1
00:00:10,552 --> 00:00:11,428
‪LỌ LEM

2
00:00:11,511 --> 00:00:16,141
<i>‪Ngày xửa ngày xưa, có một cô gái</i>
<i>‪xinh đẹp, bị mụ dì ghẻ độc ác chà đạp.</i>

3
00:00:17,017 --> 00:00:20,061
<i>‪Rồi bà tiên đỡ đầu</i>
<i>‪ban cho nàng điều ước đi dạ hội,</i>

4
00:00:20,562 --> 00:00:24,232
<i>‪tại đó, vào đúng nửa đêm,</i>
<i>‪nàng đánh rơi chiếc hài thủy tinh.</i>

5
00:00:24,733 --> 00:00:28,570
<i>‪Nhưng hoàng tử nọ đã nhặt được nó,</i>
<i>‪để rồi khi chàng tìm được nàng,</i>

6
00:00:28,653 --> 00:00:31,448
<i>‪họ đã phải lòng</i>
<i>‪và sống hạnh phúc mãi về sau.</i>

7
00:00:31,948 --> 00:00:35,493
<i>‪Câu chuyện đó quen chứ.</i>
<i>‪Hay có lẽ bạn sẽ biết câu chuyện này.</i>

8
00:00:35,994 --> 00:00:39,414
<i>‪Có một cô gái xinh đẹp,</i>
<i>‪bị mụ dì ghẻ độc ác chà đạp.</i>

9
00:00:39,914 --> 00:00:44,044
<i>‪Rồi một khúc xương cá thần kỳ</i>
<i>‪ban cho nàng điều ước đi dự hội Năm Mới,</i>

10
00:00:44,544 --> 00:00:47,005
<i>‪nơi nàng đánh rơi chiếc hài vàng tí xíu.</i>

11
00:00:47,505 --> 00:00:50,925
<i>‪Nhưng nhà vua đã nhặt được,</i>
<i>‪để rồi khi vua tìm được nàng,</i>

12
00:00:51,009 --> 00:00:53,887
<i>‪họ đã phải lòng</i>
<i>‪và sống hạnh phúc mãi về sau.</i>

13
00:00:54,387 --> 00:00:56,097
<i>‪Còn mụ dì ghẻ độc ác của nàng</i>

14
00:00:56,181 --> 00:00:58,516
<i>‪thì bị đá trong hang đè chết.</i>

15
00:00:59,184 --> 00:01:02,479
<i>‪Ở Hy Lạp, người ta</i>
<i>‪cũng từng kể một câu chuyện tương tự.</i>

16
00:01:02,562 --> 00:01:06,816
<i>‪Có điều, cô gái xinh đẹp,</i>
<i>‪bị chà đạp nọ đang tắm dưới sông</i>

17
00:01:06,900 --> 00:01:09,819
<i>‪thì bị con đại bàng</i>
<i>‪sà xuống cướp mất chiếc dép,</i>

18
00:01:09,903 --> 00:01:13,782
<i>‪rồi tình cờ làm sao, nó thả</i>
<i>‪chiếc dép rơi thẳng vào lòng nhà vua.</i>

19
00:01:13,865 --> 00:01:16,367
<i>‪Bật mí cốt truyện, khi vua tìm được nàng,</i>

20
00:01:16,451 --> 00:01:19,537
<i>‪họ đã phải lòng</i>
<i>‪và sống hạnh phúc mãi về sau.</i>

21
00:01:20,747 --> 00:01:22,457
<i>‪Còn nhiều câu chuyện nữa.</i>

22
00:01:22,540 --> 00:01:25,293
<i>‪Cô gái bị chà đạp. Sự can thiệp màu nhiệm.</i>

23
00:01:25,376 --> 00:01:29,380
<i>‪Mất chiếc hài, gặp tình yêu.</i>
<i>‪Cô gái, phép màu, chiếc hài, tình yêu.</i>

24
00:01:30,381 --> 00:01:32,092
<i>‪Hồi năm 1893,</i>

25
00:01:32,175 --> 00:01:36,304
<i>‪một nhà nghiên cứu văn học dân gian</i>
<i>‪đã lưu 345 phiên bản</i>‪ <i>‪chuyện </i>‪Lọ Lem

26
00:01:36,387 --> 00:01:37,931
<i>‪được kể trên thế giới.</i>

27
00:01:38,014 --> 00:01:41,142
<i>‪Ngày nay chúng tôi nghĩ</i>
<i>‪con số đó lên tới hàng nghìn,</i>

28
00:01:41,226 --> 00:01:45,313
<i>‪và không chỉ mỗi </i>‪Lọ Lem<i>‪.</i>
<i>‪Nhiều truyện cổ tích bạn biết và yêu thích</i>

29
00:01:45,396 --> 00:01:47,732
<i>‪cũng tồn tại ở hàng chục nước khác.</i>

30
00:01:48,316 --> 00:01:51,611
<i>‪Sao ta cứ kể mãi</i>
<i>‪những phiên bản của cùng một câu chuyện?</i>

31
00:01:52,320 --> 00:01:54,864
<i>‪Truyện cổ tích có gì mà thú vị đến thế?</i>

32
00:01:54,948 --> 00:01:56,908
‪Sẵn sàng chưa? Đi nào.

