1 00:00:11,013 --> 00:00:12,139 Vay canına! 2 00:00:13,682 --> 00:00:17,227 Çocukken dünyanın nasıl sona ereceğini bildiğimden emindim. 3 00:00:18,562 --> 00:00:19,855 Uzaylı istilası... 4 00:00:22,608 --> 00:00:23,859 ...dev sürüngen saldırısı... 5 00:00:27,446 --> 00:00:28,614 ...ya da yaşayan ölüler. 6 00:00:33,118 --> 00:00:34,953 Bazı insanlar hâlâ 7 00:00:35,037 --> 00:00:38,916 Godzilla, uçan daire ve Ceset Yiyiciler'in geleceğini düşünse de 8 00:00:40,250 --> 00:00:43,003 bugün çok daha acil bir kıyamet tehdidi var. 9 00:00:43,545 --> 00:00:48,175 Farkında olmadan bel bağladığımız kritik bir küresel maddenin 10 00:00:48,258 --> 00:00:49,843 muhtemel yok oluşu. 11 00:00:50,469 --> 00:00:54,640 Bu madde o kadar önemli, o kadar yaygın ki 12 00:00:54,723 --> 00:00:57,434 neredeyse dünyadaki her şey ona bağımlı hâlde. 13 00:00:58,936 --> 00:01:01,146 Eğer stoklarımız tükenirse 14 00:01:01,980 --> 00:01:05,484 küresel ekonomi durma noktasına gelir. 15 00:01:06,735 --> 00:01:08,362 Eminim petrol sandınız. 16 00:01:10,322 --> 00:01:11,365 Tekrar düşünün. 17 00:01:11,740 --> 00:01:13,784 Bu, kauçuk bölümü. 18 00:01:14,243 --> 00:01:17,871 Kauçuk Bölümü 19 00:01:19,122 --> 00:01:22,751 Hoşunuza gitse de gitmese de hepimiz para ile bağlıyız. 20 00:01:23,377 --> 00:01:29,341 Ben Kal Penn, küresel ekonomi denen şu dev canavarı keşfediyorum. 21 00:01:29,424 --> 00:01:30,843 Küresel Ekonomi Denen Şu Dev Canavar 22 00:01:45,399 --> 00:01:48,527 Gerçekten kauçuğa ne kadar bağımlıyız anlamak için 23 00:01:48,610 --> 00:01:51,613 ondan devasa bir doz almam lazım. 24 00:01:52,823 --> 00:01:57,619 Philadelphia, karşınızda Monster Jam! 25 00:02:08,547 --> 00:02:10,716 Monster Jam dev tekerler üzerinde. 26 00:02:15,095 --> 00:02:18,307 Doğal kauçuk dışında hiçbir şey bu muazzam kamyonların 27 00:02:18,682 --> 00:02:20,684 atlayışlarına dayanamaz. 28 00:02:25,856 --> 00:02:27,190 Tekerlerin yanı sıra 29 00:02:27,274 --> 00:02:29,902 kauçuk neredeyse her şeye girmiş durumda. 30 00:02:30,235 --> 00:02:31,570 Kıyafetlerinizden, 31 00:02:31,653 --> 00:02:34,489 evinizdeki eşyalara ve daha fazlasına. 32 00:02:36,366 --> 00:02:39,036 Kauçuk bu eğlenceli şeyde zıplamanızı sağlar. 33 00:02:41,747 --> 00:02:43,248 Peki bu eğlenceli şeyler? 34 00:02:44,875 --> 00:02:46,418 O farklı bir zıplama. 35 00:02:49,129 --> 00:02:52,257 Doğal kauçuk 26 milyar dolarlık bir endüstri. 36 00:02:52,883 --> 00:02:54,927 Ekonominin belkemiği. 37 00:02:55,719 --> 00:03:00,140 Dünyanın doğal kauçuk ihtiyacı yıllık 13.000 kilometrik ton 38 00:03:00,974 --> 00:03:05,187 ya da 86.868 mavi balina kadar. 39 00:03:06,229 --> 00:03:07,397 Çok fazla kauçuk. 40 00:03:10,984 --> 00:03:14,196 Monster Jam'in de ona fazlasıyla ihtiyacı var. 41 00:03:15,113 --> 00:03:16,156 Ne? 42 00:03:16,949 --> 00:03:17,908 Nasıl ya? 43 00:03:18,867 --> 00:03:20,410 Evet! 44 00:03:22,412 --> 00:03:25,624 Kauçuk hakkında konuşalım. Sen kauçuk adam gibisin. 45 00:03:26,333 --> 00:03:28,502 Kauçuk adam mı? Bunu pek sevmedim. 46 00:03:28,961 --> 00:03:30,087 BILL EASTERLY FLEET OPERATIONS BAŞKAN YARDIMCISI 47 00:03:30,170 --> 00:03:31,755 Bill Easterly, buradaki 48 00:03:31,838 --> 00:03:34,424 Monster Jam kamyonlarının tekerini takar. 49 00:03:35,676 --> 00:03:38,053 33 yıllık motor sporları deneyimi ile 50 00:03:38,136 --> 00:03:40,806 tekerin yola değmesi konusunda uzmanlaşmış 51 00:03:40,889 --> 00:03:42,975 ya da toprağa, her neyse. 52 00:03:43,058 --> 00:03:44,309 Tekerden anlıyorsun. 53 00:03:44,393 --> 00:03:47,604 Monster Jam için tekerler ve kauçuk ne kadar önemli? 54 00:03:47,938 --> 00:03:49,439 -Onlarsız gösteri olmaz. -Evet. 55 00:03:49,523 --> 00:03:51,483 Zıplayan kamyonlarımız var, 56 00:03:51,566 --> 00:03:53,193 yere 20 G kuvvetle çarpıyorlar. 57 00:03:54,987 --> 00:03:56,571 Kamyon 5.500 kilo geliyor. 58 00:03:58,240 --> 00:04:02,077 İşin matematiğine göre, neredeyse 115 tonluk bir güç yere çarpıyor. 59 00:04:02,160 --> 00:04:04,413 Tekerler sürekli buna dayanmalı. 60 00:04:08,291 --> 00:04:09,835 Yani tekerler çok önemli. 61 00:04:09,918 --> 00:04:12,629 Bunun gibi tekerlerin maliyeti ne kadar? 62 00:04:12,713 --> 00:04:14,631 Bunlar 3.000 dolar edebilir. 63 00:04:14,715 --> 00:04:15,841 -Her biri mi? -Evet. 64 00:04:15,924 --> 00:04:16,758 -Vay be. -Evet. 65 00:04:17,634 --> 00:04:20,178 Temel olarak bu tekerlere yaptığımız adil değil. 66 00:04:20,512 --> 00:04:24,182 Onları dokuz metre havaya çıkarıp bu kamyonlarla yere çarpıyoruz, 67 00:04:25,267 --> 00:04:26,810 arabaları eziyoruz. 68 00:04:26,893 --> 00:04:28,562 Bazen teker hasar görüyor. 69 00:04:31,314 --> 00:04:33,900 O yüzden ekstra dayanıklısını yapıyoruz ki 70 00:04:33,984 --> 00:04:35,235 onlara yaptığımıza dayanabilsinler. 71 00:04:35,360 --> 00:04:38,071 Doğal kauçuk sayesinde mükemmel, ekstra güçlü 72 00:04:38,155 --> 00:04:40,532 ürün çıkıyor ve gösteri yapabiliyoruz. 73 00:04:44,745 --> 00:04:47,122 Petrolden yapılan sentetik kauçuk da var. 74 00:04:47,456 --> 00:04:51,043 Ama en hayati kauçuk ürünler sentetik olamıyor. 75 00:04:51,126 --> 00:04:52,169 Neden? 76 00:04:52,627 --> 00:04:56,882 Sıcaklık, aşınma ve yıpranmaya karşı sentetik kauçuk dayanamıyor. 77 00:04:58,675 --> 00:05:01,344 Sentetik kauçuk uçak tekerleri? Bunu unutun. 78 00:05:01,428 --> 00:05:04,723 İnişi kaldıramaz ve pistte patlarlardı. 79 00:05:06,058 --> 00:05:09,102 Uzun mesafe kamyonları için de aynısı geçerli. 80 00:05:09,186 --> 00:05:11,521 Sentetik kauçuk ağır kullanıma gelmez. 81 00:05:14,191 --> 00:05:17,444 Doğal kauçuk, bu tip uçakların, kamyonların 82 00:05:17,527 --> 00:05:21,114 ve bu canavarların yaptığına dayanabilen bilindik tek madde. 83 00:05:23,325 --> 00:05:26,453 Ama doğal kauçuk yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 84 00:05:26,912 --> 00:05:31,041 Öyle bir durumda, bu hem Monster Jam'in hem de hayatınızın bağlı olduğu 85 00:05:31,124 --> 00:05:33,668 neredeyse her şeyin sonu olur. 86 00:05:40,217 --> 00:05:42,511 Doğal kauçuğun kaynağı bu. 87 00:05:42,594 --> 00:05:46,389 Brezilya kauçuk ağacından gelen ham öz suyu ya da lateks. 88 00:05:49,351 --> 00:05:50,435 Bunlar monoklonal. 89 00:05:50,519 --> 00:05:51,812 Monoklonal: tek birey ya da hücreden klonlanmış 90 00:05:51,895 --> 00:05:55,482 Yani bu ağaç, bu ağaç ve buradaki, 91 00:05:55,816 --> 00:05:58,652 hepsi tıpatıp aynı genetik özelliklere sahip. 92 00:05:59,778 --> 00:06:03,281 Bu da demek oluyor ki aynı hastalıklara karşı zayıflar. 93 00:06:05,200 --> 00:06:08,495 Bu hastalık, "kauçuk ağaç kıranı" denen bir mantar türü. 94 00:06:14,501 --> 00:06:16,878 Kauçuk ağacı için bu hastalık Kara Ölüm, 95 00:06:16,962 --> 00:06:19,756 İspanyol Gribi ve Ebola'nın birleşimi gibi. 96 00:06:20,715 --> 00:06:22,384 Aşısı ya da tedavisi yok. 97 00:06:24,719 --> 00:06:26,263 Salgın ne kadar tehlikeli? 