1
00:00:09,135 --> 00:00:11,971
Một nghệ sĩ Domino chuyên nghiệp là người
2
00:00:12,055 --> 00:00:16,059
có thể xếp hàng nghìn mảnh Domino
3
00:00:16,184 --> 00:00:18,519
để tạo ra các khối, họa tiết, hình ảnh.
4
00:00:19,353 --> 00:00:24,108
Năm 2017, Steve Price chỉ đạo một nhóm
dựng một màn trình diễn Domino
5
00:00:24,233 --> 00:00:26,903
với hơn 76.000 mảnh.
6
00:00:27,028 --> 00:00:29,030
Phá kỉ lục Guinness Thế giới.
7
00:00:29,363 --> 00:00:32,366
Bạn có thể dựng hình phẳng hai chiều
trên mặt đất,
8
00:00:32,533 --> 00:00:36,162
hoặc bạn có thể dựng hình 3-D
như kim tự tháp và tường phẳng
9
00:00:36,245 --> 00:00:39,749
và dựng đường cong và đường xoắn ốc.
10
00:00:39,874 --> 00:00:43,586
Và video trên YouTube của anh
lên đến hàng triệu lượt xem.
11
00:00:43,795 --> 00:00:48,299
Niềm vui khi thấy mảnh Domino đổ xuống,
là việc biết rằng
12
00:00:48,382 --> 00:00:50,218
việc này tốn biết bao công sức.
13
00:00:50,802 --> 00:00:55,139
Là người xem, bạn chỉ nhìn thấy
nó đổ thành hình.
14
00:00:55,973 --> 00:00:58,851
Con người thích ngắm nhìn mọi thứ.
15
00:01:00,436 --> 00:01:04,690
Tại sao hàng triệu người chăm chú
xem video làm bánh?
16
00:01:05,149 --> 00:01:10,530
Hay thích ngắm nhìn tranh dán
của 21 tấm ảnh mụn nhọt được cắt ra?
17
00:01:11,239 --> 00:01:13,241
Những kiệt tác như nhà thờ Gothic,
18
00:01:13,324 --> 00:01:15,701
ngựa, bơi nghệ thuật,
19
00:01:15,868 --> 00:01:17,954
và tất nhiên, con người nữa.
20
00:01:19,580 --> 00:01:21,499
Niềm vui thích này ở đâu ra?
21
00:01:22,583 --> 00:01:25,044
Và tại sao ta lại tìm kiếm vẻ đẹp?
22
00:01:26,045 --> 00:01:27,755
LOẠT PHIM TÀI LIỆU CỦA NETFLIX
23
00:01:27,839 --> 00:01:29,674
Nghệ thuật là trải nghiệm cá nhân.
24
00:01:29,757 --> 00:01:33,970
Người càng am hiểu,
thì càng cảm nhận được nhiều.
25
00:01:34,512 --> 00:01:37,682
Nhiều nhiếp ảnh gia thành công
nhờ sự chuyên môn hóa.
26
00:01:38,057 --> 00:01:39,475
Có thể là về cuộc sống,
27
00:01:39,934 --> 00:01:42,687
trẻ em, động vật hay thời trang.
28
00:01:42,812 --> 00:01:45,189
Trái đất, tôi e rằng không gì sánh bằng.
29
00:01:47,358 --> 00:01:50,069
Sự sắp xếp chính xác và cân đối.
30
00:01:50,444 --> 00:01:55,283
Sự chính xác về chi tiết tạo ra ấn tượng
sâu nhất về sự hoàn hảo.
31
00:01:59,036 --> 00:02:03,082
Trong hàng nghìn năm, các nhà triết học
đã cố tìm ra định nghĩa vẻ đẹp.
32
00:02:04,041 --> 00:02:08,337
Aristotle nói, "Vẻ đẹp phụ thuộc
vào cường độ và thứ tự."
33
00:02:08,754 --> 00:02:13,843
Khổng Tử nói, "Ta chưa thấy ai
trọng đức như trọng sắc."
