEATHER PROMOOT BITCOIN 430 00:19:58,699 --> 00:19:59,784 ...willen online rijk te worden. 431 00:19:59,867 --> 00:20:00,743 KUTCHER GEK OP CRYPTO 432 00:20:00,826 --> 00:20:01,661 OPRICHTER VIRGIN GROUP 433 00:20:01,744 --> 00:20:02,995 Mensen zijn rijk geworden van Bitcoin, 434 00:20:03,079 --> 00:20:04,538 maar hebben ook geld verloren. 435 00:20:04,789 --> 00:20:06,999 Bitcoin was de eerste digitale valuta. 436 00:20:07,249 --> 00:20:09,669 Het wordt ook 'cryptovaluta' genoemd. 437 00:20:10,002 --> 00:20:13,839 Het doel is dat het ons bevrijdt van blind vertrouwen op instituten. 438 00:20:14,298 --> 00:20:18,511 Een massa aanhangers noemt crypto het geld van de toekomst. 439 00:20:18,844 --> 00:20:22,431 Deze financiële innovatie verdwijnt niet. 440 00:20:26,560 --> 00:20:28,104 CALIFORNIË 441 00:20:29,563 --> 00:20:31,691 OBSCEEN VEEL DRANK OM OP TE ZUIPEN 442 00:20:32,692 --> 00:20:36,904 Jeremy Gardners vroege interesse in Bitcoin en andere cryptovaluta 443 00:20:36,988 --> 00:20:40,366 heeft van hem een 25-jarige miljonair en globetrotter gemaakt. 444 00:20:41,534 --> 00:20:44,328 Nu verspreidt hij de boodschap van cryptovaluta, 445 00:20:44,412 --> 00:20:46,455 als koning van het Cryptokasteel. 446 00:20:49,250 --> 00:20:52,294 -Hallo. Welkom in het Cryptokasteel. -Bedankt. 447 00:20:53,004 --> 00:20:55,297 Ik dacht dat het een echt kasteel zou zijn. 448 00:20:55,381 --> 00:20:56,257 KONING, CRYPTOKASTEEL 449 00:20:56,340 --> 00:20:58,634 Het is altijd een teleurstelling. 450 00:21:01,721 --> 00:21:02,930 Laten we hier beginnen. 451 00:21:03,389 --> 00:21:06,475 Dit is een mannenhol, een handelsgrot. 452 00:21:06,559 --> 00:21:07,518 Dit is Tony. 453 00:21:07,601 --> 00:21:08,686 -Kal. -Hij logeert hier vaak. 454 00:21:08,769 --> 00:21:09,645 Aangenaam. 455 00:21:09,895 --> 00:21:12,273 -Het waren vroeger drie slaapkamers. -Ja. 456 00:21:12,815 --> 00:21:15,693 Maar het werden er algauw meer. 457 00:21:15,901 --> 00:21:18,821 Hier hebben we een slaapkamer van gemaakt. Die is bezet. 458 00:21:18,904 --> 00:21:19,780 Ja. 459 00:21:19,864 --> 00:21:21,365 Hier is nog een slaapkamer. 460 00:21:21,782 --> 00:21:23,993 Hier wilde ik een fitnesscentrum maken, 461 00:21:24,076 --> 00:21:26,579 maar ik hou niet van sporten, dus... 462 00:21:28,789 --> 00:21:33,169 Het uniekste onderdeel is de logeerkamer. 463 00:21:33,627 --> 00:21:35,546 -Twee stapelbedden. -Cool. 464 00:21:35,629 --> 00:21:38,507 Zo kunnen allerlei interessante mensen overnachten. 465 00:21:38,591 --> 00:21:39,425 Ja. 466 00:21:40,426 --> 00:21:43,345 Hoelang wonen er al mensen in het Cryptokasteel? 467 00:21:43,429 --> 00:21:46,515 Toen ik vier jaar geleden naar San Francisco verhuisde, 468 00:21:46,766 --> 00:21:51,604 was er geen verzamelpunt voor de cryptogemeenschap... 469 00:21:51,687 --> 00:21:53,773 -Oké. -...omdat die toen klein was. 470 00:21:53,856 --> 00:21:57,651 Ik wilde een plek waar grote groepen mensen konden komen. 471 00:21:58,986 --> 00:22:01,530 Dus het Cryptokasteel is niet echt een kasteel, 472 00:22:01,614 --> 00:22:04,658 maar een studentikoos hotelletje voor Jeremy's cryptoteam. 473 00:22:04,909 --> 00:22:06,243 Hoeveel mensen wonen hier? 474 00:22:06,452 --> 00:22:08,287 -Dat hangt van de dag af. -Vandaag? 475 00:22:08,746 --> 00:22:10,831 -Zes of zeven. -O, ja? 476 00:22:10,915 --> 00:22:13,125 Dit is een incubatorruimte. 477 00:22:13,501 --> 00:22:16,921 Niet zoals die serie Silicon Valley. 478 00:22:17,004 --> 00:22:19,882 Meer een plek waar ideeën kunnen groeien. 479 00:22:20,049 --> 00:22:24,220 Door al die interessante mensen worden veel ideeën gevormd. 480 00:22:24,637 --> 00:22:26,722 Continu proberen 481 00:22:28,099 --> 00:22:29,683 met nieuwe perspectieven te komen. 482 00:22:29,767 --> 00:22:31,352 Er zijn hier bedrijven opgericht. 483 00:22:31,435 --> 00:22:33,646 Augur, mijn bedrijf, was het eerste 484 00:22:33,729 --> 00:22:34,605 en is nu $600 miljoen waard. 485 00:22:34,688 --> 00:22:35,523 AUGUR (SINDS 2014) 486 00:22:35,606 --> 00:22:36,440 Gebruikers worden beloond voor goede voorspellingen. 