1
00:00:07,300 --> 00:00:11,429
Elke 10 seconden doden mensen
zo'n 24.000 dieren voor voedsel.
2
00:00:12,722 --> 00:00:15,099
Dat zijn er zo'n 75 miljard per jaar.
3
00:00:16,225 --> 00:00:19,520
Het wordt ongekend snel
en efficiënt gedaan.
4
00:00:20,438 --> 00:00:24,233
De wereldbevolking is de afgelopen 50 jaar
meer dan verdubbeld...
5
00:00:24,317 --> 00:00:27,111
...maar onze vleesproductie
is verviervoudigd.
6
00:00:27,653 --> 00:00:31,324
Er zijn nu ongeveer een miljard varkens,
een miljard schapen...
7
00:00:31,407 --> 00:00:33,117
...anderhalf miljard koeien...
8
00:00:33,701 --> 00:00:36,579
...en 23 miljard kippen op de wereld.
9
00:00:38,039 --> 00:00:41,334
Deze kolossale veestapel
is een technologisch wonder...
10
00:00:42,001 --> 00:00:43,836
...maar het nadert een breekpunt.
11
00:00:44,170 --> 00:00:48,466
De benodigde hoeveelheid land en water
en de broeikasgassen die vrijkomen...
12
00:00:48,549 --> 00:00:50,510
...worden onhoudbaar.
13
00:00:50,718 --> 00:00:54,013
Men zal er in de toekomst op terugkijken
als een uitwas...
14
00:00:54,222 --> 00:00:56,224
...die halverwege de 20e eeuw begon...
15
00:00:56,682 --> 00:00:59,435
...maar niet langer door kan gaan
in de 21e eeuw.
16
00:01:00,603 --> 00:01:02,939
Maar de vraag naar vlees gaat niet weg.
17
00:01:03,064 --> 00:01:08,528
Er wordt juist verwacht dat hij stijgt
naar 455 miljoen ton in 2050.
18
00:01:09,237 --> 00:01:13,866
Dus, hoe gaan toekomstige generaties
voorzien in hun behoefte aan vlees?
19
00:01:18,955 --> 00:01:22,959
Voedsel was een van de eerste dingen
waarvoor dieren gebruikt werden.
20
00:01:23,042 --> 00:01:26,587
Het is vrij van ziekten
en veilig om te eten.
21
00:01:26,671 --> 00:01:29,132
De huiden belanden in de ontvleesmachine.
22
00:01:29,423 --> 00:01:33,386
De overconsumptie van vlees maakt het
onhoudbaar voor de planeet.
23
00:01:33,636 --> 00:01:35,763
Willen ze rundvlees dan verbieden?
24
00:01:35,847 --> 00:01:38,599
We zijn planteneters.
Dieren zijn 'n tussenstap.
25
00:01:38,850 --> 00:01:42,937
Schoon, veilig, gezond,
en correct gelabeld.
26
00:01:43,146 --> 00:01:44,522
Heerlijke stoofpot.
27
00:01:50,528 --> 00:01:54,532
Het is moeilijk te beschrijven wat vlees
zo lekker maakt.
28
00:01:54,824 --> 00:01:57,201
Het smaakt bevredigend.
29
00:01:57,618 --> 00:02:02,081
Het geeft me een verzadigd gevoel.
30
00:02:02,165 --> 00:02:03,833
Het is heel sappig.
31
00:02:03,916 --> 00:02:08,337
En het is lekker omdat het zo sappig is.
32
00:02:08,629 --> 00:02:13,009
Het is niet te vergelijken
met andere dingen.
33
00:02:14,552 --> 00:02:19,223
Het onbeschrijflijke gevoel dat we krijgen
als we vlees eten is oeroud.
34
00:02:21,058 --> 00:02:25,521
Dit is een 3,4 miljoen jaar oud dierenbot
gevonden in Ethiopië.
35
00:02:26,981 --> 00:02:31,944
Toen zwierf Australopithecus afarensis
over de Oost-Afrikaanse vlakten.
36
00:02:32,778 --> 00:02:35,656
Deze vroege mensen hadden grote,
platte tanden...
37
00:02:35,740 --> 00:02:39,160
...aangepast aan een dieet van fruit,
zaden en bladeren.
38
00:02:39,911 --> 00:02:43,497
Maar deze snijsporen zijn bewijs
van een nieuw soort gedrag:
39
00:02:43,873 --> 00:02:44,707
...slachten.
40
00:02:46,250 --> 00:02:48,419
Mensen waren begonnen vlees te eten.
41
00:02:49,795 --> 00:02:54,217
De drie grote omnivoren van de wereld
zijn mensen, ratten en kakkerlakken...
42
00:02:54,383 --> 00:02:58,346
...want we zitten overal.
We kunnen altijd iets te eten vinden.
43
00:02:58,679 --> 00:03:03,309
Vlees zit vol calorieën, eiwitten, vetten,
mineralen en vitaminen...
44
00:03:03,392 --> 00:03:05,228
...waaronder vitamine B12...
45
00:03:05,353 --> 00:03:08,189
...dat in niet-dierlijke producten
weinig voorkomt.