34
00:02:13,926 --> 00:02:18,097
Kant nói, "Vẻ đẹp là cái mang lại
niềm vui cho tất cả,
35
00:02:18,181 --> 00:02:19,765
mà không cần khái niệm."
36
00:02:20,391 --> 00:02:23,644
Thời Phục Hưng,
hành trình đi tìm định nghĩa đã bắt đầu,
37
00:02:23,769 --> 00:02:28,858
khi một nhà toán học người Ý đặt ra
một con số, gọi là Tỷ lệ Hoàn Mỹ,
38
00:02:29,358 --> 00:02:32,153
trong một cuốn sách của Leonardo da Vinci.
39
00:02:33,070 --> 00:02:37,658
Các nhà toán học luôn áp dụng
con số này từ thời cổ đại,
40
00:02:37,742 --> 00:02:40,661
vì nó vẫn tiếp tục xuất hiện
trong hình học.
41
00:02:40,745 --> 00:02:45,208
Vào những năm 1800, một nhà tâm lý học
người Đức cho rằng con số này
42
00:02:45,291 --> 00:02:49,879
là quy luật chung của sắc đẹp,
và nó phổ biến trong văn hóa đại chúng
43
00:02:49,962 --> 00:02:53,716
là tỷ lệ vàng, mà mọi người nhìn thấy
44
00:02:53,799 --> 00:02:57,595
trong các kiệt tác của nhân loại
trên toàn thế giới.
45
00:02:58,763 --> 00:03:00,640
Nhưng có vấn đề với việc này.
46
00:03:00,723 --> 00:03:03,726
Khi nghiên cứu trực tiếp về nó,
47
00:03:03,935 --> 00:03:08,940
thì không hẳn mọi người có cùng
một phản ứng với hình chữ nhật vàng.
48
00:03:09,732 --> 00:03:12,193
Các nghiên cứu sau này không chứng minh
49
00:03:12,276 --> 00:03:15,529
cho giả thuyết mọi người bị thu hút
bởi hình chữ nhật
50
00:03:15,613 --> 00:03:17,406
có chính xác tỷ lệ này.
51
00:03:18,157 --> 00:03:20,534
Chúng ta đúng là có thích hình chữ nhật.
52
00:03:20,868 --> 00:03:25,331
Đó là hình thể dễ tiếp nhận nhất
từ mặt phẳng vào não bộ.
53
00:03:25,539 --> 00:03:28,417
Là hình đơn giản nhất mà
não bộ có thể xử lý.
54
00:03:29,502 --> 00:03:32,463
Rất vui mắt vì nó dễ nhìn.
55
00:03:33,047 --> 00:03:36,133
Và nhiều nhà khoa học cho rằng
lời giải thích
56
00:03:36,217 --> 00:03:37,885
bắt nguồn từ việc sinh tồn.
57
00:03:39,512 --> 00:03:41,722
Hơn 150 triệu năm trước,
58
00:03:41,806 --> 00:03:43,849
khủng long thống trị Trái đất.
59
00:03:43,933 --> 00:03:46,394
Nhưng để hiểu ta nhìn thế giới ra sao,
60
00:03:46,477 --> 00:03:49,105
bạn phải nhìn xuống chân của khủng long.
61
00:03:49,313 --> 00:03:53,109
Đó là nơi tổ tiên của chúng ta,
động vật có vú nhỏ như con chuột,
62
00:03:53,192 --> 00:03:56,529
sinh sống và nhìn thế giới
một cách mờ nhạt.
63
00:03:56,779 --> 00:03:59,949
Họ chỉ nhìn được hai màu: xanh và đỏ.
64
00:04:00,199 --> 00:04:04,078
Họ cũng sống về đêm để tránh
những kẻ săn mồi tinh mắt hơn
65
00:04:04,328 --> 00:04:08,207
và liên tục nhìn môi trường xung quanh
theo chiều ngang.
