1
00:00:07,675 --> 00:00:09,093
<i>Ποιος είναι στον καθρέφτη;</i>

2
00:00:11,012 --> 00:00:13,848
<i>Είναι γνωστό ως τεστ του καθρέφτη. </i>

3
00:00:15,391 --> 00:00:18,352
<i>Μερικές εκδοχές έχουν ένα κόκκινο σημάδι</i>
<i>και περνάς αν καταλάβεις</i>

4
00:00:18,436 --> 00:00:20,063
<i>πως είναι στο πρόσωπό σου.</i>

5
00:00:20,938 --> 00:00:23,441
<i>Τα παιδιά αρχίζουν να περνάνε</i>
<i>όταν είναι 18 μηνών,</i>

6
00:00:23,566 --> 00:00:26,486
<i>και αποτελεί ορόσημο στην ανάπτυξή τους.</i>

7
00:00:27,278 --> 00:00:28,112
Γεια.

8
00:00:28,279 --> 00:00:31,032
Οι μελέτες του καθρέφτη
είναι συναρπαστικές

9
00:00:31,324 --> 00:00:33,910
γιατί διαισθητικά
σχετιζόμαστε με τον καθρέφτη.

10
00:00:33,993 --> 00:00:37,747
Η αναγνώριση του εαυτού μας σε αυτόν
έχει σχέση με την αυτεπίγνωση.

11
00:00:38,331 --> 00:00:41,751
<i>Οι άνθρωποι δεν είναι τα μόνα ζώα</i>
<i>που αναγνωρίζουν τον εαυτό τους.</i>

12
00:00:41,876 --> 00:00:45,546
<i>Οι χιμπατζήδες πέρασαν πρώτοι</i>
<i>το τεστ. Ακολούθησαν κι άλλοι. </i>

13
00:00:45,880 --> 00:00:46,839
<i>Δελφίνια,</i>

14
00:00:47,507 --> 00:00:48,424
<i>ελέφαντες,</i>

15
00:00:49,258 --> 00:00:50,468
<i>ακόμα και κίσσες.</i>

16
00:00:50,843 --> 00:00:53,262
Και πρόσφατα βγήκε η μελέτη των ψαριών.

17
00:00:53,387 --> 00:00:55,723
Δεν συμφωνώ 100% με τα ψάρια.

18
00:00:56,140 --> 00:00:57,934
<i>Η επιτυχία αυτού του ψαριού...</i>

19
00:00:58,017 --> 00:00:59,102
<i>ήταν αμφιλεγόμενη.</i>

20
00:00:59,685 --> 00:01:02,438
<i>Το τεστ έχει</i>
<i>κι άλλα εκπληκτικά αποτελέσματα. </i>

21
00:01:02,605 --> 00:01:05,858
<i>Μερικές μαϊμούδες δεν περνάνε,</i>
<i>παρότι θεωρούνται γενικώς</i>

22
00:01:05,942 --> 00:01:07,151
<i>ευφυή ζώα. </i>

23
00:01:07,276 --> 00:01:11,572
<i>Αν έχετε σκύλο, ίσως έχετε παρατηρήσει</i>
<i>πώς αντιδράει στην αντανάκλασή του.</i>

24
00:01:13,866 --> 00:01:16,828
<i>Η έρευνα για την ευφυΐα των ζώων</i>
<i>τις τελευταίες δεκαετίες</i>

25
00:01:16,911 --> 00:01:18,871
<i>μερικές φορές μας μπέρδεψε. </i>

26
00:01:18,955 --> 00:01:24,335
<i>Μας έδωσε όμως και νέα βαθύτερη γνώση</i>
<i>για τη θέση μας στον κόσμο. </i>

27
00:01:24,418 --> 00:01:27,880
Για να στηρίξουμε την κατανόηση
του ανθρώπινου νου

28
00:01:28,381 --> 00:01:30,174
για το από πού προερχόμαστε,<i> </i>

29
00:01:30,591 --> 00:01:33,553
για την καταγωγή μας,
πρέπει να μάθουμε περισσότερα για τα ζώα.

30
00:01:34,512 --> 00:01:36,264
<i>Πώς σκέφτονται τα άλλα ζώα; </i>

31
00:01:37,390 --> 00:01:41,144
<i>Και πώς η μελέτη του νου τους</i>
<i>αποκαλύπτει πώς είναι...</i>

32
00:01:41,769 --> 00:01:42,895
<i>να είσαι άνθρωπος; </i>

33
00:01:43,896 --> 00:01:46,607
ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΣΕΙΡΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
ΤΟΥ NETFLIX

34
00:01:46,691 --> 00:01:50,153
<i>Πολύ έξυπνο πουλί ο παπαγάλος.</i>
<i>Μπορεί να προφέρει λέξεις. </i>

35
00:01:50,486 --> 00:01:52,822
<i>Φυσικά, δεν έχει ιδέα τι σημαίνουν. </i>

36
00:01:53,030 --> 00:01:54,866
<i>Είμαι άλογο, όχι πειραματόζωο. </i>

37
00:01:56,075 --> 00:01:59,787
<i>Σε όλους σχεδόν αρέσει να βλέπουν ζώα</i>
<i>που το ένστικτο κι η ευφυΐα τους</i>

38
00:01:59,912 --> 00:02:01,205
<i>είναι ενίοτε θαυμαστά.</i>

39
00:02:01,289 --> 00:02:04,000
<i>Όλη η ζωή της ανθρωπότητας</i>
<i>είναι μια σύντομη στιγμή</i>

40
00:02:04,083 --> 00:02:06,085
<i>στη μεγάλη ιστορία της Γης μας. </i>

41
00:02:06,210 --> 00:02:08,838
<i>Μπορούμε να ελέγξουμε</i>
<i>σημαντικές μεταβλητές</i>

42
00:02:09,088 --> 00:02:11,841
<i>και τα υποκείμενά μας</i>
<i>είναι πάντα διαθέσιμα.</i>

43
00:02:11,966 --> 00:02:13,968
ΕΥΦΥΪΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ

44
00:02:17,180 --> 00:02:19,390
Σκέφτομαι τι να συμβαίνει
στο κεφαλάκι της.

45
00:02:19,849 --> 00:02:20,975
Πάντα κοιτάζει τριγύρω.

46
00:02:21,517 --> 00:02:23,019
Σκέφτεται συνέχεια.

47
00:02:23,269 --> 00:02:24,729
Είναι πολύ έξυπνος.

48
00:02:25,021 --> 00:02:29,567
Έμαθε να λέει
καμιά ντουζίνα λέξεις ή φράσεις.

49
00:02:29,650 --> 00:02:32,612
Έχει πολλές γνώμες
και θέλει αυτό που θέλει.

50
00:02:32,987 --> 00:02:35,740
Το εγώ του Έλιοτ καταρρακώνεται εύκολα.

51
00:02:35,823 --> 00:02:40,161
Όποτε ο Έλιοτ βλέπει άλλα κουνέλια,
θεωρεί τον εαυτό του πολύ καλύτερο.

52
00:02:40,661 --> 00:02:43,497
Δεν μ' αρέσει που το λέω,
αλλά είναι κακότροπος.

