1
00:00:07,216 --> 00:00:08,843
Sam się nad tym zastanawiałem.
2
00:00:08,926 --> 00:00:12,638
Dlaczego codziennie przejmujemy się
wydarzeniami na giełdzie?
3
00:00:13,222 --> 00:00:15,433
Rekordowe akcje na poziomie 70...
4
00:00:15,516 --> 00:00:16,768
Przebijają sufit...
5
00:00:16,851 --> 00:00:18,853
Przy rekordowym POP...
6
00:00:18,936 --> 00:00:20,146
Inwestorzy płyną na fali.
7
00:00:20,772 --> 00:00:22,398
Kiedy kwitnie giełda,
8
00:00:22,482 --> 00:00:25,151
mówi nam się,
że kwitnie też gospodarka.
9
00:00:25,735 --> 00:00:30,198
W Ameryce giełda kwitnie od prawie 40 lat.
10
00:00:30,281 --> 00:00:32,408
Spadki na giełdzie
to spadki w portfelach
11
00:00:32,492 --> 00:00:34,327
oraz w amerykańskiej gospodarce.
12
00:00:34,410 --> 00:00:38,206
Rynek mówi nam, że będziemy się bogacić.
13
00:00:38,289 --> 00:00:41,834
Giełda ma się wspaniale,
na czym korzystają wszyscy...
14
00:00:41,918 --> 00:00:45,296
Giełda zyskała na wartości prawie
trzy biliony dolarów
15
00:00:45,379 --> 00:00:46,506
od czasu wyborów.
16
00:00:47,048 --> 00:00:51,010
Ale jeśli weźmiemy pod uwagę
ilość produktów i usług zakupionych w USA,
17
00:00:51,094 --> 00:00:56,140
zauważymy, że gospodarka nie rozwija się
tak szybko jak dotąd.
18
00:00:56,224 --> 00:00:58,643
Zarobki praktycznie nie drgnęły od dekad,
19
00:00:58,726 --> 00:01:01,395
a średni majątek amerykańskiej rodziny
20
00:01:01,479 --> 00:01:03,856
wciąż nie odbił się
od czasu kryzysu w 2008 r.
21
00:01:04,190 --> 00:01:07,026
Więc czego miarą jest
giełda papierów wartościowych?
22
00:01:10,446 --> 00:01:12,490
Giełda jest barometrem dobrobytu Ameryki.
23
00:01:12,573 --> 00:01:14,200
Popatrzmy na DOW. Wzrósł o...
24
00:01:14,283 --> 00:01:16,160
NASDAQ w końcu dobił do 5000.
25
00:01:16,244 --> 00:01:17,870
Inwestorzy ślinią się...
26
00:01:17,954 --> 00:01:18,788
Dywidendy!
27
00:01:19,413 --> 00:01:20,581
To nowa gorączka złota...
28
00:01:22,041 --> 00:01:24,877
Gospodarka rozwija się
na naszych oczach...
29
00:01:24,961 --> 00:01:26,504
To historyczne chwile...
30
00:01:26,587 --> 00:01:27,755
Skup aukcji...
31
00:01:27,839 --> 00:01:30,800
To zasadniczo psychopatyczna filozofia.
32
00:01:31,884 --> 00:01:37,431
Wyjaśniamy: Giełda
33
00:01:40,351 --> 00:01:43,855
Aby zrozumieć, czego pomiarem jest giełda,
warto wyobrazić sobie
34
00:01:43,938 --> 00:01:46,524
małą firmę, jak stoisko z lemoniadą.
35
00:01:46,607 --> 00:01:50,278
- Jill zbija kokosy.
- Ale chcę rozwinąć interes.
36
00:01:50,862 --> 00:01:53,781
Chciałam wziąć kredyt,
ale bank uznał, że to za duże ryzyko.
37
00:01:54,198 --> 00:01:56,242
Bogaci inwestorzy nie byli chętni.
38
00:01:57,034 --> 00:01:58,327
Jill ma inną opcję.
39
00:01:58,494 --> 00:02:02,081
Może wejść na giełdę,
dając ochotnikom
40
00:02:02,165 --> 00:02:04,041
szansę na zainwestowanie w jej firmę.
41
00:02:04,125 --> 00:02:07,753
Istnieje coś, co nazywamy
Pierwszą Ofertą Publiczną (POP).
42
00:02:07,837 --> 00:02:11,090
Inwestorzy płacą pewną kwotę,
na przykład dolara
43
00:02:11,174 --> 00:02:12,717
i zyskują części firmy Jill.