98 00:06:26,346 --> 00:06:29,516 Kauçuk ağaçları temelde tek tip kardeş olduğundan, 99 00:06:30,642 --> 00:06:35,063 bu hastalığın bütün kauçuk endüstrisini bitirme potansiyeli var. 100 00:06:47,117 --> 00:06:49,077 BİRLEŞİK KRALLIK 101 00:06:49,452 --> 00:06:52,164 Olası yıkım ve büyük tehlike, küresel olarak 102 00:06:52,247 --> 00:06:53,790 kauçuğu tehdit ederken 103 00:06:53,874 --> 00:06:57,294 bu acımasız sporları engellemek için kim aranır? 104 00:06:58,295 --> 00:07:04,009 Tabii ki en sıkı, havalı ve affetmez tavırlı patolog. 105 00:07:04,843 --> 00:07:06,386 -Giyebilir miyim? -Tabii. 106 00:07:06,469 --> 00:07:08,847 Bir keresinde onursal doktora almıştım. 107 00:07:08,930 --> 00:07:10,432 -Sen mi? -Hiçbir şey yapmadan. 108 00:07:10,515 --> 00:07:11,850 Şeyden... Bilirsin... 109 00:07:11,933 --> 00:07:14,227 -İkimiz de doktoruz. -Tabii ki. 110 00:07:14,352 --> 00:07:15,896 Sen ne yaptığını bilenlerdensin. 111 00:07:15,979 --> 00:07:18,148 Kariyerimi tropikal bölgelerde geçirdim. 112 00:07:18,231 --> 00:07:19,316 DR. HARRY EVANS BİTKİ PATOLOĞU 113 00:07:19,399 --> 00:07:22,861 Kahve, kakao ve kauçuk gibi tropik ürünlerle çalıştım. 114 00:07:23,111 --> 00:07:26,239 Haydi, kauçuk ağacını öksürtüp nesi varmış bakalım. 115 00:07:33,914 --> 00:07:37,751 Dr. Harry Evans 40 yılı geçkin tecrübesi ile 116 00:07:37,834 --> 00:07:40,629 bitki ve mantar hastalıklarıyla savaşıyor. 117 00:07:40,712 --> 00:07:43,089 Zamanının çoğunu laboratuvarında geçirip 118 00:07:43,173 --> 00:07:46,676 yaprak küfü gibi arşivlenmiş örnekleri sınıflandırıyor. 119 00:07:46,760 --> 00:07:47,594 BİTKİ PATOLOJİSİ 120 00:07:47,677 --> 00:07:49,930 Kauçuk ham maddesinin 121 00:07:50,013 --> 00:07:51,389 ilk geldiği yer Asya. 122 00:07:51,473 --> 00:07:54,184 Kauçuk kırandan şüphelendiğimiz yer. 123 00:07:54,267 --> 00:07:59,522 Bu kıran numunesi aslında Trinidad'dan, 124 00:07:59,940 --> 00:08:01,316 1980'lerden kalma. 125 00:08:01,399 --> 00:08:03,777 "Kurşun deliği" deniyor, yaprağa olan bu. 126 00:08:03,860 --> 00:08:05,111 Delikleri gördün mü? 127 00:08:05,195 --> 00:08:06,905 KURŞUN DELİĞİ 128 00:08:07,197 --> 00:08:08,156 -Evet. -Bu da... 129 00:08:08,240 --> 00:08:12,827 Bütün yaprakları düşürüyor, sonunda hepsi erkenden dökülüyor 130 00:08:12,911 --> 00:08:14,454 ve bütün ağaç kuruyor. 131 00:08:14,537 --> 00:08:16,706 Bu da ağacın muhtemel ölümü oluyor. 132 00:08:16,790 --> 00:08:21,419 Bunu toplayan kişi olan Chi, Malezyalı. Buna daha hâkim olmak için 133 00:08:21,503 --> 00:08:24,381 hastalığın bütün aşamalarını gözlemlemiş. 134 00:08:24,881 --> 00:08:27,550 Baktığın zaman görüyorsun ki... 135 00:08:27,634 --> 00:08:29,469 Özür dilerim, gülüyorum 136 00:08:30,387 --> 00:08:32,305 çünkü Hintçede "chi" bok demek. 137 00:08:32,389 --> 00:08:36,142 Yani, size bu numuneleri Doktor Bok yollamış. 138 00:08:41,898 --> 00:08:43,024 Evet... 139 00:08:43,984 --> 00:08:49,030 Chi'nin anlatımına göre olay yerine ilk gidenler durumu görüp 140 00:08:49,114 --> 00:08:50,949 "Bu kauçuk kıran." diyebilmiş. 141 00:08:51,032 --> 00:08:54,661 Sadece bu mikroskoptan bakıp anlamışlar. 142 00:08:54,744 --> 00:08:56,413 Bu yapıları görüyor musun? 143 00:08:59,749 --> 00:09:01,209 -Evet, vay be! -Evet. 144 00:09:01,293 --> 00:09:03,420 İşte o patlama ve ondan sonra 145 00:09:03,503 --> 00:09:07,090 yaprağı itiyor ve sonra böyle oluyor, bu da bana göre... 146 00:09:07,173 --> 00:09:10,385 Patlama deyince hakikaten volkanik dağ gibi gözüküyor. 147 00:09:10,468 --> 00:09:12,637 Evet. Büyütünce gerçekten öyle. 148 00:09:13,305 --> 00:09:17,559 Bu yapıların arasında cinsel sporları tutanlar da var. 149 00:09:17,642 --> 00:09:20,729 -Tamam. -Bundan sonra vahşice salınıyorlar 150 00:09:20,812 --> 00:09:22,355 ve sürece devam ediyorlar. 151 00:09:22,439 --> 00:09:25,900 Bu bir hayatta kalma mekanizması. Dağ yamacı gibi olduğu için 152 00:09:25,984 --> 00:09:28,069 korunuyor ve içinde de sporlar var. 153 00:09:28,153 --> 00:09:29,571 Çok yavaş büyüyen bir mantar. 154 00:09:29,654 --> 00:09:31,281 Üç ya da dört hafta gibi. 155 00:09:31,781 --> 00:09:33,867 Bu aşamaya gelmesi o kadar mı sürüyor? 156 00:09:33,950 --> 00:09:36,244 Bu derece büyümesi. 157 00:09:36,745 --> 00:09:38,163 -Tamam. -Evet. 158 00:09:38,246 --> 00:09:42,375 Buraya bundan küçük bir numune koysanız dört haftada 159 00:09:42,459 --> 00:09:44,002 böyle mi gözükecek? 160 00:09:44,085 --> 00:09:45,170 Evet. 161 00:09:45,253 --> 00:09:49,007 Kauçuk kıran bulurlarsa ya da siz bulursanız 162 00:09:49,090 --> 00:09:50,383 numune gönderiyorlar. 163 00:09:50,467 --> 00:09:53,636 Size gelene kadar bir şey yapmak için çok geç mi olur? 164 00:09:53,720 --> 00:09:54,971 Alarmlar çalar. 165 00:09:55,055 --> 00:09:57,432 Bu hastalık bir ekim alanında başlarsa 166 00:09:57,515 --> 00:09:58,933 hepsini yok eder. 167 00:10:00,018 --> 00:10:01,728 Bu daha önce bir kere olmuş. 168 00:10:03,396 --> 00:10:04,731 Yüz yıl önce, 169 00:10:04,814 --> 00:10:08,526 dünyanın doğal kauçuk ihtiyacının %90'ı Brezilya'dan geliyordu. 170 00:10:08,610 --> 00:10:12,447 Bu yüzden Ford gibi şirketler arabalarına lastik yapmak için 171 00:10:12,530 --> 00:10:14,115 devasa kauçuk ekim alanları kurdu. 172 00:10:14,949 --> 00:10:19,454 1930'larda yaprak kıran vurdu, ağaçtan ağaca o kadar hızlı atladı ki 173 00:10:19,537 --> 00:10:22,165 keşfedilene kadar artık çok geç olmuştu. 174 00:10:22,248 --> 00:10:27,504 Bu küçük mantar sporu, Güney Amerika'daki neredeyse bütün ağaçları kırdı geçirdi. 175 00:10:27,962 --> 00:10:31,174 Ford ekim alanlarına 20 milyon dolar yatırmıştı, 176 00:10:31,257 --> 00:10:34,844 bugünün parasıyla yaklaşık olarak 280 milyon dolar. 177 00:10:34,928 --> 00:10:37,013 Alanları Brezilya'ya geri sattılar, 178 00:10:37,097 --> 00:10:40,350 yatırdıklarının %1'inden biraz fazlası karşılığında. 179 00:10:40,642 --> 00:10:43,645 Artık Brezilya'nın kauçuk pazarındaki payı düştü, 180 00:10:43,728 --> 00:10:48,108 %90'dan %0,001'e. 181 00:10:48,691 --> 00:10:51,111 Diğer kauçuk ekim alanları nerede? 182 00:10:51,194 --> 00:10:54,155 Çoğu Asya'da, %90 ile 95 civarı. 183 00:10:54,572 --> 00:10:56,991 Dünyadaki endüstriyel kauçuğun %95'i... 184 00:10:57,075 --> 00:10:59,494 Doğal kauçuk Asya'dan geliyor. 185 00:10:59,577 --> 00:11:01,704 Anladım. O zaman gayet hedefli. 186 00:11:01,788 --> 00:11:02,956 Yaprak kıran orayı vurursa 187 00:11:03,039 --> 00:11:04,833 kauçuk kaynaklarımızın çoğu zarar görebilir. 188 00:11:04,916 --> 00:11:08,962 Evet, sanırım... Dünya ekonomisinin tamamı zarar görür. 189 00:11:10,213 --> 00:11:12,090 O aşamada coğrafi sınır kalmaz. 190 00:11:12,173 --> 00:11:14,008 Bütün bölgeye yayılabilir. 191 00:11:14,092 --> 00:11:16,511 Güney ve Orta Amerika'da yayıldığı gibi. 192 00:11:16,594 --> 00:11:20,348 O bölgeye gelirse sanırım kontrol altına almak çok zor olur. 193 00:11:21,307 --> 00:11:22,725 İMDAT 194 00:11:22,809 --> 00:11:26,563 Yaprak kıran, Pasifik Okyanusu'nun ötesine geçip Asya'ya 195 00:11:26,646 --> 00:11:27,856 bulaşırsa ne olur? 196 00:11:27,939 --> 00:11:31,192 Bu canavar kamyon rallilerimin sonu olmakla kalmayıp 197 00:11:31,276 --> 00:11:34,320 küresel ekonomimize de çok ağır bir darbe vurur. 