66
00:04:09,083 --> 00:04:14,255
Và đó có lẽ là lý do đơn giản chúng ta
tạo ra nhiều thứ theo hình đó.
67
00:04:15,589 --> 00:04:20,177
Vẻ đẹp thị giác dựa trên tầm nhìn,
và tầm nhìn của chúng ta đã tiến hóa
68
00:04:20,261 --> 00:04:21,887
để giúp chúng ta sinh tồn.
69
00:04:22,680 --> 00:04:27,893
Khi khủng long tuyệt chủng,
tổ tiên chúng ta bước ra ánh sáng.
70
00:04:28,477 --> 00:04:30,813
Và theo thời gian, đôi mắt phát triển,
71
00:04:30,896 --> 00:04:34,608
nhìn được tất cả các màu của cầu vồng.
72
00:04:34,692 --> 00:04:37,903
Và những thứ bắt mắt đối với chúng ta,
73
00:04:37,987 --> 00:04:40,740
là những thứ giúp
tổ tiên chúng ta sinh tồn.
74
00:04:41,657 --> 00:04:45,202
Hoa nghĩa là thứ gì đó
có thể mọc thành quả.
75
00:04:45,411 --> 00:04:49,123
Nguồn nước là dấu hiệu của nguồn thức ăn.
76
00:04:49,874 --> 00:04:52,877
Và nơi trú ẩn giúp ta
tránh được những kẻ săn mồi.
77
00:04:53,502 --> 00:04:57,715
Ta vẫn thích phong cảnh gần với
môi trường tiến hóa của tổ tiên.
78
00:04:59,216 --> 00:05:02,386
Hai họa sĩ thực hiện một khảo sát
vào những năm 1990,
79
00:05:02,470 --> 00:05:06,849
để tìm ra bức họa ưa thích nhất
ở 14 quốc gia.
80
00:05:07,141 --> 00:05:08,601
Họ hỏi những câu như...
81
00:05:09,018 --> 00:05:12,313
"Bạn thích ngắm tranh
ngoại cảnh hay trong nhà?"
82
00:05:12,688 --> 00:05:17,818
"Loại tranh ngoại cảnh nào
bạn thấy thích nhất?"
83
00:05:18,194 --> 00:05:20,363
và "Bạn thích tranh nào hơn
84
00:05:20,446 --> 00:05:23,574
giữa người trần truồng
và người mặc quần áo?"
85
00:05:23,991 --> 00:05:28,371
Bức tranh từ khảo sát ở Hoa Kỳ
trông như thế này.
86
00:05:28,454 --> 00:05:33,209
Ở Pháp thì thế này. Đây là Thổ Nhĩ Kỳ.
Đây là Trung Quốc.
87
00:05:33,584 --> 00:05:38,881
Điều này đôi khi được gọi là
giả thuyết thảo nguyên Châu Phi
88
00:05:38,964 --> 00:05:41,092
vì thảo nguyên có những đặc tính đó.
89
00:05:41,175 --> 00:05:44,428
Trời xanh, một loại đá xây nhà nào đó,
90
00:05:44,512 --> 00:05:47,973
thứ gì đó ăn được trên nguồn nước lớn.
91
00:05:48,349 --> 00:05:51,227
Hóa ra, ta là những sinh vật
không có nguồn gốc.
92
00:05:51,936 --> 00:05:54,605
Một phần sắc đẹp là khao khát được sống.
93
00:05:56,565 --> 00:06:00,236
Nhưng không phải ai cũng tin vào
định nghĩa về cái đẹp.
94
00:06:01,028 --> 00:06:04,073
Tôi nghĩ các nhà khoa học đã sai lầm,
95
00:06:04,156 --> 00:06:07,451
bởi kinh nghiệm xuất sắc trong việc
đi tìm khái niệm,
96
00:06:07,576 --> 00:06:11,580
để cho rằng định nghĩa chính xác
có thể áp dụng ở đây.