487 00:22:36,524 --> 00:22:40,027 Dat team is hier nu niet meer, maar hier is het opgericht. 488 00:22:42,029 --> 00:22:44,865 Ik weet niet of ze in haar kamer is, 489 00:22:44,949 --> 00:22:48,160 maar Jing is de uitvoerend directeur... 490 00:22:48,244 --> 00:22:49,453 We komen binnen. 491 00:22:50,412 --> 00:22:51,247 Wat? 492 00:22:51,789 --> 00:22:53,624 -Dit is Jing. -Aangenaam. 493 00:22:53,707 --> 00:22:54,667 Aangenaam. 494 00:22:54,875 --> 00:22:56,168 Jing is een cryptogenie. 495 00:22:56,252 --> 00:22:57,461 CRYPTOGENIE 496 00:22:57,545 --> 00:22:58,754 Hoe ben je hier terechtgekomen? 497 00:22:58,838 --> 00:23:00,756 Dat is mijn eerste vraag. 498 00:23:01,924 --> 00:23:04,176 Ik begon met crypto in 2012. 499 00:23:04,718 --> 00:23:07,847 Ik deed de kunstacademie aan een vrouwenuniversiteit. 500 00:23:08,180 --> 00:23:12,017 Toen ging ik naar een Bitcoin-congres met 300 mannen en vier vrouwen. 501 00:23:12,768 --> 00:23:15,771 Ik dacht: wat is dit voor nerd-gedoe? 502 00:23:16,230 --> 00:23:19,150 En ik was bang iets te missen. 503 00:23:19,984 --> 00:23:22,319 Dus stapte ik over naar informatica. 504 00:23:22,403 --> 00:23:24,780 -Van kunst naar informatica. -Ja. 505 00:23:24,864 --> 00:23:25,865 Ik wilde niks missen. 506 00:23:26,991 --> 00:23:28,701 Bijna niemand hier is afgestudeerd. 507 00:23:29,160 --> 00:23:31,662 -Tot schrik van mijn Aziatische ouders. -Vast. 508 00:23:31,745 --> 00:23:33,956 'Wat is Bitcoin? Bitcoin is geen echt geld.' 509 00:23:34,665 --> 00:23:37,126 Jing is een van de best verbonden mensen 510 00:23:37,209 --> 00:23:39,670 in de technische cryptogemeenschap. 511 00:23:39,753 --> 00:23:42,840 Ik heb meer te maken met ondernemers en investeerders. 512 00:23:42,923 --> 00:23:43,757 Ja. 513 00:23:43,841 --> 00:23:45,843 Maar Jing kent alle briljante programmeurs 514 00:23:45,926 --> 00:23:47,178 die de technologie mogelijk maken. 515 00:23:47,261 --> 00:23:48,220 Cool. 516 00:23:49,096 --> 00:23:51,473 Jeremy en Jing geloven dat cryptogeld 517 00:23:51,557 --> 00:23:53,309 de toekomst van geld is. 518 00:23:53,684 --> 00:23:57,104 Het enige wat ze moeten doen, is uitleggen wat het is. 519 00:23:57,396 --> 00:24:01,066 Hoe zou jij uitleggen wat Bitcoin is en hoe het werkt? 520 00:24:01,150 --> 00:24:02,568 Ja. Wil je hasj roken? 521 00:24:02,902 --> 00:24:04,737 Nee, maar ga je gang. 522 00:24:06,113 --> 00:24:10,868 Bitcoin is een vorm van elektronisch geld dat gedecentraliseerd verplaatst wordt. 523 00:24:10,951 --> 00:24:11,827 Oké. 524 00:24:11,911 --> 00:24:15,623 Het systeem staat je toe met mij te handelen zonder vertrouwen. 525 00:24:15,706 --> 00:24:19,418 Het vertrouwenssysteem dat we gemaakt hebben, bestaat online 526 00:24:19,501 --> 00:24:23,964 en er is niemand nodig als tussenpersoon tussen transacties. 527 00:24:24,048 --> 00:24:26,759 Dat maakt deze technologie zo revolutionair. 528 00:24:26,842 --> 00:24:28,719 Het is volledig virtueel. 529 00:24:29,136 --> 00:24:31,722 Er zijn geen banken en overheden nodig. 530 00:24:32,056 --> 00:24:36,060 Wij kunnen zakendoen met iets wat wij waardevol vinden, 531 00:24:36,143 --> 00:24:37,770 zonder tussenkomst van een ander. 532 00:24:37,853 --> 00:24:40,272 Hoe wordt eigenaarschap toegewezen aan mensen? 533 00:24:40,356 --> 00:24:42,733 Hoe weet je hoeveel je hebt? 534 00:24:43,067 --> 00:24:45,486 Toen Bitcoin ontstond, 535 00:24:45,569 --> 00:24:48,948 was er het idee van een 'blokketen', een gedistribueerde database 536 00:24:49,323 --> 00:24:52,952 met knooppunten, kleine validateurs die wereldwijd zitten. 537 00:24:53,202 --> 00:24:55,579 -Daardoor is het onhackbaar. -Oké. 538 00:24:56,038 --> 00:24:58,791 -Jing heeft er wat aan toe te voegen. -Ja. 539 00:24:58,874 --> 00:25:00,292 -Ik wil iets toevoegen. -Oké. 540 00:25:00,376 --> 00:25:01,669 -Ga je gang. -Ik wil... 541 00:25:01,752 --> 00:25:03,879 -Het heet een blokketen. -Ja. 542 00:25:04,880 --> 00:25:10,719 Daarbij kun je je een kasboek van transacties voorstellen 543 00:25:10,803 --> 00:25:12,346 van wie wat schuldig is. 544 00:25:12,721 --> 00:25:16,934 Al die data staan in een bestand en dat is een bevestigd blok. 545 00:25:17,351 --> 00:25:18,394 Oké. 546 00:25:22,481 --> 00:25:24,400 -Breng ik je in verwarring? -Nee. 547 00:25:24,483 --> 00:25:28,696 Ik probeer alles te begrijpen wat je zegt. 548 00:25:29,446 --> 00:25:31,615 Ik ga snel iemand sms'en. 549 00:25:32,449 --> 00:25:35,327 Pastoor Rob, ben je er? Help me 550 00:25:40,916 --> 00:25:41,917 Natuurlijk, mijn zoon. 551 00:25:42,209 --> 00:25:47,256 Dierbaren, we zijn hier om de blokketen uit te leggen. 