198 00:11:34,404 --> 00:11:37,365 Hayal edebiliyor musunuz? Yardımcı olayım. 199 00:11:44,747 --> 00:11:46,040 Geldik. 200 00:11:46,958 --> 00:11:48,918 Kıyamet işte böyle bir şey. 201 00:11:49,752 --> 00:11:53,715 Bütün uçaklar indirilmiş ve dünya âdeta frene basmış. 202 00:11:56,384 --> 00:11:59,262 ÇÖLÜ 203 00:12:01,139 --> 00:12:02,682 Ne kadar büyükler, değil mi? 204 00:12:02,765 --> 00:12:04,100 Evet, kocaman. 205 00:12:04,184 --> 00:12:06,352 Sanırım bunlar hâlâ... 206 00:12:07,061 --> 00:12:09,522 -Evet, bak. Kauçuk teker üstündeler. -...kauçuk üstünde. 207 00:12:10,064 --> 00:12:13,943 Kauçuksuz bir dünyanın nasıl olacağını öğrenmek için buradayım. 208 00:12:14,027 --> 00:12:17,780 Bir uçak mezarlığı, zamanında göklerde olan bu devlerin 209 00:12:17,864 --> 00:12:20,492 şimdi parçaları için söküldüğü bir yer. 210 00:12:20,575 --> 00:12:23,870 -Bu lastikler... -Yüzde yüz doğal kauçuktan. 211 00:12:23,953 --> 00:12:24,913 Bunlar bile mi? 212 00:12:24,996 --> 00:12:27,582 Muhtemelen çünkü çok ağır iş yapıyorlar. 213 00:12:27,665 --> 00:12:29,918 Umarım bazı parçalar burada kalmıştır. 214 00:12:30,001 --> 00:12:32,629 Burada bazı kapak ve contalar olabilir. 215 00:12:33,087 --> 00:12:35,340 Bunun bazı parçaları kauçuk mudur? 216 00:12:35,423 --> 00:12:37,800 -Yoksa plastik mi? -İşte kauçuk burada. 217 00:12:38,343 --> 00:12:39,677 -Tamam. -Burada da var. 218 00:12:39,761 --> 00:12:42,347 Bu lüks kaplamada biraz olabilir, 219 00:12:42,430 --> 00:12:46,267 içki bardağın ya da şampanyan kayıp düşmesin diye. 220 00:12:46,351 --> 00:12:49,020 Burada kauçuktan bir şey var mı? 221 00:12:51,481 --> 00:12:52,524 Evet, hallettin. 222 00:12:54,275 --> 00:12:55,527 DR. KATRINA CORNISH ZİRAAT MÜHENDİSİ 223 00:12:55,610 --> 00:12:57,779 Dr. Katrina Cornish, bizi kauçuksuz bir dünyanın 224 00:12:57,862 --> 00:13:00,615 ekonomik sonuçlarına karşı uyarmaya çalışıyor. 225 00:13:02,825 --> 00:13:06,162 Bu potansiyel krizle ilgili çok net bir mesajı var. 226 00:13:07,747 --> 00:13:12,043 Hastalığa karşı hassas olan bu klonal ağaçlara bel bağlamaya 227 00:13:12,126 --> 00:13:13,586 devam edemeyiz. 228 00:13:14,087 --> 00:13:18,341 Bu, küresel ekonomiyi idare etmek için çok saçma bir yol. 229 00:13:18,424 --> 00:13:20,718 -Yaprak kıran gerçek bir tehdit mi? -Kesinlikle. 230 00:13:20,802 --> 00:13:24,639 Son 20 yılda bir kez Hindistan ve bir kez de Tayland'da çıkmış. 231 00:13:24,722 --> 00:13:28,518 Kontrol altına almak için görünürdeki her şey toptan yok edilmiş. 232 00:13:28,601 --> 00:13:32,981 Zaten Güney Amerika'dan Güneydoğu Asya'ya uçmaya kalkarsan 233 00:13:33,064 --> 00:13:35,024 bir uçuş bulman çok zordur. 234 00:13:35,108 --> 00:13:37,026 Bir yerde aktarma yaptırırlar. 235 00:13:37,110 --> 00:13:39,362 Güney Amerika'da bulunmamış başka bir uçağa binersin. 236 00:13:39,445 --> 00:13:41,072 Yaprak kıranı karantinada tutmak için. 237 00:13:41,155 --> 00:13:42,490 -Gerçekten mi? -Evet. 238 00:13:42,574 --> 00:13:45,076 Okyanusu geçemez çünkü ömrü kısadır 239 00:13:45,159 --> 00:13:47,078 ama uçakla geçebilir. 240 00:13:47,161 --> 00:13:50,123 Bu olur da ağaçlar topluca ölmeye başlarsa 241 00:13:50,206 --> 00:13:54,419 kauçuk bulamamanın ekonomiye etkisi ne olur? 242 00:13:54,502 --> 00:13:56,754 Felaket seviyesinde ekonomik krize dönüşebilir. 243 00:13:56,838 --> 00:13:58,631 Modern ekonomide hiçbir sektör 244 00:13:58,715 --> 00:14:01,509 kauçuktan tamamen bağımsız değildir. 245 00:14:01,593 --> 00:14:04,596 Eninde sonunda 246 00:14:04,679 --> 00:14:08,641 bütün modern dünyayı kaybederiz! 247 00:14:08,725 --> 00:14:09,809 Kaybederiz. 248 00:14:09,892 --> 00:14:14,522 Yapabildiklerimizin seviyesi 120 ile 130 yıl kadar geriye gider. 249 00:14:14,606 --> 00:14:16,316 -Vay be! -Evet. 250 00:14:16,733 --> 00:14:18,318 Öküz arabaları gibi. 251 00:14:18,401 --> 00:14:20,236 O tip şeylere geri döneriz. 252 00:14:20,320 --> 00:14:21,738 Atlar ve deri gibi. 253 00:14:21,821 --> 00:14:25,283 Hiçbir şey kalmaz. İlaç, ulaşım, aklına ne gelirse. 254 00:14:25,366 --> 00:14:28,202 Peki, kauçuk sorununu nasıl çözeriz? 255 00:14:28,286 --> 00:14:32,540 Kaynakların biyolojik çeşitliliğini olabildiğince hızlı artırarak 256 00:14:33,124 --> 00:14:35,001 kauçuk sorununu çözebiliriz. 257 00:14:35,084 --> 00:14:38,254 Hükûmetlerin şu anda doğru yatırım şansı var mı? 258 00:14:38,338 --> 00:14:41,591 Kesinlikle ama sorun şu ki bu işte iyi değiliz. 259 00:14:41,674 --> 00:14:44,510 Felaket bir şey oluyor ve ancak "Aman Tanrım! 260 00:14:44,594 --> 00:14:45,887 -"Bu kötü bir şeydi." diyoruz. -Evet. 261 00:14:45,970 --> 00:14:47,764 Oysa onlarca insan uyarıyor, 262 00:14:47,847 --> 00:14:49,849 "Bu olacak. 263 00:14:49,932 --> 00:14:51,434 "Bu olacak!" 264 00:14:51,517 --> 00:14:54,604 "Hop. Bunun olacağını biliyor muyduk?" 265 00:14:54,687 --> 00:14:56,856 "Evet, anlatmaya çalıştığımız buydu. 266 00:14:56,939 --> 00:14:58,316 "Dinlemediniz. 267 00:14:58,399 --> 00:15:01,527 "Proaktif olmak istemediniz. Reaktif olmak istediniz." 268 00:15:02,945 --> 00:15:04,489 O zaman küresel ekonomi 269 00:15:04,572 --> 00:15:07,784 neden yaprak kıranın olası etkilerine karşı bir şey yapmıyor? 270 00:15:09,160 --> 00:15:11,496 Ekonomiler kendilerini etkileyebilecek 271 00:15:11,579 --> 00:15:14,499 sorunları çözme eğiliminde değil gibi görünüyor. 272 00:15:15,375 --> 00:15:18,670 Paranın el değiştirdiği herhangi bir yeri etkileyebilecek 273 00:15:18,753 --> 00:15:20,755 sorunlar olsa bile. 274 00:15:22,048 --> 00:15:23,466 BUSH İKİNCİ DÖNEMİNE BAŞLADI 275 00:15:24,175 --> 00:15:26,719 Biri ekonomideki belirsizlikten bahsettiğinde 276 00:15:26,803 --> 00:15:29,222 muhtemelen dış etkenleri, 277 00:15:29,305 --> 00:15:32,684 piyasaya bağlı herkesi etkileyebilecek dış değişkenleri kasteder. 278 00:15:32,767 --> 00:15:34,602 Dış etkenler pozitif de olabilir. 279 00:15:34,686 --> 00:15:36,396 Mesela geçen sene 2004'te 280 00:15:36,479 --> 00:15:38,981 MySpace yolun aşağısında genel merkez açtı. 281 00:15:39,065 --> 00:15:40,817 Yıllarca sabit iş imkânı! 282 00:15:42,402 --> 00:15:45,780 Ama dış etkenler daha çok felaket formunda gelir. 283 00:15:45,863 --> 00:15:49,826 Yaprak kıran gibi çevresel hastalıklar, kasırga gibi doğal afetler, 284 00:15:49,909 --> 00:15:52,412 hatta nükleer sızıntı gibi insanların yediği bazı haltlar 285 00:15:52,495 --> 00:15:56,374 ya da benim durumumda, evimin tarihî bir mezar üzerine kurulması. 286 00:15:56,916 --> 00:15:59,752 -Bakın, uykumda bana ne saldırdı. -Kemikler kaça? 287 00:15:59,836 --> 00:16:01,713 Satılık değil, seni canavar! 288 00:16:02,380 --> 00:16:03,548 Tamam, yedi dolar. 289 00:16:03,923 --> 00:16:04,757 1950 OLİMPİYATLARINDAN KALMA KÜREK 290 00:16:05,466 --> 00:16:08,344 Ay sonunu getirmek için bunları satmam lazım. 