33
00:01:58,701 --> 00:02:02,997
<i>‪Sau những trang bìa này là những</i>
<i>‪câu chuyện được yêu thích trường tồn.</i>

34
00:02:03,081 --> 00:02:06,960
<i>‪Nhớ hồi bé, bạn được nghe</i>
<i>‪câu chuyện về Cô bé quàng khăn đỏ không?</i>

35
00:02:08,586 --> 00:02:12,674
‪Chớ quên, khi đồng hồ điểm 12 giờ
‪là con phải có mặt ở nhà rồi nhé.

36
00:02:12,757 --> 00:02:16,261
<i>‪Nhớ nàng công chúa xinh đẹp</i>
<i>‪bị bỏ bùa</i>‪,<i>‪ chìm vào giấc ngủ sâu</i>

37
00:02:16,344 --> 00:02:19,347
<i>‪tới khi Hoàng tử Bạch Mã</i>
<i>‪đến phá lời nguyền không?</i>

38
00:02:19,430 --> 00:02:22,892
‪Thôi nào, dậy mau!
‪Đồ lười biếng ăn không ngồi rồi kia!

39
00:02:22,976 --> 00:02:24,269
‪Nào, dậy mau!

40
00:02:24,352 --> 00:02:31,276
‪TRUYỆN CỔ TÍCH

41
00:02:31,359 --> 00:02:34,904
‪Nói về "truyện cổ tích",
‪ta hay dùng cụm từ đó

42
00:02:34,988 --> 00:02:39,075
{\an8}‪khi liên tưởng đến
‪những việc tốt đẹp tới mức phi thực tế.

43
00:02:39,159 --> 00:02:42,954
<i>‪Bạn biết cái cảnh đó rồi,</i>
<i>‪nó được tái hiện trong quá nhiều phim,</i>

44
00:02:43,037 --> 00:02:44,747
<i>‪sô truyền hình và quảng cáo.</i>

45
00:02:44,831 --> 00:02:49,252
‪Và máy quay sẽ, kiểu, ngưng đọng
‪trước khoảnh khắc đẹp đến phi lý đó.

46
00:02:49,752 --> 00:02:53,047
‪Và thường ta sẽ
‪liên tưởng cụ thể tới hình ảnh

47
00:02:53,131 --> 00:02:55,133
‪đoạn kết của một bộ phim Disney.

48
00:02:56,467 --> 00:02:58,511
<i>‪Năm 1937, Walt Disney,</i>

49
00:02:58,595 --> 00:03:02,307
<i>‪nhà làm phim hoạt hình thiên tài,</i>
<i>‪đồng sáng tạo ra Chuột Mickey,</i>

50
00:03:02,807 --> 00:03:05,560
{\an8}<i>‪đã trình làng</i>
‪Bạch Tuyết<i>‪, câu chuyện vui nhộn</i>

51
00:03:05,643 --> 00:03:07,854
<i>‪về cô gái xinh đẹp, mụ dì ghẻ độc ác</i>

52
00:03:07,937 --> 00:03:11,274
<i>‪cùng bảy chú lùn đáng yêu,</i>
<i>‪mỗi người mang một tính khí.</i>

53
00:03:11,357 --> 00:03:12,275
{\an8}‪Gì hả?

54
00:03:12,358 --> 00:03:15,445
<i>‪Đó là bộ phim hoạt hình dài</i>
<i>‪đầu tay của ông,</i>

55
00:03:15,528 --> 00:03:19,824
<i>‪và như họ tiếp thị, được sản xuất</i>
<i>‪bằng Công nghệ phim màu đa ảnh.</i>

56
00:03:19,908 --> 00:03:22,619
<i>‪Hơn 250,000 bức tranh như thế này</i>

57
00:03:22,702 --> 00:03:25,538
<i>‪đã được Walt Disney</i>
<i>‪và đội ngũ họa sĩ tạo ra.</i>

58
00:03:25,622 --> 00:03:29,709
<i>‪Nhiều bức được chép đúng từng khung hình</i>
<i>‪từ một đoạn phim quay các diễn viên mẫu,</i>

59
00:03:29,792 --> 00:03:33,671
<i>‪khiến các nhân vật</i>
<i>‪nhảy múa và trông giống hệt người thật.</i>

60
00:03:34,464 --> 00:03:35,506
<i>‪Khác hẳn với,</i>

61
00:03:36,007 --> 00:03:37,842
<i>‪ừm, các phim hoạt hình này.</i>

62
00:03:37,926 --> 00:03:39,844
<i>‪Những bộ phim Disney thời đầu.</i>

63
00:03:40,428 --> 00:03:44,224
<i>‪Việc sản xuất này tham vọng</i>
<i>‪đến nỗi bị báo chí coi là điên rồ.</i>

64
00:03:44,724 --> 00:03:48,019
<i>‪Nhưng sau khi </i>‪Bạch Tuyết<i>‪ ra mắt,</i>
<i>‪họ đã thay đổi suy nghĩ.</i>

65
00:03:48,102 --> 00:03:50,813
<i>‪Bộ phim trở thành</i>
<i>‪một hiện tượng ở tầm quốc tế.</i>

