1 00:00:08,051 --> 00:00:09,052 Ölüm. 2 00:00:09,178 --> 00:00:11,597 Hepimiz için son durak. 3 00:00:11,930 --> 00:00:13,599 Ve gerçek bir para makinesi. 4 00:00:15,184 --> 00:00:18,520 Bir Amerikan cenazesi sekiz ila on bin dolara mal oluyor. 5 00:00:19,188 --> 00:00:21,482 Yıllık 20 milyar dolarlık endüstri. 6 00:00:21,565 --> 00:00:22,691 Bu yalnızca cenazeler için. 7 00:00:23,108 --> 00:00:24,860 Bir de avukatlar, şirketler, 8 00:00:25,194 --> 00:00:28,238 hükûmet yetkilileri ve gayriresmî kişilerden oluşan 9 00:00:28,322 --> 00:00:29,907 koca bir yeraltı endüstrisi var. 10 00:00:30,699 --> 00:00:32,826 -Tetikçi sen misin? -Sen kimsin be? 11 00:00:33,994 --> 00:00:37,748 Hepsi size bir şekilde etiket takmaya uğraşıyor. 12 00:00:39,082 --> 00:00:41,543 Bu insanlar, hayatınızı korumanın, 13 00:00:42,211 --> 00:00:43,086 bitirmenin 14 00:00:43,962 --> 00:00:46,381 ve siz gidince kalan akrabalara ödemelerin 15 00:00:46,465 --> 00:00:47,716 kararını veren kişiler. 16 00:00:48,759 --> 00:00:50,427 Benim hayatımın değeri ne? 17 00:00:50,803 --> 00:00:52,679 Tabuta ne kadar harcamalıyım? 18 00:00:53,347 --> 00:00:57,100 Ölümümün getirisini artırmak için ne kadar seks yapmalıyım? 19 00:00:57,601 --> 00:01:00,813 Bunlar, son yolculuğuna uğurlayacağımız sorulardan birkaçı. 20 00:01:01,230 --> 00:01:03,690 Ölüm bölümüne hoş geldiniz. 21 00:01:05,943 --> 00:01:08,403 ÖLÜM BÖLÜMÜ 22 00:01:09,863 --> 00:01:13,408 Hoşunuza gitse de gitmese de hepimiz para ile bağlıyız. 23 00:01:13,992 --> 00:01:17,412 Ben Kal Penn, küresel ekonomi denen 24 00:01:17,454 --> 00:01:19,790 şu dev canavarı keşfediyorum. 25 00:01:19,873 --> 00:01:21,375 Küresel Ekonomi Denen Şu Dev Canavar 26 00:01:24,628 --> 00:01:26,505 Öncelikle, merak etmeyin. 27 00:01:26,588 --> 00:01:28,674 Ölüm ekonomisine dair bir bölümün 28 00:01:28,757 --> 00:01:30,092 sizi huylandırabileceğini biliyorum. 29 00:01:30,551 --> 00:01:33,095 Hatta ben de öleceğim fikrini sevmiyorum. 30 00:01:33,178 --> 00:01:36,932 O yüzden, rahatsız hissedersek bir güvenlik şifremiz olsun. 31 00:01:39,017 --> 00:01:41,353 Mesela "yavru köpekler". 32 00:01:55,784 --> 00:01:57,578 Peki bir yaşamın bedeli ne? 33 00:01:58,662 --> 00:02:01,748 Milyon kişiye bunu sorup milyon farklı cevap alırım. 34 00:02:01,832 --> 00:02:04,084 Ama öncelikle hayat bitirme eğitimi olan 35 00:02:04,167 --> 00:02:07,129 birine sormaya karar verdim. 36 00:02:07,212 --> 00:02:09,882 -Tetikçi sen misin? -Sen kimsin be? 37 00:02:10,382 --> 00:02:11,425 Ben Kal. 38 00:02:12,509 --> 00:02:13,427 Tamam. 39 00:02:13,969 --> 00:02:16,722 Herhâlde emniyet kemerine gerek yok, duruyoruz. 40 00:02:18,348 --> 00:02:19,683 Yani, biz... 41 00:02:19,766 --> 00:02:21,852 Öncelikle, kekeleme. 42 00:02:21,935 --> 00:02:23,020 -Gergin misin? -Doğru. 43 00:02:23,103 --> 00:02:24,605 -Biraz gerginim. -Tamam. 44 00:02:24,688 --> 00:02:26,189 -Rahatla. -Tamam. 45 00:02:26,273 --> 00:02:27,149 -Evet. -Tamam. 46 00:02:27,608 --> 00:02:29,985 İnsanlar bir tetikçi aradığında seni nasıl buluyor? 47 00:02:30,068 --> 00:02:32,237 Lanet telefon rehberinde yokum, emin ol. 48 00:02:32,321 --> 00:02:33,572 Ben de onu diyorum. 49 00:02:33,655 --> 00:02:35,574 "Tetikçi" kısmında falan değilim. 50 00:02:35,657 --> 00:02:38,660 Bir işin fiyatı çocukları varsa değişiyor mu? 51 00:02:38,744 --> 00:02:41,622 Müstakil ev yerine apartman dairesiyse? 52 00:02:41,705 --> 00:02:43,248 Nesin sen, lanet bir polis mi? 53 00:02:43,332 --> 00:02:44,750 Sen polis misin? 54 00:02:44,833 --> 00:02:46,335 Evet, lanet bir polisim. 55 00:02:46,418 --> 00:02:48,003 Polis olduğunu biliyordum. 56 00:02:48,086 --> 00:02:49,755 -Tamam. -İyi. Defol git. 57 00:02:50,297 --> 00:02:52,591 1980'lerden 2000'lere kadar, 58 00:02:52,674 --> 00:02:56,094 Dominick Polifrone bu tarz park yerlerinde 59 00:02:56,678 --> 00:02:58,055 görüşmeler yaparak 60 00:02:58,138 --> 00:03:00,557 çok para vermeyi göze alan çaresiz insanlarla 61 00:03:00,641 --> 00:03:01,808 birini indirmeyi konuşurdu. 62 00:03:02,225 --> 00:03:04,353 Dominick'i onlar için adam öldürmeye hazır 63 00:03:04,436 --> 00:03:06,647 bir kiralık katil sanıyorlardı 64 00:03:06,730 --> 00:03:09,274 ama aslında gizli bir ATF ajanıydı. 65 00:03:10,067 --> 00:03:11,485 DOMINICK POLIFRONE TETİKÇİ, ESKİ ATF AJANI 66 00:03:11,568 --> 00:03:13,028 İşi tehlikeliydi ama adam öldürmek isteyen 67 00:03:13,111 --> 00:03:14,488 çok kişiyi içeri attırdı. 68 00:03:15,155 --> 00:03:16,698 Bunlardan biri olan 69 00:03:16,782 --> 00:03:20,702 1986'da yakalattığı seri katil ve mafya tetikçisi Richard Kuklinski, 70 00:03:20,786 --> 00:03:24,831 öldürdüklerini dondurduğu için Buz Adam olarak bilinirdi. 71 00:03:25,874 --> 00:03:29,086 Bir tetikçi kılığına girip gerçek bir tetikçi yakalamak 72 00:03:29,169 --> 00:03:31,380 Dominick için işin bir parçasıydı. 73 00:03:31,463 --> 00:03:34,299 Yok etme ekonomisinin gerçek bir uzmanı. 74 00:03:34,883 --> 00:03:36,176 Bu iş nasıl oluyor? 75 00:03:36,259 --> 00:03:38,595 Şöyle demeye çalışıyorsun, "Dinle. 76 00:03:39,846 --> 00:03:42,265 "Halletmem gereken böyle bir sorun var. 77 00:03:42,349 --> 00:03:45,018 "Karım beni aldattı ya da biriyle buluştu. 78 00:03:45,102 --> 00:03:46,269 "Karımdan kurtulmalıyım." 79 00:03:46,728 --> 00:03:47,562 Tamam. 80 00:03:47,646 --> 00:03:49,606 Nasıl olsun? Temiz mi olsun? 81 00:03:49,690 --> 00:03:50,983 Kaza süsü mü verelim? 82 00:03:51,066 --> 00:03:52,776 Çeşitli seçenekler var. 83 00:03:52,859 --> 00:03:57,114 Adam öldürme işinde bile bir menü dolusu seçenek var. 84 00:03:57,531 --> 00:03:58,615 -Menü mü? -Sadece... 85 00:03:58,699 --> 00:04:00,242 Gözümde öyle canlandırdım. 86 00:04:00,325 --> 00:04:01,576 Senin bir... 87 00:04:01,660 --> 00:04:04,913 Sonuçta bilmek istiyorum, kaza gibi mi istiyorsun? 88 00:04:06,248 --> 00:04:09,251 Yoksa bir mesaj mı vermek istiyorsun? 89 00:04:09,584 --> 00:04:13,338 Birini öldürmek kaça mal oluyor, söyleyebilir misin? 90 00:04:13,422 --> 00:04:15,799 Yazılı bir fiyatlandırma yok. 91 00:04:15,882 --> 00:04:17,342 Diyelim iki müşterin var. 92 00:04:17,426 --> 00:04:21,847 Biri büyük bir firmanın CEO'su, diğeri bir marangoz. 93 00:04:22,597 --> 00:04:25,100 Bu kişiler için ne kadar tutar? 94 00:04:25,183 --> 00:04:27,769 O kişiyi gözlemleyip anlamaya çalışırım. 95 00:04:27,853 --> 00:04:30,522 -Tamam. -Varlıklı bir aileden geliyorsan 96 00:04:31,732 --> 00:04:33,233 10.000 dolar diyebilirim. 97 00:04:33,316 --> 00:04:34,860 Biri marangozmuş diyelim. 98 00:04:34,943 --> 00:04:38,196 Biri de tamircide çalışıyormuş, o zaman... 99 00:04:38,280 --> 00:04:40,198 Evet, o zaman 5.000. 100 00:04:40,782 --> 00:04:44,244 Birini öldürmenin ne kadar olduğunu bilmeden bile 101 00:04:44,327 --> 00:04:45,912 5.000 biraz az gibi. 102 00:04:45,996 --> 00:04:48,915 Organize suç içinde isim yapmış biri olsa 103 00:04:48,999 --> 00:04:52,294 on bin ya da üstü diyebilirsin. 104 00:04:52,377 --> 00:04:53,837 -Tamam. -Yani şöyle mi? 105 00:04:53,920 --> 00:04:57,549 Bir cinayetin fiyatı bir dilim pizza gibi değildir. 106 00:04:57,632 --> 00:04:59,718 Yere göre iki ya da üç dolar değildir. 107 00:05:00,177 --> 00:05:02,429 İşi kimin istediğine ve sana göre 108 00:05:02,512 --> 00:05:04,890 ne kadar verebileceklerine bağlıdır. 109 00:05:04,973 --> 00:05:06,141 -Doğru. -Tamam. 110 00:05:06,224 --> 00:05:08,727 Nakitle mi ödenir yoksa havale olur mu? 111 00:05:08,810 --> 00:05:10,228 Dijital mi? Venmo olur mu? 112 00:05:10,353 --> 00:05:11,563 Bankaya mı benziyorum? 113 00:05:11,646 --> 00:05:13,065 Merak ettim... 114 00:05:13,148 --> 00:05:14,608 Kredi kartı mı vereceksin? 115 00:05:14,691 --> 00:05:16,359 Deneyen olmuyor mu? 116 00:05:16,902 --> 00:05:18,236 -Yok, nakit. -Hep nakit. 117 00:05:18,612 --> 00:05:21,073 Kart verirsen seni öldürmem gerekir. 118 00:05:24,076 --> 00:05:29,039 Peki tetikçi dünyasında bir insan hayatının değeri ne? 119 00:05:29,581 --> 00:05:30,665 Hiçbir şey. 120 00:05:30,749 --> 00:05:32,751 Hiçbir şey. İlginç. 