291 00:16:08,428 --> 00:16:11,472 Bunları aldığımda piyasada dış etken yoktu 292 00:16:11,556 --> 00:16:14,183 ama artık bu pisliği satmam imkânsız. 293 00:16:14,559 --> 00:16:16,644 Benzin zamlanabilir diye Hummer'ıma 294 00:16:16,728 --> 00:16:18,479 indirim alamadığıma inanamıyorum. 295 00:16:18,563 --> 00:16:20,690 Ama depo kaça doluyor? 296 00:16:21,107 --> 00:16:22,275 Sonsuz dolar ile. 297 00:16:22,567 --> 00:16:23,901 CD'LER 50 SENT KASETLER 75 SENT 298 00:16:24,152 --> 00:16:26,529 Birine 15 dolar ödediğim bu CD'lerin 299 00:16:26,612 --> 00:16:29,198 her birini şimdi 50 sente bırakıyorum. 300 00:16:29,282 --> 00:16:30,908 Papa Roach hariç. 301 00:16:31,576 --> 00:16:32,744 Koleksiyon parçası. 302 00:16:33,453 --> 00:16:36,289 Onu alırsan plaklar bedava! 303 00:16:36,372 --> 00:16:37,749 Vinil asla geri gelmeyecek. 304 00:16:39,500 --> 00:16:42,044 Google'ın hisseleri 100 doları geçmiş mi? 305 00:16:42,128 --> 00:16:43,755 Madem zirve yaptı, 306 00:16:43,838 --> 00:16:46,632 satayım da altında mezar olmayan bir yere taşınayım. 307 00:16:46,716 --> 00:16:49,260 New Orleans kimseyi yer altına gömmüyormuş. 308 00:16:49,343 --> 00:16:52,138 Görünüşe göre bendeniz en kolay şehre gidiyorum. 309 00:16:52,221 --> 00:16:53,973 -İyi yolculuklar. -Teşekkürler hanımefendi! 310 00:16:54,724 --> 00:16:58,311 2005'te New Orleans. Ne olabilir ki? 311 00:17:01,647 --> 00:17:05,443 Yaklaşan yaprak kıran dış etkeni, kauçuk tedarik zincirindekiler için 312 00:17:05,526 --> 00:17:07,653 ne ifade ediyor? 313 00:17:07,737 --> 00:17:09,739 Bunu keşfetmek için yolculuğuma 314 00:17:09,822 --> 00:17:12,074 kauçuk yolunun en başından başlıyorum. 315 00:17:15,536 --> 00:17:18,623 TAYLAND 316 00:17:19,916 --> 00:17:22,460 Sabah 2.00 317 00:17:23,252 --> 00:17:26,047 Tayland, dünyanın kauçuğunun üçte birini 318 00:17:26,130 --> 00:17:27,965 bunun gibi ekim alanlarında, 319 00:17:28,049 --> 00:17:30,468 eskiden yağmur ormanı olan yerlerde üretiyor. 320 00:17:32,720 --> 00:17:33,805 Onun adı Bo. 321 00:17:33,888 --> 00:17:37,141 Görevi, ham kauçuk ya da lateks hasadı. 322 00:17:37,225 --> 00:17:38,893 İş günü yeni başlıyor. 323 00:17:41,145 --> 00:17:42,146 Bir kondom gibi, 324 00:17:42,230 --> 00:17:44,899 lateks de bütün gece sabaha kadar takılıyor 325 00:17:44,982 --> 00:17:46,234 çünkü gün içerisinde 326 00:17:46,317 --> 00:17:49,403 orman sıcağı çabuk sertleşmesine neden oluyor. 327 00:17:50,404 --> 00:17:52,323 Benzetme de burada dağılıyor. 328 00:17:53,157 --> 00:17:55,785 İlk iş, geceden kalan kurumuş lateksi almak. 329 00:17:59,539 --> 00:18:00,790 Yavaşça ağacı çizmek. 330 00:18:09,507 --> 00:18:11,175 Dolması ne kadar sürüyor? 331 00:18:11,509 --> 00:18:14,887 Altı saat kadar. 332 00:18:15,137 --> 00:18:17,056 Bir turda kaç ağacı çiziyorsun? 333 00:18:17,557 --> 00:18:19,100 Sanırım 334 00:18:20,434 --> 00:18:21,894 bin ağaç. 335 00:18:22,395 --> 00:18:24,313 Bazen 1.200'e kadar çıkabiliyor. 336 00:18:29,735 --> 00:18:33,072 Bir ağacın sıradan araba lastiği için gereken kauçuğu 337 00:18:33,155 --> 00:18:34,866 üretmesi iki yıl sürüyor. 338 00:18:35,825 --> 00:18:37,869 Canavar kamyon tekeri bile değil! 339 00:18:39,579 --> 00:18:40,997 Görüyorsunuz, yağışlı. 340 00:18:41,080 --> 00:18:43,875 Gerçekte yağmurda ağaçları çizmiyorlar 341 00:18:43,958 --> 00:18:45,459 çünkü su, lateksi seyreltiyor. 342 00:18:45,543 --> 00:18:48,588 Ama kamera arkasında 20 kişiyle 343 00:18:48,671 --> 00:18:51,132 gecenin üçünde Tayland'a gelmişken 344 00:18:51,215 --> 00:18:52,466 kauçuk bölümü için 345 00:18:52,550 --> 00:18:54,135 işte buradayız. 346 00:18:58,306 --> 00:19:02,184 Sabah 6.00 347 00:19:04,687 --> 00:19:07,690 Sadece bir ağaç kaldı. 348 00:19:07,773 --> 00:19:11,819 Sonra tartmaya gideceğiz. 349 00:19:12,320 --> 00:19:13,404 Gel. 350 00:19:14,822 --> 00:19:16,782 Bütün gece lateks hasat edince 351 00:19:16,866 --> 00:19:19,243 Bo, kovalarca beyaz sıvı topluyor. 352 00:19:26,876 --> 00:19:28,502 Şimdi tartacağız. 353 00:19:32,757 --> 00:19:34,216 Kovalar dolunca 354 00:19:34,300 --> 00:19:36,802 Bo, ekim alanı tartma istasyonuna gidip 355 00:19:36,886 --> 00:19:39,013 emeklerinin ona ne kadar kazandıracağını öğrenecek. 356 00:19:47,855 --> 00:19:51,859 Bu ekim alanında 192 hektar kauçuk ağacı var. 357 00:19:54,403 --> 00:19:57,865 Kıran mantarı sporlarından birazı bile buraya düşse 358 00:19:57,949 --> 00:20:00,368 bütün ağaçlar birkaç hafta içinde gider. 359 00:20:07,416 --> 00:20:11,754 Bo gibi burada yaşayan ve çalışan 30 toplayıcı var. 360 00:20:12,713 --> 00:20:15,925 Kauçuk tartılınca ekim alanı sahibi ödeme yapıyor. 361 00:20:16,926 --> 00:20:21,639 Babam bu alanı almış ve kauçuk ağacı dikmeye başlamış. 362 00:20:21,722 --> 00:20:23,891 Özellikle kauçuk için mi almış? 363 00:20:23,975 --> 00:20:24,934 Evet. 364 00:20:25,017 --> 00:20:27,228 Tayland hükûmeti sekiz yıl önce 365 00:20:27,311 --> 00:20:28,854 kauçuk çiftçilerine teşvik verince 366 00:20:28,938 --> 00:20:32,149 bu alanın sahibi Dr. Chukiet birçok yeni ağaç ekmiş. 367 00:20:32,233 --> 00:20:33,484 DR. CHUKIET THITADILOK KAUÇUK AĞACI ÇİFTÇİSİ 368 00:20:34,318 --> 00:20:36,821 Bir kauçuk ağacı 25 yıl ayakta kalabilse de 369 00:20:36,904 --> 00:20:39,156 birinin olgunlaşması yedi yıl sürer. 370 00:20:40,032 --> 00:20:43,411 Yani yatırımın karşılığını yeni almaya başlamış. 371 00:20:45,746 --> 00:20:47,540 Şimdi orada ne oluyor? 372 00:20:47,623 --> 00:20:51,919 Çizdiğimiz ağaçtan lateksi getiriyoruz, tamam mı? 373 00:20:52,003 --> 00:20:54,880 Şimdi de ağırlığını ölçüyoruz. 374 00:20:54,964 --> 00:20:56,632 Ne kadar ağırmış bakalım. 375 00:20:56,716 --> 00:20:59,343 Bugünün ücreti kilo başına 47 baht. 376 00:20:59,427 --> 00:21:00,428 1 BAHT = 3 SENT 377 00:21:00,511 --> 00:21:02,138 Kilosu 47 baht. Bugünkü ücret mi? 378 00:21:02,221 --> 00:21:03,597 -Evet. -Siz nereden biliyorsunuz? 379 00:21:03,681 --> 00:21:04,890 Fabrikayı aramamız gerekiyor. 380 00:21:04,974 --> 00:21:07,059 -Fabrika mı size söylüyor? -Evet. 381 00:21:07,643 --> 00:21:13,607 Kilosu 47 baht ise bir ton sıvı kauçuk 1.300 dolar eder. 382 00:21:15,276 --> 00:21:19,447 Dr. Chukiet, kazancı %60'a 40 oranında hasatçılara dağıtıyor. 383 00:21:19,530 --> 00:21:22,908 Bu da Bo'nun sadece dokuz dolar kazandığı anlamına geliyor. 384 00:21:22,992 --> 00:21:26,037 Tayland'da bu, asgari günlük ücretten düşük. 385 00:21:26,120 --> 00:21:27,913 İşte tam olarak bu sıralar 386 00:21:27,997 --> 00:21:29,707 sorunumuz da bu. 387 00:21:29,790 --> 00:21:32,543 Düşük ücret nedeniyle işçi bulamıyoruz. 388 00:21:32,626 --> 00:21:33,461 Tamam. 389 00:21:33,544 --> 00:21:37,131 İşçi fiyat yüksekken hasat yapmak istiyor. 390 00:21:37,214 --> 00:21:38,090 Evet. 391 00:21:38,174 --> 00:21:40,217 Eski işçiler bırakınca 392 00:21:41,177 --> 00:21:44,263 yerine yeni işçi bulamıyoruz. 393 00:21:44,346 --> 00:21:46,348 Yerini dolduramıyoruz. 