1 00:00:06,049 --> 00:00:08,468 Planuję oświadczyć się mojemu chłopakowi... 2 00:00:08,551 --> 00:00:09,385 wkrótce. 3 00:00:09,969 --> 00:00:13,473 Poprzedzające to tygodnie są bardzo stresujące, 4 00:00:13,890 --> 00:00:14,891 wykańczające. 5 00:00:14,974 --> 00:00:17,560 Dochodzimy do momentu, 6 00:00:17,643 --> 00:00:20,271 w którym słyszymy tylko bicie serca. 7 00:00:20,354 --> 00:00:21,773 Uklęknął na kolano 8 00:00:22,982 --> 00:00:25,902 i ni stąd ni zowąd wyciągnął z kieszeni pudełko. 9 00:00:26,778 --> 00:00:30,823 Powiedział, że chce być ze mną zawsze. 10 00:00:31,199 --> 00:00:35,244 Wszystko wokół poczerniało i znikło, 11 00:00:35,328 --> 00:00:38,831 przenieśliśmy się do innej przestrzeni i zmiękły mi kolana. 12 00:00:38,915 --> 00:00:41,250 Domyślacie się pewnie, co kupili. 13 00:00:41,667 --> 00:00:44,879 Diamenty to najpopularniejsze klejnoty na świecie. 14 00:00:44,962 --> 00:00:49,217 Jeśli jednak porównamy je z innymi, nie do końca wiadomo, dlaczego. 15 00:00:49,300 --> 00:00:51,761 Te błyszczą podobnie, jak diamenty. 16 00:00:51,844 --> 00:00:54,514 Te wyglądają identycznie, jak diamenty. 17 00:00:54,597 --> 00:00:57,225 Jeden z nich jest sztucznym diamentem. 18 00:00:57,892 --> 00:01:00,812 Naukowcy mogą stworzyć w laboratorium diamenty, 19 00:01:00,895 --> 00:01:04,565 które mają identyczną strukturę, jak wydobyte diamenty. 20 00:01:04,649 --> 00:01:09,529 Mimo to każdego roku ludzie wydają oszczędności, by kupić te prawdziwe. 21 00:01:09,612 --> 00:01:13,116 To najdroższa rzecz, jaką każde z nas kiedykolwiek kupiło. 22 00:01:13,199 --> 00:01:17,829 To dla mnie najpiękniejsza i najważniejsza rzecz w życiu. 23 00:01:17,912 --> 00:01:20,790 Jeśli kogoś stać na ładny diament dla nas, 24 00:01:20,873 --> 00:01:22,291 jest to miłe. 25 00:01:22,375 --> 00:01:25,586 Co dokładnie czyni te kamienie tak wyjątkowymi? 26 00:01:26,170 --> 00:01:28,214 Jaka jest wartość diamentu? 27 00:01:29,132 --> 00:01:32,385 Stworzyła je natura, wykonali ludzie. 28 00:01:32,718 --> 00:01:35,638 Określenie „żyzna gleba” może być frazesem, 29 00:01:35,721 --> 00:01:37,723 ale tym razem to dosłownie prawda. 30 00:01:37,807 --> 00:01:39,725 Piękny. To on go zaprojektował. 31 00:01:39,809 --> 00:01:42,770 - Pamiętaj, by został na twoim palcu. - Oczywiście! 32 00:01:42,854 --> 00:01:44,272 To nielogiczny zakup. 33 00:01:44,355 --> 00:01:46,816 Powinien taki być. Nieracjonalny. 34 00:01:46,899 --> 00:01:50,027 Reprezentują te straszne rzeczy. 35 00:01:50,111 --> 00:01:51,737 To strata pieniędzy 36 00:01:51,821 --> 00:01:54,490 i robimy to tylko na pokaz przed innymi. 37 00:01:54,574 --> 00:01:56,284 Czego chcą ludzie? 38 00:01:56,367 --> 00:01:58,119 Jak bardzo tego chcą? 39 00:01:58,786 --> 00:02:00,580 Ile są gotowi za to zapłacić? 40 00:02:00,663 --> 00:02:04,959 DIAMENTY 41 00:02:05,793 --> 00:02:10,548 Wszyscy żyjemy na cienkiej skorupie nad gorącą, roztopioną zupą z metali. 42 00:02:11,174 --> 00:02:14,343 Ta skorupa ma zwykle mniej niż 40 kilometrów grubości. 43 00:02:14,427 --> 00:02:16,679 To ledwie podwójna długość Manhattanu. 44 00:02:16,762 --> 00:02:20,516 Rubiny, szafiry, szmaragdy: wszystkie pochodzą stamtąd. 45 00:02:20,600 --> 00:02:22,602 Ale dom diamentów jest głębiej. 46 00:02:23,019 --> 00:02:25,563 Naukowcy mierzą ciśnienie w paskalach. 47 00:02:25,771 --> 00:02:30,234 Tam, gdzie formują się diamenty, ciśnienie ma pięć do sześciu gigapaskali. 48 00:02:30,318 --> 00:02:33,487 Wyobraźmy sobie 80 słoni stojących na naszym palcu. 49 00:02:33,571 --> 00:02:34,405 GEOCHEMICZKA 50 00:02:34,488 --> 00:02:37,992 To siła nacisku odpowiadająca pięciu do sześciu gigapaskali. 51 00:02:38,075 --> 00:02:41,537 Kamienie szlachetne składają się z różnych pierwiastków. 52 00:02:41,621 --> 00:02:43,497 Diament tylko z jednego. 53 00:02:43,915 --> 00:02:44,790 Z węgla. 54 00:02:45,291 --> 00:02:46,918 Z perspektywy naukowej 55 00:02:47,001 --> 00:02:50,171 to jest najważniejsza część diamentu. 