1 00:00:06,799 --> 00:00:09,177 Miliarderzy inaczej patrzą na pieniądze. 2 00:00:09,510 --> 00:00:12,013 W porównaniu z przeciętnym Amerykaninem 3 00:00:12,555 --> 00:00:16,059 lot prywatnym odrzutowcem to dla miliardera jazda metrem. 4 00:00:16,976 --> 00:00:19,896 Lamborghini jest jak zabawkowy samochód. 5 00:00:20,396 --> 00:00:23,858 A zakup wyspy na własność jak wpłata zaliczki na dom. 6 00:00:24,776 --> 00:00:26,444 Miliarderzy nie stanowią 1%, 7 00:00:26,778 --> 00:00:30,490 a raczej 0,0001% społeczeństwa. 8 00:00:31,199 --> 00:00:32,366 Co jest najgorsze? 9 00:00:32,450 --> 00:00:33,284 MILIARDER 10 00:00:33,993 --> 00:00:34,869 Nic. 11 00:00:35,328 --> 00:00:36,496 Nic a nic. 12 00:00:36,954 --> 00:00:39,749 Wystarczy telefon, by spotkać się z przywódcą. 13 00:00:40,458 --> 00:00:42,543 Co najmniej tuzin włada krajem. 14 00:00:43,002 --> 00:00:44,629 ...nadchodzą lepsze czasy. 15 00:00:46,798 --> 00:00:50,093 W chińskim parlamencie zasiada około stu miliarderów. 16 00:00:50,885 --> 00:00:52,595 Milionerów jest coraz więcej. 17 00:00:52,678 --> 00:00:56,390 W 1987 r. było ich około 140. 18 00:00:56,808 --> 00:01:00,895 W 2019 r. mamy 15 razy więcej miliarderów, 19 00:01:01,229 --> 00:01:03,648 a ich łączny majątek jest 30 razy większy 20 00:01:03,981 --> 00:01:06,484 i wynosi niemal dziewięć bilionów dolarów. 21 00:01:07,318 --> 00:01:09,320 Gdyby utworzyli oni państwo, 22 00:01:09,403 --> 00:01:11,739 byłoby ósmym najbogatszym na świecie. 23 00:01:11,864 --> 00:01:14,575 Osoby te posiadają niesamowicie wielki majątek. 24 00:01:14,659 --> 00:01:15,493 REDAKTORKA 25 00:01:15,576 --> 00:01:19,205 Wpływają na wiele regionów świata. 26 00:01:20,081 --> 00:01:24,252 Te wpływy uczyniły z nich symbol niesprawiedliwości i korupcji, 27 00:01:24,502 --> 00:01:27,630 wywołując na świecie protesty i ruchy polityczne. 28 00:01:28,339 --> 00:01:31,175 Ludzie mają dość życia w świecie... 29 00:01:31,259 --> 00:01:32,093 SENATOR USA 30 00:01:32,176 --> 00:01:34,887 ...gdzie garstka ma większość pieniędzy. 31 00:01:35,805 --> 00:01:37,431 Wielu miliarderów 32 00:01:37,515 --> 00:01:40,685 zbiło fortunę dzięki swoim wynalazkom. 33 00:01:41,185 --> 00:01:43,062 Inni większą, inni mniejszą. 34 00:01:44,397 --> 00:01:46,691 Dlaczego mamy dziś więcej miliarderów? 35 00:01:46,983 --> 00:01:49,068 I czy to dobrze, czy źle? 36 00:01:53,656 --> 00:01:56,409 Bogaci cieszą się łatwym i wystawnym życiem. 37 00:01:56,492 --> 00:01:57,618 Pieniądze są zbyt cenne. 38 00:01:58,286 --> 00:01:59,328 Sprzedane! 39 00:02:00,246 --> 00:02:01,914 Przepaść między bogaczami 40 00:02:01,998 --> 00:02:04,500 i klasą średnią dramatycznie się powiększa. 41 00:02:04,584 --> 00:02:06,878 Czekam na mój kolejny miliard. 42 00:02:06,961 --> 00:02:08,963 Co zrobisz z tymi dolarami? 43 00:02:09,046 --> 00:02:12,341 Tworzę firmy i wspieram ludzi, którzy tworzą nowe rzeczy, 44 00:02:12,425 --> 00:02:14,844 od sieci społecznościowych po rakiety. 45 00:02:14,927 --> 00:02:19,348 Żołądek ma swoje granice. Nie sposób kupić większego domu. 46 00:02:19,599 --> 00:02:22,518 W tym kraju potrzebujemy więcej złotych zasad, 47 00:02:22,977 --> 00:02:24,770 a mniej rządzenia złotem. 48 00:02:24,854 --> 00:02:28,733 MILIARDERZY 49 00:02:29,984 --> 00:02:34,030 Aż wstyd się przyznać, od kiedy piszę o bogatych ludziach. 50 00:02:34,447 --> 00:02:38,576 Luisa Kroll tworzy jeden z najbardziej znanych rankingów miliarderów. 51 00:02:38,659 --> 00:02:41,704 W 1981 roku, gdy zaczynaliśmy tworzyć tę listę, 52 00:02:41,787 --> 00:02:45,082 wiadomo było, gdzie należy szukać bogactwa. 53 00:02:45,166 --> 00:02:48,669 W Teksasie, gdzie ludzie zbili fortunę na ropie. 54 00:02:48,794 --> 00:02:52,340 W Dolinie Krzemowej, gdzie rodziła się branża technologiczna. 55 00:02:52,465 --> 00:02:53,925 W Nowym Jorku 56 00:02:54,008 --> 00:02:58,888 ludzie chodzili po mieście szukając właścicieli nieruchomości. 57 00:02:59,055 --> 00:03:01,807 Trudno było jednak ustalić pochodzenie majątku. 