1 00:00:07,133 --> 00:00:08,134 İnsanlar gıda için 2 00:00:08,217 --> 00:00:11,345 her 10 saniyede yaklaşık 24 bin hayvan öldürüyor. 3 00:00:12,680 --> 00:00:15,099 Bu her yıl 75 milyar hayvan demek. 4 00:00:16,225 --> 00:00:19,812 Daha önce hayal edilemeyen bir hız ve etkinlikle gerçekleştiriliyor. 5 00:00:20,396 --> 00:00:23,900 Dünya nüfusu son 50 yılda iki kattan fazla artarken, 6 00:00:24,233 --> 00:00:27,070 ürettiğimiz et miktarı dört kattan fazla arttı. 7 00:00:27,361 --> 00:00:30,031 Şu an gezegenimizde yaklaşık bir milyar domuz, 8 00:00:30,198 --> 00:00:31,324 bir milyar koyun, 9 00:00:31,407 --> 00:00:33,117 1,5 milyar sığır 10 00:00:33,701 --> 00:00:36,412 ve 23 milyar tavuk var. 11 00:00:37,997 --> 00:00:41,292 Bu kadar hayvan yetiştirmek modern teknolojinin mucizesi 12 00:00:41,959 --> 00:00:43,920 ama kırılma noktasına yaklaşıyor. 13 00:00:44,170 --> 00:00:48,341 Et üretimindeki arazi, su ve sera gazı salınımları 14 00:00:48,424 --> 00:00:50,384 sürdürülemez hâle geliyor. 15 00:00:50,718 --> 00:00:52,553 20. asır ortalarında başlayan 16 00:00:52,637 --> 00:00:56,224 ve 21. asrın çoğunda sürdürülemeyecek olan et yeme şeklimiz 17 00:00:56,682 --> 00:00:59,435 tarihî bir anormallik olarak gerileyecek. 18 00:01:00,603 --> 00:01:02,605 Ama ete talep azalmıyor. 19 00:01:03,064 --> 00:01:05,024 Aslında 2050 yılında 20 00:01:05,108 --> 00:01:08,528 455 milyon tona ulaşması bekleniyor. 21 00:01:09,237 --> 00:01:10,071 Peki, 22 00:01:10,404 --> 00:01:13,866 gelecek nesiller et arzularını nasıl tatmin edecek? 23 00:01:18,955 --> 00:01:19,831 NETFLIX ORİJİNAL BELGESEL DİZİSİ 24 00:01:19,914 --> 00:01:22,917 Hayvanların ilk kullanım alanlarından biri muhtemelen gıdadır. 25 00:01:23,000 --> 00:01:26,587 Hastalıksızdır ve bulaşma korkusu olmadan yenilebilir. 26 00:01:26,671 --> 00:01:28,756 Derileri yüzme makinesine atılıyor. 27 00:01:29,423 --> 00:01:31,008 Fazla et tüketimi 28 00:01:31,134 --> 00:01:33,553 gezegen için durumu sürdürülemez kılıyor. 29 00:01:33,636 --> 00:01:35,721 Ne yapacaklar? Eti mi yasaklayacaklar? 30 00:01:35,847 --> 00:01:38,599 Bitki yemek için yaratıldık. Hayvanlar sadece aracı. 31 00:01:38,933 --> 00:01:42,854 Temiz, güvenli, sıhhatli ve gerçekten bandrollü. 32 00:01:43,020 --> 00:01:44,522 Güzel bir etli güveç. 33 00:01:44,605 --> 00:01:48,609 ETİN GELECEĞİ 34 00:01:50,278 --> 00:01:54,907 Etin neden bu kadar lezzetli olduğunu tanımlamak et yiyenler için zor olabilir. 35 00:01:54,991 --> 00:01:57,201 Tadı tatmin edici. 36 00:01:57,535 --> 00:02:02,081 Doymuş hissetmemi sağlıyor. 37 00:02:02,165 --> 00:02:03,833 Gerçekten sulu 38 00:02:03,958 --> 00:02:05,334 ve leziz 39 00:02:05,418 --> 00:02:08,004 çünkü gerçekten sulu. 40 00:02:08,504 --> 00:02:13,009 Hiçbir şeyle kıyaslanamaz çünkü hiçbir şeyle aynı değil. 41 00:02:14,468 --> 00:02:17,763 Et yemekten aldığımız tarif edilemez his 42 00:02:18,055 --> 00:02:19,223 eskiye dayanıyor. 43 00:02:21,058 --> 00:02:25,521 Bu, Etiyopya'da bulunan 3,4 milyon yıllık bir hayvan kemiği. 44 00:02:26,981 --> 00:02:27,815 Zamanında 45 00:02:27,982 --> 00:02:29,984 Australopithecus afarensis 46 00:02:30,067 --> 00:02:31,861 Doğu Afrika ovalarında dolaşırdı. 47 00:02:32,778 --> 00:02:37,533 Bu erken insanların meyve, çekirdek ve yapraktan oluşan beslenme düzenine uyan 48 00:02:37,617 --> 00:02:39,160 iri, düz dişleri vardı. 49 00:02:39,911 --> 00:02:43,497 Ama bu kesik izleri yeni bir davranışın ilk kanıtları: 50 00:02:43,873 --> 00:02:44,707 Kesmenin. 51 00:02:46,250 --> 00:02:48,419 İnsanlar et yemeye başlamıştı. 52 00:02:49,795 --> 00:02:53,966 Dünyanın üç büyük hepçili insanlar, sıçanlar ve hamam böcekleridir 53 00:02:54,383 --> 00:02:58,346 çünkü her yerdeyiz. Her zaman yiyecek bir şey bulabiliriz. 54 00:02:58,679 --> 00:03:03,309 Et kalori, protein, yağ, mineral ve vitamin açısından zengindir. 55 00:03:03,392 --> 00:03:04,435 Bu vitaminlere 56 00:03:04,518 --> 00:03:08,564 doğada hayvansal ürünler dışında bulunması zor olan B12 de dâhildir. 57 00:03:08,981 --> 00:03:13,236 Ayrıca alyuvarlarımızın sağlığı için önemli olan bolca demir içerir. 