1
00:00:07,717 --> 00:00:09,218
Wie is dat in de spiegel?

2
00:00:11,012 --> 00:00:13,848
Dit is de zogenaamde spiegelproef.

3
00:00:15,349 --> 00:00:20,188
In sommige versies slaag je als je snapt
dat de rode vlek op je eigen gezicht zit.

4
00:00:20,772 --> 00:00:23,483
Kinderen herkennen zichzelf
vanaf 18 maanden.

5
00:00:23,566 --> 00:00:26,486
Dat is een enorme mijlpaal
in hun ontwikkeling.

6
00:00:27,403 --> 00:00:28,237
Hoi.

7
00:00:28,321 --> 00:00:33,910
Het intrigerende is de intuïtieve band
die we met de spiegel voelen.

8
00:00:33,993 --> 00:00:37,789
Jezelf in de spiegel herkennen
hangt samen met zelfbewustzijn.

9
00:00:38,372 --> 00:00:41,459
Niet alleen mensen
kunnen zichzelf herkennen.

10
00:00:41,709 --> 00:00:44,420
Eerst slaagden chimpansees
voor de spiegeltest.

11
00:00:44,545 --> 00:00:46,839
Toen volgden andere dieren. Dolfijnen...

12
00:00:47,590 --> 00:00:48,508
...olifanten...

13
00:00:49,258 --> 00:00:50,468
...zelfs eksters.

14
00:00:51,260 --> 00:00:55,681
Onlangs was er de visstudie.
Ik ben niet 100% overtuigd van die vis.

15
00:00:56,140 --> 00:00:57,934
Dat die vis slaagde was...

16
00:00:58,267 --> 00:00:59,310
...controversieel.

17
00:00:59,602 --> 00:01:02,438
De test geeft andere
interessante resultaten.

18
00:01:02,605 --> 00:01:07,151
Sommige apen slagen niet,
ook al zijn het intelligente dieren.

19
00:01:07,276 --> 00:01:11,781
Als je een hond hebt, weet je misschien
hoe die op z'n spiegelbeeld reageert.

20
00:01:13,741 --> 00:01:18,538
Onderzoek naar de intelligentie van dieren
is soms verwarrend geweest.

21
00:01:19,038 --> 00:01:23,876
Maar het heeft ons ook meer inzichten
gegeven in onze plek in de wereld.

22
00:01:24,252 --> 00:01:28,172
Om onze inzichten in de menselijke psyche
beter te kunnen koppelen...

23
00:01:28,381 --> 00:01:30,091
...aan waar we vandaan komen...

24
00:01:30,550 --> 00:01:33,553
...onze afkomst,
moeten we dieren begrijpen.

25
00:01:34,512 --> 00:01:36,264
Dus hoe denken andere dieren?

26
00:01:37,348 --> 00:01:41,561
En hoe geeft het bestuderen hun psyche
inzicht in wat het betekent...

27
00:01:41,894 --> 00:01:42,895
...om mens te zijn?

28
00:01:43,729 --> 00:01:46,566
EEN NETFLIX ORIGINAL-DOCUMENTAIREREEKS

29
00:01:46,691 --> 00:01:48,276
Slimme vogel, de papegaai.

30
00:01:48,359 --> 00:01:50,153
Hij kan woorden uitspreken.

31
00:01:50,486 --> 00:01:52,989
Hij weet natuurlijk niet wat ze betekenen.

32
00:01:53,072 --> 00:01:54,866
Ik ben 'n paard, geen proefkonijn.

33
00:01:56,075 --> 00:01:59,829
Bijna iedereen kijkt graag naar dieren,
wiens instincten en intelligentie...

34
00:01:59,912 --> 00:02:01,205
...soms verbijsteren.

35
00:02:01,289 --> 00:02:04,000
Het bestaan van de mensheid
is een oogwenk...

36
00:02:04,083 --> 00:02:06,043
...in de geschiedenis van de aarde.

37
00:02:06,127 --> 00:02:09,088
We kunnen niet alleen allerlei variabelen
bepalen...

38
00:02:09,172 --> 00:02:11,841
...ook zijn de testobjecten
altijd beschikbaar.

39
00:02:17,263 --> 00:02:19,390
Ik denk aan wat er in haar omgaat.

40
00:02:19,891 --> 00:02:23,102
Ze kijkt altijd rond. Ze is altijd
aan het denken.

41
00:02:23,269 --> 00:02:24,729
Hij is heel slim.

42
00:02:25,021 --> 00:02:29,567
Hij kan al zo'n 12 verschillende dingen
zeggen.

43
00:02:29,650 --> 00:02:32,778
Hij vindt overal wat van
en heeft een sterk willetje.

44
00:02:33,237 --> 00:02:35,907
Elliots ego is snel gekrenkt.

45
00:02:35,990 --> 00:02:40,161
Als hij andere konijnen ontmoet
lijkt hij zich superieur te voelen.

