1
00:00:06,215 --> 00:00:09,385
Tôi chuẩn bị cầu hôn bạn trai tôi.
2
00:00:09,969 --> 00:00:13,473
Những tuần gần sự kiện đó
có lẽ là căng thẳng,
3
00:00:13,848 --> 00:00:14,891
đau đầu nhất...
4
00:00:14,974 --> 00:00:17,560
Bạn biết tới thời điểm đó, bạn như thể...
5
00:00:17,810 --> 00:00:20,271
Tất cả bạn nghe được là...
Thình thịch...
6
00:00:20,354 --> 00:00:21,773
Anh ấy quỳ một chân,
7
00:00:22,982 --> 00:00:26,444
và lấy cái hộp ra khỏi túi,
mà tôi không ngờ trước.
8
00:00:26,778 --> 00:00:30,823
Và anh ấy nói,
"Anh muốn ở bên em mãi mãi"
9
00:00:31,199 --> 00:00:35,244
Và mọi thứ dường như đi vào bóng đêm,
10
00:00:35,369 --> 00:00:38,831
và tôi ở trước mặt anh ấy
và đầu gối của tôi run lên.
11
00:00:38,915 --> 00:00:41,334
Chắc hẳn bạn biết họ mua cái gì.
12
00:00:41,667 --> 00:00:44,754
Kim cương là loại đá quý
nổi tiếng nhất thế giới.
13
00:00:44,962 --> 00:00:49,133
Nhưng nếu so với các loại đá khác,
nó cũng gần giống nhau.
14
00:00:49,300 --> 00:00:51,677
Những loại này cũng lấp lánh như vậy.
15
00:00:51,844 --> 00:00:52,720
ĐÁ MOISSANITE
ĐÁ ZIRCONIA
16
00:00:52,804 --> 00:00:54,514
Những loại đá này nhìn
không khác kim cương.
17
00:00:54,597 --> 00:00:57,225
Một trong số đó là kim cương nhân tạo.
18
00:00:57,892 --> 00:01:00,812
Kim cương có thể được tạo ra
trong phòng nghiệm
19
00:01:00,895 --> 00:01:04,482
có cấu tạo giống hệt như kim cương
khai thác dưới đất.
20
00:01:04,649 --> 00:01:09,487
Vậy mà hàng năm, mọi người vẫn dành
rất nhiều tiền mua đồ thật.
21
00:01:09,612 --> 00:01:13,116
Nó là thứ đắt nhất mà chúng tôi từng mua.
22
00:01:13,199 --> 00:01:17,829
Nó là thứ đẹp nhất
và quan trọng nhất đối với tôi.
23
00:01:17,912 --> 00:01:20,790
Có ai đó đủ tiền mua cho bạn
một viên kim cương?
24
00:01:21,040 --> 00:01:22,208
Tuyệt lắm.
25
00:01:22,375 --> 00:01:25,545
Vậy điều gì làm cho
viên đá này đặc biệt như thế?
26
00:01:26,003 --> 00:01:28,214
Một viên kim cương trị giá bao nhiêu?
27
00:01:29,132 --> 00:01:31,342
Kim cương, rèn bởi thiên nhiên,
tinh chế bởi người.
28
00:01:31,425 --> 00:01:32,635
LOẠT PHIM TÀI LIỆU CỦA NETFLIX
29
00:01:32,718 --> 00:01:35,346
Nghe có vẻ khó hiểu khi nói "đất giàu",
30
00:01:35,429 --> 00:01:36,264
MỘT TÁC PHẨM CỦA VOX
31
00:01:36,347 --> 00:01:37,723
nhưng ở đây, đúng nghĩa vậy.
32
00:01:37,807 --> 00:01:39,725
Đẹp lắm. Anh ấy tự thiết kế đấy.
33
00:01:39,976 --> 00:01:41,686
Đảm bảo nó luôn ở đó nhé.
34
00:01:41,853 --> 00:01:42,770
Đương nhiên!
35
00:01:42,854 --> 00:01:44,272
Không phải là chi tiêu hợp lý.
36
00:01:44,355 --> 00:01:46,816
Nó phải là bất hợp lý. Nó không có lý.
37
00:01:46,899 --> 00:01:50,027
Họ thể hiện bản thân qua những thứ này.
38
00:01:50,111 --> 00:01:51,737
Nó có vẻ lãng phí,
39
00:01:51,821 --> 00:01:54,240
và chỉ để thể hiện với người khác.
40
00:01:54,574 --> 00:01:55,992
Mọi người muốn cái gì?
41
00:01:56,367 --> 00:01:58,119
Họ muốn nó đến thế nào?
42
00:01:58,786 --> 00:02:00,580
Họ sẵn sàng trả bằng cái gì?
43
00:02:00,705 --> 00:02:05,001
KIM CƯƠNG
44
00:02:05,793 --> 00:02:10,548
Chúng ta đều sống trên một lớp vỏ mỏng
bên trên một cái nồi nấu kim loại.
45
00:02:11,090 --> 00:02:14,135
Lớp vỏ đó chỉ sâu ít hơn 40 kilomet.
46
00:02:14,594 --> 00:02:16,596
Chỉ dài gấp đôi Manhattan.
47
00:02:16,679 --> 00:02:20,433
Hồng ngọc, đá Sapphire, ngọc lục bảo:
Đều từ đó ra.
48
00:02:20,600 --> 00:02:22,602
Nhưng nguồn kim cương thì sâu hơn.
49
00:02:23,019 --> 00:02:25,563
Nhà khoa học đo sức ép
bằng đơn vị Pascal
50
00:02:25,771 --> 00:02:30,026
và ở nơi tạo ra kim cương,
áp suất khoảng năm đến sáu tỷ Pascal.
51
00:02:30,318 --> 00:02:32,028
Bạn thử tưởng tượng như có 80 con voi
52
00:02:32,111 --> 00:02:32,945
NHÀ ĐỊA HÓA HỌC
53
00:02:33,029 --> 00:02:34,405
đè lên ngón chân cái của bạn,
54
00:02:34,488 --> 00:02:37,909
đó là áp suất năm đến sáu tỷ Pascal.