46
00:03:08,981 --> 00:03:13,236
Het bevat ook veel ijzer, wat cruciaal is
voor onze rode bloedcellen.
47
00:03:13,361 --> 00:03:18,491
Planten bevatten een ander type ijzer
dat ons lichaam niet goed opneemt.
48
00:03:18,699 --> 00:03:23,955
Het ijzer in vlees is bijzonder,
want het vormt een verbinding met heem...
49
00:03:24,163 --> 00:03:28,501
...en de enige natuurlijke bronnen
van heemijzer zijn bloed en spieren.
50
00:03:29,293 --> 00:03:33,673
Door deze toestroom van voedingsstoffen
zijn onze lichamen veranderd.
51
00:03:33,923 --> 00:03:36,884
Kleinere magen, kortere darmen
en grotere hersenen.
52
00:03:37,468 --> 00:03:41,389
Sommigen denken dat het jagen op vlees
leidde tot de eerste werktuigen...
53
00:03:41,472 --> 00:03:43,975
...complexe talen en sociale structuren.
54
00:03:44,058 --> 00:03:47,144
Het eten van vlees
heeft ons tot mensen gemaakt.
55
00:03:47,353 --> 00:03:52,149
Het is natuurlijk om van vlees te houden.
Het is onderdeel van onze biologie.
56
00:03:52,358 --> 00:03:55,903
Ik denk dat mensen altijd meer vlees
hebben willen krijgen.
57
00:03:56,362 --> 00:03:59,198
Maar 10.000 jaar geleden
gebeurde er iets ingrijpends.
58
00:03:59,448 --> 00:04:01,784
Mensen leerden dieren te domesticeren.
59
00:04:02,827 --> 00:04:06,330
We fokten koeien uit oerossen,
varkens uit wilde zwijnen...
60
00:04:06,455 --> 00:04:08,457
...en kippen uit rode kamhoenderen.
61
00:04:08,624 --> 00:04:14,255
Het domesticeren van planten en dieren
was een cruciale stap voor de mensheid.
62
00:04:14,922 --> 00:04:18,426
Landbouw leidde tot nederzettingen.
De bevolking groeide...
63
00:04:18,926 --> 00:04:23,848
...en door selectief te fokken creëerden we
dieren die steeds meer vlees gaven.
64
00:04:24,765 --> 00:04:26,767
En toen, vanaf een eeuw geleden...
65
00:04:27,184 --> 00:04:31,564
...maakte de moderne wetenschap
het mogelijk dieren nog meer te veredelen.
66
00:04:31,647 --> 00:04:34,358
Dankzij onderzoek
zijn ziektes beheersbaar...
67
00:04:34,442 --> 00:04:37,236
...en worden rassen verbeterd
en de productie vergroot.
68
00:04:37,486 --> 00:04:41,407
Net als in de industrie wordt geprobeerd
het product te verbeteren.
69
00:04:41,490 --> 00:04:44,577
Een goed voorbeeld daarvan is de kip.
70
00:04:44,952 --> 00:04:46,537
Deze zijn even oud...
71
00:04:46,620 --> 00:04:50,374
...maar deze kreeg een dieet
dat een antibioticum bevatte.
72
00:04:50,458 --> 00:04:52,376
Kijk eens hoeveel groter hij is.
73
00:04:52,501 --> 00:04:55,838
Deze kleinere kreeg een normaal dieet.
74
00:04:55,921 --> 00:05:00,301
Als je een kip uit 1957 vergelijkt
met een kip uit 2005...
75
00:05:00,843 --> 00:05:06,849
...zie je dat de laatste een monster is
vergeleken met de eerste...
76
00:05:07,016 --> 00:05:08,726
...die het formaat van een duif heeft.
77
00:05:08,809 --> 00:05:11,354
Moderne kippen worden 4 tot 5 keer groter...
78
00:05:11,437 --> 00:05:15,566
...dankzij antibiotica, vitaminen
en selectief fokken.
79
00:05:15,649 --> 00:05:20,321
Zo'n kip moet worden geslacht
als hij of zij 5 weken oud is...
80
00:05:20,404 --> 00:05:25,076
...omdat de poten het gewicht niet meer
kunnen dragen.
81
00:05:25,618 --> 00:05:29,997
We hebben de limiet bereikt wat betreft
wat we kunnen doen met deze dieren.
82
00:05:31,082 --> 00:05:35,169
We bereiken ook de limiet van hoeveel vee
op de aarde past.
83
00:05:35,378 --> 00:05:39,757
Als de hele wereld zoveel vlees at
als deze vleesverslindende landen...
84
00:05:40,049 --> 00:05:42,593
...moest elke vierkante meter
bewoonbaar land...
85
00:05:42,676 --> 00:05:44,887
...gebruikt worden voor vleesproductie.
86
00:05:46,347 --> 00:05:48,265
En dat zou nog niet genoeg zijn.
87
00:05:48,641 --> 00:05:52,228
En ons vee wordt al zo dicht mogelijk
op elkaar gehouden.
88
00:05:53,062 --> 00:05:58,734
Volgens de overlevering is dat
dankzij deze vrouw: Cecile Steele.
89
00:05:59,777 --> 00:06:03,948
In 1923 bestelde zij
50 pasgeboren kuikens.
