1
00:00:07,133 --> 00:00:11,345
Co dziesięć sekund ludzie zabijają
około 24 000 zwierząt dla jedzenia.
2
00:00:12,680 --> 00:00:15,099
To daje w sumie 75 miliardów rocznie.
3
00:00:16,225 --> 00:00:19,854
I jest przeprowadzane
szybciej i skuteczniej niż kiedykolwiek.
4
00:00:20,396 --> 00:00:24,233
Podczas gdy światowa populacja
podwoiła się w ostatnich 50 latach,
5
00:00:24,317 --> 00:00:27,570
ilość produkowanego mięsa
wzrosła ponad czterokrotnie.
6
00:00:27,695 --> 00:00:29,697
Mamy teraz około miliarda świń,
7
00:00:30,198 --> 00:00:31,324
miliarda owiec,
8
00:00:31,407 --> 00:00:33,117
półtora miliarda krów
9
00:00:33,701 --> 00:00:36,412
i 23 miliardy kurczaków na Ziemi.
10
00:00:37,997 --> 00:00:41,250
Hodowanie tylu zwierząt
to cud współczesnej technologii,
11
00:00:41,959 --> 00:00:43,920
ale punkt krytyczny jest blisko.
12
00:00:44,003 --> 00:00:48,341
Zużycie ziemi i wody oraz emisja gazów,
związane z produkcją mięsa,
13
00:00:48,424 --> 00:00:50,551
naruszają równowagę ekologiczną.
14
00:00:50,635 --> 00:00:54,263
Taką konsumpcję mięsa
zapamiętamy jako historyczną anomalię,
15
00:00:54,347 --> 00:00:56,599
która zaczęła się w połowie XX wieku
16
00:00:56,682 --> 00:00:59,435
i nie może trwać o wiele dłużej w XXI.
17
00:01:00,603 --> 00:01:02,980
Ale zapotrzebowanie na mięso nie maleje.
18
00:01:03,064 --> 00:01:08,528
Prognozy wskazują,
że osiągnie pułap 455 ton do 2050 roku.
19
00:01:09,237 --> 00:01:10,071
A zatem...
20
00:01:10,404 --> 00:01:13,866
jak przyszłe pokolenia
zaspokoją swoje pragnienie mięsa?
21
00:01:18,955 --> 00:01:22,959
Żywność była prawdopodobnie
jednym z pierwszych zastosowań zwierząt.
22
00:01:23,042 --> 00:01:26,587
Jest wolna od chorób
i można ją spożywać bez obaw o skażenie.
23
00:01:26,671 --> 00:01:29,006
Skóry trafiają do mizdrownicy.
24
00:01:29,423 --> 00:01:31,050
Nadmierna konsumpcja mięsa
25
00:01:31,134 --> 00:01:33,553
narusza równowagę ekologiczną planety.
26
00:01:33,636 --> 00:01:35,763
Czego oni chcą? Zakazać wołowiny?
27
00:01:35,847 --> 00:01:38,599
Jesteśmy roślinożerni.
Zwierzęta to pośrednicy.
28
00:01:38,683 --> 00:01:42,937
Czyste, bezpieczne, zdrowe
i oznakowane zgodnie z prawdą.
29
00:01:43,020 --> 00:01:44,522
To pyszne mięso duszone.
30
00:01:44,605 --> 00:01:48,609
JAKA PRZYSZŁOŚĆ CZEKA MIĘSO?
31
00:01:50,486 --> 00:01:54,907
Jedzącym mięso trudno wyjaśnić,
co sprawia, że smakuje ono tak dobrze.
32
00:01:54,991 --> 00:01:57,201
Smakuje... pożywnie.
33
00:01:57,785 --> 00:02:02,081
Sprawia, że czuję się pełny.
34
00:02:02,165 --> 00:02:03,875
Jest naprawdę soczyste.
35
00:02:03,958 --> 00:02:06,586
I jest pyszne, bo...
36
00:02:06,669 --> 00:02:08,421
jest po prostu soczyste.
37
00:02:08,504 --> 00:02:13,009
Nie da się go z niczym porównać,
bo do niczego nie jest podobne.
38
00:02:14,510 --> 00:02:18,014
Trudne do opisania wrażenie,
którego doznajemy jedząc mięso,
39
00:02:18,097 --> 00:02:19,307
sięga daleko wstecz.
40
00:02:21,058 --> 00:02:25,521
To licząca 3,4 miliona lat kość zwierzęca
znaleziona w Etiopii.
41
00:02:26,981 --> 00:02:27,899
W tamtym czasie
42
00:02:27,982 --> 00:02:29,984
Australopithecus afarensis
43
00:02:30,067 --> 00:02:32,320
przemierzał równiny Afryki Wschodniej.
44
00:02:32,778 --> 00:02:35,656
Ci wcześni ludzie mieli
duże, płaskie zęby,
45
00:02:35,740 --> 00:02:39,160
przystosowane do diety
złożonej z owoców, nasion i liści.
46
00:02:39,911 --> 00:02:43,789
Ale te ślady cięć są najwcześniejszym
dowodem nowego zachowania,
47
00:02:43,873 --> 00:02:44,749
zarzynania.
48
00:02:46,250 --> 00:02:48,419
Ludzie zaczęli jeść mięso.
49
00:02:49,795 --> 00:02:53,966
Najliczniejsi wszystkożercy na świecie
to ludzie, szczury i karaluchy.
50
00:02:54,383 --> 00:02:58,346
Można nas spotkać wszędzie.
Zawsze znajdziemy coś do jedzenia.
51
00:02:58,429 --> 00:03:03,309
Mięso jest pełne kalorii, protein,
tłuszczy, minerałów i witamin,
52
00:03:03,392 --> 00:03:05,144
w tym witaminy B12,
53
00:03:05,228 --> 00:03:08,648
którą trudno znaleźć w naturze
poza produktami zwierzęcymi.