97
00:06:12,164 --> 00:06:15,501
Năm 2017, Richard Prum
đã xuất bản cuốn sách
98
00:06:15,584 --> 00:06:19,004
khuấy động cả thế giới
về tiến hóa trong sinh học.
99
00:06:19,088 --> 00:06:24,385
Trong sách, ông lập luận rằng không phải
tất cả vẻ đẹp đều là sinh tồn hay cân đối.
100
00:06:24,468 --> 00:06:27,638
Một số trong đó là ngẫu hứng
và thậm chí là vô dụng.
101
00:06:28,472 --> 00:06:30,349
Chẳng hạn đuôi của con công...
102
00:06:30,975 --> 00:06:35,479
Cái đuôi được bao phủ bởi hàng trăm
đốm mắt tuyệt đẹp,
103
00:06:35,563 --> 00:06:38,858
mỗi đốm mắt có bốn đến năm màu khác nhau
104
00:06:38,941 --> 00:06:41,527
với cấu trúc quang học siêu nhỏ
của bộ lông
105
00:06:41,610 --> 00:06:43,821
bao gồm các hạt sắc tố
106
00:06:43,904 --> 00:06:45,948
sắp xếp theo kiểu pha lê.
107
00:06:46,157 --> 00:06:51,203
Những con cái, được gọi là công mái,
bị thu hút bởi những cái đuôi.
108
00:06:51,370 --> 00:06:56,292
Trong màn tán tỉnh,
một con công đực dựng đuôi lên
109
00:06:56,375 --> 00:06:59,628
và tạo ra hình bán cầu khổng lồ
110
00:06:59,712 --> 00:07:03,466
lơ lửng trước mặt con cái.
111
00:07:03,716 --> 00:07:08,429
Nhưng cái đuôi rất nặng và cản trở con đực
bay và chạy.
112
00:07:08,512 --> 00:07:11,682
Về cơ bản, vẻ đẹp của nó
không tốt cho sự sinh tồn.
113
00:07:13,017 --> 00:07:16,854
Điều này thậm chí gây choáng
Charles Darwin trong thư gửi đồng nghiệp.
114
00:07:17,646 --> 00:07:20,733
"Cứ khi nào ngắm nhìn đuôi
của một con công,
115
00:07:20,816 --> 00:07:22,026
là tôi phát ốm!"
116
00:07:22,109 --> 00:07:25,529
Ông ấy khó chịu vì
thuyết tiến hóa chọn lọc
117
00:07:25,613 --> 00:07:30,034
không thể giải thích cho sự tiến hóa
về đặc tính trang trí không có ích
118
00:07:30,117 --> 00:07:31,869
cho khả năng sinh tồn.
119
00:07:32,161 --> 00:07:36,999
Ông ấy đưa ra giả thuyết về lựa chọn
giao phối và ông giả định rằng,
120
00:07:37,208 --> 00:07:42,004
lựa chọn giao phối là kinh nghiệm chủ quan
của động vật.
121
00:07:42,087 --> 00:07:46,509
Và không chỉ có con công đực có những
đặc tính đẹp mà vô dụng này.
122
00:07:47,051 --> 00:07:50,763
Còn có loài chim lửa Bowerbird
với cái áo choàng gợn sóng.
123
00:07:50,846 --> 00:07:54,350
Gà gô Bắc Mỹ và bộ ngực màu vàng
có thể phình ra được.
124
00:07:54,600 --> 00:07:58,437
Con chim biển Frigatebird với
cổ họng bong bóng màu đỏ.
125
00:07:58,604 --> 00:08:01,398
Cò mỏ giày có cái mỏ
trông giống chiếc giày.
126
00:08:01,649 --> 00:08:06,278
Nên không có loài chim nào
không thể hiện sự thích nghi,
127
00:08:06,612 --> 00:08:09,782
sự phát triển, sự đa dạng hóa
hay sự ưa thích.
128
00:08:09,865 --> 00:08:11,283
Nó là về niềm vui.
129
00:08:11,367 --> 00:08:14,954
Niềm vui là động lực cho những
lựa chọn tiến hóa ở động vật.