58 00:03:02,350 --> 00:03:05,394 Niewielu wierzyło wtedy, że im się to uda, 59 00:03:05,519 --> 00:03:11,192 ale we wrześniu 1982 roku opublikowano pierwszą listę Forbes 400. 60 00:03:12,360 --> 00:03:16,697 Ranking obejmował 11 spadkobierców Johna Rockefellera. 61 00:03:18,449 --> 00:03:21,035 Żył on w USA pod koniec XIX wieku, 62 00:03:21,410 --> 00:03:23,412 w epoce zwanej wiekiem pozłacanym, 63 00:03:23,704 --> 00:03:26,624 kiedy pojawili się pierwsi domorośli miliarderzy. 64 00:03:28,167 --> 00:03:30,419 Dziś fortuna Rockefellera i Carnegiego 65 00:03:30,503 --> 00:03:34,966 byłaby warta dwa razy więcej niż majątek najbogatszego człowieka. 66 00:03:35,049 --> 00:03:38,010 Czasy te odznaczało nie tylko wielkie bogactwo... 67 00:03:38,094 --> 00:03:38,928 EKONOMISTA 68 00:03:39,011 --> 00:03:40,638 ...ale i ogromna korupcja. 69 00:03:41,097 --> 00:03:43,557 Mark Twain wymyślił zwrot wiek pozłacany, 70 00:03:43,641 --> 00:03:47,937 bo choć na wierzchu błyszczał bogactwem, był jednak przegniły od środka. 71 00:03:48,437 --> 00:03:52,233 Carnegie, Vanderbilt i Rockefeller dorobili się dzięki koneksjom. 72 00:03:52,775 --> 00:03:56,237 Konsolidując branże w fundusze, wykorzystując robotników 73 00:03:56,320 --> 00:03:57,863 i płacąc znikome podatki. 74 00:03:58,656 --> 00:04:01,284 Wcześniej trudno porównywać majątek, 75 00:04:01,659 --> 00:04:04,954 ale bogaci byli tylko ci, którzy kontrolowali imperia. 76 00:04:05,204 --> 00:04:07,290 Jak Oktawian August, cesarz Rzymu, 77 00:04:07,581 --> 00:04:09,208 chińska cesarzowa Wu 78 00:04:09,667 --> 00:04:12,461 czy Mansa Musa, król Imperium Mali, 79 00:04:12,670 --> 00:04:15,631 który kontrolował jedne z największych złoży złota. 80 00:04:15,840 --> 00:04:17,425 Był tak znany z bogactwa, 81 00:04:17,508 --> 00:04:20,720 że umieszczono jego podobiznę na średniowiecznej mapie. 82 00:04:21,387 --> 00:04:24,140 W wieku pozłacanym wzbogacali się inaczej. 83 00:04:24,265 --> 00:04:25,891 Stworzyli dochodowe firmy. 84 00:04:27,476 --> 00:04:31,814 Ten olbrzymi wzrost bogactwa był spowodowany 85 00:04:31,897 --> 00:04:37,570 utworzeniem pierwszej w USA gospodarki na skalę całego kontynentu 86 00:04:37,653 --> 00:04:40,156 oraz powstaniem potężnych korporacji. 87 00:04:40,990 --> 00:04:44,201 Takich jak koleje Vanderbilta, które utworzyły część 88 00:04:44,285 --> 00:04:48,956 liczącej ponad 300 tysięcy kilometrów sieci kolejowej łączącej cały kontynent, 89 00:04:49,081 --> 00:04:51,625 czyniąc ze Stanów gospodarczą potęgę. 90 00:04:53,336 --> 00:04:55,004 Liczba miliarderów rośnie 91 00:04:55,087 --> 00:04:57,715 z powodu coraz bardziej globalnej gospodarki. 92 00:04:57,965 --> 00:05:00,343 Cały świat stał się bogatszy. 93 00:05:00,426 --> 00:05:03,763 Nierówność na świecie ulega zmniejszeniu. 94 00:05:03,846 --> 00:05:04,680 EKONOMISTA 95 00:05:04,764 --> 00:05:07,933 Dzieje się tak głównie dlatego, 96 00:05:08,017 --> 00:05:11,103 że niektóre biedne kraje szybko się rozwijają. 97 00:05:11,896 --> 00:05:15,149 W ostatnich dekadach najszybciej rozwijają się Chiny. 98 00:05:16,233 --> 00:05:19,904 Jeszcze 40 i 50 lat temu Chiny były krajem, 99 00:05:20,071 --> 00:05:23,407 w którym większość ludzi żyła w skrajnym ubóstwie. 100 00:05:24,158 --> 00:05:27,453 Komunistyczny rząd prowadzi socjalistyczną modernizację. 101 00:05:27,661 --> 00:05:30,748 Skrajne ubóstwo niemal zniknęło w Chinach. 102 00:05:30,831 --> 00:05:34,251 Przed rokiem 1978 w Chinach w ogóle nie było miliarderów. 103 00:05:35,294 --> 00:05:38,881 W 2017 r. Chiny zyskiwały dwóch miliarderów tygodniowo. 104 00:05:39,382 --> 00:05:43,010 Pod względem ich liczby były drugim krajem po USA. 105 00:05:43,260 --> 00:05:47,681 Nie ma nic dziwnego w tym, że przedsiębiorcy się bogacą, 106 00:05:48,182 --> 00:05:50,184 bardzo szybko gromadząc majątek. 107 00:05:50,393 --> 00:05:52,019 W Indiach jest podobnie. 108 00:05:52,395 --> 00:05:56,440 Tamtejsza gospodarka wyciągnęła miliony ludzi z ubóstwa 109 00:05:56,524 --> 00:05:58,609 i wytworzyła ponad 100 miliarderów. 