552 00:25:47,840 --> 00:25:49,466 Echt verwarrend, de blokketen. 553 00:25:49,800 --> 00:25:52,803 Het is een gedecentraliseerd kasboek van digitale transacties, 554 00:25:52,886 --> 00:25:55,389 dat voor eeuwig op internet staat. 555 00:25:55,848 --> 00:25:58,892 En voor eeuwig is echt heel lang. 556 00:26:00,019 --> 00:26:02,396 Maar ik zeg je dat het ook op iets anders lijkt. 557 00:26:02,479 --> 00:26:04,148 Het is geen perfecte vergelijking, 558 00:26:04,231 --> 00:26:07,484 maar zie traditionele financiële transacties 559 00:26:07,568 --> 00:26:08,444 als een bruiloft. 560 00:26:08,694 --> 00:26:11,697 Twee partijen komen bijeen en wisselen iets van waarde uit, 561 00:26:12,239 --> 00:26:15,492 zoals een ring, of vroeger geiten. 562 00:26:17,286 --> 00:26:20,247 Die heilige transacties hebben altijd vertrouwd 563 00:26:20,331 --> 00:26:24,543 op een volmacht van de staat en een gewijde autoriteit, 564 00:26:24,626 --> 00:26:29,089 zoals een priester, een lekenrechter of, om de een of andere reden, een kapitein. 565 00:26:29,923 --> 00:26:31,342 Ik keer dit schip om. 566 00:26:31,842 --> 00:26:32,801 Vast wel. 567 00:26:33,469 --> 00:26:35,679 Dat maakt ze gecentraliseerd. 568 00:26:35,763 --> 00:26:39,475 Een autoriteit, zoals ik, kun je vergelijken met een bank 569 00:26:39,558 --> 00:26:41,977 die traditioneel de transactie verifieert. 570 00:26:42,644 --> 00:26:43,812 Maar wij zijn millennials. 571 00:26:43,896 --> 00:26:45,731 We doen niets traditioneel. 572 00:26:47,149 --> 00:26:48,275 Oké, dan. 573 00:26:50,319 --> 00:26:54,156 Als standaard financiële transacties zijn zoals een traditionele bruiloft, 574 00:26:54,239 --> 00:26:59,370 zijn blokketentransacties als een hippe spirituele ceremonie 575 00:26:59,578 --> 00:27:01,663 en hebben ze geen autoriteit nodig. 576 00:27:02,122 --> 00:27:05,501 Om een of andere reden vertrouwen jongeren het financiële systeem niet. 577 00:27:05,918 --> 00:27:10,255 Ze willen de transactie uitvoeren in bijzijn van getuigen die ze vertrouwen, 578 00:27:10,547 --> 00:27:13,258 die de transacties verifiëren door foto's te maken... 579 00:27:13,884 --> 00:27:14,760 GEVERIFIEERD 580 00:27:14,843 --> 00:27:16,720 ...het paar taggen en online posten 581 00:27:16,804 --> 00:27:18,764 voor iedereen op internet. 582 00:27:18,972 --> 00:27:21,767 Als ik mijn telefoon kwijtraak, maakt het niet uit. 583 00:27:22,684 --> 00:27:24,561 -Cashewkaas? -Echt niet. 584 00:27:28,899 --> 00:27:30,275 Millennials leven 585 00:27:30,359 --> 00:27:34,321 in een post-9/11-wereld die steeds Orwelliaanser wordt 586 00:27:34,405 --> 00:27:36,156 en ze maakten ook een crisis mee. 587 00:27:36,240 --> 00:27:39,410 Als je zo oud bent als ik, vertrouw je de overheid niet 588 00:27:39,493 --> 00:27:40,953 en de banken niet. 589 00:27:41,036 --> 00:27:45,416 We maken iets wat de nationale economie overstijgt. 590 00:27:45,499 --> 00:27:47,835 We maken iets wat supranationaal is. 591 00:27:47,918 --> 00:27:50,504 We maken iets wat wereldwijd beschikbaar is. 592 00:27:50,671 --> 00:27:51,672 Ik zeg tegen jonge mensen: 593 00:27:51,755 --> 00:27:55,551 'Je moet 20 of 30 procent van je geld in cryptogeld investeren.' 594 00:27:55,843 --> 00:27:59,263 Omdat de voordelen zo exponentieel zijn, 595 00:27:59,471 --> 00:28:00,931 terwijl de nadelen, 596 00:28:01,014 --> 00:28:03,475 zeker voor iemand die jong is en meer geld kan verdienen, 597 00:28:03,559 --> 00:28:05,310 bijna nihil zijn. 598 00:28:05,727 --> 00:28:09,022 Zolang je gelooft dat internet in de toekomst bestaat, 599 00:28:09,273 --> 00:28:11,275 zal cryptokapitaal daarbij horen. 