1
00:00:06,716 --> 00:00:09,260
Geld is een beetje anders
voor miljardairs.
2
00:00:09,510 --> 00:00:16,100
Voor een miljardair is een reisje
in een privéjet alsof je de metro neemt.
3
00:00:16,976 --> 00:00:19,896
Een Lamborghini is als een speelgoedauto.
4
00:00:20,313 --> 00:00:23,858
En een privé-eiland kopen is
als het aanbetalen van een huis.
5
00:00:24,776 --> 00:00:30,490
Miljardairs vormen niet de 1%,
maar de 0,0001% rijkste mensen.
6
00:00:31,199 --> 00:00:36,496
Wat is het ergste aan miljardair zijn?
Niks. Helemaal niks.
7
00:00:36,954 --> 00:00:39,749
Met 1 telefoontje ontmoeten ze
een wereldleider.
8
00:00:40,416 --> 00:00:42,835
Zeker 12 van hen zijn zelf wereldleiders.
9
00:00:43,002 --> 00:00:44,629
...betere tijden komen eraan.
10
00:00:46,798 --> 00:00:50,093
Er zitten zo'n 100 miljardairs
in het Chinese parlement.
11
00:00:50,927 --> 00:00:56,390
Het aantal miljardairs neemt toe.
In 1987 waren er zo'n 140 wereldwijd.
12
00:00:56,808 --> 00:01:03,439
In 2019 zijn er 15 keer zoveel miljardairs
met bijna 30 keer meer rijkdom.
13
00:01:03,981 --> 00:01:06,359
Samen bijna negen biljoen dollar.
14
00:01:07,318 --> 00:01:11,739
Als ze samen een land zouden vormen
zou dat het op 7 na rijkste land zijn.
15
00:01:11,864 --> 00:01:15,493
Deze mensen bezitten
gigantisch veel rijkdom...
16
00:01:15,576 --> 00:01:19,205
...en ze hebben heel veel invloed
in de wereld.
17
00:01:20,081 --> 00:01:24,252
Die invloed heeft van hen symbolen
van ongelijkheid gemaakt...
18
00:01:24,502 --> 00:01:28,005
...en wereldwijd geleid tot protesten
en politieke bewegingen.
19
00:01:28,256 --> 00:01:31,676
De mensen zijn het beu in een land
en een wereld te leven...
20
00:01:31,759 --> 00:01:35,138
...waarin enkelen zoveel hebben
en zovelen zo weinig hebben.
21
00:01:35,888 --> 00:01:37,431
Maar veel miljardairs...
22
00:01:37,515 --> 00:01:41,102
...zijn rijk geworden door dingen
uit te vinden die onze levens veranderden.
23
00:01:41,185 --> 00:01:42,728
Sommigen meer dan anderen.
24
00:01:44,397 --> 00:01:46,858
Waarom zijn er meer miljardairs dan ooit?
25
00:01:46,941 --> 00:01:49,360
En zijn ze goed of slecht voor de wereld?
26
00:01:50,486 --> 00:01:52,738
EEN NETFLIX ORIGINAL-DOCUMENTAIREREEKS
27
00:01:53,573 --> 00:01:56,409
De rijken hebben levens van comfort
en elegantie.
28
00:01:56,492 --> 00:01:58,744
Geld is te waardevol om uit te geven.
-Verkocht.
29
00:02:00,246 --> 00:02:04,500
De kloof tussen de superrijken
en de middenklasse neemt dramatisch toe.
30
00:02:04,584 --> 00:02:06,878
Ik kijk uit naar m'n volgende miljard.
31
00:02:06,961 --> 00:02:08,921
Wat doe je met die extra dollars?
32
00:02:09,005 --> 00:02:12,341
Ik bouw bedrijven en steun mensen
die nieuwe dingen bouwen...
33
00:02:12,717 --> 00:02:14,844
...van sociale netwerken tot raketten.
34
00:02:14,927 --> 00:02:16,762
Hoeveel eten heb je nodig?
35
00:02:16,846 --> 00:02:19,348
Hoe groot moet je huis nou echt zijn?
36
00:02:19,599 --> 00:02:22,518
Dit land heeft wat meer gulden regel
nodig...
37
00:02:22,894 --> 00:02:25,229
...en wat minder 'de macht van het goud'.
38
00:02:29,984 --> 00:02:34,030
Het is gênant hoe lang ik al
over rijke mensen schrijf.
39
00:02:34,447 --> 00:02:38,492
Luisa Kroll helpt bij het maken van de
populairste ranglijst van miljardairs.
40
00:02:38,618 --> 00:02:41,704
Rond 1981, toen de ranglijst
tot stand kwam...
41
00:02:41,996 --> 00:02:45,082
...wist je waar je naar rijkdom
moest zoeken.
42
00:02:45,166 --> 00:02:48,669
Texas bijvoorbeeld, waar grote olierijkdom
te vinden is.
43
00:02:48,794 --> 00:02:52,298
En Silicon Valley, waar de tech
net op begon te komen.
44
00:02:52,465 --> 00:02:58,888
En in New York liepen ze rond in de stad
om uit te zoeken wie wat bezat.