90
00:06:04,407 --> 00:06:10,246
Maar door een schrijffout ontving ze
500 kuikens.
91
00:06:10,704 --> 00:06:12,748
Steele besloot ze te houden.
92
00:06:12,832 --> 00:06:16,669
Ze propte ze in schuren en probeerde ze
allemaal groot te brengen.
93
00:06:17,420 --> 00:06:21,632
Toendertijd aten mensen weinig kip.
Ze gebruikten ze alleen voor eieren.
94
00:06:21,799 --> 00:06:26,303
Maar door haar schaalvergroting kon Steele
haar kippen goedkoper verkopen.
95
00:06:26,595 --> 00:06:30,641
Het jaar erop breidde ze uit van 1.000
naar 10.000 kippen.
96
00:06:31,016 --> 00:06:33,018
Wilt u iets bijzonders eten?
97
00:06:33,102 --> 00:06:36,439
Kip, gekeurd en gecertificeerd,
is nu heel betaalbaar.
98
00:06:36,897 --> 00:06:41,819
In één generatie is de consumptie van kip
in dit land verdubbeld.
99
00:06:42,570 --> 00:06:46,615
De intensieve veeteelt explodeerde,
evenals onze vraag naar kip...
100
00:06:47,032 --> 00:06:48,659
...en andere soorten vlees.
101
00:06:49,618 --> 00:06:51,662
We bedachten nieuwe manieren
om het te eten.
102
00:06:51,745 --> 00:06:54,540
In de jaren 30 ontstond spam:
vlees uit blik.
103
00:06:55,374 --> 00:06:59,879
In de jaren 40 ontstonden hamburgers,
gemaakt van restvlees uit slachthuizen.
104
00:07:00,296 --> 00:07:03,299
In de jaren 80 ontstond de kipnugget.
105
00:07:04,592 --> 00:07:08,721
Vlees hoefde er niet langer uit te zien
als iets dat van een dier kwam.
106
00:07:10,723 --> 00:07:16,312
De vleesindustrie maakt het makkelijk
ons te distantiëren van de realiteit...
107
00:07:16,687 --> 00:07:19,231
...van wie we eten als we dieren eten.
108
00:07:19,523 --> 00:07:23,819
Veel mensen eten niet graag vlees
dat lijkt op het dier dat het ooit was.
109
00:07:23,903 --> 00:07:26,655
Tegenwoordig wordt het meeste vee
uit het zicht gehouden...
110
00:07:26,739 --> 00:07:28,991
...in krappe hokken zoals deze.
111
00:07:29,533 --> 00:07:35,372
De enige reden dat ze niet ziek worden
is dat ze antibiotica krijgen.
112
00:07:35,498 --> 00:07:39,210
Maar wie het nieuws volgt weet
dat dat niet altijd werkt.
113
00:07:40,002 --> 00:07:43,547
Elk jaar raken twee miljoen Amerikanen
besmet met salmonella.
114
00:07:43,631 --> 00:07:48,552
Het kan weer gebeuren. Weer een uitbraak
van voedselvergiftiging door besmet vlees.
115
00:07:48,636 --> 00:07:49,845
Kan 't niet schoner?
116
00:07:50,346 --> 00:07:55,017
Dat is het doel, maar het vlees
is maar beperkt schoon te krijgen.
117
00:07:55,100 --> 00:07:59,939
Ik ging vlees kopen, maar ik durfde niet.
Het rook niet goed.
118
00:08:00,231 --> 00:08:02,483
Antibiotica doen niets tegen virussen.
119
00:08:02,650 --> 00:08:07,071
Soms springen virussen over
van boerderijdieren naar mensen...
120
00:08:07,404 --> 00:08:08,489
...zoals BSE...
121
00:08:09,031 --> 00:08:10,032
...varkensgriep...
122
00:08:10,533 --> 00:08:11,367
...en vogelpest.
123
00:08:12,034 --> 00:08:15,621
Mensen moeten zich gaan beseffen...
124
00:08:16,288 --> 00:08:21,877
...dat dieren grote impact hebben
op onze levens en het milieu.
125
00:08:22,127 --> 00:08:26,090
Binnenkort leven er 10 miljard mensen
op de wereld en dan moeten we...
126
00:08:26,674 --> 00:08:30,386
...meer voedsel produceren
in de komende 30 jaar...
127
00:08:30,469 --> 00:08:32,304
...dan in de hele geschiedenis.
128
00:08:33,180 --> 00:08:36,308
Vleesconsumptie is stabiel
in de rijkste landen...
129
00:08:36,600 --> 00:08:38,978
...maar groeit in opkomende economieën.
130
00:08:39,061 --> 00:08:41,814
De 20 procent van de wereldburgers...
131
00:08:42,147 --> 00:08:47,152
...die veel vlees eet begint zich zorgen
te maken over de impact daarvan.
132
00:08:47,236 --> 00:08:52,283
De overige 80 procent maakt zich alleen
zorgen over genoeg goed voedsel krijgen...
133
00:08:52,366 --> 00:08:53,951
...en die groep groeit.
134
00:08:54,243 --> 00:08:57,913
In landen die rijker worden, zoals China
en India...