58 00:03:13,361 --> 00:03:15,029 Bitkilerde demir bulunsa da 59 00:03:15,112 --> 00:03:18,616 çoğu vücuda iyi emilmeyen farklı bir türdür. 60 00:03:18,699 --> 00:03:20,409 Etteki demir özeldir 61 00:03:20,952 --> 00:03:23,788 çünkü "hem" adlı bir bileşenle bağlıdır 62 00:03:24,163 --> 00:03:28,501 ve tek büyük hem demiri kaynağı hayvan kanı ve kasıdır. 63 00:03:29,252 --> 00:03:31,462 Böylesi protein ve besin girişi 64 00:03:31,587 --> 00:03:33,839 vücutlarımızın değişme sebebi olabilir. 65 00:03:33,923 --> 00:03:37,009 Daha küçük mideler, daha kısa bağırsaklar ve daha büyük beyinler. 66 00:03:37,093 --> 00:03:39,762 Et avcılığının atalarımızı önce alet yapmaya, 67 00:03:39,845 --> 00:03:43,975 sonra karmaşık dil ve sosyal yapı geliştirmeye ittiğini düşünenler var. 68 00:03:44,058 --> 00:03:47,144 Et yemek muhtemelen bizi insan yapan şey. 69 00:03:47,270 --> 00:03:50,273 İnsanların eti sevmesi doğal diyebilirim. 70 00:03:50,564 --> 00:03:52,149 Biyolojimizin bir parçası. 71 00:03:52,233 --> 00:03:55,903 İnsanlar her zaman alabileceklerinden fazla et istedi. 72 00:03:56,404 --> 00:03:58,990 Ama 10 bin yıl önce büyük bir şey oldu. 73 00:03:59,365 --> 00:04:02,034 Gıda için hayvanları evcilleştirmeyi öğrendik. 74 00:04:02,827 --> 00:04:04,704 Yabani öküzleri sığır, 75 00:04:04,787 --> 00:04:06,163 yaban domuzlarını domuz 76 00:04:06,414 --> 00:04:08,541 ve kırmızı orman tavuklarını tavuk yaptık. 77 00:04:08,624 --> 00:04:10,876 Bitkilerin ve hayvanların evcilleştirilmesi 78 00:04:10,960 --> 00:04:13,004 insanlık tarihindeki en önemli şeylerdendir. 79 00:04:13,087 --> 00:04:14,255 Dünyayı değiştirmiştir. 80 00:04:14,797 --> 00:04:16,632 Çiftçilik, insan yerleşimlerini doğurdu. 81 00:04:16,799 --> 00:04:18,426 Nüfusumuz artmaya başladı 82 00:04:18,801 --> 00:04:20,094 ve seçici besicilikle 83 00:04:20,177 --> 00:04:24,265 hayvanları daha çok et arzumuza uyacak şekilde dönüştürmeyi sürdürdük. 84 00:04:24,765 --> 00:04:26,767 Ve bir asır önce 85 00:04:27,226 --> 00:04:31,564 modern bilim bu hayvanları hiç olmadığı kadar dönüştürebilmemizi sağladı. 86 00:04:31,731 --> 00:04:34,358 Çiftlik araştırmaları hastalık kontrolünü, 87 00:04:34,442 --> 00:04:37,236 türlerin iyileştirilmesini, üretimin artırılmasını doğurdu. 88 00:04:37,445 --> 00:04:38,696 Büyük işletmeler gibi 89 00:04:38,779 --> 00:04:41,407 ürünü geliştirmek için ciddi bir çaba vardır. 90 00:04:41,490 --> 00:04:44,577 Neye benzediğini anlamak için tavuğu düşünün. 91 00:04:44,952 --> 00:04:47,079 İkisi de aynı yaşta 92 00:04:47,163 --> 00:04:50,374 ve bu, antibiyotik içeren bir beslenme düzeniyle beslendi. 93 00:04:50,499 --> 00:04:52,376 Boyut farkına dikkat edin. Çok daha büyük. 94 00:04:52,501 --> 00:04:55,880 Buradaki daha küçük tavuk normal beslenme düzeniyle beslendi. 95 00:04:56,005 --> 00:04:57,298 1957'deki bir tavuğun 96 00:04:57,381 --> 00:05:00,301 2005'teki bir tavukla kıyaslandığını görüyorsunuz. 97 00:05:00,843 --> 00:05:03,262 Bu canavarda kocaman tavuk göğsü var 98 00:05:03,346 --> 00:05:08,559 ve güvercine benzeyen, 1957'deki bu tavukla aynı yaşta. 99 00:05:08,809 --> 00:05:11,103 Büyüme artıcı antibiyotikler, vitaminler 100 00:05:11,437 --> 00:05:15,566 ve seçici besicilik sayesinde günümüzün tavukları 4-5 kat daha büyük. 101 00:05:15,649 --> 00:05:16,859 Şu tavuğa bakınca 102 00:05:16,942 --> 00:05:20,321 beş haftalıkken kesilmesi gerektiğini anlıyorsunuz 103 00:05:20,404 --> 00:05:25,076 çünkü bacakları vücut kitlesini taşıyamıyor artık. 104 00:05:25,493 --> 00:05:29,997 Hayvanlarla yapabileceğimiz işlerde biyolojik sınırlara ulaştık. 105 00:05:30,998 --> 00:05:35,211 Aynı zamanda dünyaya sığabilecek çiftlik hayvanı sınırına da ulaşıyoruz. 106 00:05:35,378 --> 00:05:39,757 Tüm dünya en çok et tüketen ülkeler kadar et yeseydi 107 00:05:40,007 --> 00:05:43,010 insanları doyurmak için yaşanabilir arazinin her metrekaresinin 108 00:05:43,094 --> 00:05:44,470 kullanılması gerekirdi. 109 00:05:46,013 --> 00:05:48,099 Ancak yine de yeterli alan olmazdı. 110 00:05:48,599 --> 00:05:52,228 Üstelik hayvanların çoğunu olabildiğince sıkışık tutuyoruz. 