45
00:02:59,055 --> 00:03:01,891
Het blijkt heel moeilijk om rijkdom
te traceren.
46
00:03:02,350 --> 00:03:05,436
Weinig mensen dachten dat het ze
zou lukken...
47
00:03:05,519 --> 00:03:11,192
...maar uiteindelijk publiceerden ze
in september 1982 de eerste Forbes 400.
48
00:03:12,318 --> 00:03:16,697
Op die eerste ranglijst stonden
11 nazaten van John D. Rockefeller.
49
00:03:18,449 --> 00:03:23,371
Hij leefde eind 19e eeuw in de VS,
tijdens het zogenaamde Vergulde Tijdperk...
50
00:03:23,704 --> 00:03:26,666
...waarin de eerste self-made miljardairs
ontstonden.
51
00:03:28,125 --> 00:03:30,836
Vandaag de dag zouden Rockefeller
en Carnegie...
52
00:03:30,920 --> 00:03:34,840
...ruim twee keer zo rijk zijn
als de rijkste persoon ter wereld.
53
00:03:35,049 --> 00:03:38,928
Het was niet alleen een tijdperk
van enorme rijkdom...
54
00:03:39,011 --> 00:03:40,638
...maar ook enorme corruptie.
55
00:03:41,180 --> 00:03:43,891
Mark Twain bedacht de term
'Vergulde Tijdperk'...
56
00:03:44,141 --> 00:03:48,020
...want hoewel de rijkdom fonkelde
was hij van binnen verrot.
57
00:03:48,437 --> 00:03:52,233
Carnegie, Vanderbilt en Rockefeller
werden rijk dankzij politieke connecties...
58
00:03:52,692 --> 00:03:56,153
...door sectoren te consolideren in trusts
en door arbeiders uit te buiten.
59
00:03:56,237 --> 00:03:58,239
Ze betaalden nauwelijks belasting.
60
00:03:58,656 --> 00:04:01,450
Vóór deze tijd is rijkdom lastig
te vergelijken...
61
00:04:01,659 --> 00:04:05,079
...maar extreem rijke mensen stonden meestal
aan het hoofd van keizerrijken...
62
00:04:05,204 --> 00:04:09,583
...zoals keizer Augustus van Rome,
keizerin Wu van China...
63
00:04:09,667 --> 00:04:12,586
...of Mansa Moussa, heerser
van het koninkrijk Mali...
64
00:04:12,670 --> 00:04:15,798
...die een van de grootste goudbronnen
ter wereld bezat.
65
00:04:15,881 --> 00:04:20,886
Zijn rijkdom was zo legendarisch dat hij
afgebeeld werd op middeleeuwse kaarten.
66
00:04:21,345 --> 00:04:25,891
De magnaten van 't Vergulde Tijdperk
werden rijk door bedrijven op te richten.
67
00:04:27,393 --> 00:04:31,814
Die enorme toename van rijkdom
werd veroorzaakt...
68
00:04:32,023 --> 00:04:37,570
...door het ontstaan
van een continentale economie in de VS...
69
00:04:37,653 --> 00:04:40,156
...en de opkomst van grote bedrijven.
70
00:04:40,990 --> 00:04:45,411
Zoals Vanderbilts spoorlijnen,
onderdeel van de ruim 320.000 km...
71
00:04:45,494 --> 00:04:48,998
...aan nieuwe spoorlijnen
die het hele continent verbonden...
72
00:04:49,081 --> 00:04:52,001
...waardoor de VS een economische supermacht
werd.
73
00:04:53,336 --> 00:04:57,673
Nu groeit het aantal miljardairs
dankzij de steeds mondialere economie.
74
00:04:57,965 --> 00:05:00,259
Daardoor is de hele wereld rijker.
75
00:05:00,426 --> 00:05:04,680
Wereldwijd is de ongelijkheid gedaald.
76
00:05:04,764 --> 00:05:11,145
Dat komt vooral doordat enkele arme landen
snel groeien.
77
00:05:11,896 --> 00:05:15,691
In de afgelopen decennia is geen land
zo snel gegroeid als China.
78
00:05:16,233 --> 00:05:19,904
Veertig of vijftig jaar geleden was China
een land...
79
00:05:19,987 --> 00:05:23,407
...waarin de meeste mensen straatarm waren.
80
00:05:24,158 --> 00:05:27,578
De communistische regering zet in
op socialistische modernisering.
81
00:05:27,661 --> 00:05:30,748
Extreme armoede komt bijna niet meer voor
in China.
82
00:05:30,831 --> 00:05:34,251
Voor 1978 waren er
geen Chinese miljardairs.
83
00:05:35,252 --> 00:05:38,881
In 2017 kwamen er twee Chinese miljardairs
per week bij...
84
00:05:39,340 --> 00:05:43,010
...en had China na de VS
de meeste miljardairs ter wereld.
85
00:05:43,302 --> 00:05:50,267
Het is niet verrassend om ondernemers
heel snel heel rijk te zien worden.
86
00:05:50,393 --> 00:05:52,103
Hetzelfde gebeurde in India.