600 00:28:12,943 --> 00:28:14,153 Mijn mond zit vol. 601 00:28:14,236 --> 00:28:15,362 Daar gaan we. 602 00:28:15,446 --> 00:28:17,197 Rook je altijd hasj of... 603 00:28:17,281 --> 00:28:18,240 Ja. 604 00:28:18,323 --> 00:28:20,492 Een van mijn investeerders zag Jeremy en ze zei: 605 00:28:20,576 --> 00:28:21,702 'Je ziet er belachelijk uit.' 606 00:28:22,953 --> 00:28:24,163 Dat weet ik niet meer. 607 00:28:24,413 --> 00:28:25,497 Voor de cryptojongeren 608 00:28:25,581 --> 00:28:30,043 is cryptovaluta een moderne oplossing die de wereldeconomie radicaal zal veranderen 609 00:28:30,127 --> 00:28:31,795 met een grenzeloze valuta 610 00:28:31,879 --> 00:28:35,466 die niet wordt beheerd door overheden of financiële instituten. 611 00:28:35,799 --> 00:28:36,717 Dus, toekomst, 612 00:28:37,176 --> 00:28:38,093 ik doe mee. 613 00:28:38,177 --> 00:28:39,970 Nu moet ik Bitcoin vinden. 614 00:28:41,638 --> 00:28:43,807 PRAAG 615 00:28:43,891 --> 00:28:45,976 TSJECHIË 616 00:28:46,685 --> 00:28:50,189 Iedereen kan Bitcoin kopen op een cryptovalutamarkt. 617 00:28:50,856 --> 00:28:51,982 Maar voordat dat gebeurt, 618 00:28:52,065 --> 00:28:54,985 moeten de munten digitaal gecreëerd worden. 619 00:28:55,068 --> 00:28:56,737 Er is geen ministerie dat ze slaat, 620 00:28:56,820 --> 00:28:59,990 en geen bank die de voorraad beheert, zoals papiergeld. 621 00:29:00,824 --> 00:29:03,285 Bitcoin wordt gemaakt 622 00:29:03,368 --> 00:29:06,413 door digitaal een eindige hoeveelheid munten te genereren 623 00:29:06,497 --> 00:29:07,789 met computerrekenkracht. 624 00:29:07,873 --> 00:29:09,458 Dat proces heet 'delven'. 625 00:29:09,958 --> 00:29:12,461 Er zijn overal ter wereld cryptomijnen. 626 00:29:12,669 --> 00:29:14,963 Daar staan dag en nacht computers aan 627 00:29:15,047 --> 00:29:18,091 die snel cryptovaluta willen genereren en vasthouden. 628 00:29:18,842 --> 00:29:20,135 Deze is van Petr Svoboda. 629 00:29:20,219 --> 00:29:21,053 CRYPTOMIJNEIGENAAR 630 00:29:21,136 --> 00:29:23,514 Ik wil uitzoeken hoe hij van cryptodelven 631 00:29:23,597 --> 00:29:24,723 een bedrijf heeft gemaakt. 632 00:29:31,688 --> 00:29:34,566 Het geluid is van de ventilatoren in elke ruimte? 633 00:29:35,442 --> 00:29:36,485 Om ze te koelen? 634 00:29:36,944 --> 00:29:37,861 Ja. 635 00:29:37,945 --> 00:29:38,862 Het is heel warm. 636 00:29:38,946 --> 00:29:41,365 Wat is het verschil tussen die machines en die? 637 00:29:41,448 --> 00:29:46,453 Die machines zijn gespecialiseerd in het delven van Bitcoin. 638 00:29:46,537 --> 00:29:49,081 -Oké. -En andere cryptovaluta. 639 00:29:49,164 --> 00:29:50,499 Verschillende algoritmes. 640 00:29:50,999 --> 00:29:52,918 Hoeveel van zulke ruimtes heb je? 641 00:29:53,168 --> 00:29:54,503 Er zijn vijf ruimtes. 642 00:29:54,586 --> 00:29:56,338 -Vijf van zulke ruimtes? -Ja. 643 00:29:56,713 --> 00:29:57,714 Wat cool. 644 00:29:59,132 --> 00:30:00,884 Kun je uitleggen hoe delven werkt? 645 00:30:01,510 --> 00:30:05,013 Ik kan het beter in het Tsjechisch uitleggen. 646 00:30:05,097 --> 00:30:06,807 Prima, ik spreek goed Tsjechisch. 647 00:30:06,890 --> 00:30:08,141 -Ja. -Ja. 648 00:30:08,642 --> 00:30:10,435 Werken met de algoritmes... 649 00:30:10,561 --> 00:30:11,979 Het is de oom rib neus... 650 00:30:12,062 --> 00:30:14,481 Smalle, arme kijk Danno nog iets... 651 00:30:15,274 --> 00:30:17,609 Ik heb gelogen. Ik spreek geen Tsjechisch. 652 00:30:17,693 --> 00:30:19,611 Maar ik hoop dat iemand die slimmer is dan ik, 653 00:30:19,695 --> 00:30:22,447 me dit allemaal in het Engels kan uitleggen 654 00:30:23,240 --> 00:30:24,449 alsof ik vijf ben. 655 00:30:25,909 --> 00:30:28,328 Weet je nog dat de blokketen het digitale verslag is 656 00:30:28,412 --> 00:30:29,663 van Bitcoin-transacties? 657 00:30:30,205 --> 00:30:32,916 Delven is hoe Bitcoins gemaakt 658 00:30:33,000 --> 00:30:34,668 en toegekend worden. 659 00:30:36,211 --> 00:30:38,547 In de vergelijking zijn de delvers de gasten 660 00:30:38,630 --> 00:30:41,216 die de transacties verifiëren door foto's te nemen, 661 00:30:41,300 --> 00:30:43,927 het paar te taggen en de foto's online te zetten. 