53
00:02:43,915 --> 00:02:46,792
Πολλοί ιδιοκτήτες κατοικιδίων
έχουμε αναρωτηθεί

54
00:02:46,876 --> 00:02:49,420
"Τι σκέφτονται; Με αγαπάνε;

55
00:02:49,503 --> 00:02:50,963
Το καταλαβαίνουν αυτό;"

56
00:02:51,047 --> 00:02:52,632
Είναι πολύ ανθρώπινο

57
00:02:52,715 --> 00:02:55,134
να αναρωτιέσαι τι σκέφτεται
ένα άλλο ζώο.

58
00:02:56,260 --> 00:02:58,054
<i>Δεν μπορούμε να τα ρωτήσουμε. </i>

59
00:02:58,221 --> 00:03:01,349
<i>Τα ζώα έχουν τρόπους</i>
<i>να επικοινωνούν μεταξύ τους.</i>

60
00:03:01,432 --> 00:03:02,767
<i>Οι μέλισσες χορεύουν. </i>

61
00:03:02,975 --> 00:03:04,393
<i>Οι φάλαινες τραγουδάνε.</i>

62
00:03:05,061 --> 00:03:07,647
<i>Οι χιμπατζήδες κάνουν χειρονομίες</i>
<i>και ουρλιάζουν.</i>

63
00:03:07,730 --> 00:03:11,442
<i>Οι άνθρωποι έχουν δεκάδες χιλιάδες λέξεις</i>
<i>στη διάθεσή τους,</i>

64
00:03:11,525 --> 00:03:15,780
<i>που αν ενωθούν, μεταφέρουν</i>
<i>έναν άπειρο αριθμό ιδεών.</i>

65
00:03:16,864 --> 00:03:20,826
<i>Η έρευνα για το αν τα ζώα</i>
<i>μπορούν να επικοινωνήσουν με λέξεις</i>

66
00:03:20,910 --> 00:03:24,121
<i>ήταν από τις πρώτες</i>
<i>έρευνες για τη νοημοσύνη των ζώων. </i>

67
00:03:24,413 --> 00:03:29,543
<i>Αυτό ήταν από τα πρώτα πειράματα</i>
<i>με έναν χιμπατζή, τη Βίκι, το '40.</i>

68
00:03:30,127 --> 00:03:31,295
Ποιος είμαι;

69
00:03:32,380 --> 00:03:33,381
Μπαμπάς;

70
00:03:33,923 --> 00:03:34,757
Μπαμπάς;

71
00:03:35,132 --> 00:03:37,218
<i>Βλέπετε ότι δεν πάει τόσο καλά.</i>

72
00:03:37,510 --> 00:03:40,888
<i>Οι φωνητικές χορδές τους</i>
<i>δεν είναι φτιαγμένες για ομιλία.</i>

73
00:03:41,472 --> 00:03:45,434
<i>Το 1966 ένα ζευγάρι ψυχολόγων</i>
<i>είχε μια άλλη ιδέα.</i>

74
00:03:45,518 --> 00:03:49,063
<i>Έφεραν σπίτι έναν άγριο μικρό χιμπατζή,</i>
<i>τη Γουόσου,</i>

75
00:03:49,146 --> 00:03:52,984
<i>Τη μεγάλωσαν σαν παιδί και δοκίμασαν</i>
<i>να της μάθουν τη νοηματική.</i>

76
00:03:53,401 --> 00:03:58,155
<i>Η Γουόσου έμαθε τελικά 150 νοήματα</i>
<i>για τις εξής λέξεις.</i>

77
00:03:58,614 --> 00:03:59,490
<i>Οδοντόβουρτσα.</i>

78
00:03:59,865 --> 00:04:00,825
<i>Αγκαλιά.</i>

79
00:04:01,075 --> 00:04:01,951
<i>Ανοίγω.</i>

80
00:04:02,243 --> 00:04:03,077
<i>Έξω.</i>

81
00:04:03,160 --> 00:04:06,330
Οι γλωσσολόγοι είχαν ορίσει τη γλώσσα
ως συμβολική επικοινωνία.

82
00:04:06,747 --> 00:04:10,293
Έπειτα, ήρθε η Γουόσου και έκανε
συμβολική επικοινωνία.

83
00:04:10,376 --> 00:04:13,212
Χρησιμοποιούσε νοήματα
για να αναφερθεί σε πράγματα.

84
00:04:13,296 --> 00:04:17,091
<i>Άλλες έγκριτες γλωσσολογικές μελέτες</i>
<i>φάνηκαν να δείχνουν</i>

85
00:04:17,174 --> 00:04:21,804
<i>ότι ο ανθρώπινος νους κι η ικανότητά μας</i>
<i>να επικοινωνούμε δεν είναι μοναδικά.</i>

86
00:04:22,388 --> 00:04:27,184
<i>Το ερώτημα ήταν αν αυτοί οι πίθηκοι</i>
<i>χρησιμοποιούσαν πραγματικά τη γλώσσα;</i>

87
00:04:29,395 --> 00:04:30,813
<i>Ήταν ριζοσπαστικό ερώτημα.</i>

88
00:04:31,522 --> 00:04:35,609
<i>Ως τα τέλη του 19ου αιώνα,</i>
<i>οι δυτικές κουλτούρες θεωρούσαν</i>

89
00:04:35,693 --> 00:04:38,946
<i>ότι ο ανθρώπινος νους</i>
<i>δεν είχε καμία σχέση με των ζώων.</i>

90
00:04:39,280 --> 00:04:42,616
<i>Ανατολικές θρησκείες,</i>
<i>όπως ο Βουδισμός, διαφωνούσαν.</i>

91
00:04:42,867 --> 00:04:45,369
<i>Η άποψή τους για το σύμπαν</i>
<i>ήταν κάπως έτσι.</i>

92
00:04:45,453 --> 00:04:48,205
<i>Οι άνθρωποι και τα ζώα μοιράζονταν</i>
<i>την ίδια φύση</i>

93
00:04:48,289 --> 00:04:50,207
<i>και συνδέονταν μέσω της αναγέννησης.</i>

94
00:04:50,708 --> 00:04:53,502
<i>Η χριστιανική κοσμοθεωρία όμως</i>
<i>έμοιαζε έτσι. </i>

95
00:04:53,878 --> 00:04:56,922
<i>Οι άνθρωποι ήταν ανώτεροι,</i>
<i>γιατί είχαν ψυχές,</i>

96
00:04:57,006 --> 00:04:59,383
<i>και τα ζώα ήταν υποδεέστερα.</i>

97
00:04:59,467 --> 00:05:03,721
<i>Τα θηλαστικά και μετά τα σκουλήκια</i>
<i>και τα μαλάκια κι ούτω καθεξής.</i>

98
00:05:03,971 --> 00:05:07,892
<i>Οι άνθρωποι ήταν πιο κοντά στον Θεό</i>
<i>γιατί οι άγγελοι κι ο Θεός ήταν</i>

99
00:05:08,017 --> 00:05:09,018
<i>από πάνω μας. </i>

100
00:05:09,268 --> 00:05:14,023
<i>Ο Κάρολος Δαρβίνος τα άλλαξε όλα αυτά</i>
<i>με το πρώτο σκίτσο του δέντρου της ζωής.</i>

101
00:05:14,398 --> 00:05:17,735
<i>Φαίνεται μικρό,</i>
<i>αλλά κατέστρεψε εκείνη την κοσμοθεωρία</i>

102
00:05:17,818 --> 00:05:19,445
<i>με τη θεωρία της εξέλιξης. </i>

103
00:05:19,570 --> 00:05:26,410
Ο Δαρβίνος στην Καταγωγή των Ειδών
έκανε σαφή

104
00:05:26,494 --> 00:05:30,873
μια εναλλακτική εικόνα, στην οποία
απεικονίζεται ένα δέντρο, όχι κλίμακα.