111 00:05:53,062 --> 00:05:54,939 Tavuk endüstrisi bilgilerine göre 112 00:05:55,398 --> 00:05:57,149 her şey bu kadın sayesinde: 113 00:05:57,483 --> 00:05:58,734 Cecile Steele. 114 00:05:59,777 --> 00:06:00,778 1923'te 115 00:06:00,861 --> 00:06:03,948 50 tane yumurtadan yeni çıkmış civciv sipariş etti. 116 00:06:04,281 --> 00:06:07,410 Sipariş formuna kazara fazladan sıfır yazılması sonucu 117 00:06:08,077 --> 00:06:10,246 500 civciv aldı. 118 00:06:10,621 --> 00:06:12,748 Civcivleri tutmaya karar verdi. 119 00:06:12,832 --> 00:06:16,752 Onları barakalara doldurdu ve hepsini tek seferde yetiştirmeyi denedi. 120 00:06:17,420 --> 00:06:21,632 O zamanlar insanlar tavuk yemiyordu. Sadece yumurtası için besleniyordu. 121 00:06:21,799 --> 00:06:23,592 Bu ölçek ekonomisi sayesinde 122 00:06:23,759 --> 00:06:26,303 Steele tavuklarını daha ucuza satabildi. 123 00:06:26,720 --> 00:06:30,641 Ertesi yıl 1000'den 10 bine çıktı. 124 00:06:30,766 --> 00:06:32,977 Pazar yemeği için özel bir şey mi istiyorsunuz? 125 00:06:33,060 --> 00:06:36,439 Muayeneli ve sınıflandırılmış tavuk artık her gün hesaplı. 126 00:06:36,772 --> 00:06:38,399 Evet, bu ülkenin insanları 127 00:06:38,482 --> 00:06:41,819 bir nesilde kümes hayvanı tüketimini iki katına çıkardı. 128 00:06:42,361 --> 00:06:43,946 Fabrika çiftçiliği patlama yaptı, 129 00:06:44,572 --> 00:06:46,574 keza tavuğa ve diğer et türlerine karşı 130 00:06:47,032 --> 00:06:48,659 iştahımız da. 131 00:06:49,410 --> 00:06:51,454 Eti yemenin yeni yollarını bulduk. 132 00:06:51,745 --> 00:06:54,540 1930'lar bize tenekedeki Spam etini sundu. 133 00:06:55,374 --> 00:06:59,670 1940'larda kesimevinin artıklarından yapılan hamburger yükselişe geçti. 134 00:07:00,212 --> 00:07:03,215 1980'lerde tavuk nugget'ın yükselişi görüldü. 135 00:07:04,592 --> 00:07:08,721 Hayvan yemek artık hayvana benzeyen bir şey görmeyi gerektirmiyordu. 136 00:07:10,723 --> 00:07:16,312 Hayvan işletmeleri hayvan yerken neyi yediğimiz gerçeğinden uzaklaşmamızı 137 00:07:16,687 --> 00:07:19,231 oldukça kolaylaştırıyor. 138 00:07:19,523 --> 00:07:23,819 Çoğu insan hayvanı andıran et yemekten rahatsız olur. 139 00:07:23,903 --> 00:07:26,655 Günümüzde çiftlik hayvanlarının çoğu gözden uzakta, 140 00:07:26,739 --> 00:07:28,991 bunun gibi konsantre alanlarda yetiştiriliyor. 141 00:07:29,325 --> 00:07:31,952 Hayvanların tıka basa doldurulmaktan dolayı 142 00:07:32,036 --> 00:07:35,414 hastalanmamalarının tek sebebi antibiyotikle beslenmeleri. 143 00:07:35,498 --> 00:07:39,210 Ancak yıllardan beri gelen haberler bunun hep öyle olmadığını gösteriyor. 144 00:07:40,002 --> 00:07:43,547 Her yıl tahminen iki milyon Amerikalı Salmonella zehirlenmesi yaşıyor. 145 00:07:43,714 --> 00:07:45,132 Bu tekrar olabilir. 146 00:07:45,257 --> 00:07:48,552 Yine bozuk et kaynaklı gıda zehirlenmesi salgını olabilir. 147 00:07:48,636 --> 00:07:50,429 Daha temiz et alamazlar mı? 148 00:07:50,513 --> 00:07:55,017 Amaç bu ama et bir yere kadar temiz olabilir. 149 00:07:55,100 --> 00:07:57,228 Et almaya gittim ve almaktan korktum. 150 00:07:57,311 --> 00:07:59,939 Eti kokladım bile. Kokusu güzel değildi. 151 00:08:00,231 --> 00:08:02,399 Üstelik antibiyotikler virüslere işlemiyor. 152 00:08:02,566 --> 00:08:03,901 Bazen 153 00:08:03,984 --> 00:08:07,112 bu virüsler çiftlik hayvanlarından insanlara geçiyor. 154 00:08:07,321 --> 00:08:08,572 Deli dana hastalığı, 155 00:08:09,031 --> 00:08:10,032 domuz gribi 156 00:08:10,324 --> 00:08:11,408 ve kuş gribi gibi. 157 00:08:12,034 --> 00:08:15,621 Hayvanların doğadaki hayatımıza çok zarar verdiği fikrini 158 00:08:16,288 --> 00:08:21,877 insanların artık görmesi gerekiyor. 159 00:08:21,961 --> 00:08:25,923 Gelecek 30 yıl içinde tüm insanlık tarihinde yetiştirdiğimizden 160 00:08:26,674 --> 00:08:29,426 çok daha fazla gıda yetiştirmemizi gerektirecek 161 00:08:29,510 --> 00:08:32,304 10 milyar insan nüfuslu bir dünya olacağız. 162 00:08:33,180 --> 00:08:36,308 Et tüketimi en zengin ülkelerde artık sabitken 163 00:08:36,559 --> 00:08:38,769 büyüyen ekonomilerde patlama yaşıyor. 164 00:08:38,894 --> 00:08:41,814 Dünyanın yüksek oranda et yiyen yüzde 20'lik kısmı 165 00:08:41,897 --> 00:08:47,152 et yemelerinin etkisi konusunda gitgide daha çok endişe duymaya başlıyor. 