55
00:02:38,075 --> 00:02:41,537
Các loại đá khác được tạo ra
từ các nhân tố hóa học.
56
00:02:41,871 --> 00:02:43,497
Kim cương? Chỉ một nhân tố.
57
00:02:43,915 --> 00:02:44,790
Carbon.
58
00:02:45,291 --> 00:02:46,959
Từ góc nhìn khoa học,
59
00:02:47,043 --> 00:02:50,004
phần quan trọng nhất
của viên kim cương là cái này.
60
00:02:50,254 --> 00:02:54,425
Đây là những mảnh nhỏ của lớp phủ bị kẹt
trong quá trình hình thành kim cương
61
00:02:54,634 --> 00:02:57,220
và những tạp chất này
là mẫu vật trực tiếp duy nhất
62
00:02:57,303 --> 00:02:59,764
mà nhà khoa học nghiên cứu
sâu dưới lòng đất.
63
00:03:00,348 --> 00:03:02,558
Thời điểm hình thành được xác định.
64
00:03:02,892 --> 00:03:07,647
Nếu đây là lịch sử loài người
và đây là thời kỳ khùng long...
65
00:03:07,980 --> 00:03:10,483
thì đây là thời kỳ mà tất cả kim cương
66
00:03:10,566 --> 00:03:12,526
ta thấy ngày nay được hình thành.
67
00:03:12,777 --> 00:03:16,239
Viên kim cương lâu năm nhất
được tạo ra trước cả sự sống.
68
00:03:16,322 --> 00:03:18,532
Hơn 25 triệu năm trước,
69
00:03:18,950 --> 00:03:22,954
kim cương nổ lên khỏi mặt đất
bởi những vụ nổ lớn.
70
00:03:23,412 --> 00:03:26,874
Ở những vùng động đất mạnh nhất,
chúng bốc hơi.
71
00:03:27,124 --> 00:03:29,961
Ở những vùng ổn định hơn, chúng tồn tại.
72
00:03:30,586 --> 00:03:32,964
Bản đồ này là các làn sóng địa chấn.
73
00:03:33,047 --> 00:03:35,258
Những vùng ổn định nhất màu hồng.
74
00:03:35,341 --> 00:03:38,928
Và đó là nơi kim cương tồn tại
suốt hàng triệu năm.
75
00:03:39,428 --> 00:03:41,889
Mảnh kim cương lâu đời nhất,
76
00:03:41,973 --> 00:03:44,475
là chiếc nhẫn này được làm
vào năm 300 TCN.
77
00:03:44,725 --> 00:03:46,435
Sau hai nghìn năm sau,
78
00:03:46,519 --> 00:03:51,107
kim cương được đính trên vương miện,
nhẫn cùng với các loại đá quý khác.
79
00:03:51,190 --> 00:03:52,984
Và đôi khi là món quà cưới,
80
00:03:53,067 --> 00:03:55,611
như nhẫn kim cương trong lễ đính hôn
81
00:03:55,695 --> 00:03:58,864
Đại công tước Maximilian nước Áo
và Mary xứ Burgundy.
82
00:03:59,156 --> 00:04:02,201
Nhưng kim cương vẫn chưa phải
đá quý của tình yêu
83
00:04:02,285 --> 00:04:05,705
cho đến khi những mỏ kim cương này
được tìm thấy ở Nam Phi
84
00:04:05,788 --> 00:04:07,123
400 năm sau.
85
00:04:07,707 --> 00:04:10,501
Celcil Rhodes,
một công dân Anh mười bảy tuổi,
86
00:04:10,584 --> 00:04:13,004
đến Nam Phi: từng là "Cape Colony"
87
00:04:13,087 --> 00:04:16,382
Ông được biết đến
là người khai phá của Rhodesia,
88
00:04:16,465 --> 00:04:18,134
giờ là Zimbabwe và Zambia,
89
00:04:18,301 --> 00:04:19,969
Đại học Rhodes theo tên ông,
90
00:04:20,052 --> 00:04:21,971
người tạo ra Học bổng Rhodes,
91
00:04:22,263 --> 00:04:24,098
một nhà đế quốc nhiệt huyết,
92
00:04:24,181 --> 00:04:27,768
và là nhà sáng lập công ty đứng đầu
công nghiệp kim cương
93
00:04:27,852 --> 00:04:29,228
hơn một thế kỷ.
94
00:04:29,520 --> 00:04:30,438
De Beers.
95
00:04:30,604 --> 00:04:34,525
Nhờ đó, kim cương được biến đổi
từ một viên đá quý
96
00:04:34,608 --> 00:04:36,319
thành một biểu tượng văn hóa.
97
00:04:41,824 --> 00:04:43,576
Để hiểu vì sao họ làm được,
98
00:04:43,659 --> 00:04:46,162
bạn phải đọc kịch bản của De Beer.
99
00:04:46,329 --> 00:04:48,331
Màn một: kiểm soát nguồn cung.
100
00:04:48,622 --> 00:04:51,959
Vào năm 1870, Rhodes bắt đầu mua lại hết
các đối thủ.
101
00:04:52,043 --> 00:04:53,544
Quan trọng là hiểu rằng
102
00:04:53,627 --> 00:04:56,630
De Beers không nhất thiết là
nhà sản xuất duy nhất
103
00:04:56,714 --> 00:04:59,759
Họ sản xuất nhiều kim cương,
nhưng họ cũng mua thêm
104
00:04:59,842 --> 00:05:00,926
từ nhà sản xuất khác
105
00:05:01,010 --> 00:05:03,429
và điều này giúp họ kiểm soát nguồn cung.
106
00:05:03,971 --> 00:05:05,973
Khoảng 90% nguồn cung thế giới,
107
00:05:06,265 --> 00:05:07,641
chỉ trong hai thập kỷ.
108
00:05:08,392 --> 00:05:09,727
Rồi đến màn thứ hai.
109
00:05:10,895 --> 00:05:13,689
Rhodes bán toàn bộ nguồn cung kim cương
110
00:05:13,773 --> 00:05:16,400
cho một tổ chức kim cương độc quyền
ở London.
111
00:05:16,609 --> 00:05:19,695
Khi De Beers độc quyền
kiểm soát nguồn cung,
112
00:05:19,779 --> 00:05:21,614
họ đã có kho dự trữ chiến lược.