662 00:30:44,303 --> 00:30:46,805 Bitcoin is een stimulans 663 00:30:46,888 --> 00:30:49,266 voor de delvers om de blokketen te bouwen en beheren. 664 00:30:49,349 --> 00:30:51,977 Het is tijd om het boeket te vangen. 665 00:30:54,479 --> 00:30:57,190 Bitcoin wordt toegekend aan één gelukkige delver. 666 00:30:58,400 --> 00:31:01,737 Je hoeft het niet zielig te vinden voor de delvers die geen boeket kregen. 667 00:31:02,154 --> 00:31:04,656 Bitcoin-transacties gebeuren continu. 668 00:31:04,740 --> 00:31:07,492 Delven is dus een reeks bruiloften die nooit stopt. 669 00:31:07,868 --> 00:31:10,245 Hoe meer ze werken aan het beheren van de blokketen, 670 00:31:10,329 --> 00:31:13,206 hoe meer Bitcoin-boeketten ze kunnen vangen. 671 00:31:13,540 --> 00:31:14,458 Trut. 672 00:31:18,211 --> 00:31:20,172 Omdat cryptodelven zoveel energie kost, 673 00:31:20,255 --> 00:31:23,008 worden de mijnen gebouwd op plekken waar energie goedkoop is. 674 00:31:23,091 --> 00:31:25,927 Zoals China, IJsland en Tsjechië. 675 00:31:26,845 --> 00:31:28,847 En ze willen niet alleen Bitcoin. 676 00:31:28,930 --> 00:31:32,100 Er zijn al duizenden andere cryptovaluta. 677 00:31:32,851 --> 00:31:35,896 Litecoin, Ethereum, Tether, EOS, 678 00:31:35,979 --> 00:31:38,148 Stellar, POPCOIN. Het gaat maar door. 679 00:31:39,608 --> 00:31:41,568 Je krijgt vast dikke rekeningen. 680 00:31:41,735 --> 00:31:46,406 Het kost ongeveer $60.000. 681 00:31:46,490 --> 00:31:49,409 -$60.000 per maand aan elektriciteit? -Ja. 682 00:31:49,493 --> 00:31:50,786 -Ja. -Wauw. 683 00:31:52,037 --> 00:31:53,163 Dat is veel geld. 684 00:31:53,538 --> 00:31:56,291 Kun je vertellen hoeveel een gemiddeld persoon 685 00:31:56,375 --> 00:31:58,126 koopt en investeert? 686 00:31:58,752 --> 00:32:01,797 Ongeveer $30.000. 687 00:32:01,880 --> 00:32:03,256 -$30.000? -Ja. 688 00:32:03,340 --> 00:32:04,549 -Ik denk... -Per persoon? 689 00:32:04,633 --> 00:32:05,759 -Per persoon. Ja. -Oké. 690 00:32:05,842 --> 00:32:07,844 En hoeveel machines is dat? 691 00:32:08,178 --> 00:32:09,513 Dat is voor acht machines. 692 00:32:09,763 --> 00:32:12,099 -Acht machines voor $30.000? -Ja. 693 00:32:12,182 --> 00:32:14,267 Dit is ongelofelijk. 694 00:32:14,685 --> 00:32:16,895 En je hebt vijf ruimtes met machines. 695 00:32:17,270 --> 00:32:18,188 Ja. 696 00:32:18,480 --> 00:32:21,066 Is er een eindige hoeveelheid Bitcoin? 697 00:32:21,566 --> 00:32:22,984 -Ja. -O, ja? 698 00:32:23,068 --> 00:32:25,404 Wat gebeurt er zodra ze gevonden zijn? 699 00:32:26,279 --> 00:32:27,322 Dat weet niemand. 700 00:32:33,036 --> 00:32:34,246 Voor ik al mijn geld uitgeef 701 00:32:34,329 --> 00:32:36,915 aan iets wat ik alleen begrijp door bruiloftsvergelijkingen, 702 00:32:36,998 --> 00:32:39,126 wil ik iemand spreken die kan uitleggen 703 00:32:39,209 --> 00:32:41,837 hoe cryptogeld zijn waarde krijgt. 704 00:32:44,881 --> 00:32:46,425 TERUG NAAR 705 00:32:49,886 --> 00:32:50,721 MEDEOPRICHTER, DOGECOIN 706 00:32:50,804 --> 00:32:52,556 Jackson Palmer was een coding-liefhebber, 707 00:32:52,639 --> 00:32:55,517 wiens poging om de draak te steken met cryptovaluta 708 00:32:55,600 --> 00:32:56,685 totaal misliep. 709 00:32:58,937 --> 00:33:00,897 -Hoe gaat het? Aangenaam. -Alles goed? 710 00:33:01,314 --> 00:33:03,525 -Wat een leuke honden. -Ja. 711 00:33:03,650 --> 00:33:06,903 Dit zijn toch de honden op jouw munt, hè? Dogecoin. 712 00:33:07,070 --> 00:33:09,072 Ja, ik zette de hond op de munt. 713 00:33:09,906 --> 00:33:11,533 Dit zijn Shiba Inu's. 714 00:33:12,743 --> 00:33:15,954 In 2013 was ik gek op cryptovaluta. 715 00:33:16,079 --> 00:33:19,040 Ik zag dat er elke maand nieuwe bij kwamen. 716 00:33:19,291 --> 00:33:22,085 Ik was toen ook gek op de Doge-meme. 717 00:33:22,169 --> 00:33:23,795 D-O-G-E. 718 00:33:24,421 --> 00:33:26,798 Je doge? Waar heb je het over? 719 00:33:27,424 --> 00:33:30,886 De Doge-meme kwam tot stand toen een foto van een hond 720 00:33:30,969 --> 00:33:35,223 met een doordringende blik werd gepost door een Japanse lerares 721 00:33:35,307 --> 00:33:36,600 en op internet beroemd werd. 722 00:33:36,892 --> 00:33:40,061 Jackson tweette wat hij als grap bedoelde. 