54
00:03:08,981 --> 00:03:10,524
Zawiera też dużo żelaza,
55
00:03:10,608 --> 00:03:13,194
kluczowego dla zdrowia
krwinek czerwonych.
56
00:03:13,277 --> 00:03:16,405
Choć rośliny mają żelazo,
w większości jest to rodzaj,
57
00:03:16,489 --> 00:03:18,741
którego organizm dobrze nie przyswaja.
58
00:03:18,824 --> 00:03:20,785
Żelazo w mięsie jest wyjątkowe,
59
00:03:20,868 --> 00:03:24,038
bo jest połączone
ze związkiem zwanym hem,
60
00:03:24,121 --> 00:03:28,459
a jedynym źródłem hemu żelaza
jest krew i mięśnie zwierząt.
61
00:03:29,252 --> 00:03:31,629
Przypływ protein i składników odżywczych
62
00:03:31,712 --> 00:03:33,839
mógł spowodować zmianę naszych ciał.
63
00:03:33,923 --> 00:03:36,884
Mniejsze żołądki,
krótsze jelita i większe mózgi.
64
00:03:36,968 --> 00:03:39,804
Uważa się, że polowania
skłoniły naszych przodków
65
00:03:39,887 --> 00:03:41,389
do opracowania narzędzi,
66
00:03:41,472 --> 00:03:43,975
złożonego języka i struktur społecznych.
67
00:03:44,058 --> 00:03:47,270
Jedzenie mięsa
prawdopodobnie uczyniło nas ludźmi.
68
00:03:47,353 --> 00:03:50,439
To naturalne, że ludzie lubią mięso.
69
00:03:50,523 --> 00:03:52,149
To część naszej biologii.
70
00:03:52,233 --> 00:03:55,945
Ludzie zawsze chcieli więcej mięsa,
niż mogli zdobyć.
71
00:03:56,445 --> 00:03:59,031
Ale 10 000 lat temu stało się coś ważnego.
72
00:03:59,407 --> 00:04:02,243
Nauczyliśmy się
udomawiać zwierzęta dla jedzenia.
73
00:04:02,827 --> 00:04:04,704
Z turów wyhodowaliśmy krowy,
74
00:04:04,787 --> 00:04:06,330
z dzików świnie,
75
00:04:06,414 --> 00:04:08,541
a z kurów bankiwa kury.
76
00:04:08,624 --> 00:04:13,004
Jedna z najważniejszych rzeczy w historii
to udomowienie roślin i zwierząt.
77
00:04:13,087 --> 00:04:14,255
Zmieniło świat.
78
00:04:14,672 --> 00:04:16,632
Rolnictwo zapoczątkowało osady.
79
00:04:16,799 --> 00:04:18,426
Populacja zaczęła rosnąć
80
00:04:18,801 --> 00:04:20,344
i przez dobór hodowlany
81
00:04:20,428 --> 00:04:24,140
przekształcaliśmy zwierzęta,
by sprostały naszej chęci na mięso.
82
00:04:24,682 --> 00:04:26,767
Potem, począwszy od stu lat wstecz,
83
00:04:27,226 --> 00:04:31,647
współczesna nauka pozwoliła nam
przekształcać je, jak nigdy przedtem.
84
00:04:31,731 --> 00:04:34,358
Badania rolnicze
umożliwiły kontrolę chorób,
85
00:04:34,442 --> 00:04:37,236
ulepszenie hodowli, rozwój produkcji.
86
00:04:37,320 --> 00:04:38,696
Jak w świecie biznesu,
87
00:04:38,779 --> 00:04:41,407
prowadzi się starania
o ulepszenie produktu.
88
00:04:41,490 --> 00:04:44,577
Aby pojąć, jak to wygląda,
spójrzmy na kurczaka.
89
00:04:44,994 --> 00:04:47,079
Oba są w tym samym wieku.
90
00:04:47,663 --> 00:04:50,416
Ten był poddany diecie
zawierającej antybiotyk.
91
00:04:50,499 --> 00:04:52,418
Widać, że jest znacznie większy.
92
00:04:52,501 --> 00:04:53,961
Tymczasem ten mniejszy
93
00:04:54,045 --> 00:04:55,880
był na normalnej diecie.
94
00:04:56,005 --> 00:04:58,215
Porównajmy kurczaka z 1957 roku
95
00:04:58,299 --> 00:05:00,301
z kurczakiem z 2005 roku.
96
00:05:00,885 --> 00:05:03,262
Ma piersi ogromne jak potwór,
97
00:05:03,346 --> 00:05:06,766
a jest w tym samym wieku,
co kurczak z 1957 roku,
98
00:05:06,849 --> 00:05:08,559
który wygląda jak gołąb.
99
00:05:08,642 --> 00:05:11,312
Dziś kurczaki
są cztery do pięciu razy większe
100
00:05:11,395 --> 00:05:15,649
dzięki wzmagającym wzrost antybiotykom,
witaminom i doborowi hodowlanemu.
101
00:05:15,733 --> 00:05:20,321
Widząc tego kurczaka można zrozumieć,
że trzeba go ubić, gdy ma pięć tygodni,
102
00:05:20,404 --> 00:05:25,409
bo jego nogi nie będą już mogły
utrzymać masy jego ciała.
103
00:05:25,493 --> 00:05:29,997
Osiągnęliśmy biologiczny limit tego,
co można zrobić z całymi zwierzętami.
104
00:05:31,082 --> 00:05:35,294
Osiągamy też limit
zwierząt hodowlanych na Ziemi.
105
00:05:35,378 --> 00:05:40,007
Gdyby cały świat jadł tyle mięsa,
co kraje o jego największym spożyciu,
106
00:05:40,091 --> 00:05:42,426
każdy metr kwadratowy ziemi
107
00:05:42,510 --> 00:05:44,762
musiałby być użyty do karmienia ludzi.
108
00:05:46,263 --> 00:05:48,265
A i tak wciąż brakowałoby miejsca.
