1 00:00:05,257 --> 00:00:06,216 Ściema. 2 00:00:06,759 --> 00:00:07,593 Podróbki. 3 00:00:08,427 --> 00:00:09,511 Są wszędzie. 4 00:00:10,179 --> 00:00:11,472 Niektóre widać od razu. 5 00:00:11,555 --> 00:00:13,056 POTWÓR Z LOCH NESS 6 00:00:13,140 --> 00:00:15,184 Inne nie tak łatwo rozpoznać. 7 00:00:17,186 --> 00:00:18,270 Od waluty... 8 00:00:18,353 --> 00:00:19,521 Koleś wygląda jak ja. 9 00:00:20,022 --> 00:00:21,231 ...przez gadżety, 10 00:00:22,524 --> 00:00:26,153 po leki i logotypy na ubraniach. 11 00:00:26,653 --> 00:00:29,490 Podróbki wysysają miliardy dolarów rocznie 12 00:00:29,573 --> 00:00:30,908 z globalnej gospodarki. 13 00:00:32,284 --> 00:00:36,371 Ich zdolność do naśladowania oryginału 14 00:00:36,455 --> 00:00:37,831 daje im władzę. 15 00:00:38,457 --> 00:00:40,959 Mogą osłabić marki warte miliony dolarów, 16 00:00:41,710 --> 00:00:43,670 podkopać nasze zaufanie do rządu 17 00:00:43,754 --> 00:00:46,381 i finansować naprawdę niezły syf. 18 00:00:46,465 --> 00:00:47,299 CHASKOWO BUŁGARIA 19 00:00:47,382 --> 00:00:50,177 Terroryści sprzedają podróbki, by finansować ataki. 20 00:00:50,260 --> 00:00:51,261 Cholera! 21 00:00:52,095 --> 00:00:53,847 Jak udaje im się uniknąć kary? 22 00:00:54,848 --> 00:00:56,058 Zaraz się dowiemy. 23 00:00:57,309 --> 00:00:58,644 Tak, to podróbka. 24 00:00:59,228 --> 00:01:00,312 Twoja stara też. 25 00:01:01,438 --> 00:01:02,481 Co? 26 00:01:02,981 --> 00:01:07,653 Fałszerstwo zabija (i ratuje) gospodarkę 27 00:01:09,530 --> 00:01:13,200 Wszystkich nas łączą pieniądze. 28 00:01:13,951 --> 00:01:17,037 Jestem Kal Penn. Badam bestię, 29 00:01:17,204 --> 00:01:18,956 jaką jest gospodarka światowa. 30 00:01:19,039 --> 00:01:20,999 WIELKA BESTIA ZWANA GOSPODARKĄ ŚWIATOWĄ 31 00:01:27,214 --> 00:01:29,675 Pieniądze. Spłacamy nimi długi, 32 00:01:29,758 --> 00:01:33,136 kupujemy rozrywki, odkładamy na czarną godzinę. 33 00:01:33,595 --> 00:01:36,890 Ale w USA fałszywe pieniądze krążą niemal od tak dawna, 34 00:01:36,974 --> 00:01:38,976 jak te prawdziwe. 35 00:01:39,560 --> 00:01:40,978 Kto chroni naszą walutę, 36 00:01:41,061 --> 00:01:43,689 gdy fałszerze atakują naszych zmarłych prezydentów? 37 00:01:44,773 --> 00:01:46,650 WASZYNGTON 38 00:01:49,403 --> 00:01:51,530 Przyjechałem do stolicy, by się dowiedzieć. 39 00:01:55,492 --> 00:01:57,452 Witamy w siedzibie Secret Service. 40 00:01:57,828 --> 00:02:01,248 W tym budynku znajdują się największe działy tajnych służb USA. 41 00:02:01,331 --> 00:02:03,125 Dlatego macie tu tyle schodów. 42 00:02:03,208 --> 00:02:05,043 Oto agent Trent Everett. 43 00:02:06,420 --> 00:02:09,214 Tak wyglądają agenci bez okularów i słuchawek. 44 00:02:10,799 --> 00:02:13,176 Mało kto wie, że Secret Service 45 00:02:13,260 --> 00:02:14,428 ściga fałszerzy waluty. 46 00:02:14,511 --> 00:02:17,222 Wiedzą tylko, że chronicie prezydenta i jego rodzinę. 47 00:02:19,808 --> 00:02:21,935 Secret Service powstała, ponieważ 48 00:02:22,019 --> 00:02:23,687 pod koniec wojny secesyjnej 49 00:02:23,770 --> 00:02:25,731 okazało się, iż około połowa 50 00:02:25,814 --> 00:02:27,816 waluty krążącej w USA była podrobiona. 51 00:02:27,900 --> 00:02:29,234 -Aż tyle? -Tak. 52 00:02:30,319 --> 00:02:32,738 14 kwietnia 1865 roku 53 00:02:32,821 --> 00:02:35,657 prezydent Lincoln wpadł na pomysł założenia 54 00:02:35,741 --> 00:02:37,075 Secret Service. 55 00:02:37,576 --> 00:02:40,412 Sporządzono odpowiednie przepisy 56 00:02:40,495 --> 00:02:42,331 i przedłożono mu do podpisania, 57 00:02:42,414 --> 00:02:45,083 ale tego wieczoru Lincoln wybrał się do teatru, 58 00:02:45,167 --> 00:02:48,086 gdzie zastrzelił go John Wilkes Booth. 59 00:02:49,963 --> 00:02:53,008 Podczas wojny secesyjnej w USA nie było jednej waluty. 60 00:02:53,550 --> 00:02:57,387 Banki mogły wydawać dolary wyglądające bardzo różnie. 61 00:02:57,471 --> 00:03:00,098 To ułatwiało zadanie fałszerzom. 62 00:03:00,515 --> 00:03:03,060 Przesyt fałszywek wywołał inflację. 63 00:03:03,310 --> 00:03:06,104 Cena 0,5 kg herbaty sięgnęła 35 $, 64 00:03:06,188 --> 00:03:09,107 a beczka mąki - 1000 $. 65 00:03:09,733 --> 00:03:12,903 Wtedy rząd USA postanowił rozpocząć 66 00:03:12,986 --> 00:03:14,738 walkę z fałszerzami. 67 00:03:17,324 --> 00:03:18,951 To ci się spodoba. 68 00:03:19,034 --> 00:03:20,953 Poznasz moją koleżankę Irinę, 69 00:03:21,036 --> 00:03:23,038 jedną z naszych analityków. 70 00:03:23,121 --> 00:03:24,623 Oto wydział dochodzeń karnych. 71 00:03:24,706 --> 00:03:25,540 Dziękuję. 72 00:03:25,624 --> 00:03:27,793 Zabiorę cię do archiwum dowodów 73 00:03:27,876 --> 00:03:30,253 i pokażę ci kolekcję podróbek, 74 00:03:30,337 --> 00:03:32,089 które tu przechowujemy. 75 00:03:32,172 --> 00:03:33,382 Popatrzymy na pieniądze. 76 00:03:34,383 --> 00:03:36,218 Zadaniem Iriny Geiman jest ochrona 77 00:03:36,301 --> 00:03:39,221 naszego systemu walutowego. 78 00:03:39,304 --> 00:03:41,807 Secret Service sprawdza około 2,5 mln sztuk 79 00:03:41,890 --> 00:03:43,642 fałszywej waluty rocznie. 80 00:03:44,059 --> 00:03:45,811 Irina jest bardzo rzeczowa. 81 00:03:45,894 --> 00:03:47,062 SPECJALISTKA OD PODRÓBEK 82 00:03:47,145 --> 00:03:50,691 Mam tu kilka podróbek 83 00:03:50,774 --> 00:03:51,858 i dwa oryginały. 84 00:03:51,942 --> 00:03:53,485 To są prawdziwe banknoty. 85 00:03:53,568 --> 00:03:55,237 Możesz je potrzymać. 86 00:03:55,320 --> 00:03:57,364 -Dziękuję, to miłe. -Co to, to nie. 87 00:03:57,447 --> 00:03:59,783 -Nie? -Tak nie wolno. 88 00:04:00,283 --> 00:04:01,994 Od chwili założenia służby 89 00:04:02,077 --> 00:04:04,454 USA ściga się z fałszerzami, 90 00:04:04,538 --> 00:04:07,541 by chronić nasze pieniądze i zaufanie obywateli do waluty. 91 00:04:07,624 --> 00:04:11,378 Oto cechy oryginalnych banknotów, które łatwo zapamiętać. 92 00:04:12,045 --> 00:04:14,339 Patrząc na nie pod światłem przechodzącym, 93 00:04:14,423 --> 00:04:17,759 widzimy obrazy wpisane w papier. 94 00:04:17,843 --> 00:04:20,762 Tutaj mamy dużą piątkę, widzisz? 95 00:04:20,846 --> 00:04:22,848 A tu trzy mniejsze. 96 00:04:22,931 --> 00:04:25,058 A tutaj wąziutki pasek 97 00:04:25,142 --> 00:04:26,393 na prawo od podobizny. 98 00:04:26,476 --> 00:04:27,394 Fajne. 99 00:04:27,477 --> 00:04:31,481 Studolarówka ma dodatkowy element. Trójwymiarowy pasek. 100 00:04:31,898 --> 00:04:34,359 Gdy przechylamy banknot w różnych kierunkach, 101 00:04:34,443 --> 00:04:35,861 obrazy poruszają się. 102 00:04:36,820 --> 00:04:40,741 Dlatego kiedy chcesz przyszpanować i rzucasz stówą w sklepie, 103 00:04:40,824 --> 00:04:42,284 -kasjer robi tak. -Właśnie. 104 00:04:42,367 --> 00:04:44,453 A potem mówi, że nie przyjmuje setek. 105 00:04:46,288 --> 00:04:49,583 To są podróbki, które często widujemy. 106 00:04:49,666 --> 00:04:51,877 Coś zwraca twoją uwagę? 107 00:04:54,755 --> 00:04:55,922 Nie przekonuje nawet Franklina. 108 00:04:59,634 --> 00:05:02,262 Grant dowiedział się, ile konfederaci mają pomników. 109 00:05:04,723 --> 00:05:07,184 Chwila. Ten koleś jest bardziej podobny do mnie 110 00:05:07,267 --> 00:05:09,644 niż do Abrahama Lincolna. 111 00:05:09,728 --> 00:05:12,731 Sporą część działalności Secret Service stanowi edukacja. 112 00:05:12,814 --> 00:05:13,899 Jeździmy po świecie 113 00:05:13,982 --> 00:05:15,734 i uczymy ludzi, 114 00:05:15,817 --> 00:05:17,569 jak rozpoznać autentyczną walutę. 115 00:05:17,652 --> 00:05:19,780 Fałszerze mają coraz lepszy sprzęt, 116 00:05:19,863 --> 00:05:22,574 więc USA musiało wdrożyć nowe środki bezpieczeństwa, 117 00:05:22,657 --> 00:05:25,911 by chronić nasze pieniądze. 118 00:05:26,578 --> 00:05:29,414 Bez nich kraj byłby narażony na ataki 119 00:05:29,498 --> 00:05:33,043 genialnych fałszerzy, którzy dążą do zniszczenia naszej gospodarki. 120 00:05:38,590 --> 00:05:40,634 Witajcie, obywatele świata. 121 00:05:40,717 --> 00:05:43,178 Jestem Fałszerzem. 122 00:05:43,261 --> 00:05:45,097 Destabilizuję rządy. 123 00:05:45,555 --> 00:05:47,682 Nie potrzebuję głowic nuklearnych. 124 00:05:47,766 --> 00:05:50,602 Wystarczy mi drukarka. 125 00:05:52,979 --> 00:05:55,524 Wywołuję inflację za jednym naciśnięciem guzika. 126 00:05:55,607 --> 00:05:58,026 Wątpicie w to? Pogadajcie z Jugosławią. 127 00:05:58,110 --> 00:06:00,403 Ojej. Przecież ona już nie istnieje! 