1
00:00:09,510 --> 00:00:10,762
911 Acil Yardım.
2
00:00:11,679 --> 00:00:13,389
911, acil durumunuz nedir?
3
00:00:13,473 --> 00:00:14,932
911, acil durumunuz nedir?
4
00:00:15,058 --> 00:00:16,392
911, acil...
5
00:00:19,854 --> 00:00:23,816
9 Nisan 2014'te 911 Acil Yardım hattı
6
00:00:23,900 --> 00:00:27,111
milyonlarca Amerikalı için
hizmet dışı kaldı.
7
00:00:27,779 --> 00:00:30,031
Altı saatten fazla bir süre çalışmadı.
8
00:00:30,364 --> 00:00:33,367
6000'den fazla acil yardım çağrısı
ulaşmadı.
9
00:00:33,743 --> 00:00:35,620
Devlet sorunun
Eaglewood, Colorado'daki
10
00:00:35,703 --> 00:00:39,040
çağrı yönlendirme tesisindeki
bilgisayardan kaynaklandığını tespit etti.
11
00:00:39,123 --> 00:00:41,209
Basit bir kodlama hatasıydı.
12
00:00:41,834 --> 00:00:43,961
O bilgisayarı kodlamaktan sorumlu kişiler
13
00:00:44,045 --> 00:00:47,590
kaydedebileceği çağrı sayısına
hiç ulaşmayacağını sandıkları
14
00:00:47,840 --> 00:00:51,010
bir üst sınır koyarak
kodlamayı seçmişlerdi.
15
00:00:51,427 --> 00:00:54,222
Ancak 2014'deki o gece
bu üst sınıra ulaştı.
16
00:00:54,680 --> 00:00:56,933
Bilgisayar, talimatları kusursuz uyguladı.
17
00:00:57,016 --> 00:00:59,310
Sınıra ulaştı
ve arama yönlendirmeyi bıraktı.
18
00:01:00,061 --> 00:01:01,979
Sorun bilgisayar değildi
19
00:01:02,105 --> 00:01:03,940
ve kodda bir hata da yoktu.
20
00:01:04,482 --> 00:01:06,192
Sorun kodlamanın kendisinde,
21
00:01:06,275 --> 00:01:10,488
yani insanların bilgisayarla
iletişim kurduğu karar verme işlemindeydi.
22
00:01:10,571 --> 00:01:14,659
Bu tür bir güçle beraber
büyük bir ahlaki sorumluluk da geliyor.
23
00:01:14,742 --> 00:01:15,910
Bunun gibisi yok.
24
00:01:15,993 --> 00:01:18,204
Bunun yerini alacak bir şey yok.
25
00:01:18,329 --> 00:01:19,747
Bir şehri inşa edenlerin
26
00:01:19,831 --> 00:01:20,915
şehirde hayatınızı
27
00:01:21,541 --> 00:01:23,751
nasıl yaşadığınıza karar verdiği gibi
28
00:01:23,835 --> 00:01:28,840
kod da çevrim içi nasıl yaşadığımızı
kontrol ediyor ki esasen böyle yaşıyoruz.
29
00:01:29,507 --> 00:01:31,300
Sadece internete girdiğimizde değil,
30
00:01:31,384 --> 00:01:33,594
acil yardım hizmetlerine ulaştığımızda...
31
00:01:34,554 --> 00:01:35,930
...veya doktora gittiğimizde
32
00:01:36,180 --> 00:01:37,598
veya arabaya bindiğimizde.
33
00:01:37,890 --> 00:01:41,227
Hepimiz her gün kodla iç içeyiz.
34
00:01:41,602 --> 00:01:47,024
Ancak dünya nüfusunun yalnızda binde üçü
kod yazmayı biliyor.
35
00:01:47,233 --> 00:01:49,986
Ezici çoğunluk için bu bir kara kutu.
36
00:01:50,695 --> 00:01:51,988
Ama öyle olmamalı.
37
00:01:52,446 --> 00:01:55,199
Peki kodlama nasıl çalışıyor?
38
00:01:55,658 --> 00:01:58,286
Onunla hangi yeni dünyaları kuruyoruz?
39
00:01:59,287 --> 00:02:01,122
NETFLIX ORİJİNAL BELGESEL DİZİSİ
40
00:02:01,205 --> 00:02:02,540
Bilgisayar.
41
00:02:03,082 --> 00:02:07,879
İnsanoğlu tarafından yaratılmış
marifetli elektronik donanım bütünü.
42
00:02:08,087 --> 00:02:11,382
Mesele, sorunlarımızı çözmek için
yeterli makineye sahip olmamamız değil,
43
00:02:11,465 --> 00:02:14,177
sorunlarıın çözümüne yönelik
yeterli tanımlarımız olmaması.
44
00:02:14,260 --> 00:02:17,972
Biri kodlama dediğinde
bunu çok zor bir şey sanırsınız.
45
00:02:18,556 --> 00:02:22,685
Bilgisayarda kullandığınız her şeyin
insanoğlu tarafından yaratıldığını
46
00:02:22,768 --> 00:02:25,271
unutmamak çok önemli.
47
00:02:26,230 --> 00:02:28,065
KODLAMA
48
00:02:31,777 --> 00:02:35,907
Diyelim ki bir uzaylı geldi
ve "Kodlamanın önemi ne? Nedir bu?" dedi.
49
00:02:35,990 --> 00:02:37,283
Ben şunu derdim:
50
00:02:37,533 --> 00:02:40,953
"Biz bu fiziksel dünyada yaşıyoruz
ve 50 yıl önce
51
00:02:41,037 --> 00:02:45,583
bir avuç insan başka bir gezegen kurmaya
başladı. Ama orası fiziksel değildi.
52
00:02:45,666 --> 00:02:46,876
Sanal bir gezegendi.
53
00:02:47,001 --> 00:02:49,128
Sokağa bakın. Kafaları yerde,
54
00:02:49,212 --> 00:02:52,548
telefona bakarak yürüyen
şu insanları görüyor musunuz?
55
00:02:52,632 --> 00:02:54,133
Sahiden başka dünyadalar.
56
00:02:54,383 --> 00:02:56,093
Kod budur.