110 00:06:02,029 --> 00:06:05,574 To współcześni miliarderzy. Oni również mają różne majątki. 111 00:06:05,658 --> 00:06:07,660 Zdecydowana większość, czyli 94%, 112 00:06:07,868 --> 00:06:10,329 posiada mniej niż dziesięć miliardów dolarów. 113 00:06:10,413 --> 00:06:13,916 Pięć procent posiada od 10 do 30 miliardów dolarów, 114 00:06:14,166 --> 00:06:16,627 a jeden procent to mega miliarderzy, 115 00:06:16,710 --> 00:06:18,712 z ponad 30 miliardami dolarów. 116 00:06:19,004 --> 00:06:20,673 Czasem myślę o kimś: 117 00:06:20,756 --> 00:06:22,675 „Ten to ma dopiero pieniędzy”. 118 00:06:22,758 --> 00:06:25,511 Potem dociera do mnie, że to durne myślenie. 119 00:06:27,054 --> 00:06:30,307 Choć branża technologiczna nie ma najwięcej miliarderów, 120 00:06:30,391 --> 00:06:32,476 to dała najwięcej mega miliarderów. 121 00:06:32,560 --> 00:06:34,979 Mówi się, że zwycięzca zgarnia wszystko. 122 00:06:35,229 --> 00:06:39,108 Produkty cyfrowe, jak strony czy aplikacje nie wymagają wielu osób 123 00:06:39,233 --> 00:06:41,360 i szybko trafiają na globalne rynki. 124 00:06:41,694 --> 00:06:44,989 Nie bez powodu Google stał się synonimem wyszukiwarki. 125 00:06:45,364 --> 00:06:47,908 Obsługuje ponad 90% wszystkich zapytań, 126 00:06:48,742 --> 00:06:53,497 a założyciele firmy zajęli 10 i 14 miejsca na liście najbogatszych osób w 2019 r. 127 00:06:53,956 --> 00:06:57,251 Facebook ma więcej użytkowników niż inne platformy społecznościowe, 128 00:06:57,334 --> 00:06:59,211 wykluczając te, które wykupił. 129 00:06:59,295 --> 00:07:02,131 Jego założyciel to ósma najbogatsza osoba świata. 130 00:07:02,798 --> 00:07:06,802 Niemal 50% zakupów internetowych w USA odbywa się w sklepie Amazon. 131 00:07:07,011 --> 00:07:11,390 W 2019 r. założyciel firmy Jeff Bezos był najbogatszy na ziemi. 132 00:07:12,641 --> 00:07:15,436 Słynni miliarderzy, tacy jak Oprah, Kylie Jenner 133 00:07:15,519 --> 00:07:18,606 czy Michael Jordan, są na dalszych pozycjach, 134 00:07:18,731 --> 00:07:22,151 i nie trafili na listę z powodu pracy, która dała im sławę. 135 00:07:22,443 --> 00:07:25,321 Michael Jordan na koszykówce zarobił 90 milionów, 136 00:07:25,821 --> 00:07:28,699 a na partnerstwie z firmami około miliarda. 137 00:07:28,782 --> 00:07:31,494 Drugie tyle zarobił z udziałów w zespole. 138 00:07:32,203 --> 00:07:34,371 Dzięki pracy stał się milionerem, 139 00:07:34,455 --> 00:07:37,082 a dzięki kapitałowi — miliarderem. 140 00:07:37,875 --> 00:07:40,586 Kapitał to własność, która może dać zyski. 141 00:07:41,587 --> 00:07:43,255 Dom może stanowić kapitał. 142 00:07:43,756 --> 00:07:45,382 Kapitałem mogą być akcje. 143 00:07:45,508 --> 00:07:47,051 A nawet czyjś wizerunek, 144 00:07:47,426 --> 00:07:48,677 np. Michaela Jordana. 145 00:07:49,637 --> 00:07:50,763 Patenty to kapitał, 146 00:07:50,846 --> 00:07:52,556 np. na leki lub technologię. 147 00:07:52,932 --> 00:07:55,434 Także prawa autorskie, np. do Myszki Miki. 148 00:07:55,559 --> 00:07:56,769 WNUCZKA ROYA DISNEYA 149 00:07:56,852 --> 00:07:59,355 Moje dorastanie było powiązane z Disneyem. 150 00:07:59,438 --> 00:08:00,898 MAJĄTEK: „9-CYFROWA LICZBA” 151 00:08:00,981 --> 00:08:04,193 Nie sposób zarobić miliarda dolarów żyjąc z pensji 152 00:08:04,276 --> 00:08:05,778 i płacąc zwykłe podatki. 153 00:08:05,861 --> 00:08:06,904 To niemożliwe. 154 00:08:07,321 --> 00:08:09,532 To własność tworzy majątek. 155 00:08:10,032 --> 00:08:13,285 Większość bogatych osób zarabia jak inni, poprzez pracę. 156 00:08:13,869 --> 00:08:16,997 Im ktoś bogatszy, tym mniej dochodu pochodzi z pracy, 157 00:08:17,081 --> 00:08:18,582 a tym więcej z kapitału. 158 00:08:19,166 --> 00:08:23,212 0,0001% bogatych stanowi wyjątkowy tego przykład. 159 00:08:24,088 --> 00:08:29,134 Dochód, jaki generuje gospodarka, w większym stopniu 160 00:08:29,218 --> 00:08:31,303 zależy od kapitału niż od pracy. 161 00:08:31,387 --> 00:08:34,139 Takie są fundamenty. 