1
00:00:14,160 --> 00:00:17,640
Chcieli, by wyglądało na to,
że zabiłem kogoś z zimną krwią.
2
00:00:17,640 --> 00:00:21,360
A tak nie było.
Jestem ofiarą zbrodni z nienawiści.
3
00:00:23,480 --> 00:00:29,520
W USA CO ROKU ODNOTOWUJE SIĘ
PONAD 12 000 PRZESTĘPSTW Z NIENAWIŚCI
4
00:00:30,800 --> 00:00:36,000
RDZENNI AMERYKANIE DWA RAZY CZĘŚCIEJ
DOŚWIADCZAJĄ BRUTALNYCH PRZESTĘPSTW
5
00:00:40,360 --> 00:00:42,680
Wiadomość o jego śmierci mnie załamała.
6
00:00:46,640 --> 00:00:49,200
Był moim indiańskim bratem.
7
00:00:54,760 --> 00:00:58,120
Czułem, jakbym zabił
swojego biologicznego brata.
8
00:01:04,520 --> 00:01:09,320
OTO HISTORIA SKAZANEGO NUMER 3015941
9
00:01:11,360 --> 00:01:13,960
Wszyscy możemy być niebezpieczni.
10
00:01:13,960 --> 00:01:16,440
Ludzie nazywają cię potworem.
11
00:01:17,520 --> 00:01:19,480
Nie twierdzę, że jestem niewinny.
12
00:01:19,960 --> 00:01:22,240
Właśnie zabiłem kogoś z zimną krwią.
13
00:01:22,240 --> 00:01:25,480
WYZNANIA MORDERCÓW
14
00:01:28,280 --> 00:01:33,120
BRUTALNE ROZWIĄZANIE
15
00:01:33,880 --> 00:01:37,480
RANCZO WIĘZIENIA STANOWEGO W MONTANIE
16
00:01:41,960 --> 00:01:46,360
W 2013 ROKU MAKUEEYAPEE WHITFORD
ZOSTAŁ OSKARŻONY O ZABÓJSTWO
17
00:01:46,360 --> 00:01:49,840
PO ŚMIERTELNYM DŹGNIĘCIU
JOHNA PIERRE’A JR.
18
00:01:52,160 --> 00:01:53,680
Urodziłem się w Montanie.
19
00:01:54,200 --> 00:01:56,920
13 listopada 1980 roku.
20
00:01:59,320 --> 00:02:02,600
Do rezerwatu Czarnych Stóp
przywieziono mnie w kartonie,
21
00:02:02,600 --> 00:02:07,160
bo nie było nas stać
na fotelik samochodowy.
22
00:02:08,720 --> 00:02:11,760
Wszyscy myślą, że Ameryka jest bogata.
23
00:02:13,280 --> 00:02:16,560
Ale rezerwaty rdzennych Amerykanów
24
00:02:16,560 --> 00:02:18,480
są krajami trzeciego świata.
25
00:02:25,720 --> 00:02:28,200
Mój dziadek, Biegający Żuraw,
26
00:02:28,200 --> 00:02:31,000
był ostatnim wodzem Czarnych Stóp.
27
00:02:34,840 --> 00:02:37,080
Tata był rdzennym Amerykaninem.
28
00:02:37,960 --> 00:02:40,560
To było częścią mojego dziedzictwa.
29
00:02:42,720 --> 00:02:44,840
Ale ze strony mamy wszyscy są biali.
30
00:02:46,400 --> 00:02:49,000
Moje dzieciństwo
to była jazda bez trzymanki.
31
00:02:52,240 --> 00:02:57,800
RODZICE WHITFORDA ROZSTALI SIĘ,
GDY NIE MIAŁ NAWET ROCZKU
32
00:02:58,920 --> 00:03:01,640
WYCHOWYWAŁA GO MATKA
33
00:03:01,640 --> 00:03:06,320
I WIĘKSZOŚĆ DZIECIŃSTWA
SPĘDZIŁ Z DALA OD REZERWATÓW
34
00:03:08,920 --> 00:03:12,760
Moja matka miała siedmioro dzieci.
Wszyscy mamy różnych ojców.
35
00:03:14,360 --> 00:03:17,240
Przenosiła się z miejsca na miejsce.
36
00:03:19,240 --> 00:03:22,000
Mieszkałem w Montanie, Idaho,
37
00:03:22,000 --> 00:03:27,200
Waszyngtonie, Kalifornii,
Oregonie i na całym północnym zachodzie.
38
00:03:30,440 --> 00:03:34,080
Najmilej wspominam okres,
gdy miałem osiem lat.
39
00:03:34,080 --> 00:03:36,400
Mieszkaliśmy z ojczymem w Idaho.
40
00:03:38,880 --> 00:03:40,400
Miał ranczo.
41
00:03:40,400 --> 00:03:44,920
Naprawialiśmy ogrodzenia,
przeganialiśmy kojoty.
42
00:03:50,400 --> 00:03:55,360
Ale zaczął bić mamę,
więc w końcu od niego odeszła.
43
00:03:58,320 --> 00:04:01,320
A ja postanowiłem
przerwać wieczną tułaczkę z matką
44
00:04:01,320 --> 00:04:03,120
i zamieszkałem u wujków.
45
00:04:04,840 --> 00:04:08,920
WHITFORD JAKO NASTOLATEK
PRZENIÓSŁ SIĘ DO TACOMY W WASZYNGTONIE,
46
00:04:08,920 --> 00:04:11,560
BY ZAMIESZKAĆ Z KREWNYMI ZE STRONY OJCA
47
00:04:13,000 --> 00:04:14,200
Tam się działo.
48
00:04:14,920 --> 00:04:19,000
Wschodnia część Tacomy
była najgorszym sektorem w całym stanie.
49
00:04:19,000 --> 00:04:22,840
Mowa o przemocy gangów
i najwyższym wskaźniku zabójstw.
50
00:04:25,280 --> 00:04:27,640
Byłem częścią przestępczego światka.
51
00:04:29,120 --> 00:04:31,000
Wujowie pracowali na pełen etat
52
00:04:31,000 --> 00:04:34,200
i nie za bardzo
przejmowali się moim losem.
53
00:04:37,320 --> 00:04:39,880
Wstawałem i szlajałem się po domach,
54
00:04:39,880 --> 00:04:43,080
oddając się działaniom przestępczym.
55
00:04:44,680 --> 00:04:49,920
GDY WHITFORD SKOŃCZYŁ 18 LAT,
OTRZYMAŁ POKAŹNĄ SUMĘ OD CZARNYCH STÓP
56
00:04:52,200 --> 00:04:56,720
Na osiemnastkę dostałem kasę.
Kupiłem sobie samochód i inne rzeczy.
57
00:04:57,600 --> 00:04:59,680
Zacząłem wydawać pieniądze.
58
00:04:59,680 --> 00:05:03,920
Na alkohol i narkotyki.
Jednym słowem imprezowałem.
59
00:05:03,920 --> 00:05:06,720
Aż wreszcie wszystko wydałem.
60
00:05:07,240 --> 00:05:10,520
Nie wiedziałem, co robić.
61
00:05:11,800 --> 00:05:13,480
No i obrabowałem hotel.