57
00:02:56,177 --> 00:02:58,054
O başka dünyanın yapı taşlarıdır.
58
00:03:00,056 --> 00:03:03,476
Bu tezgâh dünyadaki her bilgisayar
ve akıllı telefonun
59
00:03:03,559 --> 00:03:04,393
atasıdır.
60
00:03:04,852 --> 00:03:06,854
1804'te icat edildi
61
00:03:06,938 --> 00:03:09,232
ve bu kartlar büyük yenilikti.
62
00:03:10,107 --> 00:03:13,277
Her karttaki delikler sadece belli
pimlerin geçmesine izin veriyordu.
63
00:03:14,237 --> 00:03:16,405
Yüzlerce karttaki binlerce delikle
64
00:03:16,489 --> 00:03:19,492
dokumacılar eskiye göre
daha karmaşık desenler yapabildiler.
65
00:03:20,243 --> 00:03:22,620
Süslü şallar Avrupa'da çok popüler oldu.
66
00:03:23,037 --> 00:03:26,666
Dokunan tasarımlar öyle karmaşık oldu ki
resme benziyorlardı.
67
00:03:26,916 --> 00:03:29,168
Tezgâhın mucidinin bu tasarımı gibi.
68
00:03:30,169 --> 00:03:33,422
Tezgâhtan önce her bir iplik
"çizimciler" tarafından
69
00:03:33,547 --> 00:03:34,465
elle seçilirdi.
70
00:03:34,966 --> 00:03:38,886
O zaman hesaplamalar da
sözde "bilgisayarlarla" elle yapılırdı.
71
00:03:39,095 --> 00:03:40,972
İlk bilgisayarlar insanlardı.
72
00:03:41,681 --> 00:03:43,557
Eldeki en iyi makineler de
73
00:03:43,641 --> 00:03:45,518
toplama ve çıkarma yapan abaküs gibi,
74
00:03:46,227 --> 00:03:48,229
tek bir matematik problemi çözüyordu.
75
00:03:49,480 --> 00:03:51,857
İngiliz matematikçi Charles Babbage
76
00:03:51,941 --> 00:03:54,610
istenen veya programlanan
her türlü matematik problemini
77
00:03:54,777 --> 00:03:57,029
çözebilecek bir makine istedi.
78
00:03:57,780 --> 00:04:00,908
"Analitik Makine" adını verdiği
bir makine önerdi.
79
00:04:01,242 --> 00:04:04,662
Babbage'ın fikri onu tarih sayfalarına
yazacaktı.
80
00:04:05,037 --> 00:04:10,167
Bilgisayarlar ilk olarak
çok acayip bir İngiliz mucit olan
81
00:04:10,710 --> 00:04:13,879
Babbage tarafından icat edildi.
82
00:04:14,046 --> 00:04:16,382
Nasıl çalışacağına dair
esin kaynağı vardı.
83
00:04:16,882 --> 00:04:19,593
Evinde asılı duran bu resmin
nüshasını sakladı.
84
00:04:20,219 --> 00:04:23,347
Jacquard'ın tezgâhında olduğu gibi
Babbage'ın Analitik Makinesi'nde de
85
00:04:23,431 --> 00:04:25,391
fiziksel parçalar, yani "donanım" vardı.
86
00:04:25,599 --> 00:04:27,101
Tezgâhta olduğu gibi
87
00:04:27,184 --> 00:04:31,272
donanıma delikli kartlar şeklinde
talimat verilebiliyordu.
88
00:04:31,689 --> 00:04:33,065
Delikler pimleri içeri alıyor,
89
00:04:33,149 --> 00:04:36,193
ve deliklerin yokluğu da diğer pimleri
geri itiyordu,
90
00:04:36,652 --> 00:04:39,030
böylece mekanik işlem zinciri oluşuyordu.
91
00:04:39,864 --> 00:04:42,825
Farklı delikleri olan kartlarsa
yazılımdır.
92
00:04:43,701 --> 00:04:46,203
Babbage Analitik Makinesi'ni
hiç tamamlayamadı
93
00:04:46,579 --> 00:04:50,416
ama onunla çalışan genç bir hanım
bunun dünyayı değiştirme potansiyelinin
94
00:04:50,541 --> 00:04:52,251
matematiğin ötesinde olduğunu gördü.
95
00:04:52,668 --> 00:04:55,671
Lovelace Kontesi Ada Byron şöyle yazdı:
96
00:04:56,005 --> 00:04:59,675
"Kartları uygulama fikri doğduğu an
97
00:04:59,759 --> 00:05:02,011
aritmetiğin sınırları aşılmıştı..."
98
00:05:02,261 --> 00:05:04,221
Jacquard'ın gördüğü şeyi gördü:
99
00:05:04,347 --> 00:05:06,974
Delikler sayılardan fazlasını
temsil edebilirdi.
100
00:05:07,058 --> 00:05:08,267
Desen olabilirdi,
101
00:05:08,392 --> 00:05:09,435
müzik olabilirdi,
102
00:05:10,519 --> 00:05:12,313
hatta tüm cümleler olabilirdi.
103
00:05:12,772 --> 00:05:14,982
Bunu Mors alfabesi olarak görebilirsiniz.
104
00:05:15,274 --> 00:05:19,987
Mors alfabesindeki her harf
sadece iki sinyal setiyle ifade edilir:
105
00:05:20,071 --> 00:05:21,739
Böyle, ya da böyle.
106
00:05:21,906 --> 00:05:22,865
İkili değerdir.
107
00:05:23,324 --> 00:05:26,452
Bu bip sesleriyle her şeyi söyleyebiliriz.
108
00:05:26,952 --> 00:05:30,790
1912'de Titanik'in yolladığı
bu yardım çağrısı gibi.
109
00:05:31,457 --> 00:05:34,502
"SOS" bir şeyi temsil etmez.
110
00:05:34,710 --> 00:05:37,880
Sadece Mors alfabesinde yollaması
çok kolaydır.
111
00:05:38,089 --> 00:05:41,967
Her harfin eşit bir şekilde
sıfırlar veya birler hâlinde
112
00:05:42,051 --> 00:05:44,512
ifade edilebileceğini düşünebilirsiniz.