135
00:08:57,997 --> 00:09:00,207
...gaat de middenklasse eten zoals wij.
136
00:09:00,291 --> 00:09:03,002
Maaltijden met vlees.
Ze willen veel eiwitten.
137
00:09:03,294 --> 00:09:06,422
Maar vlees is een zeer inefficiënte manier
om mensen te voeden.
138
00:09:06,589 --> 00:09:09,717
Van elke 100 gram plantaardig eiwit
die een koe eet...
139
00:09:09,800 --> 00:09:13,387
...komt slechts 4 gram terecht
in het uiteindelijke vlees.
140
00:09:13,470 --> 00:09:15,472
Voor calorieën is dat nog minder.
141
00:09:15,723 --> 00:09:17,850
Er zijn gigantische stukken land...
142
00:09:18,309 --> 00:09:23,939
...in het Midwesten, in Brazilië, in China,
waarop veevoer verbouwd wordt.
143
00:09:24,607 --> 00:09:27,484
Daar zouden we beter mensenvoedsel
op kunnen verbouwen.
144
00:09:28,235 --> 00:09:32,615
Het probleem is dat we van vlees houden,
en planten smaken niet als vlees.
145
00:09:33,157 --> 00:09:34,533
Wat als dat wel zo was?
146
00:09:34,867 --> 00:09:38,412
Vleesliefhebbers houden niet van vlees
omdat het van dieren komt...
147
00:09:38,495 --> 00:09:41,498
...maar ondanks dat het van dieren komt.
148
00:09:44,418 --> 00:09:46,211
Dit is de Impossible Burger...
149
00:09:46,378 --> 00:09:48,047
...en dit is de Beyond Burger.
150
00:09:48,797 --> 00:09:51,884
Twee plantaardige burgers die vlees
moeten evenaren.
151
00:09:52,885 --> 00:09:54,470
Het idee is simpel.
152
00:09:54,887 --> 00:09:59,308
Je moet vlees creëren
dat heerlijk smaakt...
153
00:09:59,642 --> 00:10:05,648
...minstens zo'n goede bron
van voedingsstoffen is als vlees...
154
00:10:05,731 --> 00:10:10,110
...goed te bereiden is, en betaalbaar
en goed verkrijgbaar is.
155
00:10:11,028 --> 00:10:13,530
Als je dat voor elkaar krijgt, ben je er.
156
00:10:13,989 --> 00:10:19,912
Sinds de jaren 80 bevatten vleesvervangers
vooral sojabonen en tarwegluten.
157
00:10:20,037 --> 00:10:25,084
Reclames, zoals deze voor Quorn,
beweerden dat ze vlees konden vervangen...
158
00:10:25,250 --> 00:10:28,212
...maar niet dat ze hetzelfde smaakten.
159
00:10:28,337 --> 00:10:32,049
Quorn-burgers zijn een lekker
en gezond alternatief voor vlees.
160
00:10:32,174 --> 00:10:35,511
Net als andere burgers kunt u ze eten
zoals u wilt.
161
00:10:35,594 --> 00:10:39,431
Zelfs de producenten wisten niet
hoe ze de smaak moesten verkopen.
162
00:10:39,515 --> 00:10:41,433
Het ziet eruit als kalkoen.
-Ja.
163
00:10:41,517 --> 00:10:44,770
Smaakt het ook zo?
-Een beetje wel.
164
00:10:45,020 --> 00:10:47,064
De psychologische barrière is...
165
00:10:47,147 --> 00:10:52,277
...dat vleesliefhebbers verwachten
dat vleesvervangers minder lekker zijn.
166
00:10:52,486 --> 00:10:55,322
Dat is de grootste uitdaging
voor deze bedrijven:
167
00:10:55,406 --> 00:10:59,618
...iets maken dat smaakt, ruikt en voelt
als vlees.
168
00:10:59,702 --> 00:11:05,207
De belangrijkste wetenschappelijke vraag
van dit moment is:
169
00:11:05,290 --> 00:11:06,917
...wat maakt vlees zo lekker?
170
00:11:07,459 --> 00:11:09,169
Dat is lastiger dan 't lijkt.
171
00:11:09,253 --> 00:11:13,674
Er is niet één molecuul dat rundvleesaroma
geeft.
172
00:11:13,841 --> 00:11:17,094
Om het recept te bepalen bereidden
wetenschappers vlees...
173
00:11:17,177 --> 00:11:19,930
...en verzamelden monsters van de lucht
erboven.
174
00:11:20,097 --> 00:11:25,811
Aan de andere kant van de buis
is een trechter met iemands neus erin.
175
00:11:26,103 --> 00:11:30,858
Die persoon gaat zo 45 minuten lang
zitten ruiken.
176
00:11:33,026 --> 00:11:36,780
Ze ruiken de componenten die vlees
z'n typische aroma's geven.
177
00:11:36,947 --> 00:11:40,743
De moleculen ruiken als ahornsiroop,
verbrand rubber...
178
00:11:40,826 --> 00:11:42,286
...lucifers...
179
00:11:42,369 --> 00:11:43,495
...vieze luiers...
180
00:11:43,579 --> 00:11:45,247
...munt, sering...