128 00:06:01,196 --> 00:06:04,116 Fałszywe pieniądze osłabiły jugosłowiańską gospodarkę 129 00:06:04,199 --> 00:06:06,243 podczas wojny domowej! 130 00:06:07,202 --> 00:06:09,496 Nie masz do mnie startu, Milošević. 131 00:06:10,789 --> 00:06:13,708 Złoczyńcy z promieniami zmniejszającymi są żałośni. 132 00:06:14,084 --> 00:06:16,461 Ja zmniejszam wartość waszych pieniędzy, 133 00:06:16,545 --> 00:06:18,088 produkując swoje. 134 00:06:18,547 --> 00:06:20,048 Bomby są takie prymitywne. 135 00:06:20,423 --> 00:06:23,093 Obrót fałszywkami wywołuje większe szkody. 136 00:06:25,387 --> 00:06:29,307 Po co Hitler drukował funty brytyjskie podczas II wojny światowej? 137 00:06:29,391 --> 00:06:33,270 Bank Anglii musiał wycofać nominały powyżej 5 £! 138 00:06:37,566 --> 00:06:42,070 Biorę na cel gospodarki korzystające z metody kasowej. To szkodzi najuboższym. 139 00:06:42,529 --> 00:06:45,991 Jeśli znajdziecie kogoś gorszego ode mnie, przedstawcie mi go. 140 00:06:46,074 --> 00:06:48,285 Skopiuję go i wprowadzę do obrotu! 141 00:06:49,911 --> 00:06:51,538 Stój, fałszerzu. 142 00:06:51,621 --> 00:06:53,748 Jestem Fałszerzem. 143 00:06:54,749 --> 00:06:55,834 Copycat, do ataku! 144 00:06:59,296 --> 00:07:02,132 Mogłem cię nie klonować. 145 00:07:02,215 --> 00:07:06,011 Staniesz przed obliczem sprawiedliwości. 146 00:07:06,094 --> 00:07:07,971 Gdzie on się podział? 147 00:07:09,890 --> 00:07:11,808 Głupia! Jestem wszędzie! 148 00:07:12,267 --> 00:07:15,687 Zwłaszcza w gospodarkach kasowych! 149 00:07:21,943 --> 00:07:23,320 INDIE 150 00:07:24,029 --> 00:07:27,657 Indie zamieszkuje ponad 1,3 mld ludzi. 151 00:07:27,741 --> 00:07:30,869 Większość transakcji finansowych opiera się tu na gotówce, 152 00:07:30,952 --> 00:07:32,412 przez co system jest narażony 153 00:07:32,495 --> 00:07:34,956 na destabilizujące efekty fałszerstwa. 154 00:07:35,373 --> 00:07:37,500 Co mam zrobić z tymi starymi banknotami? 155 00:07:37,584 --> 00:07:40,629 Nic pan za nie nie kupi. Są bezwartościowe. 156 00:07:40,712 --> 00:07:41,630 Bezwartościowe? 157 00:07:41,713 --> 00:07:43,632 Tak. Rząd Indii je unieważnił. 158 00:07:43,715 --> 00:07:44,674 Co mam zrobić? 159 00:07:44,758 --> 00:07:46,801 Może je pan podrzeć. 160 00:07:49,888 --> 00:07:53,350 Ten facet mówi, że nic za to nie kupię. 161 00:07:54,643 --> 00:07:57,562 Jak to się stało, że całe góry indyjskich banknotów 162 00:07:57,646 --> 00:07:59,439 nagle stały się bezwartościowe? 163 00:07:59,522 --> 00:08:03,401 W 2015 r. w Indiach gwałtownie wzrosła liczba 164 00:08:03,485 --> 00:08:05,111 podrobionych rupii. 165 00:08:05,195 --> 00:08:09,157 Głównie nominały 500 i 1000 rupii. 166 00:08:09,241 --> 00:08:12,577 Sporą część wprowadził do obrotu Pakistan, 167 00:08:12,661 --> 00:08:15,247 chcąc osłabić gospodarkę Indii. 168 00:08:15,330 --> 00:08:18,416 Dlatego w 2016 r. premier podjął decyzję, 169 00:08:18,500 --> 00:08:19,834 ORĘDZIE PREMIERA 170 00:08:19,918 --> 00:08:21,836 która zaszokowała obywateli. 171 00:08:21,920 --> 00:08:23,505 Jego celem była ochrona waluty. 172 00:08:24,005 --> 00:08:25,882 Wrogowie zza granicy 173 00:08:25,966 --> 00:08:27,175 PREMIER INDII 8.11.2016 174 00:08:27,259 --> 00:08:30,428 prowadzą operacje przy użyciu fałszywych banknotów. 175 00:08:30,804 --> 00:08:32,681 Fałszywa waluta 176 00:08:33,348 --> 00:08:34,391 i terroryzm. 177 00:08:34,891 --> 00:08:38,228 By wykorzenić korupcję i fałszerstwa, 178 00:08:39,729 --> 00:08:43,900 postanowiliśmy, że banknoty 500-rupiowe 179 00:08:45,026 --> 00:08:47,529 i 1000-rupiowe, 180 00:08:48,738 --> 00:08:50,156 z których korzystamy, 181 00:08:51,074 --> 00:08:54,160 zostaną wycofane z obrotu 182 00:08:54,494 --> 00:08:56,079 dziś o północy. 183 00:08:57,080 --> 00:09:00,583 Premier dokonał tak zwanej demonetyzacji. 184 00:09:00,667 --> 00:09:02,335 To nic nowego. 185 00:09:02,419 --> 00:09:06,131 W przeszłości państwa korzystały z tego rozwiązania, by zwalczać inflację 186 00:09:06,214 --> 00:09:07,382 i ściągać podatki, 187 00:09:07,465 --> 00:09:09,217 ale nie do walki z fałszerzami. 188 00:09:10,093 --> 00:09:12,554 Nie ma powodów do paniki. 189 00:09:13,305 --> 00:09:15,015 By lepiej to zrozumieć, 190 00:09:15,098 --> 00:09:17,726 wyobraźcie sobie, że rząd informuje nas dziś, 191 00:09:17,809 --> 00:09:21,855 że banknoty 20, 50 i 100-dolarowe są nieważne. 192 00:09:23,231 --> 00:09:27,360 To właśnie stało się z ponad 85% waluty indyjskiej. 193 00:09:29,529 --> 00:09:32,365 Premier chciał chronić gospodarkę Indii 194 00:09:32,449 --> 00:09:33,575 przed fałszywkami, 195 00:09:33,658 --> 00:09:35,785 pozbywając się i prawdziwych, i fałszywych, 196 00:09:35,869 --> 00:09:38,371 co wywołało niezamierzone konsekwencje. 197 00:09:39,456 --> 00:09:40,707 ANALITYK FINANSOWA 198 00:09:40,790 --> 00:09:42,459 Gargi Bhattacharjee to analityk, 199 00:09:42,542 --> 00:09:46,546 która z bliska widziała efekty demonetyzacji z 2016 roku 200 00:09:46,629 --> 00:09:48,840 i jej konsekwencje dla obywateli Indii. 201 00:09:49,215 --> 00:09:51,301 Jak demonetyzacja wpłynęła na ich życie? 202 00:09:51,843 --> 00:09:53,094 W dużym stopniu. 203 00:09:53,178 --> 00:09:55,889 Ci wszyscy ludzie obracają gotówką. 204 00:09:55,972 --> 00:09:58,558 Nie przyjmują czeków, 205 00:09:58,641 --> 00:10:00,727 bo nie mają dla nich wartości. 206 00:10:03,605 --> 00:10:05,774 Skąd dowiedziałaś się o demonetyzacji? 207 00:10:05,857 --> 00:10:07,776 Jakie były jej pierwsze efekty? 208 00:10:07,859 --> 00:10:08,902 Widziałam orędzie. 209 00:10:08,985 --> 00:10:13,073 W porannych wiadomościach. Zobaczyłam, że przemawia premier 210 00:10:13,156 --> 00:10:14,491 Narendra Modi. 211 00:10:14,574 --> 00:10:19,537 Mówił o wycofaniu jakichś banknotów 212 00:10:19,621 --> 00:10:21,247 z obrotu. 213 00:10:21,331 --> 00:10:22,707 Powodem, jaki podał, 214 00:10:22,791 --> 00:10:24,918 była walka z fałszerzami. 215 00:10:25,001 --> 00:10:28,004 Pół godziny później 216 00:10:28,088 --> 00:10:31,049 zobaczyłam długie kolejki 217 00:10:31,132 --> 00:10:33,176 do bankomatów. 218 00:10:33,259 --> 00:10:35,512 Ludzie nie rozumieli, co się dzieje. 219 00:10:35,595 --> 00:10:36,930 To był chaos. 220 00:10:39,015 --> 00:10:42,977 Kraj nie był gotowy na wdrożenie kroków zarządzonych przez premiera. 221 00:10:45,313 --> 00:10:46,940 Wydrukowano nowe banknoty, 222 00:10:47,023 --> 00:10:49,943 ale w bankomatach szybko ich zabrakło. 223 00:10:50,026 --> 00:10:52,278 Część z nich nie mieściła się w urządzeniach. 224 00:10:53,113 --> 00:10:55,073 Zginęli ludzie. 225 00:10:55,156 --> 00:10:57,784 Nagle, zupełnie niespodziewanie, 226 00:10:57,867 --> 00:10:59,244 obywatele bankrutowali. 227 00:10:59,327 --> 00:11:01,538 Farmerzy i robotnicy umierali, 228 00:11:01,621 --> 00:11:04,707 bo nie mieli pieniędzy. 229 00:11:04,791 --> 00:11:07,669 Co mieli jeść? Czym nakarmić rodzinę? 230 00:11:07,752 --> 00:11:09,337 Ludzie umierali? 231 00:11:09,421 --> 00:11:10,338 Oczywiście. 232 00:11:10,422 --> 00:11:13,633 Demonetyzacja doprowadziła do wielu innych rzeczy, 233 00:11:13,716 --> 00:11:17,053 nie tylko do wyrugowania podrobionych pieniędzy. 234 00:11:17,887 --> 00:11:20,890 Dlaczego tak się stało? 235 00:11:20,974 --> 00:11:24,018 W Indiach są utalentowani ekonomiści. 236 00:11:24,102 --> 00:11:26,771 Kto doradził premierowi ten ruch? 237 00:11:26,855 --> 00:11:29,274 Dlaczego był on tak drastyczny? 238 00:11:29,357 --> 00:11:31,901 Mówi się, że o demonetyzacji wiedziało 239 00:11:31,985 --> 00:11:33,445 od ośmiu do dziesięciu ludzi. 240 00:11:33,528 --> 00:11:36,614 Niejaki Anil Bokil 241 00:11:36,698 --> 00:11:40,618 przedstawił premierowi tę koncepcję. 242 00:11:40,702 --> 00:11:43,997 Ale nie przeprowadzono jej tak, jak zakładał. 243 00:11:45,915 --> 00:11:47,500 To jest Anil Bokil, 244 00:11:47,584 --> 00:11:48,877 AUTOR IDEI DEMONETYZACJI 245 00:11:48,960 --> 00:11:50,628 znany tu jako Wujek Guru. 246 00:11:51,838 --> 00:11:55,049 Twierdzi, że jego misją jest ratowanie gospodarki Indii. 247 00:11:56,676 --> 00:11:59,512 Opracował teorię, która mówi, że demonetyzacja 248 00:11:59,596 --> 00:12:01,848 pozwoli opanować kryzys finansowy w Indiach. 