66
00:03:50,897 --> 00:03:54,442
<i>‪Bạn có thể mua</i>
<i>‪phụ kiện Bạch Tuyết, búp bê Bạch Tuyết,</i>

67
00:03:54,525 --> 00:03:59,364
<i>‪nhiều mẫu mũ lấy cảm hứng từ các chú lùn,</i>
<i>‪và đĩa nhạc phim đầu tiên từng được bán.</i>

68
00:03:59,989 --> 00:04:03,868
{\an8}<i>‪Nếu bạn điều chỉnh theo lạm phát,</i>
‪Bạch Tuyết<i>‪ vẫn nằm trong số</i>

69
00:04:03,952 --> 00:04:06,871
{\an8}<i>‪những bộ phim</i>
<i>‪có doanh thu cao nhất mọi thời đại.</i>

70
00:04:07,372 --> 00:04:10,583
<i>‪Và nó đã tạo ra khuôn mẫu cho</i>
<i>‪nhiều phim ăn khách của Disney sau này.</i>

71
00:04:10,667 --> 00:04:15,338
‪Một viễn cảnh về những bộ váy dạ hội,
‪những lâu đài và một thiếu nữ tội nghiệp

72
00:04:15,421 --> 00:04:20,635
‪muốn tìm kiếm cái kết có hậu cho mình,
‪có lẽ là qua việc lấy được một hoàng tử.

73
00:04:21,135 --> 00:04:26,891
‪Và những thứ đó không có gì sai cả,
‪nhưng rất khác với truyện cổ tích đời đầu.

74
00:04:27,392 --> 00:04:30,395
<i>‪Nếu muốn biết</i>
<i>‪thế nào mới thực sự là truyện cổ tích,</i>

75
00:04:30,895 --> 00:04:33,564
<i>‪bạn phải hỏi những chuyên gia đích thực.</i>

76
00:04:33,648 --> 00:04:35,733
{\an8}‪Truyện cổ tích là thứ

77
00:04:36,234 --> 00:04:39,153
{\an8}‪có thể có trong phim,

78
00:04:39,237 --> 00:04:41,197
‪có thể có trong sách truyện ạ.

79
00:04:41,281 --> 00:04:43,992
{\an8}‪Nó phải có nhân vật chính.
‪Nó phải có phép màu.

80
00:04:45,243 --> 00:04:49,122
{\an8}‪Truyện cổ tích
‪về cơ bản là một câu chuyện có

81
00:04:49,831 --> 00:04:53,710
{\an8}‪những nhân vật xinh đẹp,
‪nói những lời hay ý đẹp ạ.

82
00:04:53,793 --> 00:04:56,004
‪Truyện cổ tích

83
00:04:56,754 --> 00:04:58,047
‪không có thật ạ.

84
00:04:58,548 --> 00:04:59,882
‪Nó chỉ là truyện thôi.

85
00:04:59,966 --> 00:05:03,011
{\an8}‪Nó đến từ một thế giới khác,
‪thế giới của phép màu,

86
00:05:03,094 --> 00:05:05,054
{\an8}‪nhiều màu sắc và đầy sự sáng tạo.

87
00:05:05,138 --> 00:05:09,058
{\an8}‪Ý cháu là, thế giới đó
‪khác hẳn thế giới ta đang biết.

88
00:05:09,142 --> 00:05:11,686
<i>‪Thật ra, các định nghĩa này khá chính xác.</i>

89
00:05:11,769 --> 00:05:14,772
{\an8}‪Có thể có lý khi coi những câu chuyện đó

90
00:05:14,856 --> 00:05:18,401
{\an8}‪là những câu chuyện
‪về sự biến hình và biến đổi.

91
00:05:18,484 --> 00:05:21,863
<i>‪Bộ váy rách rưới của Lọ Lem</i>
<i>‪biến thành một bộ váy đẹp đẽ.</i>

92
00:05:21,946 --> 00:05:25,408
<i>‪Bạch Tuyết hồi sinh</i>
<i>‪nhờ nụ hôn của tình yêu đích thực.</i>

93
00:05:25,491 --> 00:05:30,246
<i>‪Những hạt đậu của Jack vươn thành</i>
<i>‪cây khổng lồ, vượt trên cả những tầng mây.</i>

94
00:05:30,330 --> 00:05:33,916
‪Truyện cổ tích nào
‪cũng có yếu tố bí ẩn và màu nhiệm.

95
00:05:34,000 --> 00:05:37,503
<i>‪Nhưng nhiều câu chuyện</i>
<i>‪không phải truyện cổ tích cũng vậy,</i>

96
00:05:37,587 --> 00:05:41,090
<i>‪nên có lẽ ta nên tìm hiểu xem</i>
<i>‪truyện cổ tích khác ở điểm gì.</i>

97
00:05:42,633 --> 00:05:45,386
{\an8}<i>‪Thứ nhất,</i>
<i>‪truyện cổ tích khác truyền thuyết.</i>

98
00:05:46,220 --> 00:05:50,058
{\an8}<i>‪Truyền thuyết đều là</i>
<i>‪những câu chuyện có căn cứ lịch sử,</i>

99
00:05:50,141 --> 00:05:52,518
{\an8}<i>‪lấy bối cảnh ở thời đại, địa điểm thật.</i>