121 00:05:32,834 --> 00:05:35,087 O tip bir işte hayat mı? 122 00:05:36,046 --> 00:05:37,339 Dalga mı geçiyorsun? 123 00:05:38,173 --> 00:05:40,801 Beni indirmek kaça mal olurdu? 124 00:05:41,468 --> 00:05:42,677 Beleşe yapardım. 125 00:05:43,762 --> 00:05:44,805 -Sorun yok. -Öğrenmem iyi oldu. 126 00:05:47,641 --> 00:05:49,851 Dominick'in dünyasında bir hayatı bitirmenin bedeli 127 00:05:49,935 --> 00:05:51,686 aşağı yukarı piyasanın kaldırabildiği kadar. 128 00:05:52,187 --> 00:05:54,606 İşi isteyen ödemeyi önden yapmak zorunda 129 00:05:55,023 --> 00:05:58,485 ama ya denklem tersine dönerse? 130 00:05:58,568 --> 00:06:01,947 Ölüm olduktan sonra fiyatına kim karar veriyor? 131 00:06:07,077 --> 00:06:10,080 Birinin hatası yüzünden ölürseniz 132 00:06:10,163 --> 00:06:12,958 bu ihmal sonucu ölüm sayılabilir 133 00:06:13,041 --> 00:06:15,127 ve yakınlarınız büyük ödeme alabilir. 134 00:06:15,210 --> 00:06:18,130 Ne kadar olduğuna böyle adamlar karar veriyor. 135 00:06:19,506 --> 00:06:21,967 Allen Hurkin-Torres, emekli bir New York yargıcı 136 00:06:22,050 --> 00:06:25,679 ve ABD'deki en yüksek dosya yüklerinden birini idare etmiş, 137 00:06:25,762 --> 00:06:28,223 15.000'den fazla anlaşma sağlamış. 138 00:06:28,306 --> 00:06:29,558 Ama önceki hayatında, 139 00:06:29,641 --> 00:06:32,561 Allen, power pop grubu The Speedies ile 140 00:06:32,644 --> 00:06:35,021 New York punk kulüplerinin tozunu attırmış. 141 00:06:35,105 --> 00:06:38,817 Herkes seni takım elbise kravatla görüyor ve seni bu zannediyor. 142 00:06:38,900 --> 00:06:40,777 -Ama bu grup fotoğrafım. -Vay! 143 00:06:40,861 --> 00:06:43,113 Sana bir ipucu vereyim. Şeritli olan. 144 00:06:43,572 --> 00:06:45,073 Yok artık! 145 00:06:45,157 --> 00:06:47,534 Allen artık özel ara bulucu, 146 00:06:47,617 --> 00:06:50,495 davalar mahkemeye gitmeden anlaşma sağlanmasına yardım ediyor 147 00:06:50,579 --> 00:06:54,416 ve şimdiye kadar iki milyar dolara denk dosyada anlaşma sağlamış. 148 00:06:54,958 --> 00:06:56,168 Rezeneleri nasıl keseyim? 149 00:06:56,251 --> 00:06:57,419 HÂKİM ALLEN HURKIN-TORRES ÖZEL ARA BULUCU VE BEKLENMEDİK ROCK YILDIZI 150 00:06:57,502 --> 00:06:58,545 Kalbin ne diyor? 151 00:06:58,628 --> 00:07:00,088 Kalbim... Anladım. 152 00:07:00,172 --> 00:07:02,382 Allen'ın hayatı biraz rock and roll, 153 00:07:02,465 --> 00:07:05,427 biraz ihmal sonucu ölüme sebebiyet ve bolca yemekten ibaret. 154 00:07:06,052 --> 00:07:08,180 Mahkemedeki işim 155 00:07:08,263 --> 00:07:10,182 çoğu hâkimden farklıydı. 156 00:07:10,265 --> 00:07:13,101 İşim dosyalardan anlaşma yoluyla kurtulmaktı. 157 00:07:13,185 --> 00:07:15,478 Brooklyn'de binlerce dosyamız olurdu. 158 00:07:15,562 --> 00:07:17,939 Ne tür dosyalar üzerinde çalıştın? 159 00:07:18,023 --> 00:07:21,193 Kişisel yaralanma, ihmal sonucu ölüme sebebiyet verme. 160 00:07:22,068 --> 00:07:25,822 Her gün bütün yaptığım dosyalara aracılık etmekti. 161 00:07:25,906 --> 00:07:27,115 Bir gün biri sordu, 162 00:07:27,199 --> 00:07:30,118 kişisel yaralanmanın ihmal sonucu ölümden farkı nedir? 163 00:07:30,202 --> 00:07:31,953 Dedim ki kişisel yaralanma, 164 00:07:32,037 --> 00:07:33,997 yaralanma dışında en kötüsüdür. 165 00:07:34,080 --> 00:07:35,373 Öldün demektir. 166 00:07:35,457 --> 00:07:36,833 Ölüm dosyalarında ise 167 00:07:36,917 --> 00:07:39,127 farklı engeller çıkar, 168 00:07:39,211 --> 00:07:41,963 doğru, yanlış ve toplumun değer yargıları. 169 00:07:42,881 --> 00:07:46,343 İhmal sonucu ölüm dosyası suç dosyasından çok farklıdır. 170 00:07:46,426 --> 00:07:48,136 Kimse hapse gitmez. 171 00:07:48,220 --> 00:07:52,265 Onun yerine adalet finansal bir aktarımla sağlanır. 172 00:07:52,766 --> 00:07:55,644 OJ Simpson'ın cinayete çarptırılmayıp 173 00:07:55,727 --> 00:07:57,771 iki ölümden sorumlu bulunması gibi. 174 00:07:58,188 --> 00:08:00,774 Adalet sistemi 25 milyon dolardan fazla istedi. 175 00:08:00,857 --> 00:08:02,192 JÜRİ SIMPSON'IN 25 MİLYON DOLAR CEZA ÖDEMESİNE KARAR VERDİ 176 00:08:02,275 --> 00:08:05,403 Ya da biri Benihana restoranında uçan bir karidesten 177 00:08:05,487 --> 00:08:08,615 kaçarken yaralanıp, ameliyatlık olup 178 00:08:08,698 --> 00:08:10,033 sonra da ölünce. 179 00:08:10,742 --> 00:08:12,410 Eşi restoranı dava etmiş, 180 00:08:12,494 --> 00:08:16,373 kocasının ölümünden dolayı on milyon dolar istemiş. 181 00:08:17,123 --> 00:08:19,876 Ne yazık ki jüri olaya böyle bakmamış. 182 00:08:19,960 --> 00:08:21,253 JÜRİ UÇAN KARİDES ÖLÜMÜ İDDİASINI REDDETTİ 183 00:08:21,336 --> 00:08:22,462 AİLE BENIHANA ZİNCİRİNDEN ON MİLYON DOLAR İSTİYORDU 184 00:08:25,924 --> 00:08:28,385 Kim kimi neden dava eder? 185 00:08:28,468 --> 00:08:30,929 Genelde daha çok para kazanan kocadır 186 00:08:31,012 --> 00:08:34,307 ve öldürülmüşse eşi ihmal sonucu ölüm davası açar, 187 00:08:34,391 --> 00:08:35,809 tazminat almak ister. 188 00:08:36,726 --> 00:08:38,311 Hayatın değeri nasıl belirlenir? 189 00:08:38,728 --> 00:08:41,481 Yasalar eyaletten eyalete değişiyor. 190 00:08:41,564 --> 00:08:43,316 New York gibi eyaletlerde 191 00:08:43,400 --> 00:08:45,193 tazminatlar parasal görülüyor. 192 00:08:45,277 --> 00:08:47,112 Yani bu ne anlama geliyor? 193 00:08:47,195 --> 00:08:50,156 Senin değerin, hayattayken kazandığın para kadar. 194 00:08:50,240 --> 00:08:52,784 Para üreten ekonomik makine olarak görülüyorsun 195 00:08:52,867 --> 00:08:54,869 ve parayı da baktığın kişilere 196 00:08:54,953 --> 00:08:55,870 veriyorsun. 197 00:08:55,954 --> 00:08:58,832 Ama ölüm yasalarının yapılışındaki sorun şu, 198 00:08:58,915 --> 00:09:01,710 bir çocuğun ölümünün hiç değeri yok. 199 00:09:01,793 --> 00:09:03,044 Neden? 200 00:09:03,128 --> 00:09:06,131 Çünkü çocuklar ya da yaşlılar ekonomik makine değil. 201 00:09:06,214 --> 00:09:08,633 Para saçmıyor, kimseye bakmıyorlar. 202 00:09:08,717 --> 00:09:11,553 O zaman da sorumuz, bir çocuğun 203 00:09:11,636 --> 00:09:13,596 ya da yaşlının değeri ne? 204 00:09:14,180 --> 00:09:15,849 Cevap da çok, çok az. 205 00:09:15,932 --> 00:09:17,517 Bu delilik. 206 00:09:17,600 --> 00:09:21,813 O yüzden sahip oldukları tek unsur, o kısıtlı zamanda, 207 00:09:21,896 --> 00:09:25,400 ölümden önce ve tam o sırada çektikleri acı ve işkence. 208 00:09:26,276 --> 00:09:27,694 Ölüm öncesi korkusu. 209 00:09:27,777 --> 00:09:30,238 Sokakta bağıran yaralı bir adam düşün, 210 00:09:30,322 --> 00:09:32,073 "Araba üstüme geliyor! 211 00:09:32,157 --> 00:09:34,117 "Bana çarpacak. Çok acıyacak." 212 00:09:34,826 --> 00:09:35,910 ÖLÜM ÖNCESİ KORKUSU 213 00:09:35,994 --> 00:09:39,205 O yüzden ölümden önce bir acı ve işkence yoksa 214 00:09:39,289 --> 00:09:41,041 değerin çok düşük. 215 00:09:41,624 --> 00:09:42,709 Dava açmaya ne gerek var? 216 00:09:42,792 --> 00:09:44,044 Ölüm dosyalarında 217 00:09:44,127 --> 00:09:46,880 genellikle birini kaybetmişlerdir ve esas sorun, 218 00:09:46,963 --> 00:09:49,841 sistemimiz sevdiklerini geri vermek için bir şey yapamaz. 219 00:09:49,924 --> 00:09:52,719 O yüzden temelde bir arınma için gelirler, 220 00:09:52,802 --> 00:09:54,054 bir terapi seansıdır. 221 00:09:54,554 --> 00:09:56,681 Konuşunca artık en büyük dertleri 222 00:09:56,765 --> 00:09:58,808 dosyaya anlaşma rakamı koymaktır. 223 00:09:58,892 --> 00:10:01,770 Çünkü "Evet, 400.000 dolar." deyince 224 00:10:01,853 --> 00:10:03,563 sevdiklerine rakam belirlemiş oluyorlar. 225 00:10:03,646 --> 00:10:06,066 -Tamam. -Bunu en iyi şöyle yapmaya çalışıyorum. 226 00:10:06,149 --> 00:10:09,069 Diyorum ki "Sevdiğiniz geri gelmeyecek. 227 00:10:09,152 --> 00:10:11,613 "En azından parayı iyi amaçla kullanın. 228 00:10:11,696 --> 00:10:12,989 "Diğer çocuğunuz için, koleje." 229 00:10:13,073 --> 00:10:14,032 Konuşma bitince 230 00:10:14,115 --> 00:10:17,786 terapi seansını ve arınmayı tamamlamış gibi hissederler, 231 00:10:17,869 --> 00:10:19,496 sen de bir şey yapabildiğini hissedersin. 