249 00:12:02,640 --> 00:12:04,809 By przydać swej teorii wiarygodności, 250 00:12:04,893 --> 00:12:06,519 zrobił to, co wszyscy. 251 00:12:06,603 --> 00:12:07,770 Pokaz slajdów. 252 00:12:08,688 --> 00:12:11,149 Przedstawił prezentację w PowerPoincie, 253 00:12:11,232 --> 00:12:13,359 w której przedstawił korzyści płynące 254 00:12:13,443 --> 00:12:14,861 z demonetyzacji. 255 00:12:14,944 --> 00:12:17,071 W końcu załatwił sobie 256 00:12:17,155 --> 00:12:20,783 dziewięciominutowe spotkanie z przyszłym premierem. 257 00:12:21,201 --> 00:12:23,369 Modiemu spodobała się ta wizja, 258 00:12:23,453 --> 00:12:26,581 mimo iż Wujek Guru nie jest ekonomistą 259 00:12:26,664 --> 00:12:28,124 ani członkiem rządu. 260 00:12:28,208 --> 00:12:31,252 Nie ma też żadnego doświadczenia w polityce. 261 00:12:33,963 --> 00:12:37,133 Spotykam się z Wujkiem i jego think tankiem, 262 00:12:37,217 --> 00:12:38,801 znanym jako ArthaKranti. 263 00:12:39,260 --> 00:12:41,679 Ta niewielka grupka ma duży wpływ 264 00:12:41,763 --> 00:12:43,723 na politykę gospodarczą Indii. 265 00:12:44,849 --> 00:12:46,142 -Dzień dobry. -Witamy. 266 00:12:47,352 --> 00:12:49,646 Pracowałem tu kiedyś. 267 00:12:49,729 --> 00:12:52,690 Nie dotarłem do Indii na czas... 268 00:12:52,774 --> 00:12:53,983 Straciłeś pieniądze. 269 00:12:54,067 --> 00:12:56,569 Tyle mam. 270 00:12:56,653 --> 00:12:58,488 Są warte prawie 400 $. 271 00:12:58,571 --> 00:12:59,948 Są bezwartościowe. 272 00:13:00,031 --> 00:13:02,909 Nie stoi za nimi parytet złota. 273 00:13:02,992 --> 00:13:04,744 -Czyli mam przerąbane. -Tak. 274 00:13:05,912 --> 00:13:08,540 W jaki sposób wprowadzenie demonetyzacji 275 00:13:08,623 --> 00:13:10,625 i restrukturyzacja gospodarki 276 00:13:11,084 --> 00:13:14,003 wiążą się z walką z fałszerzami? 277 00:13:14,629 --> 00:13:17,507 Pieniądze w Indiach wciąż są bardzo rzeczywiste. 278 00:13:17,590 --> 00:13:20,093 Obracamy głównie gotówką. 279 00:13:20,176 --> 00:13:22,637 Wirtualny pieniądz to pieniądz zaawansowany, 280 00:13:22,720 --> 00:13:23,846 rozliczalny. 281 00:13:23,930 --> 00:13:27,559 Przy obrocie gotówką, walutą, 282 00:13:27,642 --> 00:13:30,937 transakcje nie zostawiają żadnych śladów. 283 00:13:31,312 --> 00:13:33,940 Należało więc pozbyć się fałszywek. 284 00:13:34,315 --> 00:13:35,692 Jak się za to zabraliście 285 00:13:35,775 --> 00:13:39,112 i jaka jest różnica pomiędzy waszą teorią demonetyzacji, 286 00:13:39,195 --> 00:13:42,407 a rzeczywistymi działaniami rządu Modiego? 287 00:13:42,490 --> 00:13:45,493 Nie chcieliśmy, by demonetyzacji uległo 288 00:13:45,577 --> 00:13:46,869 86% waluty. 289 00:13:47,745 --> 00:13:51,207 Proponowaliśmy wycofanie banknotów 1000-rupiowych. 290 00:13:51,291 --> 00:13:54,210 Po pół roku wycofalibyśmy 500 rupii. 291 00:13:54,669 --> 00:13:58,214 Tymczasem rząd wycofał wszystko naraz. 292 00:13:58,590 --> 00:14:00,925 To odbiło się na społeczeństwie. 293 00:14:01,676 --> 00:14:03,344 Mimo to było to zło konieczne. 294 00:14:04,053 --> 00:14:06,598 Jeśli rząd musi podjąć 295 00:14:06,681 --> 00:14:07,765 tak drastyczne kroki, 296 00:14:07,849 --> 00:14:09,892 korzyści powinny równoważyć straty. 297 00:14:09,976 --> 00:14:11,394 To obszerny temat, 298 00:14:11,477 --> 00:14:14,397 więc spotkam się z lokalnym przedsiębiorcą 299 00:14:14,480 --> 00:14:16,774 i przy okazji trochę odetchnę. 300 00:14:20,903 --> 00:14:21,988 PRZEDSIĘBIORCA 301 00:14:22,071 --> 00:14:23,615 Vikash Kapur prowadzi firmę, 302 00:14:23,698 --> 00:14:27,160 która bezpośrednio odczuła efekty demonetyzacji. 303 00:14:27,535 --> 00:14:29,662 Co sądzi o działaniach premiera? 304 00:14:30,705 --> 00:14:33,166 Zrobił, co musiał. 305 00:14:33,249 --> 00:14:37,128 To wymagało dużej odwagi, powiedzieć 1,3 mld ludzi, 306 00:14:37,211 --> 00:14:39,297 że ich pieniądze są do niczego. 307 00:14:39,380 --> 00:14:42,008 Ja na jego miejscu zrobiłbym to samo, 308 00:14:42,091 --> 00:14:44,677 bo miałem styczność z fałszywymi banknotami. 309 00:14:45,637 --> 00:14:48,389 Gdy wpłacasz podrobione pieniądze do banku, 310 00:14:48,473 --> 00:14:50,266 mają tam... Nie wiadomo dokładnie, 311 00:14:50,350 --> 00:14:53,102 ale mają jakieś maszyny, które to sprawdzają. 312 00:14:53,186 --> 00:14:54,812 Gdy znajdą fałszywkę, 313 00:14:54,896 --> 00:14:57,440 informują cię o tym i tracisz te pieniądze. 314 00:14:57,523 --> 00:14:59,025 Zabierają je. 315 00:14:59,108 --> 00:15:02,487 Gdy wprowadzono demonetyzację, 316 00:15:02,570 --> 00:15:04,822 sporo wyszło na jaw, 317 00:15:04,906 --> 00:15:06,616 aż w końcu okazało się, 318 00:15:06,699 --> 00:15:09,118 że do systemu wkradło się 319 00:15:09,202 --> 00:15:12,538 mnóstwo podrobionej waluty, 320 00:15:12,622 --> 00:15:13,831 szkodząc państwu. 321 00:15:14,332 --> 00:15:16,709 Z jakimi problemami borykały się 322 00:15:16,793 --> 00:15:19,128 niższe klasy? 323 00:15:19,629 --> 00:15:21,005 Proces był bolesny. 324 00:15:21,089 --> 00:15:23,508 Musieliśmy wystawać w kolejkach. 325 00:15:23,591 --> 00:15:26,260 Braliśmy urlopy. 326 00:15:26,928 --> 00:15:28,262 Było ciężko. 327 00:15:28,346 --> 00:15:30,932 Ale należy patrzeć na to w szerszej perspektywie. 328 00:15:31,391 --> 00:15:32,975 Od tego czasu 329 00:15:33,059 --> 00:15:35,186 podwoiła się liczba podatników. 330 00:15:35,269 --> 00:15:37,355 Twoim zdaniem ludzie płacą podatki, 331 00:15:37,438 --> 00:15:39,565 bo zmuszono ich do założenia kont 332 00:15:39,649 --> 00:15:42,193 i teraz można śledzić ich transakcje? 333 00:15:42,276 --> 00:15:44,028 Tak. Teraz jest łatwiej. 334 00:15:44,112 --> 00:15:47,281 Są płatności online, konta bankowe. 335 00:15:47,365 --> 00:15:49,283 Nawet na wsiach. 336 00:15:49,367 --> 00:15:53,246 Dzięki temu ludzie lepiej rozumieją gospodarkę. 337 00:15:53,329 --> 00:15:54,539 Wiedzą więcej. 338 00:15:54,622 --> 00:15:57,792 Lepiej rozumieją, jak wygląda prawdziwy świat. 339 00:15:58,209 --> 00:16:01,129 Trudności, z jakimi zmagali się ludzie z różnych klas, 340 00:16:01,587 --> 00:16:02,922 kłopoty, o których mówisz, 341 00:16:03,005 --> 00:16:04,882 uważasz za zło konieczne, 342 00:16:04,966 --> 00:16:06,884 by pozbyć się... 343 00:16:06,968 --> 00:16:08,136 Tak. 344 00:16:08,219 --> 00:16:10,138 Zdecydowanie. 345 00:16:10,221 --> 00:16:11,806 Za długo z tym zwlekano. 346 00:16:11,889 --> 00:16:13,850 Po tym, jak to się stało, 347 00:16:13,933 --> 00:16:16,018 rząd mógł działać. 348 00:16:16,102 --> 00:16:19,355 Lepsza opieka zdrowotna, infrastruktura, 349 00:16:19,439 --> 00:16:22,024 drogi, szkoły. 350 00:16:22,608 --> 00:16:25,403 Jeśli rząd ma pieniądze, lepiej płaci pracownikom, 351 00:16:25,486 --> 00:16:26,696 nauczyciele są lepsi, 352 00:16:26,779 --> 00:16:29,073 dzieci chodzą do publicznych szkół. 353 00:16:29,365 --> 00:16:31,451 Rozwijamy się. 354 00:16:31,534 --> 00:16:32,660 Wszystko ma swój cel. 355 00:16:32,744 --> 00:16:34,454 Nasz kraj tego potrzebował. 356 00:16:36,539 --> 00:16:37,915 Jak radzą sobie Indie 357 00:16:38,624 --> 00:16:40,084 po tym wszystkim? 358 00:16:40,752 --> 00:16:42,837 Czy fałszerstwo nadal stanowi problem? 359 00:16:43,337 --> 00:16:44,881 Niestety tak. 360 00:16:46,507 --> 00:16:50,845 Okazuje się, że nowe banknoty także da się podrobić. 361 00:16:50,928 --> 00:16:52,680 DEMONETYZACJA NIESKUTECZNA 362 00:16:54,348 --> 00:16:56,517 Czy można było to zrobić inaczej? 363 00:16:58,311 --> 00:16:59,729 KALIFORNIA 364 00:16:59,812 --> 00:17:02,190 Unia Europejska podeszła do walki z fałszerzami 365 00:17:02,273 --> 00:17:04,650 nieco inaczej: 366 00:17:04,734 --> 00:17:08,237 ułatwiła wszystkim wykrywanie fałszywych banknotów. 367 00:17:11,783 --> 00:17:12,867 Fajne. 368 00:17:12,950 --> 00:17:15,661 To gabinet neuronaukowca. 369 00:17:15,745 --> 00:17:16,662 Raczej legowisko. 370 00:17:16,746 --> 00:17:17,789 Dokładnie. 371 00:17:18,247 --> 00:17:22,460 David Eagleman to profesor neuronauki na Uniwersytecie Stanforda. 372 00:17:22,543 --> 00:17:26,214 Jego laboratorium wygląda jak siedziba Sky Mall. 373 00:17:26,589 --> 00:17:30,218 W 2013 roku zrekrutował go Europejski Bank Centralny. 374 00:17:30,510 --> 00:17:33,846 Miał on zaprojektować banknot nie do podrobienia, 375 00:17:33,930 --> 00:17:36,891 korzystając z wiedzy o substytucji zmysłów 376 00:17:36,974 --> 00:17:38,434 i plastyczności mózgu. 