723 00:33:40,145 --> 00:33:43,315 'Investeer in Dogecoin. Het wordt vast het volgende hippe ding.' 724 00:33:45,317 --> 00:33:47,402 -Had je de munt nog niet gemaakt? -Nee. 725 00:33:47,486 --> 00:33:50,489 -Wat gebeurde er met de tweet? -Die ging viral. 726 00:33:50,572 --> 00:33:53,742 Dus kocht ik de domeinnaam dogecoin.com, 727 00:33:53,825 --> 00:33:56,536 plakte ik de Doge-meme op een munt 728 00:33:56,620 --> 00:33:58,914 en zei dat het parodie-cryptovaluta was. 729 00:33:58,997 --> 00:34:01,041 Wat gebeurt er als je een valuta maakt? 730 00:34:01,124 --> 00:34:02,959 Je hoeft niet veel te doen. 731 00:34:03,043 --> 00:34:05,003 Je geeft de code aan een paar mensen. 732 00:34:05,086 --> 00:34:07,756 Dat is hetzelfde met Bitcoin en Litecoin en zo. 733 00:34:07,839 --> 00:34:10,592 Je maakt een applicatie die mensen kunnen gebruiken, 734 00:34:10,675 --> 00:34:13,970 en als genoeg mensen die gebruiken, ontstaat er een netwerk. 735 00:34:14,930 --> 00:34:16,264 Ja, zo makkelijk is het. 736 00:34:17,057 --> 00:34:19,893 Hoewel Jackson Dogecoin heeft gemaakt, 737 00:34:19,976 --> 00:34:22,479 heeft hij het nooit gedolven of er geld aan verdiend. 738 00:34:22,938 --> 00:34:25,524 Maar hij zat op de eerste rij van de groei van de Doge 739 00:34:25,607 --> 00:34:28,276 als onmiddellijke en onverklaarbare sensatie. 740 00:34:30,487 --> 00:34:33,365 Na 24 uur beseften we 741 00:34:33,448 --> 00:34:36,076 dat er heel veel computerkracht was gericht 742 00:34:36,159 --> 00:34:37,744 op het Dogecoin-netwerk. 743 00:34:37,828 --> 00:34:39,746 Ik dacht: nee, wat hebben we gedaan? 744 00:34:40,121 --> 00:34:41,414 Het is iets geworden. 745 00:34:41,498 --> 00:34:44,459 Voordat ik het wist, was het een economie van $2 miljard. 746 00:34:45,544 --> 00:34:48,213 Toen maakte Doge een vlucht. 747 00:34:48,755 --> 00:34:52,759 De waarde van Dogecoin groeide door de hype en de mascotte. 748 00:34:53,760 --> 00:34:55,971 En ik dacht dat mijn liefde voor honden irrationeel was. 749 00:34:56,763 --> 00:34:57,764 Hallo. 750 00:34:59,641 --> 00:35:00,892 Dus je begon een munt 751 00:35:01,351 --> 00:35:03,728 en toch ben je cryptoskeptisch? 752 00:35:03,937 --> 00:35:05,981 Ik noem mezelf een crypto-rationalist. 753 00:35:07,274 --> 00:35:09,568 Oké, crypto-rationalist. Dat is beter. 754 00:35:09,651 --> 00:35:11,778 Er is veel hype 755 00:35:12,153 --> 00:35:14,489 en er wordt veel waarde toegedicht aan dingen 756 00:35:14,948 --> 00:35:16,324 met weinig inhoud. 757 00:35:16,616 --> 00:35:19,411 Cryptovaluta moet worden gewaardeerd op zijn echte waarde 758 00:35:19,494 --> 00:35:21,997 en niet de hypecyclus die zegt dat het groot wordt 759 00:35:22,080 --> 00:35:23,039 over tien jaar. 760 00:35:23,582 --> 00:35:26,042 Hoe beoordelen mensen cryptovaluta 761 00:35:26,126 --> 00:35:28,128 en op welk punt gaat het van speculatief 762 00:35:28,211 --> 00:35:29,796 naar iets echts? 763 00:35:30,505 --> 00:35:32,716 Dat is een technische term, 'iets echts'. 764 00:35:32,799 --> 00:35:34,050 -'Iets echts'? -Ja. 765 00:35:34,718 --> 00:35:36,052 Dat is een leuke uitdaging. 766 00:35:36,136 --> 00:35:39,514 Doordat de prijs altijd fluctueert, 767 00:35:39,806 --> 00:35:42,225 worden mensen niet gestimuleerd om het uit te geven, 768 00:35:42,684 --> 00:35:44,811 omdat de koers zo onvoorspelbaar is. 769 00:35:46,229 --> 00:35:48,189 Jacksons zorgen wijzen erop 770 00:35:48,273 --> 00:35:50,525 dat cryptovaluta nog maar net bestaat. 771 00:35:51,359 --> 00:35:53,486 Niemand weet wat het later wordt. 772 00:35:55,280 --> 00:35:57,908 De onvoorspelbare prijs heeft afgelopen jaar 773 00:35:57,991 --> 00:36:01,578 bijna precies hetzelfde pad bewandeld als de internetboom, 774 00:36:01,661 --> 00:36:04,998 die ook afbrokkelde toen internet net was ontstaan. 775 00:36:05,665 --> 00:36:07,918 Crypto is een speculatief goed. 776 00:36:08,001 --> 00:36:11,463 Meer een investering in een start-up dan cash in je broekzak. 777 00:36:14,382 --> 00:36:17,427 Maar overal ter wereld wil men dat veranderen. 