87
00:05:52,395 --> 00:05:56,440
De opkomende economie daar haalde
miljoenen mensen uit de armoede...
88
00:05:56,524 --> 00:05:58,651
...en creëerde ruim 100 miljardairs.
89
00:06:01,987 --> 00:06:05,658
Dit zijn de miljardairs van nu.
Ook zij verschillen in rijkdom.
90
00:06:05,741 --> 00:06:09,870
De overgrote meerderheid, 94%,
bezit 10 miljard of minder.
91
00:06:10,413 --> 00:06:13,916
Vijf procent bezit tussen de 10
en 30 miljard dollar...
92
00:06:14,166 --> 00:06:18,712
...en één procent vormt de mega-miljardairs,
die 30 miljard of meer bezitten.
93
00:06:19,004 --> 00:06:22,508
Ja, ik denk weleens: verdorie,
zij zijn veel rijker dan ik.
94
00:06:22,591 --> 00:06:25,511
Dan denk ik na en zeg tegen mezelf:
'Doe normaal.'
95
00:06:27,096 --> 00:06:30,266
De tech-industrie heeft niet
de meeste miljardairs...
96
00:06:30,349 --> 00:06:32,476
...maar wel de meeste mega-miljardairs.
97
00:06:32,560 --> 00:06:34,979
Dat heet 'de winnaar krijgt alles'.
98
00:06:35,229 --> 00:06:39,150
Digitale producten als websites en apps
vergen niet veel mankracht...
99
00:06:39,233 --> 00:06:41,569
...en bereiken direct een mondiale markt.
100
00:06:41,861 --> 00:06:45,281
De reden dat Google synoniem is
voor het internet afzoeken...
101
00:06:45,364 --> 00:06:48,409
...is dat ruim 90% van alle zoekopdrachten
via Google gaan.
102
00:06:48,742 --> 00:06:53,497
De oprichters staan op de 10e en 14e plek
van rijkste mensen in 2019.
103
00:06:53,956 --> 00:06:59,128
Facebook heeft meer gebruikers
dan alle andere social media-platforms.
104
00:06:59,211 --> 00:07:02,423
De oprichter is de op 7 na rijkste persoon
ter wereld.
105
00:07:02,798 --> 00:07:06,802
Bijna 50% van al het online winkelen
in de VS vindt plaats op Amazon.
106
00:07:06,969 --> 00:07:11,348
In 2019 was Amazons oprichter Jeff Bezos
de rijkste man ter wereld.
107
00:07:12,641 --> 00:07:15,436
Beroemde miljardairs zoals Oprah,
Kylie Jenner...
108
00:07:15,519 --> 00:07:18,772
...en Michael Jordan staan laag
op de ranglijsten...
109
00:07:18,856 --> 00:07:22,151
...en staan er niet door 't werk
waarmee ze beroemd werden.
110
00:07:22,359 --> 00:07:25,613
Michael Jordan verdiende 90 miljoen
als basketballer.
111
00:07:25,821 --> 00:07:28,699
Maar hij verdiende miljarden
met zakelijke partnerschappen...
112
00:07:28,782 --> 00:07:31,494
...en aandelen in een basketbalteam.
113
00:07:32,119 --> 00:07:34,371
Hij werd miljonair door te werken...
114
00:07:34,455 --> 00:07:37,166
...maar miljardair door kapitaal
te bezitten.
115
00:07:37,791 --> 00:07:40,878
Kapitaal is iets dat je bezit
dat geld kan opleveren.
116
00:07:41,587 --> 00:07:43,255
Een huis kan kapitaal zijn.
117
00:07:43,714 --> 00:07:45,299
Aandelen zijn kapitaal.
118
00:07:45,424 --> 00:07:48,844
Je beeltenis kan kapitaal zijn,
als je Michael Jordan bent.
119
00:07:49,512 --> 00:07:52,765
Patenten voor medicijnen
of technologie zijn kapitaal.
120
00:07:52,890 --> 00:07:55,392
En copyrights, zoals voor Mickey Mouse.
121
00:07:55,559 --> 00:07:59,271
Ik groeide op met Disney en alles
wat daarbij hoorde.
122
00:07:59,355 --> 00:08:00,898
BEZIT: HONDERDEN MILJOENEN
123
00:08:00,981 --> 00:08:04,193
Je wordt geen miljardair
met een gemiddeld inkomen...
124
00:08:04,276 --> 00:08:06,904
...en door gewoon belasting te betalen.
125
00:08:07,321 --> 00:08:09,532
Bezit is wat rijkdom creëert.
126
00:08:09,949 --> 00:08:13,661
De meeste rijke mensen verdienen hun geld
gewoon door te werken.
127
00:08:13,786 --> 00:08:18,582
Maar hoe rijker je bent, hoe meer
je inkomen uit kapitaal komt.
128
00:08:19,083 --> 00:08:23,337
De 0,0001% rijkste mensen
zijn daar een uitzonderlijk voorbeeld van.
129
00:08:24,046 --> 00:08:28,551
Dus inkomen dat in de economie
geproduceerd is wordt verplaatst...