113
00:05:44,637 --> 00:05:45,930
Tanıdık geldi mi?
114
00:05:46,138 --> 00:05:47,640
Bu, ikili koddur.
115
00:05:47,848 --> 00:05:51,769
Makineler ve insan dili arasındaki boşluğu
böyle dolduruyoruz.
116
00:05:51,894 --> 00:05:55,773
Her bir veya sıfır, bir ikili sayı
veya "bit"tir.
117
00:05:55,940 --> 00:05:58,359
Bunlar modern programlamanın atomlarıdır.
118
00:05:58,484 --> 00:06:00,236
Onları başka bir adla bilebilirsiniz:
119
00:06:00,653 --> 00:06:02,613
Sekiz bit bir bayttır.
120
00:06:03,239 --> 00:06:07,576
Bilgisayarınızda 1.1 mega bayt olarak
bildiğiniz o resim var ya?
121
00:06:08,160 --> 00:06:11,956
Sekiz milyon sekiz yüz bin
sıfır ve birdir.
122
00:06:12,373 --> 00:06:16,919
Mors alfabesi çizgileriyle noktalarının
şunu yazma yolu olması gibi,
123
00:06:17,002 --> 00:06:21,173
ikili kodların birleri ve sıfırları da
modern bir bilgisayarda olanları
124
00:06:21,257 --> 00:06:22,508
yazmanın yoludur:
125
00:06:23,217 --> 00:06:24,927
Elektrik yükü var ya da yok.
126
00:06:25,511 --> 00:06:27,346
Bu basit bir elektrik devresi.
127
00:06:27,596 --> 00:06:30,599
Bunlardan milyonlarcasının
birlikte çalıştığını hayal edin.
128
00:06:30,808 --> 00:06:32,476
Günümüzdeki bilgisayar böyle işte.
129
00:06:33,018 --> 00:06:35,271
Bir elektrik devresinde bu bir bittir.
130
00:06:35,604 --> 00:06:37,857
Lamba yanmıyor mu? Sıfır.
131
00:06:38,107 --> 00:06:39,567
Yanıyor mu? Bir.
132
00:06:40,067 --> 00:06:42,069
Bilgisayarlar sadece elektriği anlar.
133
00:06:42,278 --> 00:06:44,947
Kodlayıcıların bilgisayarda yaptığı
her şey
134
00:06:45,489 --> 00:06:46,323
nihayetinde
135
00:06:46,449 --> 00:06:49,368
bir dizi açma-veya-kapama yükleridir.
136
00:06:49,702 --> 00:06:53,205
Hepsi çalışır çünkü doğru şekilde
dizildiklerinde
137
00:06:53,414 --> 00:06:56,041
bu yükler mantığı temsil eder.
138
00:06:56,625 --> 00:07:00,754
Esasen mantık, tahmin edilebilir gerçekler
veya olaylar dizisidir.
139
00:07:01,255 --> 00:07:03,048
Bu anahtarı kapamak...
140
00:07:04,467 --> 00:07:07,052
..ve ardından bunu kapayıp
zili çalmak gibi.
141
00:07:09,054 --> 00:07:12,516
Aslında bilgisayarcılar buna
"Mantık VE Devre" der.
142
00:07:13,476 --> 00:07:15,644
Veya mantık geçidi.
143
00:07:15,769 --> 00:07:18,439
Bu masada delik açmadan yapabilir miyim
bakalım.
144
00:07:18,522 --> 00:07:22,818
Bir VE geçidinde ışığın yanması için
iki devrenin kapatılması gerekir.
145
00:07:22,943 --> 00:07:24,695
Bir de VEYA geçitleri vardır.
146
00:07:24,778 --> 00:07:28,199
Bu durumda sadece devrelerden biri
kapatılırsa ışık yanar.
147
00:07:28,282 --> 00:07:29,825
Diğer türlü de ifade edilebilir.
148
00:07:29,909 --> 00:07:34,371
"Devrelerden biri kapalıysa ışığı aç."
149
00:07:34,497 --> 00:07:36,916
Bu tür bir "eğer ise" ifadesi
150
00:07:36,999 --> 00:07:38,083
algoritmadır.
151
00:07:38,292 --> 00:07:42,505
Günümüzün popüler kültüründe
"algoritma" sözü çok karmaşaya yol açıyor.
152
00:07:42,755 --> 00:07:45,925
Algoritmaların kafayı yediği bu durumu
daha önce gördük.
153
00:07:46,008 --> 00:07:49,094
Algoritmaların çalışma şekli
birçok insan için gizemdir.
154
00:07:49,178 --> 00:07:51,847
Algoritma ne ki?
155
00:07:51,972 --> 00:07:54,892
Ancak algoritma aslında
bir dizi yönlendirmedir.
156
00:07:55,059 --> 00:07:56,644
Mağazaya yürüdüğünüzü hayal edin.
157
00:07:56,769 --> 00:07:59,522
Sola, sonra da sağa dönebilirsiniz.
158
00:07:59,647 --> 00:08:02,525
Veya sağa, sonra da sola dönebilirsiniz.
159
00:08:02,900 --> 00:08:05,986
Veya dört kez sola dönüp
parkın etrafından dolaşıp
160
00:08:06,070 --> 00:08:09,073
otoyoldan geçip
tekrar dört kez sağa dönebilirsiniz.
161
00:08:09,240 --> 00:08:12,076
Aynı yere varmak için
farklı yönlerin olması gibi,
162
00:08:12,159 --> 00:08:16,247
kodlamada da aynı sorunu çözmek için
birçok farklı algoritma olabilir.
163
00:08:16,372 --> 00:08:20,042
Amaç en zarif, en etkili olanı bulmaktır.
164
00:08:20,459 --> 00:08:22,795
Güzel kod kendini tekrarlamaz.
165
00:08:22,920 --> 00:08:24,922
Zariftir. Güçlüdür.
166
00:08:25,381 --> 00:08:28,926
Algoritma kullanan bilgisayarlar
onlara söylediklerimizi yaptı
167
00:08:29,134 --> 00:08:30,844
ama çok daha hızlı yaptılar
168
00:08:31,136 --> 00:08:33,764
ve bu da insanları çok güçlü kıldı.
