1
00:00:06,049 --> 00:00:08,468
Planuję oświadczyć się
mojemu chłopakowi...
2
00:00:08,551 --> 00:00:09,385
wkrótce.
3
00:00:09,969 --> 00:00:13,473
Poprzedzające to tygodnie
są bardzo stresujące,
4
00:00:13,890 --> 00:00:14,891
wykańczające.
5
00:00:14,974 --> 00:00:17,560
Dochodzimy do momentu,
6
00:00:17,643 --> 00:00:20,271
w którym słyszymy tylko bicie serca.
7
00:00:20,354 --> 00:00:21,773
Uklęknął na kolano
8
00:00:22,982 --> 00:00:25,902
i ni stąd ni zowąd
wyciągnął z kieszeni pudełko.
9
00:00:26,778 --> 00:00:30,823
Powiedział, że chce być ze mną zawsze.
10
00:00:31,199 --> 00:00:35,244
Wszystko wokół poczerniało i znikło,
11
00:00:35,328 --> 00:00:38,831
przenieśliśmy się do innej przestrzeni
i zmiękły mi kolana.
12
00:00:38,915 --> 00:00:41,250
Domyślacie się pewnie, co kupili.
13
00:00:41,667 --> 00:00:44,879
Diamenty to najpopularniejsze
klejnoty na świecie.
14
00:00:44,962 --> 00:00:49,217
Jeśli jednak porównamy je z innymi,
nie do końca wiadomo, dlaczego.
15
00:00:49,300 --> 00:00:51,761
Te błyszczą podobnie, jak diamenty.
16
00:00:51,844 --> 00:00:54,514
Te wyglądają identycznie, jak diamenty.
17
00:00:54,597 --> 00:00:57,225
Jeden z nich jest sztucznym diamentem.
18
00:00:57,892 --> 00:01:00,812
Naukowcy mogą stworzyć
w laboratorium diamenty,
19
00:01:00,895 --> 00:01:04,565
które mają identyczną strukturę,
jak wydobyte diamenty.
20
00:01:04,649 --> 00:01:09,529
Mimo to każdego roku ludzie wydają
oszczędności, by kupić te prawdziwe.
21
00:01:09,612 --> 00:01:13,116
To najdroższa rzecz,
jaką każde z nas kiedykolwiek kupiło.
22
00:01:13,199 --> 00:01:17,829
To dla mnie najpiękniejsza
i najważniejsza rzecz w życiu.
23
00:01:17,912 --> 00:01:20,790
Jeśli kogoś stać na ładny diament dla nas,
24
00:01:20,873 --> 00:01:22,291
jest to miłe.
25
00:01:22,375 --> 00:01:25,586
Co dokładnie czyni te kamienie
tak wyjątkowymi?
26
00:01:26,170 --> 00:01:28,214
Jaka jest wartość diamentu?
27
00:01:29,132 --> 00:01:32,385
Stworzyła je natura, wykonali ludzie.
28
00:01:32,718 --> 00:01:35,638
Określenie „żyzna gleba”
może być frazesem,
29
00:01:35,721 --> 00:01:37,723
ale tym razem to dosłownie prawda.
30
00:01:37,807 --> 00:01:39,725
Piękny. To on go zaprojektował.
31
00:01:39,809 --> 00:01:42,770
- Pamiętaj, by został na twoim palcu.
- Oczywiście!
32
00:01:42,854 --> 00:01:44,272
To nielogiczny zakup.
33
00:01:44,355 --> 00:01:46,816
Powinien taki być. Nieracjonalny.
34
00:01:46,899 --> 00:01:50,027
Reprezentują te straszne rzeczy.
35
00:01:50,111 --> 00:01:51,737
To strata pieniędzy
36
00:01:51,821 --> 00:01:54,490
i robimy to tylko na pokaz przed innymi.
37
00:01:54,574 --> 00:01:56,284
Czego chcą ludzie?
38
00:01:56,367 --> 00:01:58,119
Jak bardzo tego chcą?
39
00:01:58,786 --> 00:02:00,580
Ile są gotowi za to zapłacić?
40
00:02:00,663 --> 00:02:04,959
DIAMENTY
41
00:02:05,793 --> 00:02:10,548
Wszyscy żyjemy na cienkiej skorupie
nad gorącą, roztopioną zupą z metali.
42
00:02:11,174 --> 00:02:14,343
Ta skorupa ma zwykle
mniej niż 40 kilometrów grubości.
43
00:02:14,427 --> 00:02:16,679
To ledwie podwójna długość Manhattanu.
44
00:02:16,762 --> 00:02:20,516
Rubiny, szafiry, szmaragdy:
wszystkie pochodzą stamtąd.
45
00:02:20,600 --> 00:02:22,602
Ale dom diamentów jest głębiej.
46
00:02:23,019 --> 00:02:25,563
Naukowcy mierzą ciśnienie w paskalach.
47
00:02:25,771 --> 00:02:30,234
Tam, gdzie formują się diamenty,
ciśnienie ma pięć do sześciu gigapaskali.
48
00:02:30,318 --> 00:02:33,487
Wyobraźmy sobie 80 słoni
stojących na naszym palcu.
49
00:02:33,571 --> 00:02:34,405
GEOCHEMICZKA
50
00:02:34,488 --> 00:02:37,992
To siła nacisku odpowiadająca
pięciu do sześciu gigapaskali.
51
00:02:38,075 --> 00:02:41,537
Kamienie szlachetne
składają się z różnych pierwiastków.
52
00:02:41,621 --> 00:02:43,497
Diament tylko z jednego.