232 00:10:20,246 --> 00:10:23,249 Kendinize bir değer biçmeniz gerekse 233 00:10:23,333 --> 00:10:24,834 bunu nasıl yapardınız? 234 00:10:24,918 --> 00:10:26,586 Rakamlarınızı nasıl ayarlardınız? 235 00:10:26,669 --> 00:10:27,837 Yüksek maaşlı biriyim. 236 00:10:27,921 --> 00:10:31,049 Bu otomatikman denkleme girer. 237 00:10:31,132 --> 00:10:32,384 55 yaşındayım. 238 00:10:32,467 --> 00:10:34,969 O zaman sorumuz, iş ömrüm ne kadar? 239 00:10:35,053 --> 00:10:36,554 Çünkü parasal zarar var. 240 00:10:36,638 --> 00:10:39,849 Avukatlar veya hâkimler, biz masamızda ölürüz. 241 00:10:39,933 --> 00:10:42,102 Çoğu avukat 70'lerine kadar çalışır. 242 00:10:42,185 --> 00:10:43,853 Bana da 70 desen. 243 00:10:43,937 --> 00:10:46,523 15 çarpı şimdiki kazancım, 244 00:10:47,023 --> 00:10:48,483 yaklaşık değerimi verir. 245 00:10:48,566 --> 00:10:52,320 Allen'ın vadesi erken dolarsa 246 00:10:52,404 --> 00:10:55,782 yargıç ve aracı olarak çalıştığından yüksek değeri olur. 247 00:10:56,116 --> 00:10:57,659 Ama erken dolacağını sanmam. 248 00:10:57,742 --> 00:11:00,286 1980'lerde davulcu olup hayatta kalmış. 249 00:11:01,454 --> 00:11:02,997 Aslında mantıklı geliyor. 250 00:11:03,081 --> 00:11:05,041 Yasalar hayatınızı geri veremiyorsa 251 00:11:05,125 --> 00:11:08,378 belki tek yapabileceği sevdiklerinize biraz para vermektir. 252 00:11:08,461 --> 00:11:12,048 Ama ben kayıp kazancımdan daha değerli olduğumu düşünüyorum. 253 00:11:12,757 --> 00:11:15,677 Ölümümün getirisini nasıl artırırım? 254 00:11:17,053 --> 00:11:19,305 Ölümüm çok iyi para etmeli. 255 00:11:19,389 --> 00:11:22,392 Trajik bir şekilde mi öleceğini düşünüyorsun? 256 00:11:22,475 --> 00:11:24,602 Buna ölümüne kararlıyım. 257 00:11:26,688 --> 00:11:30,108 Tamam, kayda değer bir kazancın olmadığını kabul ediyorum. 258 00:11:30,191 --> 00:11:31,651 Doğru tahmin ettin. 259 00:11:32,110 --> 00:11:33,528 -İndirsen... -Evet, pardon. 260 00:11:33,611 --> 00:11:34,571 Teşekkürler. 261 00:11:34,654 --> 00:11:36,114 Kayıp gelir dışında 262 00:11:36,197 --> 00:11:38,199 ihmal sonucu ölüm için belirli fiyat yok. 263 00:11:38,283 --> 00:11:40,535 Bu senin kim olduğuna, nasıl öldüğüne, 264 00:11:40,618 --> 00:11:42,495 ne kadar fakir bir aile bıraktığına bağlı. 265 00:11:42,579 --> 00:11:43,872 Yani zengin aile mi? 266 00:11:44,289 --> 00:11:45,748 Bu senin hikâyene bağlı. 267 00:11:46,749 --> 00:11:49,419 Ortalama jüri, ihmal sonucu ölüm davalarında 268 00:11:49,502 --> 00:11:52,130 iki milyon dolardan biraz fazla verir. 269 00:11:52,505 --> 00:11:53,381 Bu işe yarar. 270 00:11:53,465 --> 00:11:56,134 Trajik ve ikna edici hikâyen varsa daha fazla. 271 00:11:56,468 --> 00:11:57,427 Yaralı Yüz gibi. 272 00:11:57,510 --> 00:11:59,095 Daha çok Çelik Manolyalar gibi. 273 00:11:59,179 --> 00:12:00,847 O filmi hiç izlemedim. 274 00:12:01,431 --> 00:12:04,392 2001'de 22 yaşında, Mets'e oyuncu adayı bir genç, 275 00:12:04,476 --> 00:12:07,145 büyük anlaşmasını yapamadan araba hatasından öldü. 276 00:12:07,228 --> 00:12:10,982 Ailesine 131 milyon dolar verdiler. 277 00:12:12,942 --> 00:12:15,820 Senin ölümün Oscar'lık olmalı. 278 00:12:16,446 --> 00:12:17,363 Michael Shannon'ın 279 00:12:17,447 --> 00:12:19,365 o balıkla seks filmi gibi mi? 280 00:12:20,033 --> 00:12:21,159 Konudan sapmayalım, 281 00:12:21,242 --> 00:12:22,952 geride ne bırakacağına odaklanalım. 282 00:12:23,036 --> 00:12:23,870 Evli misin? 283 00:12:24,871 --> 00:12:27,874 Eşimle ben buna isim koymak istemiyoruz. 284 00:12:29,375 --> 00:12:30,502 Ama jüri istiyor. 285 00:12:30,585 --> 00:12:33,213 Evlenmek, değerine birkaç milyon katabilir. 286 00:12:34,172 --> 00:12:38,384 Başka bir faktör de, bazen devlet hazsal zarar karşılığı tazminat verir, 287 00:12:38,468 --> 00:12:41,221 yani dul eşini seninle sevişmenin zevkinden 288 00:12:41,304 --> 00:12:43,515 mahrum kalacağı için tazmin edebilir. 289 00:12:44,891 --> 00:12:48,728 Zevk kısmını ispatlamasına gerek yok... 290 00:12:49,854 --> 00:12:50,813 Değil mi? 291 00:12:52,148 --> 00:12:55,610 Hayır. Peki, herhangi bir derneğe bağlı mısın? 292 00:12:55,693 --> 00:12:57,403 Bağış işleri gibi? 293 00:12:57,487 --> 00:12:59,197 -Gönüllüyüm. -Harika. 294 00:12:59,280 --> 00:13:01,533 Marş sırasında diz çökme protestosu hakkında yorumlarım var. 295 00:13:02,534 --> 00:13:03,368 Peki. 296 00:13:05,161 --> 00:13:06,829 Sana dürüst olacağım. 297 00:13:06,913 --> 00:13:10,124 Ölümünün ihmal sonucu olmadığını düşünmeye başladım. 298 00:13:10,792 --> 00:13:12,460 Neden çok yüksek ödeme istiyorsun? 299 00:13:13,086 --> 00:13:14,754 Hep varlıklı olmak istedim. 300 00:13:14,837 --> 00:13:17,674 Peki öldükten sonra 301 00:13:17,757 --> 00:13:19,467 tahsilatı nasıl yapacaktın? 302 00:13:21,844 --> 00:13:25,348 Tamam, belli ki bu senaryoda 303 00:13:25,431 --> 00:13:27,767 derinlemesine düşünmediğim şeyler var. 304 00:13:28,309 --> 00:13:30,353 Belki bir medyum önerebilirsiniz 305 00:13:30,436 --> 00:13:33,189 ya da başka bir boyutlar arası uzman. 306 00:13:33,731 --> 00:13:35,900 Belki bu sihirli topları veren kişi. 307 00:13:37,443 --> 00:13:38,903 -Çık odamdan. -Park ücretsiz mi? 308 00:13:38,987 --> 00:13:41,114 -Sana değil. -Ama ücretsiz. 309 00:13:41,197 --> 00:13:43,533 -Başkalarına. -Beni kuzenim getirdi. 310 00:13:46,786 --> 00:13:48,997 Bunu halletmenin başka bir yolu da var. 311 00:13:52,542 --> 00:13:55,503 "İhmal sonucu ölümün maliyeti nedir?" diye soracağımıza, 312 00:13:56,421 --> 00:13:59,048 "Bir ölümü engellemenin değeri nedir?" diye sormak. 313 00:13:59,132 --> 00:14:00,341 TRAFİK LEVHASI DÜKKÂNI SFMTA - ARAZİ İŞLERİ 314 00:14:00,425 --> 00:14:03,303 Devletler ve şirketler bu soruyu hep sormalı. 315 00:14:12,895 --> 00:14:15,815 Mike Gatto kişisel yaralanma ve mesleki hata avukatı. 316 00:14:16,149 --> 00:14:18,067 Devlet ya da bir şirket yüzünden 317 00:14:18,151 --> 00:14:21,321 yaralanma ya da ölüm olursa 318 00:14:21,404 --> 00:14:22,822 dosyaya Mike bakıyor. 319 00:14:23,698 --> 00:14:24,782 Neden buradayız? 320 00:14:24,866 --> 00:14:26,075 MIKE GATTO - İHMAL SONUCU ÖLÜM AVUKATI SOKAK LEVHASI SEVİYOR 321 00:14:26,159 --> 00:14:29,662 Hiç pahalı olmayan bir güvenlik levhası hayat kurtarabilir. 322 00:14:29,746 --> 00:14:34,042 Dün bir dosya için yazılı ifade aldım. İki motorcu ölmüş 323 00:14:34,125 --> 00:14:37,462 çünkü belediye, yeni yapılan kavşakta 324 00:14:37,545 --> 00:14:40,048 motorcular için uyarı koymamış. 325 00:14:40,131 --> 00:14:41,549 Çarpıp ölmüşler. 326 00:14:41,633 --> 00:14:42,550 Vay be. 327 00:14:42,967 --> 00:14:44,469 Güvenlik şifresi, yavru köpekler. 328 00:14:50,767 --> 00:14:55,355 Yani bu kadar basit bir şeyin bu derece sonuçları olabiliyor. 329 00:14:55,438 --> 00:14:57,565 Muhtemelen kovaladığınız yasal süreç 330 00:14:57,649 --> 00:15:01,110 birkaç sokak levhasından çok daha maliyetlidir. 331 00:15:01,194 --> 00:15:02,445 Hem de birkaç katı. 332 00:15:02,528 --> 00:15:05,448 Bir sokak levhası ne kadardır ki? 40 dolar mı? 333 00:15:06,282 --> 00:15:07,909 İhmal sonucu ölüm davalarında 334 00:15:07,992 --> 00:15:10,244 şirketten veya devletten 335 00:15:10,328 --> 00:15:14,248 ne kadar ödeme gelir diye perde arkası bir hesap var mı? 336 00:15:14,332 --> 00:15:16,167 Bizce kesinlikle bu oluyor. 337 00:15:16,250 --> 00:15:17,877 Çok ender ortaya çıkıyor 338 00:15:17,960 --> 00:15:20,338 ama bu konuda fikir veren 339 00:15:20,421 --> 00:15:22,340 bazı tarihî davalar var. 340 00:15:22,423 --> 00:15:24,008 Ford Pinto'yu çoğu kişi bilir. 341 00:15:24,717 --> 00:15:26,260 1970'lerin başıydı. 342 00:15:27,970 --> 00:15:31,057 Pinto'yu piyasaya düşük bir fiyata sokmak istediler. 343 00:15:31,140 --> 00:15:34,268 1.999 dolara satacaklardı. 344 00:15:34,352 --> 00:15:37,021 Bir noktada fark ettiler ki 345 00:15:39,148 --> 00:15:42,944 benzin deposunda patlama ve yangın ihtimali vardı. 