62
00:05:13,960 --> 00:05:16,120
Co w sumie jest dość zabawne.
63
00:05:17,120 --> 00:05:18,800
Bo nic z niego nie ukradłem.
64
00:05:19,680 --> 00:05:21,160
Prowadziła go staruszka.
65
00:05:21,160 --> 00:05:23,640
I stwierdziłem, że jej nie okradnę.
66
00:05:23,640 --> 00:05:27,160
Z tym że zdążyłem już
tam wejść i wyciągnąć broń.
67
00:05:27,160 --> 00:05:31,200
Wycelowałem w nią,
popatrzyłem na nią i się rozmyśliłem.
68
00:05:32,040 --> 00:05:34,280
WHITFORD UCIEKŁ Z HOTELU,
69
00:05:34,280 --> 00:05:38,560
ALE POLICJA ROZPOCZĘŁA ZA NIM POŚCIG
I W KOŃCU GO ARESZTOWAŁA
70
00:05:43,200 --> 00:05:45,160
Oskarżono mnie o rozbój,
71
00:05:45,160 --> 00:05:49,880
trzy napaści, ucieczkę przed policją
i użycie broni śmiercionośnej.
72
00:05:49,880 --> 00:05:53,160
Oskarżono mnie
o trzy napaści drugiego stopnia,
73
00:05:53,160 --> 00:05:55,920
bo rzekomo spychałem z drogi inne pojazdy.
74
00:06:00,000 --> 00:06:03,200
W GRUDNIU 1998 R.
SKAZANO GO NA DZIESIĘĆ LAT WIĘZIENIA
75
00:06:03,200 --> 00:06:06,200
MIAŁ WTEDY 18 LAT
76
00:06:09,200 --> 00:06:12,760
Tata mi poradził,
bym potraktował więzienie jak uczelnię.
77
00:06:12,760 --> 00:06:14,160
I to właśnie zrobiłem.
78
00:06:14,160 --> 00:06:15,920
Uczyłem się jak głupi.
79
00:06:15,920 --> 00:06:18,720
W tym czasie
nie miałem żadnego świadectwa,
80
00:06:18,720 --> 00:06:21,320
bo w siódmej klasie rzuciłem szkołę.
81
00:06:22,360 --> 00:06:24,880
Ale pochłaniałem książkę za książką.
82
00:06:24,880 --> 00:06:26,800
I zacząłem bardzo dobrze pisać.
83
00:06:27,960 --> 00:06:33,120
PO SZEŚCIU MIESIĄCACH W WIĘZIENIU
WHITFORD ZDAŁ EGZAMIN MATURALNY
84
00:06:33,120 --> 00:06:36,320
DOŁĄCZYŁ RÓWNIEŻ
DO GRUPY RDZENNYCH AMERYKANÓW,
85
00:06:36,320 --> 00:06:38,880
NAWIĄZUJĄC KONTAKT ZE SWOJĄ KULTURĄ
86
00:06:40,760 --> 00:06:43,880
Gdy trafiłem do kicia,
byłem tam najmłodszy.
87
00:06:44,720 --> 00:06:47,640
Bracia to zauważyli i zaczęli nauczać mnie
88
00:06:47,640 --> 00:06:49,800
naszego tradycyjnego stylu życia.
89
00:06:51,680 --> 00:06:53,800
To byli Indianie Wszystkich Plemion.
90
00:06:54,840 --> 00:06:56,640
Dumni ze swojego dziedzictwa.
91
00:06:57,720 --> 00:07:02,040
Już na samym początku
wyznaczyli mnie do trzymania bębna.
92
00:07:05,440 --> 00:07:07,320
Bo to jak bicie serca ludzi.
93
00:07:11,280 --> 00:07:12,760
I odnalazłem siebie.
94
00:07:19,080 --> 00:07:21,120
PO ODBYCIU KARY DZIESIĘCIU LAT
95
00:07:21,120 --> 00:07:25,200
WHITFORD W WIEKU 28 LAT
ZOSTAŁ WYPUSZCZONY Z WIĘZIENIA
96
00:07:30,960 --> 00:07:35,640
OSIEDLIŁ SIĘ W REZERWACIE
CZARNYCH STÓP W MONTANIE
97
00:07:37,400 --> 00:07:38,640
Od tego momentu
98
00:07:38,640 --> 00:07:41,600
zaczęło mi się bardzo dobrze powodzić.
99
00:07:44,120 --> 00:07:49,400
Po dwóch miesiącach na wolności
poznałem przyszłą matkę mojego dziecka.
100
00:07:51,800 --> 00:07:55,000
Miesiąc później była w ciąży z moim synem.
101
00:07:56,640 --> 00:08:01,160
Dziesięć miesięcy po narodzinach syna
urodziła nam się córeczka.
102
00:08:03,800 --> 00:08:04,880
Uwielbiałem to.
103
00:08:05,440 --> 00:08:07,720
Dzieci były moją dumą i radością.
104
00:08:08,960 --> 00:08:10,880
Uczęszczałem do college’u.
105
00:08:10,880 --> 00:08:14,000
I naprawdę dobrze mi szło.
Miałem same piątki.
106
00:08:14,000 --> 00:08:17,720
Trafiłem na listę najlepszych studentów.
107
00:08:17,720 --> 00:08:22,040
Chciałem zrobić doktorat
z prawa rdzennych Amerykanów,
108
00:08:22,040 --> 00:08:25,720
{\an8}a konkretnie z prawa
obejmującego traktaty i kasyna.
109
00:08:27,520 --> 00:08:32,440
WHITFORD CHCIAŁ WALCZYĆ W OBRONIE PRAW
RDZENNYCH AMERYKANÓW WSZYSTKICH PLEMION
110
00:08:35,480 --> 00:08:37,920
{\an8}Żyję zgodnie z tradycjami Czarnych Stóp.
111
00:08:39,560 --> 00:08:42,600
Ale wierzę też w jedność naszych ludzi.
112
00:08:43,200 --> 00:08:45,120
Znam pieśni różnych plemion.
113
00:08:45,600 --> 00:08:46,880
Śpiewam je wszystkie.
114
00:08:48,080 --> 00:08:53,640
Podczas gdy niektórzy
są wrogo nastawieni do innych plemion.
115
00:08:54,280 --> 00:08:57,680
Powinniśmy się jednoczyć, nie dzielić.
116
00:08:58,280 --> 00:09:03,240
A lojalność wobec własnego plemienia
odegrała w tym zabójstwie dużą rolę.
117
00:09:05,920 --> 00:09:09,720
WHITFORD MIAŁ BLISKIEGO PRZYJACIELA
Z REZERWATU CZARNYCH STÓP,
118
00:09:09,720 --> 00:09:12,960
KTÓREGO ŻONĄ
BYŁA KOBIETA Z PLEMIENIA SALISZÓW
119
00:09:14,640 --> 00:09:16,760
Mój przyjaciel Adrian After Buffalo
120
00:09:17,360 --> 00:09:19,600
miał wcześniej jakieś zgrzyty z żoną
121
00:09:20,360 --> 00:09:22,480
i chciał do niej wrócić.
122
00:09:23,400 --> 00:09:25,960
Przebywała w Polson w Montanie.