53
00:02:43,915 --> 00:02:44,790
Z węgla.
54
00:02:45,291 --> 00:02:46,918
Z perspektywy naukowej
55
00:02:47,001 --> 00:02:50,171
to jest najważniejsza część diamentu.
56
00:02:50,254 --> 00:02:54,550
To małe części płaszcza ziemskiego
uwięzione podczas wzrostu diamentu.
57
00:02:54,634 --> 00:02:57,220
Te inkluzje to tak naprawdę jedyne próbki,
58
00:02:57,303 --> 00:02:59,764
dzięki którym można badać wnętrze Ziemi.
59
00:03:00,348 --> 00:03:02,558
Można ocenić wiek tych inkluzji.
60
00:03:02,892 --> 00:03:07,647
To jest cała historia ludzkości,
to era dinozaurów,
61
00:03:07,980 --> 00:03:12,276
a to okres, kiedy pojawiły się
wszystkie znane nam dziś diamenty.
62
00:03:12,777 --> 00:03:16,239
Najstarsze datowane diamenty
poprzedzają życie na Ziemi.
63
00:03:16,322 --> 00:03:18,532
Ponad 25 milionów lat temu
64
00:03:18,950 --> 00:03:22,954
niespotykanie gwałtowne eksplozje
wysadziły diamenty w powietrze.
65
00:03:23,412 --> 00:03:27,083
W rejonach bardziej aktywnych sejsmicznie
po prostu wyparowały.
66
00:03:27,166 --> 00:03:29,961
Na bardziej stabilnych obszarach
przetrwały.
67
00:03:30,586 --> 00:03:35,258
To mapa fali sejsmicznych na Ziemi.
Różowe obszary są najbardziej stabilne.
68
00:03:35,341 --> 00:03:38,928
Właśnie tam diamenty leżały niezauważone
przez miliony lat.
69
00:03:39,220 --> 00:03:41,889
Najwcześniejszą zachowaną
diamentową biżuterią
70
00:03:41,973 --> 00:03:44,475
jest ten pierścień z około 300 roku p.n.e.
71
00:03:44,558 --> 00:03:46,435
Przez kolejne dwa tysiące lat
72
00:03:46,519 --> 00:03:51,065
diamenty pojawiały się w koronach
i pierścieniach obok innych klejnotów.
73
00:03:51,148 --> 00:03:52,984
Bywały też prezentami ślubnymi,
74
00:03:53,067 --> 00:03:55,611
jak diamentowy pierścionek zaręczynowy
75
00:03:55,695 --> 00:03:58,906
Maksymiliana I Habsburga
i Marii Burgundzkiej.
76
00:03:58,990 --> 00:04:02,201
Ale zostały bezkonkurencyjnym
klejnotem miłosnym
77
00:04:02,285 --> 00:04:07,123
dopiero wtedy, gdy 400 lat później
odkryto te złoża w Afryce Południowej.
78
00:04:07,707 --> 00:04:10,501
Oto Cecil Rhodes,
brytyjski siedemnastolatek
79
00:04:10,584 --> 00:04:13,004
wysłany tam do Kolonii Przylądkowej.
80
00:04:13,087 --> 00:04:16,382
Zostanie on potem zapamiętany
jako kolonizator Rodezji,
81
00:04:16,465 --> 00:04:18,217
dziś Zimbabwe i Zambii,
82
00:04:18,301 --> 00:04:21,971
imiennik Uniwersytetu Rhodes,
twórca stypendium Rhodes,
83
00:04:22,263 --> 00:04:24,098
gorliwy imperialista
84
00:04:24,181 --> 00:04:27,768
i założyciel firmy,
która zdominowała przemysł diamentowy
85
00:04:27,852 --> 00:04:29,228
na ponad sto lat.
86
00:04:29,312 --> 00:04:30,438
De Beers.
87
00:04:30,604 --> 00:04:34,525
Pod jej panowaniem diamenty zmieniły się
z klejnotu podobnego innym
88
00:04:34,608 --> 00:04:36,235
w kulturowy probierz.
89
00:04:41,824 --> 00:04:43,576
Aby pojąć, jak tego dokonano,
90
00:04:43,659 --> 00:04:46,203
trzeba poznać
strategie biznesowe De Beers.
91
00:04:46,287 --> 00:04:48,539
Pierwsza strategia: kontrola podaży.
92
00:04:48,622 --> 00:04:52,043
W latach 70. XIX wieku
Rhodes zaczął wykupywać konkurencję.
93
00:04:52,126 --> 00:04:56,630
Warto pamiętać, że De Beers nie produkował
wszystkich diamentów na świecie.
94
00:04:56,714 --> 00:05:00,926
Produkował ich wiele, ale skupował też
zapasy innych producentów,
95
00:05:01,010 --> 00:05:03,429
dzięki czemu kontrolował podaż.
96
00:05:03,971 --> 00:05:06,140
Około 90 procent światowej podaży
97
00:05:06,223 --> 00:05:07,600
po dwóch dekadach.
98
00:05:08,225 --> 00:05:10,019
Potem użył drugiej strategii.
99
00:05:10,895 --> 00:05:13,689
Rhodes sprzedał cały swój zapas diamentów
100
00:05:13,773 --> 00:05:16,108
na wyłączność syndykatowi w Londynie.
101
00:05:16,609 --> 00:05:21,614
Monopol nad światową podażą
zapewniał De Beers rezerwy strategiczne.
102
00:05:21,697 --> 00:05:28,037
W sytuacji, kiedy popyt spadał,
firma wstrzymywała dostawy na rynek.