105
00:05:31,082 --> 00:05:33,876
<i>Σε αυτήν, τα ζώα εξελίσσονται</i>
<i>από προηγούμενες μορφές ζωής</i>

106
00:05:33,959 --> 00:05:37,004
<i>και κάθε ζωή συνδέεται, ακόμα και λίγο.</i>

107
00:05:37,421 --> 00:05:40,341
<i>Οι Homo Sapiens είναι εδώ.</i>
<i>Αυτοί είμαστε εμείς. </i>

108
00:05:40,925 --> 00:05:45,179
<i>Ο Δαρβίνος είπε επίσης</i>
<i>πως η νοημοσύνη θα είναι στο δέντρο:</i>

109
00:05:45,388 --> 00:05:49,141
<i>"Η διαφορά στο μυαλό ανάμεσα στον άνθρωπο</i>
<i>και τα πιο ευφυή ζώα, είναι μεγάλη,</i>

110
00:05:49,225 --> 00:05:52,019
<i>αλλά έχει να κάνει με βαθμό, όχι είδος".</i>

111
00:05:54,897 --> 00:05:57,858
<i>Το μυαλό είναι δύσκολο</i>
<i>να μελετηθεί επιστημονικά. </i>

112
00:05:57,942 --> 00:06:00,694
<i>Τον 20ο αιώνα, η συμβατική ψυχολογία</i>

113
00:06:00,778 --> 00:06:02,738
<i>μελετούσε τη συμπεριφορά.</i>

114
00:06:03,197 --> 00:06:06,117
<i>Αυτή η σχολή σκέψης</i>
<i>ονομάστηκε συμπεριφορισμός. </i>

115
00:06:06,325 --> 00:06:08,869
Ο συμπεριφορισμός έγινε κάτι σαν θρησκεία.

116
00:06:09,245 --> 00:06:11,956
Αρχικά, οι στόχοι τους ήταν μια χαρά.

117
00:06:12,123 --> 00:06:14,875
Να απομακρυνθούμε
από εσωτερικές καταστάσεις, όπως αισθήματα

118
00:06:14,959 --> 00:06:17,920
και σκέψεις, και να δούμε τη συμπεριφορά.

119
00:06:18,003 --> 00:06:21,132
<i>Ο συμπεριφορισμός</i>
<i>άρχισε να ισχυρίζεται ότι ο νους</i>

120
00:06:21,215 --> 00:06:22,842
<i>δεν είχε καμία σημασία.</i>

121
00:06:22,967 --> 00:06:28,097
<i>Όποια ένδειξη νοημοσύνης μαθαίνονταν</i>
<i>με ένα σύστημα ανταμοιβών και τιμωριών.</i>

122
00:06:28,347 --> 00:06:31,725
<i>Αυτή είναι μια ερμηνεία</i>
<i>για το πώς οι πίθηκοι έμαθαν τη γλώσσα.</i>

123
00:06:32,268 --> 00:06:36,063
<i>Ο ψυχολόγος Μπ. Φ. Σκίνερ</i>
<i>ήταν ο πρωτεργάτης του συμπεριφορισμού.</i>

124
00:06:36,147 --> 00:06:38,816
<i>Η δουλειά του έλαβε επαίνους κι επιθέσεις</i>

125
00:06:38,899 --> 00:06:43,195
<i>γιατί περιγράφει μεθόδους διαμόρφωσης</i>
<i>και ελέγχου της συμπεριφοράς. </i>

126
00:06:43,529 --> 00:06:46,490
<i>Πίστευε ότι τα ζώα</i>
<i>ήταν μηχανές απόκρισης σε ερεθίσματα</i>

127
00:06:46,574 --> 00:06:50,453
<i>και ότι μάθαιναν οτιδήποτε</i>
<i>με τις σωστές ανταμοιβές</i> <i>και τιμωρίες.</i>

128
00:06:50,744 --> 00:06:52,663
<i>Όπως τα περιστέρια να διαβάζουν.</i>

129
00:06:52,788 --> 00:06:56,876
<i>Έμαθε τη διαφορετική απόκριση</i>
<i>σε κάθε σήμα με φαγητό ως ανταμοιβή.</i>

130
00:06:57,251 --> 00:06:58,794
<i>Ή να παίζουν πινγκ πονγκ.</i>

131
00:06:58,919 --> 00:07:05,050
<i>Ή να πετάνε έναν πύραυλο στον πόλεμο,</i>
<i>που πέτυχε, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε.</i>

132
00:07:05,301 --> 00:07:09,722
<i>Ο Σκίνερ πίστευε πως και οι άνθρωποι</i>
<i>μάθαιναν έτσι, αν και πιο εξελιγμένοι. </i>

133
00:07:09,805 --> 00:07:14,185
<i>Σε μια συνέντευξη το 1977, ισχυρίστηκε</i>
<i>ότι και οι δύο νοημοσύνες</i>

134
00:07:14,310 --> 00:07:15,644
<i>ήταν απλή συμμόρφωση. </i>

135
00:07:15,728 --> 00:07:18,314
<i>Η ανθρώπινη συμπεριφορά είναι διαφορετική,</i>

136
00:07:18,397 --> 00:07:23,444
<i>πολύ πιο περίπλοκη από αυτήν των ζώων,</i>
<i>αλλά οι βασικές αρχές μάλλον είναι ίδιες.</i>

137
00:07:24,904 --> 00:07:27,907
<i>Ο γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι</i>
<i>διαφώνησε με τον Σκίνερ. </i>

138
00:07:28,032 --> 00:07:31,452
<i>Σε μια συνέντευξη την ίδια χρονιά,</i>
<i>στήριξε ότι οι άνθρωποι</i>

139
00:07:31,535 --> 00:07:34,497
<i>δεν χρειάζεται να συμμορφώνονται</i>
<i>για να μάθουν τη γλώσσα.</i>

140
00:07:34,580 --> 00:07:37,750
<i>Είμαστε φτιαγμένοι για αυτό</i>
<i>και είναι ξεκάθαρο από νεαρή ηλικία.</i>

141
00:07:37,833 --> 00:07:41,253
<i>Οι περισσότεροι γονείς δεν δίνουν</i>
<i>καμία συστηματική οδηγία</i>

142
00:07:41,337 --> 00:07:43,589
<i>στα παιδιά τους, όμως αυτά μαθαίνουν.</i>

143
00:07:43,672 --> 00:07:46,842
<i>Μπορούμε να πούμε</i>
<i>ότι η γλώσσα δεν μαθαίνεται καν.</i>

144
00:07:46,967 --> 00:07:49,887
<i>Πίστευε ότι τα ζώα</i>
<i>φτιάχτηκαν για άλλα πράγματα.</i>

145
00:07:49,970 --> 00:07:54,266
<i>Όταν ρωτήθηκε αν οι πίθηκοι, όπως</i>
<i>η Γουόσου μπορούσαν να μάθουν, απάντησε:</i>