162 00:08:34,932 --> 00:08:38,602 A to dlatego, że globalne marki nie tylko mają globalne rynki, 163 00:08:39,103 --> 00:08:41,272 ale i globalne zasoby siły roboczej. 164 00:08:41,438 --> 00:08:43,899 Coraz częściej nie płacą za nią wcale. 165 00:08:44,441 --> 00:08:45,859 Jak branża tekstylna, 166 00:08:46,402 --> 00:08:49,572 która w ostatnich 200 latach przeszła szereg przemian. 167 00:08:50,114 --> 00:08:52,700 Każda zwiększała produktywność i zyski. 168 00:08:53,242 --> 00:08:56,287 Dziś większość szwaczy pochodzi z krajów rozwijających się, 169 00:08:56,370 --> 00:08:57,580 bo są tańsi. 170 00:08:58,163 --> 00:09:01,500 Teraz maszyny zaczynają całkowicie zastępować robotników. 171 00:09:01,792 --> 00:09:03,377 To jest Sewbot. 172 00:09:04,003 --> 00:09:06,797 Automatyzuje to, co wykonywały ludzkie ręce, 173 00:09:06,922 --> 00:09:10,759 a w godzinę szyje tyle koszul co 17 robotników. 174 00:09:11,260 --> 00:09:15,222 Obniża koszt zakupu dla klientów, a właścicielom daje większe zyski. 175 00:09:15,848 --> 00:09:17,141 Własność kapitału, 176 00:09:17,224 --> 00:09:20,644 zwłaszcza w przypadku współwłasności korporacyjnej, 177 00:09:20,728 --> 00:09:22,938 jest bardzo skoncentrowana. 178 00:09:23,689 --> 00:09:26,650 Jak w przypadku miliarderów w posiadaniu marek H&M, 179 00:09:26,775 --> 00:09:28,193 Zara czy Walmart. 180 00:09:29,194 --> 00:09:32,531 Gdy ktoś zgromadzi taki kapitał, dalej rośnie on sam. 181 00:09:33,657 --> 00:09:36,869 Pieniądz robi pieniądz. Można zamknąć je w pokoju, 182 00:09:36,952 --> 00:09:38,954 a one same się rozmnożą. 183 00:09:39,038 --> 00:09:40,748 Tak to działa. 184 00:09:41,332 --> 00:09:45,085 Spadkobierca fortuny Seagrama, Edgar Bronfman, powiedział, 185 00:09:45,628 --> 00:09:49,256 że zmiana 100 dolarów w 110 dolarów to ciężka praca. 186 00:09:49,798 --> 00:09:54,928 Ale zmiana 100 milionów w 110 milionów to coś nieuniknionego. 187 00:09:56,805 --> 00:09:59,850 Mając tylko 100 dolarów oszczędności 188 00:10:00,059 --> 00:10:02,811 trudno ich nie wydać i trudno je zainwestować. 189 00:10:03,520 --> 00:10:07,316 Ale 100 milionów dolarów można zamienić w 110 milionów 190 00:10:07,524 --> 00:10:11,654 zostawiając je przez rok na giełdzie, nie ruszając nawet palcem. 191 00:10:11,945 --> 00:10:14,573 Bardzo szybko, w ciągu kilku pokoleń, 192 00:10:14,698 --> 00:10:18,035 okaże się, że stworzyliśmy dynastię albo kilka dynastii. 193 00:10:18,118 --> 00:10:21,664 A ponieważ pieniądze mogą kontrolować politykę, 194 00:10:21,914 --> 00:10:23,624 powinniśmy tego unikać. 195 00:10:24,958 --> 00:10:26,210 Według szacunków 196 00:10:26,293 --> 00:10:29,171 13% miliarderów odziedziczyło swoje fortuny, 197 00:10:29,338 --> 00:10:31,423 a 56% zarobiło je samemu. 198 00:10:31,924 --> 00:10:34,259 Trudno jednak ich od siebie odróżnić, 199 00:10:34,468 --> 00:10:37,137 bo wielu spadkobierców pomnaża swoją fortunę. 200 00:10:37,554 --> 00:10:40,641 Ta grupa stanowi kolejne 30% miliarderów. 201 00:10:40,891 --> 00:10:45,396 W 2014 r. stworzyliśmy tzw. skalę domorosłych miliarderów. 202 00:10:45,479 --> 00:10:50,067 Na tej skali jeden oznacza osoby, które odziedziczyły pieniądze 203 00:10:50,150 --> 00:10:52,611 i nie zrobiły z nimi nic, 204 00:10:52,736 --> 00:10:54,905 oprócz opychania się cukierkami. 205 00:10:55,030 --> 00:10:57,700 Dziesięć to ktoś, kto zaczynał od zera. 206 00:10:57,825 --> 00:11:00,828 Do tej kategorii można zaliczyć Oprah Winfrey. 207 00:11:00,911 --> 00:11:04,415 W tym roku dodaliśmy Kylie Jenner, co wywołało kontrowersje. 208 00:11:04,665 --> 00:11:09,044 Znalazła bowiem sposób na to, jak zarobić na fanach na Instagramie 209 00:11:09,128 --> 00:11:10,129 i sławie rodziny. 210 00:11:10,212 --> 00:11:13,173 Mamy nową najmłodszą miliarderkę. 211 00:11:13,257 --> 00:11:16,719 Niektórzy dodaliby do tytułu Kylie objaśnienie. 212 00:11:16,802 --> 00:11:19,471 Skoro nie dostałam tych pieniędzy od nikogo, 213 00:11:19,722 --> 00:11:20,681 to moja zasługa. 