130
00:08:28,634 --> 00:08:31,303
...van arbeid naar kapitaal.
131
00:08:31,387 --> 00:08:34,139
Dat is het onderliggende principe.
132
00:08:34,848 --> 00:08:38,602
Dat is omdat wereldmerken
niet alleen mondiale markten hebben...
133
00:08:39,103 --> 00:08:43,899
...maar ook een mondiale arbeidspool,
en steeds vaker geen arbeidskosten hebben.
134
00:08:44,358 --> 00:08:45,859
Neem de textielindustrie.
135
00:08:46,277 --> 00:08:49,572
Die is in de afgelopen 2 eeuwen
volledig getransformeerd.
136
00:08:49,989 --> 00:08:52,908
Keer op keer stegen de productiviteit
en de winst.
137
00:08:53,242 --> 00:08:57,580
Nu bevinden bijna alle kleermakers zich
in lagelonenlanden.
138
00:08:58,247 --> 00:09:01,500
En machines beginnen arbeiders nu
volledig te vervangen.
139
00:09:01,792 --> 00:09:03,502
Dit is de zogenaamde Sewbot.
140
00:09:04,003 --> 00:09:06,797
Hij automatiseert delicaat naaiwerk...
141
00:09:06,922 --> 00:09:10,759
...en kan evenveel shirts per uur naaien
als 17 fabrieksarbeiders.
142
00:09:11,260 --> 00:09:15,431
Dit verlaagt de verkoopprijs
en vergroot de gemaakte winst.
143
00:09:15,723 --> 00:09:17,141
Kapitaalbezit...
144
00:09:17,224 --> 00:09:20,644
...vooral aandelenbezit van bedrijven...
145
00:09:20,728 --> 00:09:22,938
...is zeer geconcentreerd.
146
00:09:23,564 --> 00:09:28,193
Zoals de eigenaars van de wereldmerken
H&M, Zara en Walmart.
147
00:09:29,194 --> 00:09:32,865
Als iemand eenmaal zulk kapitaal heeft,
groeit het alleen maar.
148
00:09:33,657 --> 00:09:34,867
Geld levert geld op.
149
00:09:34,950 --> 00:09:38,954
Het is alsof je het opsluit in een kamer
en het zich daar voortplant.
150
00:09:39,038 --> 00:09:40,748
Zo werkt het ongeveer.
151
00:09:41,290 --> 00:09:45,210
Zoals Edgar Bronfman Sr., erfgenaam
van het Seagram's-fortuin, zei:
152
00:09:45,628 --> 00:09:49,256
'Van 100 dollar 110 dollar maken is werk.
153
00:09:49,798 --> 00:09:54,928
Van 100 miljoen dollar 110 miljoen dollar
maken is onvermijdelijk.'
154
00:09:56,805 --> 00:10:02,811
Want $100 aan spaargeld is lastig om niet
uit te geven en lastig te investeren.
155
00:10:03,437 --> 00:10:07,316
Maar 100 miljoen dollar wordt automatisch
110 miljoen dollar...
156
00:10:07,566 --> 00:10:11,695
...als je het een jaar lang gewoon
op de aandelenbeurs laat staan.
157
00:10:11,945 --> 00:10:18,035
In slechts enkele generaties heb je één
of meerdere dynastieën opgebouwd.
158
00:10:18,118 --> 00:10:23,624
Gezien de macht die geld over politiek
heeft is dat niet iets wat we willen.
159
00:10:24,875 --> 00:10:29,171
Volgens een schatting heeft 13%
van de miljardairs hun rijkdom geërfd...
160
00:10:29,296 --> 00:10:31,298
...en heeft 56% het zelf vergaard.
161
00:10:31,924 --> 00:10:34,301
Maar het onderscheid is lastig te maken...
162
00:10:34,385 --> 00:10:37,137
...want wie geld erft laat het vaak groeien.
163
00:10:37,554 --> 00:10:40,641
Dat beschrijft de overige 30%
van de miljardairs.
164
00:10:40,891 --> 00:10:45,396
In 2014 bedachten we de zogenaamde
self-made-score.
165
00:10:45,813 --> 00:10:51,527
Die begon bij 1 voor als je je geld
had geërfd en er verder niks mee deed,
166
00:10:51,610 --> 00:10:54,863
...als je eigenlijk alleen maar bonbons
zat te eten.
167
00:10:54,947 --> 00:10:57,783
Nummer 10 was voor als je met niets
was begonnen.
168
00:10:57,866 --> 00:11:00,828
Iemand als Oprah Winfrey
hoort in die categorie.
169
00:11:00,911 --> 00:11:04,415
Dit jaar hadden we Kylie Jenner.
Dat was controversieel.
170
00:11:04,665 --> 00:11:10,129
Zij bedacht hoe ze geld kon verdienen
aan Instagram en haar beroemde familie.
171
00:11:10,212 --> 00:11:13,173
Er is een nieuwe jongste self-made
miljardair.
172
00:11:13,257 --> 00:11:16,719
Sommigen vinden de titel
niet geheel terecht.