44
00:02:13,342 --> 00:02:14,886
Jill sprzedaje część akcji.
45
00:02:15,678 --> 00:02:17,889
I rozwijam moje lemoniadowe imperium.
46
00:02:17,972 --> 00:02:21,851
Zgadza się. Jill może za te pieniądze
otworzyć nowe stoiska,
47
00:02:21,934 --> 00:02:24,145
co zwiększy jej przychody.
48
00:02:24,228 --> 00:02:27,398
Może zainwestować w nowe produkty.
49
00:02:27,481 --> 00:02:30,526
Może też oddać część pieniędzy inwestorom
50
00:02:30,860 --> 00:02:32,320
w tak zwanych dywidendach.
51
00:02:32,403 --> 00:02:36,324
Nie musi tego robić,
ale zwiększy to zainteresowanie
52
00:02:36,407 --> 00:02:39,702
jej firmą i nabędzie więcej
potencjalnych inwestorów...
53
00:02:39,785 --> 00:02:43,664
...takich jak Sam, który przegapił
dzień POP, ale myśli...
54
00:02:43,748 --> 00:02:46,542
Jill to najbardziej ogarnięta
dziewczyna na świecie
55
00:02:46,626 --> 00:02:48,878
i wiem, że pomysł ze stoiskami z lemoniadą
56
00:02:48,961 --> 00:02:50,338
na pewno wypali.
57
00:02:50,421 --> 00:02:54,717
Więc kupuje część udziałów
od jednego z oryginalnych inwestorów
58
00:02:54,800 --> 00:02:56,552
za dwa razy tyle, ile zapłaciła.
59
00:02:56,636 --> 00:02:58,512
- Rozważa...
- Jak tak dalej pójdzie,
60
00:02:58,679 --> 00:03:01,224
niedługo sprzedam te udziały z zyskiem.
61
00:03:01,307 --> 00:03:04,393
To właśnie Giełda Papierów Wartościowych.
Ludzie handlujący
62
00:03:04,477 --> 00:03:05,728
małymi częściami firm
63
00:03:05,811 --> 00:03:09,232
w oparciu o jej
oszacowaną przyszłą wartość.
64
00:03:09,774 --> 00:03:11,025
Z tym że w rzeczywistości
65
00:03:11,108 --> 00:03:14,403
ma to miejsce tysiące razy na sekundę
dokoła globu.
66
00:03:14,987 --> 00:03:18,157
Podobne giełdy znajdują się
w wielu miejscach, ale ta w Nowym Jorku
67
00:03:18,241 --> 00:03:21,786
to ich matka. Istnieje od 1792 r.,
68
00:03:21,869 --> 00:03:25,790
kiedy to 24 brokerów giełdowych
odstawiło się
69
00:03:25,873 --> 00:03:29,377
i spotkało pod Drzewem Buttonwood
na Wall Street w Nowym Jorku.
70
00:03:29,460 --> 00:03:32,713
Dziś to właśnie tam udziały
takich firm jak IBM
71
00:03:32,797 --> 00:03:37,051
czy GE znajdują swoich nabywców.
NASDAQ jest ich młodszym bratem.
72
00:03:37,176 --> 00:03:40,721
Powstało w 1971 r.
i jest niescentralizowane.
73
00:03:40,805 --> 00:03:42,807
Transakcje odbywają się elektronicznie.
74
00:03:42,890 --> 00:03:45,935
Tam też znajdziemy takie firmy
jak Apple czy Facebook.
75
00:03:46,686 --> 00:03:49,814
Więc jeśli chcemy wiedzieć,
jak ma się giełda,
76
00:03:49,897 --> 00:03:52,650
warto wiedzieć,
jak mają się te dwa kursy.
77
00:03:52,733 --> 00:03:54,735
Tu do gry wchodzą indeksy.
78
00:03:54,986 --> 00:03:59,824
Biorą pod uwagę grupę cen akcji
i zamieniają je w jedną liczbę.
79
00:03:59,907 --> 00:04:04,537
S&P 500 śledzi 500 największych firm
z obu wymian,
80
00:04:04,620 --> 00:04:08,749
przy czym Dow jest bardziej ekskluzywny.
Śledzi tylko 30 firm.
81
00:04:08,833 --> 00:04:13,296
...które uznaje za najważniejsze.
W 2015 wyrzuciło AT&T
82
00:04:13,379 --> 00:04:15,965
i zastąpiło je Applem.