46
00:02:40,661 --> 00:02:43,497
Hij is soms, sorry dat ik het zeg,
chagrijnig.

47
00:02:43,831 --> 00:02:48,377
Velen van ons die huisdieren hebben
vragen zich af: wat denken ze?

48
00:02:48,461 --> 00:02:50,963
Houden ze van me? Begrijpen ze me?

49
00:02:51,047 --> 00:02:55,134
Het is menselijk om je af te vragen
wat er in een ander dier omgaat.

50
00:02:56,302 --> 00:02:58,054
We kunnen het ze niet vragen.

51
00:02:58,221 --> 00:03:01,349
Dieren hebben manieren om met elkaar
te communiceren.

52
00:03:01,432 --> 00:03:02,683
Bijen dansen.

53
00:03:02,975 --> 00:03:04,143
Walvissen zingen.

54
00:03:05,061 --> 00:03:07,647
En chimpansees gebaren en schreeuwen.

55
00:03:07,730 --> 00:03:11,567
Maar mensen hebben tienduizenden woorden...

56
00:03:11,651 --> 00:03:15,905
...die samen oneindig veel ideeën kunnen
overbrengen.

57
00:03:16,864 --> 00:03:20,826
Kijken of dieren met ons kunnen
communiceren, in mensentaal...

58
00:03:20,910 --> 00:03:24,330
...was één van de eerste onderzoeken
naar dierenintelligentie.

59
00:03:24,413 --> 00:03:29,543
En dit was een van de eerste experimenten,
met een chimpansee, eind jaren 40.

60
00:03:30,086 --> 00:03:31,128
Wie ben ik?

61
00:03:32,380 --> 00:03:33,381
Papa?

62
00:03:33,923 --> 00:03:34,757
Papa?

63
00:03:35,633 --> 00:03:37,218
Het gaat niet zo best.

64
00:03:37,551 --> 00:03:40,888
De stembanden van chimpansees
blijken niet geschikt om te praten.

65
00:03:41,389 --> 00:03:45,434
Maar in 1966 kregen twee psychologen
een ander idee.

66
00:03:45,518 --> 00:03:49,063
Ze namen een wilde jonge chimpansee
genaamd Washoe mee naar huis...

67
00:03:49,146 --> 00:03:52,984
...voedden haar op als een mensenkind,
en leerden haar gebarentaal.

68
00:03:53,401 --> 00:03:58,155
Washoe leerde uiteindelijk 150 gebaren,
zoals voor deze woorden.

69
00:03:58,531 --> 00:03:59,407
Tandenborstel.

70
00:03:59,949 --> 00:04:00,825
Knuffel.

71
00:04:01,117 --> 00:04:02,785
Open. Uit.

72
00:04:02,868 --> 00:04:06,372
Taalkundigen definieerden taal
als symbolische communicatie.

73
00:04:06,622 --> 00:04:10,293
Toen kwam Washoe,
die aan symbolische communicatie deed.

74
00:04:10,376 --> 00:04:13,212
Ze gebruikte gebaren om naar dingen
te verwijzen.

75
00:04:13,546 --> 00:04:17,091
Andere taalstudies met apen volgden,
waaruit bleek...

76
00:04:17,174 --> 00:04:21,804
...dat de menselijke psyche en ons vermogen
om te communiceren niet uniek zijn.

77
00:04:22,263 --> 00:04:27,018
De vraag was: gebruikten deze apen taal?

78
00:04:29,437 --> 00:04:30,813
Een radicale vraag.

79
00:04:31,522 --> 00:04:35,609
Tot eind 19e eeuw was men er in het Westen
van overtuigd...

80
00:04:35,693 --> 00:04:39,363
...dat het mensenbrein geen overeenkomst had
met het dierenbrein.

81
00:04:39,447 --> 00:04:42,825
Dat was niet zo in Oosterse religies
zoals het boeddhisme.

82
00:04:42,908 --> 00:04:45,161
Boeddhisten zagen het universum zo.

83
00:04:45,411 --> 00:04:50,207
Mensen en dieren waren in wezen gelijk
en verbonden door wedergeboorte.

84
00:04:51,000 --> 00:04:53,794
Het christelijke wereldbeeld zag er meer
zo uit.

85
00:04:53,878 --> 00:04:56,797
Mensen waren superieur
omdat ze zielen hadden...

86
00:04:56,881 --> 00:04:59,383
...en dieren stonden onder hen gerangschikt.

87
00:04:59,467 --> 00:05:03,721
Eerst de zoogdieren, en daarna
de wormen en weekdieren en zo.

88
00:05:03,888 --> 00:05:07,433
Mensen stonden het dichtste bij God,
want de engelen en God...

89
00:05:07,516 --> 00:05:09,018
...stonden net boven ons.

90
00:05:09,310 --> 00:05:14,190
Charles Darwin veranderde dat
met deze eerste levensboomdiagram.

91
00:05:14,440 --> 00:05:19,278
Het lijkt niet veel, maar hij vernietigde
dat wereldbeeld met de evolutietheorie.