109
00:05:48,599 --> 00:05:52,228
Już upychamy większość tych zwierząt
możliwie najciaśniej.
110
00:05:53,062 --> 00:05:57,400
Zgodnie z tradycją przemysłu drobiowego,
zawdzięczamy to jednej kobiecie,
111
00:05:57,483 --> 00:05:58,734
Cecile Steele.
112
00:05:59,777 --> 00:06:03,948
W 1923 roku złożyła zamówienie
na 50 nowo wyklutych piskląt.
113
00:06:04,407 --> 00:06:07,493
Ale przez przypadkowe dodatkowe zero
na formularzu
114
00:06:08,119 --> 00:06:10,287
dostała ich aż 500.
115
00:06:10,663 --> 00:06:12,748
Steele postanowiła je zatrzymać.
116
00:06:12,832 --> 00:06:16,419
Upchała je w szopach
i próbowała hodować wszystkie na raz.
117
00:06:17,420 --> 00:06:19,713
Wtedy ludzie rzadko jedli kurczaki.
118
00:06:19,797 --> 00:06:21,340
Hodowali je dla jajek.
119
00:06:21,799 --> 00:06:23,676
Ale dzięki tej korzyści skali,
120
00:06:23,759 --> 00:06:26,303
Steele mogła taniej sprzedać kurczaki.
121
00:06:26,720 --> 00:06:30,641
W kolejnym roku
zwiększyła liczbę z 1000 do 10 000.
122
00:06:30,850 --> 00:06:33,102
Szukacie specjału na niedzielny obiad?
123
00:06:33,185 --> 00:06:36,439
Sprawdzony, wybrany kurczak
to codzienna oszczędność.
124
00:06:36,897 --> 00:06:38,399
W ciągu jednego pokolenia
125
00:06:38,482 --> 00:06:41,902
ludzie w tym kraju podwoili
swoją konsumpcję drobiu.
126
00:06:42,528 --> 00:06:43,946
Chów przemysłowy wzrósł,
127
00:06:44,613 --> 00:06:46,824
a wraz z nim nasz apetyt na kurczaka
128
00:06:46,907 --> 00:06:48,701
i każdy inny rodzaj mięsa.
129
00:06:49,535 --> 00:06:51,662
Wymyśliliśmy nowe formy jedzenia go.
130
00:06:51,745 --> 00:06:54,540
Lata 30. przyniosły mielonkę,
mięso w konserwie.
131
00:06:55,374 --> 00:06:57,960
W latach 40.
popularność zyskały hamburgery,
132
00:06:58,043 --> 00:06:59,670
robione z resztek z ubojni.
133
00:07:00,212 --> 00:07:03,507
A w latach 80. pojawiły się
panierowane kawałki kurczaka.
134
00:07:04,508 --> 00:07:09,013
Jedzenie zwierząt nie wymagało już
oglądania niczego, co wygląda jak zwierzę.
135
00:07:10,723 --> 00:07:16,479
Przemysłowy chów zwierząt ułatwia nam
zdystansowanie się od realiów tego,
136
00:07:16,562 --> 00:07:19,315
kogo jemy, kiedy jemy zwierzęta.
137
00:07:19,398 --> 00:07:23,819
Dużo osób czuje dyskomfort jedząc mięso
przypominające zwierzę, którym było.
138
00:07:23,903 --> 00:07:26,655
Dziś większość zwierząt
hoduje się poza widokiem,
139
00:07:26,739 --> 00:07:28,991
na działkach takich jak ta.
140
00:07:29,492 --> 00:07:33,329
Żyjąc tak stłoczone nie chorują
tylko dlatego,
141
00:07:33,412 --> 00:07:35,414
że są karmione antybiotykami.
142
00:07:35,498 --> 00:07:39,418
Ale wiadomości od dekad dowodzą,
że to nie zawsze działa.
143
00:07:39,502 --> 00:07:43,547
Około dwóch milionów Amerykanów rocznie
zatruwa się salmonellą.
144
00:07:43,631 --> 00:07:45,174
To może znów się zdarzyć.
145
00:07:45,257 --> 00:07:48,552
Kolejna fala śmiertelnych zatruć
skażonym mięsem.
146
00:07:48,636 --> 00:07:49,845
A czystsze mięso?
147
00:07:50,429 --> 00:07:55,017
Jest naszym celem,
ale nie da się całkowicie wyczyścić mięsa.
148
00:07:55,100 --> 00:07:57,228
Poszłam kupić mięso, ale się bałam.
149
00:07:57,311 --> 00:07:59,939
Powąchałam je i zapach nie był dobry.
150
00:08:00,397 --> 00:08:02,483
Antybiotyki nie działają na wirusy.
151
00:08:02,566 --> 00:08:03,901
Czasami
152
00:08:03,984 --> 00:08:07,112
te wirusy przechodzą
ze zwierząt hodowlanych na ludzi:
153
00:08:07,196 --> 00:08:08,572
choroba szalonych krów,
154
00:08:09,114 --> 00:08:10,032
świńska grypa
155
00:08:10,616 --> 00:08:11,617
czy ptasia grypa.
156
00:08:12,034 --> 00:08:15,621
Do ludzi musi w końcu dotrzeć,
157
00:08:16,372 --> 00:08:21,877
że zwierzęta odciskają mocne piętno
na naszym życiu w środowisku.
158
00:08:21,961 --> 00:08:25,923
Wkrótce na Ziemi będzie żyć
dziesięć milionów ludzi,
159
00:08:26,590 --> 00:08:30,427
co będzie wymagać uprawy
więcej żywności w ciągu kolejnych 30 lat,
160
00:08:30,511 --> 00:08:32,304
niż w całej ludzkiej historii.
161
00:08:33,138 --> 00:08:36,642
Choć konsumpcja mięsa jest stabilna
w najbogatszych krajach,
162
00:08:36,725 --> 00:08:38,978
szybko rośnie na rynkach wschodzących.