130
00:08:16,872 --> 00:08:20,626
Trong não bộ con người,
đó chính là vẻ đẹp: niềm vui.
131
00:08:20,918 --> 00:08:25,506
Hình ảnh ta nhìn, là kết hợp hoạt động
của vỏ não thị giác,
132
00:08:25,589 --> 00:08:28,342
và các hệ thống tiếp nhận,
133
00:08:28,425 --> 00:08:32,054
là đặc trưng sinh học về phản ứng
của chúng ta với vẻ đẹp.
134
00:08:32,137 --> 00:08:35,516
Có ba hệ thống dẫn truyền thần kinh chính.
135
00:08:35,683 --> 00:08:37,351
Đầu tiên, hệ thống Dopamine.
136
00:08:37,560 --> 00:08:43,691
Hệ thống Dopamine là thứ tạo nên
ham muốn ở chúng ta.
137
00:08:43,774 --> 00:08:47,027
Sự kích thích Dopamine
có thể khiến chúng ta hành động.
138
00:08:47,528 --> 00:08:52,116
Đó là thứ thúc đẩy chúng ta tiếp cận
những thứ mà ta thấy hấp dẫn.
139
00:08:52,199 --> 00:08:56,078
Vẻ đẹp cũng có thể kích hoạt
hệ thống Endocannabinoid
140
00:08:56,161 --> 00:08:57,621
và hệ thống Opioid.
141
00:08:57,705 --> 00:09:02,084
Là các hệ thống được kích thích bằng
ma túy hoặc thuốc phiện.
142
00:09:02,209 --> 00:09:06,380
Chúng có vẻ như là cốt lõi của niềm vui.
143
00:09:06,797 --> 00:09:11,302
Nhưng con công mái đã tiến hóa để cảm nhận
niềm vui từ đuôi của con công đực,
144
00:09:11,427 --> 00:09:15,347
lý giải rằng niềm vui con người
cảm nhận từ vẻ đẹp khó khăn hơn,
145
00:09:15,764 --> 00:09:17,474
vì chúng ta không giống nhau.
146
00:09:19,893 --> 00:09:23,606
Nhuộm răng đen từng là
nét đẹp một thời ở Nhật Bản.
147
00:09:23,897 --> 00:09:27,651
Nhổ sạch lông mi từng là
vẻ đẹp một thời ở Châu Âu.
148
00:09:27,735 --> 00:09:33,157
Ở Mỹ ngày nay, nhiều người coi vẻ đẹp
là phải nhuộm, phun,
149
00:09:33,240 --> 00:09:36,744
rám nắng hoặc bôi màu đồng lên da.
150
00:09:36,827 --> 00:09:42,249
Con người chúng ta là sinh vật văn hóa.
Ta bị ảnh hưởng bởi môi trường xã hội
151
00:09:42,333 --> 00:09:46,170
và chúng ta tiếp nhận sự biến đổi
môi trường vào trong chúng ta.
152
00:09:47,254 --> 00:09:52,259
Các tiêu chí thẩm mỹ được hình thành
qua sự phát triển tâm lý,
153
00:09:52,343 --> 00:09:55,346
qua sự tiếp xúc và sự sáng tạo cá nhân.
154
00:09:55,846 --> 00:09:59,308
Đương nhiên, chúng ta đều bị tác động
về văn hóa.
155
00:09:59,391 --> 00:10:01,185
Nhưng tôi luôn tự hỏi,
156
00:10:01,685 --> 00:10:04,355
"Sao tôi lại nghĩ thế?"
"Nó từ đâu ra vậy?"
157
00:10:05,189 --> 00:10:08,817
Văn hóa của nghệ thuật Domino
dựa trên Internet.
158
00:10:09,068 --> 00:10:15,282
Có một cộng đồng lớn cho những người
yêu thích thứ này.
159
00:10:15,991 --> 00:10:21,288
Một trăm năm mươi năm trước,
trường phái ấn tượng không được ưa chuộng.