Dow i S&P
83
00:04:16,048 --> 00:04:19,969
są wielkimi amerykańskimi indeksami,
ale inne kraje mają swoje własne
84
00:04:20,052 --> 00:04:21,595
do pomiaru giełdy.
85
00:04:21,679 --> 00:04:23,014
Niemiecki indeks, Dax...
86
00:04:23,097 --> 00:04:25,141
Londyński indeks FTSE 100...
87
00:04:25,224 --> 00:04:26,600
Indeks Nikkei...
88
00:04:26,684 --> 00:04:28,227
Indeks szanghajski...
89
00:04:28,311 --> 00:04:31,772
Dzisiaj handluje się wieloma
z największych firm świata.
90
00:04:32,064 --> 00:04:33,983
Ale nie zawsze tak było.
91
00:04:34,358 --> 00:04:38,904
Jeden facet, i zazwyczaj zawsze był
to facet, dyktował wszystkie warunki.
92
00:04:38,988 --> 00:04:42,158
Większość dużych korporacji
z XIX wieku miała wówczas...
93
00:04:42,241 --> 00:04:43,200
PROFESOR PRAWA FIRM
94
00:04:43,284 --> 00:04:46,078
...jednego akcjonariusza,
jak np. Andrew Carnegiego...
95
00:04:46,162 --> 00:04:48,164
ANDREW CARNEGIE
STAL
96
00:04:48,289 --> 00:04:49,415
...Vanderbilta...
97
00:04:49,498 --> 00:04:51,709
CORNELIUS VANDERBILT
KOLEJE
98
00:04:52,418 --> 00:04:53,544
...Rockefellera.
99
00:04:53,627 --> 00:04:56,088
JOHN D. ROCKEFELLER
ROPA NAFTOWA
100
00:04:56,172 --> 00:04:59,675
Wszyscy trzymali ścisłą kontrolę nad
swoimi biznesami.
101
00:04:59,759 --> 00:05:04,096
Zaczęło się to zmieniać na początku
XX wieku.
102
00:05:04,180 --> 00:05:08,267
Widzimy początki takich firm jak
General Motors,
103
00:05:08,351 --> 00:05:10,728
General Electric i RCA.
104
00:05:10,811 --> 00:05:13,230
Firmy odkryły to samo, co odkryła Jill.
105
00:05:13,314 --> 00:05:18,027
Jeśli pozwolisz ludziom kupować udziały,
możesz rozwinąć biznes dużo szybciej.
106
00:05:18,110 --> 00:05:20,196
Udziałowcy chcą zarabiać,
107
00:05:20,279 --> 00:05:22,531
więc jeśli dyrektor podejmie złą decyzję,
108
00:05:22,990 --> 00:05:26,369
zaczną sprzedawać swoje udziały,
co spowoduje spadek ceny.
109
00:05:26,702 --> 00:05:29,914
Działa to również w drugą stronę.
Możliwość przyszłego zarobku
110
00:05:30,414 --> 00:05:33,209
zachęca ludzi do inwestowania w nowe,
ryzykowne pomysły.
111
00:05:33,292 --> 00:05:35,920
W taki sposób giełda papierów
przyczynia się do dobra.
112
00:05:36,003 --> 00:05:38,297
Motywuje firmy do podejmowania
dobrych decyzji,
113
00:05:38,381 --> 00:05:41,175
więc mają więcej pieniędzy
dla udziałowców
114
00:05:41,258 --> 00:05:45,304
oraz na rozwój i tworzenie nowych
stanowisk pracy, a to dobre dla ogółu.
115
00:05:45,388 --> 00:05:50,684
W połowie XX wieku
American Public Corporation
116
00:05:50,935 --> 00:05:55,189
była jedną z najsilniejszych,
najbardziej efektywnych
117
00:05:55,272 --> 00:05:58,192
i przydatnych organizacji na świecie.
118
00:05:58,275 --> 00:06:01,987
Odczuwa się wzrost dobrobytu,
a Telephone Company
119
00:06:02,071 --> 00:06:04,073
jest jego wdzięcznym uczestnikiem.
120
00:06:04,156 --> 00:06:07,660
W dekadach po drugiej wojnie światowej
giełda pomogła stworzyć szczyt
121
00:06:07,743 --> 00:06:09,829
wspólnego amerykańskiego dobrobytu.