56 00:02:50,254 --> 00:02:54,550 To małe części płaszcza ziemskiego uwięzione podczas wzrostu diamentu. 57 00:02:54,634 --> 00:02:57,220 Te inkluzje to tak naprawdę jedyne próbki, 58 00:02:57,303 --> 00:02:59,764 dzięki którym można badać wnętrze Ziemi. 59 00:03:00,348 --> 00:03:02,558 Można ocenić wiek tych inkluzji. 60 00:03:02,892 --> 00:03:07,647 To jest cała historia ludzkości, to era dinozaurów, 61 00:03:07,980 --> 00:03:12,276 a to okres, kiedy pojawiły się wszystkie znane nam dziś diamenty. 62 00:03:12,777 --> 00:03:16,239 Najstarsze datowane diamenty poprzedzają życie na Ziemi. 63 00:03:16,322 --> 00:03:18,532 Ponad 25 milionów lat temu 64 00:03:18,950 --> 00:03:22,954 niespotykanie gwałtowne eksplozje wysadziły diamenty w powietrze. 65 00:03:23,412 --> 00:03:27,083 W rejonach bardziej aktywnych sejsmicznie po prostu wyparowały. 66 00:03:27,166 --> 00:03:29,961 Na bardziej stabilnych obszarach przetrwały. 67 00:03:30,586 --> 00:03:35,258 To mapa fali sejsmicznych na Ziemi. Różowe obszary są najbardziej stabilne. 68 00:03:35,341 --> 00:03:38,928 Właśnie tam diamenty leżały niezauważone przez miliony lat. 69 00:03:39,220 --> 00:03:41,889 Najwcześniejszą zachowaną diamentową biżuterią 70 00:03:41,973 --> 00:03:44,475 jest ten pierścień z około 300 roku p.n.e. 71 00:03:44,558 --> 00:03:46,435 Przez kolejne dwa tysiące lat 72 00:03:46,519 --> 00:03:51,065 diamenty pojawiały się w koronach i pierścieniach obok innych klejnotów. 73 00:03:51,148 --> 00:03:52,984 Bywały też prezentami ślubnymi, 74 00:03:53,067 --> 00:03:55,611 jak diamentowy pierścionek zaręczynowy 75 00:03:55,695 --> 00:03:58,906 Maksymiliana I Habsburga i Marii Burgundzkiej. 76 00:03:58,990 --> 00:04:02,201 Ale zostały bezkonkurencyjnym klejnotem miłosnym 77 00:04:02,285 --> 00:04:07,123 dopiero wtedy, gdy 400 lat później odkryto te złoża w Afryce Południowej. 78 00:04:07,707 --> 00:04:10,501 Oto Cecil Rhodes, brytyjski siedemnastolatek 79 00:04:10,584 --> 00:04:13,004 wysłany tam do Kolonii Przylądkowej. 80 00:04:13,087 --> 00:04:16,382 Zostanie on potem zapamiętany jako kolonizator Rodezji, 81 00:04:16,465 --> 00:04:18,217 dziś Zimbabwe i Zambii, 82 00:04:18,301 --> 00:04:21,971 imiennik Uniwersytetu Rhodes, twórca stypendium Rhodes, 83 00:04:22,263 --> 00:04:24,098 gorliwy imperialista 84 00:04:24,181 --> 00:04:27,768 i założyciel firmy, która zdominowała przemysł diamentowy 85 00:04:27,852 --> 00:04:29,228 na ponad sto lat. 86 00:04:29,312 --> 00:04:30,438 De Beers. 87 00:04:30,604 --> 00:04:34,525 Pod jej panowaniem diamenty zmieniły się z klejnotu podobnego innym 88 00:04:34,608 --> 00:04:36,235 w kulturowy probierz. 89 00:04:41,824 --> 00:04:43,576 Aby pojąć, jak tego dokonano, 90 00:04:43,659 --> 00:04:46,203 trzeba poznać strategie biznesowe De Beers. 91 00:04:46,287 --> 00:04:48,539 Pierwsza strategia: kontrola podaży. 92 00:04:48,622 --> 00:04:52,043 W latach 70. XIX wieku Rhodes zaczął wykupywać konkurencję. 93 00:04:52,126 --> 00:04:56,630 Warto pamiętać, że De Beers nie produkował wszystkich diamentów na świecie. 94 00:04:56,714 --> 00:05:00,926 Produkował ich wiele, ale skupował też zapasy innych producentów, 95 00:05:01,010 --> 00:05:03,429 dzięki czemu kontrolował podaż. 96 00:05:03,971 --> 00:05:06,140 Około 90 procent światowej podaży 97 00:05:06,223 --> 00:05:07,600 po dwóch dekadach. 98 00:05:08,225 --> 00:05:10,019 Potem użył drugiej strategii. 99 00:05:10,895 --> 00:05:13,689 Rhodes sprzedał cały swój zapas diamentów 100 00:05:13,773 --> 00:05:16,108 na wyłączność syndykatowi w Londynie. 101 00:05:16,609 --> 00:05:21,614 Monopol nad światową podażą zapewniał De Beers rezerwy strategiczne. 102 00:05:21,697 --> 00:05:28,037 W sytuacji, kiedy popyt spadał, firma wstrzymywała dostawy na rynek. 103 00:05:28,579 --> 00:05:31,540 De Beers nigdy nie ujawnił informacji o rezerwach 104 00:05:31,624 --> 00:05:33,417 i twierdzi, że już ich nie ma. 105 00:05:33,501 --> 00:05:37,463 Ale w 1999 roku New York Times ocenił ich wartość na 5,2 miliarda $. 