100
00:05:53,144 --> 00:05:55,938
<i>‪Bối cảnh của truyện cổ tích</i>
<i>‪thì thường mơ hồ,</i>

101
00:05:56,022 --> 00:05:59,525
<i>‪thế nên chúng hay mở đầu</i>
<i>‪với cụm "Ngày xửa ngày xưa".</i>

102
00:05:59,609 --> 00:06:02,737
<i>‪Hay như trong truyện của Séc là:</i>
<i>‪"Sau bảy rặng núi,</i>

103
00:06:02,820 --> 00:06:05,656
<i>‪sau bảy con sông".</i>
<i>‪Hay như trong truyện Ả rập là:</i>

104
00:06:05,740 --> 00:06:11,829
<i>‪"Ôi, những ngày tháng, kỷ nguyên, thời đại</i>
<i>‪xa xưa nhất, đã từng hoặc chưa từng có".</i>

105
00:06:12,830 --> 00:06:15,166
{\an8}<i>‪Truyện cổ tích cũng khác thần thoại.</i>

106
00:06:15,249 --> 00:06:19,587
{\an8}‪Thần thoại thường là câu chuyện
‪thiêng liêng, hoặc có tính nền tảng.

107
00:06:19,670 --> 00:06:24,342
{\an8}‪Một câu chuyện tường thuật
‪về cách một nền văn minh ra đời.

108
00:06:24,425 --> 00:06:26,427
{\an8}<i>‪Nói cách khác là có tính tôn giáo.</i>

109
00:06:26,928 --> 00:06:29,639
{\an8}<i>‪Cuối cùng,</i>
<i>‪truyện cổ tích khác truyện ngụ ngôn,</i>

110
00:06:29,722 --> 00:06:33,518
{\an8}<i>‪những câu chuyện có mục đích</i>
<i>‪truyền tải một thông điệp, bài học,</i>

111
00:06:33,601 --> 00:06:36,604
{\an8}<i>‪thường là qua hai con vật biết nói.</i>

112
00:06:36,687 --> 00:06:38,898
<i>‪Như </i>‪Thỏ và Rùa<i>‪ chẳng hạn,</i>

113
00:06:38,981 --> 00:06:42,276
<i>‪câu chuyện đã dạy ta rằng,</i>
<i>‪ừm, chậm nhưng chắc sẽ thắng.</i>

114
00:06:42,360 --> 00:06:43,361
‪Tớ không sợ đâu.

115
00:06:44,195 --> 00:06:47,031
‪Tớ sẽ chạy đua với cậu, và tớ sẽ thắng.

116
00:06:47,115 --> 00:06:49,992
<i>‪Truyện cổ tích</i>
<i>‪có thể chứa đựng yếu tố răn dạy,</i>

117
00:06:50,076 --> 00:06:52,286
<i>‪nhưng chả phải lúc nào cũng rõ ràng.</i>

118
00:06:52,370 --> 00:06:57,375
‪Jack và Cây đậu thần <i>‪có vẻ cổ súy cho thói</i>
<i>‪ăn cắp vặt. Chí ít là ăn cắp của yêu tinh.</i>

119
00:06:58,000 --> 00:07:01,212
‪Truyện cổ tích
‪là câu chuyện đơn giản. Không màu mè.

120
00:07:01,295 --> 00:07:03,381
‪Chỉ có hai thế lực thiện và ác.

121
00:07:03,464 --> 00:07:06,217
‪Không có sắc thái nào khác trong đó.

122
00:07:06,300 --> 00:07:11,305
<i>‪Và thường đi theo một mạch truyện.</i>
<i>‪Có người hùng và thế giới của người hùng,</i>

123
00:07:11,389 --> 00:07:13,933
<i>‪rồi ác nhân xuất hiện và làm gì đó xấu xa,</i>

124
00:07:14,016 --> 00:07:17,353
<i>‪người hùng nghĩ ra kế hoạch giải cứu,</i>
<i>‪nhận được sự trợ giúp nhiệm màu.</i>

125
00:07:17,437 --> 00:07:20,773
<i>‪Hai bên giằng co, người hùng thoát</i>
<i>‪và được tưởng thưởng. Hết truyện.</i>

126
00:07:21,274 --> 00:07:24,986
<i>‪Có rất nhiều câu chuyện</i>
<i>‪đi theo mạch truyện kiểu này.</i>

127
00:07:25,069 --> 00:07:26,863
<i>‪Và chỉ một tập hợp rất nhỏ</i>

128
00:07:26,946 --> 00:07:31,242
<i>‪là có một nàng công chúa xinh đẹp</i>
<i>‪được hoàng tử giải cứu, rồi họ lấy nhau.</i>

129
00:07:32,660 --> 00:07:34,871
‪Giới nghiên cứu văn học dân gian
‪không ưa Disney.

130
00:07:34,954 --> 00:07:38,458
‪Truyện cổ tích Disney
‪là kiểu công nghiệp, đã bị giản lược.

131
00:07:38,541 --> 00:07:42,753
‪Nên theo nhiều cách, nó đem tới
‪cho ta một phiên bản bị đại chúng hóa,

132
00:07:42,837 --> 00:07:45,715
‪lược bỏ tất cả
‪biến thể của truyện địa phương.