103
00:05:28,579 --> 00:05:31,540
De Beers nigdy nie ujawnił
informacji o rezerwach
104
00:05:31,624 --> 00:05:33,417
i twierdzi, że już ich nie ma.
105
00:05:33,501 --> 00:05:37,463
Ale w 1999 roku New York Times
ocenił ich wartość na 5,2 miliarda $.
106
00:05:39,298 --> 00:05:43,552
W latach 40. rząd Stanów Zjednoczonych
próbował zbudować własne rezerwy,
107
00:05:43,636 --> 00:05:45,721
bo diamenty to nie tylko biżuteria,
108
00:05:45,805 --> 00:05:48,641
to też najtwardszy
materiał naturalny na Ziemi.
109
00:05:49,600 --> 00:05:52,978
Dlatego jest ważny
w produkcji broni, czołgów i samolotów.
110
00:05:53,854 --> 00:05:57,942
Choć według Rady Produkcji Wojennej
żaden sprzęt nie był opóźniony,
111
00:05:58,109 --> 00:06:00,903
urzędnik rządowy twierdził,
że syndykat De Beers
112
00:06:00,986 --> 00:06:03,364
tak bardzo utrudniał nabycie diamentów,
113
00:06:03,447 --> 00:06:06,659
że USA zagroziło wstrzymaniem
dostaw samolotów do Anglii,
114
00:06:06,742 --> 00:06:09,954
jeśli syndykat nie sprzeda diamentów
do ich produkcji.
115
00:06:10,037 --> 00:06:10,996
Jaki był powód?
116
00:06:11,247 --> 00:06:13,791
„Syndykat diamentowy
nie sprzeda nam rezerw,
117
00:06:13,874 --> 00:06:17,878
bo nie pozwoli na to, by duże zapasy
pozostawały poza jego kontrolą”.
118
00:06:18,087 --> 00:06:21,215
Ale utrzymanie ceny produktu
nie kończy się na podaży.
119
00:06:21,549 --> 00:06:22,883
Ważny jest też popyt.
120
00:06:24,385 --> 00:06:26,971
Przed II wojną światową
firma miała kłopoty.
121
00:06:27,304 --> 00:06:28,514
Nastał Wielki Kryzys
122
00:06:28,597 --> 00:06:31,016
i ludzie raczej nie kupowali diamentów.
123
00:06:31,725 --> 00:06:34,228
Co gorsza, sprzedawali swoje diamenty,
124
00:06:34,311 --> 00:06:37,106
podnosząc podaż
i doprowadzając do obniżki cen.
125
00:06:37,606 --> 00:06:41,068
De Beers zatrudnił agencję reklamową
ze świetnym pomysłem.
126
00:06:41,152 --> 00:06:43,946
A gdyby ludzie zatrzymywali diamenty...
na zawsze?
127
00:06:44,029 --> 00:06:47,199
Słynny slogan „Diamenty są wieczne”
128
00:06:47,283 --> 00:06:52,037
jest pewnie jedną z najskuteczniejszych
kampanii reklamowych w historii.
129
00:06:52,580 --> 00:06:55,541
Pierścionki darowano na zaręczyny
od Średniowiecza,
130
00:06:55,624 --> 00:06:58,502
ale idea, że powinny zawierać diament,
była nowa.
131
00:06:59,170 --> 00:07:03,757
Pierwsza kampania w USA
wykorzystywała obrazy słynnych artystów.
132
00:07:03,841 --> 00:07:06,093
Po prawej jest dzieło Salvadora Dali.
133
00:07:06,427 --> 00:07:08,429
Po lewej, Pabla Picassa.
134
00:07:08,762 --> 00:07:11,474
Przekaz brzmiał:
„Diamenty to dzieła sztuki”.
135
00:07:13,184 --> 00:07:16,187
Wiele innych kampanii
wykorzystywało ten sam slogan.
136
00:07:17,771 --> 00:07:19,690
Rocznicowa obrączka z diamentem.
137
00:07:19,773 --> 00:07:23,027
Pokaż jej, że po dziesięciu latach
znów byś ją poślubił.
138
00:07:23,569 --> 00:07:24,862
Zadziałało.
139
00:07:25,613 --> 00:07:28,282
W filmie z 1939 roku,
Przeminęło z wiatrem,
140
00:07:28,657 --> 00:07:31,160
Scarlett O'Hara błaga o ten cenny klejnot.
141
00:07:31,243 --> 00:07:34,622
- Jaki pierścionek byś chciała, kochana?
- Diamentowy.
142
00:07:34,705 --> 00:07:36,499
I niech będzie duży, Rhett.
143
00:07:36,665 --> 00:07:41,212
Ale w tamtym roku tylko 10% panien młodych
w Ameryce dostało taki pierścionek.
144
00:07:41,462 --> 00:07:42,880
W latach 50...
145
00:07:43,464 --> 00:07:48,093
W formie kwadratu czy gruszki,
te kamienie nie tracą swego kształtu.
146
00:07:49,053 --> 00:07:51,305
...były najlepszym przyjacielem kobiety.
147
00:07:51,388 --> 00:07:54,892
W latach 90.
80% panien młodych w Ameryce je dostało.
148
00:07:55,267 --> 00:07:58,479
A skoro diamenty są wieczne,
ludzie nie chcą używanych.
149
00:07:58,562 --> 00:08:01,357
Nie ma oficjalnych cen
używanych diamentów, ale...
150
00:08:01,440 --> 00:08:04,193
Wprawiłoby nas w osłupienie...