173
00:11:16,802 --> 00:11:20,681
Als je het niet van iemand anders krijgt
is het self-made.
174
00:11:20,764 --> 00:11:25,436
Als je met zo'n voorsprong geboren bent
ben je niet echt self-made.
175
00:11:27,479 --> 00:11:30,774
Andere soorten self-made rijkdom
zijn ook controversieel.
176
00:11:31,150 --> 00:11:35,279
Toen we Russische miljardairs op de lijst
gingen zetten, de oligarchen...
177
00:11:35,362 --> 00:11:38,157
...wisten we niet hoe we ze anders
moesten noemen.
178
00:11:38,240 --> 00:11:40,325
Sommigen noemen hen kleptocraten.
179
00:11:40,743 --> 00:11:45,414
Dat komt van het Griekse kleptēs, 'dief',
en krátos, 'macht'.
180
00:11:45,873 --> 00:11:48,292
Het zijn mensen met politieke connecties...
181
00:11:48,375 --> 00:11:50,878
...die rijk worden van de grondstoffen
van een land.
182
00:11:50,961 --> 00:11:54,298
Dat gebeurde toen de Sovjet-Unie in 1991
uit elkaar viel.
183
00:11:54,506 --> 00:11:58,761
Rusland heeft nu bijna 100 zogenaamde
self-made miljardairs.
184
00:11:58,969 --> 00:12:02,431
Er was geen categorie voor de miljardairs...
185
00:12:02,514 --> 00:12:06,935
...die goedkoop aan kapitaal gekomen waren
door diefstal of corruptie...
186
00:12:07,019 --> 00:12:08,812
...of hoe je het ook wil noemen.
187
00:12:09,062 --> 00:12:14,943
Goed en slecht heeft te maken
met hoe je je rijkdom vergaart.
188
00:12:15,027 --> 00:12:19,490
Doe je dat ten koste
van alle andere mensen?
189
00:12:19,573 --> 00:12:24,745
Of doe je dat door geweldige producten
voor anderen te maken?
190
00:12:24,870 --> 00:12:27,664
Dat is een fundamenteel verschil.
191
00:12:29,333 --> 00:12:33,462
Eind 19e eeuw gaven miljardairs
veel terug aan de samenleving.
192
00:12:33,545 --> 00:12:35,005
Zoals Andrew Carnegie.
193
00:12:36,089 --> 00:12:38,383
Het publieke oordeel zal luiden:
194
00:12:39,426 --> 00:12:42,596
...de man die zo rijk sterft...
195
00:12:43,764 --> 00:12:45,474
...sterft zonder eer.
196
00:12:45,557 --> 00:12:49,645
Hij vond het een schande
wanneer een rijk persoon rijk stierf.
197
00:12:49,728 --> 00:12:55,984
Daarom zie je overal Carnegie Instituten,
Carnegie Bibliotheken, Carnegie Hallen...
198
00:12:56,068 --> 00:12:57,694
...de Carnegie Mellon Universiteit.
199
00:12:57,778 --> 00:13:02,616
Je ziet overal terug dat hij teruggaf
aan de samenleving.
200
00:13:02,741 --> 00:13:04,409
Die traditie duurt voort.
201
00:13:04,785 --> 00:13:08,455
Tenminste 200 miljardairs hebben
toegezegd...
202
00:13:08,622 --> 00:13:11,333
...tenminste de helft van hun rijkdom
te doneren.
203
00:13:11,917 --> 00:13:16,630
Ze doen dingen die overheden meestal
doen: infectieziekten bestrijden...
204
00:13:17,005 --> 00:13:19,424
...en Olympische faciliteiten financieren...
205
00:13:19,550 --> 00:13:23,554
...zoals Russische miljardairs deden
voor de Winterspelen van 2014...
206
00:13:23,846 --> 00:13:25,681
...en studies betaalbaar houden.
207
00:13:26,974 --> 00:13:30,769
Mijn familie zet een beurs op
om hun studieschulden af te lossen.
208
00:13:32,813 --> 00:13:35,190
Of belangrijke infrastructuur repareren.
209
00:13:35,315 --> 00:13:38,652
Waar Michigan en de stad Flint zelf hebben
gefaald...
210
00:13:38,735 --> 00:13:41,655
...belooft Elon Musk...
-...de watercrisis op te lossen...
211
00:13:41,738 --> 00:13:45,534
...en ieder huis in de stad van schoon water
te voorzien.
212
00:13:45,868 --> 00:13:49,329
Er werd gezegd dat we gewoon
55 miljoen konden inzamelen...
213
00:13:49,413 --> 00:13:54,209
...onder rijke mensen en het probleem
daarmee oplossen. Ik was daar fel tegen.
214
00:13:54,418 --> 00:13:58,338
Miljardairs doen veel voor goede doelen
en dat is geweldig...
215
00:13:58,463 --> 00:14:01,717
...maar het probleem is structureel.
216
00:14:01,842 --> 00:14:07,973
Je wil niet dat onze burgers
afhankelijk zijn van particulieren...
217
00:14:08,056 --> 00:14:13,395
...die naar eigen inzicht de problemen
rond infrastructuur, de overheid...