163
00:08:39,061 --> 00:08:41,814
Dwadzieścia procent krajów na świecie,
164
00:08:41,897 --> 00:08:45,276
które spożywa dużo mięsa,
coraz bardziej niepokoi się
165
00:08:45,359 --> 00:08:47,152
efektami tego spożycia.
166
00:08:47,236 --> 00:08:48,988
A 80 procent krajów,
167
00:08:49,071 --> 00:08:52,283
które niepokoi się
o wystarczająco dobre wyżywienie,
168
00:08:52,366 --> 00:08:53,951
rozwija się.
169
00:08:54,034 --> 00:08:57,955
W miarę wzbogacania się krajów
takich jak Chiny czy Indie,
170
00:08:58,038 --> 00:09:00,291
klasa średnia częściej je tak, jak my.
171
00:09:00,374 --> 00:09:03,002
To oznacza mięsne posiłki.
Chcą dużo protein.
172
00:09:03,085 --> 00:09:06,589
Ale mięso jest jednym z mniej wydajnych
sposobów żywienia.
173
00:09:06,672 --> 00:09:09,717
Każde 100 gram protein roślinnych
podanych krowie
174
00:09:09,800 --> 00:09:13,345
przekłada się tylko na cztery gramy
protein w wołowinie.
175
00:09:13,429 --> 00:09:15,639
W przypadku kalorii na jeszcze mniej.
176
00:09:15,723 --> 00:09:17,850
Mamy więc ogromne tereny ziemi
177
00:09:18,434 --> 00:09:23,981
na Środkowym Zachodzie, w Brazylii,
w Chinach, poświęcone żywieniu zwierząt,
178
00:09:24,648 --> 00:09:27,484
i byłoby miło,
gdyby poświęcono je żywieniu nas.
179
00:09:28,193 --> 00:09:30,613
Problem oczywiście w tym,
że lubimy mięso,
180
00:09:30,696 --> 00:09:32,740
a rośliny nie smakują jak mięso.
181
00:09:33,282 --> 00:09:34,575
A gdyby mogły?
182
00:09:34,867 --> 00:09:38,787
Miłośnicy mięsa uwielbiają je nie dlatego,
że pochodzi od zwierząt,
183
00:09:38,871 --> 00:09:41,498
tylko pomimo tego,
że pochodzi od zwierząt.
184
00:09:44,543 --> 00:09:46,211
To jest Impossible Burger.
185
00:09:46,295 --> 00:09:47,796
A to jest Beyond Burger.
186
00:09:48,797 --> 00:09:52,426
Oba są kotletami roślinnymi,
próbującymi konkurować z mięsem.
187
00:09:52,509 --> 00:09:54,803
Klucz jest bardzo prosty.
188
00:09:54,887 --> 00:09:56,138
Trzeba stworzyć...
189
00:09:56,930 --> 00:09:59,308
kategorycznie pyszne mięso,
190
00:09:59,391 --> 00:10:04,063
dostarczające co najmniej tyle protein,
żelaza i innych składników odżywczych,
191
00:10:04,146 --> 00:10:05,773
które ludzie biorą z mięsa,
192
00:10:05,856 --> 00:10:07,775
spisujące się w kuchni
193
00:10:07,858 --> 00:10:09,943
oraz dostępne i niedrogie.
194
00:10:10,527 --> 00:10:13,530
Jeśli uda się to osiągnąć, gra skończona.
195
00:10:14,031 --> 00:10:15,407
Począwszy od lat 80.,
196
00:10:15,491 --> 00:10:19,953
roślinne alternatywy dla mięsa
używały głównie soi i glutenu pszennego.
197
00:10:20,037 --> 00:10:22,373
Reklamy takich produktów jak Quorn
198
00:10:22,456 --> 00:10:25,250
sugerowały, że mogą one
zastąpić mięso w diecie,
199
00:10:25,334 --> 00:10:28,253
ale nie twierdziły,
że mogą smakować jak ono.
200
00:10:28,337 --> 00:10:32,091
Burgery Quorn to smaczna
i bardzo zdrowa alternatywa dla mięsa.
201
00:10:32,174 --> 00:10:35,552
Możesz jeść je tak, jak zechcesz,
jak inne burgery.
202
00:10:35,636 --> 00:10:39,431
Nawet sprzedawcy nie wiedzieli,
jak reklamować ich smak.
203
00:10:39,515 --> 00:10:40,599
Wygląda jak indyk.
204
00:10:40,683 --> 00:10:42,810
- Tak wygląda.
- A czy tak smakuje?
205
00:10:42,893 --> 00:10:44,770
Powinno trochę tak smakować.
206
00:10:44,853 --> 00:10:47,064
Istnieje psychologiczna bariera.
207
00:10:47,147 --> 00:10:50,693
Miłośnicy mięsa spodziewają się,
że roślinne zastępstwa mięsa
208
00:10:50,776 --> 00:10:52,361
będą do bani jako mięso.
209
00:10:52,444 --> 00:10:55,280
Wciąż największym wyzwaniem dla tych firm
210
00:10:55,364 --> 00:10:59,618
jest opracowanie czegoś,
co smakuje i pachnie jak mięso.
211
00:10:59,702 --> 00:11:05,207
Zdecydowanie najważniejsze
naukowe pytanie na świecie brzmi dziś:
212
00:11:05,290 --> 00:11:06,667
co czyni mięso pysznym?
213
00:11:07,334 --> 00:11:09,169
To trudniejsze, niż się wydaje.
214
00:11:09,253 --> 00:11:13,674
Nie ma jednej molekuły,
która odpowiadałaby za smak i aromat.
215
00:11:13,757 --> 00:11:17,094
Aby znaleźć odpowiedni przepis,
naukowcy podgrzali mięso
216
00:11:17,177 --> 00:11:19,930
i zebrali próbki powietrza
w trakcie gotowania.