122
00:06:09,912 --> 00:06:12,748
Nadchodzi nowa era, tworzymy bardziej
demokratyczny system,
123
00:06:12,832 --> 00:06:15,501
zwiększamy przepływ kapitału dla
finansowania biznesu.
124
00:06:15,584 --> 00:06:19,922
Korporacja miała być nośnikiem
125
00:06:20,005 --> 00:06:24,385
możliwości inwestycyjnych
nie tylko dla bardzo bogatych,
126
00:06:24,468 --> 00:06:29,432
ale dla przeciętnych Amerykanów.
Generuje ogromne zwroty dla inwestorów.
127
00:06:29,515 --> 00:06:31,058
Może powinniśmy zainwestować?
128
00:06:31,142 --> 00:06:34,103
Miliony stałych, dobrze płatnych prac.
129
00:06:34,186 --> 00:06:38,649
Produkuje innowacyjne produkty
kupowane na całym świecie.
130
00:06:38,732 --> 00:06:43,654
Kierownicy i dyrektorzy uważali siebie
za administratorów lub powierników
131
00:06:43,904 --> 00:06:47,324
wielkich publicznych instytucji,
które miały służyć
132
00:06:47,408 --> 00:06:50,911
nie tylko akcjonariuszom,
ale też obligatariuszom,
133
00:06:50,995 --> 00:06:55,207
dostawcom, pracownikom, całej wspólnocie. Buick wprowadził zmiany dla kowbojów
i pieluszek zapachowych.
134
00:06:59,587 --> 00:07:02,548
Główny manager Buick, Ivan Wiles,
odwiedza siedzibę firmy.
135
00:07:02,631 --> 00:07:03,757
Firma Du Pont...
136
00:07:03,841 --> 00:07:07,219
Nowoczesna chemia i przemysł łączą siły,
137
00:07:07,303 --> 00:07:09,972
by służyć naszej nowoczesnej Ameryce.
138
00:07:10,055 --> 00:07:14,018
Te publiczne korporacje pomogły w budowie
amerykańskiej klasy średniej,
139
00:07:14,101 --> 00:07:15,853
a ludzie, którzy wiedzieli jak,
140
00:07:16,437 --> 00:07:18,772
mogli zarobić fortunę,
inwestując na giełdzie.
141
00:07:19,273 --> 00:07:20,107
Jak ten facet.
142
00:07:20,191 --> 00:07:22,693
Pracowałem na kolei...
143
00:07:22,776 --> 00:07:26,113
Muzyka folk to tylko jego hobby,
jest głównie inwestorem miliarderem...
144
00:07:26,197 --> 00:07:27,239
Warren Buffett...
145
00:07:27,323 --> 00:07:29,325
Największy tytan Wall Street.
146
00:07:29,408 --> 00:07:30,576
Najsłynniejszy inwestor.
147
00:07:30,659 --> 00:07:33,078
Inwestor Warren Buffet
wart jest 84 miliardy.
148
00:07:33,162 --> 00:07:36,582
Buffett jest znany
z konkretnego stylu inwestowania.
149
00:07:36,665 --> 00:07:37,917
NOBLISTA Z EKONOMII
150
00:07:38,000 --> 00:07:40,377
Inwestowanie w wartość,
ostrożna analiza firm,
151
00:07:40,461 --> 00:07:43,756
sprawdzanie ich wydatności.
152
00:07:43,839 --> 00:07:47,593
Ale jak nie macie na to czasu,
oto rada od samego Buffetta.
153
00:07:47,801 --> 00:07:52,014
Kupcie tani fundusz indeksowy S&P 500.
154
00:07:52,097 --> 00:07:54,475
Fundusz indeksowy odkłada trochę pieniędzy
155
00:07:54,558 --> 00:07:56,268
we wszystkich firmach w indeksie.
156
00:07:56,352 --> 00:07:59,647
Jednym słowem
łapiesz kurs na giełdę papierów.
157
00:07:59,772 --> 00:08:03,317
Inną opcją jest przekazanie pieniędzy
profesjonalnym inwestorom,
158
00:08:03,400 --> 00:08:06,111
którzy, za opłatą,
spróbują pokonać giełdę.
159
00:08:06,612 --> 00:08:10,115
Buffet założył się z funduszem hedgingowym
o milion dolarów, że przez 10 lat
160
00:08:10,199 --> 00:08:12,284
fundusz indeksowy zarobi więcej.
161
00:08:12,368 --> 00:08:17,873
I wygrał. Wybieranie akcji to trudna gra,
ale jest jedna popularna strategia.