214 00:11:20,764 --> 00:11:23,851 Gdy startujesz z trzeciej bazy i zdobywasz home run, 215 00:11:23,934 --> 00:11:25,436 to nie to twoja zasługa. 216 00:11:25,519 --> 00:11:27,062 12,4 MILIARDA USD 217 00:11:27,563 --> 00:11:29,982 Wielu domorosłych bogaczy budzi emocje. 218 00:11:31,150 --> 00:11:35,279 Gdy zaczęliśmy dopisywać do listy rosyjskich oligarchów, 219 00:11:35,362 --> 00:11:38,157 nie wiedzieliśmy, jak inaczej ich nazwać. 220 00:11:38,240 --> 00:11:40,367 Niektórzy nazywają ich kleptokratami 221 00:11:40,784 --> 00:11:45,414 od greckich słów kleptes oznaczającego złodzieja i kratos oznaczającego władzę. 222 00:11:45,956 --> 00:11:48,208 To osoba z koneksjami politycznymi, 223 00:11:48,500 --> 00:11:50,836 które dorobiła się na złożach państwa. 224 00:11:50,961 --> 00:11:54,423 Jak wówczas, gdy w 1991 roku rozpadł się Związek Radziecki. 225 00:11:54,506 --> 00:11:58,719 Rosja ma teraz niemal 100 „domorosłych” miliarderów. 226 00:11:58,969 --> 00:12:02,431 Nie istniała kategoria dla osób, 227 00:12:02,514 --> 00:12:06,935 które nabywały tanio aktywa, kradnąc lub wchodząc w układy z rządem, 228 00:12:07,019 --> 00:12:08,812 jak byśmy tego nie nazwali. 229 00:12:09,062 --> 00:12:13,150 Ocena moralności zależy od tego, w jaki sposób dana osoba 230 00:12:13,275 --> 00:12:14,943 nabyła swój majątek. 231 00:12:15,027 --> 00:12:19,448 Czy zrobiła to kosztem innych 232 00:12:19,573 --> 00:12:21,867 czy też wytworzyła nowy majątek 233 00:12:22,034 --> 00:12:24,745 poprzez świetne produkty dla społeczności? 234 00:12:24,870 --> 00:12:27,748 Są to dwa odmienne sposoby generowania majątku. 235 00:12:28,248 --> 00:12:29,249 MUZEUM CARNEGIE 236 00:12:29,333 --> 00:12:33,337 W wieku pozłacanym miliarderzy oddawali część majątku społeczeństwu, 237 00:12:33,545 --> 00:12:34,755 jak Andrew Carnegie. 238 00:12:36,089 --> 00:12:38,383 Społeczeństwo osądzi: 239 00:12:39,426 --> 00:12:42,596 „Człowiek, który umiera z takim majątkiem, 240 00:12:43,764 --> 00:12:45,474 umiera okryty hańbą”. 241 00:12:45,557 --> 00:12:49,645 Powiedział, iż nie godzi się, aby bogacz umierał bogaty. 242 00:12:49,728 --> 00:12:52,272 Dlatego wszędzie mamy 243 00:12:52,356 --> 00:12:55,984 instytuty Carnegie, biblioteki Carnegie, Carnegie Hall, 244 00:12:56,068 --> 00:12:57,694 Carnegie Mellon University. 245 00:12:57,778 --> 00:13:02,616 To jest spuścizna jego szczodrości. 246 00:13:02,741 --> 00:13:04,409 Ta tradycja trwa do dziś. 247 00:13:04,785 --> 00:13:08,121 Ponad 200 miliarderów podpisało już tzw. Giving Pledge, 248 00:13:08,539 --> 00:13:11,083 zobowiązując się oddać ponad połowę majątku. 249 00:13:11,917 --> 00:13:14,419 Wykonują też obowiązki rządów państw, 250 00:13:14,503 --> 00:13:16,755 takie jak walka z chorobami zakaźnymi, 251 00:13:17,005 --> 00:13:19,299 finansowanie obiektów olimpijskich, 252 00:13:19,591 --> 00:13:23,387 jak to uczynili rosyjscy miliarderzy przed igrzyskami w Soczi, 253 00:13:23,762 --> 00:13:25,681 i ułatwienie dostępu do studiów. 254 00:13:26,974 --> 00:13:30,602 Utworzymy stypendium, aby skończyć z kredytami studenckimi. 255 00:13:32,896 --> 00:13:34,898 Lub naprawa ważnej infrastruktury. 256 00:13:35,399 --> 00:13:38,569 Czego nie udało się osiągnąć władzom Michigan i Flint, 257 00:13:38,694 --> 00:13:40,028 miliarder Elon Musk... 258 00:13:40,112 --> 00:13:41,655 ...zażegna kryzys z wodą... 259 00:13:41,738 --> 00:13:45,534 ...i obiecuje dostarczyć czystą wodę do każdego domu w mieście. 260 00:13:45,868 --> 00:13:49,329 Mówiło się o tym, że wystarczy zebrać 55 milionów dolarów 261 00:13:49,413 --> 00:13:51,498 od bogaczy, by rozwiązać problem. 262 00:13:51,582 --> 00:13:54,209 Zdecydowanie się temu sprzeciwiałam. 263 00:13:54,293 --> 00:13:57,254 Podjęto mnóstwo działań o charakterze dobroczynnym 264 00:13:57,337 --> 00:13:58,380 i bardzo dobrze, 265 00:13:58,463 --> 00:14:01,717 ale tu chodzi o problem z systemem. 