92
00:05:19,570 --> 00:05:25,534
Een van de beste dingen in Darwins werk
was hoe hij...

93
00:05:25,618 --> 00:05:30,915
...een alternatief beeld schetste,
waarin het een boom was, geen ladder.

94
00:05:30,998 --> 00:05:34,293
Waarin alle dieren geëvolueerd waren
uit eerdere levensvormen...

95
00:05:34,377 --> 00:05:37,129
...en alle levensvormen aan elkaar
verwant waren.

96
00:05:37,505 --> 00:05:40,466
Homo sapiens is hier. Dat zijn wij.

97
00:05:40,841 --> 00:05:45,179
Darwin schreef daarnaast dat intelligentie
ook op de boomdiagram hoorde:

98
00:05:45,388 --> 00:05:49,308
'De psyche van de mens verschilt weliswaar
veel van die van dieren...

99
00:05:49,392 --> 00:05:52,311
...maar alleen in de mate
waarin hij ontwikkeld is.'

100
00:05:55,022 --> 00:05:57,691
Maar de psyche is moeilijk te onderzoeken.

101
00:05:57,942 --> 00:06:02,154
Dus in de 20e eeuw hield de psychologie
zich vooral bezig met gedrag.

102
00:06:03,280 --> 00:06:06,117
Deze stroming heette het behaviorisme.

103
00:06:06,325 --> 00:06:08,869
Behaviorisme werd een soort religie.

104
00:06:09,203 --> 00:06:11,956
In eerste instantie
waren hun doelen prima.

105
00:06:12,123 --> 00:06:16,293
Ze wilden weg van innerlijke toestanden
zoals gevoelens en gedachten...

106
00:06:16,460 --> 00:06:18,045
...en enkel naar gedrag kijken.

107
00:06:18,129 --> 00:06:22,842
Maar toen gingen behavioristen beweren
dat de psyche er geheel niet toe deed.

108
00:06:23,050 --> 00:06:28,097
Tekenen van intelligentie waren aangeleerd
door middel van beloning en straf.

109
00:06:28,347 --> 00:06:31,559
Dat is één verklaring voor hoe apen
taal leerden.

110
00:06:32,268 --> 00:06:36,063
Psycholoog B.F. Skinner
was de hogepriester van het behaviorisme.

111
00:06:36,147 --> 00:06:38,816
Zijn werk wordt toegejuicht
en bekritiseerd...

112
00:06:38,899 --> 00:06:43,195
...omdat het methoden biedt om het gedrag
van anderen te beïnvloeden.

113
00:06:43,612 --> 00:06:46,490
Skinner zag dieren
als stimulus-responsmachines...

114
00:06:46,574 --> 00:06:50,453
...die je alles kon leren
met de juiste beloningen en straffen.

115
00:06:50,744 --> 00:06:52,621
Zoals duiven leren lezen...

116
00:06:52,705 --> 00:06:56,959
Hij leert de juiste respons op elk woord
door beloond te worden met eten.

117
00:06:57,293 --> 00:06:58,836
...of tafeltennis te spelen...

118
00:06:58,919 --> 00:07:05,050
...of een raket te besturen.
Die werkte echt, maar werd nooit gebruikt.

119
00:07:05,468 --> 00:07:09,722
Skinner dacht dat mensen ook zo leerden,
ook al zijn we meer ontwikkeld.

120
00:07:09,805 --> 00:07:14,185
In 1977 stelde hij dat de intelligentie
van zowel mensen als dieren...

121
00:07:14,310 --> 00:07:15,686
...aangeleerd gedrag was.

122
00:07:15,853 --> 00:07:18,355
Menselijk gedrag is natuurlijk
heel anders...

123
00:07:18,522 --> 00:07:23,569
...veel complexer dan dierlijk gedrag,
maar het principe is hetzelfde.

124
00:07:24,945 --> 00:07:27,907
Taalkundige Noam Chomsky was het niet
met hem eens.

125
00:07:28,032 --> 00:07:31,452
In datzelfde jaar stelde Chomsky
dat mensen...

126
00:07:31,535 --> 00:07:34,413
...niet getraind hoeven worden
om taal te leren.

127
00:07:34,497 --> 00:07:37,750
We zijn ervoor gebouwd,
dat blijkt al op jonge leeftijd.

128
00:07:37,833 --> 00:07:42,004
De meeste ouders geven hun kinderen
geen systematische instructie...

129
00:07:42,087 --> 00:07:43,589
...en toch leren ze.

130
00:07:43,672 --> 00:07:46,884
We kunnen zelfs zeggen dat taal
niet aangeleerd is.

131
00:07:46,967 --> 00:07:49,970
Volgens hem waren dieren
voor andere dingen gebouwd.

132
00:07:50,054 --> 00:07:54,183
Toen men hem vroeg of apen zoals Washoe
taal konden leren, zei hij:

133
00:07:54,266 --> 00:07:57,853
'Mensen kunnen zo'n 9 meter vliegen.
Dat doen ze bij de Olympische Spelen.