113
00:05:21,697 --> 00:05:24,992
Và đến trường hợp khi nhu cầu giảm xuống,
114
00:05:25,076 --> 00:05:28,037
họ sẽ kiềm chế nguồn cung ở mức hợp lý.
115
00:05:28,662 --> 00:05:31,415
De Beers không bao giờ tiết lộ
về kho dự trữ
116
00:05:31,624 --> 00:05:33,250
và khẳng định họ không tích trữ.
117
00:05:33,334 --> 00:05:37,421
Nhưng vào năm 1999, Báo New York Times
định giá nó ở mức 5,2 triệu đô.
118
00:05:39,298 --> 00:05:43,511
Vào những năm 1940, chính phủ Mỹ
xây dựng kho dự trữ kim cương,
119
00:05:43,761 --> 00:05:45,638
vì kim cương không chỉ là trang sức,
120
00:05:45,721 --> 00:05:48,641
chúng cũng là vật liệu
cứng nhất trên Trái Đất.
121
00:05:49,558 --> 00:05:52,978
Nó rất quan trọng với sản xuất
vũ khí, xe tăng và máy bay.
122
00:05:53,854 --> 00:05:56,148
Trong khi Hội đồng
Vũ khí Chiến tranh ban lệnh
123
00:05:56,273 --> 00:05:58,109
không được trì hoãn sản xuất
124
00:05:58,192 --> 00:06:00,945
một quan chức khẳng định
tổ chức của De Beers
125
00:06:01,028 --> 00:06:03,447
không cung cấp kim cương cho chiến tranh,
126
00:06:03,656 --> 00:06:06,659
nên nước Mỹ đe dọa
"không xuất máy bay cho Anh Quốc,
127
00:06:06,742 --> 00:06:09,829
nếu không bán kim cương
dùng cho sản xuất."
128
00:06:10,037 --> 00:06:10,871
Lý do là gì?
129
00:06:11,247 --> 00:06:13,791
"Tổ chức này không bán
kho dự trữ cho chúng tôi
130
00:06:13,874 --> 00:06:17,837
vì điều đó ảnh hưởng đến nguồn dự trữ
cho sự chi phối độc quyền".
131
00:06:18,087 --> 00:06:21,215
Nhưng để chi phối mức giá mặt hàng
không chỉ có cung.
132
00:06:21,549 --> 00:06:23,050
Mà còn liên quan đến cầu.
133
00:06:24,385 --> 00:06:26,971
Thập kỷ trước Thế Chiến II,
De Beers gặp khủng hoảng.
134
00:06:27,346 --> 00:06:28,514
Đó là cuộc Đại Suy thoái
135
00:06:28,597 --> 00:06:31,016
và không có nhiều người mua kim cương.
136
00:06:31,725 --> 00:06:34,145
Tệ hơn, nhiều người còn bán kim cương đi,
137
00:06:34,311 --> 00:06:37,106
làm tăng nguồn cung, khiến giá thành giảm.
138
00:06:37,606 --> 00:06:41,152
De Beers đã thuê một
công ty quảng cáo có ý tưởng tuyệt vời.
139
00:06:41,235 --> 00:06:43,529
Nếu mọi người giữ kim cương...mãi mãi?
140
00:06:43,988 --> 00:06:47,158
Chắc hẳn khẩu hiệu "Kim cương là mãi mãi"
141
00:06:47,283 --> 00:06:50,411
là một chiến dịch
quảng cáo thành công nhất
142
00:06:50,494 --> 00:06:52,079
trong lịch sử quảng cáo.
143
00:06:52,663 --> 00:06:55,541
Nhẫn là quà cưới phổ biến
từ đầu thời Trung Cổ,
144
00:06:55,624 --> 00:06:57,835
nhưng đính kim cương lên nhẫn?
145
00:06:57,918 --> 00:06:59,086
Đó là ý tưởng mới.
146
00:06:59,170 --> 00:07:00,880
Chiến dịch đầu tiên ở Mỹ,
147
00:07:00,963 --> 00:07:03,632
với các bức họa
của những nghệ sĩ nổi tiếng.
148
00:07:03,924 --> 00:07:06,093
Bên phải, là bức của Salvador Dali.
149
00:07:06,427 --> 00:07:08,429
Bên trái, là Pablo Picasso.
150
00:07:08,762 --> 00:07:11,474
Thông điệp là
"Kim cương là kiệt tác".
151
00:07:13,184 --> 00:07:16,312
Nhiều chiến dịch tiếp theo
đều hướng đến khẩu hiệu đó.
152
00:07:17,771 --> 00:07:19,482
Dây chuyền kim cương,
153
00:07:19,565 --> 00:07:22,860
Nắm tay cô ấy, nói rằng
bạn sẽ cưới cô ấy lần nữa.
154
00:07:23,569 --> 00:07:24,695
Nó rất hiệu quả.
155
00:07:25,613 --> 00:07:28,282
Trong cuốn sách kinh điển năm 1939,
Cuốn Theo Chiều Gió.
156
00:07:28,657 --> 00:07:31,076
Scarlett O'Hara
ao ước viên ngọc quý này.
157
00:07:31,160 --> 00:07:33,162
Em thích loại nhẫn nào?
158
00:07:33,245 --> 00:07:34,622
Chiếc nhẫn kim cương.
159
00:07:34,705 --> 00:07:36,332
Mua một chiếc thật lớn nhé.
160
00:07:36,665 --> 00:07:39,001
Nhưng chỉ có 10% cô dâu Mỹ
161
00:07:39,084 --> 00:07:41,003
được tặng nhẫn kim cương năm đó.
162
00:07:41,462 --> 00:07:42,838
Đến những năm 1950...
163
00:07:43,172 --> 00:07:48,093
Dù là cắt vuông hay bầu, những viên đá
không mất đi hình dáng...
164
00:07:49,136 --> 00:07:50,971
Kim cương là bạn thân phụ nữ.
165
00:07:51,263 --> 00:07:52,515
Và đến năm 1990,
166
00:07:52,765 --> 00:07:54,850
có 80% các cô dâu Mỹ được tặng.