778 00:36:17,510 --> 00:36:19,721 WALES, VK 779 00:36:22,432 --> 00:36:23,391 BITCOIN-PIONIER 780 00:36:23,475 --> 00:36:24,809 James Howells zag de potentie van cryptovaluta 781 00:36:24,893 --> 00:36:26,561 voor bijna alle anderen. 782 00:36:27,687 --> 00:36:31,483 Hij was een van de eerste cryptodelvers en verdiende veel geld aan Bitcoin. 783 00:36:31,816 --> 00:36:34,027 Nu probeert James te ontdekken 784 00:36:34,110 --> 00:36:36,863 hoe je cryptogeld kunt gebruiken voor je aankopen. 785 00:36:37,614 --> 00:36:38,698 Heb jij dit gedaan? 786 00:36:39,074 --> 00:36:41,451 Ja, dit heb ik in de winkel gezet. 787 00:36:41,534 --> 00:36:43,244 Ik gebruik het als testwinkel, 788 00:36:43,828 --> 00:36:47,165 omdat ik dit product wereldwijd verkoop. 789 00:36:47,248 --> 00:36:48,083 Ja. 790 00:36:48,166 --> 00:36:51,795 Hij heeft een app gemaakt waarmee je crypto als cash kunt gebruiken. 791 00:36:56,841 --> 00:36:57,801 Ik pak een Lucozade. 792 00:36:58,885 --> 00:37:00,011 Ik pak chips. 793 00:37:01,638 --> 00:37:03,932 De app haalt geld uit een digitale portemonnee 794 00:37:04,015 --> 00:37:06,518 die bijhoudt hoeveel Bitcoin-cash je hebt. 795 00:37:07,894 --> 00:37:10,105 Ik wil met Bitcoin-cash betalen, graag. 796 00:37:10,647 --> 00:37:12,732 Dit is de Bitcoin-cashportemonnee. 797 00:37:13,024 --> 00:37:14,943 Ik heb er Bitcoin-cash op geladen. 798 00:37:16,194 --> 00:37:19,948 De winkelier kan me een QR-code geven om te betalen. 799 00:37:20,031 --> 00:37:21,908 -Ja. -Die scan ik. 800 00:37:24,035 --> 00:37:25,829 En swipen om te sturen. 801 00:37:26,204 --> 00:37:30,166 De winkelier weet nu dat hij geld heeft ontvangen 802 00:37:30,250 --> 00:37:32,168 en het veilig in zijn portemonnee zit. 803 00:37:32,252 --> 00:37:34,963 Ik neem aan dat Visa en Mastercard tegen Bitcoin zijn, 804 00:37:35,046 --> 00:37:36,256 omdat het hun tarieven omzeilt. 805 00:37:36,339 --> 00:37:37,424 CREDITCARDBEDRIJVEN VERDIENEN $40 MILJARD AAN TRANSACTIEKOSTEN 806 00:37:37,507 --> 00:37:39,050 Ja, dan gaan ze failliet. 807 00:37:39,134 --> 00:37:42,345 Mensen kunnen geld uitgeven zonder die tussenpersoon. 808 00:37:42,429 --> 00:37:43,722 Ze hoeven ze niet te betalen 809 00:37:43,805 --> 00:37:45,682 om geld in andermans hand te leggen. 810 00:37:45,765 --> 00:37:46,850 Ja, zeker. 811 00:37:50,061 --> 00:37:52,689 De potentie van Bitcoin-transacties is interessant. 812 00:37:52,772 --> 00:37:55,400 Geen bankkosten, wisselgeld of bonnen. 813 00:37:56,151 --> 00:37:57,819 En je crypto is veilig, 814 00:37:57,902 --> 00:38:00,613 omdat je die alleen kunt gebruiken met je eigen sleutel. 815 00:38:00,989 --> 00:38:05,994 Een reeks van 64 willekeurige letters en cijfers die niet te raden is. 816 00:38:06,786 --> 00:38:08,121 DRAMATISCHE RECONSTRUCTIE 817 00:38:08,204 --> 00:38:10,665 Het enige wat mis kan gaan, 818 00:38:11,416 --> 00:38:13,418 is dat je je sleutel kwijtraakt. 819 00:38:13,668 --> 00:38:16,838 Bijvoorbeeld, hypothetisch, dat je die opslaat op een harddrive, 820 00:38:16,921 --> 00:38:18,840 je die per ongeluk weggooit 821 00:38:18,923 --> 00:38:21,885 en die onder in een afvalberg belandt. 822 00:38:22,844 --> 00:38:24,471 Dan ben je de sjaak. 823 00:38:24,721 --> 00:38:25,930 Maar hoe vaak komt dat voor? 824 00:38:26,639 --> 00:38:29,392 Hoe kun je per ongeluk je harddrive weggooien? 825 00:38:30,477 --> 00:38:32,145 Ik had jammer genoeg een ongelukje 826 00:38:32,228 --> 00:38:35,607 met een glas limonade dat over mijn laptop omviel. 827 00:38:36,775 --> 00:38:40,361 Maar ik bewaarde toen de harddrive van die laptop, 828 00:38:40,445 --> 00:38:43,406 omdat ik wist dat mijn portemonnee erop zat. 829 00:38:43,490 --> 00:38:44,616 -Van Bitcoin... -Ja. 830 00:38:44,699 --> 00:38:46,493 ...en mijn privésleutels. 831 00:38:46,576 --> 00:38:49,579 Toen werd die gewoon verwisseld. 832 00:38:49,954 --> 00:38:51,331 De verkeerde harddrive 833 00:38:51,414 --> 00:38:52,749 -in de afvalzak. -O, jee. 834 00:38:53,416 --> 00:38:54,834 En sindsdien 835 00:38:54,918 --> 00:38:56,961 is de waarde van mijn drive 836 00:39:00,215 --> 00:39:01,883 gestegen naar $65 miljoen. 