166 00:08:47,236 --> 00:08:52,283 Ancak sadece yeterli, iyi beslenmeyi umursayan yüzde 80'lik kısımda ise 167 00:08:52,366 --> 00:08:53,993 artış söz konusu. 168 00:08:54,159 --> 00:08:57,997 Ülkeler zenginleştikçe ki Çin ve Hindistan bunun en bariz örnekleri, 169 00:08:58,122 --> 00:09:00,124 orta sınıf bizim gibi yiyor. 170 00:09:00,249 --> 00:09:03,002 Etli yemekler, bolca protein istiyorlar. 171 00:09:03,085 --> 00:09:06,338 Ancak et, insanları beslemenin en az verimli yollarından biri. 172 00:09:06,672 --> 00:09:09,717 Bir sığıra verilen her 100 gramlık bitki proteini 173 00:09:09,800 --> 00:09:13,345 elde edilen ette sadece dört gram protein olarak ortaya çıkıyor. 174 00:09:13,470 --> 00:09:15,472 Kalori bağlamında oran daha düşük. 175 00:09:15,681 --> 00:09:17,850 Orta Batı'da, Brezilya'da, Çin'de 176 00:09:18,309 --> 00:09:23,939 sadece hayvan beslemeye yönelik devasa araziler var 177 00:09:24,440 --> 00:09:27,484 ve bu araziler bizi beslemeye yönelik olsa iyi olurdu. 178 00:09:28,193 --> 00:09:32,573 Elbette sorun eti sevmemiz ve bitkilerin tadının et gibi olmaması. 179 00:09:33,157 --> 00:09:34,450 Peki ya bu mümkünse? 180 00:09:34,867 --> 00:09:38,454 Et severler eti bir hayvanın kadavrasından geldiği için değil 181 00:09:38,537 --> 00:09:41,498 bir hayvan kadavrasından gelmesine rağmen seviyor. 182 00:09:44,460 --> 00:09:45,961 Bu Impossible Burger. 183 00:09:46,295 --> 00:09:47,796 Bu da Beyond Burger. 184 00:09:48,797 --> 00:09:51,842 İkisi de etle rekabet etmeye çalışan bitki kaynaklı köfte. 185 00:09:52,760 --> 00:09:54,345 İşin anahtarı çok basit. 186 00:09:54,887 --> 00:09:56,305 Ödün vermeyecek şekilde leziz, 187 00:09:56,930 --> 00:09:59,308 insanların ette sevdiği protein, demir 188 00:09:59,642 --> 00:10:04,021 ve diğer besinleri en az et kadar veya daha fazla sunan, 189 00:10:04,146 --> 00:10:05,606 mutfakta işlenen 190 00:10:05,773 --> 00:10:09,943 ve erişilebilir, hesaplı olan bir et yaratmalısınız. 191 00:10:10,527 --> 00:10:13,489 Bunları yapabilirseniz oyun biter. 192 00:10:13,822 --> 00:10:15,240 Bitki bazlı et alternatifleri 193 00:10:15,491 --> 00:10:19,912 1980'lerden beri eti taklit için soya ve buğday glüteni kullanmakta. 194 00:10:20,037 --> 00:10:22,414 Quorn'un bu reklamı gibi reklamlar 195 00:10:22,498 --> 00:10:24,833 etin yerini alabileceğini öne sürdü 196 00:10:24,917 --> 00:10:28,212 ama hiçbir zaman tadının etle aynı olduğunu iddia etmedi. 197 00:10:28,337 --> 00:10:30,798 Quorn hamburgerleri ete leziz bir alternatiftir 198 00:10:30,923 --> 00:10:31,965 ve çok sağlıklıdır. 199 00:10:32,174 --> 00:10:35,511 Diğer hamburgerler gibi istediğiniz şekilde yiyebilirsiniz. 200 00:10:35,636 --> 00:10:39,056 Ürünleri satanlar bile tadının reklamını nasıl yapacağını bilmiyordu. 201 00:10:39,515 --> 00:10:40,432 Hindiye benziyor. 202 00:10:40,516 --> 00:10:42,810 -Hindiye benziyor... -Tadı hindi gibi mi? 203 00:10:42,893 --> 00:10:44,770 Tadı hindi gibi olmalı. 204 00:10:44,853 --> 00:10:47,064 Şöyle bir psikolojik engel var: 205 00:10:47,231 --> 00:10:50,609 Çoğu et sever etin yerini alacak bitki bazlı her türlü ürünün tadının 206 00:10:50,693 --> 00:10:52,361 çok kötü olmasını bekliyor. 207 00:10:52,569 --> 00:10:55,197 Bu şirketler için en büyük zorluk hâlâ bu: 208 00:10:55,364 --> 00:10:59,618 Tadı, kokusu ve hissi et gibi olan bir şey yapmak. 209 00:10:59,702 --> 00:11:05,040 Şu an dünyadaki en önemli bilimsel soru şu: 210 00:11:05,290 --> 00:11:06,667 Eti lezzetli yapan ne? 211 00:11:07,418 --> 00:11:09,169 Bu, sandığınızdan zor olabilir. 212 00:11:09,253 --> 00:11:13,674 Tek bir et lezzet aroması molekülü yok. 213 00:11:13,841 --> 00:11:17,094 Gıda bilimcileri tarifi anlamak için et parçalarını ısıttı, 214 00:11:17,177 --> 00:11:19,930 pişerken üstünde oluşan havanın numunelerini aldı. 215 00:11:20,013 --> 00:11:23,475 Bu tüpün diğer ucunda bir insan burnunun yer aldığı 216 00:11:23,684 --> 00:11:25,978 bir ağızlık var. 217 00:11:26,145 --> 00:11:30,858 Bu insan 45 dakika boyunca orada oturup kokluyor. 