394 00:21:46,432 --> 00:21:50,436 Önceden altı ton kadar üretim yapabiliyorduk. 395 00:21:50,519 --> 00:21:51,353 Altı ton mu? 396 00:21:51,437 --> 00:21:53,022 Günde. 397 00:21:53,105 --> 00:21:54,940 Artık günde iki ton. 398 00:21:55,691 --> 00:21:56,859 -Günde iki ton mu? -Evet. 399 00:21:56,942 --> 00:21:59,445 Vay be. Yarıdan fazla düşmüş. 400 00:21:59,528 --> 00:22:01,697 Yarıdan fazla. O yüzden üretimimiz 401 00:22:02,531 --> 00:22:03,741 artık düşük. 402 00:22:03,824 --> 00:22:08,245 Tamam. Fiyat hep böyle düşer miydi yoksa bu yeni bir şey mi? 403 00:22:09,330 --> 00:22:11,290 Artık fiyat 404 00:22:11,373 --> 00:22:13,876 birkaç yıldır düşük gidiyor. 405 00:22:13,959 --> 00:22:14,877 Düşük mü? 406 00:22:14,960 --> 00:22:16,670 Evet. Sanırım... 407 00:22:16,754 --> 00:22:18,881 Şimdi eski hâlinin %30'u kadar. 408 00:22:18,964 --> 00:22:20,716 Eski hâlinin %30'u kadar mı? 409 00:22:20,800 --> 00:22:21,926 Evet! 410 00:22:22,009 --> 00:22:23,094 Üç yıl öncesinin mi? 411 00:22:23,177 --> 00:22:24,386 İki yıl öncesinin. 412 00:22:24,470 --> 00:22:27,473 Bu, Tayland'da önemli bir sorun. 413 00:22:28,557 --> 00:22:31,227 İşlerimizde önceden kauçuk sayesinde 414 00:22:31,894 --> 00:22:35,397 hayatımızı idare ediyorduk, esas kazanç kaynağımız oydu. 415 00:22:35,481 --> 00:22:38,859 Ama artık kauçuktan Hindistan cevizi ve palmiye yağı 416 00:22:39,527 --> 00:22:42,488 üretimine geçmeye çalışıyoruz. 417 00:22:42,571 --> 00:22:45,199 İşlerimizi çeşitlendirmeye başladık. 418 00:22:45,282 --> 00:22:48,661 Artık eski kauçuk ağaçlarını da kesiyoruz. 419 00:22:49,578 --> 00:22:50,538 Anlamıyorum. 420 00:22:50,621 --> 00:22:53,332 Yaprak kıran kauçuk üretimine tehdit ise 421 00:22:53,415 --> 00:22:56,460 ve doğal kauçuğa devamlı yükselen bir talep varsa 422 00:22:56,544 --> 00:22:58,504 fiyatlar niye böyle 423 00:22:58,587 --> 00:23:00,881 Dr. Chukiet gibi çiftçilere para kaybettirecek 424 00:23:00,965 --> 00:23:03,509 ve ağaçlarını kestirtecek kadar düşük? 425 00:23:04,677 --> 00:23:06,512 Kauçuk buradan nereye gidiyor? 426 00:23:06,762 --> 00:23:08,305 Hazır olduğunda 427 00:23:08,389 --> 00:23:12,143 lateksi tanktan alıp kamyonete yükleriz. 428 00:23:12,226 --> 00:23:13,519 Fabrikaya yollarız. 429 00:23:13,602 --> 00:23:15,855 Tamam, yani bunların hepsi gidiyor. 430 00:23:15,938 --> 00:23:16,856 Fabrikaya gider. 431 00:23:19,859 --> 00:23:23,070 Eğer Dr. Chukiet fiyatı fabrikadan aldığını söylüyorsa 432 00:23:23,904 --> 00:23:27,116 neden bu kadar düşük olduğunu öğrenmek için oraya gitmem lazım. 433 00:23:34,874 --> 00:23:37,126 Bu kauçuk fabrikasının sahibi Robert Meyer. 434 00:23:37,209 --> 00:23:38,169 ROBERT MEYER HALCYON AGRI CORP CEO'SU VE KURUCU ÜYESİ 435 00:23:38,252 --> 00:23:41,797 Sadece sekiz yılda bir fabrikadan 38'e çıkmış. 436 00:23:42,715 --> 00:23:46,677 Şu anda dünyanın kauçuk ihtiyacının %14'ünü üretiyor. 437 00:23:48,846 --> 00:23:52,892 Robert işleyince, o yapışkan lateks varilleri işte böyle gözüküyor, 438 00:23:53,392 --> 00:23:55,477 sonra da bir tekerlek firmasına satılıyor. 439 00:23:57,313 --> 00:23:59,273 Kal, dokunabilirsin. Bir numara, ılık. 440 00:23:59,356 --> 00:24:00,816 Ve yapışkan. 441 00:24:01,692 --> 00:24:03,110 Yani fırınlama işlemi 442 00:24:03,194 --> 00:24:04,486 iki şey yapmış. 443 00:24:05,029 --> 00:24:06,530 Ürünün dağılımını 444 00:24:06,614 --> 00:24:08,490 dengelemiş. 445 00:24:08,574 --> 00:24:11,410 Böylece pişince organik bozulma da durdurulmuş. 446 00:24:11,493 --> 00:24:13,913 Ayrıca yapışkan özellikleri de artırmış. 447 00:24:13,996 --> 00:24:16,624 Tamam. Kurutmadan dolayı mı kahverengi olmuş? 448 00:24:16,707 --> 00:24:18,000 Evet, kurabiye gibi. 449 00:24:18,083 --> 00:24:19,126 Evet. 450 00:24:19,710 --> 00:24:21,170 Bunlar da tartma istasyonları, 451 00:24:21,253 --> 00:24:23,839 iki bisküvinin üst üste konduğu yerler. 452 00:24:24,381 --> 00:24:26,008 Ufak parçalar eklenip çıkarılarak 453 00:24:26,091 --> 00:24:27,760 tam 35 kilo olması sağlanıyor. 454 00:24:27,843 --> 00:24:28,677 Harika. 455 00:24:30,387 --> 00:24:32,514 İşte burada da bitmiş ürünler var. 456 00:24:32,598 --> 00:24:35,226 Wonka çikolatalar buradan yollanıyor. 457 00:24:35,309 --> 00:24:37,019 Kauçuk fabrikasının işi bu, 458 00:24:37,102 --> 00:24:39,313 tarım ürününü endüstriyel maddeye çevirmek. 459 00:24:39,396 --> 00:24:40,981 Evet, bu gerçekten harika. 460 00:24:42,483 --> 00:24:43,943 Zaten anlamışsındır, değil mi? 461 00:24:44,026 --> 00:24:45,486 Elimizde 462 00:24:45,569 --> 00:24:47,488 bağlantılı iki devir noktası var. 463 00:24:47,780 --> 00:24:51,033 Çiftçi, tarım ürününü fabrikaya veriyor. 464 00:24:52,284 --> 00:24:54,787 Fabrika da endüstriyel ham maddeyi 465 00:24:54,870 --> 00:24:56,330 kauçuk ürün imalatçısına. 466 00:24:56,747 --> 00:24:58,666 Bu iki devir noktası, bayrağın 467 00:24:58,749 --> 00:24:59,959 zincirin sonraki halkasına 468 00:25:00,042 --> 00:25:01,377 geçtiği yerler. 469 00:25:07,383 --> 00:25:10,636 Yaprak kıran endişelendiriyor mu? Ciddi bir durum mu? 470 00:25:10,719 --> 00:25:12,763 O konuda herkes hep endişelidir. 471 00:25:12,846 --> 00:25:14,098 -Tamam. -Tamam mı? 472 00:25:14,181 --> 00:25:18,894 Bu küçük hastalık Güneydoğu Asya'ya henüz ulaşmadı. 473 00:25:19,561 --> 00:25:23,607 Belki çok safım ya da bunu fazla düşünemeyecek kadar... 474 00:25:23,691 --> 00:25:24,608 Evet. 475 00:25:24,692 --> 00:25:26,485 ...işime duygusal olarak bağlıyım 476 00:25:27,069 --> 00:25:29,071 ama Güneydoğu Asya'ya gelse de 477 00:25:29,154 --> 00:25:31,615 kauçuk maliyetinde patlama olur. 478 00:25:31,699 --> 00:25:35,577 Ama bu maliyet şimdiki ücretlere yansımıyor gibi. 479 00:25:35,661 --> 00:25:38,122 Kauçuk işçileriyle konuştum. Son üç yıldır 480 00:25:38,205 --> 00:25:41,125 lateks için aldıkları ücretin aşırı düştüğünü 481 00:25:41,208 --> 00:25:42,251 söylüyorlar. 482 00:25:42,334 --> 00:25:44,962 -Muazzam bir oranda. -Anlamama yardım et. 483 00:25:45,671 --> 00:25:46,839 Bunu anlamak için 484 00:25:46,922 --> 00:25:48,966 kauçuğun tarihini anlaman lazım. 485 00:25:49,049 --> 00:25:50,968 Geçmişte kaynak ve tüketici arasında 486 00:25:51,051 --> 00:25:52,720 zaman ve bağlantısal olarak 487 00:25:52,803 --> 00:25:54,305 ve konuşabilmek anlamında 488 00:25:54,388 --> 00:25:56,432 büyük bir kopukluk vardı. 489 00:25:56,807 --> 00:25:59,685 Mesela sen alıcı tekerlek üreticisisin, ben de satıcıyım 490 00:25:59,768 --> 00:26:01,520 ve bu ürünü sadece bugün 491 00:26:01,603 --> 00:26:03,147 depomdaki kadar değil, 492 00:26:03,230 --> 00:26:05,024 yıl boyunca alabilmek istiyorsun. 493 00:26:05,107 --> 00:26:07,067 -Tamam. -Çünkü buna bağımlısın. 494 00:26:07,151 --> 00:26:09,695 Bu köprüyü kurmak için bir vadeli işlem piyasası kurmuşlar 495 00:26:09,778 --> 00:26:11,613 ve kauçuk ticareti bunun üstünden yapılmış. 496 00:26:11,697 --> 00:26:13,782 Vadeli işlem piyasası nedir? 