346 00:15:44,070 --> 00:15:46,406 Bunun tamiri 11 dolardı. 347 00:15:46,656 --> 00:15:47,532 Vay be. 348 00:15:47,615 --> 00:15:51,994 Ford hesaplamalar yapıp bir insan hayatının bedeli ile 349 00:15:52,620 --> 00:15:56,082 tehlikeli deponun yol açacağı yaralanmaları karşılaştırdı 350 00:15:56,624 --> 00:16:00,420 ve sadece para için aynen devam etmeye karar verdiler. 351 00:16:00,878 --> 00:16:03,005 Şirket ortamlarında bu yaygın mıdır? 352 00:16:03,089 --> 00:16:05,925 Yönetim kurulunda insanlar oturup 353 00:16:06,008 --> 00:16:08,553 hesaplamalar yaparak "Biri ölürse öderiz, 354 00:16:08,636 --> 00:16:11,597 "işimize engel olmasın" mı derler? 355 00:16:11,681 --> 00:16:13,349 Üzgünüm ama bu doğru. 356 00:16:13,433 --> 00:16:14,767 Bunları ancak 357 00:16:14,851 --> 00:16:17,729 şirketler dava sonucu açıklamak zorunda kalınca 358 00:16:17,812 --> 00:16:19,522 ya da sızdırılırsa öğreniriz 359 00:16:19,605 --> 00:16:21,482 ama çok ender olarak duyuluyor. 360 00:16:21,566 --> 00:16:23,151 Bu şirket toplantıları 361 00:16:23,234 --> 00:16:25,653 iş yapmanın normal bir parçası mıdır? 362 00:16:25,737 --> 00:16:28,740 Bu tip hesaplar yapmak, hangi şirket olursa olsun? 363 00:16:28,823 --> 00:16:31,743 Bence ihtiyatlı iş yapmanın bir parçası. 364 00:16:31,826 --> 00:16:33,911 Esas soru, bu bilgiyle ne yapıyorsunuz? 365 00:16:34,328 --> 00:16:36,956 Devlet kurumları da benzer hesaplar yapıyor. 366 00:16:37,039 --> 00:16:39,959 Hayatın İstatistiksel Değeri adında bir ölçü kullanıyorlar, 367 00:16:40,042 --> 00:16:41,335 kısaca HİD. 368 00:16:42,003 --> 00:16:45,298 Bilimsel çalışma ve piyasa analizi karışımını kullanıp 369 00:16:45,381 --> 00:16:48,634 farklı kurumlar kendi HİD'lerini belirliyor. 370 00:16:49,093 --> 00:16:50,428 HİD'ler şöyle kullanılıyor. 371 00:16:50,970 --> 00:16:53,514 2007'de Ulaştırma Bakanlığı 372 00:16:53,598 --> 00:16:55,933 otomobil üreticilerine kural getirdi 373 00:16:56,017 --> 00:16:59,228 ve arka emniyet kemeri hatırlatma sistemi koydurttu. 374 00:16:59,812 --> 00:17:03,316 Her yıl 44 hayatı kurtaracağı tahmin ediliyordu. 375 00:17:04,942 --> 00:17:09,155 Ama bunu kurmak endüstriye 325 milyon dolara mal olacaktı. 376 00:17:09,781 --> 00:17:12,575 Hayat başına 7,4 milyon dolar. 377 00:17:12,658 --> 00:17:14,118 Bu miktar o dönemki 378 00:17:14,202 --> 00:17:17,205 Ulaştırma Bakanlığı HİD'inden yüksekti, 379 00:17:17,288 --> 00:17:19,457 o yüzden güvenlik önlemi kurulmadı. 380 00:17:21,709 --> 00:17:23,252 Ölüme fiyat biçmek, 381 00:17:23,336 --> 00:17:25,880 şirketleri ve devlet kurumlarını sorumlu olmaya 382 00:17:25,963 --> 00:17:27,048 teşvik eder. 383 00:17:28,174 --> 00:17:31,594 Ama bu fiyat bizim dışımızdakiler tarafından belirleniyor, 384 00:17:31,677 --> 00:17:34,180 hâkimler, jüriler ya da aracılar gibi. 385 00:17:35,014 --> 00:17:37,016 Ya fiyatı kendimiz belirlesek? 386 00:17:37,099 --> 00:17:40,728 Profesyonellerle aynı acımasız mantığı kullanabilir miydik? 387 00:17:46,734 --> 00:17:47,819 İSPANYA 388 00:17:47,902 --> 00:17:50,988 Hayatınızın değerini hiç kendinize sordunuz mu? 389 00:17:51,531 --> 00:17:54,200 Ölümü göze almak için kaç para isterdiniz? 390 00:17:54,283 --> 00:17:55,368 ABRAHÁN MAZUELAS MİDYE AVCISI 391 00:17:55,451 --> 00:17:57,662 Abrahán ve Francisco bu hesabı her gün yapıyor. 392 00:17:57,745 --> 00:17:58,871 FRANCISCO RODRIGUEZ MİDYE AVCISI 393 00:18:05,127 --> 00:18:06,838 Ülkenin kuzey kıyısı açıklarında, 394 00:18:06,921 --> 00:18:09,841 Atlantik'in jilet gibi keskin kayalıklarında 395 00:18:09,924 --> 00:18:11,968 kaya midyesi avlıyorlar. 396 00:18:12,051 --> 00:18:15,429 Ölümlere sebep olan ama iyi kazandıran tehlikeli bir iş. 397 00:18:15,513 --> 00:18:17,765 Bu midyeler çok özel olduğu için 398 00:18:17,849 --> 00:18:19,392 yüksek fiyatlara gidiyor. 399 00:18:19,725 --> 00:18:22,353 Gurme restoranlar porsiyonuna 100 avro 400 00:18:22,436 --> 00:18:26,065 ya da yaklaşık 120 dolar ödüyorlar. 401 00:18:27,942 --> 00:18:30,319 Ne sıklıkta sakatlık ve ölüm oluyor? 402 00:18:30,403 --> 00:18:31,362 Yaygın mı... 403 00:18:31,445 --> 00:18:33,322 Her yıl olaylar olur. 404 00:18:33,406 --> 00:18:37,618 Kırık kaburgalar ve ne yazık ki ölen insanlar da olur. 405 00:18:38,035 --> 00:18:40,872 İki yıl önce bir midye avcısı kayalıklara gitti 406 00:18:40,955 --> 00:18:45,126 ve birkaç gün sonra ortaya çıktı, ölmüştü. 407 00:19:06,731 --> 00:19:08,357 Bu bana çılgınca geliyor. 408 00:19:08,816 --> 00:19:10,860 Deniz sakin bile olsa her zaman 409 00:19:10,943 --> 00:19:12,236 en kötü yere gidip 410 00:19:12,320 --> 00:19:14,363 en iyi midyeyi bulmaya çalışırsın. 411 00:19:15,823 --> 00:19:17,325 Yakalayınca nereye koyuyor? 412 00:19:17,408 --> 00:19:20,620 Böyle, tişörtünün içine, kemerle. 413 00:19:26,500 --> 00:19:28,336 Dikkat etmesi gereken çok şey var. 414 00:19:29,670 --> 00:19:33,007 Anneme midye lisansımı aldığımı söylediğimde neredeyse ağlıyordu. 415 00:19:33,090 --> 00:19:34,383 "Bu çok tehlikeli!" 416 00:19:34,884 --> 00:19:36,052 Evet. Vay! 417 00:19:37,553 --> 00:19:38,888 Sesinde biraz panik var. 418 00:19:42,642 --> 00:19:44,936 Bizim standartlarımıza göre bu delilik 419 00:19:45,019 --> 00:19:46,979 ama genelde uğraştıklarınıza göre nasıl? 420 00:19:47,063 --> 00:19:48,898 Bugün çok iyi bir gün. 421 00:19:49,315 --> 00:19:51,984 Deniz sakin, her zaman böyle olmaz. 422 00:19:52,068 --> 00:19:53,486 Denemek ister misin? 423 00:19:53,569 --> 00:19:54,570 Tabii. 424 00:19:55,404 --> 00:19:56,572 Nasıl yendiğini göstermelisin. 425 00:19:56,656 --> 00:19:58,658 Sadece emeceksin. 426 00:19:58,741 --> 00:19:59,825 Direkt ısırayım mı? 427 00:19:59,909 --> 00:20:01,285 Ben çiğ seviyorum. 428 00:20:06,958 --> 00:20:08,542 Sümük kıvamında 429 00:20:08,626 --> 00:20:11,545 ama aşırı temiz bir okyanus tadında. 430 00:20:12,713 --> 00:20:14,715 Ben hiç sümük yemedim! 431 00:20:14,799 --> 00:20:16,050 Yani, ben de. 432 00:20:20,680 --> 00:20:22,515 Çoğu insan normal işlerini 433 00:20:22,598 --> 00:20:24,767 böyle tehlikeli gözüken bir şey için bırakmaz. 434 00:20:25,017 --> 00:20:27,395 Bu arkadaşları teşvik eden acaba neydi? 435 00:20:28,145 --> 00:20:30,106 Ortalama ne kadar kazanıyorsunuz? 436 00:20:30,189 --> 00:20:32,984 Bugünkü şartlarda 500 avro civarı. 437 00:20:33,067 --> 00:20:34,568 İkiye mi bölüyorsunuz? 438 00:20:35,486 --> 00:20:36,570 Her birimiz. 439 00:20:36,654 --> 00:20:37,488 Her biriniz 500 mü? Vay! 440 00:20:37,571 --> 00:20:39,490 Adam başı 600 dolar gibi. 441 00:20:39,824 --> 00:20:42,201 Peki burası nedir? 442 00:20:42,284 --> 00:20:44,578 Botla açılmadan buraya geliyorsunuz. 443 00:20:44,662 --> 00:20:48,124 Evet, çoğu zaman hava kötü olunca botla açılamazsak 444 00:20:48,207 --> 00:20:49,750 burada bir patika var. 445 00:20:50,084 --> 00:20:51,460 Aşağı mı iniyorsunuz? 446 00:20:51,877 --> 00:20:53,504 Nasıl? Çok dik gözüküyor. 447 00:20:53,587 --> 00:20:57,258 Evet, bazı tehlikeli yerler için ip kullanırsın. 448 00:21:00,720 --> 00:21:02,805 Birkaç yıl önce bir iş arkadaşımız 449 00:21:02,888 --> 00:21:06,517 tepeden aşağı inerken iki kayanın arasına düştü, 450 00:21:06,600 --> 00:21:08,728 helikopterle kurtardılar. 451 00:21:08,811 --> 00:21:10,312 Parası çok iyi gibi 452 00:21:10,396 --> 00:21:12,189 ama kendinizi 453 00:21:12,273 --> 00:21:13,899 ciddi tehlikeye atıyorsunuz. 454 00:21:13,983 --> 00:21:14,984 Buna değer mi? 455 00:21:15,067 --> 00:21:18,571 Ekstra bir tarafı var, o da bu işe duyulan tutku. 456 00:21:18,654 --> 00:21:20,156 Bu bağımlılık, uyuşturucu. 457 00:21:20,239 --> 00:21:21,282 Nesini seviyorsunuz? 458 00:21:21,365 --> 00:21:23,868 Okyanus. Balıkçılık. 459 00:21:24,869 --> 00:21:26,037 Kendine çalışmak. 460 00:21:26,162 --> 00:21:27,246 Evet, bu... 461 00:21:27,913 --> 00:21:31,876 Anlamak için hissetmen lazım. 