160
00:10:21,372 --> 00:10:25,125
Bây giờ, nếu bạn hỏi hầu hết người Mỹ,
đa số sẽ nói
161
00:10:25,209 --> 00:10:27,461
họ thích trường phái ấn tượng nhất.
162
00:10:27,544 --> 00:10:29,588
Bộ não chúng ta 150 năm vẫn thế,
163
00:10:29,672 --> 00:10:34,635
vậy mà những quan điểm nghệ thuật
đại chúng này lại thay đổi chóng mặt.
164
00:10:34,718 --> 00:10:37,971
Phải không? Vậy là nó thay đổi
do những gì ta tiếp xúc.
165
00:10:39,390 --> 00:10:40,724
Chẳng hạn như màu sắc.
166
00:10:41,100 --> 00:10:45,020
Ở Mỹ ngày nay, màu hồng thường
gắn liền với bé gái.
167
00:10:45,771 --> 00:10:51,235
Nhưng vào năm 1927, khi tạp chí Time
khảo sát mười cửa hàng lớn ở Mỹ,
168
00:10:51,568 --> 00:10:54,196
một nửa trả lời màu hồng
là màu của con trai.
169
00:10:54,279 --> 00:10:57,282
Sự thay đổi đó
xảy ra trong những thập kỷ sau.
170
00:10:57,366 --> 00:11:01,370
Một phần do các chiến dịch
quảng cáo đồ chơi những năm 1980.
171
00:11:01,453 --> 00:11:03,455
Tôi yêu bạn, Pony Bé nhỏ.
172
00:11:03,539 --> 00:11:04,915
Và màu vàng sẫm.
173
00:11:04,998 --> 00:11:09,503
Một nghiên cứu cho thấy đôi mắt trẻ em
nhìn kỹ vào màu này lâu nhất.
174
00:11:09,586 --> 00:11:11,088
Nhưng người lớn
175
00:11:11,171 --> 00:11:14,758
lại bình chọn màu này
ít được ưa thích nhất.
176
00:11:15,175 --> 00:11:18,137
Giả thuyết hàng đầu là khi ta lớn lên,
177
00:11:18,220 --> 00:11:22,558
ta liên tưởng màu này
với những thứ khó chịu.
178
00:11:23,058 --> 00:11:26,770
Có những ảnh hưởng phức tạp
mà trải nghiệm, giáo dục,
179
00:11:26,854 --> 00:11:31,191
và cả cấu trúc xã hội ảnh hưởng tới
180
00:11:31,275 --> 00:11:33,652
quan điểm về sự hấp dẫn của một người.
181
00:11:33,819 --> 00:11:37,573
Bạn nhìn vào một bức tranh hoàng gia
và cảm thấy ngạc nhiên
182
00:11:37,656 --> 00:11:40,200
về sự quý phái hoặc về vẻ đẹp.
183
00:11:40,284 --> 00:11:45,038
Mặt khác, nếu hình ảnh về hoàng gia
làm bạn khó chịu,
184
00:11:45,122 --> 00:11:47,291
thì bạn sẽ không thấy nó đẹp.
185
00:11:49,001 --> 00:11:54,256
Rất khó để hiểu được cảm xúc thỏa mãn
của riêng một người nào đó.
186
00:11:54,339 --> 00:11:58,135
Đó là lý do các nhà khoa học thường
tập trung vào những thứ
187
00:11:58,218 --> 00:11:59,887
mà đa số mọi người hứng thú.
188
00:12:00,262 --> 00:12:05,768
Chưa có nghiên cứu nào giải thích được
tại sao mọi người thấy vẻ đẹp ở cái này...
189
00:12:06,185 --> 00:12:07,060
Hay cái này...
190
00:12:08,437 --> 00:12:09,521
Hoặc cái này...