497 00:26:13,866 --> 00:26:16,201 "Vadeli işlem piyasası", 498 00:26:16,285 --> 00:26:19,913 satıcı ve alıcının ücret, miktar, derece, özellik, kaynak, 499 00:26:19,997 --> 00:26:21,290 yani temelde bir anlaşmada 500 00:26:21,373 --> 00:26:24,293 yer alan her şeyin, gelecekte bir tarihte iletilmesi üzerine 501 00:26:24,376 --> 00:26:25,711 anlaştığı yerdir. 502 00:26:25,794 --> 00:26:26,754 -Tamam. -Tamam mı? 503 00:26:26,837 --> 00:26:29,298 Üreticiysem ve sana belli tonajda malı, belli fiyata, 504 00:26:29,381 --> 00:26:31,008 belli bir zamanda vermeyi taahhüt edersem 505 00:26:31,091 --> 00:26:34,094 New York'ta ofisi olan Amerikalı bir satıcıdan, 506 00:26:34,178 --> 00:26:35,471 Singapur'daki bayisi üzerinden alırsın. 507 00:26:35,554 --> 00:26:39,224 Sana bunu direkt olarak da iletebilir ya da aracılar kullanır, 508 00:26:39,308 --> 00:26:42,019 -esas üreticiler gibi, mesela ben. -Tamam. 509 00:26:42,102 --> 00:26:43,854 Sana da şunu garanti ederiz, 510 00:26:43,937 --> 00:26:46,982 anlaştığımız fiyatta, anlaşılan günde ürün iletilir. 511 00:26:47,066 --> 00:26:50,444 Yani dürüst olmam gerekirse, bu vadeli işlem piyasasında 512 00:26:50,527 --> 00:26:52,321 söz hakkım çok az, hatta yok gibidir. 513 00:26:52,404 --> 00:26:54,782 Müşterilerimin bile söz hakkı yoktur. 514 00:26:54,865 --> 00:26:56,950 Konuşacak olursan, çoğu müşterim 515 00:26:57,034 --> 00:26:58,744 daha yüksek ücret istediğini söyler 516 00:26:58,827 --> 00:27:01,205 çünkü çiftçilerin canına tak ettiğini bilirler. 517 00:27:01,830 --> 00:27:04,750 Ama hiçbirimizin belirleyici bir kontrolü yoktur. 518 00:27:05,626 --> 00:27:07,503 Vadeli işlemleri daha iyi anlamalıyız. 519 00:27:08,337 --> 00:27:10,964 Vadeli işlem sözleşmesi, konser bileti gibidir. 520 00:27:11,048 --> 00:27:13,801 Biletler sahneye çıkışımdan aylar önce satılır. 521 00:27:13,884 --> 00:27:15,844 Anlaşma talebe dayalıdır. 522 00:27:15,928 --> 00:27:18,097 Hepsini satacağımı bilmesem kendimi izletmek için 523 00:27:18,180 --> 00:27:19,390 100 dolar istemezdim. 524 00:27:19,473 --> 00:27:21,767 Kızım, çok mütevazısın. Ay'da bile satarsın. 525 00:27:21,850 --> 00:27:23,602 Ay'da turne yap. 526 00:27:23,685 --> 00:27:24,603 Teşekkürler, gaz adamı. 527 00:27:25,396 --> 00:27:28,399 Biletleri çok önceden satıyorum çünkü riski düşürüyor. 528 00:27:29,274 --> 00:27:31,110 Bu turne için çok çalıştım. 529 00:27:31,193 --> 00:27:32,778 Yepyeni bir albüm yazdım, 530 00:27:32,861 --> 00:27:35,114 arkadaki dansçılar için koreografi yaptım. 531 00:27:35,197 --> 00:27:39,410 Diyorum ki muhteşem diyorsam muhteşemdir. 532 00:27:39,493 --> 00:27:42,746 O yüzden bu ağır emeğimin karşılığını alacağımın bir garantisi olmalı. 533 00:27:42,830 --> 00:27:45,290 Hayranlarım da konseri izlemenin garantisini almalı. 534 00:27:45,374 --> 00:27:46,583 Sana garanti, 535 00:27:46,667 --> 00:27:50,504 bu konseri görmezsem düşer bayılırım. Cidden. 536 00:27:50,587 --> 00:27:52,131 Dizlerim çözülür ve bayılırım, 537 00:27:52,256 --> 00:27:54,174 insanlar "Bu ne? Bilmiyorum." derler. 538 00:27:54,258 --> 00:27:56,969 Yani konser biletleri vadeli işlem sözleşmesi ise 539 00:27:57,052 --> 00:27:59,263 karaborsacılar da vadeli işlem taciridir. 540 00:27:59,346 --> 00:28:03,183 Tabii, piyasa oynak olduğundan karaborsacılar zarar da edebilir. 541 00:28:03,267 --> 00:28:05,769 Mesela konserimi internetten bedava yayınlarsam. 542 00:28:05,853 --> 00:28:07,020 Hayır, hayır! 543 00:28:07,104 --> 00:28:09,064 Cidden interneti bozarsın, bunu göze alamayız. 544 00:28:09,148 --> 00:28:10,607 Umarım gerek kalmaz. 545 00:28:10,691 --> 00:28:11,900 İşte en kötü tarafı. 546 00:28:11,984 --> 00:28:15,404 Karaborsacılar o kadar çok bilet alır ki önemli miktarda talebi kontrol ederler. 547 00:28:15,487 --> 00:28:17,656 Yani artık fiyat belirleyebilirler. 548 00:28:17,739 --> 00:28:20,075 Bu da piyasa manipülasyonudur. 549 00:28:20,159 --> 00:28:22,161 Senin konserlerin piyasa fiyatı. 550 00:28:22,244 --> 00:28:23,620 Adeta menüdeki ıstakozsun. 551 00:28:24,037 --> 00:28:26,165 Evet, ben ıstakozum. 552 00:28:26,248 --> 00:28:27,291 Hadi kızım, harca onları! 553 00:28:28,876 --> 00:28:30,377 Merhaba Cleveland! 554 00:28:31,170 --> 00:28:32,379 Sen konsere çıkarken 555 00:28:32,463 --> 00:28:34,965 ben de şu kalan Meghan Trainor biletlerini okutayım! 556 00:28:35,048 --> 00:28:36,508 Meghan Trainor biletleri var! 557 00:28:36,592 --> 00:28:38,469 Bitti bitecek, konser başladı. 558 00:28:42,306 --> 00:28:45,017 Kauçuk endüstrisindeki karaborsacılar kimler? 559 00:28:46,894 --> 00:28:48,228 İşte bu adamlar. 560 00:28:48,312 --> 00:28:51,064 Vadeli emtia işlemleri piyasasındaki tacirler. 561 00:28:53,400 --> 00:28:55,569 Vadeli işlem tacirleri bu anlaşmaları alıp 562 00:28:55,652 --> 00:28:58,614 zamanla değerinin artacağı söylentisini yayarlar. 563 00:28:58,697 --> 00:28:59,698 Kauçuk 564 00:29:00,032 --> 00:29:03,202 Tacirin amacı ucuza alıp pahalı satmak 565 00:29:03,285 --> 00:29:05,704 ve aradaki farkı cebe indirip zengin olmaktır. 566 00:29:12,169 --> 00:29:13,587 SİNGAPUR 567 00:29:15,839 --> 00:29:19,176 Singapur dünyanın en büyük finansal merkezlerinden biri. 568 00:29:19,259 --> 00:29:23,096 Binlerce vadeli emtia işlemi sözleşmesinin el değiştirdiği bir yer. 569 00:29:25,140 --> 00:29:29,853 Onlardan biri de eskiden kauçuk anlaşmaları alıp satan Dar Wong. 570 00:29:30,354 --> 00:29:31,522 DAR WONG ESKİ VADELİ İŞLEM TACİRİ 571 00:29:31,605 --> 00:29:33,357 30 yıl boyunca büyük yatırım şirketlerinde çalıştı, 572 00:29:33,440 --> 00:29:36,026 şimdi Asya'da zordaki kauçuk çiftçilerine 573 00:29:36,109 --> 00:29:37,402 danışmanlık yapıyor. 574 00:29:39,363 --> 00:29:41,698 Kauçuğa dünyadaki herkesin bu kadar ihtiyacı varsa... 575 00:29:41,782 --> 00:29:44,576 -Herkesin ihtiyacı var. -Giyim, gözlük, kablo. 576 00:29:45,202 --> 00:29:47,704 Neden fiyat bu kadar düşük? 577 00:29:47,788 --> 00:29:49,331 Kauçuğun fiyatını 578 00:29:49,414 --> 00:29:52,209 oynak hâle getiren asıl etkenler, 579 00:29:52,292 --> 00:29:55,212 küresel enflasyon ve resesyon. 580 00:29:55,295 --> 00:29:56,171 Tamam. 581 00:29:56,255 --> 00:29:59,174 Mesela, 2013'te kauçuk fiyatları düşmeye başladı. 582 00:29:59,800 --> 00:30:02,844 Bu sırada da Tayland hükûmeti kauçuk fiyatlarında 583 00:30:02,928 --> 00:30:06,348 kısa dönemli bir ayarlama yapılacağını duyurdu. 584 00:30:06,431 --> 00:30:08,642 Ama kauçuk fiyatları asla düzelmedi. 585 00:30:08,725 --> 00:30:10,978 Tam tersine düştükçe düştü. 586 00:30:11,395 --> 00:30:14,398 Tabii çiftçiler de fiyatların düşmeye başladığını 587 00:30:14,481 --> 00:30:17,109 anlayınca hasadı bıraktılar. 588 00:30:17,192 --> 00:30:19,903 Ağaçları kesmek istediklerini söylediler. 589 00:30:20,487 --> 00:30:22,155 Bence bu, 590 00:30:22,239 --> 00:30:26,201 küresel kauçuk ekonomisi için hiç kabul edilebilir bir durum değil. 591 00:30:27,286 --> 00:30:30,497 Yani çiftçi fabrikanın fiyatı belirlediğini söylüyor. 