151
00:08:04,276 --> 00:08:05,110
PROFESOR
152
00:08:05,194 --> 00:08:09,156
...jak niski procent zapłaconej za nie kwoty
byśmy dostali.
153
00:08:09,698 --> 00:08:14,620
Dostalibyśmy 25% ceny zakupu, może 30%.
154
00:08:15,871 --> 00:08:18,666
Kampania była hitem,
więc De Beers ją powtórzył.
155
00:08:19,416 --> 00:08:20,626
Tym razem w Japonii.
156
00:08:27,675 --> 00:08:29,843
W 1967 roku, kiedy się rozpoczęła,
157
00:08:29,927 --> 00:08:32,471
japońskie panny młode
prawie nie dostawały diamentów.
158
00:08:32,555 --> 00:08:35,182
Po dwudziestu latach
dostawało je ponad 70%.
159
00:08:37,017 --> 00:08:39,228
W latach 90. De Beers wszedł do Chin.
160
00:08:39,311 --> 00:08:40,437
Ten sam slogan...
161
00:08:43,691 --> 00:08:44,692
Ten sam rezultat.
162
00:08:45,568 --> 00:08:49,738
Te reklamy próbują stworzyć popyt
i nie jest to nieuczciwe zagranie.
163
00:08:49,822 --> 00:08:51,156
Tak działa kapitalizm.
164
00:08:51,365 --> 00:08:54,493
Ludzi można przekonać
do kupna kamiennego pupila.
165
00:08:54,577 --> 00:08:57,371
Dla mnie to najgłupszy pomysł na świecie.
166
00:08:57,454 --> 00:09:01,584
Ale ludzi dało się przekonać,
że powinni cenić tych kamiennych pupili.
167
00:09:01,875 --> 00:09:04,837
Dlatego właśnie
agencjom reklamowym tyle się płaci.
168
00:09:05,671 --> 00:09:07,798
De Beers był w tym wyjątkowo dobry.
169
00:09:07,881 --> 00:09:10,676
Ale nie wszystkie jego starania
odniosły sukces.
170
00:09:10,759 --> 00:09:14,430
W latach 80. namawiał kobiety,
by kupowały diamenty mężczyznom.
171
00:09:14,513 --> 00:09:15,556
Na próżno.
172
00:09:15,639 --> 00:09:17,683
Do kobiet próbowano znów trafić
173
00:09:17,766 --> 00:09:21,103
w kampanii z 2003 roku,
nazwanej „Podnieś prawą dłoń”.
174
00:09:21,353 --> 00:09:23,439
Przekaz był taki, że silna kobieta
175
00:09:23,522 --> 00:09:28,527
ma pierścionek zaręczynowy na lewej dłoni,
a ten, który kupiła sobie sama, na prawej.
176
00:09:28,861 --> 00:09:30,529
Tu też nie było sukcesu.
177
00:09:30,613 --> 00:09:34,992
Diamenty mogą być noszone przez kobiety,
ale kupują je głównie mężczyźni.
178
00:09:35,451 --> 00:09:38,078
Przez kilka lat De Beers zlecał sondaże.
179
00:09:38,370 --> 00:09:42,916
Pytano m.in. o gotowość kupna pierścionka
z diamentem kosztem innych rzeczy.
180
00:09:43,000 --> 00:09:46,670
W 1990 roku gotowość taką
wyraziło tylko 22% kobiet,
181
00:09:46,754 --> 00:09:49,006
ale aż 59% mężczyzn.
182
00:09:49,465 --> 00:09:53,761
Dla wielu kupno takiego pierścionka
zaręczynowego było oznaką dorosłości.
183
00:09:53,844 --> 00:09:57,973
W pewnym sensie jest to
symbol osiągnięcia punktu,
184
00:09:58,057 --> 00:10:00,934
w którym tak znaczący zakup jest możliwy,
185
00:10:01,310 --> 00:10:03,312
i gotowości wykonania tego kroku.
186
00:10:03,896 --> 00:10:06,231
To podkład do kolejnej strategii firmy:
187
00:10:06,315 --> 00:10:10,527
powiązania kwoty wydanej na diament
z zawodowym sukcesem mężczyzny.
188
00:10:10,903 --> 00:10:12,905
W USA to już kulturowa norma.
189
00:10:13,656 --> 00:10:15,949
Powinny być wartością dwóch pensji.
190
00:10:16,033 --> 00:10:17,034
Dwóch pensji.
191
00:10:17,117 --> 00:10:18,118
Dwóch pensji.
192
00:10:18,285 --> 00:10:19,662
Wymyślił to De Beers.
193
00:10:19,745 --> 00:10:22,498
W Japonii były to trzy miesiące.
194
00:10:22,581 --> 00:10:25,834
Związek między diamentami
a zawodowym sukcesem mężczyzny
195
00:10:25,918 --> 00:10:28,545
urósł do nieprzewidzianych rozmiarów.
196
00:10:29,588 --> 00:10:32,174
Raperzy śpiewali o ulubionych jubilerach.
197
00:10:35,719 --> 00:10:37,721
Moja ksywa to Jacob Jubiler.
198
00:10:37,805 --> 00:10:40,182
Wszystkie diamenty
na moich nadgarstkach.
199
00:10:43,394 --> 00:10:45,020
Ile to wszystko jest warte?
200
00:10:45,270 --> 00:10:46,438
Powiedziałbym, że...
201
00:10:47,398 --> 00:10:48,607
około 35 milionów $.
202
00:10:50,776 --> 00:10:53,529
Nakładałem diamenty prawie na wszystko.