191
00:12:10,522 --> 00:12:13,692
Nhưng các nhà khoa học nghiên cứu não bộ
192
00:12:13,776 --> 00:12:15,819
về đỉnh điểm trải nghiệm thẩm mỹ,
193
00:12:15,903 --> 00:12:21,033
cho rằng họ đã tìm được lý giải
trong một phần não gọi là DMN.
194
00:12:21,492 --> 00:12:25,913
DMN nghĩa là Mạng lưới Hình mẫu Mặc định.
195
00:12:26,163 --> 00:12:29,458
Bạn có thể hiểu nó là
trạng thái tĩnh của bộ não.
196
00:12:30,125 --> 00:12:34,755
Trên hình ảnh quét não, khi mọi người
làm việc hoặc nghĩ về việc gì đó,
197
00:12:35,088 --> 00:12:37,466
vùng này của não bộ tĩnh lại.
198
00:12:37,883 --> 00:12:42,513
DMN hoạt động khi chúng ta
không làm việc gì cụ thể,
199
00:12:42,596 --> 00:12:44,598
và tâm trí ta hướng vào trong.
200
00:12:45,265 --> 00:12:49,311
Chúng có thể là phản xạ
của một trạng thái bên trong,
201
00:12:49,394 --> 00:12:52,356
khi bạn đang mơ màng, khi tâm trí lan man,
202
00:12:52,439 --> 00:12:53,732
khi bạn suy tư.
203
00:12:54,483 --> 00:12:58,904
Trong một vài thí nghiệm gần đây,
mọi người được cho xem các bức họa
204
00:12:58,987 --> 00:13:01,365
từ nhiều truyền thống văn hóa khác nhau.
205
00:13:01,615 --> 00:13:03,367
Và có điều ngạc nhiên xảy ra.
206
00:13:03,742 --> 00:13:06,787
Vùng DMN trong não họ sáng lên.
207
00:13:07,162 --> 00:13:09,748
Nhưng chỉ những lúc họ ngắm nhìn bức tranh
208
00:13:09,832 --> 00:13:11,458
khiến họ hứng thú nhất.
209
00:13:12,209 --> 00:13:16,213
Nó kích thích một loạt những liên tưởng
210
00:13:16,296 --> 00:13:17,923
và suy nghĩ trong não,
211
00:13:18,006 --> 00:13:20,759
đó là trò chơi diễn kịch
của trí tưởng tượng.
212
00:13:21,176 --> 00:13:25,138
Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là
minh chứng cho trải nghiệm vẻ đẹp
213
00:13:25,222 --> 00:13:29,685
liên quan đến sự kết nối các giác quan
và cảm xúc với điều gì đó riêng tư.
214
00:13:29,935 --> 00:13:31,270
Sự nhận thức bản thân.
215
00:13:31,520 --> 00:13:35,524
Các bức tranh kích thích chúng ta,
216
00:13:35,607 --> 00:13:40,571
khiến ta suy tư. Có thể đó là
đặc điểm sinh học,
217
00:13:40,654 --> 00:13:43,949
nghĩa là cảm giác
kích thích bởi một bức tranh.
218
00:13:44,199 --> 00:13:48,203
Điều đó giúp lý giải tại sao chúng ta
bị thu hút, và kích thích bởi
219
00:13:48,328 --> 00:13:52,374
một kiểu hình ảnh, dù mất đi trong ký ức.
220
00:13:52,708 --> 00:13:55,878
Đã có nghiên cứu cho thấy
những người bị mất trí nhớ
221
00:13:55,961 --> 00:13:58,005
vẫn giữ được sở thích nghệ thuật
222
00:13:58,380 --> 00:14:00,966
trong suốt cả cuộc đời.
223
00:14:01,466 --> 00:14:06,054
Trong một thí nghiệm từ năm 2008,
20 người bị bệnh Alzheimer
224
00:14:06,138 --> 00:14:07,931
được cho xem loạt bức tranh.
225
00:14:08,098 --> 00:14:12,311
Một vài bức dễ hiểu, như bức
People in the Sun của Edward Hopper.