123
00:09:28,160 --> 00:09:31,480
Szukał podwózki,
więc zaproponowałem, że go zawiozę,
124
00:09:31,480 --> 00:09:33,840
by mógł odnaleźć żonę i dzieci.
125
00:09:36,320 --> 00:09:38,520
Udaliśmy się tam.
126
00:09:46,200 --> 00:09:49,680
POLSON ZNAJDUJE SIĘ
W REZERWACIE INDIAN PŁASKOGŁOWYCH,
127
00:09:49,680 --> 00:09:52,760
ZAMIESZKIWANYM
PRZEZ PLEMIONA SALISZÓW I KUTENAJÓW
128
00:09:56,920 --> 00:09:58,360
Wynajęliśmy hotel.
129
00:10:00,920 --> 00:10:02,760
Kupiłem 30 budweiserów.
130
00:10:04,960 --> 00:10:07,960
Kazałem mu prowadzić,
bym mógł się trochę odprężyć.
131
00:10:08,720 --> 00:10:09,920
Tak też zrobiliśmy.
132
00:10:10,600 --> 00:10:14,880
Zaczęliśmy jeździć po okolicy,
z jednego miejsca w drugie.
133
00:10:16,040 --> 00:10:17,560
Byliśmy w kilku barach.
134
00:10:18,680 --> 00:10:19,680
OTWARTE
135
00:10:19,680 --> 00:10:21,320
Tuż przed zamknięciem baru
136
00:10:22,000 --> 00:10:24,080
ktoś zaprosił nas na domówkę.
137
00:10:34,200 --> 00:10:36,480
Gdy tam dotarliśmy, zaproponowałem,
138
00:10:36,480 --> 00:10:40,480
byśmy otworzyli bagażnik i słuchali muzy.
139
00:10:45,840 --> 00:10:47,120
Czułem się dobrze.
140
00:10:49,280 --> 00:10:53,400
Ale impreza rozkręcała się
bardziej w środku niż na zewnątrz.
141
00:10:53,400 --> 00:10:57,600
Postanowiłem więc zajrzeć do środka.
142
00:11:00,960 --> 00:11:06,720
Gdy wszedłem, chciałem zażartować,
by przełamać pierwsze lody.
143
00:11:06,720 --> 00:11:09,280
Rzuciłem: „Hejka! A gdzie Czarne Stopy?”.
144
00:11:09,280 --> 00:11:10,800
I zrobiłem tak.
145
00:11:10,800 --> 00:11:13,480
Bo to był rezerwat Indian Płaskogłowych.
146
00:11:13,480 --> 00:11:15,640
A nie Czarnych Stóp.
147
00:11:17,320 --> 00:11:20,200
Tym śmiesznym żarcikiem
148
00:11:20,200 --> 00:11:22,200
chciałem przedstawić się grupie.
149
00:11:23,000 --> 00:11:26,120
Jakiś dzieciak stojący obok
150
00:11:27,800 --> 00:11:30,080
spojrzał na mnie i powiedział:
151
00:11:30,080 --> 00:11:32,280
„Niech mnie, skurwiele...
152
00:11:33,280 --> 00:11:36,560
którzy tak pierdolą, dostają wjeb”.
153
00:11:39,120 --> 00:11:43,360
Plemiona Saliszów i Kutenajów
miały problem z Czarnymi Stopami.
154
00:11:44,600 --> 00:11:49,040
Rywalizacja między nimi sięgała XIX wieku.
155
00:11:49,840 --> 00:11:52,160
Ale nic o tym nie wiedziałem.
156
00:11:52,640 --> 00:11:56,600
Byłem nieświadomy
zatargów między naszymi plemionami.
157
00:11:56,600 --> 00:11:59,240
Odruchowo pomyślałem: „Hola!”.
158
00:11:59,240 --> 00:12:03,240
Znajdowałem się
w obcym domu obok grupy ludzi,
159
00:12:04,080 --> 00:12:07,080
których nie znałem,
a oni chcieli na mnie napaść?
160
00:12:07,080 --> 00:12:08,760
Nie powiedziałem nawet nic,
161
00:12:10,160 --> 00:12:11,560
co można by uznać
162
00:12:12,720 --> 00:12:14,600
za choć trochę obraźliwe.
163
00:12:16,200 --> 00:12:19,280
W pudle nauczyłem się,
że nie można okazywać strachu.
164
00:12:19,840 --> 00:12:24,800
Wiedziałem, że jak tylko okażę strach,
ci ludzie się na mnie rzucą.
165
00:12:24,800 --> 00:12:29,440
Miałem przy sobie nóż,
bo tym zwykle bronimy się w rezerwatach.
166
00:12:30,040 --> 00:12:32,680
Wyciągnąłem go i oświadczyłem,
167
00:12:32,680 --> 00:12:36,840
że jeśli ktokolwiek
spróbuje mnie zaatakować, będę się bronił.
168
00:12:39,240 --> 00:12:41,880
Jakiś koleś odwrócił się i powiedział:
169
00:12:41,880 --> 00:12:44,360
„Wszyscy mamy tu noże”.
170
00:12:46,760 --> 00:12:47,960
I wyciągnął swój.
171
00:12:47,960 --> 00:12:50,760
Jego nóż wyglądał tak. Miał samo ostrze.
172
00:12:52,760 --> 00:12:54,320
Powiedziałem wtedy:
173
00:12:56,360 --> 00:12:59,760
„Dobra. Wszyscy mamy noże. Uspokójmy się”.
174
00:13:01,320 --> 00:13:03,160
Odwróciłem się i wyszedłem.
175
00:13:04,920 --> 00:13:07,160
Odetchnąłem, bo byłem już na zewnątrz.
176
00:13:08,120 --> 00:13:09,240
Poczułem ulgę.
177
00:13:10,480 --> 00:13:11,600
Nic mi nie groziło.
178
00:13:17,800 --> 00:13:21,200
Jeden z nich, John Pierre Jr.,
wyłonił się nagle z cienia
179
00:13:21,200 --> 00:13:24,120
i szedł w moim kierunku,
jakby chciał się bić.
180
00:13:25,480 --> 00:13:30,080
Powiedział: „Czarne Stopy
to wrogowie Saliszów i Kutenajów”.
181
00:13:31,840 --> 00:13:36,640
Odparowałem: „Dla mnie liczy się tylko
duma z bycia rdzennym Amerykaninem”.
182
00:13:37,320 --> 00:13:38,880
Spojrzał na mnie.
183
00:13:40,120 --> 00:13:42,760
Zacząłem iść w stronę samochodu.
184
00:13:43,880 --> 00:13:46,240
A potem ci wszyscy ludzie wyszli...
185
00:13:49,880 --> 00:13:51,120
i mnie otoczyli.
186
00:13:53,960 --> 00:13:56,320
John Pierre Jr. na mnie ruszył.
187
00:13:57,920 --> 00:13:59,560
Wtedy zaatakowałem
188
00:14:00,840 --> 00:14:02,040
i go dźgnąłem.
189
00:14:07,080 --> 00:14:09,920
PO TYM, JAK WHITFORD
DŹGNĄŁ JOHNA PIERRE’A JR.,
190
00:14:09,920 --> 00:14:12,680
WSIADŁ Z PRZYJACIELEM DO AUTA I ODJECHAŁ
191
00:14:14,920 --> 00:14:17,760
To była samoobrona
przed zbrodnią z nienawiści.