266 00:14:01,842 --> 00:14:05,304 Nie chcemy, aby obywatele byli zdani 267 00:14:05,596 --> 00:14:07,973 na dobroczynność prywatnych osób, 268 00:14:08,056 --> 00:14:11,143 które decydują o tym, czy naprawić dany problem 269 00:14:11,435 --> 00:14:15,397 dotyczący infrastruktury, rządu, podstawowych praw człowieka. 270 00:14:16,189 --> 00:14:19,067 Rządy finansują usługi publiczne z podatków, 271 00:14:19,443 --> 00:14:20,986 ale w bogatych krajach 272 00:14:21,069 --> 00:14:24,698 dochód z pracy jest wyżej opodatkowany niż dochód kapitałowy. 273 00:14:26,116 --> 00:14:29,286 W tej chwili system podatkowy 274 00:14:29,369 --> 00:14:34,374 ma wyższą stopę podatku dla dochodów z pracy niż dla kapitału. 275 00:14:34,458 --> 00:14:37,085 Mogę wypisać czek na wyższą kwotę. 276 00:14:37,169 --> 00:14:38,003 Naprawdę. 277 00:14:38,086 --> 00:14:40,839 Nie mówię, że chcę płacić 90% podatku, 278 00:14:41,214 --> 00:14:43,592 bo to oznaczałoby zmianę działalności 279 00:14:43,926 --> 00:14:47,346 i odejście od inwestowania w początkujących przedsiębiorców 280 00:14:47,679 --> 00:14:49,681 i filantropię. 281 00:14:50,223 --> 00:14:53,101 Nawet jeśli kraj podniesie podatki dla zamożnych, 282 00:14:53,435 --> 00:14:56,229 trudno je ściągnąć w zglobalizowanej gospodarce. 283 00:14:56,897 --> 00:15:00,817 Najlepszą analogię dla zagranicznych systemów finansowych 284 00:15:00,901 --> 00:15:02,903 stanowi ekosystem. 285 00:15:02,986 --> 00:15:07,366 Mamy cały szereg małych, czasem także większych krajów, 286 00:15:07,449 --> 00:15:09,910 które tworzą własne realia prawa. 287 00:15:10,744 --> 00:15:12,287 Jak unikanie podatków. 288 00:15:12,371 --> 00:15:14,456 Kajmany są w tym specjalistami. 289 00:15:14,748 --> 00:15:17,334 Na Kajmanach stoi budynek, 290 00:15:17,584 --> 00:15:18,669 jeden budynek, 291 00:15:19,044 --> 00:15:23,674 w którym „mieści się” 20 tysięcy firm. 292 00:15:23,757 --> 00:15:26,510 Jest to adres, który pozwala im wykorzystać 293 00:15:26,802 --> 00:15:28,679 ulgi podatkowe na Kajmanach. 294 00:15:29,471 --> 00:15:31,974 Podatku CIT uniknie się w Luksemburgu 295 00:15:32,057 --> 00:15:33,600 lub stanie USA Delaware. 296 00:15:34,768 --> 00:15:36,645 By uniknąć podatku spadkowego, 297 00:15:36,728 --> 00:15:40,691 najlepiej udać się na słynącą z tego Wyspę Jersey. 298 00:15:41,149 --> 00:15:42,234 Wyspy Cooka, 299 00:15:42,317 --> 00:15:44,277 zwane czasem „wyspami oszustów”, 300 00:15:44,444 --> 00:15:48,657 specjalizują się w ukrywaniu aktywów przed wierzycielami. 301 00:15:48,782 --> 00:15:50,200 I tylko tym się zajmują. 302 00:15:51,076 --> 00:15:54,037 Świat miał okazję zajrzeć w ten system w 2016 roku. 303 00:15:54,246 --> 00:15:56,748 Donosimy, jak bogaci i władcy kryją gotówkę 304 00:15:56,832 --> 00:15:58,417 na całym świecie. 305 00:15:58,500 --> 00:16:00,669 Nazywane są Kwitami z Panamy. 306 00:16:00,752 --> 00:16:03,630 Dokładnie 11 milionów Kwitów z Panamy. 307 00:16:03,714 --> 00:16:06,758 Przeciek z kancelarii Mossack Fonseca z Panamy. 308 00:16:06,842 --> 00:16:08,844 Kwity z Raju to kolejny przeciek... 309 00:16:08,927 --> 00:16:12,264 ...pokazujący, jak najbogatsze i najpotężniejsze osoby... 310 00:16:12,347 --> 00:16:14,307 ...ukrywają pieniądze za granicą. 311 00:16:14,391 --> 00:16:17,769 Ważną lekcję stanowiła galeria zdjęć 312 00:16:17,853 --> 00:16:21,982 z twarzami zamieszanych osób, całą menażerią 313 00:16:22,315 --> 00:16:24,526 gwiazd sportu, jak Lionel Messi, 314 00:16:24,985 --> 00:16:27,070 aktorów takich jak Jackie Chan, 315 00:16:27,154 --> 00:16:30,282 królową Elżbietą i członkami Izby Lordów. 316 00:16:30,615 --> 00:16:33,577 Największy szok wywołały jednak liczby. 317 00:16:33,869 --> 00:16:37,372 Analiza krajów skandynawskich wykazała, że większość ludzi 318 00:16:37,664 --> 00:16:40,709 unika przeciętnie płacenia 5% podatków. 319 00:16:41,376 --> 00:16:45,756 0,01% najbogatszych ludzi nie płaci około 25% należnych podatków. 