203
00:10:53,904 --> 00:10:56,907
Zrobiłem szczoteczkę do zębów
z diamentami i złotem.
204
00:10:56,990 --> 00:10:58,575
To oznaka sukcesu.
205
00:10:59,034 --> 00:11:01,203
To jak powiedzieć: „Kocham cię.
206
00:11:01,787 --> 00:11:03,622
Oto, jak bardzo cię kocham.
207
00:11:03,706 --> 00:11:05,332
Tak duża jest moja miłość”.
208
00:11:05,958 --> 00:11:09,503
Ten ma 75 karatów i jest jaskrawożółty.
209
00:11:10,504 --> 00:11:11,839
Karaty, kolor...
210
00:11:11,922 --> 00:11:14,550
Te określenia to część kolejnej strategii.
211
00:11:14,633 --> 00:11:17,386
Numer 5: zdefiniuj wartość.
212
00:11:18,178 --> 00:11:20,222
W dowolnym sklepie z diamentami
213
00:11:20,305 --> 00:11:22,391
dowiecie się o czterech kryteriach.
214
00:11:22,891 --> 00:11:26,520
To cztery najważniejsze
cechy charakterystyczne diamentu.
215
00:11:26,603 --> 00:11:29,940
Określają szlif, kolor,
czystość i masę w karatach,
216
00:11:30,023 --> 00:11:31,942
czyli rozmiar twojego diamentu.
217
00:11:32,025 --> 00:11:35,028
Diament szlifuje się
nie za płasko i nie za głęboko.
218
00:11:35,112 --> 00:11:38,365
Powinien być albo bezbarwny,
albo w jaskrawym kolorze.
219
00:11:38,615 --> 00:11:42,035
Powinien być czysty,
bez ukochanych przez badaczy inkluzji.
220
00:11:42,244 --> 00:11:43,454
I powinien być duży.
221
00:11:44,288 --> 00:11:47,040
Ten system oceny diamentów
powstał w latach 40.
222
00:11:47,124 --> 00:11:50,627
w instytucie badawczym,
który zaczął sprzedawać certyfikaty.
223
00:11:50,711 --> 00:11:55,674
Każdy czuje się pewnie,
jeśli otrzyma jakiś rodzaj certyfikatu
224
00:11:55,758 --> 00:12:01,096
oraz pojęcie na temat
miejsca jego diamentu
225
00:12:01,180 --> 00:12:02,765
w systemie oceny.
226
00:12:03,182 --> 00:12:05,976
De Beers pomógł rozpowszechnić ten system.
227
00:12:06,226 --> 00:12:09,313
Wiele z jego diamentów
było akurat dużych i czystych.
228
00:12:09,938 --> 00:12:11,774
I zapotrzebowanie na nie rosło.
229
00:12:12,107 --> 00:12:17,571
Ale tam, gdzie wydobywa się diamenty,
może to oznaczać finansowanie konfliktów.
230
00:12:22,493 --> 00:12:26,955
Między 1992 a 1998 rokiem
grupa rebeliantów w Angoli
231
00:12:27,080 --> 00:12:30,834
zebrała ponad 3,7 miliarda dolarów
ze sprzedaży diamentów,
232
00:12:30,918 --> 00:12:34,213
podsycając wojnę,
która zabiła pół miliona Angolijczyków.
233
00:12:35,547 --> 00:12:39,092
Sprzedaż diamentów
finansowała też konflikty w Sierra Leone,
234
00:12:39,593 --> 00:12:41,261
na Wybrzeżu Kości Słoniowej
235
00:12:41,386 --> 00:12:42,846
i w Liberii.
236
00:12:42,971 --> 00:12:46,809
Przyciągnęło to międzynarodową uwagę
i spowodowało ostry sprzeciw.
237
00:12:47,142 --> 00:12:49,186
Krwawe diamenty.
238
00:12:49,269 --> 00:12:50,813
Tak zwane krwawe diamenty.
239
00:12:51,230 --> 00:12:55,901
W Stanach Zjednoczonych popyt
utrzymał się jednak na podobnym poziomie.
240
00:12:56,527 --> 00:12:58,612
Choć utworzono system certyfikacji,
241
00:12:58,695 --> 00:13:02,407
by zatrzymać sprzedaż diamentów
przemycanych ze stref konfliktu,
242
00:13:02,491 --> 00:13:04,993
nikt nie ma pewności,
jak dobrze on działa,
243
00:13:05,077 --> 00:13:08,080
bo łańcuch dostaw diamentów
jest wyjątkowo niejasny.
244
00:13:08,288 --> 00:13:09,540
Jest trudno,
245
00:13:09,623 --> 00:13:11,750
nie widząc dokumentów diamentu,
246
00:13:12,334 --> 00:13:15,170
w pełni zrozumieć, skąd pochodzi.
247
00:13:15,754 --> 00:13:18,465
Kiedy zrobiło się głośno
o krwawych diamentach,
248
00:13:18,549 --> 00:13:22,302
De Beers stanął przed największym
wyzwaniem: realną konkurencją.
249
00:13:23,136 --> 00:13:25,973
Ludzie myślą,
że wszystkie diamenty są z Afryki,
250
00:13:26,056 --> 00:13:27,724
ale ważne jest, by pojąć,
251
00:13:27,808 --> 00:13:30,102
że to Rosja jest ich głównym dostawcą.
252
00:13:30,185 --> 00:13:35,065
Przez dekady De Beers miał wyłączność
na zakup większości diamentów z ZSRR.
253
00:13:35,148 --> 00:13:38,360
Ale kiedy Związek Radziecki upadł,
umowa się skończyła.