226
00:14:12,561 --> 00:14:15,814
Vài bức trừu tượng hơn,
như Weeping Woman của Picasso.
227
00:14:16,398 --> 00:14:20,527
Và những bức hoàn toàn trừu tượng,
như bức Composition của Mondrian
228
00:14:21,278 --> 00:14:25,157
Bệnh nhân được yêu cầu xếp hạng
bức tranh theo thứ tự yêu thích.
229
00:14:25,574 --> 00:14:28,076
Hai tuần sau,
họ được yêu cầu làm tương tự.
230
00:14:28,577 --> 00:14:30,746
Khi được yêu cầu xếp lại,
231
00:14:30,829 --> 00:14:33,665
họ sắp xếp đúng theo trình tự lúc trước.
232
00:14:37,294 --> 00:14:39,504
Nhận thức về vẻ đẹp của ta rất sâu sắc.
233
00:14:39,588 --> 00:14:41,924
Tôi nghĩ bức vẽ của Randy rất đẹp.
234
00:14:43,216 --> 00:14:45,427
Và bà ấy có cảm nhận về màu rất tốt.
235
00:14:45,510 --> 00:14:49,848
Với người mất trí nhớ, sáng tạo
nghệ thuật có thể là liệu pháp hiệu quả.
236
00:14:50,223 --> 00:14:54,269
Tôi thấy màu sắc là điều
hứng thú nhất đối với tôi.
237
00:14:54,770 --> 00:14:56,396
Rồi cảm nhận chuyển động.
238
00:14:56,897 --> 00:14:58,398
Tôi thích sự chuyển động.
239
00:14:58,899 --> 00:15:00,734
Ta có thể thấy gì khác ở đây?
240
00:15:02,653 --> 00:15:04,863
Tôi bị chứng mất trí nhớ cơ thể Lewy.
241
00:15:05,072 --> 00:15:08,825
Với tôi, đó là cú sốc lớn.
Chắc chắn với người khác cũng vậy.
242
00:15:09,993 --> 00:15:12,162
Chúng tôi đều bị mất trí nhớ.
243
00:15:12,829 --> 00:15:17,584
Mức độ khác nhau phụ thuộc tùy từng người
và thời gian họ chịu đựng.
244
00:15:18,418 --> 00:15:23,632
Về mặt chúng ta giữ lại hứng thú
về những trường phái nghệ thuật nào đó,
245
00:15:23,715 --> 00:15:25,133
hay các tác phẩm cụ thể,
246
00:15:25,550 --> 00:15:28,595
nghĩa là những tác phẩm đó
trò chuyện sâu sắc với chúng tôi.
247
00:15:29,096 --> 00:15:32,432
Với tôi, ngắm nhìn mọi người vẽ
thật tuyệt vời.
248
00:15:34,017 --> 00:15:36,103
Nhìn họ kìa, tràn đầy sức sống!
249
00:15:37,437 --> 00:15:40,273
Người bị mất trí nhớ,
cũng như người bình thường.
250
00:15:40,607 --> 00:15:45,779
Hãy tưởng tượng một viễn cảnh
mà chúng ta mặc cùng một bộ quần áo.
251
00:15:46,613 --> 00:15:48,240
Các bữa ăn không có mùi vị.
252
00:15:49,032 --> 00:15:51,576
Các ngôi nhà đều cùng khuôn mẫu.
253
00:15:51,994 --> 00:15:54,329
Đó có phải thế giới ai cũng muốn không?
254
00:15:54,413 --> 00:15:58,792
Sự thiếu thốn vẻ đẹp,
sự thiếu thốn của việc bao bọc chúng ta
255
00:15:58,875 --> 00:16:00,127
bằng trải nghiệm thẩm mỹ,
256
00:16:00,210 --> 00:16:03,380
sẽ làm hao mòn cuộc sống.
257
00:16:10,262 --> 00:16:11,096
Hoàn hảo.
258
00:16:35,620 --> 00:16:37,372
Biên dịch: Ngoc-Van Vu