377 00:17:38,643 --> 00:17:40,937 Mamy ze sobą wiele wspólnego. 378 00:17:41,646 --> 00:17:42,688 Jakim cudem 379 00:17:42,772 --> 00:17:46,400 neuronaukowiec został poproszony o zaprojektowanie waluty? 380 00:17:46,943 --> 00:17:47,902 NEURONAUKOWIEC 381 00:17:47,985 --> 00:17:49,403 By zrozumieć fałszerstwo, 382 00:17:49,487 --> 00:17:51,656 należy zrozumieć, co ludzie widzą, 383 00:17:51,739 --> 00:17:52,615 a czego nie. 384 00:17:52,698 --> 00:17:56,077 Rządy wydają ogromne kwoty na środki bezpieczeństwa, 385 00:17:56,160 --> 00:17:59,080 których zwykle nie widzimy. 386 00:17:59,163 --> 00:18:00,790 A to ciekawe. 387 00:18:00,873 --> 00:18:03,709 Europejski Bank Centralny opracował kampanię, 388 00:18:03,793 --> 00:18:06,003 która miała nakłonić ludzi do tego, 389 00:18:06,087 --> 00:18:08,881 by zamiast po prostu przekazywać banknot dalej, 390 00:18:08,965 --> 00:18:10,925 przyjrzeli mu się dokładnie. 391 00:18:11,342 --> 00:18:12,927 Nie podziałało. 392 00:18:13,010 --> 00:18:15,638 Bo jeśli ktoś wręczy mi fałszywe 50 $, 393 00:18:16,389 --> 00:18:18,057 a ja nie wiem, że jest fałszywe, 394 00:18:18,140 --> 00:18:21,102 przekazuję je dalej. Nie przejmuję się, czy było prawdziwe. 395 00:18:21,185 --> 00:18:22,937 Ich celem było więc 396 00:18:23,020 --> 00:18:24,897 zaprojektowanie lepszych banknotów. 397 00:18:24,981 --> 00:18:26,983 Stąd ich zainteresowanie neurobiologią. 398 00:18:27,066 --> 00:18:29,652 Co im doradziłeś? Jakie były rozwiązania? 399 00:18:29,735 --> 00:18:32,196 Przekazałem im kilka różnych sugestii. 400 00:18:32,280 --> 00:18:33,823 Po pierwsze 401 00:18:33,906 --> 00:18:36,659 wszystkie banknoty w UE powinny mieć ten sam rozmiar. 402 00:18:36,742 --> 00:18:38,995 -Bo teraz są... -Tak. 403 00:18:39,078 --> 00:18:41,038 Są różne. Gdyby były takie same, 404 00:18:41,122 --> 00:18:44,208 musielibyśmy się im przyglądać ułamek sekundy dłużej, 405 00:18:44,292 --> 00:18:46,294 by je rozróżnić. 406 00:18:46,711 --> 00:18:47,837 Mając różne banknoty 407 00:18:47,920 --> 00:18:50,256 wiesz, jaki trzymasz w ręku, nie patrząc. 408 00:18:50,339 --> 00:18:54,427 Po drugie - znakiem wodnym na banknotach 409 00:18:54,510 --> 00:18:56,053 jest budynek. 410 00:18:56,137 --> 00:18:59,724 Okazuje się, że nasze mózgi nie mają zbyt rozwiniętych funkcji 411 00:18:59,807 --> 00:19:02,226 pozwalających rozpoznawać cechy budynków. 412 00:19:02,310 --> 00:19:05,354 Mamy za to wiele funkcji pozwalających analizować twarze. 413 00:19:05,438 --> 00:19:07,315 Znak wodny 414 00:19:07,398 --> 00:19:10,234 to najtrudniejszy do podrobienia element. 415 00:19:10,318 --> 00:19:14,322 Umieścili zatem na banknotach znak wodny przedstawiający Europę, 416 00:19:14,405 --> 00:19:15,865 mityczną postać. 417 00:19:17,283 --> 00:19:18,659 Trzecią sugestią 418 00:19:18,784 --> 00:19:22,288 było usunięcie zbędnych elementów banknotu, które rozpraszają, 419 00:19:22,371 --> 00:19:25,583 a nie stanowią ochrony przed fałszerstwem. 420 00:19:25,666 --> 00:19:27,251 Poproszę cię o coś. 421 00:19:27,335 --> 00:19:30,838 Weź ten banknot i popatrz na niego przez pięć sekund. 422 00:19:32,840 --> 00:19:35,009 Teraz mi go oddaj, 423 00:19:35,092 --> 00:19:37,803 a ja wręczę ci inny. Powiedz, jakie widzisz różnice. 424 00:19:40,348 --> 00:19:41,682 Nie widzę różnicy. 425 00:19:41,766 --> 00:19:43,476 To dowodzi, 426 00:19:43,559 --> 00:19:46,395 że im więcej elementów znajduje się na banknocie, 427 00:19:46,479 --> 00:19:49,649 tym trudniej jest zauważyć różnice. 428 00:19:49,732 --> 00:19:52,026 Te banknoty mocno się różnią. 429 00:19:52,109 --> 00:19:53,945 Spójrzmy najpierw na hologram, 430 00:19:54,028 --> 00:19:55,780 który stanowi 431 00:19:55,863 --> 00:19:57,949 bardzo drogie zabezpieczenie. 432 00:19:58,032 --> 00:20:00,284 Subtelne. 433 00:20:00,368 --> 00:20:02,578 I w tym tkwi problem. 434 00:20:02,662 --> 00:20:04,830 Banknot jest tak zadrukowany, 435 00:20:04,914 --> 00:20:06,374 że trudno to dostrzec. 436 00:20:06,457 --> 00:20:07,750 To prawda. 437 00:20:07,833 --> 00:20:10,544 Doradziłem im, by zaprojektowali 438 00:20:10,628 --> 00:20:12,129 jednolity banknot 439 00:20:12,213 --> 00:20:13,506 z hologramem pośrodku 440 00:20:13,589 --> 00:20:16,342 i usunęli wszystko, co rozprasza uwagę. 441 00:20:16,425 --> 00:20:17,718 Rozumiem. 442 00:20:17,802 --> 00:20:19,679 Prostota to coś, 443 00:20:19,762 --> 00:20:22,473 co konsument zdoła szybko ogarnąć. 444 00:20:22,556 --> 00:20:24,558 Właśnie. Unia Europejska uznała, 445 00:20:24,642 --> 00:20:26,143 że to dobry pomysł, 446 00:20:26,227 --> 00:20:28,229 ale nie wprowadzili tych zmian. 447 00:20:28,312 --> 00:20:31,315 Państwa podnoszą swój prestiż, 448 00:20:31,399 --> 00:20:33,985 projektując piękne pieniądze. 449 00:20:34,068 --> 00:20:36,153 Nie mogą posługiwać się 450 00:20:36,237 --> 00:20:38,322 gładkimi banknotami, choć jest to 451 00:20:38,406 --> 00:20:39,323 praktyczniejsze. 452 00:20:39,407 --> 00:20:41,409 Czyli rządy chcą mieć ładne pieniądze, 453 00:20:41,492 --> 00:20:43,619 bo są próżne? 454 00:20:43,703 --> 00:20:45,871 -Chodzi o branding? -Dokładnie tak. 455 00:20:46,747 --> 00:20:50,501 Próżność sprawia, że rządy są gotowe narażać walutę dla prestiżu. 456 00:20:50,584 --> 00:20:51,961 Brzmi logicznie. 457 00:20:52,044 --> 00:20:56,132 Wszyscy chcemy wyglądać dobrze, ale nie wszystkich na to stać. 458 00:20:56,716 --> 00:20:58,843 Stąd popularność podróbek markowych rzeczy. 459 00:20:58,926 --> 00:21:02,430 Znane marki, które chętnie nosimy, 460 00:21:02,513 --> 00:21:05,016 są podrabiane na całym świecie. 461 00:21:05,099 --> 00:21:07,184 Oryginalna torebka od Hermèsa 462 00:21:07,268 --> 00:21:10,563 kosztuje ponad 100 000 $. 463 00:21:10,646 --> 00:21:14,442 Podróbkę dostaniemy za kilkaset dolców. 464 00:21:14,900 --> 00:21:18,779 W ten sposób podróbki wyprowadzają 460 mld $ rocznie 465 00:21:18,863 --> 00:21:20,948 z dochodów legalnie działających firm. 466 00:21:26,162 --> 00:21:28,581 Hongkong to globalne centrum finansowe. 467 00:21:28,664 --> 00:21:30,875 Jako że sąsiaduje z Chinami, 468 00:21:30,958 --> 00:21:33,085 gdzie rzadko egzekwuje się prawa autorskie, 469 00:21:33,169 --> 00:21:34,754 Hongkong stał się rynkiem 470 00:21:34,837 --> 00:21:38,299 dla niemal 25% podrobionych towarów świata. 471 00:21:39,467 --> 00:21:41,761 Co jest oryginalne, a co podrobione? 472 00:21:41,844 --> 00:21:43,345 I czy ktoś coś z tym robi? 473 00:21:43,763 --> 00:21:45,931 Spróbuję uzyskać odpowiedź na te pytania. 474 00:21:46,557 --> 00:21:49,185 To jest Targ dla Pań w Hongkongu. 475 00:21:49,268 --> 00:21:51,062 Po drodze zobaczymy 476 00:21:51,145 --> 00:21:52,730 ludzi z całego świata, 477 00:21:52,813 --> 00:21:54,356 którzy kupują tu podróbki. 478 00:21:55,357 --> 00:21:59,070 Ten rynek napędza popyt, między innymi z USA. 479 00:21:59,153 --> 00:22:01,530 Ted Kavowras, dawniej policjant z Nowego Jorku, 480 00:22:01,614 --> 00:22:04,408 dziś ściga fałszerzy z całego świata. 481 00:22:04,492 --> 00:22:06,911 Zatrudniają go znane firmy, których produkty 482 00:22:06,994 --> 00:22:08,412 mogą być podrabiane. 483 00:22:10,790 --> 00:22:12,583 Gdy walczy się z fałszerzami 484 00:22:12,666 --> 00:22:14,585 jako kraj lub policja, a nawet firma, 485 00:22:14,668 --> 00:22:15,669 PRYWATNY DETEKTYW 486 00:22:15,753 --> 00:22:18,214 należy atakować różne warstwy. 487 00:22:18,839 --> 00:22:20,591 Nalot na punkt sprzedaży 488 00:22:20,674 --> 00:22:23,010 to jedna ze strategii. 489 00:22:23,594 --> 00:22:26,347 To są słuchawki od Paula Franka? 490 00:22:26,430 --> 00:22:27,431 Na 100% podrobione. 491 00:22:27,515 --> 00:22:29,517 -To są podróby. -Tak. 492 00:22:29,600 --> 00:22:31,560 Gwiezdne Wojny, Spider-Man... 493 00:22:31,644 --> 00:22:33,938 Zekranizowane komiksy Marvela. 494 00:22:34,021 --> 00:22:35,147 My Little Pony. 495 00:22:36,857 --> 00:22:40,277 Na tym targu turyści kupują po parę produktów, 496 00:22:40,361 --> 00:22:42,947 ale potężni nabywcy zza morza kupują u producenta. 497 00:22:43,030 --> 00:22:44,406 Kim są ci „wielcy nabywcy”? 498 00:22:44,490 --> 00:22:47,284 Ci, którzy kupują cały kontener i sprzedają to u siebie. 