592 00:30:30,914 --> 00:30:34,793 Ama fabrika da vadeli işlem tacirlerinin fiyatı belirlediğini söylüyor. 593 00:30:35,002 --> 00:30:36,962 Vadeli işlem tacirleri de 594 00:30:37,045 --> 00:30:40,173 küresel enflasyon ve resesyonun fiyatı belirlediğini söylüyor. 595 00:30:40,507 --> 00:30:42,509 Herkes birbirine topu atarken 596 00:30:42,593 --> 00:30:45,429 çiftçiler bu dengesizlikte nasıl hayatta kalacak? 597 00:30:45,512 --> 00:30:46,513 BENİM SORUNUM DEĞİL 598 00:30:47,681 --> 00:30:50,601 Kauçuk üretimine devam etmeleri aptalca olmaz mı? 599 00:30:50,684 --> 00:30:53,145 Çiftçileri başka kazanç kapıları da 600 00:30:53,645 --> 00:30:55,314 bulmaya teşvik ediyoruz. 601 00:30:55,397 --> 00:30:56,565 Ekim alanı canlı kalsın 602 00:30:56,648 --> 00:30:58,942 çünkü fiyatlar döngüde. 603 00:30:59,026 --> 00:31:00,402 Yükseliş döngüleri oluyor, gördük. 604 00:31:00,485 --> 00:31:01,445 Düşüş döngüleri de oluyor. 605 00:31:01,528 --> 00:31:03,238 Şu ara hâlâ düşüş döngüsündeyiz. 606 00:31:03,322 --> 00:31:05,115 Düşüş döngüsü bitince 607 00:31:05,198 --> 00:31:06,700 sonraki yükseliş döngüsü gelecek. 608 00:31:06,783 --> 00:31:09,161 Yani sorun, fiyat dalgalanması. 609 00:31:09,244 --> 00:31:10,078 Tamam. 610 00:31:10,162 --> 00:31:13,040 Yaprak kıran kauçuk için gerçek bir tehdit mi? 611 00:31:14,124 --> 00:31:15,959 Bence... 612 00:31:16,293 --> 00:31:17,753 Gerçek bir şey. 613 00:31:17,836 --> 00:31:20,964 Ancak bence bu sorunu bitki doktorlarına 614 00:31:21,048 --> 00:31:22,257 bırakmamız gerek. 615 00:31:22,382 --> 00:31:25,844 Çünkü bunun gerçek bir tedavisi yok. 616 00:31:25,927 --> 00:31:28,388 Ama bence en kötüsü, çiftçilerin 617 00:31:28,472 --> 00:31:30,057 ağaçları kesmek istemesi. 618 00:31:30,140 --> 00:31:31,767 Çünkü ağacı kestiğin zaman 619 00:31:31,850 --> 00:31:33,435 hikâye bitmiş demektir. 620 00:31:33,518 --> 00:31:36,021 Sizce en büyük tehdit çiftçiler mi? 621 00:31:36,104 --> 00:31:37,147 Evet, öyle. 622 00:31:37,230 --> 00:31:38,690 En büyük tehdit çiftçiler. 623 00:31:38,774 --> 00:31:41,443 Bu işi bırakıp endüstriden vazgeçmeye başlarlarsa, 624 00:31:41,526 --> 00:31:43,945 hasat etmeyi reddedip ağaçları kesmek 625 00:31:44,029 --> 00:31:46,239 ya da ekim alanını boş bırakmak isterlerse 626 00:31:46,573 --> 00:31:48,825 bence bu en büyük tehdit olur. Evet. 627 00:31:50,619 --> 00:31:52,120 Kauçuk bu kadar gerekliyken 628 00:31:52,204 --> 00:31:54,706 piyasanın elinden geleni yapıp 629 00:31:54,790 --> 00:31:56,166 kaynağı korumasını beklersiniz. 630 00:32:07,552 --> 00:32:08,637 Bu Ma Nui. 631 00:32:08,720 --> 00:32:09,680 MA NUI KAUÇUK AĞACI ÇİFTÇİSİ 632 00:32:09,763 --> 00:32:11,390 Tayland'da bir kauçuk çiftçisi 633 00:32:11,473 --> 00:32:14,935 ve Dar Wong'a göre "en büyük tehdit". 634 00:32:17,104 --> 00:32:18,605 Ağaçlarını kesiyor, 635 00:32:18,689 --> 00:32:22,317 yerlerine mütevazı bir kulübe yapıp para kazanmayı umuyor. 636 00:32:22,401 --> 00:32:24,820 Ona göre tek seçeneği bu. 637 00:32:24,903 --> 00:32:25,821 Kiralık Oda 638 00:32:25,904 --> 00:32:31,410 Ağaç kesmeye karar vermek zor mu? 639 00:32:31,493 --> 00:32:36,581 Yoksa bunu zorunlu değişimlerin bir parçası olarak mı görüyorsunuz? 640 00:32:36,665 --> 00:32:40,293 Değişiklik yapmaya ya da başka şeyler yetiştirmeye param yok. 641 00:32:40,377 --> 00:32:42,754 Yapabileceğim başka bir şey yok. 642 00:32:43,797 --> 00:32:47,300 Ne yapmayı düşündüğümün önemi yok, anlıyor musunuz? 643 00:32:47,384 --> 00:32:49,928 Bir şey yetiştirmek için param yok. 644 00:32:50,470 --> 00:32:51,805 Anlıyorum. 645 00:33:00,856 --> 00:33:04,443 Ma Nui, çoğu kauçuk çiftçisinin düştüğü durumun bir örneği. 646 00:33:05,902 --> 00:33:07,821 Öyle bir sistemin içine düşmüşler ki 647 00:33:07,904 --> 00:33:11,158 ağaçlarını kesmek zorunda kalmaları, bütün kauçuk endüstrisinin 648 00:33:11,575 --> 00:33:14,494 yaprak kıran ile kaybından daha büyük bir tehdit olarak görülüyor. 649 00:33:15,662 --> 00:33:18,039 Bu sırada, biz de son model koşu ayakkabıları alıp 650 00:33:18,123 --> 00:33:21,877 sistemin her an çökebileceğini bilmeden yaşıyoruz. 651 00:33:26,131 --> 00:33:29,384 Hastalık ve ekonomik felaket bile piyasaları harekete geçirmiyorsa 652 00:33:29,468 --> 00:33:31,261 toptan battık mı? 653 00:33:31,970 --> 00:33:34,473 Canavar kamyon gösterileri, yerini artık 654 00:33:34,556 --> 00:33:36,558 direk üstünde oturma yarışmalarına mı bırakacak? 655 00:33:39,519 --> 00:33:41,229 Serbest piyasanın görünmez eli 656 00:33:41,313 --> 00:33:43,356 konuya kayıtsız kalıyor olabilir 657 00:33:43,440 --> 00:33:47,611 ama özel sektör, yatırımlarını korumak için ilk adımları atıyor. 658 00:33:49,780 --> 00:33:51,907 ALMANYA 659 00:33:51,990 --> 00:33:55,410 Bu da bizi kauçuk zincirinin son halkasına getiriyor, 660 00:33:55,494 --> 00:33:59,873 Carla adında çok önemli bir araştırmacı ve Almanya'da bir tekerlek fabrikası. 661 00:34:03,043 --> 00:34:04,711 Continental Şirketi, 662 00:34:04,795 --> 00:34:08,215 dünyanın ilk ve en eski otomotiv şirketlerinden. 663 00:34:08,298 --> 00:34:12,385 Toplu olarak üretilebilecek, kauçuğa alternatif bir ürün peşindeler. 664 00:34:12,469 --> 00:34:14,638 Havuç hasadı gibi kokuyor, değil mi? 665 00:34:14,721 --> 00:34:19,059 Evet, hatta neredeyse Hint keneviri havucu gibi kokuyor. 666 00:34:22,354 --> 00:34:26,650 Continental'ın yıllık 50 milyar dolarlık geliri risk altında. 667 00:34:26,733 --> 00:34:27,859 Bu neden yapılıyor? 668 00:34:27,943 --> 00:34:29,319 Karahindiba köklerinden. 669 00:34:34,574 --> 00:34:36,409 (şakasını yapabilirsiniz) 670 00:34:36,493 --> 00:34:38,495 (Ben beklerim) 671 00:34:38,870 --> 00:34:41,248 Continental, karahindibanın kauçuk endüstrisinde 672 00:34:41,331 --> 00:34:43,792 ezber bozacağını iddia ediyor. 673 00:34:44,125 --> 00:34:46,044 Çünkü kauçuk ağacından farklı olarak 674 00:34:46,127 --> 00:34:49,881 karahindiba yıllık olarak ve ılıman iklimlerde yetiştirilebiliyor 675 00:34:49,965 --> 00:34:52,884 ve ekim için uygun olmayan toprakta bile tutuyor. 676 00:34:52,968 --> 00:34:55,011 Karahindibalar dirençli bitkiler. 677 00:34:56,263 --> 00:34:58,515 Carla Recker bu çabanın başını çekiyor. 678 00:34:58,598 --> 00:35:00,225 Ve işinde çok ciddi. 679 00:35:04,437 --> 00:35:07,858 Geleneksel kauçuk ağacından kaçıyla bir tekerlek üretiliyor 680 00:35:07,941 --> 00:35:08,942 CARLA RECKER HAM MADDE ARAŞTIRMACISI 681 00:35:09,025 --> 00:35:12,070 ve ona karşılık kaç karahindiba gerekiyor? 682 00:35:12,153 --> 00:35:14,489 Bir kauçuk ağacı yaklaşık olarak 683 00:35:14,573 --> 00:35:17,534 yılda bir ila bir buçuk kilo doğal kauçuk üretir. 684 00:35:17,617 --> 00:35:18,535 Bir tekerlek için mi? 685 00:35:18,618 --> 00:35:20,704 Neredeyse iki ağaç gerekir. 686 00:35:20,787 --> 00:35:21,621 2 AĞAÇ X 1 YIL = 1 TEKERLEK 687 00:35:21,705 --> 00:35:22,581 Peki karahindiba? 