462 00:21:37,840 --> 00:21:39,341 Nasıl ki bazı insanlar 463 00:21:39,425 --> 00:21:42,845 kaya midyesinin pahalı bir lezzet olmasına karar verdiyse 464 00:21:44,305 --> 00:21:48,476 Abrahán ve Francisco da ödenen paranın hayatlarını riske atmaya 465 00:21:48,559 --> 00:21:50,269 değdiğine karar vermişler. 466 00:21:51,145 --> 00:21:53,022 İşte her gün yaptığımız 467 00:21:53,105 --> 00:21:54,774 görünmez hesaplara 468 00:21:54,857 --> 00:21:56,817 bambaşka bir açıdan bakış. 469 00:22:01,363 --> 00:22:02,448 Çoğu insan, kararlarının 470 00:22:02,531 --> 00:22:04,533 hayatına değer biçtiğini fark etmez. 471 00:22:05,284 --> 00:22:07,703 Daha tehlikeli bir iş için zam almak gibi. 472 00:22:07,787 --> 00:22:11,082 Çatıcılar diğer inşaatçılardan 4.000 dolar fazla kazanır 473 00:22:11,165 --> 00:22:13,626 zira çalışırken ölme ihtimalleri beş kat fazladır. 474 00:22:13,709 --> 00:22:15,628 -Doğru. -Kestik! Beş dakika mola. 475 00:22:17,254 --> 00:22:19,548 Bu seçimler, bir masraf fayda analizini yansıtır. 476 00:22:19,632 --> 00:22:22,510 Ne kadar riske edelim ki hayatı yaşamaya değer olsun? 477 00:22:22,593 --> 00:22:24,470 Devlet ne kadar para ile 478 00:22:24,553 --> 00:22:26,263 bir ölümü önleyebileceğini tahmin eder, 479 00:22:26,347 --> 00:22:29,183 ona göre sokak levhası koyar ya da kask taktırır. 480 00:22:29,266 --> 00:22:30,935 Hesabını yapmasanız bile 481 00:22:31,018 --> 00:22:34,563 içgüdüsel olarak hayatınızı riske etme hesabını yaparsınız. 482 00:22:34,647 --> 00:22:35,731 Tut beni. 483 00:22:37,358 --> 00:22:39,819 Sonuçta hiçbir mankafa Rus ruleti oynamaz, 484 00:22:39,902 --> 00:22:41,403 bir milyon dolar için bile. 485 00:22:41,487 --> 00:22:43,489 Altıda bir ölme ihtimaline değmez. 486 00:22:43,906 --> 00:22:47,409 O yüzden altı dolarlık duman dedektörüne para bayılıp 487 00:22:47,493 --> 00:22:51,163 milyonda bir olan yangında ölme şansınızı elersiniz. 488 00:22:51,455 --> 00:22:53,582 Çocuklarımın odasına koy lütfen. Sağ ol. 489 00:22:54,416 --> 00:22:57,336 Mesela eski 49ers defans oyuncusu Chris Borland. 490 00:22:58,087 --> 00:23:00,756 Beyin hasarı riskini önlemek için bir sezon NFL'de 491 00:23:00,840 --> 00:23:02,424 oynayıp emekli oldu. 492 00:23:02,508 --> 00:23:05,678 %40 riski elemek için üç yıllık ve 2,3 milyon dolarlık 493 00:23:05,761 --> 00:23:07,596 sözleşmeden vazgeçti. 494 00:23:07,680 --> 00:23:11,892 Ona göre, hesap yapabilen bir beyin hesabını yaptığı paradan daha değerliydi. 495 00:23:11,976 --> 00:23:13,185 Beyninin değeri ne Randy? 496 00:23:16,272 --> 00:23:17,773 Hızlı düşündün dostum. 497 00:23:18,566 --> 00:23:21,527 Ama riskten kaçınmak her zaman kolay değildir. 498 00:23:21,610 --> 00:23:23,654 Masabaşı işte kimse size çelme takmaz 499 00:23:23,737 --> 00:23:26,824 ama bütün gün sandalyede oturmak ölüm riskini ikiye katlar 500 00:23:26,907 --> 00:23:30,744 çünkü şeker, inme, kanser ve bunama ihtimalini artırır. 501 00:23:30,995 --> 00:23:33,789 Biri şu cinayet makinesini benden uzaklaştırsın! 502 00:23:35,374 --> 00:23:38,544 Tabii ki kimse tüm riskleri de elemek istemez. 503 00:23:38,627 --> 00:23:39,879 Bir fanusta kalmak 504 00:23:39,962 --> 00:23:42,047 hayatınıza bir milyar dolar değer biçmek olabilir 505 00:23:42,131 --> 00:23:43,716 ama bunu verip beni kapatamazsınız. 506 00:23:43,799 --> 00:23:46,594 Çünkü riski elemek, eğlenceyi de elemektir. 507 00:23:46,677 --> 00:23:49,638 Kulaklık, selfie, yürüyen merdiven, sosis, sıcak su, 508 00:23:49,722 --> 00:23:51,682 Noel ağaçları ve yatak çerçevelerine elveda. 509 00:23:51,765 --> 00:23:52,766 Tüm bilinen katillere. 510 00:23:53,350 --> 00:23:56,103 Yataktan düşmek her yıl 700.000'de bir Amerikalıyı öldürüyor. 511 00:23:56,187 --> 00:23:57,688 Bu, terörden fazla. 512 00:23:58,063 --> 00:23:59,899 Ama bu yüzden yatağımı yere sermem, 513 00:23:59,982 --> 00:24:01,483 artık 25 yaşında değilim. 514 00:24:03,027 --> 00:24:04,153 Sadece 25 gösteriyorum. 515 00:24:09,074 --> 00:24:12,119 Hayatın tadını çıkarmaya ne kadar fiyat biçerseniz biçin, 516 00:24:12,620 --> 00:24:16,123 sonunda ne olursa olsun, gelecek bir hesap var. 517 00:24:19,210 --> 00:24:20,669 ÇEK CUMHURİYETİ 518 00:24:21,295 --> 00:24:23,589 Öldüğünüzde teknik olarak gitmiş olabilirsiniz 519 00:24:23,672 --> 00:24:27,134 ama hâlâ etrafınızda koca bir finansal sistem vardır. 520 00:24:27,218 --> 00:24:29,178 Aynen kalıntılarınız gibi. 521 00:24:30,012 --> 00:24:32,598 Bütün Azizler Mezarlıklı Kilisesi'nde 522 00:24:32,681 --> 00:24:35,517 ceset ekonomisinin en erken örneklerinden biri var. 523 00:24:39,480 --> 00:24:40,564 Vay. 524 00:24:41,690 --> 00:24:44,360 Burada kaç kemik ve kafatası var? 525 00:24:44,443 --> 00:24:45,736 Binlerce. 526 00:24:45,986 --> 00:24:48,030 100.000 uzun kemik 527 00:24:48,530 --> 00:24:50,157 ve yaklaşık 60.000 kafatası. 528 00:24:54,620 --> 00:24:55,663 FILIP VELIMSKY ARKEOLOG 529 00:24:55,746 --> 00:24:58,082 Filip Velimsky kiliseyle çalışan bir arkeolog. 530 00:24:58,165 --> 00:25:02,461 Ona göre manastır, bir keşişin İsa'nın çarmıha gerildiği yerden gelen 531 00:25:02,544 --> 00:25:05,047 bir kap kutsal toprağı mezarlığa serpmesiyle 532 00:25:05,130 --> 00:25:09,510 14'üncü yüzyılda sansasyon yaratan bir yere dönüşmüş. 533 00:25:10,010 --> 00:25:13,180 Güçlü bir satış ortamı yaratan bir efsane. 534 00:25:13,264 --> 00:25:15,891 Daimi istirahatgâh ararken öncelikli olan şey 535 00:25:15,975 --> 00:25:18,978 tek kelimeyle lokasyondur. 536 00:25:19,353 --> 00:25:22,273 Bu bölge, Hristiyanlık için kutsal mekânlar olan 537 00:25:22,356 --> 00:25:24,858 Kudüs ve Golgota ile bağlantılı. 538 00:25:24,942 --> 00:25:27,987 Burada bazı mucizeler de olmuş. 539 00:25:28,112 --> 00:25:31,699 O yüzden Hristiyanlar için burası özel bir yer, 540 00:25:31,782 --> 00:25:33,534 özel bir anlamı var. 541 00:25:33,617 --> 00:25:35,202 İstedikleri fiyatı koyabiliyorlar mıydı 542 00:25:35,286 --> 00:25:36,745 yoksa uygun fiyatlı mıydı? 543 00:25:36,829 --> 00:25:39,832 Aslında bu bölgede gömülebilmek için 544 00:25:39,915 --> 00:25:42,543 büyük miktarda para ödemeleri gerekiyordu. 545 00:25:42,626 --> 00:25:46,130 Kolayca yeniden doğum. Yüksek fiyatlı bir anlaşma. 546 00:25:46,213 --> 00:25:47,798 Keşişler de bu fiyatı istemiş. 547 00:25:48,966 --> 00:25:53,095 Ama 14'üncü yüzyılda Kara Veba, Avrupa'yı kasıp kavurmuş. 548 00:25:53,178 --> 00:25:55,848 Ölen milyonlarca insana gömü yeri açmak için 549 00:25:55,931 --> 00:25:58,976 eski cesetlerin çoğu kazılıp çıkarılmış, 550 00:25:59,059 --> 00:26:03,063 kemikler de şimdi kiliseyi süsleyen bu özgün dekor için kullanılmış. 551 00:26:03,147 --> 00:26:04,690 Bunlardan biri de 552 00:26:04,773 --> 00:26:07,526 insan kemiklerinden oluşan bir avize. 553 00:26:08,485 --> 00:26:10,321 Mekânı şık göstermek için. 554 00:26:12,281 --> 00:26:14,283 Bu mekân Predator'ın evine benzese de 555 00:26:14,366 --> 00:26:16,618 kemikleri yapboz parçalarına çevirmek, 556 00:26:16,702 --> 00:26:19,955 yeni gelenlere yer açılmasını sağlamış. 557 00:26:21,749 --> 00:26:24,168 Görünüşe göre, keşişler burayı yaparken 558 00:26:24,251 --> 00:26:28,547 ölümden sonra vücutlara ve ruhlara ne olduğuyla ilgili endişelerin 559 00:26:28,797 --> 00:26:31,091 güçlü ve baş etmesi zor olduğunun farkındaymış. 560 00:26:31,175 --> 00:26:33,719 Sanki yüzyıllar öncesinden bunu çoktan görüp 561 00:26:33,802 --> 00:26:36,513 insanların bu duygularla yüzleşebilmesini 562 00:26:36,597 --> 00:26:39,224 kolaylaştıracak ne varsa iyi fiyata satmışlar. 563 00:26:41,810 --> 00:26:44,938 200 yıl önce bir cenaze endüstrisi yoktu. 564 00:26:45,022 --> 00:26:47,566 O zamanlar aileniz sizi çok sevilen hamster gibi 565 00:26:47,649 --> 00:26:51,236 bir mezarlık ya da arka bahçede öylece toprağa bırakırdı. 566 00:26:52,363 --> 00:26:54,531 Abraham Lincoln suikasta kurban gidince 567 00:26:54,782 --> 00:26:57,201 artık adına "tahnit" denilen 568 00:26:57,284 --> 00:27:00,579 eski bir teknikle muhafaza edilen ilk Başkan oldu. 569 00:27:00,954 --> 00:27:04,541 Birçok yaslı kişi veda turnesinde Lincoln'ın parlak, 570 00:27:04,625 --> 00:27:07,711 korunmuş bedenini görünce tahnit işlemi yayıldı. 