499 00:22:47,368 --> 00:22:49,370 -Kontener? -Tak, 6- albo 12-metrowy. 500 00:22:49,453 --> 00:22:53,582 Wielcy nabywcy kupują całe kontenery podróbek. 501 00:22:53,666 --> 00:22:54,750 Całe mnóstwo. 502 00:22:54,834 --> 00:22:57,336 Muszę więc dotrzeć do producenta 503 00:22:57,419 --> 00:22:59,463 i przerwać produkcję. 504 00:23:03,384 --> 00:23:05,511 Ted ma biuro w Hongkongu, 505 00:23:05,594 --> 00:23:07,763 pełne podróbek, które przechwycił, 506 00:23:07,847 --> 00:23:10,933 i owiane nimbem tajemnicy. 507 00:23:12,601 --> 00:23:14,812 Gromadzimy dowody na ich działalność. 508 00:23:14,895 --> 00:23:16,605 Na tym polega nasza praca. 509 00:23:16,689 --> 00:23:19,400 Podszywamy się pod zagranicznych kupców. 510 00:23:21,026 --> 00:23:22,987 Pracujemy pod przykrywką 511 00:23:23,070 --> 00:23:24,738 i dokumentujemy ich działania. 512 00:23:24,822 --> 00:23:25,906 Super. 513 00:23:25,990 --> 00:23:28,617 Udaję arabskiego księcia albo dilera z Meksyku. 514 00:23:28,701 --> 00:23:30,619 Albo biznesmena... 515 00:23:30,703 --> 00:23:32,288 Zaintrygowałeś mnie. 516 00:23:32,371 --> 00:23:34,540 Jeśli kiedyś rzucę aktorstwo... 517 00:23:34,623 --> 00:23:35,791 Chcesz pracować ze mną? 518 00:23:35,875 --> 00:23:38,419 Przyjadę tu. Zatrudnisz mnie. 519 00:23:39,044 --> 00:23:41,547 Co ciekawego przechwyciliście? 520 00:23:41,630 --> 00:23:44,884 Najciekawsze są zestawy do badań na obecność narkotyków. 521 00:23:46,594 --> 00:23:47,887 Mają sztuczne, 522 00:23:48,596 --> 00:23:51,849 no wiesz, organy, które pozwalają 523 00:23:51,932 --> 00:23:53,517 przejść badanie moczu. 524 00:23:53,601 --> 00:23:56,145 Sztuczne sikające kutasy? 525 00:23:56,228 --> 00:23:57,980 Tak. Podrabiali je tu. 526 00:23:58,063 --> 00:23:59,315 Chwila. 527 00:24:00,232 --> 00:24:02,735 Czyli są też prawdziwe? 528 00:24:02,818 --> 00:24:04,028 Tak. 529 00:24:04,111 --> 00:24:05,654 To jest podróbka. 530 00:24:06,739 --> 00:24:09,783 Producenci oryginału uznali, 531 00:24:09,867 --> 00:24:12,411 że podróbki zabierają im zbyt dużą część zysków? 532 00:24:13,245 --> 00:24:14,246 Tak. 533 00:24:15,706 --> 00:24:17,333 To musi być krępujące, gdy ktoś 534 00:24:17,416 --> 00:24:19,877 zauważy, że masz podrobionego sztucznego penisa. 535 00:24:20,252 --> 00:24:23,172 Istnieją jednak naprawdę groźne podróbki. 536 00:24:23,631 --> 00:24:25,883 -Co to? -Podrobione przełączniki. 537 00:24:25,966 --> 00:24:27,927 W sensie, że nie działają? 538 00:24:28,010 --> 00:24:28,928 Czy są słabsze? 539 00:24:29,011 --> 00:24:31,263 Są fabryki, które je podrabiają, 540 00:24:31,347 --> 00:24:33,933 i stosują mniejsze ilości aluminium. 541 00:24:34,016 --> 00:24:36,310 Problemem jest to, że gdy miedzi jest mniej, 542 00:24:36,393 --> 00:24:38,270 przełącznik może się zapalić. 543 00:24:38,354 --> 00:24:40,356 -Kurczę. -To może być niebezpieczne. 544 00:24:40,439 --> 00:24:42,399 Kto kupuje takie rzeczy? 545 00:24:42,483 --> 00:24:44,777 Powiedzmy, że jesteś firmą budowlaną. 546 00:24:44,860 --> 00:24:47,571 Czy zleceniodawca wie, że kupiłeś groźne podróbki? 547 00:24:47,655 --> 00:24:50,366 Konsument by o tym nie wiedział. 548 00:24:50,449 --> 00:24:54,662 Taki przełącznik może wywołać pożar w dziecięcym pokoju. 549 00:24:54,745 --> 00:24:56,080 Rozmawiałeś z tymi ludźmi. 550 00:24:56,163 --> 00:24:58,040 Czy oni rozumieją, co robią, 551 00:24:58,123 --> 00:24:59,208 ale mają to gdzieś? 552 00:24:59,291 --> 00:25:00,376 Dokładnie tak. 553 00:25:00,459 --> 00:25:02,503 Wiedzą. Muszą wiedzieć. 554 00:25:02,586 --> 00:25:05,381 Chcą to robić, bo inni ludzie ich nie obchodzą. 555 00:25:06,840 --> 00:25:10,177 Zrobiło się mroczno i straszno. 556 00:25:11,387 --> 00:25:13,681 Fałszerze to nie tylko szemrane zbiry 557 00:25:13,764 --> 00:25:15,307 handlujące na ulicach. 558 00:25:15,391 --> 00:25:18,394 Ich działania są bardziej złożone, niż przypuszczałem. 559 00:25:19,019 --> 00:25:20,437 Gdybym tylko mógł dotrzeć 560 00:25:20,521 --> 00:25:23,774 do eksperta, który objaśni mi skalę tych przestępstw. 561 00:25:25,943 --> 00:25:29,154 Alastair Gray jest śledczym ds. własności intelektualnej 562 00:25:29,238 --> 00:25:30,406 od ponad dekady. 563 00:25:30,489 --> 00:25:34,827 Twierdzi, że Internet to nowy obszar działalności wszelkiej maści oszustów. 564 00:25:36,996 --> 00:25:39,248 Na ulicach widzimy jedynie 565 00:25:39,331 --> 00:25:41,667 wierzchnią warstwę tego zjawiska, 566 00:25:41,750 --> 00:25:43,919 punkt końcowy, który dostrzega konsument. 567 00:25:44,003 --> 00:25:45,170 Ale to się zmienia. 568 00:25:45,254 --> 00:25:46,255 ŚLEDCZY DS. WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 569 00:25:46,338 --> 00:25:48,549 Teraz więcej transakcji odbywa się online. 570 00:25:48,632 --> 00:25:50,801 Internet jest jak Dziki Zachód. 571 00:25:51,844 --> 00:25:54,888 Nigdy tak o tym nie myślałem. 572 00:25:54,972 --> 00:25:57,057 Czyli to stamtąd ludzie biorą podróbki? 573 00:25:57,141 --> 00:26:00,019 Tak. Fałszerstwo ewoluuje 574 00:26:00,102 --> 00:26:02,104 w kierunku nadużywania wizerunku marki. 575 00:26:02,187 --> 00:26:05,607 Jeśli jesteś właścicielem marki sprzedającej popularne produkty, 576 00:26:05,691 --> 00:26:08,736 fałszerze tworzą strony internetowe, 577 00:26:08,819 --> 00:26:12,364 korzystając z układu graficznego oficjalnej strony firmy, 578 00:26:12,448 --> 00:26:15,159 przejmują logo i inne rzeczy. Wygląda to wiarygodnie. 579 00:26:15,242 --> 00:26:17,244 Ludzie, którzy chcą kupić coś okazyjnie, 580 00:26:17,328 --> 00:26:19,455 zostają oszukani 581 00:26:19,538 --> 00:26:20,581 i kupują podróbki. 582 00:26:20,664 --> 00:26:23,083 Ilu ludzi zamieszanych w te przestępstwa 583 00:26:24,376 --> 00:26:25,377 wie, co robi? 584 00:26:25,461 --> 00:26:28,088 Czy programiści i ich pracownicy 585 00:26:28,172 --> 00:26:31,050 sądzą, że pracują dla legalnie działającej firmy czy... 586 00:26:31,133 --> 00:26:33,302 Wiedzą, że pracują dla przestępcy? 587 00:26:33,385 --> 00:26:35,721 Może być i tak, i tak. W Chinach był kiedyś 588 00:26:35,804 --> 00:26:38,349 sklep Apple, który tak naprawdę 589 00:26:38,432 --> 00:26:39,558 nie był sklepem Apple. 590 00:26:39,641 --> 00:26:41,018 -Serio? -Tak. 591 00:26:41,101 --> 00:26:44,188 Wszyscy chodzili w firmowych koszulkach. 592 00:26:44,271 --> 00:26:46,398 Pracownicy sądzili, że pracują dla Apple. 593 00:26:46,482 --> 00:26:47,941 Szaleństwo. 594 00:26:50,110 --> 00:26:53,906 Fałszerstwo ma wpływ na wszystkie branże. 595 00:26:53,989 --> 00:26:56,533 Rocznie ma miejsce 700 000 zgonów 596 00:26:56,617 --> 00:26:58,577 spowodowanych fałszywymi lekami. 597 00:26:59,745 --> 00:27:01,246 To szczególnie przerażające. 598 00:27:01,330 --> 00:27:02,456 Igranie z życiem. 599 00:27:02,539 --> 00:27:04,666 Ludzie kupują leki, sądząc, że zadziałają, 600 00:27:04,750 --> 00:27:06,085 a jeśli nie działają... 601 00:27:06,752 --> 00:27:08,045 Koniec gry. 602 00:27:08,128 --> 00:27:10,506 Jakie są inne zagrożenia? 603 00:27:10,589 --> 00:27:14,760 Dowiedziono, że terroryści handlują podróbkami, 604 00:27:14,843 --> 00:27:16,387 by sfinansować ataki. 605 00:27:17,554 --> 00:27:19,598 Zamachy w Paryżu w styczniu 2015 r. 606 00:27:20,933 --> 00:27:24,770 Chérif Kouachi kupował podróbki w sieci, w Chinach, 607 00:27:24,853 --> 00:27:26,647 a potem sprzedawał je w Paryżu. 608 00:27:26,730 --> 00:27:30,234 Zarobił w ten sposób między 30 a 50 tys. euro, 609 00:27:30,859 --> 00:27:33,862 co pozwoliło mu wyjechać do Omanu 610 00:27:33,946 --> 00:27:36,365 i Jemenu, gdzie szkoliła go Al-Kaida. 611 00:27:36,448 --> 00:27:37,449 Cholera. 612 00:27:37,533 --> 00:27:39,034 Zamachy w Paryżu sfinansowano 613 00:27:39,118 --> 00:27:41,829 ze sprzedaży podrobionych koszulek i innych produktów. 614 00:27:41,912 --> 00:27:43,080 Tak. 615 00:27:43,163 --> 00:27:44,998 To chore. I smutne. 616 00:27:45,457 --> 00:27:48,168 Zwrot z inwestycji jest ogromny. 617 00:27:48,794 --> 00:27:52,047 Jeśli wyprodukujemy T-shirt za mniej niż dolara 618 00:27:52,131 --> 00:27:54,425 i umieścimy na nim logo znanej firmy, 619 00:27:54,508 --> 00:27:58,679 marża może być bardzo wysoka. Nawet 400-krotność tej kwoty. 620 00:27:58,762 --> 00:28:03,016 Niewielu fałszerzy trafia za kratki. 