218 00:11:33,026 --> 00:11:36,780 Kokladıkları şey eti etsi yapan bileşenler. 219 00:11:36,864 --> 00:11:38,532 Ondan çıkan moleküllerin kokusu 220 00:11:38,824 --> 00:11:40,743 akçaağaç şurubu, yanık kauçuk, 221 00:11:40,826 --> 00:11:42,244 yeni yakılmış kibrit, 222 00:11:42,369 --> 00:11:43,495 kirli bebek bezi, 223 00:11:43,579 --> 00:11:45,247 nane, leylak, 224 00:11:45,330 --> 00:11:47,124 ter ve kükürde benziyor. 225 00:11:47,207 --> 00:11:50,461 Peki ete belirgin tadını veren ana şeylerden biri ne mi? 226 00:11:50,669 --> 00:11:54,673 Hayvanlarda bulunan özel bir bileşen olan hem demiri. 227 00:11:55,299 --> 00:11:58,969 Impossible Foods 2015'te hem demirini laboratuvarda sentezlemenin 228 00:11:59,052 --> 00:12:01,054 patentini aldı. 229 00:12:01,263 --> 00:12:04,600 Sonuç tadı, hissi ete benzeyen ve et gibi sıvı akıtan 230 00:12:04,725 --> 00:12:08,729 yeni nesil bitki bazlı alternatif oldu. 231 00:12:09,396 --> 00:12:12,775 İçindekiler sıhhatli görünse ve sıfır kolesterol içerse de 232 00:12:13,358 --> 00:12:16,904 baharatsız et köftesiyle aynı miktarda kaloriye, 233 00:12:17,070 --> 00:12:19,072 benzer miktarda doymuş yağa 234 00:12:19,573 --> 00:12:22,159 ve beş kattan fazla sodyuma sahip. 235 00:12:22,493 --> 00:12:24,077 Bunlar sağlıklı gıdalar değil. 236 00:12:24,286 --> 00:12:25,287 Hamburgerler. 237 00:12:25,704 --> 00:12:27,623 Bill Gates ve Richard Branson'dan 238 00:12:27,706 --> 00:12:29,792 Jay-Z ve Katy Perry'ye kadar yatırımcılar 239 00:12:29,875 --> 00:12:33,212 bu işe büyük yatırım yapıyor. Hatta Ketty Perry Met Gala partisi için 240 00:12:33,295 --> 00:12:35,714 Impossible Burger şeklinde giyindi. 241 00:12:35,798 --> 00:12:37,925 Mayıs 2019'da Beyond Meat şirketi 242 00:12:38,008 --> 00:12:41,428 halka açılan ilk et alternatifi şirket olmasını kutladı. 243 00:12:41,512 --> 00:12:46,350 O günün sonunda hisse fiyatı yüzde 163 arttı. 244 00:12:46,475 --> 00:12:49,561 Bu, internet şirketlerinin çıkışından beri olmamış bir şeydi. 245 00:12:49,645 --> 00:12:51,063 Bitki bazlı et akımı 246 00:12:51,146 --> 00:12:55,025 sizden ödün vermenizi istemeyen bir avantaja sahip. 247 00:12:55,108 --> 00:12:57,027 Aynı deneyimi yaşatabiliyor 248 00:12:57,110 --> 00:12:59,363 ve ahlaki hedeflerinizi yerine getirebiliyorsunuz. 249 00:12:59,446 --> 00:13:01,406 Yapabilirseniz 250 00:13:02,074 --> 00:13:03,242 bu iyi bir anlaşma. 251 00:13:04,284 --> 00:13:07,204 Gelecek nesillerin yediği et bu olabilirse 252 00:13:07,913 --> 00:13:09,039 hoşlarına gider mi? 253 00:13:09,915 --> 00:13:11,375 Vejetaryen burger seviyor musun? 254 00:13:12,084 --> 00:13:12,918 Fena değil. 255 00:13:13,377 --> 00:13:14,837 Hiç yemedim. 256 00:13:15,337 --> 00:13:16,922 Sebze sevmiyorum. 257 00:13:22,094 --> 00:13:24,888 Bu çerez gibi. Bunu sevdim gibi. 258 00:13:26,640 --> 00:13:28,392 ET BURGER 259 00:13:28,475 --> 00:13:29,393 Bunu mu sevdin? 260 00:13:31,061 --> 00:13:32,104 Bunu sevdim. 261 00:13:32,980 --> 00:13:34,356 Tadı güzel. 262 00:13:34,940 --> 00:13:37,609 En beğendiğim sanırım bu. 263 00:13:42,197 --> 00:13:45,409 Bana göre bunun tadı et gibi. 264 00:13:45,492 --> 00:13:48,370 Vejetaryen hamburger olduğunu hiç tahmin etmezdim 265 00:13:48,453 --> 00:13:50,873 çünkü tadı gerçek hamburgere benziyor. 266 00:13:51,373 --> 00:13:53,208 Tadı hamburgere benzemiyor. 267 00:13:55,168 --> 00:13:56,378 Tadı neye benziyor? 268 00:13:58,630 --> 00:13:59,464 Havuca. 269 00:13:59,673 --> 00:14:02,384 Sıradan hamburgere yemeye alışkınım. 270 00:14:02,467 --> 00:14:05,470 Vejetaryen hamburgere alışmak zor olacak. 271 00:14:06,179 --> 00:14:10,809 Ortadaki en beğendiğin hamburgerin tamamen bitkilerden yapıldığını söylesem 272 00:14:11,476 --> 00:14:13,520 ne dersin? 273 00:14:16,607 --> 00:14:19,109 Bu şeyi hayatımda bir daha asla yemem. 274 00:14:20,986 --> 00:14:22,654 Davranış değiştirmek zordur. 275 00:14:22,738 --> 00:14:25,908 Birçok insan etten o kadar kolay vazgeçmeyecektir. 276 00:14:26,074 --> 00:14:30,913 Hayvansal gıdaları yemeye o kadar alışkınız ki 277 00:14:30,996 --> 00:14:35,792 bu birçok insan için sadece o arzuyu kaybetmek değil 278 00:14:35,876 --> 00:14:40,631 zira kendimize gelip bu gıdaların sorunlu olduğunu kabul ediyoruz. 