254
00:13:38,735 --> 00:13:41,321
W 2005 roku firma przegrała proces sądowy,
255
00:13:41,405 --> 00:13:44,533
w którym oskarżano ją
o zmowę w sprawie cen diamentów.
256
00:13:44,658 --> 00:13:49,162
De Beers zwrócił 295 milionów dolarów
amerykańskim konsumentom.
257
00:13:49,830 --> 00:13:51,999
W oddzielnej sprawie z rządem USA
258
00:13:52,082 --> 00:13:54,459
De Beers przyznał się do tych zarzutów.
259
00:13:55,294 --> 00:13:57,504
Udział w firmy w rynku zaczął spadać.
260
00:13:57,713 --> 00:13:59,339
Ale stało się coś dziwnego:
261
00:13:59,548 --> 00:14:01,466
cena diamentów wcale nie spadła.
262
00:14:03,135 --> 00:14:07,890
De Beers nie jest już największym graczem,
ale inni wciąż używają jego strategii.
263
00:14:07,973 --> 00:14:12,519
Alrosa jest największym
producentem diamentów na świecie.
264
00:14:13,020 --> 00:14:15,689
Nasz udział w rynku wynosi około 27%,
265
00:14:15,772 --> 00:14:20,235
co oznacza, że co czwarty diament
jest diamentem od Alrosy.
266
00:14:20,319 --> 00:14:24,948
Trzej główni producenci to
De Beers, Alrosa z Rosji i Rio Tinto.
267
00:14:25,032 --> 00:14:27,743
Żaden z nich nie posiada
strategicznych rezerw,
268
00:14:27,826 --> 00:14:29,953
tak jak De Beers w czasach monopolu,
269
00:14:30,037 --> 00:14:34,333
ale wycofują towar z rynku,
kiedy uznają popyt za niewystarczający.
270
00:14:34,917 --> 00:14:37,377
Co pani sądzi o składowaniu diamentów
271
00:14:37,461 --> 00:14:42,841
i jak branża dba o to,
by na rynku nie było zbyt dużo diamentów,
272
00:14:42,925 --> 00:14:45,719
a ich cena zbytnio nie spadła?
273
00:14:46,345 --> 00:14:50,432
Firma ma oficjalne stanowisko
w tej sprawie, które powinnam przekazać.
274
00:14:53,143 --> 00:14:56,188
Czasem oczywiście
popyt jest większy niż podaż.
275
00:14:57,397 --> 00:15:01,777
Kiedy to następuje,
nie planujemy obniżki cen,
276
00:15:01,860 --> 00:15:06,657
ponieważ nie chcemy narazić na szwank
naturalnej wartości diamentów
277
00:15:06,740 --> 00:15:09,618
lub tego, co konsument ostatecznie zakupi.
278
00:15:10,369 --> 00:15:13,413
W tym momencie nie wyobrażam sobie,
279
00:15:13,497 --> 00:15:16,041
kto byłby zmotywowany do obniżki cen.
280
00:15:16,792 --> 00:15:18,627
Dotyczy to także konsumentów.
281
00:15:18,710 --> 00:15:21,797
Jeśli zaoferuję wam
dwie butelki czerwonego wina
282
00:15:22,047 --> 00:15:27,386
i powiem, że jedna z nich
kosztuje 75 $, a druga 20 $,
283
00:15:27,594 --> 00:15:31,765
to jeśli znacie się na winie,
możecie spojrzeć na etykietę, skosztować,
284
00:15:31,848 --> 00:15:37,604
i powiedzieć mi, że wino za 25 $
jest tak naprawdę lepsze.
285
00:15:37,688 --> 00:15:39,731
Większość ludzi tego nie potrafi.
286
00:15:39,815 --> 00:15:41,525
Zapłacą mi 75 $.
287
00:15:42,609 --> 00:15:46,571
To tworzy pokrętną sytuację,
288
00:15:46,655 --> 00:15:48,907
w której podniesienie ceny
289
00:15:49,366 --> 00:15:54,830
nie powoduje spadku wielkości popytu,
tylko jego wzrost.
290
00:15:54,913 --> 00:15:59,376
To tak zwany efekt Veblena,
który dotyczy dóbr luksusowych,
291
00:15:59,459 --> 00:16:04,798
w przypadku których sama cena
jest interpretowana jako sygnał.
292
00:16:05,257 --> 00:16:06,883
Inne dobra tego typu
293
00:16:06,967 --> 00:16:10,178
to torebki Birkin,
szampan Cristal i prawnicy.
294
00:16:11,972 --> 00:16:15,892
Zgadzam się, że diamenty
mają wartość aspiracyjną,
295
00:16:15,976 --> 00:16:19,771
bo wysoka cena wzmaga chęć na nie.
296
00:16:19,855 --> 00:16:23,942
Chodzi o poczucie
dążenia do celu i dotarcia do niego.
297
00:16:24,026 --> 00:16:26,695
Sprawia ono,
że ludzie zapłacą za nie krocie.
298
00:16:26,778 --> 00:16:29,906
Nawet jeśli istnieje
strukturalnie identyczna opcja.
299
00:16:30,407 --> 00:16:32,325
Struktura diamentu jest prosta.
300
00:16:32,409 --> 00:16:35,912
To same atomy węgla,
tworzące cztery wiązania z sąsiadami.
301
00:16:35,996 --> 00:16:39,916
W graficie, też złożonym tylko z węgla,
atomy tworzą trzy wiązania.