621 00:28:03,684 --> 00:28:05,936 Przeważnie zasądza się niską grzywnę, 622 00:28:06,019 --> 00:28:08,439 po czym przestępca zaczyna od nowa. 623 00:28:08,522 --> 00:28:11,567 Czemu nie, skoro zyski są tak duże? 624 00:28:12,317 --> 00:28:14,778 Wiedziałem, że zajmując się fałszerstwami, 625 00:28:14,862 --> 00:28:16,947 trafię do półświatka, 626 00:28:17,072 --> 00:28:19,158 miałem jednak nadzieję, że będzie on 627 00:28:19,241 --> 00:28:22,077 raczej jak w Szybkich i wściekłych, 628 00:28:22,161 --> 00:28:24,288 szybkie samochody i fajne ksywki. 629 00:28:26,540 --> 00:28:29,168 Ale następne spotkanie mam z gościem o ksywie... 630 00:28:30,294 --> 00:28:32,629 Trappy. Brzmi podejrzanie. 631 00:28:33,172 --> 00:28:35,299 Jestem w składzie papieru, 632 00:28:35,382 --> 00:28:37,593 który przypomina nawiedzone Dunder Mifflin. 633 00:28:57,321 --> 00:28:58,614 Co to za miejsce? 634 00:28:58,947 --> 00:29:01,617 Tor do wyścigów dronów czy skład papieru? 635 00:29:01,700 --> 00:29:02,659 Jedno i drugie. 636 00:29:02,743 --> 00:29:04,161 W dni robocze skład papieru, 637 00:29:04,244 --> 00:29:06,705 w weekendy - tor. 638 00:29:09,583 --> 00:29:11,084 Mamy okulary wideo. 639 00:29:11,168 --> 00:29:13,670 Widzimy tor z perspektywy drona. 640 00:29:13,754 --> 00:29:15,297 Drony pozwalają nam 641 00:29:15,380 --> 00:29:18,091 poruszać się po dowolnym środowisku. 642 00:29:21,220 --> 00:29:23,305 Kraksa w powietrzu. Nic mu nie jest. 643 00:29:25,432 --> 00:29:29,520 Trappy ściga się dronami w hali swojego kumpla, 644 00:29:29,603 --> 00:29:32,105 ale jest też właścicielem Team BlackSheep, 645 00:29:32,189 --> 00:29:35,192 producenta szerokiej gamy komponentów do dronów 646 00:29:35,275 --> 00:29:37,653 i akcesoriów dla hobbystów. 647 00:29:38,237 --> 00:29:40,489 Jednak branża ta 648 00:29:40,572 --> 00:29:42,908 jest bardzo narażona na działania fałszerzy. 649 00:29:43,367 --> 00:29:46,828 Firma Trappy'ego jest za mała, by zatrudnić Teda Kavowrasa. 650 00:29:47,246 --> 00:29:49,206 Jak radzi sobie z fałszerzami? 651 00:29:50,958 --> 00:29:52,000 Tak małe firmy, 652 00:29:52,084 --> 00:29:54,127 zwłaszcza w tej branży, 653 00:29:54,211 --> 00:29:57,172 nie egzekwują patentów. 654 00:29:57,256 --> 00:29:58,507 Nawet ich nie zgłaszają. 655 00:29:58,590 --> 00:30:00,259 Ponieważ zanim go otrzymają, 656 00:30:00,342 --> 00:30:02,844 produkt jest już przestarzały. 657 00:30:02,928 --> 00:30:05,556 Z jakimi rodzajami fałszerstwa się zmagacie? 658 00:30:05,639 --> 00:30:08,308 Są trzy typy fałszerzy. 659 00:30:08,392 --> 00:30:09,935 Zwyczajni podrabiacze, 660 00:30:10,477 --> 00:30:13,021 którzy wytwarzają identyczne produkty, 661 00:30:13,105 --> 00:30:14,439 z naszym logo. 662 00:30:14,523 --> 00:30:16,525 Są też klonerzy. 663 00:30:16,608 --> 00:30:18,986 Produkują coś, co przypomina nasze urządzenia, 664 00:30:19,069 --> 00:30:20,779 ale z własnym logo. 665 00:30:20,862 --> 00:30:22,281 A także naśladowcy, 666 00:30:22,364 --> 00:30:24,491 którzy odtwarzają nasze rozwiązania. 667 00:30:24,575 --> 00:30:26,451 Rozbierają produkt na części, 668 00:30:26,535 --> 00:30:28,495 analizują technologię 669 00:30:28,579 --> 00:30:31,498 i wszystkie innowacje, 670 00:30:31,582 --> 00:30:34,001 a potem stosują je u siebie. 671 00:30:34,084 --> 00:30:36,211 Z reguły dobre kopie 672 00:30:36,295 --> 00:30:38,964 pojawiają się na rynku po pół roku. 673 00:30:39,047 --> 00:30:42,509 Choć ostatnio czas ten ulega skróceniu. 674 00:30:42,593 --> 00:30:43,760 Doganiają nas. 675 00:30:44,469 --> 00:30:46,930 Czy to wam szkodzi? Jakie aspekty są... 676 00:30:47,014 --> 00:30:49,308 Najbardziej szkodzą nam naśladowcy, 677 00:30:49,391 --> 00:30:52,019 którzy przejmują nasze rozwiązania 678 00:30:52,102 --> 00:30:54,187 bez opłacania badań i rozwoju. 679 00:30:54,855 --> 00:30:58,108 Dzięki temu ich produkty są tańsze, 680 00:30:58,191 --> 00:30:59,693 a my musimy obniżać ceny. 681 00:30:59,776 --> 00:31:01,111 Jak z tym walczycie? 682 00:31:01,194 --> 00:31:03,488 Bardzo kreatywnie. 683 00:31:04,489 --> 00:31:07,784 Gdy ktoś skopiuje nasz produkt, wprowadzamy nowe rozwiązania 684 00:31:07,868 --> 00:31:10,162 i zaczynamy cykl od początku. 685 00:31:10,245 --> 00:31:11,455 Weźmy ten produkt. 686 00:31:11,538 --> 00:31:13,165 To jest pilot. 687 00:31:13,248 --> 00:31:15,042 Ma zasięg do 100 km. 688 00:31:15,125 --> 00:31:17,544 To bardzo innowacyjny produkt. 689 00:31:17,628 --> 00:31:19,546 Owoc długich badań. 690 00:31:20,088 --> 00:31:23,175 Specjaliści od częstotliwości pracowali nad nim dwa lata. 691 00:31:23,258 --> 00:31:25,594 A teraz kopia sprzedawana jest po kosztach. 692 00:31:26,720 --> 00:31:28,472 Jednak dwa lata temu 693 00:31:28,555 --> 00:31:30,223 przewidzieliśmy to i ukryliśmy 694 00:31:30,307 --> 00:31:32,893 w urządzeniu funkcje, które dopiero odblokujemy. 695 00:31:32,976 --> 00:31:34,061 Czad. 696 00:31:34,144 --> 00:31:36,855 Z czasem wypuszczamy innowacje, 697 00:31:36,938 --> 00:31:38,106 które już tam są, 698 00:31:38,190 --> 00:31:41,193 zmuszając ludzi, którzy kupili kopie, do kupienia 699 00:31:41,276 --> 00:31:42,152 nowego produktu. 700 00:31:42,235 --> 00:31:44,571 Na dłuższą metę jest to bardziej kosztowne, 701 00:31:44,655 --> 00:31:47,366 więc po pewnym czasie dociera do nich, 702 00:31:47,991 --> 00:31:49,785 że lepiej jest kupić oryginał. 703 00:31:51,161 --> 00:31:53,080 Rynek dronów frunie naprzód 704 00:31:53,163 --> 00:31:54,831 dzięki nowej technologii, 705 00:31:54,915 --> 00:31:58,585 której producenci nie musieliby tworzyć, gdyby nie naśladowcy. 706 00:31:58,669 --> 00:32:02,339 Trudno uwierzyć, że innowatorzy i ich naśladowcy sobie pomagają. 707 00:32:02,839 --> 00:32:05,884 To jednak nie tylko nieodłączna część gospodarki, 708 00:32:05,967 --> 00:32:07,886 ale wręcz zjawisko naturalne. 709 00:32:09,471 --> 00:32:11,932 Relacje pomiędzy wynalazcami i naśladowcami 710 00:32:12,015 --> 00:32:14,559 przypominają relacje łowców i padlinożerców. 711 00:32:14,643 --> 00:32:15,852 Ale jestem silny. 712 00:32:16,561 --> 00:32:18,689 Ja najlepiej morduję twój gatunek. 713 00:32:19,064 --> 00:32:21,608 W drodze ich ewolucji wytworzyła się symbioza, 714 00:32:21,733 --> 00:32:23,527 nawet jeśli bywa ona trudna. 715 00:32:23,652 --> 00:32:26,071 Nie wierzę! Spójrz tylko. 716 00:32:26,405 --> 00:32:28,615 Wygląda super! 717 00:32:28,699 --> 00:32:30,826 Spieprzaj, sępie. 718 00:32:31,410 --> 00:32:33,120 Spierdalaj! 719 00:32:34,287 --> 00:32:36,456 Równowagę w gospodarce 720 00:32:36,540 --> 00:32:39,793 utrzymuje prawo własności intelektualnej, czyli patenty. 721 00:32:39,876 --> 00:32:41,712 To ja mam prawo do tego truchła. 722 00:32:42,295 --> 00:32:44,214 Ja. Więc spadaj. 723 00:32:44,297 --> 00:32:45,757 No dobra. Niech będzie. 724 00:32:46,049 --> 00:32:47,384 Świeże mięso odpada. 725 00:32:47,467 --> 00:32:49,803 Jak gorszy sort muszę poczekać, aż zgnije. 726 00:32:49,886 --> 00:32:50,887 Właśnie tak. 727 00:32:51,888 --> 00:32:52,889 Dobra. 728 00:32:53,515 --> 00:32:54,975 Łowca, tak jak wynalazca... 729 00:32:55,058 --> 00:32:56,476 Delikatne. 730 00:32:57,227 --> 00:33:00,355 ...jest wynagradzany za ciężką pracę tymczasowym monopolem. 731 00:33:01,273 --> 00:33:03,650 Jak milusio. 732 00:33:03,734 --> 00:33:06,695 Tylko on ma prawo skonsumować zyski z innowacji. 733 00:33:06,778 --> 00:33:09,239 No dobra, moja kolej. 734 00:33:09,322 --> 00:33:10,198 Nie! 735 00:33:13,577 --> 00:33:14,411 Moje oczy! 736 00:33:14,494 --> 00:33:16,872 To wszystko jest moje. 737 00:33:16,955 --> 00:33:18,498 Jutro też trochę zjem 738 00:33:18,582 --> 00:33:20,917 i pojutrze też. 739 00:33:21,001 --> 00:33:23,420 Zabezpieczyłem się. 740 00:33:25,422 --> 00:33:26,631 Nie spieszy mi się. 741 00:33:26,715 --> 00:33:27,716 Mój dziób! 742 00:33:28,383 --> 00:33:30,177 Może się zdrzemnę. 743 00:33:30,260 --> 00:33:34,806 Zbyt silna ochrona patentu hamuje rozwój. 744 00:33:34,890 --> 00:33:38,477 Wynalazca nie ma motywacji, by szukać nowych rozwiązań. 745 00:33:40,103 --> 00:33:42,272 Gdyby jednak nie było żadnych zabezpieczeń, 746 00:33:42,355 --> 00:33:44,316 zlecieliby się padlinożercy. 747 00:33:44,399 --> 00:33:47,486 Chodźcie. Uczta czeka. 