167
00:07:55,518 --> 00:07:58,479
Vì nó nghĩa là vĩnh cửu, mọi người
không dùng lại đồ cũ.
168
00:07:58,562 --> 00:08:01,357
Dù không có khung giá chính thức
cho kim cương cũ, nhưng...
169
00:08:01,440 --> 00:08:04,777
Tôi nghĩ bạn sẽ choáng váng
170
00:08:04,902 --> 00:08:09,156
bởi tỷ lệ giữa giá trị bạn nhận được
và giá trị bạn trả.
171
00:08:09,573 --> 00:08:14,620
Bạn có thể chỉ nhận được 25% giá trị
của mức giá mua...30%.
172
00:08:15,871 --> 00:08:18,582
Chiến dịch quá xuất sắc,
De Beers lại tiếp tục.
173
00:08:19,416 --> 00:08:20,543
Lần này là ở Nhật.
174
00:08:27,591 --> 00:08:29,843
Vào năm 1967, khi chiến dịch bắt đầu,
175
00:08:29,927 --> 00:08:32,096
hầu như không cô dâu nào
được tặng kim cương.
176
00:08:32,179 --> 00:08:35,099
Hai mươi năm sau, tăng lên hơn 70%.
177
00:08:36,976 --> 00:08:39,228
Những năm 1990, De Beers
hướng đến Trung Quốc.
178
00:08:39,311 --> 00:08:40,437
Cùng khẩu hiệu...
179
00:08:43,691 --> 00:08:44,692
Cùng kết quả.
180
00:08:45,568 --> 00:08:49,697
Những quảng cáo này tạo ra nhu cầu
và không hề có gì khuất tất.
181
00:08:49,822 --> 00:08:51,156
Đó chính là tư bản.
182
00:08:51,240 --> 00:08:54,201
Tôi có thể thuyết phục bạn
mua hòn đá làm vật nuôi,
183
00:08:54,577 --> 00:08:57,371
mà với tôi, đó là ý tưởng ngớ ngẩn nhất,
184
00:08:57,454 --> 00:09:01,584
nhưng mọi người có thể bị thuyết phục
phải nâng niu hòn đá cưng này.
185
00:09:01,875 --> 00:09:04,837
Đó là lý do công ty quảng cáo
được trả xứng đáng.
186
00:09:05,671 --> 00:09:07,798
De Beers rất giỏi trong việc này.
187
00:09:07,881 --> 00:09:10,759
Nhưng không phải tất cả nước đi
đều thành công.
188
00:09:10,843 --> 00:09:14,013
Những năm 1980, De Beers thuyết phục
phụ nữ mua kim cương cho đàn ông.
189
00:09:14,263 --> 00:09:15,389
Lần đó không hiệu quả.
190
00:09:15,514 --> 00:09:17,683
De Beers lại mời chào
phụ nữ mua kim cương,
191
00:09:17,766 --> 00:09:21,103
trong chiến dịch năm 2003 có tên
"Hãy Giơ Tay Phải Lên",
192
00:09:21,353 --> 00:09:23,480
với ý nghĩa rằng phụ nữ quyền lực
193
00:09:23,564 --> 00:09:25,733
sẽ đeo nhẫn cưới bên tay trái,
194
00:09:25,816 --> 00:09:28,527
và nhẫn kim cương tự mua
được đeo bên tay phải.
195
00:09:28,861 --> 00:09:30,487
Nó cũng không thành công.
196
00:09:30,613 --> 00:09:32,197
Phụ nữ là người đeo,
197
00:09:32,281 --> 00:09:34,992
nhưng người tiêu dùng
chủ yếu lại là đàn ông.
198
00:09:35,451 --> 00:09:38,078
Trong vài năm, De Beers
đã thăm dò khảo sát.
199
00:09:38,370 --> 00:09:39,413
Câu hỏi đặt ra
200
00:09:39,538 --> 00:09:42,916
bạn có muốn nhẫn kim cương,
nếu phải đánh đổi thứ khác?
201
00:09:43,000 --> 00:09:46,545
Năm 1990, chỉ 22% phụ nữ nói có,
202
00:09:46,754 --> 00:09:49,298
nhưng với đàn ông, nó là 59%.
203
00:09:49,465 --> 00:09:52,092
Nhiều đàn ông cho rằng
mua nhẫn kim cương
204
00:09:52,176 --> 00:09:53,677
là cột mốc trưởng thành.
205
00:09:53,761 --> 00:09:57,973
Theo cách nào đó, đúng là như vậy,
biểu tượng tôi đã thành đạt
206
00:09:58,057 --> 00:10:00,934
và tôi có khả năng chi tiêu đến mức đó
207
00:10:01,310 --> 00:10:03,312
và tiến đến bước này.
208
00:10:03,896 --> 00:10:06,148
Đây là sân khấu cho
màn tiếp theo của De Beers:
209
00:10:06,231 --> 00:10:10,527
sự thành công của một người đàn ông
thể hiện ở số tiền anh ta chi tiêu.
210
00:10:10,778 --> 00:10:12,905
Nó trở thành tiêu chuẩn văn hóa ở Mỹ.
211
00:10:13,447 --> 00:10:15,908
Kim cương phải đắt
ngang hai tháng lương.
212
00:10:16,033 --> 00:10:16,950
Hai tháng lương.
213
00:10:17,117 --> 00:10:18,118
Hai tháng lương.
214
00:10:18,285 --> 00:10:19,662
De Beers nghĩ ra điều đó.
215
00:10:20,037 --> 00:10:22,331
Ở Nhật, họ còn quan niệm là ba tháng.
216
00:10:22,665 --> 00:10:25,793
Liên hệ giữa kim cương
với thành công của một người,
217
00:10:25,876 --> 00:10:28,545
đã phát triển theo cách mà De Beers
cũng không thể lường.
218
00:10:29,588 --> 00:10:32,174
Rapper viết bài hát
về thợ kim hoàn của họ.
219
00:10:35,719 --> 00:10:37,721
Biệt danh của tôi là Thợ kim hoàn Jacob.
220
00:10:37,805 --> 00:10:40,057
Những viên kim cương trên tay tôi...
221
00:10:43,394 --> 00:10:44,812
Trị giá là bao nhiêu?