146
00:07:54,350 --> 00:07:57,728
<i>"Οι άνθρωποι μπορούν να πετάξουν</i>
<i>εννέα μέτρα στους Ολυμπιακούς.</i>

147
00:07:57,811 --> 00:07:58,979
<i>Είναι πτήση αυτό;</i>

148
00:07:59,438 --> 00:08:01,357
<i>Η ερώτηση είναι άνευ σημασίας".</i>

149
00:08:02,274 --> 00:08:06,028
<i>Μετά τη Γουόσου, οι ερευνητές</i>
<i>δίδαξαν τη νοηματική σε άλλο χιμπατζή,</i>

150
00:08:06,111 --> 00:08:07,279
<i>Τη Νιμ Τσίμπσκι..</i>

151
00:08:08,072 --> 00:08:11,158
<i>Είδαν βίντεο με μελέτες</i>
<i>για τη γλώσσα των πιθήκων</i>

152
00:08:11,492 --> 00:08:15,246
<i>και συμπέραναν πως οι χιμπατζήδες</i>
<i>μιμούνταν μεμονωμένες λέξεις,</i>

153
00:08:15,329 --> 00:08:19,166
<i>αλλά δεν μιλούσαν με αυθόρμητες προτάσεις</i>
<i>ή με γραμματική</i>

154
00:08:19,375 --> 00:08:20,793
<i>όπως οι άνθρωποι. </i>

155
00:08:21,126 --> 00:08:25,756
<i>Τελικά, η μεγαλύτερη πρόταση</i>
<i>του Νιμ Τσίμπσκι ήταν 16 λέξεις:</i>

156
00:08:25,839 --> 00:08:31,637
<i>"Δώσε πορτοκάλι εμένα δώσε φάω πορτοκάλι</i>
<i>εμένα φάω πορτοκάλι δώσε εμένα φάω</i>

157
00:08:31,720 --> 00:08:33,764
<i>πορτοκάλι δώσε εμένα εσύ".</i>

158
00:08:35,182 --> 00:08:37,059
<i>Ο συμπεριφορισμός έχασε τη δημοφιλία του.</i>

159
00:08:38,352 --> 00:08:41,730
Δεν πιστεύουμε πλέον
ότι έχουν την ικανότητα της γλώσσας,

160
00:08:41,814 --> 00:08:45,734
αλλά άνοιξαν το πεδίο της νόησης
των ζώων δείχνοντας ότι οι πίθηκοι

161
00:08:45,818 --> 00:08:47,403
είναι πιο ικανοί από ό,τι νομίζαμε.

162
00:08:49,280 --> 00:08:53,409
<i>Χάρη στον Δαρβίνο, οι επιστήμονες θεωρούν</i>
<i>ότι η ανθρώπινη νοημοσύνη εξελίχθηκε</i>

163
00:08:53,492 --> 00:08:57,621
<i>από τα πρωτεύοντα θηλαστικά, με τον πρώτο</i>
<i>χωρισμό πριν από επτά εκατομμύρια χρόνια</i>

164
00:08:57,705 --> 00:09:00,374
<i>και άλλον έναν πριν από 200.000 χρόνια.</i>

165
00:09:00,457 --> 00:09:02,376
<i>Τότε εμφανίστηκε ο homo sapiens.</i>

166
00:09:02,960 --> 00:09:07,840
<i>Σε μια εξελικτική στιγμή, οι άνθρωποι</i>
<i>ανέπτυξαν μεγαλύτερους εγκεφάλους,</i>

167
00:09:07,923 --> 00:09:12,678
<i>περίπλοκη γλώσσα, κουλτούρα, τεχνολογία</i>
<i>και πολιτισμούς και εξαπλώθηκαν</i>

168
00:09:12,761 --> 00:09:13,887
<i>σε όλο τον κόσμο.</i>

169
00:09:15,180 --> 00:09:18,350
<i>Μια θεωρία για την ιδιαιτερότητα</i>
<i>του ανθρώπινου εγκεφάλου είναι</i>

170
00:09:18,434 --> 00:09:20,394
<i>ότι έχει περισσότερους νευρώνες.</i>

171
00:09:20,477 --> 00:09:24,523
<i>Έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια.</i>

172
00:09:24,607 --> 00:09:27,443
<i>Τρεις φορές περισσότερους</i>
<i>από έναν χιμπατζή</i>

173
00:09:27,526 --> 00:09:30,029
<i>και πάνω από χίλιες φορές από ένα ποντίκι.</i>

174
00:09:30,112 --> 00:09:35,951
<i>Μια μελέτη απέδειξε</i>
<i>ότι οι ελέφαντες έχουν 260 δισεκατομμύρια,</i>

175
00:09:36,243 --> 00:09:38,662
<i>σχεδόν τρεις φορές περισσότερο από εμάς.</i>

176
00:09:38,829 --> 00:09:42,082
<i>Οι επιστήμονες προσπάθησαν</i>
<i>να ανακαλύψουν αν οι νευρώνες μας</i>

177
00:09:42,166 --> 00:09:43,292
<i>είναι ιδιαίτεροι. </i>

178
00:09:44,001 --> 00:09:45,502
<i>Δεν φαίνονται ιδιαίτεροι.</i>

179
00:09:45,586 --> 00:09:49,590
Αν δούμε μια διαφάνεια
του ανθρώπινου εγκεφάλου

180
00:09:49,673 --> 00:09:54,303
ή ενός ποντικιού και δείχναμε έναν νευρώνα
αυτού του σλάιντ σε νευροεπιστήμονα,

181
00:09:54,386 --> 00:09:58,766
θα δυσκολευόταν να μας πει
αν αυτός προερχόταν από άνθρωπο

182
00:09:58,849 --> 00:10:00,267
ή από ποντίκι.

183
00:10:00,601 --> 00:10:03,395
<i>Δεν έχουν όλοι οι νευρώνες</i>
<i>την ίδια λειτουργία.</i>

184
00:10:03,520 --> 00:10:07,483
<i>Οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι έχουν νευρώνες</i>
<i>που ενεργοποιούνται όταν μαθαίνουμε</i>

185
00:10:07,566 --> 00:10:09,109
<i>από τη συμπεριφορά άλλων.</i>

186
00:10:09,193 --> 00:10:11,904
<i>Λέγονται "κατοπτρικοί νευρώνες". </i>

187
00:10:11,987 --> 00:10:16,116
<i>Eπιστήμονες βρήκαν παρόμοιους νευρώνες</i>
<i>στους εγκεφάλους άλλων θηλαστικών.</i>

188
00:10:16,200 --> 00:10:19,787
<i>Μια μελέτη τούς ανακάλυψε</i>
<i>και σε σπουργίτια του βάλτου.</i>

189
00:10:20,579 --> 00:10:24,541
<i>Ενεργοποιούνταν όταν τα πουλιά μιμούνταν</i>
<i>τα τραγούδια άλλων πουλιών.</i>

190
00:10:24,625 --> 00:10:27,670
Δεν βρήκαμε
τον ξεχωριστό ανθρώπινο νευρώνα ακόμα.

191
00:10:28,045 --> 00:10:31,882
Υπάρχουν 100 εκατομμύρια νευρώνες,
άρα υπάρχει πολλή έρευνα.