748 00:33:48,153 --> 00:33:49,905 No nie! 749 00:33:49,988 --> 00:33:50,989 O, tak. 750 00:33:51,072 --> 00:33:54,367 Wówczas padlinożerca z niegroźnego żula zmienia się w pasożyta. 751 00:33:54,451 --> 00:33:55,869 Teraz czas na sępy! 752 00:33:56,620 --> 00:33:59,498 Jeśli łowca nie może skonsumować owoców swojej pracy... 753 00:33:59,581 --> 00:34:00,874 Ohyda. 754 00:34:00,957 --> 00:34:04,044 ...nie będzie miał sił na kolejne polowanie. 755 00:34:04,544 --> 00:34:07,214 Jeśli wynalazcy nie mogą zarobić na produkcie, 756 00:34:07,297 --> 00:34:10,008 brak im funduszy na badania 757 00:34:10,091 --> 00:34:12,010 i kolejne innowacje. 758 00:34:12,093 --> 00:34:14,846 Wiesz, jak długo leżałem w krzakach, 759 00:34:15,514 --> 00:34:18,058 obserwując ofiarę, ty przerośnięty indyku? 760 00:34:20,227 --> 00:34:22,979 Przyroda, tak jak ekonomia, bywa bezlitosna. 761 00:34:23,063 --> 00:34:24,940 Poddaję się. 762 00:34:25,482 --> 00:34:28,610 Sam sobie teraz poluj na antylopy. Powodzenia. 763 00:34:28,693 --> 00:34:29,694 Dobra. 764 00:34:29,778 --> 00:34:31,571 W sytuacji, gdy łowca nie dostarcza 765 00:34:31,655 --> 00:34:34,157 pożywienia, które podtrzymuje ekosystem, 766 00:34:34,241 --> 00:34:35,992 i on, i padlinożerca zginą. 767 00:34:36,076 --> 00:34:39,704 Ich obwisła skóra zostanie zdarta z ich wychudzonych ścierw 768 00:34:39,788 --> 00:34:41,748 i przerobiona na palta. 769 00:34:41,832 --> 00:34:44,584 -Ej! -Słyszymy cię. 770 00:34:44,668 --> 00:34:45,794 To nie jest fajne. 771 00:34:45,877 --> 00:34:46,837 Wybaczcie. 772 00:34:46,920 --> 00:34:48,964 Szanuję cię. Nie nosiłbym twojej skóry. 773 00:34:50,131 --> 00:34:51,550 Dziękuję. Ani ja twojej. 774 00:34:51,633 --> 00:34:52,676 Dzięki. 775 00:34:52,759 --> 00:34:54,261 Masz nauczkę. 776 00:34:54,344 --> 00:34:55,428 -Miłego. -Nawzajem. 777 00:34:55,512 --> 00:34:56,429 Do zobaczenia. 778 00:35:00,392 --> 00:35:02,018 KALIFORNIA 779 00:35:08,900 --> 00:35:13,405 Możliwość powielania cudzych pomysłów to nieodłączny element innowacji. 780 00:35:13,488 --> 00:35:15,866 Niektóre branże rozkwitają właśnie wówczas, 781 00:35:15,949 --> 00:35:18,702 gdy naśladowcy i wynalazcy żyją w zgodzie. 782 00:35:18,785 --> 00:35:20,203 Ci, którym się to uda, 783 00:35:20,287 --> 00:35:22,706 zarabiają niewyobrażalne pieniądze. 784 00:35:23,915 --> 00:35:27,335 W imitacjach luksusowych ubrań najlepsze jest to, 785 00:35:27,419 --> 00:35:29,421 że są one jak miękki narkotyk. 786 00:35:29,504 --> 00:35:32,966 Jesteś na lekkim haju, podoba ci się marka, 787 00:35:33,049 --> 00:35:34,467 nosisz podróbkę, 788 00:35:34,551 --> 00:35:37,053 ale chciałbyś mieć autentyk. 789 00:35:37,470 --> 00:35:40,181 To działa jak heroina. 790 00:35:42,225 --> 00:35:45,270 Johanna Blakely kieruje think tankiem badającym 791 00:35:45,353 --> 00:35:48,481 prawo własności intelektualnej w USA 792 00:35:48,565 --> 00:35:50,734 oraz jego wpływ na innowacje. 793 00:35:51,151 --> 00:35:54,112 Jaka jest różnica między podróbką a imitacją? 794 00:35:54,195 --> 00:35:57,198 Imitacja jest legalna 795 00:35:57,282 --> 00:35:58,575 w branży modowej. 796 00:35:58,658 --> 00:36:02,913 Oznacza to, że ktoś, projektując element garderoby, skorzystał 797 00:36:02,996 --> 00:36:04,247 z cudzego projektu. 798 00:36:04,664 --> 00:36:06,791 To nie jest niczyja własność. 799 00:36:06,875 --> 00:36:09,044 W branży modowej najważniejsze są nazwiska. 800 00:36:09,127 --> 00:36:11,254 Uważam, że to 801 00:36:11,338 --> 00:36:12,797 pozytywne zjawisko. 802 00:36:12,881 --> 00:36:15,884 Projektanci są właścicielami marki, znaku towarowego. 803 00:36:15,967 --> 00:36:16,968 Interesujące. 804 00:36:17,052 --> 00:36:20,138 Między innymi dlatego te wszystkie drogie torebki 805 00:36:20,221 --> 00:36:22,307 są pokryte logotypami. 806 00:36:22,390 --> 00:36:26,102 Tego nie wolno kopiować. 807 00:36:26,519 --> 00:36:27,520 Czaję. 808 00:36:27,604 --> 00:36:31,066 Jeśli logo stanowi nieodłączny element ubioru, 809 00:36:31,149 --> 00:36:32,776 nie da się go skopiować. 810 00:36:33,276 --> 00:36:36,237 To pozwala także konsumentom 811 00:36:36,321 --> 00:36:38,031 zrozumieć, co kupują. 812 00:36:38,114 --> 00:36:39,699 I dobrze. Tak powinno być. 813 00:36:39,783 --> 00:36:41,117 Podejmują świadome wybory. 814 00:36:41,201 --> 00:36:42,577 Rozumiem. 815 00:36:42,661 --> 00:36:46,456 Jeśli znana marka sprzedaje torebkę za... 816 00:36:46,539 --> 00:36:48,041 Ile kosztują torebki? 817 00:36:48,625 --> 00:36:49,793 -Krocie. -Okej. 818 00:36:49,918 --> 00:36:51,628 -Ceny są zawrotne. -Tysiące? 819 00:36:51,711 --> 00:36:53,380 -Tak. -Dobra, 10 000 za sztukę? 820 00:36:53,463 --> 00:36:55,298 -Jasne! -Serio? To normalne? 821 00:36:55,382 --> 00:36:56,758 -Więcej? -Byłeś w Barneys? 822 00:36:57,384 --> 00:36:59,511 -Nie! -Nie. 823 00:36:59,594 --> 00:37:01,179 Zamurowałoby cię. 824 00:37:01,262 --> 00:37:03,932 Dobra, niech będzie 10 tysięcy za torebkę, 825 00:37:04,015 --> 00:37:06,101 a potem ktoś inny zrobi podobną, 826 00:37:06,184 --> 00:37:08,770 ale bez logo. 827 00:37:08,853 --> 00:37:11,648 -Tak można? -Jasne. 828 00:37:11,731 --> 00:37:15,402 Projekty ubrań stanowią artykuły użytkowe. 829 00:37:16,111 --> 00:37:19,823 Dlatego też nie podlegają ochronie 830 00:37:19,906 --> 00:37:23,410 wynikającej z przepisów o prawie autorskim. 831 00:37:24,285 --> 00:37:26,913 Choć przecież moda kojarzy nam się 832 00:37:26,997 --> 00:37:28,999 z frymuśnymi fatałaszkami 833 00:37:29,082 --> 00:37:30,625 i wydaje nam się zbędna. 834 00:37:30,750 --> 00:37:33,044 Zapominamy, jaki jest jej prawdziwy cel: 835 00:37:33,128 --> 00:37:34,587 zakrywanie nagości. 836 00:37:34,671 --> 00:37:36,589 Jakie korzyści z tego płyną? 837 00:37:36,673 --> 00:37:40,760 Właśnie dlatego, że w modzie prawa autorskie nie są chronione, 838 00:37:40,844 --> 00:37:44,431 moda została podniesiona do rangi sztuki. 839 00:37:49,269 --> 00:37:52,313 W branży modowej 840 00:37:52,397 --> 00:37:53,898 jest całe mnóstwo rzeczy, 841 00:37:53,982 --> 00:37:56,234 które można skopiować. 842 00:37:58,028 --> 00:37:59,487 Stoi za tym 843 00:37:59,571 --> 00:38:01,698 cała siatka podmiotów. 844 00:38:01,781 --> 00:38:03,867 Oczywiście projektanci na to narzekają, 845 00:38:03,950 --> 00:38:07,579 ale fakt, że twój projekt kopiują inni, 846 00:38:07,662 --> 00:38:09,456 oznacza, że jesteś trendsetterem. 847 00:38:09,539 --> 00:38:10,790 Ludzie cię naśladują. 848 00:38:10,874 --> 00:38:14,002 Idziesz z duchem czasu, wyznaczasz trendy. 849 00:38:14,085 --> 00:38:15,503 -Rządzisz. -Okej. 850 00:38:16,463 --> 00:38:18,715 Dla trendsettera znaczy to jednak, 851 00:38:18,798 --> 00:38:20,425 że pora wymyślić 852 00:38:21,176 --> 00:38:23,178 -coś nowego. -Tamto się znudziło. 853 00:38:23,261 --> 00:38:25,055 Nie, oni po prostu nie chcą... 854 00:38:25,138 --> 00:38:27,265 Nie chcą należeć do stada. 855 00:38:27,348 --> 00:38:28,433 O, nie. 856 00:38:29,768 --> 00:38:31,978 Ciekawe jest to, 857 00:38:32,062 --> 00:38:36,024 że są także inne branże, które nie podlegają ochronie. 858 00:38:36,399 --> 00:38:39,611 Kucharze nie mają praw do przepisów. 859 00:38:39,694 --> 00:38:40,695 Przemysł meblowy. 860 00:38:40,779 --> 00:38:42,947 Meble to przedmioty użytkowe, 861 00:38:43,031 --> 00:38:46,242 więc nawet najsłynniejsi projektanci nie mają praw do projektów. 862 00:38:46,326 --> 00:38:47,744 Komicy. 863 00:38:47,827 --> 00:38:51,372 Każdy z nich ma niepowtarzalny styl, bo ich żartów nie chroni prawo. 864 00:38:51,456 --> 00:38:54,459 Jak na ironię, jest to zbawienne dla branży. 865 00:38:54,542 --> 00:38:59,589 Jeśli zapotrzebowanie na nowinki jest stałe, 866 00:39:00,507 --> 00:39:02,967 kapitalizm kwitnie. 867 00:39:03,885 --> 00:39:07,514 Innowacyjność może oznaczać nowe pomysły, 868 00:39:07,597 --> 00:39:09,808 ale także innowacyjne metody ich kradzieży. 869 00:39:11,434 --> 00:39:12,477 KALIFORNIA 870 00:39:12,936 --> 00:39:17,649 Jest takie miasto, które słynie z kreatywnego odtwarzania w kółko 871 00:39:18,066 --> 00:39:21,486 tych samych pomysłów. Hollywood. 872 00:39:22,195 --> 00:39:23,238 Proszę. 873 00:39:23,321 --> 00:39:25,532 Oto trzewia Asylum. 874 00:39:26,116 --> 00:39:28,201 Oto Asylum Studios, 875 00:39:28,284 --> 00:39:30,662 które zasłynęło głównie serią... 