217
00:11:20,013 --> 00:11:23,559
Na drugim końcu tej rury
znajduje się mały lejek
218
00:11:23,642 --> 00:11:26,019
przyczepiony do czyjegoś nosa.
219
00:11:26,103 --> 00:11:30,858
Ta osoba siedzi i wącha przez 45 minut.
220
00:11:33,026 --> 00:11:36,780
To, co czuje, to składniki
tworzące mięsność mięsa.
221
00:11:36,864 --> 00:11:38,532
Jego molekuły pachną jak
222
00:11:38,615 --> 00:11:40,743
syrop klonowy, palona guma,
223
00:11:40,826 --> 00:11:42,286
zapalona zapałka,
224
00:11:42,369 --> 00:11:43,495
brudna pielucha,
225
00:11:43,579 --> 00:11:45,247
mięta, bez,
226
00:11:45,330 --> 00:11:47,124
pot, siarka.
227
00:11:47,207 --> 00:11:50,586
Ale głównym elementem
nadającym czerwonemu mięsu smak
228
00:11:50,669 --> 00:11:54,673
jest ten specjalny składnik
pochodzenia zwierzęcego, hem żelaza.
229
00:11:55,299 --> 00:12:01,180
W 2015 roku Impossible Foods opatentowało
sposób syntetyzowania go w laboratorium.
230
00:12:01,263 --> 00:12:04,641
Uzyskano nową generację
alternatyw pochodzenia roślinnego,
231
00:12:04,725 --> 00:12:08,812
które smakują, a nawet krwawią jak mięso.
232
00:12:09,396 --> 00:12:12,775
Ale choć ich składniki są zdrowie
i nie mają cholesterolu,
233
00:12:13,358 --> 00:12:16,987
zawierają podobną liczbę kalorii,
co nieprzyprawiony kotlet,
234
00:12:17,070 --> 00:12:19,239
podobny poziom tłuszczów nasyconych
235
00:12:19,615 --> 00:12:22,159
i ponad pięć razy więcej sodu.
236
00:12:22,493 --> 00:12:24,203
To nie jest zdrowe jedzenie.
237
00:12:24,286 --> 00:12:25,287
To burgery.
238
00:12:25,621 --> 00:12:27,623
Inwestorzy stawiają na nie krocie.
239
00:12:27,706 --> 00:12:29,792
Od Billa Gatesa i Richarda Bransona
240
00:12:29,875 --> 00:12:31,627
po Jaya-Z i Katy Perry,
241
00:12:31,710 --> 00:12:35,714
która nawet przebrała się
za Impossible Burgera na imprezę.
242
00:12:35,798 --> 00:12:40,219
W maju 2019 Beyond Meat, jako pierwsza
firma tworząca alternatywę dla mięsa,
243
00:12:40,302 --> 00:12:41,428
weszła na giełdę.
244
00:12:41,512 --> 00:12:46,266
Do końca tamtego dnia
cena akcji wzrosła o 163 procenty,
245
00:12:46,350 --> 00:12:49,561
pierwszy raz od czasów
szczytu bańki internetowej.
246
00:12:49,645 --> 00:12:51,063
Ruch mięsa roślinnego
247
00:12:51,146 --> 00:12:55,025
ma tę zaletę,
że nie wymaga od nas kompromisu.
248
00:12:55,108 --> 00:12:57,027
Zapewnia to samo doświadczenie
249
00:12:57,110 --> 00:12:59,279
i pozwala zachować zasady moralne.
250
00:12:59,363 --> 00:13:01,406
To naprawdę dobry interes,
251
00:13:02,074 --> 00:13:03,200
jeśli jest możliwy.
252
00:13:04,368 --> 00:13:07,204
Więc jeśli to jest mięso
dla nowego pokolenia,
253
00:13:07,955 --> 00:13:09,289
to czy mu ono smakuje?
254
00:13:09,998 --> 00:13:12,918
- Lubisz wegetariańskie burgery?
- Tak sobie.
255
00:13:13,335 --> 00:13:14,837
Nigdy takiego nie jadłem.
256
00:13:15,337 --> 00:13:17,005
Nie lubię warzyw.
257
00:13:22,094 --> 00:13:24,930
Ten jest chrupiący. Nawet mi smakuje.
258
00:13:26,640 --> 00:13:28,392
BURGER WOŁOWY
259
00:13:28,475 --> 00:13:29,393
Ten ci smakuje?
260
00:13:30,978 --> 00:13:32,104
Ten mi smakuje.
261
00:13:32,980 --> 00:13:34,356
Ma dobry smak.
262
00:13:34,940 --> 00:13:37,609
Najbardziej smakował mi chyba ten.
263
00:13:42,197 --> 00:13:45,409
Ten smakuje mi jak... wołowina.
264
00:13:45,492 --> 00:13:50,664
Nie zgadłabym, że to wegetariański burger,
bo smakuje dokładnie tak, jak prawdziwy.
265
00:13:51,373 --> 00:13:53,208
Ten nie smakuje jak hamburger.
266
00:13:55,168 --> 00:13:56,378
A jak smakuje?
267
00:13:58,630 --> 00:13:59,464
Jak marchew.
268
00:13:59,548 --> 00:14:02,384
Jestem tak przyzwyczajony
do zwykłych burgerów,
269
00:14:02,467 --> 00:14:05,554
że będzie mi trudno
przestawić się na wegetariańskie.
270
00:14:06,305 --> 00:14:09,516
A gdybym powiedział ci,
że twój ulubiony burger,
271
00:14:09,600 --> 00:14:10,809
ten w środku,
272
00:14:11,476 --> 00:14:13,520
jest cały zrobiony z roślin?
273
00:14:16,607 --> 00:14:19,109
Nigdy w życiu już bym go nie zjadł.
274
00:14:20,903 --> 00:14:22,696
Zmiana zachowania jest trudna.