169
00:08:34,223 --> 00:08:37,851
Bilim insanları hidrojen bombasını
ilk geliştirmeye başladığında
170
00:08:37,935 --> 00:08:40,437
öncelikle insan bilgisayarları
kullandılar.
171
00:08:40,896 --> 00:08:42,815
Sonra buna yöneldiler:
172
00:08:43,315 --> 00:08:47,403
ENIAC bilgisayarı altı hafta boyunca
termonükleer hesaplamalar yaptı.
173
00:08:47,903 --> 00:08:50,197
Sonuçları doğrudan şuna katkıda bulundu:
174
00:08:51,323 --> 00:08:53,659
II. Dünya Savaşı'nda
Hiroşima ve Nagasaki'ye atılan
175
00:08:54,076 --> 00:08:57,580
atom bombalarından
yüzlerce kat daha güçlü bir bombanın
176
00:08:57,663 --> 00:09:00,708
1952'deki ilk başarılı denemesi.
177
00:09:01,500 --> 00:09:04,920
Kodlama gücü insanların istediğini
yapabilme yetisini
178
00:09:05,421 --> 00:09:06,672
daha da güçlendirdi.
179
00:09:07,590 --> 00:09:11,135
Ancak 1940'larda
bu yine de çok fazla iş demekti.
180
00:09:11,468 --> 00:09:16,056
Sıfırlar ve birler olarak program yazmak
elbette çok ileri gidemiyor.
181
00:09:16,223 --> 00:09:19,018
İnsanlar kodlamanın verdiği gücün
daha fazlasını istedi.
182
00:09:19,226 --> 00:09:21,604
Ama kodlamanın daha kolay bir yolunu
istediler.
183
00:09:22,438 --> 00:09:27,776
Bugün neredeyse tüm kodlayıcıların
kullandığı şeylerin icat edilmesiyle
184
00:09:27,860 --> 00:09:29,028
kodlamanın hikâyesi
185
00:09:29,403 --> 00:09:32,990
o günden beri insan diline
gitgide daha da yaklaşmakta.
186
00:09:33,115 --> 00:09:34,825
Bunlar, programlama dilleri.
187
00:09:35,200 --> 00:09:38,996
Birlere ve sıfırlara kıyasla
bu diller oldukça soyut.
188
00:09:39,580 --> 00:09:41,665
Soyutlama insanlar için zor bir kelimedir.
189
00:09:42,249 --> 00:09:45,669
Daha soyut diller esasen aynı birler
ve sıfırlardan oluşur.
190
00:09:45,753 --> 00:09:48,339
Biz sadece onları daha iyi
organize etmenin yolunu bulduk.
191
00:09:48,881 --> 00:09:50,966
Bunu biyoloji terimleriyle
düşünebilirsiniz.
192
00:09:51,550 --> 00:09:53,302
İnsan oldukça karmaşıktır
193
00:09:53,385 --> 00:09:56,972
ama vücudumuzun yüzde 99'u
sadece altı elementten oluşur.
194
00:09:57,348 --> 00:10:00,184
Daha büyük moleküllere yükselebilirsiniz.
195
00:10:00,267 --> 00:10:02,603
O organizasyon katmanı
196
00:10:02,686 --> 00:10:06,023
ve en basit canlı şey arasında
ufacık bir sıçrama vardır.
197
00:10:06,190 --> 00:10:09,943
İnsanların çok ileri düzeyde şeyler yapan
beyinleri olduğu için
198
00:10:10,027 --> 00:10:12,488
aynı şeyden oluştuklarına inanmak güçtür.
199
00:10:12,946 --> 00:10:16,784
Bilgisayarlar da buna benzer
ama çok daha basittir.
200
00:10:17,951 --> 00:10:18,952
Bu iyi haber.
201
00:10:19,578 --> 00:10:22,915
Kodlamanın hikâyesi
bu kutuyu yukarı taşıma hikâyesidir.
202
00:10:23,082 --> 00:10:26,210
İşin özündeki ikili ve mantık geçitleriyle
uğraşmadan,
203
00:10:26,293 --> 00:10:28,837
hatta bunları anlamaya gerek bile duymadan
204
00:10:28,962 --> 00:10:32,383
daha kolay, daha hızlı ve daha güçlü
kodlama yolları sağlamak için
205
00:10:32,466 --> 00:10:34,718
ikili değerden uzaklaşmaktır.
206
00:10:35,344 --> 00:10:38,889
Kodlayıcıların hepimizin bildiği ürünleri
yapmasını sağlayan budur.
207
00:10:39,306 --> 00:10:41,308
Oraya ulaşmanın ilk yolu...
208
00:10:41,850 --> 00:10:45,813
Okuması ve yazması çok daha kolay olan
"çevirici dil"dir.
209
00:10:46,188 --> 00:10:49,608
Bu dilde 0-1-0-0-0-1-1-1 demek yerine,
210
00:10:49,858 --> 00:10:51,318
buna "ADD" diyelim,
211
00:10:51,694 --> 00:10:58,200
çevirici adlı bir program ADD harflerini
212
00:10:58,283 --> 00:11:03,455
sıfırlar ve birlerin
uygun karşılığına dönüştürür.
213
00:11:03,580 --> 00:11:07,292
Bu seviyede ikili değer
harf ve sayılar hâlinde düzenlenir.
214
00:11:07,626 --> 00:11:10,379
Atomların moleküller hâlinde
düzenlendiği gibi.
215
00:11:10,921 --> 00:11:15,217
Ancak çevirici dildeki kodlama
hâlâ çok kolay değildi
216
00:11:15,843 --> 00:11:19,513
çünkü tüm bu bilgisayarlar
farklı çevirici dil kullanıyordu.
217
00:11:20,097 --> 00:11:24,810
Bir bilgisayar için program yazdığınızda
diğer bilgisayarlarda çalışmıyordu.
218
00:11:25,102 --> 00:11:28,021
İnsanlar hemen bilgisayara
vermek istediklerimizin
219
00:11:28,105 --> 00:11:32,818
aslında her gün kullandığımız terimler
olması gerektiğini düşündü.