302
00:16:40,000 --> 00:16:43,837
Dzięki tej drobnej różnicy
grafit jest miękki i może być ołówkiem,
303
00:16:43,920 --> 00:16:47,883
a diamenty są tak twarde,
że może je przeciąć tylko inny diament.
304
00:16:48,717 --> 00:16:52,721
Pierwszy raz diament w laboratorium
udało się uzyskać w latach 50.
305
00:16:53,305 --> 00:16:56,725
Przez chwilę obracałem to w rękach
i zobaczyłem błyski.
306
00:16:57,642 --> 00:17:00,812
Kolana się pode mną ugięły.
Musiałem usiąść.
307
00:17:01,063 --> 00:17:04,357
To badacz Tracy Hall,
opisujący w wywiadzie z BBC chwilę,
308
00:17:04,441 --> 00:17:06,276
w której on i jego zespół
309
00:17:06,359 --> 00:17:11,073
jako pierwsi konsekwentnie i publicznie
stworzyli diament w 1954 roku.
310
00:17:11,156 --> 00:17:13,742
W tamtej chwili wiedziałem już...
311
00:17:13,825 --> 00:17:15,452
PIERWSZY SZTUCZNY DIAMENT
312
00:17:15,535 --> 00:17:18,246
...że człowiek w końcu
zmienił grafit w diament.
313
00:17:19,498 --> 00:17:23,001
Dziś możemy uzyskiwać
kamienie o jakości klejnotów z maszyn.
314
00:17:23,335 --> 00:17:26,296
Istnieją dwa odrębne sposoby
uzyskania diamentu.
315
00:17:26,379 --> 00:17:29,299
Wzrost przy wysokim
ciśnieniu i temperaturze
316
00:17:29,382 --> 00:17:32,344
to odtworzenie warunków naturalnych,
317
00:17:32,427 --> 00:17:35,931
w których węgiel
krystalizuje się w diament.
318
00:17:36,306 --> 00:17:40,310
Chemiczne osadzanie z fazy gazowej
to metoda,
319
00:17:40,393 --> 00:17:44,564
w której do komory wzrostu
wprowadza się gazy węglowodorowe,
320
00:17:45,065 --> 00:17:48,235
a mikrofale z energii plazmowej
używane są,
321
00:17:48,318 --> 00:17:51,822
by zerwać wiązania tego węglowodoru,
322
00:17:52,280 --> 00:17:57,160
umożliwiając wolnym atomom węgla
sypanie się na diamentową płytkę
323
00:17:57,244 --> 00:18:01,081
i wertykalny wzrost, atom po atomie,
tego diamentu,
324
00:18:01,164 --> 00:18:05,544
co w efekcie daje diamenty
o wyjątkowej czystości i jakości.
325
00:18:05,627 --> 00:18:09,965
Diament to diament,
czy powstaje w laboratorium, czy w Ziemi.
326
00:18:10,882 --> 00:18:12,968
Zgadnijcie, który jest sztuczny?
327
00:18:13,969 --> 00:18:15,637
Na pewno ich nie odróżnicie.
328
00:18:16,304 --> 00:18:20,142
Potrzeba wysoko wyspecjalizowanego
sprzętu laboratoryjnego,
329
00:18:20,225 --> 00:18:24,771
by wykryć drobne różnice
między dwoma produktami.
330
00:18:24,855 --> 00:18:27,190
Sztuczne diamenty stawały się lepsze,
331
00:18:27,274 --> 00:18:28,608
a ich cena spadała.
332
00:18:28,942 --> 00:18:31,153
To prowadzi nas do siódmej strategii:
333
00:18:31,319 --> 00:18:33,697
dołącz do tego, kogo nie możesz pokonać.
334
00:18:34,114 --> 00:18:38,076
W 2016 roku De Beers i inne firmy
z branży diamentów naturalnych
335
00:18:38,201 --> 00:18:42,706
wystąpiły przeciw sztucznym diamentom
w kampanii „Prawdziwe jest rzadkie”.
336
00:18:42,789 --> 00:18:45,792
Będzie dobre i będzie prawdziwe.
337
00:18:47,878 --> 00:18:52,632
W 2018 roku De Beers wypuścił jednak
swoją własną serię sztucznych diamentów
338
00:18:52,883 --> 00:18:54,885
o najniższych cenach na rynku.
339
00:18:55,552 --> 00:18:58,680
Twierdzi, że ich wartość
odpowiada masowej produkcji.
340
00:18:58,763 --> 00:19:02,559
Ale przez to sztuczne diamenty
mogą wydawać się gorsze.
341
00:19:02,642 --> 00:19:04,352
Starania De Beers,
342
00:19:04,436 --> 00:19:07,480
by wyceniać sztuczne diamenty tak nisko,
343
00:19:07,731 --> 00:19:10,984
mają wyraźnie na celu
umniejszenie wartości produktu.
344
00:19:11,067 --> 00:19:17,741
Diamenty z laboratorium
są lepsze od tych wydobytych spod ziemi.
345
00:19:17,824 --> 00:19:19,659
Producenci sztucznych diamentów
346
00:19:19,743 --> 00:19:23,079
zbijają jednak kapitał
na związku diamentów z miłością.
347
00:19:23,163 --> 00:19:26,166
Jako osoba sprzedająca diamenty
lubię ten związek.
348
00:19:26,249 --> 00:19:28,627
To związek, który zawdzięczają De Beers.
349
00:19:28,877 --> 00:19:31,421
Producenci sztucznych diamentów
reklamują je
350
00:19:31,504 --> 00:19:35,800
jako bardziej innowacyjne
i przyjaźniejsze środowisku produkty,
351
00:19:35,884 --> 00:19:38,303
które deklasują w tym naturalne diamenty.