275
00:14:22,779 --> 00:14:25,991
Wiele osób
nie zrezygnuje tak łatwo z mięsa.
276
00:14:26,074 --> 00:14:30,913
Jesteśmy tak bardzo przyzwyczajeni
do jedzenia produktów zwierzęcych,
277
00:14:30,996 --> 00:14:35,959
że wielu z nas nie przestanie
tak po prostu ich pragnąć,
278
00:14:36,043 --> 00:14:40,631
bo nagle uświadomi sobie,
że to problematyczna żywność.
279
00:14:41,214 --> 00:14:43,842
Niektóre firmy
próbują więc innego podejścia.
280
00:14:43,926 --> 00:14:46,970
Chcą uzyskać zwierzęce mięso
bez zabijania zwierząt.
281
00:14:49,973 --> 00:14:52,142
Oto komórki kurczaka.
282
00:14:52,726 --> 00:14:53,894
Za parę tygodni
283
00:14:53,977 --> 00:14:57,147
będą obtoczone w panierce
i usmażone w kawałkach.
284
00:14:57,773 --> 00:15:00,651
Te komórki nie rosną jednak
wewnątrz kurczaka.
285
00:15:00,734 --> 00:15:02,819
Hodowane mięso nie różni się niczym
286
00:15:02,903 --> 00:15:06,865
od konwencjonalnego mięsa,
które jemy od dziesiątków tysięcy lat.
287
00:15:06,949 --> 00:15:08,617
Jest zrobione ze zwierzęcia.
288
00:15:08,700 --> 00:15:11,244
Różnica jest taka,
że nie trzeba go zabijać.
289
00:15:11,328 --> 00:15:13,747
Przepis jest prosty. To mięso.
290
00:15:13,830 --> 00:15:16,041
Właściwie to przepis jest trudny.
291
00:15:16,583 --> 00:15:18,835
Potrzebne są cztery główne składniki.
292
00:15:19,503 --> 00:15:24,174
Pierwszym jest kultura komórkowa,
drobna próbka tkanki żywego zwierzęcia.
293
00:15:25,050 --> 00:15:26,426
Potem jest rusztowanie.
294
00:15:26,510 --> 00:15:30,472
To powierzchnia, do której przyklejają się
powielane komórki mięśni.
295
00:15:30,555 --> 00:15:33,684
Do wzrostu komórek
potrzebna jest też pożywka.
296
00:15:33,767 --> 00:15:37,270
Dostarcza ona protein, witamin,
cukrów i hormonów,
297
00:15:37,354 --> 00:15:39,856
karmiąc komórki
podczas wzrostu i podziału.
298
00:15:40,399 --> 00:15:42,109
Na końcu jest bioreaktor,
299
00:15:42,192 --> 00:15:46,279
środowisko o kontrolowanej temperaturze,
pobierające świeże składniki
300
00:15:46,363 --> 00:15:47,656
i wydalające odpady.
301
00:15:47,739 --> 00:15:51,451
Można traktować je jak sztuczny organizm,
w którym rośnie mięso.
302
00:15:51,535 --> 00:15:57,249
Za około dziewięć tygodni grupka komórek
zmieni się w jadalny kawałek mięsa.
303
00:15:58,000 --> 00:15:59,251
Badania sugerują
304
00:15:59,334 --> 00:16:02,838
o połowę mniejszy pobór energii
niż przy produkcji wołowiny,
305
00:16:02,921 --> 00:16:04,673
ułamek zużycia ziemi i wody
306
00:16:04,756 --> 00:16:07,467
i znaczną redukcję
emisji gazów cieplarnianych.
307
00:16:07,551 --> 00:16:08,969
Kluczowe pytanie brzmi:
308
00:16:09,553 --> 00:16:10,887
czy to dobrze smakuje?
309
00:16:11,805 --> 00:16:16,643
W 2013 świat zobaczył pierwszą próbę smaku
mięsa wyhodowanego w laboratorium,
310
00:16:16,727 --> 00:16:18,437
którą pokazała stacja BBC.
311
00:16:18,520 --> 00:16:21,440
Stwierdzono,
że smakuje właściwie jak mięso.
312
00:16:21,815 --> 00:16:23,817
Ma intensywny smak.
313
00:16:23,900 --> 00:16:25,986
Zbliżony do mięsa.
314
00:16:26,069 --> 00:16:27,738
Nie jest tak soczyste.
315
00:16:28,155 --> 00:16:30,073
Inna duża różnica polega na tym,
316
00:16:30,157 --> 00:16:33,869
że przygotowanie tego hamburgera
kosztowało 330 000 $.
317
00:16:33,952 --> 00:16:35,537
Opracował go ten człowiek,
318
00:16:35,620 --> 00:16:37,873
holenderski farmakolog Mark Post.
319
00:16:37,956 --> 00:16:43,086
Sześć lat potem start-up Posta Mosameat
twierdzi, że zredukował koszt produkcji
320
00:16:43,170 --> 00:16:48,925
o 99,997 procent,
do zaledwie dziesięciu dolarów za burgera.
321
00:16:49,217 --> 00:16:54,014
Obecnie dziesiątki start-upów ścigają się,
by wprowadzić hodowane mięso na rynek,
322
00:16:54,097 --> 00:16:56,433
od Holandii, przez Izrael, po Singapur,
323
00:16:56,516 --> 00:16:59,478
ale żaden nie ma idealnego przepisu...
jeszcze.
324
00:17:00,312 --> 00:17:02,981
Główny problem
to znalezienie źródła pożywki.
325
00:17:03,065 --> 00:17:06,276
Obecnie używa się
serum płodowego z cieląt.
326
00:17:06,485 --> 00:17:07,944
To ładniejsze określenie
327
00:17:08,028 --> 00:17:12,157
na krew z serca nienarodzonej krowy,
której pobranie od razu ją zabija.