220
00:11:33,193 --> 00:11:35,863
Çevirici dili kullanarak inşa ettiğimiz
221
00:11:35,946 --> 00:11:38,407
programlama dilleri var
222
00:11:38,490 --> 00:11:42,911
ve sonra bu programlama dillerinden
daha fazla programlama dili inşa ettik.
223
00:11:43,370 --> 00:11:44,955
Adlarını duymuşsunuzdur.
224
00:11:45,038 --> 00:11:45,914
-LISP...
-BASIC...
225
00:11:45,998 --> 00:11:47,207
-Java...
-C++...
226
00:11:47,291 --> 00:11:49,042
-Python 3...
-HTML 5...
227
00:11:49,126 --> 00:11:51,044
PEARL, PHP, biraz C...
228
00:11:51,128 --> 00:11:54,673
Konuşma dillerinin başkalarına
aynı fikri ifade etmenin
229
00:11:54,757 --> 00:11:56,717
farklı yolu olması gibi,
230
00:11:57,050 --> 00:12:00,804
programlama dilleri de aynı fikri
bilgisayarlara ifade etmenin
231
00:12:00,888 --> 00:12:01,972
farklı yoludur.
232
00:12:02,347 --> 00:12:05,058
Birden fazla üst düzey dil var
233
00:12:05,142 --> 00:12:10,105
çünkü öncelikle, farklı diller
farklı ihtiyaçlara hitap eder.
234
00:12:10,689 --> 00:12:12,024
Bu ikisini ele alalım.
235
00:12:12,191 --> 00:12:15,944
Bu COBOL dili 1950'lerin sonlarında
236
00:12:16,028 --> 00:12:18,906
iş yerlerinin kodu kullanmasını
kolaylaştırmak için yaratıldı.
237
00:12:19,239 --> 00:12:23,410
Her konuşmanın "DURDUR"la
bitmesi dışında
238
00:12:23,494 --> 00:12:25,579
İngilizceye çok benziyor.
239
00:12:26,497 --> 00:12:32,753
Bu CPL dili 1960'larda geliştirildi
ve daha bilimsel hesaplama kullandı.
240
00:12:33,212 --> 00:12:35,297
Biyolojik evrim gibi.
241
00:12:35,631 --> 00:12:37,841
Organizmalar daha da karmaşıklaştıkça
242
00:12:37,925 --> 00:12:41,929
belli çevrelere daha iyi adapte olmalarını
sağlayan özellikler geliştiriyorlar.
243
00:12:42,012 --> 00:12:45,933
Ayrıca açıkçası, bir zevk meselesi.
244
00:12:46,558 --> 00:12:50,521
İnsanlar kendilerini ifade etmek için
farklı araçları sever.
245
00:12:50,604 --> 00:12:53,774
Mesela C++ dili...
246
00:12:53,857 --> 00:12:56,068
Elon Musk beğenmiyor.
247
00:12:56,360 --> 00:12:57,820
Siz de icat edebilirsiniz.
248
00:12:58,028 --> 00:13:02,533
Bu, tamamen "moo" kelimesinden oluşan
üst düzey bir dil.
249
00:13:02,950 --> 00:13:04,910
Cidden öyle. Adı da COW, yani İNEK.
250
00:13:05,285 --> 00:13:08,956
Bu da Arnold Schwarzenegger'in
film repliklerinden oluşuyor.
251
00:13:09,164 --> 00:13:13,252
Ne zaman "Artık tükenmiştir" desem
252
00:13:13,377 --> 00:13:20,092
başka biri yeni bir dil buluyor ve bu,
kendine fanatik kitlesi oluşturuyor.
253
00:13:20,175 --> 00:13:24,888
Yeni dillerin icat edilmesinin
biteceğini düşünmüyorum.
254
00:13:25,472 --> 00:13:29,017
Tüm bu diller hâlâ mantığı baz alıyor.
255
00:13:29,393 --> 00:13:32,312
Mesela Netflix'teki bir kodlayıcı
şunu diyebilir:
256
00:13:32,396 --> 00:13:35,899
"İki saatten fazla izliyorsanız
257
00:13:36,024 --> 00:13:37,150
bu gösterilsin."
258
00:13:37,609 --> 00:13:40,195
Ama kodun birçok insanın hayatını
etkilemesi için
259
00:13:40,279 --> 00:13:42,614
çoğu insanın
bilgisayar kullanması gerekiyordu.
260
00:13:42,698 --> 00:13:46,076
Yani bilgisayarlar daha kolay,
daha dost canlısı olmalıydı
261
00:13:46,159 --> 00:13:48,453
ve bu, bir başka büyük sıçrama
gerektiriyordu.
262
00:13:48,912 --> 00:13:50,497
Bu da 1968'de
263
00:13:50,747 --> 00:13:54,334
Doug Englebart'ın yaptığı gösterimle
burada başladı.
264
00:13:54,459 --> 00:13:56,587
Bir saniye içinde çalıştığı ekranı
265
00:13:56,712 --> 00:14:01,425
ve takip noktasının o fareyle birlikte
hareket edişini göreceğiz.
266
00:14:02,050 --> 00:14:06,346
Günümüzde insanlar bir parça kâğıda
beyanlarını yazıp
267
00:14:06,430 --> 00:14:11,476
sonra da yazıya döken kişiye bunu vererek
programlama yapmıyor.
268
00:14:11,560 --> 00:14:15,105
Bir ekranın başına oturuyorsunuz.
Grafik kullanıcı arabiriminiz var.
269
00:14:15,355 --> 00:14:17,566
Bugün onlara GUI'lar diyoruz.
270
00:14:18,025 --> 00:14:21,111
GUI'larla insanlar hiç yazmadan
kodlayabiliyor.
271
00:14:22,487 --> 00:14:24,907
Veya kodu daha kolay kullanabiliyor.
272
00:14:25,240 --> 00:14:29,661
Genellikle 70'lerin başlarında
Alan ve yol arkadaşlarının
273
00:14:30,287 --> 00:14:34,958
Xerox Palo Alto Araştırma Merkezi'nde
güzel bir şekilde yarattığı
274
00:14:35,042 --> 00:14:40,464
programlama yazım ortamında
çalışıyorsunuz aslında.
275
00:14:40,714 --> 00:14:41,548
"Alan."