192
00:14:19,240 --> 00:14:21,840
Dźgnąłem go tylko raz. To wszystko.
193
00:14:25,440 --> 00:14:27,360
Wiedziałem, że mają noże.
194
00:14:28,880 --> 00:14:30,840
Czułem, że się na mnie rzucą.
195
00:14:33,040 --> 00:14:36,320
Czemu się do mnie przyczepili?
Bo byłem z Czarnych Stóp.
196
00:14:36,320 --> 00:14:37,880
To zbrodnia z nienawiści.
197
00:14:39,440 --> 00:14:40,920
I tyle na ten temat.
198
00:14:52,040 --> 00:14:56,680
ZALEDWIE KILKA MINUT PO UCIECZCE WHITFORDA
NA MIEJSCE PRZYJECHAŁA POLICJA
199
00:14:57,960 --> 00:15:01,880
{\an8}POLSON W STANIE MONTANA
200
00:15:04,800 --> 00:15:06,240
Byłem na patrolu.
201
00:15:09,520 --> 00:15:13,080
{\an8}Razem z innym funkcjonariuszem
zostaliśmy wysłani pod adres,
202
00:15:13,080 --> 00:15:16,920
{\an8}w którym odbywała się
impreza zakłócająca spokój.
203
00:15:17,840 --> 00:15:19,640
Miałem ich trochę uciszyć.
204
00:15:21,520 --> 00:15:26,040
Znajdowaliśmy się
może trzy przecznice od adresu,
205
00:15:26,560 --> 00:15:30,160
gdy poinformowano nas,
że dźgnięto tam kogoś nożem.
206
00:15:32,960 --> 00:15:36,720
SZERYF
HRABSTWO LAKE
207
00:15:36,720 --> 00:15:38,120
To jest to miejsce.
208
00:15:39,200 --> 00:15:43,800
Młodzi mężczyźni i kobiety
uciekali z miejsca zbrodni przez podjazd,
209
00:15:43,800 --> 00:15:46,240
biegając wokół naszych aut.
210
00:15:51,080 --> 00:15:55,160
Gdy się zbliżyłem,
dojrzałem grupkę ludzi przy mężczyźnie,
211
00:15:55,160 --> 00:15:57,480
który siedział na ziemi w tym miejscu.
212
00:15:59,920 --> 00:16:01,320
To był John Pierre.
213
00:16:03,080 --> 00:16:05,800
Znałem go od dawna. Jego rodzinę również.
214
00:16:06,480 --> 00:16:10,680
Próbowałem z nim rozmawiać,
215
00:16:10,680 --> 00:16:13,600
ale nie odpowiadał.
216
00:16:15,200 --> 00:16:18,080
Powiedziałbym,
że znajdował się w stanie szoku.
217
00:16:18,720 --> 00:16:24,680
Niewielka ilość krwi,
jaka wypływała spod jego koszuli,
218
00:16:24,680 --> 00:16:29,720
wskazywała na poważny krwotok wewnętrzny.
219
00:16:30,560 --> 00:16:35,320
Rozmawiałem z nim,
aż w końcu stracił przytomność.
220
00:16:35,320 --> 00:16:39,040
Położyliśmy go, sprawdziliśmy puls,
221
00:16:39,040 --> 00:16:41,080
a potem rozpoczęliśmy reanimację.
222
00:16:46,880 --> 00:16:51,960
JOHN PIERRE JR.
MIAŁ USZKODZONĄ AORTĘ I TĘTNICĘ PŁUCNĄ
223
00:16:51,960 --> 00:16:54,600
ZMARŁ W CIĄGU KILKU MINUT
224
00:16:56,040 --> 00:17:01,080
MIAŁ 26 LAT
225
00:17:09,360 --> 00:17:14,960
Widzimy na co dzień wiele złych rzeczy,
ale to zawsze dla nas trudne,
226
00:17:14,960 --> 00:17:19,120
gdy członek społeczności
umiera w tak bezsensowny sposób.
227
00:17:31,640 --> 00:17:35,800
ŚWIADKOWIE DOSTARCZYLI POLICJI
INFORMACJI NA TEMAT SAMOCHODU WHITFORDA
228
00:17:40,680 --> 00:17:44,920
NAMIERZONO GO KILKA GODZIN PÓŹNIEJ
PRZY MIEJSCOWYM MOTELU
229
00:17:46,000 --> 00:17:48,080
Otoczyliśmy motel.
230
00:17:54,480 --> 00:17:59,680
Zapukaliśmy do drzwi
i otworzył nam pan Whitford.
231
00:18:02,800 --> 00:18:04,520
W pokoju panował nieład.
232
00:18:04,520 --> 00:18:07,440
Na podłodze walały się śmieci i koce.
233
00:18:08,120 --> 00:18:11,560
Na początku zaprzeczył,
że w ogóle był na tej imprezie.
234
00:18:13,280 --> 00:18:19,960
Potem przyznał, że tam był, ale twierdził,
że nie brał udziału w kłótni.
235
00:18:23,360 --> 00:18:27,520
Gdy podczas rozmowy z nami
ktoś zmienia wersję wydarzeń,
236
00:18:27,520 --> 00:18:29,040
co próbuje ukryć?
237
00:18:29,040 --> 00:18:31,840
Niewinny człowiek nie ma nic do ukrycia.
238
00:18:34,680 --> 00:18:38,760
Ale niektórzy tak postępują,
by uniknąć kłopotów.
239
00:18:50,360 --> 00:18:54,520
Policja przyszła do mojego pokoju
i próbowałem wcisnąć im kit.
240
00:18:54,520 --> 00:18:59,120
Przyznam bez bicia,
że bałem się cokolwiek powiedzieć.
241
00:19:00,000 --> 00:19:01,800
Tak mnie wychowano.
242
00:19:02,320 --> 00:19:04,800
Wpajano mi, by nie rozmawiać z glinami.
243
00:19:05,480 --> 00:19:08,720
Nie ufamy im za grosz.
244
00:19:08,720 --> 00:19:13,720
Mój wujek David został zastrzelony
przez policję w Tacomie.
245
00:19:14,920 --> 00:19:16,760
Więc ani trochę im nie ufamy.
246
00:19:21,920 --> 00:19:24,920
Tylko dlatego, że w innym miejscu
247
00:19:24,920 --> 00:19:27,960
ktoś został źle potraktowany
przez organy ścigania,
248
00:19:29,320 --> 00:19:33,360
nie oznacza, że my też
źle wykonamy swoje zadania.
249
00:19:33,840 --> 00:19:36,120
Myślę, że taką miał motywację.
250
00:19:36,120 --> 00:19:41,720
Kłamał, by uniknąć
konsekwencji za swoje czyny tej nocy.
251
00:19:45,080 --> 00:19:47,640
Nie wydaje mi się,
by miał wyrzuty sumienia.
252
00:19:48,800 --> 00:19:51,520
Był po prostu niezadowolony, że go złapano
253
00:19:51,520 --> 00:19:56,320
i nie chciał być pociągnięty
do odpowiedzialności za swój czyn.