192
00:10:33,509 --> 00:10:36,261
<i>Οι άνθρωποι βρίσκονται στην κορυφή</i>
<i>στον υπολογισμό</i>

193
00:10:36,345 --> 00:10:38,097
<i>της αναλογίας εγκεφάλου-σώματος.</i>

194
00:10:38,180 --> 00:10:41,600
<i>Άλλα ζώα που θεωρούμε ευφυή</i>
<i>έχουν υψηλή θέση επίσης.</i>

195
00:10:42,142 --> 00:10:45,562
<i>Τα ζώα με μεγαλύτερο εγκέφαλο</i>
<i>τείνουν να ζουν περισσότερο.</i>

196
00:10:45,854 --> 00:10:48,524
Όταν σκεφτόμαστε
περί νοημοσύνης στα άλλα ζώα

197
00:10:48,607 --> 00:10:52,528
εστιάζουμε στις γνωσιακές ικανότητες
για τις οποίες είμαστε περήφανοι.

198
00:10:53,070 --> 00:10:57,282
<i>Ότι είμαστε κοινωνικά έξυπνοι,</i>
<i>γιατί αναπτύσσουμε την ικανότητα να ζούμε</i>

199
00:10:57,366 --> 00:10:59,576
<i>σε πολύπλοκες κοινωνικές δομές. </i>

200
00:10:59,660 --> 00:11:04,373
<i>Έτσι ζουν και οι χιμπατζήδες, σε μικρότερη</i>
<i>κλίμακα, και χρειάζεται ευφυΐα</i>

201
00:11:04,456 --> 00:11:07,501
<i>για να κρίνουν προσεκτικά</i>
<i>τα αισθήματα των άλλων. </i>

202
00:11:07,584 --> 00:11:09,753
<i>Μπορώ να προβλέψω</i>
<i>τη συμπεριφορά των άλλων;</i>

203
00:11:09,837 --> 00:11:13,424
<i>Μπορώ να προκαλέσω το άτομο;</i>
<i>Θα έχω στήριξη αν το κάνω;</i>

204
00:11:13,674 --> 00:11:17,219
<i>Πώς συμφιλιώνομαι και με ποιον</i>
<i>μετά από τσακωμούς;</i>

205
00:11:17,386 --> 00:11:19,805
<i>Πρέπει να πάρουν πολύπλοκες αποφάσεις.</i>

206
00:11:20,723 --> 00:11:25,018
<i>Οι ερευνητές πιστεύουν ότι έχουν</i>
<i>ενσυναίσθηση, γιατί κολλάνε χασμουρητό.</i>

207
00:11:25,102 --> 00:11:27,980
<i>Μια μελέτη ανακάλυψε</i>
<i>πως οι χιμπατζήδες χασμουριούνται</i>

208
00:11:28,063 --> 00:11:30,524
<i>όταν βλέπουν</i>
<i>ένα καρτούν που χασμουριέται.</i>

209
00:11:31,233 --> 00:11:35,612
<i>Πιστεύαμε κάποτε πως ήμασταν μοναδικοί</i>
<i>στη χρήση εργαλείων για προβλήματα.</i>

210
00:11:35,738 --> 00:11:38,991
Αντιμετωπίζουμε προβλήματα
που δεν ξέραμε ότι υπάρχουν.

211
00:11:39,074 --> 00:11:41,034
Γιατί το σύμπαν είναι λιγάκι τυχαίο,

212
00:11:41,118 --> 00:11:44,288
δύσκολο να προβλεφθεί,
κι ένας ορισμός της νοημοσύνης

213
00:11:44,371 --> 00:11:48,625
είναι αν μπορεί το ζώο να λύσει
ένα πρόβλημα για να πετύχει

214
00:11:48,709 --> 00:11:51,128
τον στόχο που θέλει.

215
00:11:51,295 --> 00:11:57,134
<i>Το '60 όμως, η Τζέιν Γκούνταλ ανακάλυψε</i>
<i>ευρεία χρήση εργαλείων σε χιμπατζήδες.</i>

216
00:11:57,259 --> 00:12:00,220
<i>Κι οι ερευνητές ανακάλυψαν</i>
<i>κάτι αναπάντεχο:</i>

217
00:12:00,304 --> 00:12:01,930
<i>και τα πουλιά το έκαναν.</i>

218
00:12:02,014 --> 00:12:05,684
<i>Τα κοράκια της Νέας Καληδονίας</i>
<i>χρησιμοποιούν εργαλεία.</i>

219
00:12:05,768 --> 00:12:06,894
<i>Το ξέρουμε αυτό πλέον.</i>

220
00:12:06,977 --> 00:12:11,231
<i>Φτιάχνουν εργαλεία, τα τροποποιούν,</i>
<i>φτιάχνουν σειρές εργαλείων.</i>

221
00:12:11,774 --> 00:12:15,486
<i>Ενώ άλλα ζώα λύνουν προβλήματα</i>
<i>καθώς τα συναντούν, </i>

222
00:12:15,569 --> 00:12:19,239
<i>οι άνθρωποι ήμασταν ιδιαίτεροι</i>
<i>στο ότι μαθαίνουμε από τη μνήμη μας</i>

223
00:12:19,323 --> 00:12:21,241
<i>κι αντιμετωπίζουμε μελλοντικά προβλήματα. </i>

224
00:12:21,325 --> 00:12:24,453
Πιστεύαμε πως τα ζώα
είναι δέσμια του παρόντος.

225
00:12:24,536 --> 00:12:27,956
Οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί
γιατί ανατρέχουμε στο παρελθόν

226
00:12:28,040 --> 00:12:29,291
για συγκεκριμένα γεγονότα.

227
00:12:29,374 --> 00:12:33,921
Προνοούμε, σχεδιάζουμε
για αύριο ή για ακόμα παραπέρα,

228
00:12:34,379 --> 00:12:35,881
κι έτσι ξεχωρίζουμε.

229
00:12:36,381 --> 00:12:40,385
<i>Έρευνα στον Καρυοκατάκτη του Κλαρκ,</i>
<i>άλλο μέλος της οικογένειας κορακιδών,</i>

230
00:12:40,469 --> 00:12:46,850
<i>υπολογίζει ότι κρύβουν 30.000 σπόρους</i>
<i>το φθινόπωρο σε 6.000 διαφορετικά μέρη</i>

231
00:12:47,351 --> 00:12:50,687
<i>και τους βρίσκουν μήνες αργότερα</i>
<i>την άνοιξη.</i>

232
00:12:51,271 --> 00:12:54,274
Εγώ δεν ξέρω καν
πού έχω παρκάρει το αμάξι μου,

233
00:12:54,942 --> 00:12:56,819
άρα το βρίσκω εντυπωσιακό.