279 00:14:41,089 --> 00:14:43,759 Bazı şirketler farklı bir yaklaşım sergiliyor: 280 00:14:43,884 --> 00:14:46,720 Hayvanı öldürmeden hayvan eti üretmek. 281 00:14:49,932 --> 00:14:52,142 Şu an tavuk hücrelerine bakıyorsunuz. 282 00:14:52,726 --> 00:14:53,894 Birkaç hafta sonra 283 00:14:53,977 --> 00:14:57,147 ekmeğe bulanıp bunun gibi nugget yapılacaklar 284 00:14:57,773 --> 00:15:00,651 ama bu hücreler bir tavuğun içinde büyümüyor. 285 00:15:00,734 --> 00:15:02,736 Kültür eti 10 binlerce yıldır yediğimiz 286 00:15:02,861 --> 00:15:06,657 geleneksel etten hiç de farklı değil. 287 00:15:06,990 --> 00:15:08,659 Hayvandan üretiliyor. 288 00:15:08,742 --> 00:15:11,078 Tek fark, hayvan öldürmenin gerekmemesi. 289 00:15:11,161 --> 00:15:13,622 Tarif oldukça basit: Et. 290 00:15:13,830 --> 00:15:16,041 Aslında tarif oldukça zor. 291 00:15:16,583 --> 00:15:18,585 Dört ana bileşen söz konusu. 292 00:15:19,378 --> 00:15:20,963 İlki bir kültür hücresi. 293 00:15:21,046 --> 00:15:24,174 Yani canlı bir hayvanın bedeninden alınan küçük bir doku örneği. 294 00:15:25,092 --> 00:15:26,593 Ardından iskele. 295 00:15:26,677 --> 00:15:30,097 Bu, tekrarlayan kas hücrelerinin yapıştığı yüzeydir. 296 00:15:30,472 --> 00:15:33,558 Hücrelerin büyümek için de bir büyüme ortamına ihtiyacı vardır: 297 00:15:33,850 --> 00:15:37,729 Büyüyüp bölünürken hücreleri besleyen ve protein, vitamin, şeker 298 00:15:37,813 --> 00:15:39,731 ve hormonları sağlayan çorbaya. 299 00:15:40,399 --> 00:15:42,234 Ve son olarak bir biyoreaktör: 300 00:15:42,359 --> 00:15:47,572 Taze besinleri alıp atığı atan sıcaklık kontrollü ortam. 301 00:15:47,781 --> 00:15:51,159 Bunu etin büyüyeceği yapay bir beden olarak düşünebilirsiniz. 302 00:15:51,535 --> 00:15:52,577 Dokuz hafta sonra 303 00:15:52,661 --> 00:15:57,040 bu minik hücre grubu yenilebilir bir et parçasına dönüşüyor. 304 00:15:58,000 --> 00:15:59,418 İlk araştırmalara göre 305 00:15:59,543 --> 00:16:02,629 bu işlem sığır eti üretimindeki enerjinin yarısını, 306 00:16:02,713 --> 00:16:04,673 arazi ve suyun az bir kısmını kullanıyor 307 00:16:04,756 --> 00:16:07,384 ve sera gazı salınımlarını oldukça azaltıyor. 308 00:16:07,551 --> 00:16:08,969 Ama asıl soru şu: 309 00:16:09,553 --> 00:16:10,637 Tadı güzel mi? 310 00:16:11,805 --> 00:16:15,934 Dünya 2013'te laboratuvarda üretilen etin BBC'de 311 00:16:16,018 --> 00:16:18,395 ilk kez tadım testine şahit oldu. 312 00:16:18,520 --> 00:16:21,440 Tadının biraz ete benzediğini söylediler. 313 00:16:21,815 --> 00:16:23,817 Oldukça yoğun bir tat var. 314 00:16:23,900 --> 00:16:25,986 Ete yakın. 315 00:16:26,069 --> 00:16:27,738 O kadar sulu değil. 316 00:16:28,238 --> 00:16:30,741 Bir diğer fark da bu hamburgeri üretmenin 317 00:16:30,907 --> 00:16:33,910 330 bin dolara mal olması. 318 00:16:34,119 --> 00:16:35,495 Mucidi de bu adam, 319 00:16:35,620 --> 00:16:37,831 Hollandalı farmakolog Mark Post. 320 00:16:38,040 --> 00:16:43,086 Sadece altı yıl sonra Post'un et şirketi Mosameat üretim maliyetlerini 321 00:16:43,170 --> 00:16:48,925 yüzde 99,997 düşürerek köfte başına 10 dolara indirdiğini açıkladı. 322 00:16:49,301 --> 00:16:51,595 Şu an Hollanda'dan İsrail'e ve Singapur'a kadar 323 00:16:51,678 --> 00:16:56,099 piyasaya ilk giren olmak için yarışan düzinelerce hücre bazlı et şirketi var 324 00:16:56,516 --> 00:16:59,478 ama hiçbiri şimdilik tarifi mükemmelleştiremedi. 325 00:17:00,312 --> 00:17:02,898 İlk sorun büyüme ortamını tedarik etmek. 326 00:17:03,065 --> 00:17:06,276 Şimdilik kullanılan sıvı büyükbaş cenini serumu. 327 00:17:06,485 --> 00:17:08,028 Bu, doğmamış bir sığırı 328 00:17:08,111 --> 00:17:11,823 anında öldürerek kalbinden sıvı almanın kibarca söylenişi. 329 00:17:12,574 --> 00:17:16,536 Hücre bazlı et şirketleri bitki bazlı bir değişim için çalışıyor 330 00:17:16,661 --> 00:17:20,165 ama uzmanlar bunun zamanını veya olup olmayacağını bilmiyor. 331 00:17:20,665 --> 00:17:22,417 Diğer bir sorun da yapı. 332 00:17:22,501 --> 00:17:26,421 Çekilmiş et hamburgerdir, çekilmiş tavuk nugget'tır 333 00:17:26,505 --> 00:17:31,468 ama yapılandırılmış et biftektir, güzel, yağlı bir orkinoz parçasıdır. 