133
00:07:45,798 --> 00:07:47,842
<i>‪Lấy các nàng Lọ Lem làm ví dụ.</i>

134
00:07:47,925 --> 00:07:50,052
{\an8}<i>‪Nhật Bản có một nàng Lọ Lem riêng,</i>

135
00:07:50,136 --> 00:07:53,848
{\an8}<i>‪Hachikazuki, và chuyện của nàng</i>
<i>‪"Nhật" không lẫn đi đâu được.</i>

136
00:07:53,931 --> 00:07:57,477
<i>‪Nàng được một cái bình bát ma thuật</i>
<i>‪đội trên đầu bảo vệ,</i>

137
00:07:57,560 --> 00:08:01,606
<i>‪một biểu tượng Phật giáo. Nhưng khi</i>
‪Lọ Lem<i>‪ của Disney tới Nhật Bản,</i>

138
00:08:01,689 --> 00:08:04,275
<i>‪nàng lại trở thành một hiện tượng văn hóa,</i>

139
00:08:04,358 --> 00:08:06,777
<i>‪xuất hiện trong phim, sách, phụ kiện</i>

140
00:08:06,861 --> 00:08:10,490
{\an8}<i>‪và giải đấu vật</i>
<i>‪All-Star Nàng Lọ Lem Trong Mơ.</i>

141
00:08:11,491 --> 00:08:15,453
<i>‪Hay như phiên bản </i>‪Bạch Tuyết<i>‪ của Nga,</i>
<i>‪lưu giữ từ thời kỳ hoạt hình Liên Xô,</i>

142
00:08:15,536 --> 00:08:17,580
<i>‪có chiếc gương thần nổi tiếng</i>

143
00:08:17,663 --> 00:08:19,290
<i>‪cùng trái táo độc,</i>

144
00:08:19,373 --> 00:08:22,084
<i>‪nhưng bảy chú lùn</i>
<i>‪thì là bảy chàng hiệp sĩ.</i>

145
00:08:22,168 --> 00:08:25,755
<i>‪Và mối quan hệ</i>
<i>‪giữa họ và Bạch Tuyết cũng hơi khác.</i>

146
00:08:25,838 --> 00:08:28,674
‪Nàng biết đấy, nàng như em gái chúng ta.

147
00:08:29,300 --> 00:08:32,970
‪Bảy người chúng ta đây
‪đều yêu thương nàng.

148
00:08:34,055 --> 00:08:37,141
<i>‪Nhưng trước khi</i>
‪Bạch Tuyết<i>‪ Disney thống trị thế giới,</i>

149
00:08:37,225 --> 00:08:40,019
<i>‪câu chuyện nó dựa theo</i>
<i>‪đã đạt kỳ tích tương tự.</i>

150
00:08:40,102 --> 00:08:43,064
<i>‪Một câu chuyện dân gian của Đức</i>
<i>‪có phần u ám hơn</i>

151
00:08:43,147 --> 00:08:46,359
<i>‪tên </i>‪Sneewittchen,
<i>‪mà rõ ràng Disney đã chịu ảnh hưởng.</i>

152
00:08:46,442 --> 00:08:50,112
<i>‪Nhà của các chú lùn</i>
<i>‪có thiết kế đúng kiểu Đức thời Trung cổ.</i>

153
00:08:50,196 --> 00:08:53,574
<i>‪Lâu đài cũng vậy,</i>
<i>‪với tháp tròn và hình chạm đầu mái sắt,</i>

154
00:08:53,658 --> 00:08:57,703
<i>‪cùng cổ váy dựng và tay váy bồng</i>
<i>‪có những đường xẻ của Bạch Tuyết.</i>

155
00:08:58,496 --> 00:09:01,749
<i>‪Phiên bản gốc của Đức này</i>
<i>‪từng trở nên vô cùng nổi tiếng</i>

156
00:09:01,832 --> 00:09:05,753
<i>‪nhờ một chiêu quảng bá</i>
<i>‪thuộc loại táo bạo nhất lịch sử văn học.</i>

157
00:09:05,836 --> 00:09:07,338
<i>‪Biến truyện cổ tích</i>

158
00:09:08,089 --> 00:09:09,757
<i>‪thành truyện thiếu nhi.</i>

159
00:09:11,133 --> 00:09:13,010
<i>‪Jacob và Wilhelm Grimm</i>

160
00:09:13,094 --> 00:09:17,848
<i>‪là hai thủ thư và nhà nghiên cứu văn học</i>
<i>‪dân gian không chuyên ở Phổ, giờ là Đức,</i>

161
00:09:17,932 --> 00:09:19,725
<i>‪hồi đầu thế kỷ 19,</i>

162
00:09:19,809 --> 00:09:23,229
<i>‪thời kỳ đế chế của Napoleon</i>
<i>‪đang bành trướng nhanh chóng,</i>

163
00:09:23,312 --> 00:09:27,275
<i>‪điều mà theo họ, sẽ có nguy cơ</i>
<i>‪làm di sản Đức bị lu mờ hoàn toàn.</i>

164
00:09:27,358 --> 00:09:30,152
<i>‪Vậy là họ đi khắp nước,</i>
<i>‪thu thập truyện dân gian.</i>

165
00:09:30,236 --> 00:09:33,948
‪Họ muốn lưu giữ những gì còn lại
‪của truyền thống kể chuyện

166
00:09:34,031 --> 00:09:38,786
‪trước khi nó biến mất. Những câu chuyện
‪được truyền miệng giữa những người lớn,

167
00:09:38,869 --> 00:09:40,871
‪đôi khi là có cả con em ngồi nghe.