571 00:27:08,045 --> 00:27:10,214 Levazımatçılar bu akım sayesinde zengin oldu, 572 00:27:10,297 --> 00:27:12,883 ABD'nin her yanında cenaze evleri türedi 573 00:27:12,966 --> 00:27:16,595 ve cenazeciler tabut, sergileme ve mezar taşı 574 00:27:16,678 --> 00:27:18,222 satmaya başladılar. 575 00:27:18,972 --> 00:27:22,017 Çok geçmeden ölüm sonrası makyaj normal hâle geldi. 576 00:27:22,101 --> 00:27:25,813 Lenin ya da Eva Peron gibi politik bir ağır topsanız 577 00:27:25,896 --> 00:27:28,065 bir zorunluluk hâline dönüştü. 578 00:27:28,482 --> 00:27:30,943 Halk ise sonunda fark etti, 579 00:27:31,026 --> 00:27:34,988 ölen sevdiklerine en iyi hizmeti almak zorundaydılar. 580 00:27:37,241 --> 00:27:40,077 Ucuz değildi ama göze hoş gözüküyordu. 581 00:27:45,124 --> 00:27:46,583 MALEZYA 582 00:27:47,418 --> 00:27:50,337 Amerika, Büyük Cenazeci'nin cebine girerken 583 00:27:50,421 --> 00:27:54,216 Malezya'da ölüm endüstrisi 30 yıl öncesine kadar bilinmiyordu. 584 00:27:54,842 --> 00:27:57,886 Daha önce mezarlıkları Malezya devleti işletiyordu 585 00:27:57,970 --> 00:28:00,472 ve amatör hizmetlerle geçiştiriliyordu. 586 00:28:00,889 --> 00:28:03,100 Aileler ya bunu seçmek zorundaydı 587 00:28:03,183 --> 00:28:05,978 ya da sevdiklerini kendi arazilerine gömüyorlardı. 588 00:28:06,061 --> 00:28:10,149 Ama Frank Choo'nun babasının mezarla ilgili bir iş kurma fikri vardı. 589 00:28:10,232 --> 00:28:11,608 FRANK CHOO - XIAO EN ANI PARKI YÖNETİCİ MÜDÜRÜ 590 00:28:11,692 --> 00:28:14,695 Sanırım Malezya'da cenaze işlemleri için 591 00:28:14,778 --> 00:28:17,990 gidebileceğiniz bir yer olması nispeten yeni bir fikir. 592 00:28:18,073 --> 00:28:19,616 Bu nasıl başladı? 593 00:28:19,700 --> 00:28:21,743 1980'lerin başında başladı. 594 00:28:22,161 --> 00:28:25,164 Malezya'da tüm mezarlıklar devlete aitti. 595 00:28:25,247 --> 00:28:28,208 Gömülecek alanı onlar belirlerdi. 596 00:28:28,292 --> 00:28:32,212 Merhum babam "Dünyanın geri kalanında bu iş nasıl yapılıyor?" diye düşünmüş. 597 00:28:32,296 --> 00:28:34,882 Bizi tatillerde dünyanın her yerine götürdü. 598 00:28:34,965 --> 00:28:39,261 Bir amacı da oradaki mezarlıkları, anı parklarını ziyaret etmekti. 599 00:28:39,344 --> 00:28:41,013 1980'lerin ortalarında 600 00:28:41,096 --> 00:28:44,391 "Tamam, bunu Malezya'ya getireceğim." kararını verdi. 601 00:28:44,475 --> 00:28:46,977 NILAI ANI PARKI 602 00:28:49,646 --> 00:28:53,817 Her açıdan cenaze hizmetimiz var. Profesyonel tahnitten, 603 00:28:53,901 --> 00:28:57,529 insanların anma yapabileceği cenaze salonlarına, 604 00:28:57,613 --> 00:29:00,324 ölü yakımından, son olarak parklara kadar. 605 00:29:00,407 --> 00:29:04,286 Frank'in ailesi bu Batı usulü cenaze seçeneklerini ithal etmiş 606 00:29:04,369 --> 00:29:08,624 ama yerel kültürel hizmetleri de sunabilmeleri ve kişisel dokunuşları 607 00:29:08,707 --> 00:29:09,875 asıl başarıyı getirmiş. 608 00:29:09,958 --> 00:29:13,295 Bu binada anıt tabletleri tutuyoruz. 609 00:29:13,378 --> 00:29:17,049 Ayda iki kez keşişlere dua okutuyoruz. 610 00:29:18,884 --> 00:29:22,221 Sizi yakılanların kalıntılarını sakladığımız yere götüreyim. 611 00:29:23,805 --> 00:29:25,432 Burada tapınaklar da var. 612 00:29:25,516 --> 00:29:28,352 Her ihtiyaca göre. Budizm, Hristiyanlık, 613 00:29:28,435 --> 00:29:31,146 Hinduizm ve geleneksel Çin inançları. 614 00:29:31,480 --> 00:29:34,274 Malezya için bu yepyeni bir ölüm ekonomisi. 615 00:29:34,358 --> 00:29:37,444 Ücretler 40.000 ringgit ya da 10.000 dolara kadar 616 00:29:37,528 --> 00:29:39,363 çıkabiliyor. 617 00:29:40,572 --> 00:29:43,534 Ölümden sonra nereye gideceğinize inanıyorsanız inanın, 618 00:29:43,617 --> 00:29:45,118 burası bir geçiş kapısı. 619 00:29:50,791 --> 00:29:51,792 Vay. 620 00:29:55,128 --> 00:29:59,007 Burası fotoğrafları ve yazıtları koyacakları yer. 621 00:29:59,091 --> 00:30:00,676 Küpler de içinde mi? 622 00:30:00,759 --> 00:30:03,845 Küpler de olacak, bunlar da çiftler için. 623 00:30:03,929 --> 00:30:04,972 Tamam. 624 00:30:05,055 --> 00:30:07,599 İlk başta insanlar biraz şüpheci yaklaştı 625 00:30:07,683 --> 00:30:11,228 çünkü birçoğu iyi bir uğurlama deneyimi yaşamamış 626 00:30:11,311 --> 00:30:15,023 ve sevdiklerini anmanın iyi bir yolunu tecrübe etmemişti. 627 00:30:15,732 --> 00:30:17,317 Şimdi, 30 yıl sonra 628 00:30:17,401 --> 00:30:20,153 ülkenin her yerinde 100'ü aşkın anı parkı var. 629 00:30:20,237 --> 00:30:21,738 Her yerde türedi. 630 00:30:22,322 --> 00:30:24,658 Frank'in babası şunu ispatlamış oldu, 631 00:30:24,741 --> 00:30:26,618 cenaze hizmetleri de başarılı iş kolları gibi 632 00:30:26,702 --> 00:30:29,621 belirli piyasalara ve insanlara göre düzenlenebilir. 633 00:30:30,539 --> 00:30:33,417 Peki ölüm piyasası, müşteri çekmek için 634 00:30:33,500 --> 00:30:35,502 ne kadar özelleşecek? 635 00:30:39,006 --> 00:30:40,299 ALMANYA 636 00:30:41,925 --> 00:30:43,176 Almanya, Hamburg'da 637 00:30:43,260 --> 00:30:44,761 HSV futbol taraftarları 638 00:30:44,845 --> 00:30:48,140 tek kelimeyle birer fanatik. 639 00:30:48,765 --> 00:30:51,226 Bu devasa stadyumda çılgın taraftarlar 640 00:30:51,310 --> 00:30:53,312 sadece bir maç kaybedilince değil, 641 00:30:53,395 --> 00:30:54,980 sevdikleri için de yas tutuyor. 642 00:30:55,063 --> 00:30:58,400 Çünkü stadyum, özel taraftarlarına göre düzenlenmiş 643 00:30:58,483 --> 00:31:00,569 bir mezarlığın hemen yanında. 644 00:31:01,278 --> 00:31:03,238 Lars Rehder buranın bahçıvanı. 645 00:31:03,864 --> 00:31:07,492 Giriş, gerçek ölçülerde bir futbol kalesi. 646 00:31:07,909 --> 00:31:08,994 -Harika. -Evet. 647 00:31:09,077 --> 00:31:12,414 Buraya gömülen insanlarda kulübün sembolü var. 648 00:31:12,497 --> 00:31:14,916 Peki buraya gömülmenin ücreti ne kadar? 649 00:31:15,000 --> 00:31:20,672 4.000 dolar civarı, bu arkadaki gibi bir mezar isterseniz. 650 00:31:20,756 --> 00:31:24,760 Bir mezarda yatan 20 kişi var. 651 00:31:24,843 --> 00:31:25,761 Vay. Tamam. 652 00:31:25,844 --> 00:31:27,095 O biraz daha ucuz. 653 00:31:27,179 --> 00:31:28,096 Evet. 654 00:31:28,347 --> 00:31:32,267 Ya da iki kişilik bir mezar isterseniz, 655 00:31:32,351 --> 00:31:35,604 mesela çiftler için, o da 15.000 dolara kadar çıkıyor. 656 00:31:35,687 --> 00:31:40,525 Bu büyük alanda, büyük mezarda 20 kişi yatıyor, öyle mi? 657 00:31:40,609 --> 00:31:41,568 -Evet. -Aile mi? 658 00:31:41,652 --> 00:31:42,694 Hayır, aile değil. 659 00:31:42,778 --> 00:31:45,322 Taraftar kulübü olabilir ama ücreti paylaşmışlar. 660 00:31:45,405 --> 00:31:47,491 -Buraya mı gömülmek istiyorsun? -Evet. 661 00:31:47,574 --> 00:31:49,743 -Öyle mi? -Evet. Çok güzel bir yer. 662 00:31:51,036 --> 00:31:55,082 Bu mezarlık "ölümüne taraftar" tanımına yeni bir anlam katıyor. 663 00:31:55,332 --> 00:31:56,583 Ben Yankee taraftarıyım 664 00:31:56,667 --> 00:31:59,211 ama Bronx'ta Yankee Stadyumu'nun yanına gömülmek istemem. 665 00:31:59,294 --> 00:32:01,713 Demek ki Yankee'leri o kadar da sevmiyormuşum. 666 00:32:01,797 --> 00:32:02,798 Evet, anlıyorum. 667 00:32:02,881 --> 00:32:07,094 Ama sanırım ölümü sevdiğiniz bir şeyle bağdaştırmak 668 00:32:07,177 --> 00:32:08,095 mantıklı olabilir. 669 00:32:08,178 --> 00:32:10,806 Sonuçta yanınızda götüremezsiniz. 670 00:32:10,889 --> 00:32:11,932 Yoksa götürebilir misiniz? 671 00:32:19,981 --> 00:32:24,277 Bu dükkândaki her şey öldükten sonra yanınızda götürebilmeniz için. 672 00:32:24,361 --> 00:32:27,864 Öteki tarafta bir horoz lazımsa bunu alabilirsiniz. 673 00:32:27,948 --> 00:32:30,075 Bunların hepsi kâğıttan yapılmış. 674 00:32:30,951 --> 00:32:31,910 İşte budur. 