254
00:20:06,120 --> 00:20:11,000
W GRUDNIU 2014 ROKU ODBYŁ SIĘ
PROCES WHITFORDA ZA ZABÓJSTWO
255
00:20:12,400 --> 00:20:17,400
{\an8}MISSOULA W STANIE MONTANA
256
00:20:20,520 --> 00:20:27,520
Prokuratura próbowała zrobić z niego
jedynego napastnika tego wieczoru.
257
00:20:29,840 --> 00:20:32,720
Ale ich wersja nie trzymała się kupy.
258
00:20:34,520 --> 00:20:36,840
Bez względu na to,
czy było to uzasadnione,
259
00:20:36,840 --> 00:20:40,160
do każdej kłótni czy bójki
260
00:20:40,160 --> 00:20:42,560
{\an8}potrzeba dwóch osób.
261
00:20:42,560 --> 00:20:45,120
{\an8}Musiała mieć miejsce jakaś interakcja.
262
00:20:46,760 --> 00:20:51,000
Uznałam więc wersję Maka za wiarygodną.
263
00:20:54,840 --> 00:20:58,600
Nazywam się Jennifer Streano.
Byłam adwokatką pana Whitforda.
264
00:21:03,360 --> 00:21:06,960
22 GRUDNIA 2014 ROKU
WHITFORDA UZNANO ZA WINNEGO MORDERSTWA
265
00:21:06,960 --> 00:21:09,520
OTRZYMAŁ KARĘ 60 LAT POZBAWIENIA WOLNOŚCI
266
00:21:10,880 --> 00:21:13,840
Po ćwierci wyroku
przysługuje zwolnienie warunkowe.
267
00:21:13,840 --> 00:21:15,840
Otrzymał karę 60 lat więzienia,
268
00:21:15,840 --> 00:21:19,080
więc po 15 latach
mógłby starać się o zwolnienie.
269
00:21:19,840 --> 00:21:22,840
Sędzia uznał jednak,
że może to zrobić po 25 latach,
270
00:21:22,840 --> 00:21:26,320
co równałoby się
karze stu lat pozbawienia wolności.
271
00:21:27,360 --> 00:21:29,360
To brutalne rozwiązanie.
272
00:21:31,400 --> 00:21:37,600
Stracił dosłownie wszystko,
co próbował odzyskać w dorosłym życiu.
273
00:21:39,640 --> 00:21:43,000
W wyniku decyzji
podjętej w ciągu paru sekund.
274
00:21:43,480 --> 00:21:45,240
To bardzo przykre.
275
00:22:02,680 --> 00:22:06,280
W świetle prawa Mak popełnił zabójstwo.
276
00:22:06,880 --> 00:22:08,920
Nie ma co do tego wątpliwości.
277
00:22:10,000 --> 00:22:12,880
Na pewno żałuje swojej decyzji.
278
00:22:12,880 --> 00:22:16,520
Ktoś stracił życie
i to jest największa tragedia.
279
00:22:19,960 --> 00:22:24,040
Ale z prawnego punktu widzenia
popełnienie zabójstwa jest uzasadnione,
280
00:22:24,040 --> 00:22:25,840
gdy boimy się o własne życie.
281
00:22:26,640 --> 00:22:30,240
Więc tak naprawdę
wszystko sprowadza się do tego.
282
00:22:30,720 --> 00:22:36,440
Czy Mak podjął tę szybką decyzję,
bo bał się o własne życie?
283
00:22:37,360 --> 00:22:40,880
Czy może dlatego,
że był wściekły lub defensywny?
284
00:22:40,880 --> 00:22:44,200
A może po prostu przesadnie zareagował?
285
00:22:52,160 --> 00:22:55,200
To całkowicie zrozumiałe, że działał
286
00:22:55,200 --> 00:22:58,320
pod wpływem impulsu
w takich okolicznościach.
287
00:22:59,880 --> 00:23:03,400
Miał dość trudne dzieciństwo
288
00:23:04,160 --> 00:23:06,560
i trauma, jaką przeżył,
289
00:23:06,560 --> 00:23:09,280
bez wątpienia wpłynęła na jego zachowanie.
290
00:23:17,640 --> 00:23:23,680
{\an8}OGDEN W STANIE UTAH
291
00:23:29,040 --> 00:23:31,480
Czasem przemoc jest tak szokująca,
292
00:23:31,480 --> 00:23:36,520
że przyćmiewa wszystkie dobre rzeczy.
293
00:23:41,120 --> 00:23:44,000
Gdy Mak wyszedł
z więzienia w Waszyngtonie,
294
00:23:44,960 --> 00:23:47,720
był po prostu niesamowity.
295
00:23:52,120 --> 00:23:56,760
{\an8}Z całych sił próbował się ustatkować
296
00:23:56,760 --> 00:24:01,920
{\an8}i angażował się w obronę
praw rdzennych Amerykanów.
297
00:24:01,920 --> 00:24:04,400
Bardzo mu na tym zależało.
298
00:24:04,400 --> 00:24:05,800
To była wielka sprawa.
299
00:24:10,000 --> 00:24:12,760
To tragiczne, że mu się nie udało.
300
00:24:13,640 --> 00:24:17,200
Myślę jednak, że Mak zareagował
301
00:24:17,200 --> 00:24:20,360
w jedyny sposób, jaki był mu znany.
302
00:24:23,280 --> 00:24:26,640
Mam na imię Amie
i jestem siostrą Makueeyapee.
303
00:24:31,000 --> 00:24:36,320
Tata Maka był z plemienia Czarnych Stóp,
mój z plemienia Czirokezów.
304
00:24:37,960 --> 00:24:39,520
Ale mamy wspólną matkę.
305
00:24:41,600 --> 00:24:47,000
Dorastała w bardzo złym środowisku.
306
00:24:51,440 --> 00:24:54,240
Pierwsze dziecko urodziła w wieku 12 lat.
307
00:24:54,240 --> 00:24:56,240
Gdy urodziła mnie, miała 16 lat.
308
00:24:59,640 --> 00:25:01,360
MATKA AMIE I MAKUEEYAPEE
309
00:25:01,360 --> 00:25:05,760
MUSIAŁA ODDAĆ AMIE DO ADOPCJI,
GDY DZIEWCZYNKA MIAŁA DWA LATKA
310
00:25:06,200 --> 00:25:08,160
POŁUDNIOWE OGDEN
311
00:25:08,160 --> 00:25:12,440
W tamtym czasie państwo
mogło po prostu odebrać komuś dzieci,
312
00:25:12,440 --> 00:25:14,560
i było to całkowicie legalne.
313
00:25:17,960 --> 00:25:21,640
Adopcja złamała naszą matkę psychicznie
314
00:25:22,600 --> 00:25:25,880
i chyba nigdy się z tego nie otrząsnęła.
315
00:25:25,880 --> 00:25:29,960
Pozostała w niej pustka,
której nic nie było w stanie wypełnić.
316
00:25:30,720 --> 00:25:34,080
Nic nigdy nie było stabilne czy normalne.
317
00:25:35,560 --> 00:25:40,000
Dokonywała fatalnych wyborów,
jeśli chodzi o mężczyzn.