181
00:11:45,330 --> 00:11:47,082
...zweet, zwavel...
182
00:11:47,166 --> 00:11:50,461
Eén van de belangrijkste smaakmakers
van rood vlees...
183
00:11:50,669 --> 00:11:54,673
...is die speciale verbinding die in dieren
voorkomt: heemijzer.
184
00:11:55,299 --> 00:12:01,180
In 2015 vroeg Impossible Foods patent aan
op een manier om heemijzer te produceren.
185
00:12:01,263 --> 00:12:04,600
Het resultaat is een nieuwe generatie
vleesvervangers...
186
00:12:04,725 --> 00:12:08,729
...die smaken, voelen en bloeden als vlees.
187
00:12:09,271 --> 00:12:12,775
Maar hoewel ze gezond lijken
en geen cholesterol bevatten...
188
00:12:13,317 --> 00:12:16,904
...bevatten ze evenveel calorieën
als een rundvleesburger...
189
00:12:17,070 --> 00:12:19,072
...evenveel verzadigd vet...
190
00:12:19,573 --> 00:12:22,159
...en meer dan vijf keer zoveel zout.
191
00:12:22,534 --> 00:12:25,287
Ze zijn dus niet gezond. Het zijn burgers.
192
00:12:25,662 --> 00:12:29,792
Investeerders zetten er groot op in,
van Bill Gates en Richard Branson...
193
00:12:29,875 --> 00:12:31,668
...tot Jay-Z en Katy Perry...
194
00:12:31,752 --> 00:12:35,714
...die zich voor het Met Gala verkleedde
als een Impossible Burger.
195
00:12:35,964 --> 00:12:38,550
In mei 2019 vierde Beyond Meat...
196
00:12:38,634 --> 00:12:41,428
...dat het als eerste een vleesalternatief
op de markt bracht.
197
00:12:41,512 --> 00:12:46,350
Aan het eind van de dag was de beurskoers
van het bedrijf 163% gestegen.
198
00:12:46,433 --> 00:12:49,561
Zoiets was sinds de internetzeepbel
niet meer gebeurd.
199
00:12:49,645 --> 00:12:55,025
Plantaardig vlees heeft als voordeel
dat je geen compromis hoeft te sluiten.
200
00:12:55,108 --> 00:12:57,027
Je krijgt dezelfde ervaring...
201
00:12:57,110 --> 00:12:59,279
...en je kunt een morele keuze maken.
202
00:12:59,363 --> 00:13:01,406
Dat is een hele goede deal...
203
00:13:02,074 --> 00:13:03,033
...als het lukt.
204
00:13:04,368 --> 00:13:09,039
Als dit het vlees van de toekomst is,
vindt de volgende generatie 't dan lekker?
205
00:13:09,873 --> 00:13:11,458
Hou je van groenteburgers?
206
00:13:12,084 --> 00:13:12,918
Gaat wel.
207
00:13:13,377 --> 00:13:14,837
Nog nooit gehad.
208
00:13:15,254 --> 00:13:16,922
Ik hou niet van groenten.
209
00:13:22,052 --> 00:13:24,930
Deze is sappig, ik vind het wel lekker.
210
00:13:28,308 --> 00:13:29,560
Vind je deze lekker?
211
00:13:30,936 --> 00:13:32,145
Ik vind deze lekker.
212
00:13:32,980 --> 00:13:34,356
Hij smaakt goed.
213
00:13:34,940 --> 00:13:37,609
Deze vind ik de lekkerste.
214
00:13:42,406 --> 00:13:45,409
Die vind ik naar rundvlees smaken.
215
00:13:45,492 --> 00:13:48,620
Ik had niet gedacht dat dit
een groenteburger was...
216
00:13:48,704 --> 00:13:51,123
...want hij smaakt als een echte hamburger.
217
00:13:51,456 --> 00:13:53,458
Die smaakt niet als een hamburger.
218
00:13:55,085 --> 00:13:56,336
Waar smaakt hij naar?
219
00:13:58,630 --> 00:13:59,464
Wortels.
220
00:13:59,756 --> 00:14:03,635
Ik ben zo gewend aan gewone burgers
dat het moeilijk zal zijn...
221
00:14:03,719 --> 00:14:05,679
...om te wennen aan groenteburgers.
222
00:14:06,305 --> 00:14:09,600
Wat als ik je vertelde
dat je favoriete burger...
223
00:14:09,683 --> 00:14:10,934
...die in het midden...
224
00:14:11,476 --> 00:14:13,520
...helemaal van planten gemaakt is?
225
00:14:16,607 --> 00:14:19,109
Dan zou ik hem nooit meer eten.
226
00:14:20,944 --> 00:14:22,738
Gedrag veranderen is moeilijk.
227
00:14:22,821 --> 00:14:25,949
Veel mensen gaan vlees niet zomaar
opgeven.
228
00:14:26,033 --> 00:14:30,913
We zijn zo gewend om dierlijk voedsel
te eten...
229
00:14:30,996 --> 00:14:35,792
...dat veel mensen niet zomaar de behoefte
daaraan gaan kwijtraken...
230
00:14:35,876 --> 00:14:40,631
...alleen maar omdat we weten dat het
problematisch is.