162
00:08:17,957 --> 00:08:19,959
Tego faceta, Johna Maynarda Keynesa,
163
00:08:20,042 --> 00:08:22,336
możecie pamiętać dzięki epickim wąsom.
164
00:08:22,419 --> 00:08:25,256
To on wymyślił tę metodę.
Keynes był noblistą
165
00:08:25,339 --> 00:08:29,677
i jednym z najbardziej wpływowych
ekonomistów XX wieku, i zauważył,
166
00:08:29,760 --> 00:08:31,762
że gazety stosują pewien zabieg. Cała strona w gazecie
167
00:08:34,682 --> 00:08:39,186
była poświęcona zdjęciom ładnych twarzy,
i miałeś wybrać
168
00:08:39,270 --> 00:08:43,357
sześć najładniejszych, zaznaczyć je
w kolejności
169
00:08:43,440 --> 00:08:45,442
i wysłać do nich pocztą.
170
00:08:46,026 --> 00:08:49,613
Gazeta ustawiała wszystkie twarze
w zależności od ilości głosów
171
00:08:50,114 --> 00:08:53,742
i zwycięzcą była osoba wybrana
przez największą liczbę osób.
172
00:08:53,826 --> 00:08:58,080
Pomyślmy o tym konkursie. Czy naprawdę
mam wybrać tę, która jest dla mnie
173
00:08:58,163 --> 00:09:01,959
najładniejszą twarzą?
Nie, powinienem wybrać tak,
174
00:09:02,042 --> 00:09:03,419
jak myślą inni.
175
00:09:03,502 --> 00:09:05,588
Mniej więcej tak działa giełda.
176
00:09:05,671 --> 00:09:09,633
To nie prawdziwa wartość firm
dyktuje ceny ich akcji, tylko najpopularniejsza historia
o tych firmach, w którą wierzą ludzie.
177
00:09:14,555 --> 00:09:16,932
Czasem historie są poparte faktami.
178
00:09:17,391 --> 00:09:20,477
Akcje Chipotle spadły
o ponad jedną trzecią.
179
00:09:20,561 --> 00:09:22,938
Nadeszło to zaraz po kilku epidemiach,
180
00:09:23,022 --> 00:09:26,191
wliczając E. coli,
Salmonellę i Norovirusa.
181
00:09:26,275 --> 00:09:30,738
Skandal z emisją wstrząsa Volkswagenem
i pogrąża ich akcje.
182
00:09:30,821 --> 00:09:33,449
Ale czasem te historie to tylko plotki.
183
00:09:33,532 --> 00:09:37,119
Firmy internetowe są najgorętszymi
i najlepiej opłacalnymi inwestycjami
184
00:09:37,202 --> 00:09:38,329
całego pokolenia.
185
00:09:38,412 --> 00:09:41,749
Podbiły swoją wartość w kosmos.
Lycos,
186
00:09:41,832 --> 00:09:43,292
Excite, Yahoo...
187
00:09:43,375 --> 00:09:46,128
Te internetowe akcje
kontynuują swój wzrost.
188
00:09:46,211 --> 00:09:49,590
Myślenie w latach 90-tych było takie,
że firmy internetowe
189
00:09:49,673 --> 00:09:50,799
będą dominować.
190
00:09:50,883 --> 00:09:53,344
I że nie powinny próbować zarobić.
191
00:09:53,427 --> 00:09:55,429
To dobra historia, częściowo prawdziwa.
192
00:09:55,512 --> 00:09:58,223
Mamy firmy jak Amazon, Google.
193
00:09:58,307 --> 00:10:02,102
Problem w tym,
że nikt nie miał jak ustalić,
194
00:10:02,186 --> 00:10:03,729
jak wysoko powinien sięgać rynek.
195
00:10:03,812 --> 00:10:05,356
Czy to wzrost bez końca?
196
00:10:05,439 --> 00:10:07,650
Czy gospodarka zmieniła się na zawsze?
197
00:10:07,733 --> 00:10:10,194
Wiesz, że coś jest nie tak, gdy wszyscy
198
00:10:10,277 --> 00:10:14,114
o tym mówią.
To bańka, jak efekt kuli śnieżnej,
199
00:10:14,198 --> 00:10:17,701
pnie się wyżej i wyżej.
Nie może tak być bez końca. Dot Com Honeymoon zamyka się
w wielu miejscach na świecie.
200
00:10:21,372 --> 00:10:23,749
Wiele ich filii okazało się niewypałami.