318
00:25:40,560 --> 00:25:43,000
W grę wchodziły alkohol i narkotyki,
319
00:25:43,600 --> 00:25:47,400
znęcanie się fizyczne i psychiczne.
320
00:25:51,120 --> 00:25:52,480
Mak z tym dorastał.
321
00:26:05,640 --> 00:26:09,080
Pierwszy raz doświadczyłem przemocy,
gdy miałem trzy latka.
322
00:26:09,840 --> 00:26:12,440
Naprzeciwko nas mieszkało dwoje dzieci.
323
00:26:13,480 --> 00:26:15,920
Zawsze bawiliśmy się w błotnych kałużach.
324
00:26:22,960 --> 00:26:24,160
To trudne.
325
00:26:25,400 --> 00:26:26,840
Ciężko mi o tym mówić.
326
00:26:32,000 --> 00:26:36,560
Doszło do utarczki z naszym sąsiadem,
327
00:26:36,560 --> 00:26:40,280
który miał chyba romans
z moją matką, o czym nie wiedziałem.
328
00:26:41,840 --> 00:26:45,440
Zabrała do niego mnie i siostrę,
po czym wybuchła kłótnia.
329
00:26:47,640 --> 00:26:52,320
Zakończyła się tym,
że facet pięć razy strzelił żonie w klatkę
330
00:26:52,320 --> 00:26:54,720
z magnum kaliber .357.
331
00:26:57,080 --> 00:26:59,600
Kobieta umarła w ramionach mojej mamy.
332
00:27:00,920 --> 00:27:04,080
Gdy policja w końcu dorwała sąsiada,
333
00:27:04,080 --> 00:27:08,080
strzelił do swoich dzieci w brzuch,
śmiertelnie je raniąc,
334
00:27:08,760 --> 00:27:10,480
a sobie strzelił w głowę.
335
00:27:10,480 --> 00:27:12,080
Zastrzelił się.
336
00:27:12,840 --> 00:27:14,280
I...
337
00:27:14,280 --> 00:27:18,800
Złapałem moją siostrę,
zasłoniłem ją i trzymałem...
338
00:27:20,880 --> 00:27:23,160
Było wiele podobnych aktów przemocy.
339
00:27:23,160 --> 00:27:25,240
Tak zaczęło się moje życie.
340
00:27:27,520 --> 00:27:29,960
To bardzo bolesne wspomnienie.
341
00:27:38,520 --> 00:27:43,160
Współczuję Makowi, że jako dziecko
musiał przez to przechodzić,
342
00:27:44,240 --> 00:27:46,040
bo to było naprawdę paskudne.
343
00:27:48,800 --> 00:27:53,880
Od najmłodszych lat
mierzył się z rzeczywistością,
344
00:27:53,880 --> 00:27:56,720
w której ludzie się zabijali.
345
00:27:56,720 --> 00:28:01,600
To lekcja życia,
której chyba nigdy nie zapomniał.
346
00:28:02,240 --> 00:28:05,840
I z pewnością tłumaczy,
347
00:28:05,840 --> 00:28:09,600
dlaczego zareagował tak gwałtownie
348
00:28:09,600 --> 00:28:13,640
w sytuacji, w której czuł się zagrożony.
349
00:28:15,760 --> 00:28:17,760
Gdy ktoś próbuje cię skrzywdzić,
350
00:28:17,760 --> 00:28:22,520
uruchamiają ci się
mechanizmy obronne z dzieciństwa.
351
00:28:27,160 --> 00:28:30,520
Rodzina ofiary ma prawo być zła na Maka.
352
00:28:31,400 --> 00:28:33,520
John Pierre nie powinien był umrzeć.
353
00:28:35,920 --> 00:28:38,880
Ale nie sądzę, by brat chciał go zabić.
354
00:28:39,680 --> 00:28:42,920
Tylko próbował uciec, zanim sam oberwie.
355
00:28:51,120 --> 00:28:56,520
{\an8}REZERWAT PŁASKOGŁOWYCH
PABLO W STANIE MONTANA
356
00:28:56,520 --> 00:28:59,040
{\an8}W ten sposób.
357
00:29:00,160 --> 00:29:02,360
- I co? Tak. Wrzuć go tam.
- Jest!
358
00:29:02,360 --> 00:29:05,600
Dobra robota.
A teraz go pochowaj. Gotowy? Do dzieła.
359
00:29:06,240 --> 00:29:11,400
RODZINA JOHNA PIERRE’A JR.
ODMÓWIŁA UDZIAŁU W TYM FILMIE
360
00:29:11,400 --> 00:29:12,960
Bardzo stylowo.
361
00:29:13,720 --> 00:29:14,640
Tak.
362
00:29:16,080 --> 00:29:19,440
MAGNUS HARLOW
BYŁ PRZYJACIELEM JOHNA PIERRE’A JR.
363
00:29:19,440 --> 00:29:25,400
BYŁ RÓWNIEŻ NA IMPREZIE,
NA KTÓREJ JOHN PIERRE ZGINĄŁ
364
00:29:28,120 --> 00:29:31,600
Dotarłem na imprezę
około trzeciej nad ranem.
365
00:29:33,760 --> 00:29:36,160
Ludzie imprezowali na zewnątrz.
366
00:29:36,160 --> 00:29:38,440
Wszyscy się śmiali.
367
00:29:40,360 --> 00:29:42,240
Gdy wszedłem do środka,
368
00:29:42,240 --> 00:29:44,000
wpadłem na Whitforda.
369
00:29:44,680 --> 00:29:47,160
MAGNUS NIE ZNAŁ WHITFORDA
370
00:29:47,160 --> 00:29:50,280
ALE ZAMIENILI ZE SOBĄ KILKA SŁÓW
371
00:29:51,560 --> 00:29:54,800
Whitford wydawał się trochę spięty.
372
00:29:58,440 --> 00:30:00,760
Rezerwat Czarnych Stóp i nasz rezerwat
373
00:30:01,640 --> 00:30:05,200
{\an8}to dwa zupełnie różne...
374
00:30:06,920 --> 00:30:08,520
światy.
375
00:30:09,560 --> 00:30:13,920
Czy między naszymi plemionami
nadal jest nieufność?
376
00:30:16,880 --> 00:30:17,840
Tak.
377
00:30:19,920 --> 00:30:24,320
Zaczęliśmy rozmawiać,
a on zapytał, czy znam tych ludzi.
378
00:30:25,000 --> 00:30:28,240
Odpowiedziałem, że znam wszystkich.
379
00:30:30,160 --> 00:30:35,640
Nagle, zupełnie niespodziewanie,
przerwał naszą rozmowę
380
00:30:37,000 --> 00:30:40,640
i zaczął mi się zwierzać,
381
00:30:40,640 --> 00:30:42,520
że czuje się zagrożony.
382
00:30:46,480 --> 00:30:47,560
To było jakby...
383
00:30:48,280 --> 00:30:49,680
nagle się przełączył.
384
00:30:51,360 --> 00:30:53,000
Powiedział, że...
385
00:30:53,000 --> 00:30:56,920
Wyciągnął z kieszeni nóż kuchenny,
386
00:30:56,920 --> 00:31:01,360
którego uchwyt oklejony był białą taśmą.