234
00:12:57,027 --> 00:12:59,863
<i>Οι άνθρωποι δεν σχεδιάζουν</i>
<i>μόνο το δικό τους μέλλον. </i>

235
00:13:00,072 --> 00:13:02,366
<i>Σχεδιάζουμε και για το μέλλον</i>
<i>του είδους μας.</i>

236
00:13:02,449 --> 00:13:05,452
<i>Χτίζουμε σχολεία, βιβλιοθήκες και μουσεία.</i>

237
00:13:05,577 --> 00:13:06,662
<i>Έχουμε πολιτισμό. </i>

238
00:13:06,745 --> 00:13:11,041
<i>Είναι η ιδέα της κοινής ευθύνης</i>
<i>για τα παιδιά μας.</i>

239
00:13:11,124 --> 00:13:15,587
<i>Πιστεύω ότι μπορούν να βρεθούν</i>
<i>στοιχειώδεις εκδοχές του μοντέλου σε ζώα</i>

240
00:13:15,671 --> 00:13:17,464
<i>που φροντίζουν τα μικρά τους.</i>

241
00:13:17,965 --> 00:13:22,219
<i>Στην Ακτή Ελεφαντοστού, μελέτη</i>
<i>τριών γενετικά κοντινών ομάδων χιμπατζήδων</i>

242
00:13:22,302 --> 00:13:25,013
<i>έδειξε πως κάθε ομάδα</i>
<i>χρησιμοποιούσε διαφορετικά εργαλεία</i>

243
00:13:25,097 --> 00:13:27,599
<i>για να ανοίξει τα ίδια καρύδια.</i>

244
00:13:28,058 --> 00:13:30,811
<i>Απόδειξη πως κάθε ομάδα</i>
<i>δίδασκε διαφορετικά τα μικρά.</i>

245
00:13:31,186 --> 00:13:33,146
<i>Κι οι φάλαινες έχουν πολιτισμό.</i>

246
00:13:37,067 --> 00:13:40,153
<i>Είναι ένα δημοφιλές τραγούδι</i>
<i>της μεγάπτερης φάλαινας.</i>

247
00:13:40,696 --> 00:13:44,241
<i>Το 2009, μόνο αυτή η ομάδα φαλαινών</i>
<i>το τραγουδούσε.</i>

248
00:13:45,033 --> 00:13:49,830
<i>Το 2010, συνάντησαν άλλες ομάδες</i>
<i>σε ένα μέρος με τροφή</i>

249
00:13:49,913 --> 00:13:52,791
<i>και μία από αυτές τις ομάδες σταμάτησε</i>
<i>το δικό της τραγούδι</i>

250
00:13:52,875 --> 00:13:55,711
<i>κι επέστρεψε τραγουδώντας</i>
<i>τον νέο σκοπό.</i>

251
00:13:55,794 --> 00:13:58,297
<i>Αυτό το αποκαλούν πολιτισμική επανάσταση. </i>

252
00:14:00,591 --> 00:14:03,135
<i>Ανακαλύψεις σαν αυτήν</i>
<i>διατάραξαν την κατανόησή μας</i>

253
00:14:03,218 --> 00:14:04,720
<i>για την εξέλιξη της νοημοσύνης. </i>

254
00:14:05,220 --> 00:14:09,266
<i>Τα πουλιά κι οι φάλαινες δεν είναι</i>
<i>τόσο κοντά στους ανθρώπους.</i>

255
00:14:10,142 --> 00:14:13,270
<i>Οι φάλαινες κι οι άνθρωποι</i>
<i>είχαν κοινό πρόγονο</i>

256
00:14:13,353 --> 00:14:16,899
<i>πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια</i>
<i>κι ο τελευταίος κοινός μας πρόγονος</i>

257
00:14:16,982 --> 00:14:18,233
<i>με τις κορακίδες... </i>

258
00:14:18,775 --> 00:14:22,154
<i>ήταν 300 εκατομμύρια χρόνια,</i>
<i>πριν τους δεινόσαυρους. </i>

259
00:14:23,488 --> 00:14:27,075
<i>Οι ικανότητες μας δεν συμπίπτουν</i>
<i>επειδή σχετιζόμαστε στενά,</i>

260
00:14:27,409 --> 00:14:29,578
αλλά επειδή αντιμετωπίσαμε
παρόμοια προβλήματα

261
00:14:29,661 --> 00:14:31,830
και βρήκαμε ίδιες γνωσιακές δομές.

262
00:14:31,914 --> 00:14:35,250
<i>Αυτό συνέβη με φυσικά χαρακτηριστικά</i>
<i>σε όλο το ζωικό βασίλειο.</i>

263
00:14:35,375 --> 00:14:39,880
<i>Ανόμοια είδη ανέπτυξαν ανεξάρτητα</i>
<i>παρόμοια χαρακτηριστικά για τις ανάγκες,</i>

264
00:14:39,963 --> 00:14:42,841
<i>όπως φτερά, ραχιαία πτερύγια</i>
<i>και δηλητήριο.</i>

265
00:14:43,091 --> 00:14:45,636
<i>Κι αυτό συνέβη και στον νου.</i>

266
00:14:47,262 --> 00:14:50,891
<i>Γι' αυτό τα ζώα</i>
<i>σε όλο το εξελικτικό δέντρο</i>

267
00:14:50,974 --> 00:14:53,685
<i>μπορεί να έχουν</i>
<i>την αίσθηση της αυτεπίγνωσης. </i>

268
00:14:53,936 --> 00:14:56,271
<i>Είναι δύσκολο να το δούμε στα ψάρια.</i>

269
00:14:56,563 --> 00:14:59,316
<i>Ίσως προσπάθησε</i>
<i>να ξύσει το κόκκινο σημάδι</i>

270
00:14:59,399 --> 00:15:02,319
<i>επειδή το ένιωθε</i>
<i>όταν οι ερευνητές μάρκαραν τα λέπια του</i>

271
00:15:02,402 --> 00:15:05,280
<i>με μελάνι, όχι επειδή</i>
<i>αναγνώρισε τον εαυτό του.</i>

272
00:15:06,657 --> 00:15:09,493
<i>Και το τεστ του καθρέφτη</i>
<i>έχει άλλους περιορισμούς. </i>

273
00:15:09,576 --> 00:15:15,165
Μέρος του προβλήματος είναι
ότι το τεστ είναι πολύ οπτικό

274
00:15:15,248 --> 00:15:19,670
κι ίσως πολλά ζώα
δεν χρησιμοποιούν την όραση όπως εμείς

275
00:15:19,753 --> 00:15:22,631
για να αναγνωρίσουν ένα άλλο
νοήμον ανθρώπινο ον.

276
00:15:22,714 --> 00:15:27,260
<i>Κάτι που τονίζει ένα βασικό ελάττωμα</i>
<i>στο πώς μελετήσαμε τον νου των ζώων.</i>

277
00:15:27,344 --> 00:15:30,639
<i>Πολλά τεστ ήταν σαν καθρέφτες,</i>

278
00:15:30,889 --> 00:15:34,309
<i>ψάχναμε για ανθρώπινες ιδιότητες,</i>
<i>με ανθρώπινα μέτρα,</i>

279
00:15:34,393 --> 00:15:37,062
<i>βασισμένα στην ανθρώπινη αντίληψη</i>
<i>του κόσμου.</i>

280
00:15:38,146 --> 00:15:41,483
<i>Έτσι είναι η σκυλίσια όραση</i>
<i>σε σύγκριση με του ανθρώπου.</i>

281
00:15:41,692 --> 00:15:44,403
<i>Τα σκυλιά δεν βλέπουν κόκκινο ή πράσινο</i>

282
00:15:44,486 --> 00:15:48,615
<i>κι η όρασή τους είναι τέσσερις με οχτώ</i>
<i>φορές λιγότερο ακριβής από του ανθρώπου.</i>

283
00:15:48,699 --> 00:15:52,119
<i>Αλλά κινούνται στον κόσμο τους</i>
<i>με την όσφρησή τους,</i>