231
00:14:41,173 --> 00:14:43,842
Sommige bedrijven proberen daarom
iets anders:
232
00:14:43,967 --> 00:14:46,720
...dierlijk vlees maken zonder dieren
te doden.
233
00:14:50,015 --> 00:14:52,184
Je kijkt nu naar kippencellen.
234
00:14:52,935 --> 00:14:57,147
Over enkele weken worden ze omgetoverd
tot een kipnugget zoals deze...
235
00:14:57,773 --> 00:15:00,651
...maar deze cellen groeien niet in een kip.
236
00:15:00,817 --> 00:15:06,657
Kweekvlees verschilt niet van het vlees
dat we al tienduizenden jaren eten.
237
00:15:06,782 --> 00:15:08,659
Het wordt gemaakt van een dier.
238
00:15:08,742 --> 00:15:11,078
Alleen hoef je het dier niet te doden.
239
00:15:11,244 --> 00:15:13,622
Het recept is vrij simpel. Het is vlees.
240
00:15:13,872 --> 00:15:16,124
Eigenlijk is het recept best moeilijk.
241
00:15:16,708 --> 00:15:18,835
Er zijn vier hoofdbestanddelen.
242
00:15:19,503 --> 00:15:24,174
Het eerste is een celcultuur,
een weefselmonster van een levend dier.
243
00:15:25,092 --> 00:15:30,097
Dan is er de 'steiger': het oppervlak
waar de spiercellen zich aan vastzetten.
244
00:15:30,430 --> 00:15:33,725
Om te groeien hebben de cellen ook
een groeimedium nodig...
245
00:15:33,809 --> 00:15:37,312
...dat eiwitten, vitaminen, suikers
en hormonen levert...
246
00:15:37,396 --> 00:15:39,731
...om de cellen te voeden.
247
00:15:40,357 --> 00:15:42,275
En tenslotte nog een bioreactor:
248
00:15:42,359 --> 00:15:46,154
...een temperatuurgecontroleerd milieu
dat voedingsstoffen opneemt...
249
00:15:46,238 --> 00:15:47,739
...en afvalstoffen afvoert.
250
00:15:47,823 --> 00:15:51,076
Een soort kunstmatig lichaam
waarin het vlees groeit.
251
00:15:51,535 --> 00:15:55,038
In zo'n 9 weken tijd groeit dit
van een kleine groep cellen...
252
00:15:55,122 --> 00:15:57,249
...naar een eetbaar stuk vlees.
253
00:15:58,000 --> 00:16:04,631
Dit proces kost veel minder energie, land
en water dan rundvleesproductie...
254
00:16:04,715 --> 00:16:07,384
...en vermindert de uitstoot
van broeikasgassen.
255
00:16:07,551 --> 00:16:08,969
Maar de hamvraag is:
256
00:16:09,553 --> 00:16:10,679
...is het ook lekker?
257
00:16:11,805 --> 00:16:18,395
In 2013 werd 's werelds eerste smaaktest
van kweekvlees uitgezonden op de BBC.
258
00:16:18,520 --> 00:16:21,440
Ze zeiden dat het wel ongeveer naar vlees
smaakte.
259
00:16:21,815 --> 00:16:27,738
Het heeft een intense smaak.
Het lijkt op vlees. Het is minder sappig.
260
00:16:28,238 --> 00:16:33,910
Nog een groot verschil is dat de productie
van deze hamburger $330.000 kostte.
261
00:16:34,119 --> 00:16:37,831
Hij werd gemaakt
door de Nederlandse farmacoloog Mark Post.
262
00:16:38,040 --> 00:16:43,086
Zes jaar later zegt Posts bedrijf Mosameat
dat het de productiekosten...
263
00:16:43,170 --> 00:16:48,925
...met 99.997% heeft weten terug te brengen
tot slechts 10 dollar per burger.
264
00:16:49,217 --> 00:16:54,014
Nu proberen tientallen start-ups als 1e
kweekvlees op de markt te brengen...
265
00:16:54,097 --> 00:16:56,475
...van Nederland tot Israël tot Singapore...
266
00:16:56,558 --> 00:17:00,020
...maar nog geen van hen
heeft het perfecte recept gevonden.
267
00:17:00,312 --> 00:17:02,898
Het eerste probleem is het groeimedium.
268
00:17:03,023 --> 00:17:06,318
Op dit moment wordt daarvoor
koeienfoetus-serum gebruikt.
269
00:17:06,443 --> 00:17:11,823
Dat wil zeggen: bloed uit het hart
van een koeienfoetus, die daarbij sterft.
270
00:17:12,574 --> 00:17:16,536
Kweekvleesbedrijven werken
aan een plantaardig alternatief...
271
00:17:16,661 --> 00:17:20,499
...maar experts weten niet wanneer
en of dat ooit mogelijk zal zijn.
272
00:17:20,624 --> 00:17:22,417
Nog een probleem is structuur.
273
00:17:22,501 --> 00:17:26,421
Gemalen vlees zit in hamburgers
en kipnuggets.
274
00:17:26,505 --> 00:17:31,468
Structuurvlees is bijvoorbeeld biefstuk
of een lekker stuk tonijn.