201
00:10:23,832 --> 00:10:26,210
300 000 technicznych stanowisk zniknęło. To absolutnie szokujące.
202
00:10:28,754 --> 00:10:31,507
To bezprecedensowy spadek
na amerykańskiej giełdzie.
203
00:10:31,590 --> 00:10:34,301
Ludzie nie dowierzali.
204
00:10:34,385 --> 00:10:36,303
Kiedy pęka bańka na giełdzie,
205
00:10:36,387 --> 00:10:39,932
nie tracą jedynie inwestorzy,
ale cała gospodarka.
206
00:10:40,015 --> 00:10:42,976
Miliony ludzi traci prace,
upadają firmy
207
00:10:43,060 --> 00:10:44,895
i obniżane są emerytury.
208
00:10:44,978 --> 00:10:48,774
Lecz nawet podczas dobrej koniunktury
i gdy zarabiają inwestorzy,
209
00:10:48,857 --> 00:10:50,359
może to być niekorzystne.
210
00:10:50,442 --> 00:10:53,779
Czeka nas największy kryzys energetyczny
211
00:10:53,862 --> 00:10:55,030
od czasu II Wojny.
212
00:10:55,489 --> 00:10:59,034
Kierowcy zaczęli ustawiać się w kolejce
przed świtem w nadziei,
213
00:10:59,118 --> 00:11:00,244
że wystarczy benzyny.
214
00:11:00,327 --> 00:11:02,413
Czy złości się pani na podwyżki cen?
215
00:11:02,496 --> 00:11:05,040
Jestem absolutnie przybita tym,
co się dzieje.
216
00:11:05,124 --> 00:11:08,919
Dominowało wrażenie,
że coś złego stało się
217
00:11:09,002 --> 00:11:10,587
z amerykańską gospodarką.
218
00:11:10,671 --> 00:11:16,135
W końcu znaleziono winowajcę
w postaci państwowych korporacji,
219
00:11:16,218 --> 00:11:17,845
którymi źle zarządzano.
220
00:11:17,928 --> 00:11:20,472
A oto ten, który wskazał winnych,
Milton Friedman.
221
00:11:20,556 --> 00:11:24,017
Ekonomista cieszący się taką sławą,
że gościł w programach telewizyjnych,
222
00:11:24,101 --> 00:11:25,894
gdzie tłumaczył swój światopogląd.
223
00:11:25,978 --> 00:11:29,189
Czy miał pan kiedykolwiek
chwilę zwątpienia w kapitalizm?
224
00:11:29,690 --> 00:11:32,067
W to, że nie można zbudować kraju
na chciwości?
225
00:11:32,151 --> 00:11:35,696
A czy istnieje społeczeństwo,
które nie operuje na chciwości?
226
00:11:35,779 --> 00:11:38,031
Pamiętacie to koło?
Friedman nie był jego fanem.
227
00:11:38,115 --> 00:11:41,577
Uważał, że powinno mieć jedną szprychę -
udziałowców.
228
00:11:41,660 --> 00:11:45,205
W 1970 r. opublikował
bestsellerowy komentarz prasowy.
229
00:11:45,289 --> 00:11:48,667
W swoim słynnym artykule,
który pojawił się w New York Times,
230
00:11:49,209 --> 00:11:54,673
napisał, że korporacje
należą do udziałowców,
231
00:11:54,757 --> 00:11:58,552
więc jedynym zobowiązaniem firmy
jest generowanie zysków.
232
00:11:58,635 --> 00:12:00,596
Postać Gordona Gekko z filmu Wall Street
233
00:12:00,679 --> 00:12:02,806
jest uosobieniem filozofii Friedmana.
234
00:12:02,890 --> 00:12:07,019
Ta firma należy do was.
Tak, do was, udziałowców.
235
00:12:07,144 --> 00:12:10,689
A okradają was ci biurokraci.
236
00:12:10,773 --> 00:12:15,319
Chciwość jest pożyteczna.
237
00:12:15,986 --> 00:12:18,197
Korporacje posłuchały jego rad.
238
00:12:18,405 --> 00:12:23,994
Uzależnili pensje dyrektorów od cen akcji.
239
00:12:24,077 --> 00:12:27,790
Jeśli 80% wynagrodzenia
dyrektora generalnego
240
00:12:27,873 --> 00:12:30,876
zależy od ceny akcji w przyszłym roku,
241
00:12:30,959 --> 00:12:35,631
zrobi, co w jego mocy,
by podnieść ich cenę.