387
00:31:02,000 --> 00:31:05,720
A potem stwierdził,
że ten nóż jest na każdego,
388
00:31:05,720 --> 00:31:08,160
kto zacznie gadać jakieś głupoty.
389
00:31:08,880 --> 00:31:11,840
Kazałem mu go schować.
390
00:31:11,840 --> 00:31:14,760
Bo to była moja rodzina i przyjaciele.
391
00:31:15,520 --> 00:31:17,800
Powiedziałem mu, że wszyscy są spoko.
392
00:31:19,160 --> 00:31:21,760
Bóg wie, co się działo w jego głowie.
393
00:31:22,760 --> 00:31:24,840
Chyba widział w życiu niejedno.
394
00:31:28,040 --> 00:31:32,440
NIEDŁUGO POTEM
MAGNUS I WHITFORD WYSZLI NA ZEWNĄTRZ
395
00:31:33,520 --> 00:31:36,960
DOŁĄCZYLI DO GRUPY,
W KTÓREJ STAŁ PRZYJACIEL WHITFORDA
396
00:31:36,960 --> 00:31:39,640
ADRIAN AFTER BUFFALO I JOHN PIERRE JR.
397
00:31:41,640 --> 00:31:43,880
Zaczęliśmy rozmawiać.
398
00:31:44,720 --> 00:31:48,560
Gdy nagle Whitford albo Adrian
użył słowa „Piikani”.
399
00:31:49,640 --> 00:31:54,040
John wyglądał,
jakby ktoś walnął go w twarz.
400
00:31:58,480 --> 00:32:00,920
W języku Czarnych Stóp to oznacza „brat”.
401
00:32:01,520 --> 00:32:04,320
John zapytał więc,
402
00:32:05,160 --> 00:32:06,880
czy są Czarnymi Stopami.
403
00:32:07,480 --> 00:32:11,320
Whitford potaknął,
a John oświadczył, że jest Kutenajem.
404
00:32:11,320 --> 00:32:16,120
Kutenajowie i Czarne Stopy
od setek lat są śmiertelnymi wrogami.
405
00:32:17,440 --> 00:32:22,640
John próbował chyba
podkreślić swoją dominację.
406
00:32:23,320 --> 00:32:26,120
W sensie: „To mój rezerwat.
407
00:32:27,040 --> 00:32:29,760
Jeśli masz jakiś problem, rozwiążemy to”.
408
00:32:31,040 --> 00:32:34,360
Bójki się zdarzają.
Bywa, że ktoś zostanie pobity.
409
00:32:34,360 --> 00:32:39,360
Nie chciałem, by sytuacja eskalowała.
410
00:32:41,320 --> 00:32:43,520
Próbowałem ją załagodzić.
411
00:32:43,520 --> 00:32:47,640
Powiedziałem: „To było setki lat temu.
Teraz mamy inne czasy”.
412
00:32:48,440 --> 00:32:53,920
MYŚLĄC, ŻE KONFLIKT ZOSTAŁ ZAŻEGNANY,
MAGNUS WSZEDŁ Z POWROTEM DO DOMU
413
00:32:55,960 --> 00:32:58,880
Byłem w środku przez półtorej minuty,
414
00:32:59,840 --> 00:33:00,920
może dwie.
415
00:33:01,960 --> 00:33:06,080
Gdy kolega wpadł do domu
i powiedział, że dźgnęli Johna.
416
00:33:06,080 --> 00:33:09,160
„Dźgnęli Johna! Chodźcie!”.
417
00:33:10,080 --> 00:33:12,600
Wybiegłem na zewnątrz.
418
00:33:14,600 --> 00:33:16,280
John leżał na ziemi.
419
00:33:17,120 --> 00:33:19,680
Na nic nie reagował.
420
00:33:19,680 --> 00:33:22,520
Wciąż oddychał i...
421
00:33:28,120 --> 00:33:30,080
Nic nie mogliśmy na to poradzić.
422
00:33:42,120 --> 00:33:44,240
John lubił się bić.
423
00:33:44,720 --> 00:33:49,440
Może chciał się z nim trochę poboksować.
424
00:33:51,200 --> 00:33:54,480
Ale nie zasłużył na śmierć.
425
00:33:57,400 --> 00:33:59,080
John był mężem i ojcem.
426
00:34:00,640 --> 00:34:02,800
Troszczył się o swoich dwóch synów.
427
00:34:04,480 --> 00:34:06,400
Byli jego oczkiem w głowie.
428
00:34:07,400 --> 00:34:11,880
Powinien tu teraz być.
Powinien być z rodziną i bliskimi.
429
00:34:13,120 --> 00:34:14,200
A nie może.
430
00:34:18,120 --> 00:34:19,960
Whitford miał paranoję.
431
00:34:22,240 --> 00:34:26,680
Rozmawiałem z nim przez 15 minut
i odebrał przyjaciela wielu ludzi,
432
00:34:26,680 --> 00:34:29,200
brata, ojca i wujka.
433
00:34:30,240 --> 00:34:33,400
Więc nie obchodzi mnie jego los.
434
00:34:47,720 --> 00:34:52,640
{\an8}SĄD HRABSTWA LAKE
435
00:34:53,360 --> 00:34:57,560
PO ARESZTOWANIU
WHITFORD SPĘDZIŁ PONAD 18 MIESIĘCY
436
00:34:57,560 --> 00:35:01,440
W WIĘZIENIU HRABSTWA LAKE,
CZEKAJĄC NA PROCES
437
00:35:02,000 --> 00:35:07,440
BLOK A
438
00:35:09,000 --> 00:35:14,200
Pan Whitford jest przekonany o tym,
że nie zrobił nic złego,
439
00:35:14,920 --> 00:35:18,640
a wszyscy inni
chcą go dopaść lub skrzywdzić.
440
00:35:19,840 --> 00:35:23,520
Najwyraźniej miał to wpajane od dziecka.
441
00:35:23,520 --> 00:35:25,280
IZOLATKA 1
442
00:35:28,920 --> 00:35:30,040
KOMENDANT
443
00:35:30,040 --> 00:35:31,600
Nazywam się John Todd.
444
00:35:31,600 --> 00:35:35,080
{\an8}Jestem jednym z komendantów
w biurze szeryfa w Polson.
445
00:35:36,880 --> 00:35:41,720
Pracowałem w więzieniu,
gdy przebywał w nim pan Whitford.
446
00:35:42,760 --> 00:35:45,080
Pan Whitford może być agresywny.
447
00:35:46,160 --> 00:35:47,520
I często był.
448
00:35:48,560 --> 00:35:51,840
Gdy coś nie szło po jego myśli,
uciekał się do przemocy.
449
00:35:52,640 --> 00:35:54,640
Nigdy nie wiedzieliśmy,
450
00:35:54,640 --> 00:35:57,840
czy będziemy musieli się z nim siłować,
451
00:35:57,840 --> 00:35:59,520
czy będzie współpracował.
452
00:36:03,720 --> 00:36:06,120
Powiedziałbym, że nękał innych.
453
00:36:07,480 --> 00:36:10,080
Szturchał mniejszych, słabszych więźniów,
454
00:36:10,080 --> 00:36:13,960
aż w końcu puszczały im nerwy.