134
00:07:57,937 --> 00:07:59,104
Is dat vliegen?

135
00:07:59,438 --> 00:08:01,190
De vraag is betekenisloos.'

136
00:08:02,274 --> 00:08:07,279
Na Washoe leerden onderzoekers
de chimpansee Nim Chimsky gebarentaal.

137
00:08:08,072 --> 00:08:11,200
Ze bekeken de opnames
van voorgaande apen-taalstudies.

138
00:08:11,492 --> 00:08:15,246
Ze concludeerden dat chimpansees
losse woorden konden imiteren...

139
00:08:15,579 --> 00:08:19,208
...maar niet zelf zinnen konden vormen
of grammatica gebruiken...

140
00:08:19,458 --> 00:08:20,876
...zoals mensen doen.

141
00:08:21,126 --> 00:08:25,756
Uiteindelijk was Nim Chimsky's langste zin
de volgende 16 woorden:

142
00:08:25,839 --> 00:08:31,470
'Geef sinaasappel mij geef eet sinaasappel
mij eet sinaasappel geef mij...

143
00:08:31,554 --> 00:08:33,764
...eet sinaasappel geef mij jij.'

144
00:08:35,057 --> 00:08:37,059
Behaviorisme raakte uit de gratie.

145
00:08:38,352 --> 00:08:41,730
Hoewel we nu niet echt meer geloven
dat ze taal hebben...

146
00:08:41,814 --> 00:08:45,776
...leidde dit wel tot nieuw onderzoek
omdat het aantoonde dat apen...

147
00:08:45,859 --> 00:08:47,403
...meer konden dan gedacht.

148
00:08:49,154 --> 00:08:53,284
Dankzij Darwin menen onderzoekers nu
dat onze intelligentie evolueerde...

149
00:08:53,367 --> 00:08:57,663
...uit die van eerdere primaten. 7 miljoen
jaar geleden splitsten we ons af...

150
00:08:57,746 --> 00:09:02,376
...en 200.000 jaar geleden opnieuw.
Toen verscheen homo sapiens namelijk.

151
00:09:02,876 --> 00:09:06,630
En toen ontwikkelden mensen
in een evolutionaire oogwenk...

152
00:09:06,714 --> 00:09:11,719
...grotere hersenen, complexe talen,
culturen, technologieën en beschavingen...

153
00:09:11,802 --> 00:09:14,305
...en verspreidden zich over de hele wereld.

154
00:09:15,139 --> 00:09:18,350
Eén theorie over waarom ons brein
uitzonderlijk is...

155
00:09:18,434 --> 00:09:20,352
...is dat het meer neuronen heeft.

156
00:09:20,561 --> 00:09:24,523
Het menselijk brein heeft er
zo'n 100 miljard.

157
00:09:24,607 --> 00:09:27,443
Dat is ruim drie keer zoveel
als een chimpansee...

158
00:09:27,526 --> 00:09:29,945
...en ruim duizend keer zoveel
als een muis.

159
00:09:30,029 --> 00:09:36,076
Maar onlangs werd aangetoond dat olifanten
bijna 260 miljard neuronen hebben...

160
00:09:36,243 --> 00:09:38,245
...ruim drie keer zoveel als wij.

161
00:09:38,912 --> 00:09:43,292
Er is ook onderzocht of het soort neuronen
dat wij hebben bijzonder is.

162
00:09:44,126 --> 00:09:45,502
Zo zien ze er niet uit.

163
00:09:45,586 --> 00:09:50,174
Als je een stukje mensenbrein
of muizenbrein bekijkt...

164
00:09:50,257 --> 00:09:54,303
...en daarvan een neuron laat zien
aan een neurowetenschapper...

165
00:09:54,386 --> 00:09:58,849
...zou die niet kunnen zeggen of die
afkomstig is uit een mensenbrein...

166
00:09:58,932 --> 00:10:00,351
...of uit een muizenbrein.

167
00:10:00,517 --> 00:10:03,354
Neuronen hebben niet allemaal
dezelfde functie.

168
00:10:03,437 --> 00:10:07,483
Onze breinen hebben speciale neuronen
die actief worden als we leren...

169
00:10:07,566 --> 00:10:09,234
...van het gedrag van anderen.

170
00:10:09,318 --> 00:10:11,904
Die heten spiegelneuronen.

171
00:10:11,987 --> 00:10:16,116
Maar andere primaten hebben
vergelijkbare neuronen.

172
00:10:16,200 --> 00:10:19,787
En volgens deze studie hebben moerasgorsen
ze ook.

173
00:10:20,579 --> 00:10:24,541
Ze werden actief wanneer ze het gezang
van andere vogels imiteerden.

174
00:10:24,625 --> 00:10:27,670
Er is nog geen speciaal
menselijk neuron gevonden.