334 00:17:31,676 --> 00:17:34,638 Çekilmiş et daha kolaydır. Yapılandırılmış et daha zordur. 335 00:17:34,971 --> 00:17:38,058 Bu, kan damarlarının hayvan bedenindeki işlevi gibi 336 00:17:38,141 --> 00:17:41,812 etin merkezindeki hücrelere besinlerin iletilmesini gerektirir. 337 00:17:41,895 --> 00:17:45,398 Araştırmacılar bunu yapmak için farklı teknikler deniyorlar. 338 00:17:45,482 --> 00:17:48,443 Ispanak yaprağının damar yapısını kullanmak buna örnek 339 00:17:48,527 --> 00:17:52,239 ama uzmanlar iri, sulu bir bifteğe benzeyen bir şey yapmamıza 340 00:17:52,322 --> 00:17:54,324 en az 10 yıl olduğunu söylüyor. 341 00:17:55,283 --> 00:17:57,536 Bir de tiksinme faktörü var. 342 00:17:58,495 --> 00:18:00,413 2016'daki bir ankete göre 343 00:18:00,497 --> 00:18:02,916 birçok Amerikalı laboratuvarda üretilmiş eti 344 00:18:02,999 --> 00:18:05,252 düzenli olarak yemeyeceğini belirtti. 345 00:18:06,002 --> 00:18:07,879 Bazıları denemeyeceğini bile söyledi. 346 00:18:07,963 --> 00:18:11,341 Laboratuvarda üretilmiş et fikri hâlâ hoşunuza gidiyor mu? 347 00:18:12,467 --> 00:18:14,261 Neredeyse kusasım geliyor. 348 00:18:14,344 --> 00:18:16,972 -Yeni bir deneyim denesenize? -Hayır. 349 00:18:17,055 --> 00:18:19,307 -200 avro versem? -Hayır, para versen de olmaz. 350 00:18:19,391 --> 00:18:20,851 -1000 avro? -Olmaz. 351 00:18:20,934 --> 00:18:25,814 İnsan yapımı laboratuvar hamburgeri hiç çekici gelmiyor, hayır. 352 00:18:25,939 --> 00:18:29,317 Birçok insan hücre bazlı et fikrini iğrenç buluyor 353 00:18:29,734 --> 00:18:32,737 ama birçok insan da farklı etleri iğrenç buluyor. 354 00:18:32,863 --> 00:18:35,073 İğrenme çok kültürseldir, doğuştan gelmez. 355 00:18:35,157 --> 00:18:38,160 Her kültür yiyeceği hayvan ürünlerini seçmiştir. 356 00:18:38,243 --> 00:18:41,621 Neyin iğrenç olduğu konusunda birçok kültürel fark vardır. 357 00:18:42,247 --> 00:18:45,876 Birçok dilde farklı etleri tarif etmek için kullanılan isimler 358 00:18:45,959 --> 00:18:48,044 bu hayvanların yenilmesini kolaylaştırabilir. 359 00:18:48,503 --> 00:18:52,716 Dil bizi bir gerçeğe yaklaştırabilir veya o gerçekten koparabilir. 360 00:18:52,883 --> 00:18:57,512 Örneğin et konusunda kullandığımız dile bakarsak çok ilginç bir durum mevcut. 361 00:18:57,596 --> 00:19:02,309 Etin gerçek kaynağını maskeliyoruz. 362 00:19:02,475 --> 00:19:04,311 Sığır demiyoruz, 363 00:19:04,394 --> 00:19:05,687 kırmızı et yiyoruz diyoruz. 364 00:19:05,812 --> 00:19:08,440 Domuz yiyoruz demiyoruz, et yiyoruz diyoruz. 365 00:19:08,523 --> 00:19:11,526 Domuz eti yerken bir domuzu düşünmeye başladığınızda 366 00:19:11,610 --> 00:19:13,361 vejetaryen olma yolundasınızdır. 367 00:19:13,737 --> 00:19:16,448 Hücre bazlı etin de bir adlandırma sorunu olabilir. 368 00:19:16,740 --> 00:19:20,827 Laboratuvarda üretilmiş, test ve deney aşamasındaki şey çekici gelmiyor. 369 00:19:20,911 --> 00:19:25,290 Bu yüzden bu şirketler kültür eti, temiz veya hücre bazlı et gibi 370 00:19:25,415 --> 00:19:27,125 isimler için mücadele ediyor 371 00:19:27,876 --> 00:19:29,920 ama bazıları karşı koyuyor. 372 00:19:30,462 --> 00:19:33,924 Missouri 2018 yılında kesilmiş hayvandan gelmiyorsa 373 00:19:34,007 --> 00:19:37,093 ürünlerin et adı altında satılmasını yasaklayan 374 00:19:37,427 --> 00:19:42,140 ve bir yıla kadar hapis cezası getiren ilk Amerikan eyaleti oldu. 375 00:19:42,766 --> 00:19:43,850 Aynı yıl 376 00:19:43,934 --> 00:19:47,771 Avrupa Birliği et alternatiflerinin biftek, sosis 377 00:19:47,854 --> 00:19:51,816 veya hamburger gibi adlarla reklam yapmasını yasakladı. 378 00:19:52,317 --> 00:19:55,028 Çiftlik hayvanı yetiştirme işini yapan birçok insan 379 00:19:55,111 --> 00:19:58,448 hücre bazlı etin aynı şey olmadığı konusunda kararlı. 380 00:19:58,865 --> 00:20:01,618 Seyahatlerimde tüketiciler bana sürekli 381 00:20:01,785 --> 00:20:05,038 marketten ürün aldıklarında aile olarak ne yaptıklarını 382 00:20:05,121 --> 00:20:06,790 düşündüklerini söylüyor. 