455
00:36:14,760 --> 00:36:17,200
A wtedy próbować ich skrzywdzić.
456
00:36:17,200 --> 00:36:19,280
I to nigdy nie była jego wina.
457
00:36:19,280 --> 00:36:22,080
Zawsze twierdził, że to inni zaczęli.
458
00:36:22,080 --> 00:36:25,640
Mimo że to on ich ciągle szturchał.
459
00:36:25,640 --> 00:36:28,880
SĄD HRABSTWA LAKE
460
00:36:28,880 --> 00:36:31,240
Powtarzał, że jest z Czarnych Stóp
461
00:36:32,160 --> 00:36:35,240
i że znajdował się
w rezerwacie Saliszów i Kutenajów.
462
00:36:36,640 --> 00:36:42,680
Od razu stawał się defensywny,
bez względu na to, z kim rozmawiał.
463
00:36:45,880 --> 00:36:50,680
Wierzył, że jest gnębiony i dręczony,
464
00:36:50,680 --> 00:36:54,240
więc reagował przemocą.
465
00:36:56,040 --> 00:36:57,720
Taki był pan Whitford.
466
00:37:03,560 --> 00:37:06,360
CZTERY MIESIĄCE PO PIERWSZYM WYWIADZIE
467
00:37:06,360 --> 00:37:11,560
MAKUEEYAPEE WHITFORDOWI
ODMÓWIONO UDZIAŁU W DRUGIM WYWIADZIE
468
00:37:12,840 --> 00:37:17,360
ZOSTAŁ UMIESZCZONY W IZOLATCE
469
00:37:17,360 --> 00:37:21,160
ZE WZGLĘDU NA ZŁE ZACHOWANIE
470
00:37:33,880 --> 00:37:39,040
Whitford twierdził,
że padł ofiarą przestępstwa z nienawiści.
471
00:37:39,920 --> 00:37:44,600
Ale nie było niczego,
co popierałoby jego wersję wydarzeń.
472
00:37:46,640 --> 00:37:50,000
Wszyscy świadkowie czy dowody
473
00:37:50,000 --> 00:37:55,080
wydawały się sprzeczne
z jego teorią o samoobronie.
474
00:37:56,960 --> 00:37:59,880
JAMES MANLEY
PRZEWODNICZYŁ W PROCESIE WHITFORDA
475
00:37:59,880 --> 00:38:02,080
I DECYDOWAŁ O JEGO WYROKU
476
00:38:05,640 --> 00:38:09,400
{\an8}Czarne Stopy i Kutanejowie
rzeczywiście prowadzili wojny,
477
00:38:09,400 --> 00:38:11,800
{\an8}ale to było 170 lat temu.
478
00:38:11,800 --> 00:38:16,800
Mimo że między nimi może pojawiać się
jakaś rywalizacja czy napięcia,
479
00:38:16,800 --> 00:38:19,920
obecnie mamy wiele małżeństw mieszanych.
480
00:38:19,920 --> 00:38:22,600
Dużo członków Czarnych Stóp przyjeżdża tu,
481
00:38:22,600 --> 00:38:25,440
by studiować lub pracować.
482
00:38:25,440 --> 00:38:26,880
SALA ROZPRAW
483
00:38:26,880 --> 00:38:31,160
{\an8}Twierdzenie Whitforda,
że został otoczony przez Saliszów
484
00:38:31,160 --> 00:38:34,120
i dlatego musiał się bronić,
485
00:38:34,120 --> 00:38:36,880
nie było więc zbyt przekonujące.
486
00:38:37,520 --> 00:38:39,760
Nie miał powodu, by tak zareagować.
487
00:38:43,280 --> 00:38:46,440
Skazałem go na 60 lat więzienia,
488
00:38:47,160 --> 00:38:53,240
z tym że o zwolnienie warunkowe
może ubiegać się dopiero po 25 latach.
489
00:38:54,400 --> 00:38:57,360
Uznałem to za sprawiedliwy wyrok.
490
00:38:59,680 --> 00:39:03,240
Konsekwencje dla Johna Pierre’a
również były bardzo poważne.
491
00:39:21,960 --> 00:39:24,840
Nie powinienem był dostać wyroku.
492
00:39:24,840 --> 00:39:27,520
Powinienem był stamtąd wyjść.
493
00:39:28,160 --> 00:39:29,560
Bo to była samoobrona.
494
00:39:30,960 --> 00:39:35,440
Nie podobał im się fakt,
że pochodziłem z plemienia Czarnych Stóp.
495
00:39:37,560 --> 00:39:39,640
Dlatego to zbrodnia z nienawiści.
496
00:39:40,320 --> 00:39:43,720
Oni byli z plemienia Kutenajów,
497
00:39:43,720 --> 00:39:46,280
a ja z plemienia Czarnych Stóp.
498
00:39:47,160 --> 00:39:48,720
I tyle na ten temat.
499
00:39:55,640 --> 00:40:00,280
To niepokojące, że tak mówi,
500
00:40:00,280 --> 00:40:03,280
bo w jego mniemaniu nie zrobił nic złego.
501
00:40:05,240 --> 00:40:07,920
Większość ludzi, nawet uczciwych,
502
00:40:08,640 --> 00:40:12,680
często podświadomie
rekonstruuje w głowie jakieś wydarzenie,
503
00:40:12,680 --> 00:40:17,000
aby było spójne
z ich potrzebami psychologicznymi.
504
00:40:17,680 --> 00:40:20,320
Myślę, że odegrało to pewną rolę.
505
00:40:22,560 --> 00:40:25,160
Pan Whitford i kolega, z którym jechał,
506
00:40:25,160 --> 00:40:30,000
wypili jakieś 30 piw,
zanim w ogóle dotarli na imprezę.
507
00:40:30,880 --> 00:40:35,760
To, że dokładnie pamiętał
swoje emocje czy motywy swojego czynu,
508
00:40:35,760 --> 00:40:38,080
jest więc dla mnie wątpliwe.
509
00:40:44,680 --> 00:40:49,440
Z tego, co mi wiadomo
na temat jego zachowania w więzieniu,
510
00:40:49,440 --> 00:40:51,360
w ogóle się nie zmienił.
511
00:40:52,080 --> 00:40:54,800
Mam nadzieję, że kiedyś to zrobi,
512
00:40:54,800 --> 00:40:58,240
inaczej spędzi resztę życia za kratkami.
513
00:41:01,560 --> 00:41:07,400
Zastanawia mnie, czy po tym wszystkim
niczego się nie nauczył?
514
00:41:07,400 --> 00:41:10,640
Nie wyciągnął z tej tragedii żadnej nauki?
515
00:41:11,720 --> 00:41:15,840
Zabił drugiego człowieka
i najwyraźniej go to nie martwi.
516
00:41:15,840 --> 00:41:18,360
Tylko się nad sobą użala.
517
00:41:26,600 --> 00:41:32,400
WHITFORD NADAL UTRZYMUJE,
ŻE DZIAŁAŁ W OBRONIE KONIECZNEJ
518
00:41:32,400 --> 00:41:37,480
I PADŁ OFIARĄ ZBRODNI Z NIENAWIŚCI
519
00:42:08,040 --> 00:42:10,960
{\an8}Napisy: Monika Bartz