242
00:12:36,089 --> 00:12:43,013
Nawet jeśli wpłynie to negatywnie
na pracowników, konsumenta, społeczeństwo,
243
00:12:43,096 --> 00:12:44,640
środowisko czy nawet
244
00:12:44,723 --> 00:12:46,642
dalsze działanie korporacji.
245
00:12:46,725 --> 00:12:50,229
Dyrektorzy inwestują więcej pieniędzy
w to, co podniesie ceny akcji
246
00:12:50,312 --> 00:12:54,525
na krótką metę, jak obcinanie wydatków
czy kupowanie własnych udziałów
247
00:12:54,608 --> 00:12:57,861
w celu zmniejszenia podaży
i sztucznego podbicia cen.
248
00:12:57,945 --> 00:13:03,492
Od 2007 do 2016 r. właśnie w ten sposób
największe firmy
249
00:13:03,575 --> 00:13:05,828
wydały ponad połowę swojego budżetu.
250
00:13:05,911 --> 00:13:09,289
Kolejne 39% wydano na dywidendy
dla akcjonariuszy,
251
00:13:09,373 --> 00:13:13,001
co nie zostawiło dużo na podwyżki,
rozrost firmy
252
00:13:13,085 --> 00:13:15,504
lub rozwój produktów, rzeczy korzystnych
253
00:13:15,587 --> 00:13:17,422
dla gospodarki.
254
00:13:18,382 --> 00:13:21,468
Powiedzmy, że mam długotrwały plan,
żeby za 100 lat
255
00:13:21,552 --> 00:13:24,555
moja firma wciąż istniała,
może robiąc coś innego,
256
00:13:24,638 --> 00:13:27,182
ale nadal chcę być jej częścią.
Więc moje decyzje
257
00:13:27,266 --> 00:13:32,145
przy inwestowaniu i zatrudnianiu ludzi
będą inne od tych, które podjąłbym,
258
00:13:32,229 --> 00:13:36,275
gdybym chciał zarobić w ciągu 24 miesięcy.
259
00:13:36,358 --> 00:13:39,194
W 2012 r. firma papiernicza Wasau
260
00:13:39,278 --> 00:13:43,365
chciała zacząć produkować w swoich
fabrykach papier toaletowy
261
00:13:43,448 --> 00:13:44,992
zamiast tego do druku i pisania.
262
00:13:45,075 --> 00:13:48,495
Ale wtedy fundusz hedgingowy wykupił
kilka udziałów i zmusił firmę
263
00:13:48,579 --> 00:13:50,038
do cięć kosztów.
264
00:13:50,122 --> 00:13:52,165
Uważali, że nie musimy wprowadzać zmian.
265
00:13:52,249 --> 00:13:54,918
Chcieli, żebyśmy zwiększyli dywidendy.
266
00:13:55,002 --> 00:13:56,587
Jako zarząd nie zgodziliśmy się.
267
00:13:56,670 --> 00:13:57,754
BYŁY MECHANIK
268
00:13:57,838 --> 00:13:59,256
Chcieliśmy obniżenia pensji,
269
00:13:59,339 --> 00:14:01,049
żeby tylko firma działała.
270
00:14:01,133 --> 00:14:05,470
Wausau Paper zamierza zamknąć Brokaw Mill
do 31 marca...
271
00:14:05,554 --> 00:14:07,973
...pozbawiając około 450 ludzi bez pracy.
272
00:14:08,056 --> 00:14:11,393
Wiadomości są tragiczne
nie tylko dla osób, które stracą pracę,
273
00:14:11,476 --> 00:14:14,897
ale też dla społeczności Brokaw,
gdzie firma powstała.
274
00:14:14,980 --> 00:14:19,526
Siódmego grudnia. Nigdy tego nie zapomnę.
To data ataku na Pearl Harbor,
275
00:14:19,610 --> 00:14:22,112
ale tego dnia pochowałem ojca
276
00:14:22,529 --> 00:14:24,281
i wtedy straciłem pracę.
277
00:14:24,364 --> 00:14:28,035
Następnego dnia przyszedłem do pracy
i był tam istny cyrk.
278
00:14:28,160 --> 00:14:30,662
Ludzie płakali.
279
00:14:30,746 --> 00:14:31,830
Po co to wszystko?
280
00:14:35,375 --> 00:14:36,293
To był szok.