383 00:20:07,123 --> 00:20:09,042 Arazide araziyle ilgileniyorlar, 384 00:20:09,209 --> 00:20:11,086 her gün sığırlarla ilgileniyorlar. 385 00:20:11,253 --> 00:20:12,963 Bir avuç insanın 386 00:20:13,380 --> 00:20:17,384 hücreleri bir araya getirip yeni ürün yetiştirmelerini düşünmüyorlar. 387 00:20:17,759 --> 00:20:18,843 Bu et değil. 388 00:20:19,344 --> 00:20:23,431 Ama günümüzde gıdalarımızın çoğu topraktan doğruca masaya gelmiyor. 389 00:20:24,015 --> 00:20:27,310 Aslında yediklerimizin çoğu laboratuvarda başladı. 390 00:20:27,978 --> 00:20:29,062 Neredeyse her şey. 391 00:20:29,479 --> 00:20:31,106 Yoğurt, gevrek. 392 00:20:31,398 --> 00:20:32,232 Gatorade. 393 00:20:32,774 --> 00:20:33,775 Elma püresi. 394 00:20:34,234 --> 00:20:37,529 Ticari amaçlı tüm bu ürünler bir laboratuvarda başladı. 395 00:20:38,196 --> 00:20:40,365 Bir şeyin başladığı yer bittiği yer değildir. 396 00:20:40,448 --> 00:20:43,368 Laboratuvarda üretilmeyecek, üretim tesisinde üretilecek. 397 00:20:43,451 --> 00:20:46,830 Yediğimiz hayvanlar bin yıl boyunca seçici besicilik, yapay dölleme, 398 00:20:46,913 --> 00:20:50,583 büyüme hormonları, 24 saat iklim kontrollü depolar, 399 00:20:50,667 --> 00:20:52,794 takviyeli gıdalar ve ilaçlar yoluyla 400 00:20:53,003 --> 00:20:55,505 mühendislik işlemine uğramış durumda. 401 00:20:56,381 --> 00:21:00,552 Amerika'da her yıl satılan antibiyotiklerin yüzde 70'ten fazlası 402 00:21:00,802 --> 00:21:02,512 çiftlik hayvanlarına gidiyor. 403 00:21:03,263 --> 00:21:07,350 İnsanlar mısırı veya sığır etini doğal sanıyor. 404 00:21:07,434 --> 00:21:11,146 Elbette doğal değiller. Oldukça evcilleştirilmiş ürünler. 405 00:21:11,271 --> 00:21:14,441 Devasa miktarda bir insan işlemi söz konusu. 406 00:21:15,191 --> 00:21:18,486 Teknoloji hayvanları günümüzdeki gibi yememizi sağladı 407 00:21:18,987 --> 00:21:22,574 ama gelecekte et arzumuzu tatmin etmeye yardım edecek tek şey 408 00:21:22,657 --> 00:21:24,367 yeni bir teknoloji olabilir. 409 00:21:26,995 --> 00:21:30,707 Bugün burada olmamızın sebebi hayvansal ürünlerin harika olması. 410 00:21:30,832 --> 00:21:33,460 Ancak dünyamızın yüzeyini değiştiriyorlar. 411 00:21:33,960 --> 00:21:35,962 Epidemik virüsler yaratıyor. 412 00:21:36,046 --> 00:21:38,590 Antibiyotiklerin faydasını tehdit ediyor. 413 00:21:38,673 --> 00:21:41,384 Piyasayı değiştirecek şey her zamanki şeydir: 414 00:21:41,468 --> 00:21:43,928 Yani para ve insanların sevdiği bir ürün. 415 00:21:44,637 --> 00:21:46,181 Bu bir teknoloji hikâyesi. 416 00:21:46,264 --> 00:21:49,809 İnsanların gıdayı teknoloji olarak görmeyi sevmediğini biliyorum ama öyle. 417 00:21:50,101 --> 00:21:52,729 Et fikri, akıllı telefon fikrine kıyasla 418 00:21:53,313 --> 00:21:57,442 duygusal olarak daha endişe verici. 419 00:21:58,151 --> 00:22:00,487 Et, bir hayvanın tadından daha fazlası. 420 00:22:01,321 --> 00:22:04,949 Et bir kimlik, kültür, kendimizi anlattığımız hikâyeler demek. 421 00:22:05,325 --> 00:22:06,326 Yıllardır 422 00:22:06,493 --> 00:22:09,746 hayvanlar olmadan et elde edebileceğimiz bir geleceği hayal ediyoruz. 423 00:22:09,913 --> 00:22:12,707 Başı yok, kanadı yok. 424 00:22:12,791 --> 00:22:14,793 Hepsi et! 425 00:22:19,172 --> 00:22:21,508 Artık gıda amacıyla hayvanları esir etmiyoruz. 426 00:22:21,716 --> 00:22:24,677 Et kadar taze ve leziz bir şey gördünüz 427 00:22:24,761 --> 00:22:26,388 ama inorganik olarak, 428 00:22:26,471 --> 00:22:28,890 ışınlayıcılarımızın kullandığı kalıplardan üretildi. 429 00:22:29,474 --> 00:22:33,228 1932'de Winston Churchill bile tahmin etmişti: 430 00:22:33,645 --> 00:22:36,731 "Uygun bir ortamda ayrı bir şekilde üretmek suretiyle 431 00:22:36,815 --> 00:22:38,441 göğüs veya kanat yemek için 432 00:22:38,817 --> 00:22:41,945 tüm bir tavuk yetiştirme saçmalığından kurtulacağız." 433 00:22:42,362 --> 00:22:44,280 Modern dünyayı bir düşünün. 434 00:22:44,364 --> 00:22:47,492 Su arıtmada sorunları nasıl alt ettiğimizi düşünün. 435 00:22:47,867 --> 00:22:49,619 Uydularımız var. 436 00:22:49,869 --> 00:22:53,415 Bunu niye yapamayalım? Muhtemelen de yapabileceğiz. 437 00:23:20,316 --> 00:23:22,318 Alt yazı çevirmeni: Mustafa Üneşi