352
00:19:38,386 --> 00:19:42,015
Pragną jednak przy tym
wartości kojarzonej z diamentami,
353
00:19:42,098 --> 00:19:44,601
którą De Beers stworzył
ponad 100 lat temu.
354
00:19:44,684 --> 00:19:51,191
Wielu nabywców może w pewnym sensie czuć,
że wciskany jest im kit.
355
00:19:51,274 --> 00:19:55,820
Producenci przekonują ich,
że muszą to zrobić,
356
00:19:55,904 --> 00:19:57,864
bo tak udowadnia się uczucie.
357
00:19:57,948 --> 00:20:00,700
Mimo to uważam,
358
00:20:00,784 --> 00:20:05,580
że jest coś naprawdę
głęboko wzruszającego
359
00:20:05,664 --> 00:20:07,874
w robieniu tego dla kogoś,
360
00:20:07,958 --> 00:20:10,919
w chęci publicznego okazania
361
00:20:11,002 --> 00:20:13,046
swoich uczuć do kogoś.
362
00:20:13,296 --> 00:20:16,716
W pewnym sensie spalenie mnóstwa pieniędzy
363
00:20:17,008 --> 00:20:20,303
jest dość przekonującym argumentem
364
00:20:20,387 --> 00:20:23,556
przemawiającym za prawdziwością uczucia.
365
00:20:23,640 --> 00:20:25,850
Związek diamentów z miłością
366
00:20:25,934 --> 00:20:27,602
może być sprawką marketingu,
367
00:20:27,769 --> 00:20:29,771
ale to nie czyni go nieprawdziwym.
368
00:20:29,980 --> 00:20:34,985
To była dla mnie najpiękniejsza
i najważniejsza rzecz nie dlatego,
369
00:20:35,068 --> 00:20:38,863
że to diament, ale dlatego,
że jest moim najlepszym przyjacielem.
370
00:20:38,947 --> 00:20:41,533
Powiedział, że to był diament jego mamy.
371
00:20:41,616 --> 00:20:43,535
Wtedy naprawdę się rozpłakałam.
372
00:20:43,618 --> 00:20:46,579
Jeśli spojrzymy na to
w kontekście reklamy,
373
00:20:47,205 --> 00:20:51,334
która wypromowała kupno diamentu
jako krok prowadzący do małżeństwa,
374
00:20:51,418 --> 00:20:56,256
to jest to dość irytujące,
ale z drugiej strony sensowne.
375
00:20:56,339 --> 00:20:59,426
Nie my to wymyśliliśmy.
Taki jest światowy standard.
376
00:21:00,760 --> 00:21:02,554
Diament jest produktem ciepła,
377
00:21:02,762 --> 00:21:03,596
czasu,
378
00:21:03,847 --> 00:21:04,681
kapitalizmu...
379
00:21:05,223 --> 00:21:06,057
i nas samych.
380
00:21:07,017 --> 00:21:11,688
To nie jest wciskanie kitu,
dlatego że liczba ludzi,
381
00:21:11,771 --> 00:21:14,858
których to przekonuje,
382
00:21:15,233 --> 00:21:21,906
świadczy o tym, że ich doświadczenia
dotykają złożoności tego,
383
00:21:21,990 --> 00:21:22,907
kim jesteśmy.
384
00:21:23,742 --> 00:21:25,493
Jeśli się nad tym zastanowić,
385
00:21:25,577 --> 00:21:28,246
to wiele z tego, co robimy, co ubieramy,
386
00:21:28,330 --> 00:21:29,706
co nosimy...
387
00:21:30,040 --> 00:21:33,877
Wiele z tych rzeczy to komunikat
na temat tego, kim jesteśmy.
388
00:21:35,170 --> 00:21:36,421
To jest mój diament.
389
00:21:36,921 --> 00:21:39,466
W mojej opinii
jest absolutnie zachwycający.
390
00:21:40,050 --> 00:21:41,217
Czego chcą ludzie?
391
00:21:42,218 --> 00:21:43,928
Jak bardzo tego chcą?
392
00:21:44,721 --> 00:21:46,556
Ile są gotowi za to zapłacić?
393
00:21:46,639 --> 00:21:50,226
Pytanie brzmi,
jak bardzo cenimy różne rzeczy.
394
00:21:50,310 --> 00:21:55,065
Diamenty działają trochę
jak test plam atramentowych.
395
00:21:55,148 --> 00:21:57,484
Widzimy w nich to, co chcemy
396
00:21:57,567 --> 00:22:01,821
i tworzymy własne kryteria tego,
co jest dla nas najważniejsze.
397
00:22:02,197 --> 00:22:03,823
Jest dla mnie wszystkim.
398
00:22:05,075 --> 00:22:06,242
Na dobre i na złe.
399
00:22:06,326 --> 00:22:10,121
Dostanie od niego tego pierścionka
znaczyło dla mnie wszystko.
400
00:22:11,581 --> 00:22:15,418
- Uwielbiam widzieć go na twojej dłoni.
- Ja również.
401
00:22:18,171 --> 00:22:19,005
Dziękuję.
402
00:22:20,090 --> 00:22:22,675
Myślę, że wartość diamentu jest...
403
00:22:23,259 --> 00:22:24,094
zerowa.
404
00:22:24,511 --> 00:22:27,722
Tworzy ją w całości wartość,
którą posiadamy
405
00:22:28,765 --> 00:22:30,934
dla osoby, która nam go dała.
406
00:22:57,836 --> 00:22:59,587
Napisy: Marzena Falkowska