175
00:10:27,920 --> 00:10:31,882
We hebben 100 miljard neuronen,
dus er is nog veel te onderzoeken.

176
00:10:32,174 --> 00:10:33,592
VERHOUDING BREIN-LICHAAM

177
00:10:33,676 --> 00:10:38,013
Mensen hebben het grootste brein
in vergelijking met hun lichaam.

178
00:10:38,138 --> 00:10:41,809
Andere intelligente dieren hebben ook
een relatief groot brein.

179
00:10:42,142 --> 00:10:45,562
Dieren met relatief grote hersenen
leven bovendien langer.

180
00:10:45,854 --> 00:10:48,524
Als we intelligentie bij dieren
onderzoeken...

181
00:10:48,607 --> 00:10:52,528
...kijken we vooral naar vermogens
waar we als mensen trots op zijn.

182
00:10:53,070 --> 00:10:54,822
Zoals sociale intelligentie...

183
00:10:55,030 --> 00:10:59,284
...omdat we het vermogen hebben om
in complexe sociale structuren te leven.

184
00:10:59,493 --> 00:11:04,039
Maar dat doen chimpansees ook,
en dat vergt genoeg intelligentie...

185
00:11:04,123 --> 00:11:07,376
...om de gevoelens van anderen goed
in te kunnen schatten.

186
00:11:07,459 --> 00:11:09,962
Kan ik 't gedrag van een ander
voorspellen?

187
00:11:10,045 --> 00:11:13,465
Kan ik hem uitdagen? Word ik dan gesteund?

188
00:11:13,674 --> 00:11:17,219
Hoe en met wie leg ik ruzies bij?

189
00:11:17,302 --> 00:11:20,139
Ze moeten heel vaak
complexe beslissingen nemen.

190
00:11:20,597 --> 00:11:25,144
Het lijkt erop dat ze empathie voelen,
want gapen werkt aanstekelijk voor hen.

191
00:11:25,227 --> 00:11:28,021
Een onderzoek uit 2009 toonde aan
dat ze gapen...

192
00:11:28,105 --> 00:11:30,607
...als ze een cartoon chimpansee zien gapen.

193
00:11:31,233 --> 00:11:35,612
We dachten ooit dat we uniek waren
in ons gebruik van gereedschappen.

194
00:11:35,738 --> 00:11:41,034
We komen onverwachte problemen tegen.
Het universum is een beetje willekeurig...

195
00:11:41,118 --> 00:11:44,329
...en onvoorspelbaar, en één definitie
van intelligentie...

196
00:11:44,413 --> 00:11:51,128
...is of een dier een onverwacht probleem
kan oplossen en zo zijn doel kan bereiken.

197
00:11:51,295 --> 00:11:57,134
Maar in de jaren 60 ontdekte Jane Goodall
dat chimpansees gereedschappen gebruiken.

198
00:11:57,384 --> 00:12:01,930
Toen ontdekten onderzoekers
iets verrassends: vogels konden dit ook.

199
00:12:02,014 --> 00:12:05,684
Wipsnavelkraaien zijn heel goed
in het gebruik van gereedschappen.

200
00:12:05,768 --> 00:12:06,769
Dat weten we nu.

201
00:12:06,894 --> 00:12:11,231
Ze maken zelfs gereedschappen
en kunnen er meerdere na elkaar gebruiken.

202
00:12:11,774 --> 00:12:15,486
Maar hoewel dieren problemen oplossen
die ze tegenkomen...

203
00:12:15,569 --> 00:12:19,239
...dachten mensen dat we speciaal waren
omdat we van onze herinneringen leren...

204
00:12:19,323 --> 00:12:21,116
...en vooruit kunnen denken.

205
00:12:21,241 --> 00:12:24,453
We dachten ooit dat dieren gevangen zaten
in het heden...

206
00:12:24,536 --> 00:12:29,249
...en dat wij anders waren omdat we
aan dingen in het verleden kunnen denken...

207
00:12:29,333 --> 00:12:34,004
...en aan de toekomst kunnen denken,
vooruit kunnen plannen.

208
00:12:34,338 --> 00:12:35,881
Dat dat ons anders maakte.

209
00:12:36,298 --> 00:12:40,385
Maar de grijze notenkraker,
een ander lid van de kraaienfamilie...

210
00:12:40,469 --> 00:12:46,850
...blijkt in de herfst tot 30.000 zaden
te verstoppen op 6000 locaties...

211
00:12:47,351 --> 00:12:50,979
...en die dan maanden later, in de lente,
weer te kunnen vinden.

212
00:12:51,271 --> 00:12:56,902
Ik vergeet waar ik m'n auto parkeer,
dus ik vind dat heel indrukwekkend.

213
00:12:57,027 --> 00:12:59,863
Mensen plannen niet alleen
hun eigen toekomst.

214
00:13:00,072 --> 00:13:02,366
Ook die van onze soort.

215
00:13:02,449 --> 00:13:06,662
We bouwen scholen, bibliotheken
en musea. We hebben cultuur.