218
00:14:13,478 --> 00:14:15,397
...en mensenrechten gaan oplossen.
219
00:14:16,106 --> 00:14:19,359
Overheden financieren dat soort zaken
met belastingen...
220
00:14:19,443 --> 00:14:23,280
...maar in de meeste rijke landen
is de loonbelasting hoger...
221
00:14:23,363 --> 00:14:25,073
...dan de vermogensbelasting.
222
00:14:26,116 --> 00:14:29,286
Wat ons belastingsysteem doet...
223
00:14:29,369 --> 00:14:34,374
...is arbeid hoger belasten dan kapitaal.
224
00:14:34,458 --> 00:14:38,003
Ik heb geen moeite met meer betalen.
225
00:14:38,086 --> 00:14:40,839
Ik vind niet dat ik 90% belasting
moet betalen...
226
00:14:41,214 --> 00:14:43,675
...want dat verandert dan wat ik doe.
227
00:14:43,926 --> 00:14:49,681
En dat is investeren in ondernemers
en start-ups en filantropie.
228
00:14:50,140 --> 00:14:53,101
Zelfs als een land de rijken hoger
gaat belasten...
229
00:14:53,352 --> 00:14:56,313
...is dat door globalisatie moeilijk
te handhaven.
230
00:14:56,897 --> 00:15:00,817
De beste analogie
voor het offshore financiële systeem is...
231
00:15:00,901 --> 00:15:02,861
...dat het als een ecosysteem is.
232
00:15:03,153 --> 00:15:09,910
Het is een groep kleine of grote landen
met hun eigen juridische domein.
233
00:15:10,577 --> 00:15:14,665
Zoals geen inkomensbelasting.
Een specialiteit van de Kaaimaneilanden.
234
00:15:14,748 --> 00:15:18,669
Je hebt een gebouw op de Kaaimaneilanden,
één gebouw...
235
00:15:19,044 --> 00:15:23,674
...waarin 20.000 bedrijven 'gevestigd' zijn.
236
00:15:23,757 --> 00:15:26,677
Het is een postadres waarmee ze
kunnen profiteren...
237
00:15:26,802 --> 00:15:28,679
...van de belastingvoordelen.
238
00:15:29,471 --> 00:15:33,600
Vennootschapsbelasting kun je ontlopen
in Luxemburg of in Delaware.
239
00:15:34,685 --> 00:15:36,645
Om erfbelasting te ontlopen...
240
00:15:36,979 --> 00:15:40,732
...is het Europese eiland Jersey populair.
241
00:15:41,149 --> 00:15:44,277
De Cookeilanden, ook wel bekend
als de Crook-eilanden...
242
00:15:44,361 --> 00:15:48,657
...helpen mensen kapitaal te verbergen
voor schuldeisers.
243
00:15:48,782 --> 00:15:50,200
Meer doen ze niet.
244
00:15:51,034 --> 00:15:54,037
In 2016 ving de wereld een glimp op
van dit systeem.
245
00:15:54,246 --> 00:15:58,417
Onthullingen over hoe de rijken geld
wegmoffelen schokken de wereld.
246
00:15:58,500 --> 00:16:00,669
...worden de Panama Papers genoemd.
247
00:16:00,752 --> 00:16:03,630
Elf miljoen Panama Papers
om precies te zijn.
248
00:16:03,714 --> 00:16:06,758
Ze zijn gelekt door advocatenfirma
Mossack Fonseca.
249
00:16:06,842 --> 00:16:08,844
De Papers zijn weer een lek...
250
00:16:08,927 --> 00:16:12,264
...onthullen hoe rijke en machtige mensen...
251
00:16:12,347 --> 00:16:14,307
...hun geld offshore verbergen.
252
00:16:14,391 --> 00:16:19,438
Een van de grootste lessen
was wie er allemaal betrokken waren.
253
00:16:19,521 --> 00:16:24,609
Het was een bonte groep van sportsterren
zoals Lionel Messi...
254
00:16:24,985 --> 00:16:27,070
...entertainers zoals Jackie Chan...
255
00:16:27,154 --> 00:16:30,282
...en koningin Elizabeth
en leden van het Hogerhuis.
256
00:16:30,574 --> 00:16:33,785
De grote schok kwam toen mensen
gingen rekenen.
257
00:16:33,869 --> 00:16:37,456
Een analyse van Scandinavische landen
liet zien dat mensen...
258
00:16:37,664 --> 00:16:40,709
...gemiddeld 5% of minder belasting
ontduiken.
259
00:16:41,334 --> 00:16:45,756
De 0,01% rijkste mensen ontduiken
zo'n 25%.
260
00:16:46,214 --> 00:16:51,219
In totaal was het equivalent van 10%
van het BNP van de wereld weggemoffeld.
261
00:16:51,511 --> 00:16:53,555
Dat is biljoenen dollars.
262
00:16:54,139 --> 00:16:55,766
Rusland werd hard geraakt.
263
00:16:55,849 --> 00:17:00,771
De 0,01% bleken meer dan de helft
van hun vermogen offshore te stallen.