284
00:15:52,202 --> 00:15:55,372
<i>που είναι 10.000 φορές πιο δυνατή</i>
<i>από του ανθρώπου.</i>

285
00:15:55,956 --> 00:15:59,751
<i>Ένας ερευνητής σχεδίασε ένα τεστ</i>
<i>με δοχεία για ούρα για να δει αν τα σκυλιά</i>

286
00:15:59,835 --> 00:16:03,422
<i>θα αναγνώριζαν τη μυρωδιά τους</i>
<i>αντί για μίξη άλλων μυρωδιών.</i>

287
00:16:03,922 --> 00:16:06,591
<i>Έμειναν στη μίξη</i>
<i>παραπάνω από τη δική τους, </i>

288
00:16:06,717 --> 00:16:12,180
<i>φανερώνοντας πως τα σκυλιά</i>
<i>έχουν αυτεπίγνωση, αλλά μέσω της όσφρησης.</i>

289
00:16:12,597 --> 00:16:17,811
<i>Έτσι ίσως εξηγείται γιατί το 2011</i>
<i>οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι ελέφαντες,</i>

290
00:16:17,978 --> 00:16:23,608
<i>έξυπνο ζώο από πολλές απόψεις,</i>
<i>απέτυχαν να χρησιμοποιήσουν βέργες</i>

291
00:16:23,692 --> 00:16:26,111
<i>για να φτάσουν τροφή που βρισκόταν ψηλά.</i>

292
00:16:26,194 --> 00:16:29,322
Για να καταλάβουμε τον ελέφαντα,
πρέπει να καταλάβουμε

293
00:16:29,406 --> 00:16:32,492
ότι έχει εκατό φορές
καλύτερη όσφρηση από τον σκύλο.

294
00:16:32,784 --> 00:16:35,328
<i>Οι ερευνητές, όμως, τροποποίησαν το τεστ.</i>

295
00:16:35,787 --> 00:16:39,332
<i>Αντί να αφήνουν βέργες,</i>
<i>άφησαν ένα κουτί και μια ρόδα</i>

296
00:16:39,791 --> 00:16:42,919
<i>για να δουν αν οι ελέφαντες</i>
<i>θα στέκονταν πάνω.</i>

297
00:16:43,587 --> 00:16:45,464
<i>Κι οι ελέφαντες πέρασαν.</i>

298
00:16:45,964 --> 00:16:50,052
Αυτό μάλλον συμβαίνει
επειδή όταν ο ελέφαντας παίρνει μια βέργα

299
00:16:50,761 --> 00:16:52,304
κλείνει το όργανο της όσφρησης.

300
00:16:52,637 --> 00:16:57,434
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η προβοσκίδα
δεν είναι ίδια με το χέρι.

301
00:16:57,517 --> 00:16:59,352
Έχει διαφορετικές λειτουργίες.

302
00:17:00,020 --> 00:17:02,981
Κάθε ζώο έχει τον δικό του τρόπο
να βλέπει τον κόσμο,

303
00:17:03,065 --> 00:17:05,442
τις δικές του αντιληπτικές ικανότητες.

304
00:17:05,734 --> 00:17:09,446
Μερικά ζώα ακούνε και βλέπουν πράγματα
που δεν παρατηρούμε.

305
00:17:10,864 --> 00:17:14,451
<i>Όπως οι νυχτερίδες,</i>
<i>ένα είδος που εξέλιξε την ικανότητα</i>

306
00:17:14,534 --> 00:17:17,412
<i>να αισθάνεται το περιβάλλον του</i>
<i>μέσω ηχοεντοπισμού.</i>

307
00:17:17,496 --> 00:17:20,874
<i>Αυτό σημαίνει πως πετάνε</i>
<i>βγάζοντας ήχους υψηλής συχνότητας</i>

308
00:17:20,957 --> 00:17:25,712
<i>κυρίως ανεπαίσθητους για τα ανθρώπινα</i>
<i>αυτιά, οι οποίοι χτυπάνε στα αντικείμενα.</i>

309
00:17:25,879 --> 00:17:29,424
<i>Ο σολομός χρησιμοποιεί</i>
<i>το μαγνητικό πεδίο της Γης ως πυξίδα</i>

310
00:17:29,508 --> 00:17:32,427
<i>για να διασχίσει χιλιάδες μίλια ωκεανού</i>

311
00:17:32,511 --> 00:17:34,179
<i>στον τόπο ωοτοκίας.</i>

312
00:17:34,513 --> 00:17:39,559
<i>Ίσως μια νυχτερίδα ή ένας σολομός</i>
<i>μας θεωρεί χαζούς που εμείς δεν μπορούμε. </i>

313
00:17:40,060 --> 00:17:44,064
Απλώς χάνουμε πολλά από αυτά
που κάνουν τα ζώα κι είναι πανέξυπνα

314
00:17:44,147 --> 00:17:48,693
γιατί χρησιμοποιούμε
την ανθρώπινη νοημοσύνη ως στάνταρ.

315
00:17:48,777 --> 00:17:53,490
Όσο διευρύνουμε την ιδέα
της νοημοσύνης για να συμπεριλάβει ζώα,

316
00:17:53,865 --> 00:17:55,325
τόσο τα προστατεύουμε.

317
00:17:55,575 --> 00:17:59,955
<i>Η ισπανική Βουλή πέρασε μια απόφαση</i>
<i>για δικαιώματα στους μεγάλους πιθήκους</i>

318
00:18:00,038 --> 00:18:03,583
<i>για να τους προστατεύσει</i>
<i>από την αιχμαλωσία ή τα πειράματα.</i>

319
00:18:03,708 --> 00:18:08,296
<i>Παρόμοια διαδικασία γίνεται στις ΗΠΑ</i>
<i>για τα δικαιώματα του πρώτου ελέφαντα</i>

320
00:18:08,380 --> 00:18:10,715
<i>που πέρασε το τεστ του καθρέφτη.</i>

321
00:18:11,466 --> 00:18:14,302
<i>Η ινδική κυβέρνηση απαγόρευσε</i>
<i>τα σόου με δελφίνια</i>

322
00:18:14,427 --> 00:18:16,847
<i>λόγω των αποδείξεων ότι τα δελφίνια</i>

323
00:18:16,930 --> 00:18:19,391
<i>είναι είδη με "υψηλή ευφυΐα".</i>

324
00:18:20,058 --> 00:18:23,937
Πρέπει να στηρίξουμε την ύπαρξή μας
στη φύση.

325
00:18:24,187 --> 00:18:27,649
Έχουμε την τάση να ξεχωρίζουμε
τους εαυτούς μας.

326
00:18:27,858 --> 00:18:30,569
Δεν είμαστε ξεχωριστοί.
Είμαστε εντελώς συνυφασμένοι.

327
00:18:30,777 --> 00:18:34,739
Δεν μπορούμε να χειριζόμαστε τη φύση
όπως θέλουμε, γιατί θέλει προσοχή.