168
00:09:40,955 --> 00:09:42,248
<i>‪Năm 1812,</i>

169
00:09:42,331 --> 00:09:46,252
<i>‪họ đã xuất bản cuốn sách có tựa đề</i>
‪Truyện của Trẻ em và Gia đình<i>‪,</i>

170
00:09:46,335 --> 00:09:48,796
<i>‪bởi những câu chuyện đó là về trẻ em</i>

171
00:09:48,879 --> 00:09:50,715
<i>‪chứ không phải dành cho trẻ em.</i>

172
00:09:51,591 --> 00:09:56,637
<i>‪Đây là phiên bản </i>‪Nàng công chúa tóc mây
<i>‪của họ. Có cô gái đẹp có mái tóc thần,</i>

173
00:09:56,721 --> 00:09:59,974
<i>‪nàng bị giam trong tòa tháp</i>
<i>‪bởi một mụ phù thủy độc ác</i>

174
00:10:00,057 --> 00:10:01,183
<i>‪tên là Mẹ Gothel.</i>

175
00:10:01,684 --> 00:10:04,312
<i>‪Ngày nọ, một hoàng tử nắm tóc nàng leo lên</i>

176
00:10:04,395 --> 00:10:09,650
<i>‪để ở bên nàng. Nàng công chúa tóc mây</i>
<i>‪đã có thai và sinh được một cặp song sinh,</i>

177
00:10:09,734 --> 00:10:12,361
<i>‪thế là Gothel</i>
<i>‪trục xuất họ tới chốn hoang dã.</i>

178
00:10:12,445 --> 00:10:15,615
‪Cuốn truyện đó
‪bị đánh giá tệ hại, bị chê tơi bời.

179
00:10:16,449 --> 00:10:20,119
<i>‪Một nhà phê bình hàng đầu</i>
<i>‪đã dùng từ "thảm hại và khiếm nhã".</i>

180
00:10:20,202 --> 00:10:23,289
‪Thế là họ quyết định:
‪"Nghe lời giới phê bình vậy.

181
00:10:23,372 --> 00:10:25,708
‪Ta sẽ viết kiểu dễ gần với trẻ em hơn".

182
00:10:26,208 --> 00:10:30,880
<i>‪Tới phiên bản cuối cùng của họ,</i>‪ <i>‪hoàng tử</i>
<i>‪chỉ tâm sự với Nàng công chúa tóc mây.</i>

183
00:10:30,963 --> 00:10:32,590
<i>‪Không có cái thai nào nữa.</i>

184
00:10:32,673 --> 00:10:36,052
<i>‪Cuối cùng, hoàng tử</i>
<i>‪bị gai chọc lòi con ngươi.</i>

185
00:10:36,927 --> 00:10:40,556
<i>‪Thế kỷ 19 ở Đức, "thân thiện với trẻ em"</i>
<i>‪bạo lực hơn bây giờ.</i>

186
00:10:41,474 --> 00:10:45,686
<i>‪Thời đó có một cuốn truyện bán chạy nhất</i>
<i>‪tên là </i>‪Peter Đầu Xù<i>‪,</i>

187
00:10:45,770 --> 00:10:47,897
<i>‪với những truyện như</i>
<i>‪một cậu bé hay mút ngón cái</i>

188
00:10:47,980 --> 00:10:50,524
<i>‪nên bị một cây kéo khổng lồ cắt phăng mất.</i>

189
00:10:50,608 --> 00:10:53,152
<i>‪Hoặc là, có một cậu bé lười chải đầu</i>

190
00:10:53,235 --> 00:10:54,987
<i>‪nên bộ dạng thành ra thế này,</i>

191
00:10:55,488 --> 00:10:57,907
<i>‪và bố mẹ cậu không yêu cậu nữa.</i>

192
00:10:58,574 --> 00:11:03,621
‪Đó là các câu chuyện mang tính cảnh báo
‪để dạy bọn trẻ tò mò là rất nguy hiểm.

193
00:11:03,704 --> 00:11:06,624
‪Chúng trở thành
‪cuốn sổ tay ứng xử cho trẻ em.

194
00:11:06,707 --> 00:11:08,876
<i>‪Trong bản </i>‪Lọ Lem<i>‪ của anh em Grimm,</i>

195
00:11:08,959 --> 00:11:11,545
<i>‪hai cô em cùng cha khác mẹ</i>
<i>‪đã cắt một khúc bàn chân</i>

196
00:11:11,629 --> 00:11:16,801
<i>‪để cố nhét vào chiếc hài, nhưng bị</i>
<i>‪một con bồ câu phiền phức ngăn cản.</i>

197
00:11:16,884 --> 00:11:19,804
‪Nó kêu: "Cúc cù cu cu, máu đầy hài mụ".