264
00:17:01,063 --> 00:17:04,232
Dat is veel misgelopen belastinggeld
voor collectieve voorzieningen...
265
00:17:04,816 --> 00:17:06,985
...of Olympische faciliteiten.
266
00:17:08,070 --> 00:17:11,615
En iedereen wiens naam naar boven kwam
bij de lek kreeg hulp.
267
00:17:12,032 --> 00:17:15,869
Zij zitten niet op hun jachten te blokken
op de belastingwetten...
268
00:17:15,952 --> 00:17:17,370
...van de Kaaimaneilanden.
269
00:17:17,496 --> 00:17:19,748
Ze huren daar mensen voor in...
270
00:17:19,831 --> 00:17:25,087
...net zoals ze mensen inhuren
als schoonmaker, kok of kinderjuf.
271
00:17:25,170 --> 00:17:28,507
Miljardairs vormen de op 7 na
rijkste 'natie' ter wereld...
272
00:17:28,590 --> 00:17:31,760
...maar in veel opzichten
zijn ze stateloos.
273
00:17:32,969 --> 00:17:36,890
Met de hulp van experts kunnen ze kiezen
welke wetten ze volgen.
274
00:17:37,641 --> 00:17:43,355
Door globalisatie zijn er nu
allerlei plaatsen om geld te verbergen.
275
00:17:43,814 --> 00:17:45,607
Dit is Billionaires' Row...
276
00:17:45,690 --> 00:17:50,195
...een enclave van luxe wolkenkrabbers
ten zuiden van Central Park in New York...
277
00:17:50,278 --> 00:17:52,948
...de stad met de meeste miljardairs
ter wereld.
278
00:17:53,156 --> 00:17:57,869
In New York kopen deze miljardairs
allerlei luxe, en dat is zacht uitgedrukt...
279
00:17:57,953 --> 00:18:00,831
...appartementen die tientallen miljoenen
kosten.
280
00:18:02,791 --> 00:18:06,545
Onze gemiddelde verkoop is iets meer
dan 18 miljoen dollar...
281
00:18:06,628 --> 00:18:09,965
...en onze gemiddelde klant
heeft een vermogen...
282
00:18:10,048 --> 00:18:12,968
...van honderden miljoenen
tot miljarden dollars.
283
00:18:13,051 --> 00:18:15,554
De New Yorkse makelaardij
maakt deel uit...
284
00:18:15,637 --> 00:18:19,683
...van dat mondiale ecosysteem
van geld wegmoffelen...
285
00:18:19,766 --> 00:18:24,396
...witwassen, en allerlei zaken
die op het randje van legaal zijn.
286
00:18:24,479 --> 00:18:29,526
Mensen die kapitaal willen opslaan
en een soort bankkluis in de lucht willen...
287
00:18:29,609 --> 00:18:33,071
...kopen vastgoed om hun geld veilig
te stellen.
288
00:18:33,321 --> 00:18:35,824
Soms in een ander land dan hun thuisland...
289
00:18:35,907 --> 00:18:39,494
...omdat het daar mogelijk belast
of in beslag genomen wordt.
290
00:18:39,578 --> 00:18:44,958
Begin 2018 werd 72% van de appartementen
die meer dan 10 miljoen dollar kosten...
291
00:18:45,333 --> 00:18:49,546
...gekocht door middel van een LLC,
waardoor de koper anoniem bleef.
292
00:18:49,629 --> 00:18:51,923
Je zet gewoon een LLC of een trust op...
293
00:18:52,007 --> 00:18:55,719
...of een LLC beheerd door een andere LLC
beheerd door een trust.
294
00:18:55,969 --> 00:19:00,098
Dan is het bijna onmogelijk uit te zoeken
wie de echte eigenaar is.
295
00:19:00,557 --> 00:19:04,936
Dat is slechts één reden dat we niet goed
weten waar alle miljardairs zijn...
296
00:19:05,020 --> 00:19:08,690
...hoeveel het er zijn, en hoeveel miljarden
ze bezitten.
297
00:19:08,899 --> 00:19:11,693
Overheden houden vermogen
niet mondiaal bij...
298
00:19:11,860 --> 00:19:16,114
...dus we moeten afgaan op onbetrouwbare
ranglijsten zoals die van Forbes.
299
00:19:16,990 --> 00:19:19,284
Ik denk dat de Forbes 400-lijst...
300
00:19:19,367 --> 00:19:22,829
...en vergelijkbare lijsten
heel misleidend zijn.
301
00:19:22,913 --> 00:19:25,790
Ze zijn gebaseerd op openbare informatie.
302
00:19:25,874 --> 00:19:30,837
Als iemands rijkdom vooral komt
uit aandelen in een overheidsbedrijf...
303
00:19:30,921 --> 00:19:33,256
...zoek je op hoeveel aandelen hij heeft...
304
00:19:33,340 --> 00:19:37,010
...vermenigvuldigt dat met de prijs
per aandeel, en voilà.
305
00:19:37,427 --> 00:19:41,723
Maar veel mensen halen hun rijkdom
uit andere bronnen.