106 00:05:39,298 --> 00:05:43,552 W latach 40. rząd Stanów Zjednoczonych próbował zbudować własne rezerwy, 107 00:05:43,636 --> 00:05:45,721 bo diamenty to nie tylko biżuteria, 108 00:05:45,805 --> 00:05:48,641 to też najtwardszy materiał naturalny na Ziemi. 109 00:05:49,600 --> 00:05:52,978 Dlatego jest ważny w produkcji broni, czołgów i samolotów. 110 00:05:53,854 --> 00:05:57,942 Choć według Rady Produkcji Wojennej żaden sprzęt nie był opóźniony, 111 00:05:58,109 --> 00:06:00,903 urzędnik rządowy twierdził, że syndykat De Beers 112 00:06:00,986 --> 00:06:03,364 tak bardzo utrudniał nabycie diamentów, 113 00:06:03,447 --> 00:06:06,659 że USA zagroziło wstrzymaniem dostaw samolotów do Anglii, 114 00:06:06,742 --> 00:06:09,954 jeśli syndykat nie sprzeda diamentów do ich produkcji. 115 00:06:10,037 --> 00:06:10,996 Jaki był powód? 116 00:06:11,247 --> 00:06:13,791 „Syndykat diamentowy nie sprzeda nam rezerw, 117 00:06:13,874 --> 00:06:17,878 bo nie pozwoli na to, by duże zapasy pozostawały poza jego kontrolą”. 118 00:06:18,087 --> 00:06:21,215 Ale utrzymanie ceny produktu nie kończy się na podaży. 119 00:06:21,549 --> 00:06:22,883 Ważny jest też popyt. 120 00:06:24,385 --> 00:06:26,971 Przed II wojną światową firma miała kłopoty. 121 00:06:27,304 --> 00:06:28,514 Nastał Wielki Kryzys 122 00:06:28,597 --> 00:06:31,016 i ludzie raczej nie kupowali diamentów. 123 00:06:31,725 --> 00:06:34,228 Co gorsza, sprzedawali swoje diamenty, 124 00:06:34,311 --> 00:06:37,106 podnosząc podaż i doprowadzając do obniżki cen. 125 00:06:37,606 --> 00:06:41,068 De Beers zatrudnił agencję reklamową ze świetnym pomysłem. 126 00:06:41,152 --> 00:06:43,946 A gdyby ludzie zatrzymywali diamenty... na zawsze? 127 00:06:44,029 --> 00:06:47,199 Słynny slogan „Diamenty są wieczne” 128 00:06:47,283 --> 00:06:52,037 jest pewnie jedną z najskuteczniejszych kampanii reklamowych w historii. 129 00:06:52,580 --> 00:06:55,541 Pierścionki darowano na zaręczyny od Średniowiecza, 130 00:06:55,624 --> 00:06:58,502 ale idea, że powinny zawierać diament, była nowa. 131 00:06:59,170 --> 00:07:03,757 Pierwsza kampania w USA wykorzystywała obrazy słynnych artystów. 132 00:07:03,841 --> 00:07:06,093 Po prawej jest dzieło Salvadora Dali. 133 00:07:06,427 --> 00:07:08,429 Po lewej, Pabla Picassa. 134 00:07:08,762 --> 00:07:11,474 Przekaz brzmiał: „Diamenty to dzieła sztuki”. 135 00:07:13,184 --> 00:07:16,187 Wiele innych kampanii wykorzystywało ten sam slogan. 136 00:07:17,771 --> 00:07:19,690 Rocznicowa obrączka z diamentem. 137 00:07:19,773 --> 00:07:23,027 Pokaż jej, że po dziesięciu latach znów byś ją poślubił. 138 00:07:23,569 --> 00:07:24,862 Zadziałało. 139 00:07:25,613 --> 00:07:28,282 W filmie z 1939 roku, Przeminęło z wiatrem, 140 00:07:28,657 --> 00:07:31,160 Scarlett O'Hara błaga o ten cenny klejnot. 141 00:07:31,243 --> 00:07:34,622 - Jaki pierścionek byś chciała, kochana? - Diamentowy. 142 00:07:34,705 --> 00:07:36,499 I niech będzie duży, Rhett. 143 00:07:36,665 --> 00:07:41,212 Ale w tamtym roku tylko 10% panien młodych w Ameryce dostało taki pierścionek. 144 00:07:41,462 --> 00:07:42,880 W latach 50... 145 00:07:43,464 --> 00:07:48,093 W formie kwadratu czy gruszki, te kamienie nie tracą swego kształtu. 146 00:07:49,053 --> 00:07:51,305 ...były najlepszym przyjacielem kobiety. 147 00:07:51,388 --> 00:07:54,892 W latach 90. 80% panien młodych w Ameryce je dostało. 148 00:07:55,267 --> 00:07:58,479 A skoro diamenty są wieczne, ludzie nie chcą używanych. 149 00:07:58,562 --> 00:08:01,357 Nie ma oficjalnych cen używanych diamentów, ale... 150 00:08:01,440 --> 00:08:04,193 Wprawiłoby nas w osłupienie... 151 00:08:04,276 --> 00:08:05,110 PROFESOR 152 00:08:05,194 --> 00:08:09,156 ...jak niski procent zapłaconej za nie kwoty byśmy dostali. 153 00:08:09,698 --> 00:08:14,620 Dostalibyśmy 25% ceny zakupu, może 30%. 