216
00:13:06,787 --> 00:13:10,874
Cultuur draait om gedeelde
verantwoordelijkheid voor onze kinderen.

217
00:13:10,958 --> 00:13:16,630
Ik denk dat een rudimentaire vorm daarvan
te vinden is bij dieren.

218
00:13:18,006 --> 00:13:22,219
In Ivoorkust bleken 3 genetische verwante
groepen chimpansees...

219
00:13:22,302 --> 00:13:27,599
...ieder een ander type gereedschap
te gebruiken om dezelfde noten te kraken.

220
00:13:27,933 --> 00:13:31,103
Bewijs dat elke groep z'n jongen
iets anders leerde.

221
00:13:31,186 --> 00:13:33,146
Walvissen hebben ook cultuur.

222
00:13:37,067 --> 00:13:40,153
Dit lied is een grote hit
onder bultruggen.

223
00:13:40,696 --> 00:13:44,241
In 2009 zong alleen
deze groep bultruggen het.

224
00:13:45,033 --> 00:13:49,830
In 2010 kwam de groep
andere groepen walvissen tegen...

225
00:13:49,913 --> 00:13:55,544
...en een van die andere groepen
ruilde haar eigen lied in voor dit lied.

226
00:13:55,752 --> 00:13:58,297
Dit wordt een culturele revolutie genoemd.

227
00:14:00,424 --> 00:14:03,135
Dit soort ontdekkingen veranderden
onze ideeën...

228
00:14:03,218 --> 00:14:05,012
...over de evolutie van intelligentie.

229
00:14:05,095 --> 00:14:09,224
Vogels en walvissen staan verder
van ons af dan andere primaten.

230
00:14:09,975 --> 00:14:13,270
De gemeenschappelijke voorouder
van mensen en walvissen...

231
00:14:13,353 --> 00:14:15,355
...leefde 100 miljoen jaar geleden.

232
00:14:15,439 --> 00:14:18,692
Onze gemeenschappelijke voorouder
met de kraaiachtigen...

233
00:14:18,775 --> 00:14:22,195
...leefde 300 miljoen jaar geleden,
voor de dinosaurussen.

234
00:14:23,447 --> 00:14:27,326
We hebben vergelijkbare vermogens
niet omdat we nauw verwant zijn...

235
00:14:27,409 --> 00:14:31,830
...maar omdat we vergelijkbare problemen
moesten oplossen.

236
00:14:31,914 --> 00:14:35,250
Hetzelfde gebeurde
met fysieke eigenschappen.

237
00:14:35,751 --> 00:14:39,880
Niet-verwante diersoorten ontwikkelden
vergelijkbare eigenschappen...

238
00:14:39,963 --> 00:14:42,841
...zoals vleugels, rugvinnen en gif.

239
00:14:43,008 --> 00:14:45,636
En dit gebeurde ook met hun hersenen.

240
00:14:47,179 --> 00:14:50,307
Dat is waarom
de meest uiteenlopende dieren...

241
00:14:50,682 --> 00:14:53,226
...wellicht zelfbewustzijn hebben.

242
00:14:53,852 --> 00:14:56,396
Maar bij de vis is dat lastig te zeggen.

243
00:14:56,480 --> 00:14:59,399
Misschien probeerde hij de rode vlek
weg te vegen...

244
00:14:59,483 --> 00:15:03,195
...omdat hij de inkt op zijn schubben
voelde zitten...

245
00:15:03,445 --> 00:15:05,530
...niet omdat hij zichzelf herkende.

246
00:15:07,157 --> 00:15:09,534
De spiegeltest heeft meer beperkingen.

247
00:15:09,618 --> 00:15:15,165
Een deel van het probleem is dat de test
een hele visuele test is...

248
00:15:15,248 --> 00:15:19,670
...en het zou kunnen dat veel dieren
hun zicht niet gebruiken zoals wij...

249
00:15:20,087 --> 00:15:22,631
...om een andere mens te herkennen.

250
00:15:22,798 --> 00:15:27,344
Dat laat 'n fundamentele tekortkoming zien
in hoe we dieren bestudeerd hebben.

251
00:15:27,803 --> 00:15:30,806
In zekere zin waren veel testen
een soort spiegel...

252
00:15:30,889 --> 00:15:34,518
...die menselijke eigenschappen zochten
met menselijke criteria...

253
00:15:34,601 --> 00:15:37,020
...gebaseerd op een menselijk wereldbeeld.

254
00:15:38,146 --> 00:15:41,233
Dit is wat honden zien in vergelijking
met mensen.

255
00:15:41,692 --> 00:15:44,319
Honden zijn gedeeltelijk kleurenblind...

256
00:15:44,403 --> 00:15:48,490
...en zien vier tot acht keer minder scherp
dan mensen.

257
00:15:48,699 --> 00:15:51,535
Ze gebruiken veel meer hun geurvermogen...