306
00:19:42,224 --> 00:19:45,644
Twee derde van de rijkdom
van veel miljardairs is privé.
307
00:19:45,727 --> 00:19:48,188
Soms weten ze zelf niet hoe rijk ze zijn.
308
00:19:48,355 --> 00:19:52,734
Zoals oliemagnaat Nelson Bunker Hunt
ooit tegen 't Amerikaanse Congres zei:
309
00:19:52,817 --> 00:19:54,903
Weet u hoeveel u bezit?
310
00:19:54,986 --> 00:19:57,864
Mensen die dat weten bezitten meestal
niet veel.
311
00:19:57,948 --> 00:19:59,616
Dat is... Dat klopt.
312
00:19:59,699 --> 00:20:03,245
Als je iets koopt dat niet openbaar
verhandeld wordt...
313
00:20:03,495 --> 00:20:05,997
...is het waard wat jij het waard vindt.
314
00:20:06,122 --> 00:20:08,541
Er zijn politici die dat gedaan hebben.
315
00:20:08,625 --> 00:20:13,421
Donald Trump en zijn vader stonden
in de allereerste Forbes 400-lijst.
316
00:20:13,630 --> 00:20:17,634
Daarin stond al een aantekening
waarop stond:
317
00:20:17,717 --> 00:20:20,428
'Ze zeggen dat ze 500 miljoen waard zijn.'
318
00:20:20,512 --> 00:20:23,306
Ondernemers willen op de cover
van Forbes staan.
319
00:20:23,390 --> 00:20:26,017
Ze halen voordeel uit bekend staan
als rijk.
320
00:20:26,142 --> 00:20:27,769
Maar veel miljardairs niet.
321
00:20:28,103 --> 00:20:32,232
Dus zelfs Forbes geeft toe dat het
de rijkdom in de wereld onderschat.
322
00:20:32,315 --> 00:20:35,443
We vragen ons altijd af hoeveel we missen.
323
00:20:35,527 --> 00:20:39,447
Eerlijk gezegd lig ik daar soms
van wakker.
324
00:20:40,615 --> 00:20:44,536
In 't Vergulde Tijdperk gaven miljardairs
hun geld niet zomaar weg.
325
00:20:44,619 --> 00:20:45,954
De overheid greep in.
326
00:20:46,246 --> 00:20:47,998
In het Progressieve Tijdperk...
327
00:20:48,081 --> 00:20:51,418
...begon een nieuwe manier van reguleren...
328
00:20:51,501 --> 00:20:56,089
...die grote trusts als Standard Oil
opsplitste.
329
00:20:56,172 --> 00:21:01,094
Teddy Roosevelt werd hierdoor
de trust buster genoemd.
330
00:21:02,554 --> 00:21:05,849
In de huidige wereld ziet rijkdom inperken
er anders uit.
331
00:21:06,308 --> 00:21:09,811
De EU heeft belastingparadijzen
op een zwarte lijst gezet.
332
00:21:10,103 --> 00:21:12,188
De resultaten vallen nog te bezien.
333
00:21:12,272 --> 00:21:17,027
In de VS pleiten linkse politici
voor hogere belastingen voor de rijken.
334
00:21:17,485 --> 00:21:21,531
Veel Amerikanen, en enkele miljardairs,
zijn het daarmee eens.
335
00:21:21,656 --> 00:21:23,325
Ik zou meer moeten betalen.
336
00:21:23,491 --> 00:21:26,536
Zouden uw belastingen omhoog moeten?
-Natuurlijk.
337
00:21:26,619 --> 00:21:31,666
Het belastingstelsel begunstigt rijken
en benadeelt de middenklasse.
338
00:21:31,750 --> 00:21:32,917
Dat moet anders.
339
00:21:33,001 --> 00:21:35,003
Hoe je rijkdom vergaart...
340
00:21:35,545 --> 00:21:39,215
...is een relevant onderwerp
voor beleidsmakers.
341
00:21:39,549 --> 00:21:40,759
Moraliteit...
342
00:21:41,551 --> 00:21:45,555
...dat is hun eigen ding. Dat is tussen hen
en hun priester.
343
00:21:45,972 --> 00:21:48,641
Onze relatie met miljardairs
is gecompliceerd.
344
00:21:48,725 --> 00:21:52,687
We hebben hen beroemd
en machtig gemaakt.
345
00:21:53,021 --> 00:21:55,690
En ze doen soms geweldige dingen
met hun geld...
346
00:21:55,774 --> 00:21:57,817
...soms efficiënter dan overheden.
347
00:21:57,901 --> 00:22:01,237
Het gaat me niet om de individuen,
maar om het systeem...
348
00:22:01,696 --> 00:22:05,533
...dat deze enorme inkomensongelijkheid
mogelijk maakt.
349
00:22:06,368 --> 00:22:10,121
De miljardairs natie is binnenkort
wellicht de rijkste op aarde.
350
00:22:10,205 --> 00:22:15,377
En hoewel hun geld niet in één land woont,
zullen wij allemaal in hun land wonen.
351
00:22:40,735 --> 00:22:42,904
Ondertiteld door: Claudia Boshouwers