222
00:10:45,270 --> 00:10:46,438
Tôi cho rằng...
223
00:10:47,481 --> 00:10:48,607
Khoảng 35 triệu đô.
224
00:10:50,776 --> 00:10:53,529
Tôi đính kim cương
gần như lên tất cả mọi thứ.
225
00:10:54,029 --> 00:10:56,865
Tôi từng làm cái bàn chải
từ kim cương và vàng.
226
00:10:57,241 --> 00:10:58,867
Nó là biểu tượng thành đạt.
227
00:10:59,076 --> 00:11:01,203
Như khi bạn nói "Em yêu, anh yêu em.
228
00:11:01,787 --> 00:11:03,497
Và anh yêu em từng này.
229
00:11:03,706 --> 00:11:05,290
Anh yêu em đến mức đó".
230
00:11:05,958 --> 00:11:09,712
Đây là một viên 75 Carat, màu vàng chói.
231
00:11:10,421 --> 00:11:11,839
Carat, màu sắc...
232
00:11:11,922 --> 00:11:14,383
Điều ông ấy đang nói đến là vở kịch khác.
233
00:11:14,883 --> 00:11:17,386
Số 5: định giá.
234
00:11:18,178 --> 00:11:20,180
Bạn ghé thăm một tiệm kim cương,
235
00:11:20,347 --> 00:11:22,349
họ sẽ giới thiệu khái niệm bốn C.
236
00:11:22,891 --> 00:11:26,520
Bốn C là bốn đặc trưng quan trọng nhất
của một viên kim cương.
237
00:11:26,603 --> 00:11:29,940
Đó là giác cắt, màu sắc, độ trong,
và trọng lượng Carat,
238
00:11:30,023 --> 00:11:32,025
chính là kích thước của kim cương.
239
00:11:32,151 --> 00:11:34,862
Kim cương phải cắt
không quá phẳng, quá sâu.
240
00:11:34,987 --> 00:11:38,365
Nó phải không màu hoặc màu rất sáng,
không được nửa vời.
241
00:11:38,615 --> 00:11:41,994
Nó phải trong, và không có tạp chất
của các nhà khoa học.
242
00:11:42,244 --> 00:11:43,370
Và nó phải lớn.
243
00:11:44,288 --> 00:11:47,082
Tiêu chuẩn đánh giá kim cương
có từ những năm 1940,
244
00:11:47,166 --> 00:11:48,709
bởi một viện nghiên cứu đá quý.
245
00:11:48,792 --> 00:11:50,461
Họ bắt đầu bán giấy chứng nhận.
246
00:11:50,544 --> 00:11:55,674
Tôi nghĩ mọi người đều sẽ yên tâm hơn
nếu có một chứng nhận nào đó
247
00:11:55,758 --> 00:12:01,096
và biết được viên kim cương được mấy điểm,
248
00:12:01,180 --> 00:12:02,765
trên thang điểm đánh giá.
249
00:12:03,056 --> 00:12:06,185
De Beers quảng bá tiêu chuẩn bốn C,
khiến nó phổ biến.
250
00:12:06,268 --> 00:12:09,313
Rất tiện là kim cương
của họ đều to và trong.
251
00:12:09,938 --> 00:12:11,940
Và nhu cầu tiếp tục tăng lên.
252
00:12:12,107 --> 00:12:16,487
Nhưng tại những quốc gia khai thác
kim cương, nhu cầu nghĩa là sự viện trợ,
253
00:12:16,653 --> 00:12:17,571
cho xung đột.
254
00:12:22,493 --> 00:12:26,955
Từ năm 1992 đến năm 1998,
một nhóm nổi loạn ở Angola,
255
00:12:27,080 --> 00:12:30,751
đã kiếm được hơn 3,7 tỷ đô
từ buôn bán kim cương,
256
00:12:31,043 --> 00:12:34,213
cung cấp cho cuộc chiến thiệt mạng
nửa triệu người Angola.
257
00:12:35,464 --> 00:12:39,092
Kim cương cũng góp phần
vào các cuộc chiến ở Sierra Leone,
258
00:12:39,593 --> 00:12:41,220
Bờ biển Ngà,
259
00:12:41,386 --> 00:12:42,846
và Liberia.
260
00:12:43,055 --> 00:12:46,809
Điều này dẫn đến
sự chú ý và phản ứng quốc tế.
261
00:12:47,142 --> 00:12:49,186
Kim cương máu.
262
00:12:49,269 --> 00:12:50,813
Gọi là "kim cương máu".
263
00:12:51,230 --> 00:12:55,901
Nhưng ở Mỹ, nhu cầu cho kim cương
hầu như vẫn không thay đổi.
264
00:12:56,568 --> 00:12:58,529
Dù bây giờ có hệ thống chứng nhận
265
00:12:58,612 --> 00:13:02,157
để hạn chế buôn bán trái phép
từ những vùng xung đột,
266
00:13:02,282 --> 00:13:04,535
không ai biết nó hiệu quả ở mức nào,
267
00:13:04,993 --> 00:13:07,830
vì nguồn cung kim cương rất mờ ám.
268
00:13:08,288 --> 00:13:09,540
Sẽ rất khó khăn
269
00:13:09,623 --> 00:13:11,750
nếu không có giấy tờ viên kim cương,
270
00:13:12,251 --> 00:13:15,170
để biết được nguồn gốc của nó.
271
00:13:15,337 --> 00:13:18,465
Nhưng cùng lúc kim cương máu
trở thành tiêu điểm,
272
00:13:18,549 --> 00:13:21,343
De Beers và cuốn kịch bản
phải đối mặt với mối nguy lớn nhất:
273
00:13:21,426 --> 00:13:22,302
cạnh tranh thực sự.
274
00:13:23,136 --> 00:13:25,973
Mọi người cho rằng kim cương
lấy từ Châu Phi,
275
00:13:26,056 --> 00:13:27,724
nhưng thực chất
276
00:13:27,808 --> 00:13:30,102
Nga là nguồn cung lớn nhất thế giới.
277
00:13:30,185 --> 00:13:32,646
Hàng thập kỷ, De Beers
thỏa thuận độc quyền
278
00:13:32,729 --> 00:13:35,107
để mua hầu hết kim cương của Liên Xô.