675 00:32:31,993 --> 00:32:33,120 Hepsi yakılmak için. 676 00:32:33,203 --> 00:32:35,122 Taoist dinin bir gereği olarak 677 00:32:35,205 --> 00:32:38,792 öteki taraftaki sevdiklerinize dünyevi şeyler göndermek için 678 00:32:38,875 --> 00:32:41,002 kâğıt bir versiyonunu yakarsınız. 679 00:32:41,086 --> 00:32:42,838 Ölüm sıkıcı olmak zorunda değil. 680 00:32:42,921 --> 00:32:46,842 Modern ekonomiye uyarlanmış eski bir Çin geleneği. 681 00:32:47,676 --> 00:32:49,720 En sıkı olanı muhtemelen bu, 682 00:32:49,803 --> 00:32:50,929 tam eski tarz. 683 00:32:52,139 --> 00:32:54,057 Bu "Marlbero." 684 00:32:54,766 --> 00:32:56,351 Öteki tarafta sonsuza dek 685 00:32:56,435 --> 00:32:58,937 elden düşme şeyler istiyorsanız bunlar iş görür 686 00:32:59,020 --> 00:33:00,647 ama özel bir şey istiyorsanız 687 00:33:00,731 --> 00:33:02,607 gidebileceğiniz tek kişi var. 688 00:33:06,737 --> 00:33:10,866 Bay Ha, kâğıt adakların kralı olarak biliniyor. 689 00:33:11,116 --> 00:33:12,868 İşi ustasından öğrenmeye geldim, 690 00:33:12,951 --> 00:33:16,329 aramızdan yeni ayrılanlar için alışverişin ekonomisini göreceğim. 691 00:33:17,706 --> 00:33:21,084 Çin Taoizm'i ya da Budizm'i açısından gözlemleyince 692 00:33:21,168 --> 00:33:23,754 "Değerli şeyler nesilden nesle aktarılmalıdır." 693 00:33:23,837 --> 00:33:25,964 diye bir inanç var. 694 00:33:26,715 --> 00:33:31,720 Bu kâğıt adakları hayattayken yakarsan 695 00:33:32,137 --> 00:33:35,557 sevdiklerine öteki tarafta ulaşacağına inanılıyor. 696 00:33:36,099 --> 00:33:37,225 BAY HA KÂĞIT UZMANI 697 00:33:37,309 --> 00:33:40,562 Sevdiklerin için kâğıt adak yakma fikri 698 00:33:40,645 --> 00:33:43,231 sembolik mi, ciddi mi? 699 00:33:43,315 --> 00:33:45,776 Bu adaklar, hem yaşayanlar hem de ölmüşler için. 700 00:33:46,359 --> 00:33:50,906 Mesela bir oğul ölen babası için henüz kâğıt bir ev yakmamışsa 701 00:33:50,989 --> 00:33:52,866 aylarca, yıllarca gece uyuyamaz, 702 00:33:52,949 --> 00:33:56,536 babasının öteki tarafta bir evi olmadan 703 00:33:56,620 --> 00:34:00,749 ne yapacağını merak etmekten gözüne uyku girmez. 704 00:34:00,832 --> 00:34:05,212 Peki senden neler yapmanı istiyorlar, örnek verebilir misin? 705 00:34:05,629 --> 00:34:07,923 Bir keresinde ölen kişi 706 00:34:08,006 --> 00:34:09,925 bir mafya örgütünün başı çıktı. 707 00:34:10,008 --> 00:34:12,677 Cenazesi için korumalarına benzeyen 708 00:34:12,761 --> 00:34:14,596 pek çok adak istediler. 709 00:34:14,679 --> 00:34:16,681 Bu adaklar, 710 00:34:16,765 --> 00:34:21,770 onun gücünü ve otoritesini göstermek için silah ya da kılıç tutuyorlardı. 711 00:34:21,853 --> 00:34:24,898 Böylece mafya babası öteki tarafa tüm adamlarını 712 00:34:24,981 --> 00:34:25,982 yanında götürecekti. 713 00:34:26,066 --> 00:34:27,025 Aynen. 714 00:34:27,108 --> 00:34:29,903 İnsanlar hiç sahip olmadıkları şeyler istiyor mu? 715 00:34:29,986 --> 00:34:31,488 Dilek gibi mesela. 716 00:34:31,947 --> 00:34:33,031 Evet, oluyor. 717 00:34:33,114 --> 00:34:35,659 Kâğıt adakların gerçek anlamı da bu. 718 00:34:35,742 --> 00:34:38,787 Ölen kişi bir Rolls Royce'a ya da uzay aracına 719 00:34:38,870 --> 00:34:40,497 yaşarken binmemişse 720 00:34:40,580 --> 00:34:44,125 ailesi bunlara benzeyen kâğıt adaklar ister. 721 00:34:44,209 --> 00:34:46,795 Ölen kişinin hayalleri gerçekleşsin diye. 722 00:34:47,379 --> 00:34:50,423 Maddi durumun sıkışıksa 723 00:34:50,507 --> 00:34:51,967 yine de törende 724 00:34:52,050 --> 00:34:55,720 yakının için kâğıt adak alman beklenir mi? 725 00:34:55,804 --> 00:34:58,223 Doğru. Çin ana karasında en kötü durum, 726 00:34:58,306 --> 00:35:00,141 abartılı bir cenaze yapmak için 727 00:35:00,225 --> 00:35:02,269 ailenin çok fazla borçlanmasıdır. 728 00:35:02,352 --> 00:35:06,690 Geri ödemek için sekiz ila on yıl çalışmak zorunda kalırlar. 729 00:35:06,773 --> 00:35:12,362 Vay be! Anlıyorum. O zaman bu, aileler üzerinde çok büyük bir yük. 730 00:35:12,445 --> 00:35:13,572 Evlerini satarlar. 731 00:35:13,655 --> 00:35:17,367 Cenaze masrafları için ev mi satarlar? 732 00:35:17,450 --> 00:35:18,368 Aynen öyle. 733 00:35:18,451 --> 00:35:20,954 Bazı insanlar gerçekten bir adak için 734 00:35:21,037 --> 00:35:22,831 kendini olaya adıyor. 735 00:35:22,914 --> 00:35:25,208 Öteki taraftaki ihtiyaçlarım için 736 00:35:25,292 --> 00:35:27,544 kimsenin para saçmayacağını sandığımdan 737 00:35:27,627 --> 00:35:30,964 Bay Ha'dan en sevdiğim birkaç şeyi yapmasını rica ettim. 738 00:35:31,047 --> 00:35:33,341 Böylece onları erkenden yakabilirim. 739 00:35:33,425 --> 00:35:34,634 Zararı olmaz, değil mi? 740 00:35:37,178 --> 00:35:38,555 Bu benim köpeğim! 741 00:35:40,473 --> 00:35:43,351 Hâlâ dişi mi... Doğru yapmışsın. 742 00:35:43,435 --> 00:35:44,769 Hâlâ yaşıyor 743 00:35:45,645 --> 00:35:46,938 ve sonsuza kadar yaşamalı 744 00:35:47,022 --> 00:35:48,899 yoksa kendimi dağıtırım. 745 00:35:51,318 --> 00:35:53,862 Tabii ki ona insani özellikler yüklüyorum. 746 00:35:53,945 --> 00:35:56,489 O benim köpeğim, o yüzden bunu yakmamalıyım. 747 00:35:56,573 --> 00:35:58,450 Hayvan şeklindeki adakları yakmak tabu değildir, 748 00:35:58,533 --> 00:36:01,244 onlar sadece hayvan, insan değil. 749 00:36:01,328 --> 00:36:04,039 Bu dünyadan gitmeden köpek şeklinde adak yakabilirsin. 750 00:36:04,122 --> 00:36:05,624 Bir gün kavuşursunuz. 751 00:36:05,707 --> 00:36:07,918 Bu şekilde oluyor o zaman. Harika. 752 00:36:08,001 --> 00:36:09,252 Şahane. 753 00:36:09,628 --> 00:36:11,880 Bu, öteki tarafta Wi-Fi'ım olsun diye. 754 00:36:11,963 --> 00:36:13,465 Şifresi var mı? 755 00:36:14,257 --> 00:36:16,551 Onu kendin bulacaksın artık. 756 00:36:17,677 --> 00:36:18,595 Tamamdır. 757 00:36:19,262 --> 00:36:20,972 Tako ve fasulye! 758 00:36:21,056 --> 00:36:23,642 Bunlar da öteki tarafta karnını doyurur. 759 00:36:23,725 --> 00:36:25,018 Umarım tekrar tekrar. 760 00:36:25,477 --> 00:36:26,603 Çok hoş. 761 00:36:26,686 --> 00:36:28,355 Bu da bir eşofman. 762 00:36:30,273 --> 00:36:31,399 Üstünde iyi durdu. 763 00:36:31,483 --> 00:36:33,777 Bu dört şey için borcum nedir? 764 00:36:33,860 --> 00:36:37,822 Bunların hepsini yapmamız üç günden fazla sürdü, 765 00:36:37,906 --> 00:36:39,407 toplam 11.000 HKD. 766 00:36:39,491 --> 00:36:43,328 Yani neredeyse 2.000 dolar, sana bunu giderken vereceğim. 767 00:36:43,411 --> 00:36:45,705 Teşekkürler. Çok memnun oldum. 768 00:36:50,377 --> 00:36:53,630 Az önce kâğıt maketlere 2.000 dolar verdim. 769 00:36:54,297 --> 00:36:55,882 Yanıp giden bir sürü para. 770 00:36:55,966 --> 00:36:57,467 Gerçekten paramı yaktım. 771 00:36:58,510 --> 00:37:00,303 İnsanlar ölüme tonla para harcıyor. 772 00:37:01,388 --> 00:37:04,474 Öteki tarafta ne olduğunu hiçbirimiz bilmediğimizden 773 00:37:04,557 --> 00:37:08,353 birinin buna ne kadar yatırım yapması gerektiğini tartışmak zor. 774 00:37:10,021 --> 00:37:13,566 Acaba ölümle ilgili ekonomik kararlarımız 775 00:37:13,650 --> 00:37:15,568 herhangi bir sebebe dayanıyor mu? 776 00:37:17,445 --> 00:37:21,032 Neden sevdiklerimize veda etmek için para harcamak zorunda hissediyoruz? 777 00:37:26,121 --> 00:37:28,331 TOPANGA KANYONU 778 00:37:31,793 --> 00:37:34,337 Caitlin Doughty yaşamını ölümden kazanıyor. 779 00:37:34,421 --> 00:37:35,630 Ama bir levazımatçı için 780 00:37:35,714 --> 00:37:39,092 cenaze ekonomisi hakkında radikal görüşleri var. 781 00:37:39,759 --> 00:37:45,265 Şöyle ki, yakınını götürüp 782 00:37:45,348 --> 00:37:47,308 bir cenaze evine bırakırsın 783 00:37:47,392 --> 00:37:49,310 ve işlemlere dâhil olmayıp 784 00:37:49,394 --> 00:37:51,438 sadece cenazeye gelirsin. 785 00:37:51,521 --> 00:37:54,524 Ben hep bunu yapmak gerektiğini sanırdım. 786 00:37:54,607 --> 00:37:56,526 Ama yasal olarak bunu bile yapmana gerek yok. 787 00:37:56,609 --> 00:37:57,652 CAITLIN DOUGHTY DOĞAL LEVAZIMATÇI 788 00:37:57,736 --> 00:38:00,530 Hayır. Ben toplumu korumacı bir anlayışla insanlara bu sürece 789 00:38:00,613 --> 00:38:02,699 dâhil olabileceklerini anlatıyorum. 