837 00:39:02,217 --> 00:39:03,259 Jeetjemina. 838 00:39:04,344 --> 00:39:05,220 Ja. 839 00:39:05,470 --> 00:39:08,556 Als mij dat zou overkomen, zou ik niks meer weggooien, 840 00:39:08,640 --> 00:39:11,267 nooit meer. 841 00:39:11,810 --> 00:39:14,187 Maar James heeft een plan om zijn fortuin te vinden. 842 00:39:14,646 --> 00:39:18,608 Door de documentatie van het stortterrein te bestuderen, 843 00:39:18,691 --> 00:39:21,402 kon hij zijn zoektocht tot een gebied beperken, 844 00:39:21,486 --> 00:39:23,571 maar de gemeente laat hem niet graven. 845 00:39:23,655 --> 00:39:27,575 In de VK is nooit iemand toegestaan om te graven op de stort. 846 00:39:27,659 --> 00:39:29,786 -Dus dit is onbekend terrein. -Ja. 847 00:39:29,869 --> 00:39:34,040 De afvalbergen zijn een paar keer doorzocht door de politie, 848 00:39:34,124 --> 00:39:36,793 voor moordonderzoeken en zo. 849 00:39:36,876 --> 00:39:38,670 Dus je moet iemand vermoorden. 850 00:39:38,962 --> 00:39:41,923 Dan zou je je sleutel terug kunnen krijgen. 851 00:39:42,549 --> 00:39:45,176 Het feit dat ik niet 852 00:39:45,260 --> 00:39:47,595 ruim $50 miljoen aan munten kan terugkrijgen, 853 00:39:48,054 --> 00:39:49,764 bewijst dat Bitcoin veilig is. 854 00:39:49,848 --> 00:39:52,058 Dus als je die sleutel had genoteerd, 855 00:39:52,142 --> 00:39:53,351 -had je nog... -Ja. 856 00:39:53,434 --> 00:39:56,771 Als ik die sleutel had, kon ik mijn munten besteden. 857 00:39:58,314 --> 00:40:00,525 Ik kan een machine, een supercomputer, 858 00:40:00,608 --> 00:40:04,571 elke code van mijn portemonnee laten raden. 859 00:40:05,155 --> 00:40:06,656 Het probleem daarmee is 860 00:40:07,073 --> 00:40:12,412 dat er meer mogelijkheden zijn dan deeltjes in het universum. 861 00:40:13,454 --> 00:40:17,250 Ik heb dan meerdere zonnen aan energie nodig, 862 00:40:17,333 --> 00:40:19,502 -echte zonnen aan energie... -Ja. 863 00:40:19,586 --> 00:40:22,338 ...en een paar miljard jaar om die sleutel te kraken. 864 00:40:22,922 --> 00:40:25,925 Dat is wat Bitcoin veilig maakt 865 00:40:26,384 --> 00:40:31,848 en daarom vertrouw ik op deze technologie als de toekomst van geld. 866 00:40:36,269 --> 00:40:37,687 Als je instapt, 867 00:40:37,770 --> 00:40:39,063 -gaan we naar de stort... -Goed. 868 00:40:39,147 --> 00:40:40,356 ...en laat ik je zien 869 00:40:40,440 --> 00:40:42,817 waar de harddrive met al die miljoenen ligt. 870 00:40:45,987 --> 00:40:48,072 Al die mensen met al hun geld 871 00:40:48,156 --> 00:40:52,702 vertrouwen dat alle andere mensen ook in dat geld geloven. 872 00:40:53,036 --> 00:40:55,246 Het is een vertrouwensketen, ongebroken. 873 00:40:56,331 --> 00:40:57,665 Wat moet je vertrouwen? 874 00:40:57,874 --> 00:40:59,000 Je overheid? 875 00:40:59,083 --> 00:41:00,043 Glimmend metaal? 876 00:41:00,418 --> 00:41:01,502 Een computercode? 877 00:41:01,836 --> 00:41:03,004 Of geen van alle? 878 00:41:03,504 --> 00:41:05,506 Zo heb je een idee van de schaal. 879 00:41:05,757 --> 00:41:07,508 -Die hele... -Wauw, ja. 880 00:41:07,592 --> 00:41:10,011 En dat gaat ook onder de grond. 881 00:41:11,012 --> 00:41:14,724 De tijd zal leren hoe duur de blunder van James echt was, 882 00:41:14,807 --> 00:41:17,518 maar wie kan hem kwalijk nemen dat hij de methode vertrouwt 883 00:41:17,602 --> 00:41:20,230 en blijft hopen op zijn toekomstige digitale fortuin? 884 00:41:20,813 --> 00:41:23,566 Voorlopig komt hij niet dichterbij dan dit. 885 00:41:24,067 --> 00:41:25,526 Over tien jaar is de kans groot 886 00:41:25,610 --> 00:41:27,737 dat die drive een miljard dollar waard is. 887 00:41:27,820 --> 00:41:29,489 En ik kan er niet heen lopen... 888 00:41:29,572 --> 00:41:30,990 -Ja. -...om hem op te graven. 889 00:42:05,275 --> 00:42:06,359 Oké, cameramarkering. 890 00:42:07,485 --> 00:42:08,444 Actie. 891 00:42:09,570 --> 00:42:11,114 Ik keer dit schip om. 892 00:42:19,330 --> 00:42:20,331 Probeer het dronken. 893 00:42:21,332 --> 00:42:22,834 Ik keer dit schip om. 894 00:42:23,209 --> 00:42:24,335 Oké, cut. 895 00:42:24,669 --> 00:42:25,586 Perfect.