279
00:13:35,190 --> 00:13:37,234
Nhưng khi Liên Xô sụp đổ,
280
00:13:37,359 --> 00:13:38,569
thỏa thuận cũng vậy.
281
00:13:38,735 --> 00:13:41,405
Năm 2005, De Beers đã vướng vào
vụ kiện chống độc quyền
282
00:13:41,488 --> 00:13:44,533
bị buộc tội âm mưu
thao túng giá kim cương.
283
00:13:44,658 --> 00:13:49,162
De Beers đồng ý chi trả 295 triệu đô
cho những người tiêu dùng Mỹ.
284
00:13:49,830 --> 00:13:51,999
Và với một vụ khác với chính phủ Mỹ,
285
00:13:52,249 --> 00:13:54,710
De Beers thừa nhận việc thao túng giá cả.
286
00:13:55,252 --> 00:13:57,087
Thị phần của De Beers giảm dần.
287
00:13:57,713 --> 00:13:59,423
Nhưng có điều kỳ lạ:
288
00:13:59,548 --> 00:14:01,675
mức giá kim cương không giảm.
289
00:14:03,135 --> 00:14:05,345
De Beers không còn là ông lớn nữa,
290
00:14:05,429 --> 00:14:07,890
nhưng các công ty kim cương
vẫn theo kịch bản của họ.
291
00:14:08,098 --> 00:14:12,519
Alrosa là nhà sản xuất kim cương
lớn nhất thế giới.
292
00:14:13,020 --> 00:14:15,689
Chúng tôi có khoảng 27% thị phần,
293
00:14:15,772 --> 00:14:18,609
nghĩa là cứ bốn viên
thì có một viên kim cương
294
00:14:18,692 --> 00:14:20,235
là kim cương Alrosa.
295
00:14:20,569 --> 00:14:21,778
Ba nhà sản xuất hàng đầu:
296
00:14:21,862 --> 00:14:24,907
De Beers, Alrosa của Nga và Rio Tinto...
297
00:14:25,032 --> 00:14:27,618
Không công ty nào có kho dự trữ chiến lược
298
00:14:27,701 --> 00:14:29,912
giống như De Beers thời độc quyền,
299
00:14:29,995 --> 00:14:32,456
nhưng họ sẽ giữ lại sản phẩm
300
00:14:32,539 --> 00:14:34,333
nếu họ thấy nhu cầu không đủ.
301
00:14:34,708 --> 00:14:37,377
Cô nghĩ sao về việc dự trữ kim cương,
302
00:14:37,461 --> 00:14:42,049
và ngành này làm thế nào để đảm bảo
nguồn cung không quá lớn
303
00:14:42,132 --> 00:14:45,719
trên thị trường dẫn đến
việc giảm giá thành kim cương?
304
00:14:46,345 --> 00:14:50,223
Tôi có cả một kịch bản để nói ở đây...
305
00:14:53,143 --> 00:14:56,188
Đương nhiên có những lúc
cung nhiều hơn cầu,
306
00:14:57,397 --> 00:15:01,735
và chắc chắn khi nó diễn ra,
chúng tôi sẽ không giảm giá
307
00:15:01,860 --> 00:15:06,657
vì chúng tôi không muốn làm mất
giá trị vốn có của kim cương,
308
00:15:06,740 --> 00:15:09,660
hay giá trị cao nhất người tiêu dùng
sẵn sàng mua.
309
00:15:10,369 --> 00:15:13,372
Đến lúc này, tôi không thể tưởng tượng
310
00:15:13,497 --> 00:15:16,041
ai đó ủng hộ việc giảm giá thành.
311
00:15:16,792 --> 00:15:18,543
Điều đó bao gồm cả người tiêu dùng.
312
00:15:18,710 --> 00:15:21,797
Nếu tôi chào bán một chai vang đỏ,
313
00:15:22,047 --> 00:15:27,386
một chai có giá 75 đô và một chai 20 đô...
314
00:15:27,594 --> 00:15:31,765
Nếu bạn sành rượu, bạn có thể kiểm tra
nhãn hiệu, nếm thử
315
00:15:31,848 --> 00:15:34,351
và nếu bạn rất sành, bạn có thể khẳng định
316
00:15:34,434 --> 00:15:37,521
chai rượu 25 đô ngon hơn.
317
00:15:37,813 --> 00:15:39,606
Hầu hết mọi người không thể.
318
00:15:39,815 --> 00:15:41,525
Họ sẽ trả tôi 75 đô.
319
00:15:42,609 --> 00:15:46,571
Điều đó tạo ra thực trạng
320
00:15:46,655 --> 00:15:48,907
mà trong đó, nếu tôi tăng giá,
321
00:15:49,282 --> 00:15:54,871
thay vì số lượng cầu giảm,
thực tế nó sẽ tăng lên.
322
00:15:55,414 --> 00:15:59,376
Chúng được gọi là "Hàng hóa Veblen"
và chúng là sản phẩm đặc biệt,
323
00:15:59,459 --> 00:16:04,715
bản thân giá trị của nó
được mọi người thừa nhận.
324
00:16:05,173 --> 00:16:06,883
Các Hàng hóa Veblen khác gồm
325
00:16:06,967 --> 00:16:10,178
túi Birkin, sâm banh Cristal và luật sư.
326
00:16:11,972 --> 00:16:15,809
Tôi cho rằng kim cương
có một vị thế đầy tham vọng,
327
00:16:15,976 --> 00:16:19,771
mà mức giá, thực tế rất đắt,
lại gia tăng nhu cầu.
328
00:16:19,855 --> 00:16:23,942
Vì nó mang ý nghĩa thành đạt,
nó có ý nghĩa tham vọng.
329
00:16:24,026 --> 00:16:26,653
Và nghĩa là mọi người sẽ trả giá cao nhất.
330
00:16:26,778 --> 00:16:29,865
Dù có sự lựa chọn khác
có cấu trúc giống hệt.
331
00:16:30,407 --> 00:16:32,325
Cấu trúc kim cương rất đơn giản:
332
00:16:32,409 --> 00:16:35,954
Đều là nguyên tử Carbon, mỗi nguyên tử
tạo ra bốn liên kết.