275
00:17:31,676 --> 00:17:34,638
Structuurvlees is veel lastiger
dan gemalen vlees.
276
00:17:35,097 --> 00:17:39,184
Daarvoor moeten voedingsstoffen
naar cellen in 't midden van 't vlees.
277
00:17:39,267 --> 00:17:41,478
Normaal zorgen bloedvaten daarvoor.
278
00:17:42,062 --> 00:17:45,398
Onderzoekers experimenteren
met methoden om dat te doen.
279
00:17:45,482 --> 00:17:48,401
Zo maken ze de nerfstructuur
van spinazie na.
280
00:17:48,527 --> 00:17:51,196
Maar experts denken dat het
nog 10 jaar duurt...
281
00:17:51,279 --> 00:17:54,449
...voor we een sappige biefstuk
kunnen fabriceren.
282
00:17:55,325 --> 00:17:57,744
Dan is er nog de psychologische drempel.
283
00:17:58,495 --> 00:18:00,455
Uit een enquête gehouden in 2016...
284
00:18:00,539 --> 00:18:05,293
...bleek dat veel Amerikanen niet van plan
waren regelmatig kweekvlees te eten.
285
00:18:06,086 --> 00:18:07,879
Sommigen wilden het niet eens proberen.
286
00:18:07,963 --> 00:18:11,007
Hoe kijk je aan tegen het idee
van kweekvlees?
287
00:18:12,467 --> 00:18:14,261
Ik moet er bijna van kotsen.
288
00:18:14,344 --> 00:18:17,013
Wilt u niet 's iets nieuws proberen?
-Nee.
289
00:18:17,097 --> 00:18:19,683
Ook niet als ik u €200 betaal?
-Nee.
290
00:18:19,766 --> 00:18:20,851
Duizend euro?
-Nee.
291
00:18:20,934 --> 00:18:25,814
Dat klinkt niet aanlokkelijk,
laboratoriumvlees. Nee.
292
00:18:25,897 --> 00:18:29,276
Veel mensen vinden kweekvlees
een vies idee...
293
00:18:29,734 --> 00:18:32,737
...maar dat geldt ook
voor bepaalde vleessoorten.
294
00:18:32,863 --> 00:18:35,073
Walging is vooral cultureel bepaald.
295
00:18:35,282 --> 00:18:38,243
Iedere cultuur
eet bepaalde dierlijke producten.
296
00:18:38,326 --> 00:18:41,621
Er zijn grote verschillen in wat als vies
gezien wordt.
297
00:18:42,330 --> 00:18:46,001
In veel talen maken de woorden
voor verschillende vleessoorten...
298
00:18:46,084 --> 00:18:48,170
...het makkelijker om dieren te eten.
299
00:18:48,503 --> 00:18:52,716
Taal kan ons dichter bij,
of verder van, een realiteit brengen.
300
00:18:52,883 --> 00:18:57,512
Als we kijken naar ons taalgebruik
rondom vlees zien we iets interessants.
301
00:18:57,596 --> 00:19:02,309
We camoufleren de bron van het vlees.
302
00:19:02,475 --> 00:19:05,687
We zeggen niet 'koe',
we zeggen dat we rundvlees eten.
303
00:19:05,812 --> 00:19:08,440
We gebruiken continu camouflagewoorden.
304
00:19:08,523 --> 00:19:13,361
Als je bij het eten aan het dier denkt,
dan word je sneller vegetariër.
305
00:19:13,778 --> 00:19:16,448
Kweekvlees heeft wellicht
een naamprobleem.
306
00:19:16,740 --> 00:19:20,785
Laboratorium, reageerbuis en in vitro
klinken niet heel smakelijk.
307
00:19:20,911 --> 00:19:25,582
Daarom gebruiken deze bedrijven
liever termen als gekweekt, schoon...
308
00:19:25,665 --> 00:19:27,584
...of op cellen gebaseerd vlees.
309
00:19:27,876 --> 00:19:29,920
Maar sommige mensen vechten terug.
310
00:19:30,462 --> 00:19:33,882
In 2018 werd Missouri de eerste staat
in de VS...
311
00:19:33,965 --> 00:19:37,302
...waar producten alleen verkocht mogen
worden als vlees...
312
00:19:37,427 --> 00:19:39,554
...als ze van een geslacht dier komen.
313
00:19:39,638 --> 00:19:42,265
Op overtredingen
staat tot een jaar celstraf.
314
00:19:42,766 --> 00:19:46,770
In hetzelfde jaar werd het in de EU
verboden om vleesalternatieven...
315
00:19:46,853 --> 00:19:51,816
...namen te geven met daarin woorden
als biefstuk, worst of hamburger.
316
00:19:52,484 --> 00:19:58,448
En veel veehouders vinden
dat kweekvlees niet hetzelfde is.
317
00:19:58,907 --> 00:20:04,287
Ik hoor om de haverklap van consumenten
dat wanneer ze onze producten kopen...
318
00:20:04,579 --> 00:20:06,790
...ze voor zich zien wat wij doen.
319
00:20:07,207 --> 00:20:10,835
Voor het land zorgen,
elke dag voor het vee zorgen.