328
00:18:34,823 --> 00:18:39,953
<i>Έως πρόσφατα, η έρευνα εστίαζε</i>
<i>στα ζώα που μας θύμιζαν</i> <i>τους εαυτούς μας.</i>

329
00:18:42,372 --> 00:18:45,125
<i>Μόλις αρχίζουμε να βλέπουμε πέρα από αυτά.</i>

330
00:18:47,169 --> 00:18:51,464
<i>Ένας τρόπος που σκεφτόμαστε το χταπόδι</i>
<i>είναι ως διαφορετικό πλάσμα</i>

331
00:18:51,548 --> 00:18:55,218
<i>από τον άνθρωπο, όπως και από κάθε άλλο</i>
<i>πλάσμα στον πλανήτη.</i>

332
00:18:55,385 --> 00:19:00,849
<i>Τα χταπόδια ανήκουν στα κεφαλόποδα</i>

333
00:19:00,932 --> 00:19:03,351
<i>και δείχνουν</i>
<i>χαρακτηριστικά σημάδια νοημοσύνης.</i>

334
00:19:03,435 --> 00:19:07,689
<i>Όπως οι άνθρωποι, τα θηλαστικά</i>
<i>και τα πουλιά, χρησιμοποιούν εργαλεία,</i>

335
00:19:07,772 --> 00:19:10,025
<i>όπως αυτό το κέλυφος καρύδας</i>
<i>για προστασία.</i>

336
00:19:10,108 --> 00:19:14,529
<i>Και μεταφέρουν και εργαλεία</i> <i>για μελλοντική</i>
<i>χρήση, που δείχνει σχεδιασμό,</i>

337
00:19:14,696 --> 00:19:16,573
<i>όπως o Καρυοκατάκτης του Κλαρκ.</i>

338
00:19:16,656 --> 00:19:19,117
<i>Αναγνωρίζουν ανθρώπους</i>

339
00:19:19,201 --> 00:19:23,079
<i>και ενδιαφέρονται για καινούρια πράγματα,</i>
<i>όπως αυτή η κάμερα.</i>

340
00:19:23,163 --> 00:19:27,292
Αν φέρεις ένα άγνωστο αντικείμενο
στα περισσότερα άγρια ζώα,

341
00:19:27,375 --> 00:19:30,003
είτε φοβούνται
ή δεν θέλουν να το πλησιάσουν.

342
00:19:30,086 --> 00:19:33,131
Ενώ το χταπόδια συχνά θεωρεί
ένα κομμάτι πλαστικό,

343
00:19:33,215 --> 00:19:37,010
ένα αντικείμενο με έντονο χρώμα,
πολύ ενδιαφέρον.

344
00:19:38,345 --> 00:19:43,308
<i>Τα χταπόδια και τα άλλα κεφαλόποδα,</i>
<i>όπως οι σουπιές, μπορούν να αλλάζουν</i>

345
00:19:43,391 --> 00:19:45,936
<i>το χρώμα τους</i>
<i>σε εκατοστά του δευτερολέπτου,</i>

346
00:19:46,019 --> 00:19:47,729
<i>κάτι που οι επιστήμονες</i>

347
00:19:47,812 --> 00:19:49,940
<i>δεν θεωρούσαν σημάδι νοημοσύνης... </i>

348
00:19:50,315 --> 00:19:52,567
<i>ίσως επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν. </i>

349
00:19:52,651 --> 00:19:54,903
Έτσι καταλαβαίνεις
ότι θα κυριεύσουν τον κόσμο.

350
00:19:54,986 --> 00:19:56,613
Έχουν οχτώ χέρια και κάνουν αυτό.

351
00:19:56,696 --> 00:20:00,367
Είναι προφανές πως κάτι φρικτό
ανάμεσα σ' εμάς και τα χταπόδια

352
00:20:00,450 --> 00:20:01,493
θα γίνει κάποτε.

353
00:20:03,578 --> 00:20:07,540
<i>Τα χταπόδια, όμως, καταρρίπτουν</i>
<i>την κλασική σύνδεση με τη νοημοσύνη.</i>

354
00:20:07,624 --> 00:20:10,460
<i>Ζουν σύντομες ζωές, σχεδόν δύο χρόνια.</i>

355
00:20:10,543 --> 00:20:13,546
<i>Και ζουν μόνα, όχι σε κοινωνικές ομάδες.</i>

356
00:20:13,964 --> 00:20:18,260
<i>Κι είναι δύσκολο να βρούμε την αναλογία</i>
<i>εγκεφάλου-σώματος, γιατί ο εγκέφαλός τους</i>

357
00:20:18,343 --> 00:20:20,553
<i>και το σώμα τους δεν ξεχωρίζονται.</i>

358
00:20:20,637 --> 00:20:24,432
<i>Από τους σχεδόν 500 εκατομμύρια</i>
<i>νευρώνες τους, τα δύο τρίτα βρίσκονται</i>

359
00:20:24,516 --> 00:20:25,934
<i>στα πλοκάμια τους.</i>

360
00:20:26,017 --> 00:20:29,604
<i>Ίσως επειδή βρίσκονται πιο μακριά</i>
<i>από τους ανθρώπους</i>

361
00:20:29,688 --> 00:20:33,358
<i>και άλλα θηλαστικά, ακόμα και τα πουλιά,</i>
<i>στο εξελικτικό δέντρο.</i>

362
00:20:33,441 --> 00:20:36,111
<i>Ο κοντινότερος πρόγονός μας</i>
<i>δεν ήταν καθόλου έξυπνος.</i>

363
00:20:36,194 --> 00:20:40,156
<i>Ήταν κάτι σαν σκουλήκι,</i>
<i>που έζησε πριν 700 εκατομμύρια χρόνια.</i>

364
00:20:40,240 --> 00:20:42,575
<i>Κατά τη διάρκεια της εξέλιξης των ζώων</i>

365
00:20:42,659 --> 00:20:44,869
<i>βρισκόμασταν σε ξεχωριστό μονοπάτι.</i>

366
00:20:44,953 --> 00:20:46,496
<i>Ανεξάρτητο μονοπάτι. </i>

367
00:20:46,705 --> 00:20:50,709
<i>Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν</i>
<i>πως τα χταπόδια απέκτησαν μια νοημοσύνη</i>

368
00:20:50,792 --> 00:20:51,876
<i>που αναγνωρίζουμε.</i>

369
00:20:51,960 --> 00:20:57,090
<i>Αυτό σημαίνει πως τα ζώα που σκέφτονται</i>
<i>και νιώθουν είναι παντού</i>

370
00:20:57,173 --> 00:21:00,343
<i>ανάμεσα σε εκατομμύρια είδη</i>
<i>που μοιράζονται τον κόσμο μαζί μας.</i>

371
00:21:00,427 --> 00:21:04,389
Θα θέλαμε να κατανοήσουμε
τι είδους μέρος είναι το σύμπαν.

372
00:21:04,556 --> 00:21:09,269
Μια σημαντική άποψη αυτής της ερώτησης
είναι ποια κομμάτια του σύμπαντος

373
00:21:09,352 --> 00:21:13,189
έχουν εμπειρίες, σκέψεις και νου;

374
00:21:13,273 --> 00:21:14,399
Μόνο εμείς;

375
00:21:15,066 --> 00:21:16,234
Μήπως όλα;

376
00:21:16,318 --> 00:21:17,694
Μόνο τα ζώα;

377
00:21:18,111 --> 00:21:21,239
Υπάρχει σπουδαιότητα σε μια ερώτηση

378
00:21:21,323 --> 00:21:24,826
τέτοιου τύπου, αν θέλουμε
να κατανοήσουμε σε τι κόσμο ζούμε.

379
00:21:57,233 --> 00:21:59,235
Υποτιτλισμός: Βασίλης Μανουσάκης