154 00:08:15,871 --> 00:08:18,666 Kampania była hitem, więc De Beers ją powtórzył. 155 00:08:19,416 --> 00:08:20,626 Tym razem w Japonii. 156 00:08:27,675 --> 00:08:29,843 W 1967 roku, kiedy się rozpoczęła, 157 00:08:29,927 --> 00:08:32,471 japońskie panny młode prawie nie dostawały diamentów. 158 00:08:32,555 --> 00:08:35,182 Po dwudziestu latach dostawało je ponad 70%. 159 00:08:37,017 --> 00:08:39,228 W latach 90. De Beers wszedł do Chin. 160 00:08:39,311 --> 00:08:40,437 Ten sam slogan... 161 00:08:43,691 --> 00:08:44,692 Ten sam rezultat. 162 00:08:45,568 --> 00:08:49,738 Te reklamy próbują stworzyć popyt i nie jest to nieuczciwe zagranie. 163 00:08:49,822 --> 00:08:51,156 Tak działa kapitalizm. 164 00:08:51,365 --> 00:08:54,493 Ludzi można przekonać do kupna kamiennego pupila. 165 00:08:54,577 --> 00:08:57,371 Dla mnie to najgłupszy pomysł na świecie. 166 00:08:57,454 --> 00:09:01,584 Ale ludzi dało się przekonać, że powinni cenić tych kamiennych pupili. 167 00:09:01,875 --> 00:09:04,837 Dlatego właśnie agencjom reklamowym tyle się płaci. 168 00:09:05,671 --> 00:09:07,798 De Beers był w tym wyjątkowo dobry. 169 00:09:07,881 --> 00:09:10,676 Ale nie wszystkie jego starania odniosły sukces. 170 00:09:10,759 --> 00:09:14,430 W latach 80. namawiał kobiety, by kupowały diamenty mężczyznom. 171 00:09:14,513 --> 00:09:15,556 Na próżno. 172 00:09:15,639 --> 00:09:17,683 Do kobiet próbowano znów trafić 173 00:09:17,766 --> 00:09:21,103 w kampanii z 2003 roku, nazwanej „Podnieś prawą dłoń”. 174 00:09:21,353 --> 00:09:23,439 Przekaz był taki, że silna kobieta 175 00:09:23,522 --> 00:09:28,527 ma pierścionek zaręczynowy na lewej dłoni, a ten, który kupiła sobie sama, na prawej. 176 00:09:28,861 --> 00:09:30,529 Tu też nie było sukcesu. 177 00:09:30,613 --> 00:09:34,992 Diamenty mogą być noszone przez kobiety, ale kupują je głównie mężczyźni. 178 00:09:35,451 --> 00:09:38,078 Przez kilka lat De Beers zlecał sondaże. 179 00:09:38,370 --> 00:09:42,916 Pytano m.in. o gotowość kupna pierścionka z diamentem kosztem innych rzeczy. 180 00:09:43,000 --> 00:09:46,670 W 1990 roku gotowość taką wyraziło tylko 22% kobiet, 181 00:09:46,754 --> 00:09:49,006 ale aż 59% mężczyzn. 182 00:09:49,465 --> 00:09:53,761 Dla wielu kupno takiego pierścionka zaręczynowego było oznaką dorosłości. 183 00:09:53,844 --> 00:09:57,973 W pewnym sensie jest to symbol osiągnięcia punktu, 184 00:09:58,057 --> 00:10:00,934 w którym tak znaczący zakup jest możliwy, 185 00:10:01,310 --> 00:10:03,312 i gotowości wykonania tego kroku. 186 00:10:03,896 --> 00:10:06,231 To podkład do kolejnej strategii firmy: 187 00:10:06,315 --> 00:10:10,527 powiązania kwoty wydanej na diament z zawodowym sukcesem mężczyzny. 188 00:10:10,903 --> 00:10:12,905 W USA to już kulturowa norma. 189 00:10:13,656 --> 00:10:15,949 Powinny być wartością dwóch pensji. 190 00:10:16,033 --> 00:10:17,034 Dwóch pensji. 191 00:10:17,117 --> 00:10:18,118 Dwóch pensji. 192 00:10:18,285 --> 00:10:19,662 Wymyślił to De Beers. 193 00:10:19,745 --> 00:10:22,498 W Japonii były to trzy miesiące. 194 00:10:22,581 --> 00:10:25,834 Związek między diamentami a zawodowym sukcesem mężczyzny 195 00:10:25,918 --> 00:10:28,545 urósł do nieprzewidzianych rozmiarów. 196 00:10:29,588 --> 00:10:32,174 Raperzy śpiewali o ulubionych jubilerach. 197 00:10:35,719 --> 00:10:37,721 Moja ksywa to Jacob Jubiler. 198 00:10:37,805 --> 00:10:40,182 Wszystkie diamenty na moich nadgarstkach. 199 00:10:43,394 --> 00:10:45,020 Ile to wszystko jest warte? 200 00:10:45,270 --> 00:10:46,438 Powiedziałbym, że... 201 00:10:47,398 --> 00:10:48,607 około 35 milionów $. 202 00:10:50,776 --> 00:10:53,529 Nakładałem diamenty prawie na wszystko. 203 00:10:53,904 --> 00:10:56,907 Zrobiłem szczoteczkę do zębów z diamentami i złotem. 204 00:10:56,990 --> 00:10:58,575 To oznaka sukcesu. 205 00:10:59,034 --> 00:11:01,203 To jak powiedzieć: „Kocham cię. 206 00:11:01,787 --> 00:11:03,622 Oto, jak bardzo cię kocham. 