258
00:15:52,077 --> 00:15:55,372
...dat 10.000 keer sterker is dan dat
van mensen.

259
00:15:55,789 --> 00:15:58,709
Een onderzoeker bedacht een test
met bakjes urine...

260
00:15:58,792 --> 00:16:03,422
...om te zien of honden hun eigen geur
konden onderscheiden van andere geuren.

261
00:16:03,839 --> 00:16:06,633
Ze roken langer aan de andere geuren
dan aan hun eigen geur...

262
00:16:06,717 --> 00:16:12,180
...wat aangeeft dat honden zelfbewust zijn,
maar dan vooral door geur.

263
00:16:12,597 --> 00:16:17,811
Het verklaart ook waarom onderzoekers
in 2011 merkten dat olifanten...

264
00:16:17,978 --> 00:16:23,608
...doorgaans slimme dieren, een simpele test
waarbij ze stokken moesten gebruiken...

265
00:16:23,692 --> 00:16:26,028
...om bij eten te komen niet haalden.

266
00:16:26,194 --> 00:16:29,156
Om olifanten te begrijpen moeten we weten...

267
00:16:29,322 --> 00:16:32,409
...dat ze honderd maal beter ruiken
dan honden.

268
00:16:32,784 --> 00:16:35,328
Maar toen werd de test aangepast.

269
00:16:35,704 --> 00:16:39,332
Ditmaal kregen de olifanten een doos
en een autoband...

270
00:16:39,666 --> 00:16:43,295
...om te zien of ze daarop zouden staan
om het eten te bereiken.

271
00:16:43,587 --> 00:16:45,672
De olifanten slaagden voor de test.

272
00:16:45,964 --> 00:16:47,674
We denken dat de reden is...

273
00:16:47,758 --> 00:16:52,304
...dat als een olifant een stok oppakt
dat z'n reukorgaan afsluit.

274
00:16:52,763 --> 00:16:57,434
Je moet dus begrijpen dat een slurf
niet hetzelfde is als een hand.

275
00:16:57,517 --> 00:16:59,144
Hij heeft andere functies.

276
00:17:00,020 --> 00:17:05,442
Elk dier heeft zijn eigen manier
van naar de wereld kijken.

277
00:17:05,776 --> 00:17:09,446
Sommige dieren zien en horen dingen
die wij niet opmerken.

278
00:17:10,864 --> 00:17:14,451
Vleermuizen bijvoorbeeld, die het vermogen
ontwikkeld hebben...

279
00:17:14,534 --> 00:17:17,245
...om hun omgeving waar te nemen
met echolocatie.

280
00:17:17,412 --> 00:17:20,791
Dat betekent dat ze navigeren
door hoge geluiden te maken...

281
00:17:20,957 --> 00:17:25,712
...die mensen niet horen, die tegen dingen
in de omgeving weerkaatsen.

282
00:17:25,879 --> 00:17:29,424
Zalmen gebruiken 't magnetische veld
van de aarde als kompas...

283
00:17:29,508 --> 00:17:34,221
...en kunnen zo duizenden kilometers
afleggen terug naar hun paaigronden.

284
00:17:34,596 --> 00:17:39,643
Dat wij dit niet kunnen maakt ons best dom
vergeleken met een vleermuis of een zalm.

285
00:17:40,060 --> 00:17:45,398
We merken veel superslimme dingen
die dieren doen niet op...

286
00:17:45,524 --> 00:17:48,693
...omdat we menselijke intelligentie
als maatstaf nemen.

287
00:17:48,777 --> 00:17:53,490
Hoe meer we ons beeld van intelligentie
uitbreiden naar andere dieren...

288
00:17:53,865 --> 00:17:55,492
...hoe meer we ze beschermen.

289
00:17:55,617 --> 00:18:00,622
Het Spaanse parlement heeft een resolutie
aangenomen om mensapen te beschermen...

290
00:18:00,705 --> 00:18:03,416
...tegen gevangenschap en dierproeven.

291
00:18:03,708 --> 00:18:08,296
In de VS wordt op dit moment gepleit
voor de rechten van de eerste olifant...

292
00:18:08,380 --> 00:18:10,715
...die voor de spiegeltest slaagde.

293
00:18:11,508 --> 00:18:14,427
De Indiase regering heeft dolfijnenshows
verboden...

294
00:18:14,553 --> 00:18:19,391
...vanwege 't groeiende bewijs dat dolfijnen
een hoogintelligente diersoort zijn.

295
00:18:20,058 --> 00:18:23,937
We moeten als het ware ons bestaan
verankeren in de natuur.

296
00:18:24,187 --> 00:18:27,649
We hebben de neiging onszelf
als los van de natuur te zien.

297
00:18:27,816 --> 00:18:30,610
Dat zijn we niet. We zijn ermee verweven.

298
00:18:30,735 --> 00:18:34,739
We kunnen niet zomaar doen wat we willen.
We moeten voorzichtig zijn.