320
00:20:11,378 --> 00:20:17,050
Ze denken niet aan onderzoekers die cellen
bij elkaar stoppen om vlees te kweken.
321
00:20:17,676 --> 00:20:19,010
Dat is geen rundvlees.
322
00:20:19,344 --> 00:20:23,431
Maar veel van ons voedsel komt al
niet meer rechtstreeks van het land.
323
00:20:24,099 --> 00:20:27,310
Veel van wat we eten begon
in een laboratorium.
324
00:20:27,978 --> 00:20:28,853
Zoals alles.
325
00:20:29,479 --> 00:20:31,106
Yoghurt, ontbijtgranen.
326
00:20:31,356 --> 00:20:32,190
Gatorade.
327
00:20:32,774 --> 00:20:33,775
Appelmoes.
328
00:20:34,234 --> 00:20:37,654
Al dat commerciële voedsel is begonnen
in een laboratorium.
329
00:20:38,196 --> 00:20:40,365
Maar dat is niet waar het eindigt.
330
00:20:40,448 --> 00:20:43,368
Het wordt niet gemaakt in een lab,
maar in een fabriek.
331
00:20:43,451 --> 00:20:46,830
Aan de dieren die we eten wordt al
duizenden jaren gesleuteld,
332
00:20:46,913 --> 00:20:50,583
...door selectief fokken,
kunstmatige inseminatie, groeihormonen...
333
00:20:50,667 --> 00:20:52,711
...klimaatgecontroleerde veeschuren...
334
00:20:53,003 --> 00:20:54,337
...verrijkt veevoer...
335
00:20:54,421 --> 00:20:55,505
...en medicatie.
336
00:20:56,423 --> 00:21:00,593
In de VS gaat jaarlijks meer dan 70%
van alle verkochte antibiotica...
337
00:21:00,969 --> 00:21:02,595
...naar boerderijdieren.
338
00:21:03,263 --> 00:21:07,350
Mensen vinden maïs en rundvlees
natuurlijk.
339
00:21:07,434 --> 00:21:11,146
Dat zijn ze natuurlijk niet.
Ze zijn sterk gedomesticeerd.
340
00:21:11,271 --> 00:21:14,441
Er komt enorm veel bewerking kijken
bij hun productie.
341
00:21:15,191 --> 00:21:18,737
Dankzij technologie kunnen we dieren eten
zoals we nu doen...
342
00:21:19,070 --> 00:21:24,367
...en alleen technologie kan wellicht
onze vleeshonger in de toekomst stillen.
343
00:21:27,037 --> 00:21:30,707
We zijn geworden wie we zijn
dankzij vleesproducten.
344
00:21:30,832 --> 00:21:33,460
Maar ze hebben onze aarde enorm veranderd.
345
00:21:33,960 --> 00:21:35,754
Ze creëren virusepidemieën.
346
00:21:35,837 --> 00:21:38,590
Ze bedreigen de effectiviteit
van antibiotica.
347
00:21:38,673 --> 00:21:43,928
Markten veranderen altijd door 2 dingen:
geld en een product waar vraag naar is.
348
00:21:44,596 --> 00:21:46,348
Zo werkt het bij technologie.
349
00:21:46,431 --> 00:21:49,851
Men ziet voedsel niet als technologie,
maar dat is het wel.
350
00:21:50,101 --> 00:21:54,397
Vlees is veel meer emotioneel beladen...
351
00:21:54,481 --> 00:21:57,442
...dan bijvoorbeeld een smartphone.
352
00:21:58,318 --> 00:22:00,487
Vlees is meer dan alleen de smaak.
353
00:22:00,820 --> 00:22:04,949
Het is identiteit, cultuur, de verhalen
die we onszelf vertellen.
354
00:22:05,325 --> 00:22:09,746
Al decennia dromen we van een toekomst
met vlees zonder dieren.
355
00:22:09,913 --> 00:22:12,707
Geen hoofd, geen vleugels.
356
00:22:12,916 --> 00:22:14,793
Een en al vlees.
357
00:22:19,172 --> 00:22:21,508
We hoeven dieren niet meer tot slaven
te maken.
358
00:22:21,674 --> 00:22:26,388
U zag iets dat net zo lekker was als vlees
maar dat anorganisch materialiseerde...
359
00:22:26,805 --> 00:22:28,890
...uit onze transporteurs.
360
00:22:29,557 --> 00:22:33,228
Al in 1932 voorspelde Winston Churchill:
361
00:22:33,812 --> 00:22:38,650
'Ooit hoeven we niet langer een hele kip
te fokken voor een filet of vleugel...
362
00:22:38,775 --> 00:22:42,070
...maar kunnen we die delen afzonderlijk
kweken.'
363
00:22:42,362 --> 00:22:47,742
Denk eens aan hoe we bijvoorbeeld
waterzuiveringsproblemen hebben opgelost.
364
00:22:47,867 --> 00:22:49,619
We hebben satellieten.
365
00:22:49,869 --> 00:22:53,415
Waarom zou dit niet kunnen?
Het antwoord is: het kan wel.
366
00:23:20,316 --> 00:23:22,444
Ondertiteld door: Claudia Boshouwers