207 00:11:03,706 --> 00:11:05,332 Tak duża jest moja miłość”. 208 00:11:05,958 --> 00:11:09,503 Ten ma 75 karatów i jest jaskrawożółty. 209 00:11:10,504 --> 00:11:11,839 Karaty, kolor... 210 00:11:11,922 --> 00:11:14,550 Te określenia to część kolejnej strategii. 211 00:11:14,633 --> 00:11:17,386 Numer 5: zdefiniuj wartość. 212 00:11:18,178 --> 00:11:20,222 W dowolnym sklepie z diamentami 213 00:11:20,305 --> 00:11:22,391 dowiecie się o czterech kryteriach. 214 00:11:22,891 --> 00:11:26,520 To cztery najważniejsze cechy charakterystyczne diamentu. 215 00:11:26,603 --> 00:11:29,940 Określają szlif, kolor, czystość i masę w karatach, 216 00:11:30,023 --> 00:11:31,942 czyli rozmiar twojego diamentu. 217 00:11:32,025 --> 00:11:35,028 Diament szlifuje się nie za płasko i nie za głęboko. 218 00:11:35,112 --> 00:11:38,365 Powinien być albo bezbarwny, albo w jaskrawym kolorze. 219 00:11:38,615 --> 00:11:42,035 Powinien być czysty, bez ukochanych przez badaczy inkluzji. 220 00:11:42,244 --> 00:11:43,454 I powinien być duży. 221 00:11:44,288 --> 00:11:47,040 Ten system oceny diamentów powstał w latach 40. 222 00:11:47,124 --> 00:11:50,627 w instytucie badawczym, który zaczął sprzedawać certyfikaty. 223 00:11:50,711 --> 00:11:55,674 Każdy czuje się pewnie, jeśli otrzyma jakiś rodzaj certyfikatu 224 00:11:55,758 --> 00:12:01,096 oraz pojęcie na temat miejsca jego diamentu 225 00:12:01,180 --> 00:12:02,765 w systemie oceny. 226 00:12:03,182 --> 00:12:05,976 De Beers pomógł rozpowszechnić ten system. 227 00:12:06,226 --> 00:12:09,313 Wiele z jego diamentów było akurat dużych i czystych. 228 00:12:09,938 --> 00:12:11,774 I zapotrzebowanie na nie rosło. 229 00:12:12,107 --> 00:12:17,571 Ale tam, gdzie wydobywa się diamenty, może to oznaczać finansowanie konfliktów. 230 00:12:22,493 --> 00:12:26,955 Między 1992 a 1998 rokiem grupa rebeliantów w Angoli 231 00:12:27,080 --> 00:12:30,834 zebrała ponad 3,7 miliarda dolarów ze sprzedaży diamentów, 232 00:12:30,918 --> 00:12:34,213 podsycając wojnę, która zabiła pół miliona Angolijczyków. 233 00:12:35,547 --> 00:12:39,092 Sprzedaż diamentów finansowała też konflikty w Sierra Leone, 234 00:12:39,593 --> 00:12:41,261 na Wybrzeżu Kości Słoniowej 235 00:12:41,386 --> 00:12:42,846 i w Liberii. 236 00:12:42,971 --> 00:12:46,809 Przyciągnęło to międzynarodową uwagę i spowodowało ostry sprzeciw. 237 00:12:47,142 --> 00:12:49,186 Krwawe diamenty. 238 00:12:49,269 --> 00:12:50,813 Tak zwane krwawe diamenty. 239 00:12:51,230 --> 00:12:55,901 W Stanach Zjednoczonych popyt utrzymał się jednak na podobnym poziomie. 240 00:12:56,527 --> 00:12:58,612 Choć utworzono system certyfikacji, 241 00:12:58,695 --> 00:13:02,407 by zatrzymać sprzedaż diamentów przemycanych ze stref konfliktu, 242 00:13:02,491 --> 00:13:04,993 nikt nie ma pewności, jak dobrze on działa, 243 00:13:05,077 --> 00:13:08,080 bo łańcuch dostaw diamentów jest wyjątkowo niejasny. 244 00:13:08,288 --> 00:13:09,540 Jest trudno, 245 00:13:09,623 --> 00:13:11,750 nie widząc dokumentów diamentu, 246 00:13:12,334 --> 00:13:15,170 w pełni zrozumieć, skąd pochodzi. 247 00:13:15,754 --> 00:13:18,465 Kiedy zrobiło się głośno o krwawych diamentach, 248 00:13:18,549 --> 00:13:22,302 De Beers stanął przed największym wyzwaniem: realną konkurencją. 249 00:13:23,136 --> 00:13:25,973 Ludzie myślą, że wszystkie diamenty są z Afryki, 250 00:13:26,056 --> 00:13:27,724 ale ważne jest, by pojąć, 251 00:13:27,808 --> 00:13:30,102 że to Rosja jest ich głównym dostawcą. 252 00:13:30,185 --> 00:13:35,065 Przez dekady De Beers miał wyłączność na zakup większości diamentów z ZSRR. 253 00:13:35,148 --> 00:13:38,360 Ale kiedy Związek Radziecki upadł, umowa się skończyła. 254 00:13:38,735 --> 00:13:41,321 W 2005 roku firma przegrała proces sądowy, 255 00:13:41,405 --> 00:13:44,533 w którym oskarżano ją o zmowę w sprawie cen diamentów. 