276
00:14:41,715 --> 00:14:42,633
Alan bu.
277
00:14:42,883 --> 00:14:46,053
Onu kişisel programlamanın babası
olarak görüyorum
278
00:14:46,136 --> 00:14:50,265
çünkü bu vizyonu gerçekten tasavvur eden
ilk kişiydi.
279
00:14:50,515 --> 00:14:54,353
İtiraf etmeliyim ki
o vakit bunu bilim kurgu sanmıştım.
280
00:14:54,436 --> 00:14:56,605
Büyük şeyler yapılırken...
281
00:14:58,023 --> 00:14:59,733
...genelde koca bir topluluk vardır.
282
00:14:59,816 --> 00:15:02,277
Palo Alto Araştırma Merkezi
bu konuda muhteşemdi.
283
00:15:02,653 --> 00:15:04,196
Sihir gibiydi.
284
00:15:04,780 --> 00:15:08,450
Grafik kullanıcı arabirimi
milyonlarca insanın
285
00:15:08,533 --> 00:15:12,871
bilgisayarları onlara doğal gelen
bir şekilde kullanmasını sağladı.
286
00:15:13,580 --> 00:15:16,750
Xerox 1979'da GUI'ları ilk tanıttığında
287
00:15:16,833 --> 00:15:20,212
kodun günlük hayatı
nasıl değiştirebileceğini gösterdiler.
288
00:15:20,462 --> 00:15:22,923
Ofisinize geldiniz ve bir Xerox makinesi
289
00:15:23,006 --> 00:15:25,008
sabah postanızı ekranda sunuyor.
290
00:15:25,092 --> 00:15:27,344
Yakında bunun gibi Xerox sistemleri
291
00:15:27,427 --> 00:15:29,721
en değerli varlığınızı,
yani bilgiyi yönetmenize
292
00:15:30,472 --> 00:15:31,431
yardım edecek.
293
00:15:31,848 --> 00:15:35,352
Bu araştırma topluluğunda
dünyayı daha güzel yapmak için
294
00:15:35,477 --> 00:15:38,105
benim gibi birçok insan vardı.
295
00:15:38,188 --> 00:15:43,026
İnsan kapasitesinin geliştirilmesiyle
derinden alakalı bir fikirleri vardı.
296
00:15:43,610 --> 00:15:46,196
Bizimle, halkla, normal insanlarla
297
00:15:46,697 --> 00:15:48,949
iletişim kuracak bir şeydi bu.
298
00:15:49,032 --> 00:15:53,245
Daha önce yaptıklarımızın
çok daha fazlasını yapmamızı sağlayacaktı.
299
00:15:53,662 --> 00:15:56,039
Çok daha fazlasını yapmamızı
gerçekten de sağladı.
300
00:15:56,331 --> 00:15:59,001
GUI'lar bu alanda büyük bir sıçramaydı.
301
00:15:59,501 --> 00:16:03,630
Sonra da dünyayı değiştiren
sıradaki yenilik doğdu.
302
00:16:05,382 --> 00:16:07,467
Kodla yapabildiğimiz her şeyi
303
00:16:07,551 --> 00:16:09,344
dağıtmanın yeni bir yolu.
304
00:16:09,928 --> 00:16:13,390
İnsanlar televizyonda tüm bu kodlara
ani erişimin ne anlama geleceğini
305
00:16:13,473 --> 00:16:14,433
anlamaya çalıştı.
306
00:16:14,808 --> 00:16:17,519
Varsayalım ki oturmuş,
sabah kahvenizi içiyorsunuz.
307
00:16:17,602 --> 00:16:20,439
O günkü gazeteyi okumak için
ev bilgisayarınızı açtınız.
308
00:16:20,522 --> 00:16:24,985
Yazılan her sözün, her tablonun resminin,
çekilen her filmin
309
00:16:25,068 --> 00:16:28,697
evinizde anında görülebileceği bir dünya
hayal edin.
310
00:16:28,780 --> 00:16:33,744
Heyecan verici ve korkutucu bir şeyin
eşiğindeyiz.
311
00:16:33,827 --> 00:16:35,287
Sadece bir araç, değil mi?
312
00:16:35,370 --> 00:16:36,204
Hayır, değil.
313
00:16:36,288 --> 00:16:40,667
Günümüzün en etkili yazılım ürünleri
tüm bu yeniliklerden yararlanıyor.
314
00:16:40,751 --> 00:16:44,671
Bir üniversite öğrencisi,
üst düzey bir program dilini, PHP'yi
315
00:16:44,755 --> 00:16:48,175
kullanarak internette paylaşılacak
ve GUI'lı bilgisayarlarda
316
00:16:48,258 --> 00:16:49,885
kullanılacak bir şey yaptı.
317
00:16:50,093 --> 00:16:53,680
Bunu 2004'teki
ilk televizyon röportajında açıkladı.
318
00:16:53,972 --> 00:16:57,017
Bu, üniversite ve kolejler
ve oradaki sosyal ağları yoluyla
319
00:16:57,100 --> 00:16:59,478
insanları birbirine bağlayan
bir çevrim içi rehber.
320
00:16:59,561 --> 00:17:02,731
Şu an 100 bin kişiyiz.
İleride ne olacağını kim bilebilir?
321
00:17:02,814 --> 00:17:08,361
İleride olacaklar, Facebook'ta her ay
iki milyardan fazla insanın bulunmasıydı.
322
00:17:08,570 --> 00:17:11,698
Kodlayıcılar günümüzde milyarlarca insanın
hayatını şekillendiriyor.
323
00:17:11,823 --> 00:17:14,785
Nasıl çalıştıklarını, alışverişlerini,
yediklerini, buluşmalarını
324
00:17:14,868 --> 00:17:15,869
ve dinlencelerini.
325
00:17:16,203 --> 00:17:17,537
Şu an ne yapıyorsunuz?
326
00:17:17,621 --> 00:17:21,208
Bir Netflix tarayıcısından
beni izliyorsunuz.
327
00:17:23,376 --> 00:17:28,215
Netflix'in kendisi bir kod ve yine
bir kod olan tarayıcıda çalıştırılıyor,
328
00:17:28,507 --> 00:17:33,804
o tarayıcı da kodu kullanarak tasarlanan
bir bilgisayarda çalıştırılıyor.