790 00:38:03,033 --> 00:38:05,035 Cenazeleriniz için başka seçenekler de var. 791 00:38:05,118 --> 00:38:08,246 Daha az masraflı, daha anlamlı olabilir. 792 00:38:08,329 --> 00:38:12,000 Güvenli ve yasal olarak da yapabileceğiniz bir sürü şey var 793 00:38:12,083 --> 00:38:14,544 ve belki bunlardan haberiniz bile yok. 794 00:38:14,627 --> 00:38:17,964 Bence bütün dünyada ölümü bu kadar ilginç kılan, 795 00:38:18,048 --> 00:38:21,217 aslında bizim, dünyaya Amerikan kültürünün 796 00:38:21,301 --> 00:38:24,012 en kötü taraflarını ihraç etmiş olmamız. 797 00:38:24,095 --> 00:38:25,638 -Ölümde bile mi? -Evet. 798 00:38:26,181 --> 00:38:29,726 İhraç ettiğimiz ölüm, kapitalist bir ölüm. 799 00:38:29,809 --> 00:38:33,646 Diyor ki sevdiğiniz için ne kadar çok şey alırsanız, ona o kadar 800 00:38:33,730 --> 00:38:34,856 değer veriyorsunuzdur 801 00:38:34,981 --> 00:38:37,942 ve bizim bu iki şeyi birbirinden ayırmamız lazım. 802 00:38:38,026 --> 00:38:40,403 Bana bu yolu neden seçtiğini, 803 00:38:40,487 --> 00:38:44,074 seni bu işe neyin ittiğini, nesini sevdiğini anlatır mısın? 804 00:38:44,157 --> 00:38:47,744 Tabii ki. Cenaze işine gireli on yıl kadar oldu. 805 00:38:47,827 --> 00:38:50,413 Ölü yakma görevlisi olarak başlamıştım. 806 00:38:50,497 --> 00:38:52,457 Arkadaki işleri yapan, 807 00:38:52,540 --> 00:38:55,752 büyük endüstriyel makinelerle bedenleri yakan kişiydim. 808 00:38:55,835 --> 00:39:00,590 Fark ettiğim ilk şey genelde oradaki tek kişi olduğumdu. 809 00:39:00,673 --> 00:39:04,594 Ben anneyi, babayı veya kız kardeşi yakarken aileden kimse olmazdı. 810 00:39:04,677 --> 00:39:07,430 Bu beni şaşırtırdı. Neden sadece ben vardım? 811 00:39:07,514 --> 00:39:09,349 Zamanla anladım ki 812 00:39:09,432 --> 00:39:13,394 aslında toplum bize ölüm ve cenazeyle ilgilenmemizi, 813 00:39:13,478 --> 00:39:16,439 cenazede bulunmamızı 814 00:39:16,523 --> 00:39:17,941 hatta buna 815 00:39:18,024 --> 00:39:20,318 iznimizin olup olmadığını bile söylemiyor. 816 00:39:20,401 --> 00:39:23,988 150 yıl önce Amerikalılara göre ölüm, tamamen aile tarafından 817 00:39:24,072 --> 00:39:26,699 halledilmesi gereken bir durumdu. 818 00:39:26,783 --> 00:39:30,578 Evde biri ölürse evde halledilirdi. 819 00:39:30,662 --> 00:39:35,333 Komşunuz tahtadan bir tabut yapar, omzunuzda onu mezara taşırdınız. 820 00:39:35,416 --> 00:39:37,919 Aileyi ve toplumu ilgilendirirdi. 821 00:39:38,586 --> 00:39:40,130 20'inci yüzyıldan sonra 822 00:39:40,213 --> 00:39:42,382 şu tarz adamlar türedi, 823 00:39:42,465 --> 00:39:44,926 "İlginç. Bundan para kazanabiliriz. 824 00:39:45,009 --> 00:39:48,972 "Aslında bedenleri bize verseniz çok daha güvenli ve sağlıklı olur. 825 00:39:49,055 --> 00:39:50,807 "Biz onlarla ilgileniriz, 826 00:39:50,890 --> 00:39:53,685 "siz de karşılığında bize ödeme yaparsınız." 827 00:39:53,768 --> 00:39:55,687 Son 100 yılda 828 00:39:55,770 --> 00:39:57,564 resmen beynimiz yıkandı, 829 00:39:57,647 --> 00:40:01,651 bu konuda neyin yasal ve güvenli olduğunu farklı düşünür olduk. 830 00:40:01,734 --> 00:40:02,819 Bu doğru değil. 831 00:40:02,902 --> 00:40:06,573 Bedeni bir cenaze müdürüne kimyasal olarak koruyup 832 00:40:06,656 --> 00:40:08,324 bir ürün gibi 833 00:40:08,408 --> 00:40:11,035 size geri satması için vermenize gerek yok. 834 00:40:11,119 --> 00:40:11,953 Tamam. 835 00:40:12,036 --> 00:40:14,038 Doğal bir tören yapabilirsiniz, 836 00:40:14,122 --> 00:40:19,002 bu da basit sazdan bir tabut ya da sığ bir deliğe kefenle gömülmektir. 837 00:40:19,085 --> 00:40:22,380 Etrafınızdaki toprakla çürüyebilirsiniz, oradan bir ağaç, 838 00:40:22,463 --> 00:40:24,549 çalı ya da çiçeklik gibi 839 00:40:24,632 --> 00:40:26,301 güzel bir şey büyüyebilir. 840 00:40:27,677 --> 00:40:28,928 Demek bu bir kefen. 841 00:40:29,012 --> 00:40:30,221 Bu bir kefen. 842 00:40:30,722 --> 00:40:32,015 -Denemek ister misin? -Evet. 843 00:40:32,098 --> 00:40:33,641 -Sırtüstü yatar mısın? -Tabii. 844 00:40:33,725 --> 00:40:35,310 -Macera başlasın. -Hadi. 845 00:40:36,144 --> 00:40:38,146 Yan tarafı bu şekilde getiriyoruz. 846 00:40:38,563 --> 00:40:40,440 Başını açıkta bırakayım. 847 00:40:42,400 --> 00:40:44,068 Kamp yapmak gibi oldu. 848 00:40:44,319 --> 00:40:46,196 Biraz öyle oldu. Haklısın. 849 00:40:46,863 --> 00:40:48,489 Tamam, buradan bağlıyoruz. 850 00:40:48,573 --> 00:40:50,074 Kimse üstünü böyle örtmez. 851 00:40:50,533 --> 00:40:52,202 Merhaba, ben kamp gözcünüz. 852 00:40:52,285 --> 00:40:54,204 Umarım Ölüm Kampı'nda eğleniyorsunuzdur. 853 00:40:55,163 --> 00:40:57,749 Bütün gece böyle uyuyup kalabilirim. 854 00:40:57,832 --> 00:40:59,375 Yüzünü kapatana kadar bekle. 855 00:40:59,459 --> 00:41:00,585 Bakalım nasıl hissedeceksin. 856 00:41:00,668 --> 00:41:02,253 -Tamam, hazır mısın? -Evet. 857 00:41:02,337 --> 00:41:03,338 Büyük an geldi. 858 00:41:03,421 --> 00:41:04,505 Elveda millet. 859 00:41:08,885 --> 00:41:11,387 Nefes alamazsan söyle. 860 00:41:11,471 --> 00:41:12,430 Söylerim. 861 00:41:12,513 --> 00:41:15,433 "Yerel levazımatçı adam öldürdü." diye anılmak istemem. 862 00:41:15,516 --> 00:41:17,227 Ölürsem her şey tamam mı? 863 00:41:18,144 --> 00:41:19,896 Yapacak bir şey kalmadı. 864 00:41:19,979 --> 00:41:22,065 Bitirdin. Sadece deliği kazacaksın. 865 00:41:26,527 --> 00:41:29,781 Tamam dostum, artık kefenlendin. 866 00:41:29,864 --> 00:41:31,074 Nasıl hissediyorsun? 867 00:41:31,157 --> 00:41:32,075 Fena değil. 868 00:41:32,492 --> 00:41:33,952 İyi gözüküyorsun. Harikasın. 869 00:41:34,035 --> 00:41:35,078 Öyle mi? Teşekkürler. 870 00:41:35,161 --> 00:41:36,329 Anlıyorum. 871 00:41:36,412 --> 00:41:38,539 Eğer bu bir seçenekse 872 00:41:38,623 --> 00:41:41,542 neden bir kutuya tıkılasın ki? 873 00:41:46,798 --> 00:41:49,300 Keder bizi beklenmedik seçeneklere yönlendirebilir. 874 00:41:49,384 --> 00:41:51,678 Çoğu ekonomik olmaktan uzaktır. 875 00:41:53,137 --> 00:41:55,598 Tartışmasız, ölümün her tarafında 876 00:41:55,682 --> 00:41:58,184 büyüyen bir ekonomi yapılanmış. 877 00:41:59,269 --> 00:42:02,563 Kaybettiğimiz sevdiklerimizin yasını tutmak pahalıya patlar. 878 00:42:02,647 --> 00:42:05,817 Bu arada, beklenmedik şartlarda birini kaybetmek ise 879 00:42:05,900 --> 00:42:08,236 delice bir tazminat kazandırabilir. 880 00:42:09,654 --> 00:42:11,739 Düşmanlarımdan kurtulmak istersem 881 00:42:11,823 --> 00:42:13,992 nakit götürmem gerektiğini öğrendim. 882 00:42:15,785 --> 00:42:18,413 Bu seçenekleri hesaplamak 883 00:42:18,496 --> 00:42:20,081 genelde karmaşık olabilir 884 00:42:20,164 --> 00:42:22,500 ama görünüşe göre 885 00:42:22,625 --> 00:42:25,962 ölüm ekonomisine para harcamak, ölümün hepimizi 886 00:42:26,045 --> 00:42:29,382 bulacağını bilmenin artırdığı varoluşsal endişelerimizi 887 00:42:30,341 --> 00:42:31,426 hafifletiyor. 888 00:42:33,803 --> 00:42:36,264 Şimdi, yavru köpekler. 889 00:43:03,416 --> 00:43:05,126 -Çık odamdan. -Park ücretsiz mi? 890 00:43:05,209 --> 00:43:06,294 -Hayır. -Tamam. 891 00:43:09,339 --> 00:43:11,049 -İyi Paskalyalar. -Peki. 892 00:43:14,427 --> 00:43:16,220 -Lütfen çık. -Teşekkürler. 893 00:43:16,304 --> 00:43:18,181 İyi bir avukat tanıyor musunuz? 894 00:43:18,264 --> 00:43:19,432 Polis çağırırım. 895 00:43:20,516 --> 00:43:21,476 Sting'i mi tanıyorsunuz? 896 00:43:23,436 --> 00:43:24,479 Berbat espriydi. 897 00:43:24,562 --> 00:43:28,858 ...dul eşini seninle sevişmenin zevkinden mahrum kalacağı için tazmin eder. 898 00:43:29,567 --> 00:43:31,569 Benimle sevişme zevkine nail olur musun? 899 00:43:31,652 --> 00:43:33,529 Kulağa aşırı saçma geliyor. 900 00:43:33,613 --> 00:43:36,282 -Akşam karıma bunu demem lazım. -Viktorya dönemi romanı gibi. 901 00:43:36,366 --> 00:43:37,700 Bunu yazmam lazım, 902 00:43:37,784 --> 00:43:39,160 karıma söyleyeceğim. 903 00:43:39,243 --> 00:43:41,329 Bu gece benimle sevişme zevkine nail olur musun? 904 00:43:44,582 --> 00:43:45,541 Siktir. 905 00:43:47,126 --> 00:43:48,086 Siktir.