256 00:13:44,658 --> 00:13:49,162 De Beers zwrócił 295 milionów dolarów amerykańskim konsumentom. 257 00:13:49,830 --> 00:13:51,999 W oddzielnej sprawie z rządem USA 258 00:13:52,082 --> 00:13:54,459 De Beers przyznał się do tych zarzutów. 259 00:13:55,294 --> 00:13:57,504 Udział w firmy w rynku zaczął spadać. 260 00:13:57,713 --> 00:13:59,339 Ale stało się coś dziwnego: 261 00:13:59,548 --> 00:14:01,466 cena diamentów wcale nie spadła. 262 00:14:03,135 --> 00:14:07,890 De Beers nie jest już największym graczem, ale inni wciąż używają jego strategii. 263 00:14:07,973 --> 00:14:12,519 Alrosa jest największym producentem diamentów na świecie. 264 00:14:13,020 --> 00:14:15,689 Nasz udział w rynku wynosi około 27%, 265 00:14:15,772 --> 00:14:20,235 co oznacza, że co czwarty diament jest diamentem od Alrosy. 266 00:14:20,319 --> 00:14:24,948 Trzej główni producenci to De Beers, Alrosa z Rosji i Rio Tinto. 267 00:14:25,032 --> 00:14:27,743 Żaden z nich nie posiada strategicznych rezerw, 268 00:14:27,826 --> 00:14:29,953 tak jak De Beers w czasach monopolu, 269 00:14:30,037 --> 00:14:34,333 ale wycofują towar z rynku, kiedy uznają popyt za niewystarczający. 270 00:14:34,917 --> 00:14:37,377 Co pani sądzi o składowaniu diamentów 271 00:14:37,461 --> 00:14:42,841 i jak branża dba o to, by na rynku nie było zbyt dużo diamentów, 272 00:14:42,925 --> 00:14:45,719 a ich cena zbytnio nie spadła? 273 00:14:46,345 --> 00:14:50,432 Firma ma oficjalne stanowisko w tej sprawie, które powinnam przekazać. 274 00:14:53,143 --> 00:14:56,188 Czasem oczywiście popyt jest większy niż podaż. 275 00:14:57,397 --> 00:15:01,777 Kiedy to następuje, nie planujemy obniżki cen, 276 00:15:01,860 --> 00:15:06,657 ponieważ nie chcemy narazić na szwank naturalnej wartości diamentów 277 00:15:06,740 --> 00:15:09,618 lub tego, co konsument ostatecznie zakupi. 278 00:15:10,369 --> 00:15:13,413 W tym momencie nie wyobrażam sobie, 279 00:15:13,497 --> 00:15:16,041 kto byłby zmotywowany do obniżki cen. 280 00:15:16,792 --> 00:15:18,627 Dotyczy to także konsumentów. 281 00:15:18,710 --> 00:15:21,797 Jeśli zaoferuję wam dwie butelki czerwonego wina 282 00:15:22,047 --> 00:15:27,386 i powiem, że jedna z nich kosztuje 75 $, a druga 20 $, 283 00:15:27,594 --> 00:15:31,765 to jeśli znacie się na winie, możecie spojrzeć na etykietę, skosztować, 284 00:15:31,848 --> 00:15:37,604 i powiedzieć mi, że wino za 25 $ jest tak naprawdę lepsze. 285 00:15:37,688 --> 00:15:39,731 Większość ludzi tego nie potrafi. 286 00:15:39,815 --> 00:15:41,525 Zapłacą mi 75 $. 287 00:15:42,609 --> 00:15:46,571 To tworzy pokrętną sytuację, 288 00:15:46,655 --> 00:15:48,907 w której podniesienie ceny 289 00:15:49,366 --> 00:15:54,830 nie powoduje spadku wielkości popytu, tylko jego wzrost. 290 00:15:54,913 --> 00:15:59,376 To tak zwany efekt Veblena, który dotyczy dóbr luksusowych, 291 00:15:59,459 --> 00:16:04,798 w przypadku których sama cena jest interpretowana jako sygnał. 292 00:16:05,257 --> 00:16:06,883 Inne dobra tego typu 293 00:16:06,967 --> 00:16:10,178 to torebki Birkin, szampan Cristal i prawnicy. 294 00:16:11,972 --> 00:16:15,892 Zgadzam się, że diamenty mają wartość aspiracyjną, 295 00:16:15,976 --> 00:16:19,771 bo wysoka cena wzmaga chęć na nie. 296 00:16:19,855 --> 00:16:23,942 Chodzi o poczucie dążenia do celu i dotarcia do niego. 297 00:16:24,026 --> 00:16:26,695 Sprawia ono, że ludzie zapłacą za nie krocie. 298 00:16:26,778 --> 00:16:29,906 Nawet jeśli istnieje strukturalnie identyczna opcja. 299 00:16:30,407 --> 00:16:32,325 Struktura diamentu jest prosta. 300 00:16:32,409 --> 00:16:35,912 To same atomy węgla, tworzące cztery wiązania z sąsiadami. 301 00:16:35,996 --> 00:16:39,916 W graficie, też złożonym tylko z węgla, atomy tworzą trzy wiązania. 302 00:16:40,000 --> 00:16:43,837 Dzięki tej drobnej różnicy grafit jest miękki i może być ołówkiem, 303 00:16:43,920 --> 00:16:47,883 a diamenty są tak twarde, że może je przeciąć tylko inny diament. 