328
00:17:12,574 --> 00:17:16,620
Te firmy pracują nad stworzeniem
zamiennika pochodzenia roślinnego,
329
00:17:16,703 --> 00:17:20,499
ale eksperci nie są pewni kiedy,
ani nawet czy to może nastąpić.
330
00:17:20,749 --> 00:17:22,417
Inny problem to struktura.
331
00:17:22,501 --> 00:17:26,421
Mięso mielone to hamburger
lub panierowany kawałek kurczaka,
332
00:17:26,505 --> 00:17:28,256
a mięso zbudowane to stek
333
00:17:28,340 --> 00:17:31,468
lub ładny, tłusty kawałek
tuńczyka błękitnego.
334
00:17:31,551 --> 00:17:34,638
Mięso mielone jest
o wiele prostsze od zbudowanego.
335
00:17:35,222 --> 00:17:38,975
Wymaga to dostarczenia składników
do komórek w centrum mięsa,
336
00:17:39,059 --> 00:17:41,895
tak jak robią to
naczynia krwionośne u zwierząt.
337
00:17:41,978 --> 00:17:45,315
Badacze eksperymentują
z różnymi technikami,
338
00:17:45,565 --> 00:17:48,193
jak użycie struktury naczyń
liścia szpinaku,
339
00:17:48,485 --> 00:17:51,154
ale według ekspertów
co najmniej dekadę potrwa
340
00:17:51,238 --> 00:17:54,449
uzyskanie czegoś,
co przypomina soczysty stek.
341
00:17:55,283 --> 00:17:57,536
Poza tym jest jeszcze „czynnik fuj”.
342
00:17:58,495 --> 00:18:00,413
Sondaż z 2016 roku wykazał,
343
00:18:00,497 --> 00:18:02,624
że wielu Amerykanów nie chciałoby
344
00:18:02,707 --> 00:18:05,252
regularnie jeść hodowanego mięsa.
345
00:18:05,961 --> 00:18:07,879
Niektórzy nawet go nie spróbują.
346
00:18:07,963 --> 00:18:11,049
Podoba ci się idea
mięsa wyhodowanego w laboratorium?
347
00:18:12,467 --> 00:18:14,261
Niemal mam odruch wymiotny.
348
00:18:14,344 --> 00:18:16,972
- Może warto spróbować czegoś nowego?
- Nie.
349
00:18:17,055 --> 00:18:19,307
- Nawet za 200 euro?
- Nawet wtedy.
350
00:18:19,391 --> 00:18:20,851
- Za 1000 euro?
- Nie.
351
00:18:20,934 --> 00:18:25,814
Syntetyczny burger z probówki
nie brzmi kusząco. Nie.
352
00:18:25,897 --> 00:18:29,484
Wielu osobom idea hodowanego mięsa
wydaje się wstrętna,
353
00:18:29,568 --> 00:18:32,863
ale wiele osób uważa też za wstrętne
różne rodzaje mięsa.
354
00:18:32,946 --> 00:18:35,073
Wstręt jest warunkowany kulturowo.
355
00:18:35,157 --> 00:18:38,243
Każda kultura wybrała zwierzęta,
które można jeść.
356
00:18:38,326 --> 00:18:41,621
W poczuciu wstrętu
jest dużo różnic kulturowych.
357
00:18:42,330 --> 00:18:43,790
W wielu językach
358
00:18:43,874 --> 00:18:45,876
nazwy różnych rodzajów mięsa
359
00:18:45,959 --> 00:18:48,044
służą ułatwieniu jedzenia zwierząt.
360
00:18:48,503 --> 00:18:52,799
Język może nas przybliżać
lub oddalać od rzeczywistości.
361
00:18:52,883 --> 00:18:57,512
Przykładowo język, którym opisujemy mięso,
jest bardzo interesujący.
362
00:18:57,596 --> 00:19:02,309
Kamuflujemy prawdziwe źródło mięsa.
363
00:19:02,392 --> 00:19:05,687
Nie mówimy, że jemy krowę,
tylko że jemy wołowinę.
364
00:19:05,770 --> 00:19:08,440
Nie mówimy, że jemy świnię,
tylko wieprzowinę.
365
00:19:08,523 --> 00:19:11,568
Kiedy zaczynasz myśleć o świni,
jedząc schabowego,
366
00:19:11,651 --> 00:19:13,361
jesteś blisko wegetarianizmu.
367
00:19:13,862 --> 00:19:16,656
Problem mięsa hodowanego
może kryć się w nazwie.
368
00:19:16,740 --> 00:19:20,827
Z laboratorium, z probówki czy in vitro
nie brzmią zbyt apetycznie.
369
00:19:20,911 --> 00:19:23,705
Dlatego te firmy walczą o inne nazwy,
370
00:19:23,788 --> 00:19:27,125
hodowane, czyste
czy pochodzenia komórkowego.
371
00:19:27,918 --> 00:19:30,378
Niektórzy stawiają temu jednak opór.
372
00:19:30,462 --> 00:19:33,924
W 2018 roku Missouri
zostało pierwszym amerykańskim stanem,
373
00:19:34,007 --> 00:19:37,344
który zakazał sprzedawania produktów
pod nazwą mięsa,
374
00:19:37,427 --> 00:19:42,140
jeśli nie pochodzą od zwierzęta rzeźnego,
pod karą do roku więzienia.
375
00:19:42,766 --> 00:19:43,850
W tym samym roku
376
00:19:43,934 --> 00:19:48,063
Unia Europejska zaproponowała
zakaz reklamy alternatyw mięsa
377
00:19:48,146 --> 00:19:49,231
słowami takimi jak
378
00:19:49,314 --> 00:19:51,733
stek, kiełbasa czy burger.
379
00:19:52,484 --> 00:19:55,862
Wielu hodowców zwierząt gospodarskich
jest przekonanych,
380
00:19:55,946 --> 00:19:58,657
że hodowane mięso
to nie to samo, co prawdziwe.