320 00:16:46,214 --> 00:16:49,009 Na zagranicznych rachunkach był w sumie ukrywany 321 00:16:49,092 --> 00:16:51,219 odpowiednik 10% światowego PKB. 322 00:16:51,511 --> 00:16:53,555 W grę wchodziły biliony dolarów. 323 00:16:54,139 --> 00:16:55,766 Przodowała w tym Rosja. 324 00:16:55,932 --> 00:17:00,687 0,01% osób ukryło ponad połowę majątku na zagranicznych rachunkach bankowych, 325 00:17:01,063 --> 00:17:04,232 pozbawiając kraj ogromnych kwot na usługi publiczne 326 00:17:04,816 --> 00:17:06,902 czy budowę obiektów olimpijskich. 327 00:17:08,070 --> 00:17:11,323 Wszystkie osoby na liście korzystały z czyjejś pomocy. 328 00:17:12,032 --> 00:17:17,245 Nie pływają przecież jachtami studiując prawo podatkowe Kajmanów. 329 00:17:17,412 --> 00:17:19,748 Bogaci zatrudniają do tego ludzi, 330 00:17:19,831 --> 00:17:25,087 tak samo jak do sprzątania domu, gotowania czy opieki nad dziećmi. 331 00:17:25,337 --> 00:17:28,465 Może i miliarderzy to ósmy najbogatszy naród świata, 332 00:17:28,590 --> 00:17:31,760 ale w wielu kwestiach są też ludźmi bez narodowości. 333 00:17:32,969 --> 00:17:36,848 Eksperci pomagają im wybrać przepisy kraju, który im odpowiada. 334 00:17:37,641 --> 00:17:43,355 Globalizacja zapewniła wiele adresów, pod którymi można ukryć pieniądze. 335 00:17:43,855 --> 00:17:45,649 Jesteśmy na ulicy Miliarderów, 336 00:17:45,774 --> 00:17:49,778 w enklawie luksusowych wieżowców na południe od Central Parku. 337 00:17:50,362 --> 00:17:52,781 Nowy Jork ma najwięcej miliarderów. 338 00:17:53,281 --> 00:17:55,951 Miliarderzy kupują w Nowym Jorku, 339 00:17:56,034 --> 00:17:57,869 luksusowe to mało powiedziane, 340 00:17:57,953 --> 00:18:00,831 te warte dziesiątki milionów dolarów apartamenty. 341 00:18:02,874 --> 00:18:06,545 Nasza średnia cena sprzedaży przekracza 18 milionów dolarów, 342 00:18:06,628 --> 00:18:09,214 a nasz przeciętny klient 343 00:18:09,297 --> 00:18:11,633 posiada nawet kilka miliardów dolarów. 344 00:18:11,716 --> 00:18:12,968 AGENTKA NIERUCHOMOŚCI 345 00:18:13,051 --> 00:18:15,554 Nowojorskie nieruchomości stanowią część 346 00:18:15,637 --> 00:18:19,683 globalnego ekosystemu ukrywania majątku przed prawem, 347 00:18:19,766 --> 00:18:24,396 prania pieniędzy i robienia rzeczy na pograniczu bezprawia. 348 00:18:24,604 --> 00:18:26,356 Ludzie chcą zainwestować 349 00:18:26,439 --> 00:18:29,526 albo szukają skrytki depozytowej w niebie, 350 00:18:29,609 --> 00:18:33,071 dlatego kupują nieruchomość, by zabezpieczyć pieniądze, 351 00:18:33,405 --> 00:18:35,782 czasami z dala od własnego kraju, 352 00:18:35,907 --> 00:18:39,494 gdzie mogą być opodatkowane lub skonfiskowane każdego dnia. 353 00:18:39,661 --> 00:18:40,996 Na początku 2018 roku 354 00:18:41,413 --> 00:18:44,958 72% apartamentów wartych ponad 10 milionów dolarów 355 00:18:45,333 --> 00:18:49,546 zakupiono poprzez spółki z o.o., które często zatajają tożsamość kupca. 356 00:18:49,671 --> 00:18:51,923 Wystarczy założyć spółkę z o.o., trust 357 00:18:52,007 --> 00:18:55,635 albo spółkę będącą własnością innej spółki lub funduszu. 358 00:18:55,969 --> 00:19:00,098 Ustalenie faktycznego właściciela graniczy wtedy z cudem. 359 00:19:00,473 --> 00:19:04,603 To jeden powód, czemu trudno ustalić, gdzie są wszyscy miliarderzy, 360 00:19:05,020 --> 00:19:06,313 ilu ich jest 361 00:19:06,688 --> 00:19:08,690 i ile dokładnie mają pieniędzy. 362 00:19:08,982 --> 00:19:11,526 Rządy nie śledzą majątku na całym świecie. 363 00:19:11,860 --> 00:19:14,613 Takie rankingi jak Forbes to najlepsze źródła, 364 00:19:14,863 --> 00:19:16,239 choć nie są wiarygodne. 365 00:19:17,032 --> 00:19:19,201 Uważam, że lista Forbes 400 366 00:19:19,367 --> 00:19:22,829 i inne publikowane listy bogaczy są bardzo mylące. 367 00:19:22,913 --> 00:19:25,790 Opierają się na dostępnych informacjach. 368 00:19:25,874 --> 00:19:28,543 Jeśli głównym źródłem majątku danej osoby 369 00:19:28,960 --> 00:19:30,921 są akcje w spółce publicznej, 370 00:19:31,004 --> 00:19:33,173 wystarczy sprawdzić ilość akcji, 371 00:19:33,256 --> 00:19:36,218 pomnożyć to przez ich cenę i mamy miliardera. 