304 00:16:48,717 --> 00:16:52,721 Pierwszy raz diament w laboratorium udało się uzyskać w latach 50. 305 00:16:53,305 --> 00:16:56,725 Przez chwilę obracałem to w rękach i zobaczyłem błyski. 306 00:16:57,642 --> 00:17:00,812 Kolana się pode mną ugięły. Musiałem usiąść. 307 00:17:01,063 --> 00:17:04,357 To badacz Tracy Hall, opisujący w wywiadzie z BBC chwilę, 308 00:17:04,441 --> 00:17:06,276 w której on i jego zespół 309 00:17:06,359 --> 00:17:11,073 jako pierwsi konsekwentnie i publicznie stworzyli diament w 1954 roku. 310 00:17:11,156 --> 00:17:13,742 W tamtej chwili wiedziałem już... 311 00:17:13,825 --> 00:17:15,452 PIERWSZY SZTUCZNY DIAMENT 312 00:17:15,535 --> 00:17:18,246 ...że człowiek w końcu zmienił grafit w diament. 313 00:17:19,498 --> 00:17:23,001 Dziś możemy uzyskiwać kamienie o jakości klejnotów z maszyn. 314 00:17:23,335 --> 00:17:26,296 Istnieją dwa odrębne sposoby uzyskania diamentu. 315 00:17:26,379 --> 00:17:29,299 Wzrost przy wysokim ciśnieniu i temperaturze 316 00:17:29,382 --> 00:17:32,344 to odtworzenie warunków naturalnych, 317 00:17:32,427 --> 00:17:35,931 w których węgiel krystalizuje się w diament. 318 00:17:36,306 --> 00:17:40,310 Chemiczne osadzanie z fazy gazowej to metoda, 319 00:17:40,393 --> 00:17:44,564 w której do komory wzrostu wprowadza się gazy węglowodorowe, 320 00:17:45,065 --> 00:17:48,235 a mikrofale z energii plazmowej używane są, 321 00:17:48,318 --> 00:17:51,822 by zerwać wiązania tego węglowodoru, 322 00:17:52,280 --> 00:17:57,160 umożliwiając wolnym atomom węgla sypanie się na diamentową płytkę 323 00:17:57,244 --> 00:18:01,081 i wertykalny wzrost, atom po atomie, tego diamentu, 324 00:18:01,164 --> 00:18:05,544 co w efekcie daje diamenty o wyjątkowej czystości i jakości. 325 00:18:05,627 --> 00:18:09,965 Diament to diament, czy powstaje w laboratorium, czy w Ziemi. 326 00:18:10,882 --> 00:18:12,968 Zgadnijcie, który jest sztuczny? 327 00:18:13,969 --> 00:18:15,637 Na pewno ich nie odróżnicie. 328 00:18:16,304 --> 00:18:20,142 Potrzeba wysoko wyspecjalizowanego sprzętu laboratoryjnego, 329 00:18:20,225 --> 00:18:24,771 by wykryć drobne różnice między dwoma produktami. 330 00:18:24,855 --> 00:18:27,190 Sztuczne diamenty stawały się lepsze, 331 00:18:27,274 --> 00:18:28,608 a ich cena spadała. 332 00:18:28,942 --> 00:18:31,153 To prowadzi nas do siódmej strategii: 333 00:18:31,319 --> 00:18:33,697 dołącz do tego, kogo nie możesz pokonać. 334 00:18:34,114 --> 00:18:38,076 W 2016 roku De Beers i inne firmy z branży diamentów naturalnych 335 00:18:38,201 --> 00:18:42,706 wystąpiły przeciw sztucznym diamentom w kampanii „Prawdziwe jest rzadkie”. 336 00:18:42,789 --> 00:18:45,792 Będzie dobre i będzie prawdziwe. 337 00:18:47,878 --> 00:18:52,632 W 2018 roku De Beers wypuścił jednak swoją własną serię sztucznych diamentów 338 00:18:52,883 --> 00:18:54,885 o najniższych cenach na rynku. 339 00:18:55,552 --> 00:18:58,680 Twierdzi, że ich wartość odpowiada masowej produkcji. 340 00:18:58,763 --> 00:19:02,559 Ale przez to sztuczne diamenty mogą wydawać się gorsze. 341 00:19:02,642 --> 00:19:04,352 Starania De Beers, 342 00:19:04,436 --> 00:19:07,480 by wyceniać sztuczne diamenty tak nisko, 343 00:19:07,731 --> 00:19:10,984 mają wyraźnie na celu umniejszenie wartości produktu. 344 00:19:11,067 --> 00:19:17,741 Diamenty z laboratorium są lepsze od tych wydobytych spod ziemi. 345 00:19:17,824 --> 00:19:19,659 Producenci sztucznych diamentów 346 00:19:19,743 --> 00:19:23,079 zbijają jednak kapitał na związku diamentów z miłością. 347 00:19:23,163 --> 00:19:26,166 Jako osoba sprzedająca diamenty lubię ten związek. 348 00:19:26,249 --> 00:19:28,627 To związek, który zawdzięczają De Beers. 349 00:19:28,877 --> 00:19:31,421 Producenci sztucznych diamentów reklamują je 350 00:19:31,504 --> 00:19:35,800 jako bardziej innowacyjne i przyjaźniejsze środowisku produkty, 351 00:19:35,884 --> 00:19:38,303 które deklasują w tym naturalne diamenty. 