281
00:14:36,376 --> 00:14:41,465
Martwi mnie to, że skupiamy się dziś
na krótkoterminowych zyskach
282
00:14:41,548 --> 00:14:43,300
dla akcjonariuszy
283
00:14:43,383 --> 00:14:48,013
zamiast na długoterminowej
odpowiedzialności interesariuszy.
284
00:14:48,513 --> 00:14:53,268
To trend, który działa od jakiegoś czasu
i stał się
285
00:14:53,352 --> 00:14:55,145
wszechobecny.
286
00:14:55,228 --> 00:15:00,776
Ogranicza szanse na to,
że korporacje zainwestują
287
00:15:00,859 --> 00:15:04,696
w projekty, które prowadzą
do długoterminowego rozwoju
288
00:15:04,780 --> 00:15:05,906
i wzrostu gospodarczego.
289
00:15:06,615 --> 00:15:10,118
Zwalnianie pracowników, zamykanie fabryk
czy utrzymywanie niskich płac
290
00:15:10,494 --> 00:15:13,205
to praktyki niekorzystne dla gospodarki,
291
00:15:13,288 --> 00:15:16,708
ale mogą być bardzo korzystne
dla krótkotrwałych zysków firmy.
292
00:15:16,792 --> 00:15:19,419
A tym właśnie interesuje się
giełda papierów.
293
00:15:19,503 --> 00:15:21,672
Giełda papierów zaliczyła
imponujący start...
294
00:15:21,755 --> 00:15:22,965
Kolejny rekord dzisiaj...
295
00:15:23,048 --> 00:15:24,758
Rekordowy dzień na Wall Street...
296
00:15:24,841 --> 00:15:27,886
Amerykańska gospodarka brnie do przodu,
tak jak byki z Wall Street.
297
00:15:27,970 --> 00:15:29,471
To był ważny dzień...
298
00:15:29,554 --> 00:15:32,391
S&P 500 pobiło nowy rekord.
299
00:15:32,683 --> 00:15:36,853
Czeki dyrektorów rosną
wraz z cenami akcji.
300
00:15:38,188 --> 00:15:42,234
W 1973 r. przeciętny dyrektor
zarabiał 22 razy więcej
301
00:15:42,317 --> 00:15:48,073
niż przeciętny pracownik.
W 2016 r. już 271 razy więcej.
302
00:15:48,615 --> 00:15:52,953
I gdy giełda rosła,
coraz mniej Amerykanów na tym korzystało.
303
00:15:53,370 --> 00:15:57,165
Grupa Amerykanów inwestujących
na giełdzie jest najniższa
304
00:15:57,249 --> 00:16:00,002
od 20 lat, odkąd odpadła
z niej klasa średnia.
305
00:16:00,502 --> 00:16:04,631
Więc nie zaskakuje,
że nierówności społeczne zwiększyły się
306
00:16:04,881 --> 00:16:08,385
wraz z wzrostem cen akcji.
Ale nie musi tak być.
307
00:16:09,553 --> 00:16:12,014
Giełda daje ludziom szansę decydować,
308
00:16:12,097 --> 00:16:16,476
które firmy zasługują na sukces,
które pomysły są warte ryzyka.
309
00:16:16,560 --> 00:16:19,604
Ludzie potrzebują takiego zajęcia.
310
00:16:19,688 --> 00:16:23,233
Wszystkie kraje odnoszące sukcesy
mają giełdę,
311
00:16:23,316 --> 00:16:25,652
a kraje, które chciały ją zamknąć,
312
00:16:25,736 --> 00:16:28,405
zmieniły zdanie i wróciły do niej.
313
00:16:28,488 --> 00:16:31,950
Akcjonariusze mają wpływ na to,
jak firmy się zachowują,
314
00:16:32,034 --> 00:16:33,618
czyje korzyści biorą pod uwagę.
315
00:16:33,702 --> 00:16:37,456
Większość z nas myśli
o naszej dalekiej przyszłości.
316
00:16:37,539 --> 00:16:42,169
Troszczymy się o naszych sąsiadów,
nasze dzieci i wnuki.
317
00:16:42,252 --> 00:16:47,591
Mamy wartości i moralność
i chcemy, by nasze firmy zarabiały,
318
00:16:47,674 --> 00:16:50,135
robiąc rzeczy dobre dla świata,
319
00:16:50,218 --> 00:16:53,764
a nie krzywdząc ludzi i szkodząc mu.
320
00:16:53,889 --> 00:16:56,433
Tego chce większość akcjonariuszy.