372 00:19:36,301 --> 00:19:37,135 Gotowe! 373 00:19:37,427 --> 00:19:41,723 Ale majątek wielu ludzi pochodzi z innych źródeł. 374 00:19:42,307 --> 00:19:45,685 Dwie trzecie majątku wielu miliarderów to prywatne aktywa. 375 00:19:45,769 --> 00:19:48,188 Czasem nie wiedzą, ile mają pieniędzy. 376 00:19:48,480 --> 00:19:52,609 Jak tłumaczył niegdyś w kongresie potentat naftowy Nelson Bunker Hunt... 377 00:19:52,817 --> 00:19:54,903 Wie pan, ile posiada pieniędzy? 378 00:19:54,986 --> 00:19:57,864 Gdybym wiedział, nie miałbym zbyt wiele. 379 00:19:57,948 --> 00:19:59,616 Ma pan całkowitą rację. 380 00:19:59,699 --> 00:20:02,953 Nabywając aktywa, które nie są w obrocie publicznym, 381 00:20:03,578 --> 00:20:05,997 można je wycenić na dowolną kwotę. 382 00:20:06,122 --> 00:20:08,541 Niektórzy politycy tak właśnie postępują. 383 00:20:08,625 --> 00:20:13,380 Donald Trump i jego ojciec trafili na pierwszą listę Forbes 400. 384 00:20:13,672 --> 00:20:17,634 Nawet przy tej pierwszej liście zamieszczono uwagę mówiącą: 385 00:20:17,717 --> 00:20:20,428 „Twierdzą, że posiadają 500 milionów”. 386 00:20:20,512 --> 00:20:23,181 Niektórzy chcą się znaleźć na okładce Forbesa. 387 00:20:23,265 --> 00:20:27,727 Mogą coś zyskać dzięki sławie, ale nie dotyczy to wszystkich. 388 00:20:28,144 --> 00:20:32,232 Dlatego sam Forbes przyznaje, że zaniża wartość majątku na świecie. 389 00:20:32,315 --> 00:20:35,443 Zawsze nas trapi, jaka część majątku nam umyka. 390 00:20:35,527 --> 00:20:39,447 Czasami ta myśl nie pozwala mi zasnąć. 391 00:20:40,657 --> 00:20:44,494 W wieku pozłacanym miliarderzy nie rozdawali pieniędzy sami. 392 00:20:44,577 --> 00:20:45,912 Wkraczał bowiem rząd. 393 00:20:46,079 --> 00:20:47,497 Era postępu 394 00:20:47,580 --> 00:20:51,418 zapoczątkowała nowy sposób legislacji, 395 00:20:51,501 --> 00:20:56,089 rozbijając największe spółki powiernicze takie jak Standard Oil. 396 00:20:56,172 --> 00:21:01,094 Teddy Roosevelt słynął z rozwalania takich spółek. 397 00:21:02,554 --> 00:21:05,807 W erze globalizacji gromadzenie majątku wygląda inaczej. 398 00:21:06,182 --> 00:21:09,436 Unia Europejska wpisała raje podatkowe na czarną listę. 399 00:21:10,186 --> 00:21:12,147 Zobaczymy, jakie będą rezultaty. 400 00:21:12,272 --> 00:21:14,983 W USA politycy lewicy zaczęli domagać się 401 00:21:15,066 --> 00:21:17,027 wyższych podatków dla zamożnych. 402 00:21:17,485 --> 00:21:19,487 Popiera ich większość Amerykanów, 403 00:21:19,738 --> 00:21:21,531 a nawet niektórzy miliarderzy. 404 00:21:21,656 --> 00:21:23,408 Chcę płacić wyższe podatki. 405 00:21:23,491 --> 00:21:25,535 Podnieść podatki dla bogatych? 406 00:21:25,618 --> 00:21:26,536 Oczywiście. 407 00:21:26,619 --> 00:21:29,956 System podatkowy sprzyja bogatym, 408 00:21:30,040 --> 00:21:31,666 a nie klasie średniej. 409 00:21:31,750 --> 00:21:32,917 Należy to zmienić. 410 00:21:33,001 --> 00:21:35,003 Sposób gromadzenia majątku 411 00:21:35,462 --> 00:21:39,132 to ważny temat na debatę publiczną. 412 00:21:39,549 --> 00:21:40,759 Moralność... 413 00:21:41,551 --> 00:21:42,927 to inna kwestia. 414 00:21:43,011 --> 00:21:45,472 Do rozstrzygnięcia z księdzem. 415 00:21:45,972 --> 00:21:48,350 Relacje z miliarderami są skomplikowane. 416 00:21:48,725 --> 00:21:50,977 Zrobiliśmy z nich celebrytów. 417 00:21:51,353 --> 00:21:52,687 Daliśmy im władzę. 418 00:21:53,021 --> 00:21:55,690 Niektórzy świetnie wykorzystują swój majątek, 419 00:21:55,774 --> 00:21:57,817 czasem skuteczniej niż rządy. 420 00:21:57,901 --> 00:21:59,903 Nie martwią mnie konkretne osoby, 421 00:21:59,986 --> 00:22:05,533 tylko system, który dopuszcza tak ogromne przychody i nierówności. 422 00:22:06,451 --> 00:22:10,121 Ten naród miliarderów może wkrótce być najbogatszy na świecie. 423 00:22:10,246 --> 00:22:12,916 I choć mają majątki w wielu krajach, 424 00:22:14,042 --> 00:22:15,585 to my będziemy żyć w ich. 425 00:22:40,735 --> 00:22:42,737 Napisy: Przemek Kalemba