352 00:19:38,386 --> 00:19:42,015 Pragną jednak przy tym wartości kojarzonej z diamentami, 353 00:19:42,098 --> 00:19:44,601 którą De Beers stworzył ponad 100 lat temu. 354 00:19:44,684 --> 00:19:51,191 Wielu nabywców może w pewnym sensie czuć, że wciskany jest im kit. 355 00:19:51,274 --> 00:19:55,820 Producenci przekonują ich, że muszą to zrobić, 356 00:19:55,904 --> 00:19:57,864 bo tak udowadnia się uczucie. 357 00:19:57,948 --> 00:20:00,700 Mimo to uważam, 358 00:20:00,784 --> 00:20:05,580 że jest coś naprawdę głęboko wzruszającego 359 00:20:05,664 --> 00:20:07,874 w robieniu tego dla kogoś, 360 00:20:07,958 --> 00:20:10,919 w chęci publicznego okazania 361 00:20:11,002 --> 00:20:13,046 swoich uczuć do kogoś. 362 00:20:13,296 --> 00:20:16,716 W pewnym sensie spalenie mnóstwa pieniędzy 363 00:20:17,008 --> 00:20:20,303 jest dość przekonującym argumentem 364 00:20:20,387 --> 00:20:23,556 przemawiającym za prawdziwością uczucia. 365 00:20:23,640 --> 00:20:25,850 Związek diamentów z miłością 366 00:20:25,934 --> 00:20:27,602 może być sprawką marketingu, 367 00:20:27,769 --> 00:20:29,771 ale to nie czyni go nieprawdziwym. 368 00:20:29,980 --> 00:20:34,985 To była dla mnie najpiękniejsza i najważniejsza rzecz nie dlatego, 369 00:20:35,068 --> 00:20:38,863 że to diament, ale dlatego, że jest moim najlepszym przyjacielem. 370 00:20:38,947 --> 00:20:41,533 Powiedział, że to był diament jego mamy. 371 00:20:41,616 --> 00:20:43,535 Wtedy naprawdę się rozpłakałam. 372 00:20:43,618 --> 00:20:46,579 Jeśli spojrzymy na to w kontekście reklamy, 373 00:20:47,205 --> 00:20:51,334 która wypromowała kupno diamentu jako krok prowadzący do małżeństwa, 374 00:20:51,418 --> 00:20:56,256 to jest to dość irytujące, ale z drugiej strony sensowne. 375 00:20:56,339 --> 00:20:59,426 Nie my to wymyśliliśmy. Taki jest światowy standard. 376 00:21:00,760 --> 00:21:02,554 Diament jest produktem ciepła, 377 00:21:02,762 --> 00:21:03,596 czasu, 378 00:21:03,847 --> 00:21:04,681 kapitalizmu... 379 00:21:05,223 --> 00:21:06,057 i nas samych. 380 00:21:07,017 --> 00:21:11,688 To nie jest wciskanie kitu, dlatego że liczba ludzi, 381 00:21:11,771 --> 00:21:14,858 których to przekonuje, 382 00:21:15,233 --> 00:21:21,906 świadczy o tym, że ich doświadczenia dotykają złożoności tego, 383 00:21:21,990 --> 00:21:22,907 kim jesteśmy. 384 00:21:23,742 --> 00:21:25,493 Jeśli się nad tym zastanowić, 385 00:21:25,577 --> 00:21:28,246 to wiele z tego, co robimy, co ubieramy, 386 00:21:28,330 --> 00:21:29,706 co nosimy... 387 00:21:30,040 --> 00:21:33,877 Wiele z tych rzeczy to komunikat na temat tego, kim jesteśmy. 388 00:21:35,170 --> 00:21:36,421 To jest mój diament. 389 00:21:36,921 --> 00:21:39,466 W mojej opinii jest absolutnie zachwycający. 390 00:21:40,050 --> 00:21:41,217 Czego chcą ludzie? 391 00:21:42,218 --> 00:21:43,928 Jak bardzo tego chcą? 392 00:21:44,721 --> 00:21:46,556 Ile są gotowi za to zapłacić? 393 00:21:46,639 --> 00:21:50,226 Pytanie brzmi, jak bardzo cenimy różne rzeczy. 394 00:21:50,310 --> 00:21:55,065 Diamenty działają trochę jak test plam atramentowych. 395 00:21:55,148 --> 00:21:57,484 Widzimy w nich to, co chcemy 396 00:21:57,567 --> 00:22:01,821 i tworzymy własne kryteria tego, co jest dla nas najważniejsze. 397 00:22:02,197 --> 00:22:03,823 Jest dla mnie wszystkim. 398 00:22:05,075 --> 00:22:06,242 Na dobre i na złe. 399 00:22:06,326 --> 00:22:10,121 Dostanie od niego tego pierścionka znaczyło dla mnie wszystko. 400 00:22:11,581 --> 00:22:15,418 - Uwielbiam widzieć go na twojej dłoni. - Ja również. 401 00:22:18,171 --> 00:22:19,005 Dziękuję. 402 00:22:20,090 --> 00:22:22,675 Myślę, że wartość diamentu jest... 403 00:22:23,259 --> 00:22:24,094 zerowa. 404 00:22:24,511 --> 00:22:27,722 Tworzy ją w całości wartość, którą posiadamy 405 00:22:28,765 --> 00:22:30,934 dla osoby, która nam go dała. 406 00:22:57,836 --> 00:22:59,587 Napisy: Marzena Falkowska