299
00:18:34,823 --> 00:18:40,036
Tot voor kort deed men vooral onderzoek
naar dieren die op ons lijken.

300
00:18:42,414 --> 00:18:45,041
Nu beginnen we verder te kijken.

301
00:18:47,169 --> 00:18:51,464
Hoe je ook naar de octopus kijkt,
hij lijkt waarschijnlijk het minst...

302
00:18:51,548 --> 00:18:55,218
...op de mens van alle dieren op de planeet.

303
00:18:55,385 --> 00:19:00,640
Octopussen behoren tot de klasse
van de inktvissen...

304
00:19:00,724 --> 00:19:03,310
...en vertonen enkele typische tekenen
van intelligentie.

305
00:19:03,393 --> 00:19:07,689
Net als mensen, andere primaten en vogels
gebruiken ze gereedschappen...

306
00:19:07,772 --> 00:19:10,025
...zoals deze kokosnoot
voor bescherming.

307
00:19:10,108 --> 00:19:13,195
Ze nemen zelfs gereedschappen mee
voor later gebruik...

308
00:19:13,278 --> 00:19:16,448
...dus net als de grijze notenkraker
kunnen ze plannen.

309
00:19:16,656 --> 00:19:19,117
Ze herkennen individuele mensen...

310
00:19:19,201 --> 00:19:23,079
...en zijn geïnteresseerd in nieuwe dingen,
zoals deze camera.

311
00:19:23,246 --> 00:19:30,003
De meeste wilde dieren zijn bang
voor onbekende objecten.

312
00:19:30,086 --> 00:19:37,010
Een octopus vindt een stuk plastic
of een felgekleurd object interessant.

313
00:19:38,220 --> 00:19:41,598
Octopussen en hun verwanten de zeekatten...

314
00:19:41,681 --> 00:19:45,769
...kunnen hun huidskleur in een fractie
van een seconde veranderen.

315
00:19:46,019 --> 00:19:49,898
Dat wordt van oudsher niet gezien
als een teken van intelligentie...

316
00:19:50,273 --> 00:19:52,651
...misschien omdat mensen het niet kunnen.

317
00:19:52,734 --> 00:19:56,488
Dan weet je dat ze de wereld gaan
overnemen. Dat, én acht armen?

318
00:19:56,571 --> 00:20:00,242
Er moet een keer iets vreselijks
tussen ons en de octopussen...

319
00:20:00,325 --> 00:20:01,534
...gaan gebeuren.

320
00:20:03,578 --> 00:20:06,581
Maar octopussen voldoen niet
aan 't klassieke beeld...

321
00:20:06,665 --> 00:20:10,460
...van intelligente dieren. Ze leven kort,
ongeveer twee jaar.

322
00:20:10,543 --> 00:20:13,546
En ze leven solitair, niet in groepen.

323
00:20:13,964 --> 00:20:18,260
De verhouding tussen brein en lichaam
is lastig bepalen want de twee...

324
00:20:18,343 --> 00:20:20,553
...zijn moeilijk te onderscheiden.

325
00:20:20,637 --> 00:20:25,850
Van hun 500 miljoen neuronen bevindt zich
twee derde in hun tentakels.

326
00:20:25,934 --> 00:20:29,646
Mogelijk omdat ze verder afstaan
van mensen dan andere primaten...

327
00:20:29,729 --> 00:20:33,233
...andere zoogdieren en zelfs vogels
op de evolutieboom.

328
00:20:33,316 --> 00:20:36,111
Onze gemeenschappelijke voorouder
was niet slim.

329
00:20:36,236 --> 00:20:40,156
Het was een soort worm
die 700 miljoen jaar geleden leefde.

330
00:20:40,448 --> 00:20:46,496
Het grootste deel van onze evolutie
heeft losgestaan van die van dieren.

331
00:20:46,705 --> 00:20:51,876
Toch lijken octopussen een intelligentie
verworven te hebben die we herkennen.

332
00:20:51,960 --> 00:20:57,007
Dat betekent dat er talloze denkende
en voelende dieren kunnen zijn...

333
00:20:57,090 --> 00:21:00,468
...onder de miljoenen diersoorten
op deze aarde.

334
00:21:00,844 --> 00:21:04,389
We willen begrijpen wat voor plek
het universum is.

335
00:21:04,556 --> 00:21:09,394
Een belangrijk onderdeel daarvan is
te weten welke delen van het universum...

336
00:21:09,477 --> 00:21:13,189
...ervaringen, gedachten en een geest
hebben.

337
00:21:13,273 --> 00:21:14,399
Alleen wij?

338
00:21:15,066 --> 00:21:17,694
Alles? Bepaalde dieren?

339
00:21:18,111 --> 00:21:21,239
Dat soort vragen zijn belangrijk...

340
00:21:21,323 --> 00:21:24,743
...als we willen begrijpen
in wat voor wereld we leven.

341
00:21:57,067 --> 00:21:59,235
Ondertiteld door: Claudia Boshouwers