876 00:39:30,745 --> 00:39:32,664 REKINADO 877 00:39:32,747 --> 00:39:34,582 Pewnie kojarzysz tego łobuza. 878 00:39:34,666 --> 00:39:37,710 To rekin, który spłonął w Rekinado 3, 879 00:39:37,794 --> 00:39:39,087 przechodząc przez orbitę. 880 00:39:39,170 --> 00:39:40,755 Rekin nie przeżył, rzecz jasna. 881 00:39:40,839 --> 00:39:42,298 -Biedak. -Tragedia. 882 00:39:42,382 --> 00:39:47,220 Studio wypuściło 6 części Rekinado, ale David Latt i Paul Bales 883 00:39:47,303 --> 00:39:50,390 zbudowali swoje imperium na tak zwanych mockbusterach. 884 00:39:50,473 --> 00:39:52,934 Wyprodukowali ponad 250 filmów, 885 00:39:53,017 --> 00:39:56,729 a ich obroty sięgają 30 mln $ rocznie. 886 00:39:57,105 --> 00:39:59,774 -Zrobiliście Thora? -Inną wersję Thora. 887 00:39:59,899 --> 00:40:02,235 -Wersję z domeny publicznej. -Ciekawe. 888 00:40:02,318 --> 00:40:04,112 Nie wiedziałem, że jest... 889 00:40:04,195 --> 00:40:05,655 Oni też nie wiedzieli. 890 00:40:05,738 --> 00:40:07,323 Tutaj... 891 00:40:07,949 --> 00:40:10,660 Im mniej jesteśmy pewni, który film oglądamy, 892 00:40:10,743 --> 00:40:12,120 tym lepiej dla nich. 893 00:40:13,037 --> 00:40:17,250 Słyniecie ze swoich mockbusterów. 894 00:40:17,333 --> 00:40:19,002 Opowiecie nam, czym są? 895 00:40:19,294 --> 00:40:20,920 Czy to właściwe określenie? 896 00:40:21,004 --> 00:40:24,507 Tak. Jest opatrzone znakiem towarowym, więc... 897 00:40:24,591 --> 00:40:25,967 Prawda. 898 00:40:26,050 --> 00:40:28,803 Gdy ktoś spróbuje je sobie przywłaszczyć, będą kłopoty. 899 00:40:28,887 --> 00:40:32,432 Mockbusting to dublowanie tego, co robią duże studia 900 00:40:32,515 --> 00:40:34,142 w danym momencie. 901 00:40:34,225 --> 00:40:37,854 Jeśli robią film o wielkich robotach, które się zmieniają, 902 00:40:37,937 --> 00:40:40,481 zatytułowany Transformers, my robimy Transmorphers. 903 00:40:41,107 --> 00:40:42,066 Ruszamy! 904 00:40:45,069 --> 00:40:47,739 Ściągnijcie oddział z powrotem do punktu zrzutu. 905 00:40:49,032 --> 00:40:50,325 Wspominaliście 906 00:40:50,867 --> 00:40:52,785 o dublowaniu. Co to takiego? 907 00:40:53,369 --> 00:40:56,873 To łagodniejsze słowo, 908 00:40:56,956 --> 00:40:59,167 którego używają duże wytwórnie. 909 00:40:59,459 --> 00:41:01,252 Znaczy to samo, co mockbusting. 910 00:41:01,336 --> 00:41:02,503 Obserwują... 911 00:41:02,587 --> 00:41:04,923 Paramount wie, że Warner Bros. czy Universal 912 00:41:05,006 --> 00:41:06,758 robi Gwiezdne Wojny i stwierdza: 913 00:41:06,841 --> 00:41:09,010 „Dobra, to my też zrobimy film o kosmosie, 914 00:41:09,344 --> 00:41:10,595 „ta tematyka 915 00:41:10,678 --> 00:41:13,681 „będzie teraz modna, media będą o tym mówić”. 916 00:41:13,765 --> 00:41:16,184 Wiele lat temu wyszedł Kod Da Vinci, 917 00:41:16,267 --> 00:41:18,978 a my wypuściliśmy film zatytułowany Skarb Da Vinci. 918 00:41:20,104 --> 00:41:23,316 Czy studio robiło wam z tego tytułu problemy? 919 00:41:23,399 --> 00:41:25,610 Ich wersja chyba im się nie podobała. 920 00:41:25,693 --> 00:41:28,696 Treść naszego filmu była inna. 921 00:41:28,780 --> 00:41:31,324 To był chwyt marketingowy. Studio stwierdziło, 922 00:41:31,407 --> 00:41:35,078 że „A” w naszej czcionce zbyt przypomina ich czcionkę. 923 00:41:35,161 --> 00:41:36,913 Więc ją zmieniliśmy 924 00:41:36,996 --> 00:41:38,957 i wypuściliśmy film. 925 00:41:40,500 --> 00:41:44,545 Branża filmowa często wypuszcza podobne do siebie produkcje, 926 00:41:44,629 --> 00:41:46,422 które odnoszą sukcesy. 927 00:41:47,590 --> 00:41:52,095 W 1998 w Ziemię miały uderzyć asteroidy. Dwa razy. 928 00:41:52,762 --> 00:41:56,140 Najpierw w Dniu zagłady, a dwa miesiące później - w Armageddonie. 929 00:41:56,224 --> 00:41:59,352 Młodsze nerdy mogą zamienić te tytuły 930 00:41:59,435 --> 00:42:01,854 na Avengers i Ligę Sprawiedliwości. 931 00:42:03,898 --> 00:42:05,858 Interesuję się tym tematem, 932 00:42:05,942 --> 00:42:07,318 bo jestem aktorem. 933 00:42:07,402 --> 00:42:10,655 I nie lubię, jak ktoś piraci nasze filmy. 934 00:42:10,738 --> 00:42:14,450 Pierwsze wydanie O dwóch takich, co poszli w miasto na DVD 935 00:42:14,534 --> 00:42:15,660 zarobiło 50 mln $. 936 00:42:15,743 --> 00:42:17,537 Chyba. Jeśli dobrze pamiętam. 937 00:42:17,620 --> 00:42:20,957 Ale potem ludzie zaczęli ściągać ten film nielegalnie. 938 00:42:21,040 --> 00:42:22,417 Straciliśmy pieniądze. 939 00:42:22,500 --> 00:42:24,919 Choć wyszła też parodia porno filmu 940 00:42:25,003 --> 00:42:26,879 Harold i Kumar uciekają z Guantanamo, 941 00:42:26,963 --> 00:42:28,298 która jest świetna. 942 00:42:28,381 --> 00:42:30,633 Tytuł zmieniono na tyle, że od razu wiadomo, 943 00:42:30,717 --> 00:42:32,719 o co twórcom chodzi. 944 00:42:32,802 --> 00:42:35,096 Brzmiał chyba „Farold i Fubar”. 945 00:42:35,722 --> 00:42:38,558 Gdzie jest granica w przypadku własności intelektualnej? 946 00:42:38,641 --> 00:42:41,936 Jak uniknąć łamania prawa 947 00:42:42,020 --> 00:42:44,272 jednocześnie czerpiąc korzyści z tego, 948 00:42:44,355 --> 00:42:45,481 czego chce publika? 949 00:42:45,565 --> 00:42:48,401 Należy zrozumieć, czym jest piractwo 950 00:42:48,484 --> 00:42:50,987 w kontekście mockbustingu i dublowania. 951 00:42:51,070 --> 00:42:54,532 Jeśli pobierzesz Transformers lub Transmorphers 952 00:42:54,615 --> 00:42:57,535 z sieci, nielegalnie, nie płacąc, 953 00:42:57,618 --> 00:42:58,953 to jest to kradzież. 954 00:42:59,037 --> 00:43:00,288 My po prostu 955 00:43:00,371 --> 00:43:03,041 robimy film o robotach. 956 00:43:03,124 --> 00:43:06,794 Nie kradniemy treści ani aktorów. 957 00:43:06,878 --> 00:43:08,421 Mark Wahlberg u nas nie gra. 958 00:43:08,504 --> 00:43:12,467 Mamy Marka Stahlberga... 959 00:43:12,550 --> 00:43:13,634 Grał w wersji porno. 960 00:43:13,718 --> 00:43:14,886 Faktycznie. 961 00:43:15,845 --> 00:43:19,599 Nikt nie nominuje Skarbu Da Vinci do Oscara. 962 00:43:19,682 --> 00:43:21,768 Są jednak przypadki, w których kopiowanie 963 00:43:21,851 --> 00:43:25,772 prowadzi do innowacji, które transformują branżę, 964 00:43:25,855 --> 00:43:27,440 zamiast hamować jej rozwój. 965 00:43:27,523 --> 00:43:29,317 Weźmy leki na receptę. 966 00:43:29,650 --> 00:43:32,320 FDA przyznaje patenty nowym lekom, 967 00:43:32,403 --> 00:43:34,530 by firmy mogły zarabiać na ich tworzeniu. 968 00:43:34,614 --> 00:43:36,240 Gdy jednak patent się skończy, 969 00:43:36,324 --> 00:43:37,658 powstają leki generyczne, 970 00:43:37,742 --> 00:43:40,995 dzięki czemu konkurencja jest większa, a ceny niższe. 971 00:43:41,079 --> 00:43:42,914 Produkty generyczne z supermarketu 972 00:43:42,997 --> 00:43:45,875 mogą mieć taki sam skład, jak te markowe, 973 00:43:45,958 --> 00:43:49,045 ale są tańsze, bo nie są reklamowane i nie mają 974 00:43:49,128 --> 00:43:50,588 krzykliwych etykiet. 975 00:43:51,089 --> 00:43:53,091 Skoro gospodarce udaje się wyważyć 976 00:43:53,174 --> 00:43:55,051 ochronę własności intelektualnej 977 00:43:55,134 --> 00:43:57,804 i napędzanie innowacji poprzez naśladownictwo 978 00:43:57,887 --> 00:44:01,099 lub po prostu dostarczanie produktów w lepszych cenach, 979 00:44:01,182 --> 00:44:03,976 wydaje się, że podrabianie odgrywa w niej ważną rolę, 980 00:44:04,060 --> 00:44:05,311 choć pozostaje w cieniu. 981 00:44:05,395 --> 00:44:07,438 Czasami podrabianie napędza innowacje, 982 00:44:07,522 --> 00:44:09,148 innym razem robi niezły syf, 983 00:44:09,232 --> 00:44:12,110 a czasem - dzieje się to. 984 00:44:12,193 --> 00:44:14,404 FAROLD I FUBAR IMPREZA W BASENIE 985 00:44:14,487 --> 00:44:17,198 Niestety nie możemy pokazać wam 986 00:44:17,281 --> 00:44:18,574 tego arcydzieła. 987 00:44:18,658 --> 00:44:20,701 Jako że szanujemy ich prawa, zrobiliśmy 988 00:44:20,785 --> 00:44:21,869 własną wersję. 989 00:44:57,488 --> 00:44:58,406 Gramy! 990 00:45:04,370 --> 00:45:05,538 Kurwa mać. 991 00:45:05,955 --> 00:45:07,790 Najpierw sprawdzam mięso. 992 00:45:07,874 --> 00:45:10,668 Jest... gówniane. 993 00:45:12,044 --> 00:45:13,671 Nie wierzę. 994 00:45:13,754 --> 00:45:16,716 Wiesz, jak długo leżałem w krzakach, 995 00:45:16,799 --> 00:45:18,885 obserwując ofiarę jak jakiś zbok? 996 00:45:19,635 --> 00:45:21,512 Wyglądasz trochę jak zbok. 997 00:45:21,846 --> 00:45:22,889 Jak śmiesz?