329
00:17:34,054 --> 00:17:35,680
Sonsuza kadar uzanıyor.
330
00:17:37,599 --> 00:17:40,519
Harika kod her gün
milyonlarca insanın düşündüğü,
331
00:17:41,311 --> 00:17:45,857
ve gezip dolaştığı bir müzenin mimarı
gibidir.
332
00:17:46,191 --> 00:17:49,569
Kod yazmak gibisi yok
çünkü saf bir yaratı gibi.
333
00:17:49,653 --> 00:17:52,155
Bir şeyin nasıl çalışacağına dair
bir fikriniz var.
334
00:17:52,364 --> 00:17:55,534
Sonra bir bilgisayar karşısında
oturuyorsunuz
335
00:17:55,617 --> 00:17:58,078
ve onu gerçeğe dönüştürüyorsunuz.
336
00:17:58,161 --> 00:18:01,039
Bu rol için çok fazla sorumluluk
söz konusu.
337
00:18:01,164 --> 00:18:05,669
Hız sınırı var. Saatte 90 kilometreden
fazlası mümkün değil.
338
00:18:06,545 --> 00:18:07,420
Peki.
339
00:18:07,712 --> 00:18:11,299
Peki bir arabanız olsaydı ve bilgisayar
340
00:18:11,967 --> 00:18:15,053
"Bu araba 90 kilometreden hızlı
gitmeyecek" deseydi?
341
00:18:15,679 --> 00:18:17,931
Bu, davranışınızı kontrol etmenin
bir başka yolu.
342
00:18:18,056 --> 00:18:22,018
Kod genelde tercihlerimizi kontrol ederek
343
00:18:22,102 --> 00:18:27,941
yasaların umduğundan daha engin bir
düzenleyici etkiyi hayatlarımıza getirir.
344
00:18:28,525 --> 00:18:30,819
Bu harika bir şey olabilir.
345
00:18:30,944 --> 00:18:35,198
Her yıl Amerika'da altı milyondan fazla
araba kazası var
346
00:18:35,282 --> 00:18:39,494
ve bir analize göre bunların yüzde 94'ü
sürücü kaynaklı.
347
00:18:40,370 --> 00:18:43,165
Kodlamadaki ilerlemeler
milyonlarca hayatı kurtarabilir.
348
00:18:43,665 --> 00:18:46,960
Ama başka açılardan da
hayatları riske atabilir.
349
00:18:47,460 --> 00:18:50,922
Bende hipertrofik kardiyomiyopati adlı
bir durum var.
350
00:18:51,006 --> 00:18:56,219
Bu, büyük bir kalp sahibi olmamın
tıp terimi.
351
00:18:56,511 --> 00:18:58,096
Kalbim gerçekten büyük bir kalp.
352
00:18:58,180 --> 00:19:00,932
Normal birinin kalbinin üç katı.
353
00:19:01,016 --> 00:19:05,937
Bunu 30'lu yaşlarda öğrendim
ve 40'ıma kadar ölme riskim
354
00:19:06,021 --> 00:19:07,147
çok yüksekti.
355
00:19:07,439 --> 00:19:10,025
Bir elektrofizyolog şöyle dedi:
"Bu hiç sorun değil
356
00:19:10,108 --> 00:19:12,485
zira kalp ritmi düzenleyici
kullanabilirsiniz."
357
00:19:13,028 --> 00:19:15,030
Bu cihaz kodla çalışıyor.
358
00:19:15,697 --> 00:19:20,243
Birkaç yıl önce hamileliğim sırasında
kalbimde çarpıntı oldu.
359
00:19:20,744 --> 00:19:24,915
Kadınların yaklaşık yüzde 25'inde
kalp çarpıntısı vardır. Bu çok normal.
360
00:19:25,207 --> 00:19:28,418
Ama cihazım tehlikeli bir ritmim
olduğunu düşündü
361
00:19:28,501 --> 00:19:29,586
ve beni şokladı.
362
00:19:29,669 --> 00:19:34,132
Cihaz üreticileri hamile kadınları
şoklamakla ilgilenmiyor.
363
00:19:34,216 --> 00:19:36,426
İsteyecekleri son şey bu.
364
00:19:36,635 --> 00:19:39,262
Sadece bunu düşünememişler.
365
00:19:39,346 --> 00:19:42,474
Pek çok sayıda karar var
366
00:19:43,141 --> 00:19:47,395
ve programlama yapanlar
bu kararları alacak.
367
00:19:48,188 --> 00:19:50,690
Ve kaçınılmaz olarak,
368
00:19:51,066 --> 00:19:53,735
beklememiş oldukları
369
00:19:53,818 --> 00:19:55,904
birçok durum ortaya çıkacak.
370
00:19:56,238 --> 00:19:58,198
Programlama becerisini öğretirken
371
00:19:58,281 --> 00:20:01,910
öğretmeye çalıştığımız şey
372
00:20:02,244 --> 00:20:07,540
tüm bu farklı şartları nasıl düşündüğünüz.
373
00:20:07,832 --> 00:20:10,168
Düşünmeniz gereken onca şey yüzünden
374
00:20:10,293 --> 00:20:16,091
felce uğramadan
nasıl kapsamlı düşünebileceğiniz.
375
00:20:16,174 --> 00:20:20,011
Bu giderek daha da gerçek olacak
çünkü tamamen farklı bir şekilde
376
00:20:20,095 --> 00:20:21,721
kodlamaya başladık.
377
00:20:22,305 --> 00:20:25,517
Geleneksel kodlamada
bilgisayar için talimat yazarsınız.
378
00:20:26,059 --> 00:20:30,230
Ama artık bilgisayarlara birçok girdi
ve birçok çıktı verebiliyor,
379
00:20:30,313 --> 00:20:33,525
kendi talimatlarını yazmasını
sağlayabiliyoruz.
380
00:20:33,817 --> 00:20:37,404
Yaptığınız şey şu: Bilgisayara
381
00:20:38,238 --> 00:20:39,739
birçok örnek veriyorsunuz
382
00:20:40,073 --> 00:20:43,660
ve "Bu bir parti." diyorsunuz.