688 00:35:22,664 --> 00:35:27,043 Onlar için bitki üzerinden değil, kapladıkları alana göre hesaplanıyor. 689 00:35:27,127 --> 00:35:30,380 Hedefimiz de hektar başına ve yine bir yılda 690 00:35:30,463 --> 00:35:32,591 kauçukla aynı verimi almak. 691 00:35:32,674 --> 00:35:36,595 Ham maddeyi kauçuğa çevirmede aralarında ne farklar var? 692 00:35:36,678 --> 00:35:39,723 Ağaçtan nasıl geldiğini öğrendim, 693 00:35:39,806 --> 00:35:42,309 -ağacı çizince ham madde geliyor. -Doğru. 694 00:35:42,392 --> 00:35:43,560 Kaplarda birikiyor. 695 00:35:43,643 --> 00:35:45,145 Karahindibalarda nasıl? 696 00:35:45,520 --> 00:35:47,939 -Çiziyor musunuz? -Hayır, o şekilde olmaz. 697 00:35:48,023 --> 00:35:51,067 Çünkü karahindiba, kauçuğu köklerinde bulunduruyor. 698 00:35:51,151 --> 00:35:52,986 -O kısım da toprak altında. -Kökte. 699 00:35:53,069 --> 00:35:53,987 -Altında... -Kökün içinde. 700 00:35:54,070 --> 00:35:55,947 İşe yarayan bir işlem lazım. 701 00:35:57,657 --> 00:36:01,244 Karahindibadan kauçuğu almak bir ağacı çizmek kadar kolay değil. 702 00:36:02,787 --> 00:36:07,292 Binlerce bitkiden bahsediyoruz. Hepsinin yetiştirilmesi, hasat edilmesi, 703 00:36:07,375 --> 00:36:11,004 sonra da kauçuğunun karmaşık bir işlemle ayrıştırılması gerekiyor. 704 00:36:11,087 --> 00:36:13,673 Bu da hem el işçiliği hem makine gerektiriyor. 705 00:36:14,382 --> 00:36:15,759 Kuru kökten başlıyoruz. 706 00:36:15,842 --> 00:36:17,886 Çok kırılgan, kırabilirsin. 707 00:36:17,969 --> 00:36:20,347 Görüyorsun, yine de bir arada tutuyor 708 00:36:20,430 --> 00:36:22,265 ve aradaki çatlaktan da 709 00:36:22,349 --> 00:36:24,893 içindeki çok ince kauçuk lifleri görülüyor. 710 00:36:24,976 --> 00:36:29,064 Continental bunu yapmak için ciddi para gömmüş. 711 00:36:29,147 --> 00:36:31,441 Bu işlemle bunu ayrıştırıyorsunuz, 712 00:36:31,524 --> 00:36:33,485 -bu güzel maddeyi elde ediyorsunuz. -Evet. 713 00:36:33,985 --> 00:36:35,904 Bütün ümitleri, buna değmesi. 714 00:36:35,987 --> 00:36:36,988 TARAXA SAKIZI 715 00:36:37,072 --> 00:36:39,407 Karahindibadan tekerlek yaptınız, değil mi? 716 00:36:39,491 --> 00:36:42,285 Bu işlemde endişelendiğiniz bir şey var mı? 717 00:36:42,994 --> 00:36:44,913 Bu işlemi etkileyecek 718 00:36:45,372 --> 00:36:46,957 pek çok şey olabilir. 719 00:36:47,040 --> 00:36:49,584 Her yıl farklı sorunlarla karşılaşıyoruz. 720 00:36:49,668 --> 00:36:51,962 Çok yağış ya da az yağış olabilir. 721 00:36:52,045 --> 00:36:55,256 Bu tip tarımsal riskleri çözmemiz lazım. 722 00:36:55,340 --> 00:36:57,133 Bir çiftçi bunu her yıl yapar 723 00:36:57,217 --> 00:36:59,219 ama bizim öğrenmemiz gerekiyor çünkü tarım değil, 724 00:36:59,302 --> 00:37:00,804 lastik firmasıyız. 725 00:37:00,887 --> 00:37:04,933 Continental karahindibaya yatırım yapmaya nasıl karar verdi? 726 00:37:05,016 --> 00:37:06,393 Senin sayende mi? 727 00:37:06,518 --> 00:37:08,144 Firmayı ben ikna ettim. 728 00:37:08,228 --> 00:37:10,939 Devasa bir küresel işletmeyi çiçek kauçuğuna 729 00:37:11,022 --> 00:37:12,691 yatırım yapmaya nasıl ikna ettin? 730 00:37:12,774 --> 00:37:15,568 Bir taraftan çok hevesli olmalısınız, bir taraftan da 731 00:37:15,652 --> 00:37:17,862 öyle olmak için sebepleriniz olmalı. 732 00:37:17,946 --> 00:37:20,156 Doğal kauçuğun geleceği önemli 733 00:37:20,240 --> 00:37:22,409 çünkü talep hâlâ artıyor. 734 00:37:22,492 --> 00:37:24,786 Tekerlek piyasası büyüyor, daha da büyüyecek. 735 00:37:25,245 --> 00:37:27,998 Bu sebeple de arzımızı güvence altına almalı 736 00:37:28,081 --> 00:37:29,541 ve buna hemen başlamalıyız. 737 00:37:29,624 --> 00:37:31,459 Burada bir takma adın var mı? 738 00:37:32,210 --> 00:37:36,089 Bazıları bana Frau Löwenzahn diyor, yani "Bayan Karahindiba." 739 00:37:36,548 --> 00:37:38,508 Bayan Karahindiba mı? İyiymiş! 740 00:37:39,384 --> 00:37:41,177 Pek yaygın kullanılmıyor. 741 00:37:44,764 --> 00:37:46,057 Taraxa Sakızı tekerleği var. 742 00:37:46,141 --> 00:37:48,560 Taraxa Sakızı çiçeklerini görüyor musun? 743 00:37:48,643 --> 00:37:50,020 Ve tohumları. 744 00:37:50,103 --> 00:37:52,731 Logosu tekerleğin üstünde böyle görünüyor. 745 00:37:52,814 --> 00:37:56,443 Bunu ileride piyasada görürsen 746 00:37:56,526 --> 00:37:58,278 Taraxa Sakızı'ndan demektir. 747 00:37:58,361 --> 00:37:59,904 -Heyecan verici. -Öyle gözüküyor. 748 00:38:02,532 --> 00:38:04,617 Beş ila on yıla kadar 749 00:38:04,701 --> 00:38:06,703 seri olarak üretebileceğinizi okudum. 750 00:38:06,786 --> 00:38:07,787 O plan yolunda mı? 751 00:38:07,871 --> 00:38:11,249 Ona çalışıyoruz ama başarılı olup 752 00:38:11,332 --> 00:38:14,044 bunu endüstriyel hâle getirmek için hâlâ çok yolumuz var. 753 00:38:14,127 --> 00:38:16,463 O zaman dünyayı etkileyen kauçuk krizini 754 00:38:16,546 --> 00:38:17,964 çözeceğimizi söyleyemiyorum 755 00:38:18,048 --> 00:38:21,342 ama şimdi başlamazsak hiçbir zaman bu sorunu çözemeyebiliriz. 756 00:38:23,261 --> 00:38:25,764 Piyasalar bizi kurtaracak gibi gözükmüyor 757 00:38:25,847 --> 00:38:28,850 ve küresel anlamda ciddi bir yaprak kıran mücadelesi yok. 758 00:38:28,975 --> 00:38:29,851 -Selam. -Merhaba. 759 00:38:29,976 --> 00:38:33,354 Belki karahindiba gerçekten küresel ekonomiye taze kan olur. 760 00:38:33,897 --> 00:38:36,691 Birkaç bilim insanının başarısının 761 00:38:36,775 --> 00:38:39,861 bu küçük sarı çiçekler için küresel piyasa yaratıp 762 00:38:39,944 --> 00:38:42,280 faciayı zamanında önlemesini umuyoruz. 763 00:38:42,781 --> 00:38:45,658 Dua edelim de kurtuluşumuz kapitalizmin 764 00:38:45,742 --> 00:38:47,619 başka bir döngüsünde olsun, 765 00:38:47,702 --> 00:38:51,122 sürekli dönüp duran, aynı bir... 766 00:38:51,831 --> 00:38:53,583 Aynı bir... 767 00:38:54,417 --> 00:38:56,878 Keşke buna uygun bir benzetme bulabilseydim. 768 00:39:03,009 --> 00:39:05,053 Umarım işler iyiye döner. 769 00:39:06,721 --> 00:39:08,765 Belki kauçuk endüstrisi kurtulur 770 00:39:09,557 --> 00:39:15,355 ve biz de ayakkabılarımızı giyip, yemek yiyip Monster Jam'de eğlenebiliriz! 771 00:39:16,564 --> 00:39:19,734 Ama kemerleri bağlayalım çünkü yol engebeli olabilir. 772 00:39:46,219 --> 00:39:47,178 Sahne. 773 00:39:47,262 --> 00:39:49,848 Onu alırsan plakları da alabilirsin. 774 00:39:50,348 --> 00:39:52,851 Delirdim. Koluna oturuyorum. 775 00:39:53,309 --> 00:39:55,228 Sandalyeyi ıskaladım, pardon. 776 00:39:57,730 --> 00:39:58,773 Siktir. 777 00:39:59,232 --> 00:40:00,316 Nereden başlıyorum? 778 00:40:00,775 --> 00:40:02,819 Sana garanti, bu konseri görmezsem 779 00:40:02,902 --> 00:40:04,696 düşüp bayılırım. 780 00:40:04,779 --> 00:40:06,156 Yere diyorum. 781 00:40:06,239 --> 00:40:07,907 Kimse için iyi olmaz. 782 00:40:08,324 --> 00:40:09,742 Gerçekten, şap diye. 783 00:40:09,909 --> 00:40:11,327 Düşer bayılırım. 784 00:40:11,411 --> 00:40:12,912 Dizlerimin bağı çözülür. Bu çılgınlık. 785 00:40:12,996 --> 00:40:15,415 Kendimi yere bırakırım. Kim o? Ben, üzgünüm. 786 00:40:18,501 --> 00:40:19,794 Buradan mı?