198
00:11:19,887 --> 00:11:22,682
‪Một cặp câu thơ gì đó có vần.
‪Tôi không nhớ lắm.

199
00:11:22,765 --> 00:11:23,933
<i>‪Thật ra là…</i>

200
00:11:24,016 --> 00:11:26,227
‪Rúc-di-cúc, rúc-di-cúc!

201
00:11:26,310 --> 00:11:29,814
‪Máu thấm trên hài, do chân dài quá.

202
00:11:29,897 --> 00:11:32,108
‪Chính cô dâu thật, vẫn ở trong nhà!

203
00:11:32,900 --> 00:11:35,945
<i>‪Sau đó, đàn chim</i>
<i>‪đã quay lại và mổ lòi mắt họ ra.</i>

204
00:11:36,904 --> 00:11:39,824
‪Tôi vẫn nhớ rất rõ
‪là hồi đó tôi cỡ ba tuổi,

205
00:11:39,907 --> 00:11:43,119
‪và đã thấy cực kỳ khoái chí, kiểu:

206
00:11:43,202 --> 00:11:46,205
‪"Thế chứ, đáng đời
‪mấy kẻ xấu xa đó. Ăn quả báo đi".

207
00:11:46,288 --> 00:11:50,835
<i>‪Khi cuốn sách được đưa ra quốc tế,</i>
<i>‪các biên tập viên đã thêm hình minh họa.</i>

208
00:11:50,918 --> 00:11:56,257
‪Đó là bước ngoặt thực sự. Chúng trở thành
‪một phần của thói quen đọc truyện ru ngủ.

209
00:11:56,841 --> 00:12:00,302
<i>‪Truyền cảm hứng để các nhà văn khác</i>
<i>‪như Hans Christian Andersen của Đan Mạch</i>

210
00:12:00,386 --> 00:12:02,763
{\an8}<i>‪sáng tác những truyện cổ tích riêng.</i>

211
00:12:03,472 --> 00:12:08,144
<i>‪Nhưng trong phần lời tựa, anh em Grimm</i>
<i>‪đã khẳng định một điều khá kỳ diệu.</i>

212
00:12:08,227 --> 00:12:10,479
<i>‪Những câu chuyện của họ có từ xa xưa,</i>

213
00:12:10,563 --> 00:12:13,607
<i>‪gắn với những hình thái sống</i>
<i>‪đơn sơ và lâu đời nhất.</i>

214
00:12:13,691 --> 00:12:18,529
‪Thường có giả thiết cho rằng nhiều
‪truyện cổ tích này đã có tuổi đời rất lâu.

215
00:12:18,612 --> 00:12:22,158
{\an8}‪Lý do là vì, ta có thể thấy
‪rất nhiều câu chuyện tương đồng

216
00:12:22,241 --> 00:12:26,996
{\an8}‪ở những nền văn hóa khác nhau, những
‪nền văn hóa ta biết có liên quan đến nhau.

217
00:12:27,621 --> 00:12:29,749
<i>‪Hơn một thế kỷ trước thời Grimm,</i>

218
00:12:29,832 --> 00:12:33,627
<i>‪Charles Perrault đã ra mắt</i>
<i>‪tập truyện cổ tích ăn khách tại Pháp,</i>

219
00:12:33,711 --> 00:12:35,963
<i>‪với rất nhiều câu chuyện tương tự.</i>

220
00:12:36,464 --> 00:12:39,216
{\an8}<i>‪Trước đó còn có</i>
<i>‪những nhà văn khác, nên có thể</i>

221
00:12:39,300 --> 00:12:43,679
{\an8}<i>‪họ đã sáng tác ra những câu chuyện này,</i>
<i>‪rồi chúng lan ra như cháy rừng vậy.</i>

222
00:12:43,763 --> 00:12:45,681
‪Rất nhiều những câu chuyện đó

223
00:12:45,765 --> 00:12:47,725
‪có lẽ đơn giản là nghe bắt tai.

224
00:12:47,808 --> 00:12:52,730
‪Chúng có lẽ chỉ là những câu chuyện thú vị
‪mà người ta thích nghe và thích kể lại,

225
00:12:52,813 --> 00:12:56,275
‪nên vì thế có khi
‪chúng chẳng phải có gốc gác cổ xưa gì cả.

226
00:12:56,901 --> 00:12:58,527
<i>‪Nhưng việc vén màn bí ẩn đó</i>

227
00:12:59,028 --> 00:13:00,654
<i>‪là gần như không thể.</i>

228
00:13:01,614 --> 00:13:03,657
<i>‪Lấy </i>‪Cô bé quàng khăn đỏ<i>‪ làm ví dụ.</i>

229
00:13:03,741 --> 00:13:08,120
<i>‪Bản đồ này là hình chụp mọi thời điểm</i>
<i>‪khi có một phiên bản được ghi lại.</i>

230
00:13:08,621 --> 00:13:13,375
<i>‪Bởi một nhà truyền giáo Tây Phi, một</i>
<i>‪thi sĩ Trung Quốc, hoặc anh em người Đức.</i>

231
00:13:13,876 --> 00:13:16,629
<i>‪Nhưng giữa những câu chuyện</i>
<i>‪được ghi lại đó</i>

232
00:13:16,712 --> 00:13:19,840
<i>‪là khoảng cách</i>
<i>‪hàng ngàn cây số và hàng trăm năm.</i>

233
00:13:19,924 --> 00:13:24,470
‪Vấn đề này rất giống với
‪vấn đề mà giới sinh học tiến hóa gặp phải

234
00:13:24,553 --> 00:13:26,263
‪khi tìm cách tái cấu trúc

235
00:13:26,347 --> 00:13:28,641
‪lịch sử sự sống,

236
00:13:28,724 --> 00:13:31,602
‪vì chỉ một phần rất nhỏ

237
00:13:31,685 --> 00:13:35,481
‪trong mọi giống loài từng tồn tại
‪là có để lại dấu vết nào đó.