383
00:20:43,785 --> 00:20:45,328
Sonra başka şeyler ekliyorsunuz.
384
00:20:45,412 --> 00:20:47,163
Dişçi muayenehanesi: Parti değil.
385
00:20:47,330 --> 00:20:48,915
Sınıf: Parti değil.
386
00:20:49,374 --> 00:20:53,169
Bilgisayar bunlara bakıyor
ve bir sınıflandırma sistemi
387
00:20:53,253 --> 00:20:55,005
oluşturmaya çalışıyor.
388
00:20:55,255 --> 00:20:57,173
Buna makine öğrenimi diyoruz.
389
00:20:57,257 --> 00:21:01,469
Bu günlerde birisi yapay zekâ diyorsa
kastettikleri budur.
390
00:21:01,636 --> 00:21:06,641
Bu apayrı bir soyutlama ve çalışma şekli
391
00:21:06,725 --> 00:21:11,438
çünkü bu şeyleri düzenleme yöntemimize
uymuyor.
392
00:21:11,646 --> 00:21:15,191
Bunlara makine öğrenimi algoritmalar
diyoruz çünkü bilgisayar
393
00:21:15,275 --> 00:21:17,736
uyacağı yönlendirmeleri kendi yaratıyor.
394
00:21:18,069 --> 00:21:24,451
Ama elbette nihayetinde onlar da
küçük, minik talimatlara çevriliyorlar.
395
00:21:25,201 --> 00:21:27,912
Google Çeviri
bir milyon küsur satırlık bir koddu.
396
00:21:28,538 --> 00:21:32,751
Yani insanlar
bir milyon küçük talimat yazmıştı.
397
00:21:32,876 --> 00:21:38,256
Google Çeviri günümüzdeyse
makine öğrenimine başvuran
398
00:21:38,465 --> 00:21:40,008
500 satırlık bir kod.
399
00:21:40,091 --> 00:21:44,304
Varsayalım ki bir hatadan ötürü,
eklediğiniz parti fotoğraflarında
400
00:21:44,387 --> 00:21:46,639
hiç siyahi veya Hispanik insan yok.
401
00:21:47,015 --> 00:21:48,516
Bilgisayar partilere sadece
402
00:21:48,600 --> 00:21:52,562
beyaz ve Asyalıların davetli
olduğu kuralını belirleyebilir.
403
00:21:52,812 --> 00:21:55,982
Programlama yapan
birçok beyaz ve Asyalı var.
404
00:21:56,733 --> 00:21:58,777
O tasarım odasına kimin gireceğini
405
00:21:59,194 --> 00:22:02,447
milyonlarca sebepten ötürü
çeşitlendirmeliyiz.
406
00:22:02,530 --> 00:22:05,325
Daha çok hayat deneyimi olursa
daha iyi sorular soracaklardır.
407
00:22:05,408 --> 00:22:09,037
Ama nihayetinde makine öğrenimi
sisteminize veri aktarıyorsanız,
408
00:22:09,120 --> 00:22:13,124
veriye de yapısal ırkçılık
içeren bir ceza adaleti sistemi işlendiyse
409
00:22:13,208 --> 00:22:17,170
ve makine öğrenimi programlayıcılarınız
Benetton reklamındakiler gibiyse,
410
00:22:17,253 --> 00:22:21,800
farklı ırklara, yüzlere,
sosyal geçmişlere bile sahip olsalar
411
00:22:21,883 --> 00:22:25,303
o makine öğrenim sistemi
yine de veriden öğrenecektir.
412
00:22:25,387 --> 00:22:28,139
İnsanlar bunu faal şekilde düzeltmezse
413
00:22:28,223 --> 00:22:31,726
tarihî veriler geçmişin hatalarını
tekrarlamamıza yol açacaktır.
414
00:22:33,812 --> 00:22:38,358
Kodlamanın hikâyesi insan arzusu
ve yaratıcılığının hikâyesidir.
415
00:22:38,566 --> 00:22:41,528
Falcon 9 roketinin kalkışı.
416
00:22:41,611 --> 00:22:44,030
Görülemez dediklerimizi gördük.
417
00:22:44,697 --> 00:22:45,740
Kara delik.
418
00:22:46,366 --> 00:22:49,953
Dünyanın daha iyi bir yer olmasını
sağlamak için
419
00:22:50,286 --> 00:22:52,122
daha da sezgisel araçlarla
420
00:22:52,664 --> 00:22:55,750
daha fazla insanın kullanabileceği
yeni bir dünya kuruyoruz.
421
00:22:56,126 --> 00:23:00,797
Bilgisayarları insanoğluna, çok daha fazla
insanoğluna erişilebilir kılmayı amaçlayan
422
00:23:00,880 --> 00:23:02,382
bir yolculuğun içindeyiz.
423
00:23:02,507 --> 00:23:07,053
Son 50 yıldır bu devrimin gözümüzün önünde
gerçekleşmesini izliyoruz.
424
00:23:07,262 --> 00:23:09,139
Bu yüzden bu günü yaşamak heyecan verici.
425
00:23:09,806 --> 00:23:13,935
Bilgisayarda kullandığınız her şeyin
insanoğlu tarafından yaratıldığını
426
00:23:14,227 --> 00:23:16,146
unutmamak çok önemli.
427
00:23:16,938 --> 00:23:21,317
Bu insanlardan biri olabilirsiniz
ve o insanlardan biri olmanız çok önemli.
428
00:23:21,401 --> 00:23:24,154
Gerçekten dünyayı
temelden değiştirebilirsiniz.
429
00:23:24,571 --> 00:23:28,616
Makine öğrenimini,
veri ve geleneksel kodlamayı
430
00:23:28,741 --> 00:23:32,162
çok daha fazla kullanarak işleyecek
bir dünya var.
431
00:23:32,662 --> 00:23:35,123
Bir toplum olarak şunu söylemeliyiz:
432
00:23:35,206 --> 00:23:37,667
"Peki. Bu güçlü, yeni teknolojiye sahibiz
433
00:23:38,251 --> 00:23:43,089
ve bazı yönlerden harika olacak
ama tek başına harika olmayacak."