381
00:19:58,740 --> 00:20:01,660
Podczas podróży
wciąż słyszę od konsumentów,
382
00:20:01,743 --> 00:20:04,454
że gdy kupują produkty w sklepie,
383
00:20:04,537 --> 00:20:07,040
myślą o tym, co robimy jako rodziny.
384
00:20:07,123 --> 00:20:11,169
Codziennie dbamy o ziemię i o bydło.
385
00:20:11,253 --> 00:20:12,963
Nie myślą o tym,
386
00:20:13,922 --> 00:20:17,300
że ktoś łączy grupę komórek
i hoduje z tego nowy produkt.
387
00:20:17,759 --> 00:20:18,843
To nie wołowina.
388
00:20:19,344 --> 00:20:23,431
Ale dziś większość naszego jedzenia
nie trafia prosto z ziemi na stół.
389
00:20:24,015 --> 00:20:27,310
Wiele produktów
ma początek w laboratorium.
390
00:20:27,978 --> 00:20:28,853
Różne rzeczy.
391
00:20:29,646 --> 00:20:31,273
Jogurt, płatki zbożowe.
392
00:20:31,398 --> 00:20:32,232
Gatorade.
393
00:20:32,774 --> 00:20:33,775
Mus jabłkowy.
394
00:20:34,234 --> 00:20:37,737
Wszystkie te komercyjne produkty
zaczęły się w laboratorium.
395
00:20:38,196 --> 00:20:40,365
To nie znaczy, że tam skończą.
396
00:20:40,448 --> 00:20:43,368
Nie powstaną tam,
tyko w zakładzie produkcyjnym.
397
00:20:43,451 --> 00:20:46,830
Od tysiącleci zmienialiśmy
strukturę genetyczną zwierząt
398
00:20:46,913 --> 00:20:50,583
przez dobór hodowlany,
sztuczne zapłodnienie, hormony wzrostu,
399
00:20:50,667 --> 00:20:52,711
hale z kontrolowanym klimatem,
400
00:20:52,794 --> 00:20:55,463
wzbogaconą paszę i leki.
401
00:20:56,464 --> 00:21:00,719
W USA ponad 70 procent antybiotyków
sprzedawanych każdego roku
402
00:21:00,802 --> 00:21:02,762
trafia do zwierząt gospodarskich.
403
00:21:03,263 --> 00:21:07,309
Ludzie myślą,
że kukurydza czy wołowina są naturalne.
404
00:21:07,392 --> 00:21:11,187
Oczywiście nie są. To produkty
w wysokim stopniu zagospodarowane.
405
00:21:11,271 --> 00:21:14,482
Są w ogromnej mierze
przetworzone przez ludzi.
406
00:21:15,191 --> 00:21:18,486
Technologia umożliwiła nam
jedzenie zwierząt,
407
00:21:18,987 --> 00:21:21,114
a nowa technologia jako jedyna
408
00:21:21,197 --> 00:21:24,451
może nam pomóc zaspokoić
pragnienie mięsa w przyszłości.
409
00:21:27,162 --> 00:21:30,707
Jesteśmy tu dziś dlatego,
że produkty zwierzęce są wspaniałe.
410
00:21:30,790 --> 00:21:33,460
Ale zmieniają one naszą planetę.
411
00:21:33,960 --> 00:21:35,962
Tworzą epidemie wirusów.
412
00:21:36,046 --> 00:21:38,590
Zagrażają użyteczności antybiotyków.
413
00:21:38,673 --> 00:21:43,928
Rynek zmieni to, co zawsze: pieniądze
i produkty, które spodobają się ludziom.
414
00:21:44,679 --> 00:21:46,348
To historia technologii.
415
00:21:46,431 --> 00:21:50,018
Nie lubimy myśleć o jedzeniu
jak o technologii, ale nią jest.
416
00:21:50,101 --> 00:21:53,146
Pojęcie mięsa ma w sobie znacznie więcej
417
00:21:53,229 --> 00:21:57,442
emocjonalnego napięcia
niż pojęcie smartfona.
418
00:21:58,318 --> 00:22:00,487
Mięso to więcej niż smak zwierzęcia.
419
00:22:01,321 --> 00:22:04,949
Mięso to tożsamość, kultura,
historie, które sobie opowiadamy.
420
00:22:05,325 --> 00:22:06,409
Przez dekady
421
00:22:06,493 --> 00:22:09,746
marzyliśmy o przyszłości
z mięsem bez zwierząt.
422
00:22:09,829 --> 00:22:12,707
Bez głowy... bez skrzydeł.
423
00:22:12,791 --> 00:22:14,793
To samo mięso!
424
00:22:19,172 --> 00:22:21,508
Nie więzimy już zwierząt dla żywności.
425
00:22:21,591 --> 00:22:24,677
Widziałeś coś
świeżego i pysznego jak mięso,
426
00:22:24,761 --> 00:22:26,388
ale nieorganicznego,
427
00:22:26,471 --> 00:22:28,890
poza wzorcami naszych transporterów.
428
00:22:29,557 --> 00:22:31,142
Już w 1932 roku
429
00:22:31,226 --> 00:22:33,228
Winston Churchill przewidział:
430
00:22:33,853 --> 00:22:38,441
„Uciekniemy od absurdu hodowania kurczaka,
by zjeść jego pierś czy skrzydło,
431
00:22:38,817 --> 00:22:41,945
hodując te części osobno,
dzięki odpowiednim środkom”.
432
00:22:42,362 --> 00:22:44,280
Pomyślmy o współczesnym świecie.
433
00:22:44,364 --> 00:22:47,784
Rozwiązaliśmy problem z uzdatnianiem wody.
434
00:22:47,867 --> 00:22:49,619
Mamy satelity.
435
00:22:49,869 --> 00:22:53,790
Dlaczego nie możemy tego zrobić?
Prawdopodobnie możemy.
436
00:23:20,567 --> 00:23:22,444
Napisy: Marzena Falkowska