333
00:16:36,204 --> 00:16:39,916
Trong than chì, cũng là Carbon,
nguyên tử có ba liên kết.
334
00:16:40,000 --> 00:16:43,503
Sự khác biệt nhỏ như vậy là lý do
than chì rất mềm để làm bút chì,
335
00:16:44,087 --> 00:16:47,549
còn kim cương rất cứng,
chỉ kim cương khác mới cắt được.
336
00:16:48,633 --> 00:16:52,554
Ta đã tìm ra cách chế tạo kim cương
từ phòng nghiệm những năm 1950.
337
00:16:53,055 --> 00:16:56,808
Tôi nghiền nó ra một lúc
và thấy những mảnh lấp lánh.
338
00:16:57,642 --> 00:17:00,812
Tôi rụng rời cả chân, phải ngồi xuống.
339
00:17:01,063 --> 00:17:04,274
Nhà khoa học Tracy Hall,
trong buổi phỏng vấn với BBC
340
00:17:04,608 --> 00:17:06,276
đang kể lại lúc nhóm của ông
341
00:17:06,359 --> 00:17:11,073
lần đầu tiên công khai
tạo ra kim cương vào năm 1954.
342
00:17:11,198 --> 00:17:13,742
Ngay lúc đó, tôi biết ông ấy
343
00:17:13,825 --> 00:17:15,410
KIM CƯƠNG NHÂN TẠO ĐẦU TIÊN
344
00:17:15,494 --> 00:17:18,205
đã biến than chì thành kim cương.
345
00:17:19,498 --> 00:17:22,709
Và giờ đây ta có thể
chế tạo đá quý bằng máy móc.
346
00:17:23,335 --> 00:17:26,296
Có hai phương pháp khác nhau
để nuôi kim cương.
347
00:17:26,588 --> 00:17:29,174
Áp suất cao, nhiệt độ cao
348
00:17:29,382 --> 00:17:32,344
là điều kiện tự nhiên
349
00:17:32,427 --> 00:17:35,931
để Carbon kết tinh lại thành kim cương.
350
00:17:36,306 --> 00:17:40,310
Sự lắng đọng hơi nước hóa học là
phương pháp nuôi cấy kim cương,
351
00:17:40,393 --> 00:17:44,564
trong đó khí Hydrocarbon
được xả vào buồng chứa
352
00:17:45,065 --> 00:17:48,235
và năng lượng Plasma vi sóng được sử dụng
353
00:17:48,360 --> 00:17:51,822
để phá vỡ liên kết Hydrocarbon,
354
00:17:52,280 --> 00:17:57,077
khiến các phân tử Carbon tự do
rơi xuống nền kim cương
355
00:17:57,244 --> 00:18:00,997
và từng phần tử kết tinh
theo chiều dọc thành kim cương
356
00:18:01,164 --> 00:18:05,502
tạo ra kim cương
cực kỳ trong và chất lượng.
357
00:18:05,627 --> 00:18:08,296
Kim cương là kim cương,
không quan trọng nó từ phòng nghiệm
358
00:18:08,380 --> 00:18:09,965
hay từ dưới đất lên.
359
00:18:10,882 --> 00:18:12,968
Đoán xem. Cái nào được nuôi cấy?
360
00:18:13,969 --> 00:18:15,762
Chắc chắn không thể phân biệt.
361
00:18:16,304 --> 00:18:21,268
Cần phải có dụng cụ thí nghiệm
rất đặc biệt để phát hiện
362
00:18:21,393 --> 00:18:24,729
những sự khác nhau cực kỳ nhỏ
giữa hai sản phẩm.
363
00:18:24,980 --> 00:18:27,190
Khi kim cương nuôi cấy ngày càng đẹp,
364
00:18:27,274 --> 00:18:28,567
và ngày càng rẻ hơn.
365
00:18:28,900 --> 00:18:31,278
Dẫn đến màn số bảy
của cuốn kịch bản:
366
00:18:31,444 --> 00:18:33,655
nếu không thể đánh bại, hãy tham gia.
367
00:18:34,364 --> 00:18:38,076
Năm 2016, De Beers và các công ty
trong ngành kim cương tự nhiên
368
00:18:38,201 --> 00:18:40,078
đã trả đòn kim cương nuôi cấy,
369
00:18:40,162 --> 00:18:42,122
với chiến dịch "Đồ thật rất hiếm".
370
00:18:43,081 --> 00:18:45,792
Nó phải tốt, và nó phải thật.
371
00:18:47,878 --> 00:18:52,632
Nhưng vào năm 2018, De Beers lại tung ra
dòng kim cương nuôi cấy của riêng họ
372
00:18:52,883 --> 00:18:54,885
với giá thấp nhất ra thị trường.
373
00:18:55,552 --> 00:18:58,680
Họ khẳng định đó là giá trị
do sản xuất hàng loạt.
374
00:18:58,763 --> 00:19:02,559
Nhưng có người cho rằng đây
là chiến lược hạ bệ kim cương nuôi cấy.
375
00:19:02,642 --> 00:19:04,352
Chiến lược của De Beers
376
00:19:04,436 --> 00:19:07,480
giảm giá kim cương nuôi cấy
xuống mức thấp như vậy
377
00:19:07,731 --> 00:19:10,942
rõ ràng là cách thức
để làm mất giá trị sản phẩm.
378
00:19:11,067 --> 00:19:15,238
Kim cương nuôi cấy còn tốt hơn
kim cương đất
379
00:19:15,322 --> 00:19:17,741
hay kim cương khai thác dưới lòng đất.
380
00:19:18,116 --> 00:19:20,327
Nhưng các công ty kim cương
nuôi cấy đều tận dụng
381
00:19:20,410 --> 00:19:22,996
mối liên hệ giữa kim cương và tình yêu.
382
00:19:23,163 --> 00:19:25,207
Là một người kinh doanh kim cương,
383
00:19:25,290 --> 00:19:26,166
tôi thích thế.
384
00:19:26,541 --> 00:19:28,376
Mối liên hệ nhờ De Beers mà có.
385
00:19:28,919 --> 00:19:31,379
Nhà sản xuất kim cương nuôi cấy
quảng bá sản phẩm
386
00:19:31,463 --> 00:19:35,842
là sản phẩm sáng tạo và thân thiện
với môi trường,
387
00:19:35,926 --> 00:19:38,303
rằng nó tốt hơn kim cương tự nhiên.
388
00:19:38,386 --> 00:19:42,474
Nhưng đồng thời họ vẫn muốn nó có giá trị
của những viên kim cương
389
00:19:42,641 --> 00:19:44,559
mà De Beers tạo ra suốt 100 năm.
390
00:19:44,684 --> 00:19:47,979
Thực tế là rất nhiều người mua
391
00:19:48,063 --> 00:19:51,191
có cảm giác là "Chuyện này vớ vẩn nhỉ?"
392
00:19:51,274 --> 00:19:55,820
"Họ nghĩ ra câu chuyện
khiến bạn phải làm thế này
393
00:19:55,904 --> 00:19:57,864
để chứng minh tình cảm của mình".
394
00:19:58,073 --> 00:20:00,700
Tôi nghĩ vấn đề là
395
00:20:00,784 --> 00:20:05,413
có điều gì đó rất xúc động
396
00:20:05,664 --> 00:20:07,874
về việc làm điều này cho người khác,
397
00:20:07,958 --> 00:20:10,919
về việc công khai
398
00:20:11,002 --> 00:20:13,046
cảm xúc của mình về ai đó
399
00:20:13,296 --> 00:20:16,633
và đốt một đống tiền
400
00:20:17,008 --> 00:20:20,262
là một lý lẽ rất thuyết phục
401
00:20:20,387 --> 00:20:23,390
rằng bạn cảm thấy những gì bạn nói.
402
00:20:23,640 --> 00:20:25,850
Mối liên hệ kim cương và tình yêu
403
00:20:25,934 --> 00:20:27,686
từ chiến dịch quảng cáo mà ra
404
00:20:27,769 --> 00:20:29,479
không có nghĩa nó không thật.
405
00:20:29,980 --> 00:20:34,609
Nó là thứ đẹp nhất
và quan trọng nhất với tôi,
406
00:20:34,693 --> 00:20:36,027
không phải vì nó là kim cương
407
00:20:36,111 --> 00:20:38,571
mà vì anh ấy là bạn thân nhất của tôi.
408
00:20:38,947 --> 00:20:41,533
Anh ấy nói: "Đây là kim cương của mẹ anh".
409
00:20:41,616 --> 00:20:43,535
Đó là lúc tôi bật khóc.
410
00:20:43,618 --> 00:20:47,205
Khi bạn nghĩ, rằng một chiến dịch
quảng cáo tạo ra quan niệm
411
00:20:47,289 --> 00:20:49,791
cần có điều này để kết hôn.
412
00:20:49,874 --> 00:20:51,251
Bạn phải mua kim cương.
413
00:20:51,418 --> 00:20:53,920
Nghĩ lại thì khá là tức giận,
414
00:20:54,004 --> 00:20:56,214
nhưng đồng thời cũng hợp lý.
415
00:20:56,339 --> 00:20:59,676
Tôi đâu nghĩ ra cái này.
Đây là tiêu chuẩn cả thế giới.
416
00:21:00,593 --> 00:21:02,637
Kim cương là kết quả của sức nóng...
417
00:21:02,721 --> 00:21:03,555
thời gian...
418
00:21:03,847 --> 00:21:04,681
nền tư bản...
419
00:21:05,223 --> 00:21:06,057
và chúng ta.
420
00:21:07,017 --> 00:21:11,688
Nó không vớ vẩn vì số những người
421
00:21:11,771 --> 00:21:14,858
tin vào nó,
422
00:21:15,233 --> 00:21:21,906
cho ta biết rằng câu chuyện của chúng
là khai thác sự phức tạp
423
00:21:21,990 --> 00:21:22,907
của chúng ta.
424
00:21:23,742 --> 00:21:25,327
Và khi bạn nghĩ về nó,
425
00:21:25,577 --> 00:21:28,246
về việc chúng ta làm,
về thứ chúng ta mặc,
426
00:21:28,330 --> 00:21:29,706
những gì ta đeo...
427
00:21:30,040 --> 00:21:33,877
Phần lớn trong đó để thể hiện ta là ai.
428
00:21:35,170 --> 00:21:36,671
Đây là kim cương của tôi.
429
00:21:36,921 --> 00:21:39,382
Tôi thấy nó đẹp tuyệt.
430
00:21:40,050 --> 00:21:41,217
Mọi người muốn gì?
431
00:21:42,218 --> 00:21:43,928
Họ muốn nó đến thế nào?
432
00:21:44,721 --> 00:21:46,556
Họ sẵn sàng trả bằng cái gì?
433
00:21:46,639 --> 00:21:50,226
Câu hỏi là: "Bạn đánh giá mọi thứ
như thế nào?"
434
00:21:50,310 --> 00:21:55,065
Và tôi nghĩ kim cương như
một trắc nghiệm vết mực,
435
00:21:55,148 --> 00:21:57,275
bạn nhìn thấy điều mà bạn muốn,
436
00:21:57,567 --> 00:22:01,821
và đặt ra tiêu chí của riêng mình
về thứ quan trọng nhất đối với bạn.
437
00:22:02,197 --> 00:22:03,823
Anh ấy là tất cả với tôi...
438
00:22:05,075 --> 00:22:06,242
bất chấp hoàn cảnh.
439
00:22:06,326 --> 00:22:10,121
Và đó là cả thế giới đối với tôi
khi anh ấy trao tôi chiếc nhẫn.
440
00:22:11,581 --> 00:22:15,418
- Mẹ thích nó trên tay con.
- Con biết, con cũng vậy.
441
00:22:18,171 --> 00:22:19,005
Cảm ơn mẹ.
442
00:22:20,090 --> 00:22:24,135
Tôi nghĩ giá trị
của kim cương là số không.
443
00:22:24,511 --> 00:22:27,722
Nó hoàn toàn là giá trị bạn có được,
444
00:22:28,765 --> 00:22:31,101
liên quan đến người đã trao nó cho bạn.
445
00:22:57,836 --> 00:22:59,587
Biên dịch: Ngoc-Van Vu