238
00:13:35,564 --> 00:13:38,400
<i>‪Nhưng bằng cách lần theo</i>
<i>‪một đặc tính hoặc gen,</i>

239
00:13:38,484 --> 00:13:41,570
<i>‪họ có thể chứng minh</i>
<i>‪cách các giống loài đã tiến hóa</i>‪,

240
00:13:41,654 --> 00:13:46,200
<i>‪thậm chí chứng minh sự tồn tại của</i>
<i>‪các tổ tiên chung đã tuyệt chủng từ lâu.</i>

241
00:13:46,992 --> 00:13:49,495
<i>‪Và Tehrani đã dùng cách tiếp cận tương tự.</i>

242
00:13:50,246 --> 00:13:55,042
<i>‪ADN cốt lõi của </i>‪Cô bé quàng khăn đỏ
<i>‪rất đơn giản. Một, hoặc nhiều đứa bé,</i>

243
00:13:55,125 --> 00:14:00,589
<i>‪bị cô lập khỏi cha mẹ, sau đó bị một con</i>
<i>‪dã thú lừa, bằng cách giả làm người thân.</i>

244
00:14:00,673 --> 00:14:03,092
<i>‪Mà câu chuyện này cũng có nhiều biến thể.</i>

245
00:14:03,175 --> 00:14:05,344
<i>‪Ở Châu Âu, dã thú đó là một con sói.</i>

246
00:14:05,427 --> 00:14:08,806
<i>‪Ở Trung Quốc, nó là con hổ.</i>
<i>‪Ở Châu Phi, nó là yêu tinh.</i>

247
00:14:08,889 --> 00:14:14,228
<i>‪Có vài phiên bản, đứa bé quàng khăn đỏ.</i>
<i>‪Có những phiên bản, đứa bé lại là con dê.</i>

248
00:14:14,311 --> 00:14:17,147
<i>‪Có những phiên bản</i>
<i>‪bắt đứa bé phải chết, hoặc…</i>

249
00:14:17,231 --> 00:14:20,192
‪Một người tiều phu đi ngang qua,
‪rạch bụng con sói

250
00:14:20,276 --> 00:14:22,236
‪để cứu Cô bé quàng khăn đỏ.

251
00:14:22,319 --> 00:14:25,447
<i>‪- Ở những phiên bản khác thì…</i>
‪- Cô bé chả cần một người đàn ông cứu.

252
00:14:25,531 --> 00:14:28,826
‪Tự cô bé tìm được cách thoát khỏi con sói.

253
00:14:28,909 --> 00:14:33,873
<i>‪Và dựa trên tất cả biến thể đó,</i>‪ <i>‪Tehrani</i>
<i>‪đã lần ra cách câu chuyện lan truyền.</i>

254
00:14:33,956 --> 00:14:35,833
‪Ta có, kiểu, một cây phả hệ

255
00:14:35,916 --> 00:14:38,669
‪gồm các phiên bản của <i>‪Cô bé quàng khăn đỏ</i>‪.

256
00:14:38,752 --> 00:14:40,796
<i>‪Trải dài ba lục địa,</i>

257
00:14:40,880 --> 00:14:45,134
<i>‪và tách thành những nhánh nhỏ</i>
<i>‪ở nơi có chi tiết bị mất hay được bổ sung.</i>

258
00:14:45,634 --> 00:14:47,928
<i>‪Cái cây này thuật lại câu chuyện riêng</i>

259
00:14:48,012 --> 00:14:50,139
<i>‪về những nơi câu chuyện đã đi qua,</i>

260
00:14:50,222 --> 00:14:53,392
<i>‪và về những thế hệ người</i>
<i>‪đã yêu thích và chia sẻ nó,</i>

261
00:14:53,475 --> 00:14:57,897
<i>‪biến nó thành câu chuyện riêng.</i>
<i>‪Bằng cách lần lại theo các nhánh cây,</i>

262
00:14:57,980 --> 00:15:00,941
<i>‪bạn còn thấy được</i>
<i>‪câu chuyện nào có chung tổ tiên.</i>

263
00:15:01,442 --> 00:15:04,695
<i>‪Ví dụ, phiên bản của Grimm</i>‪.
<i>‪Câu chuyện tiếng Đức kiêu hãnh của họ</i>

264
00:15:04,778 --> 00:15:08,115
<i>‪là hậu duệ trực hệ</i>
<i>‪của phiên bản tiếng Pháp của Perrault.</i>

265
00:15:08,198 --> 00:15:10,200
<i>‪Một nguồn truyện chính của Grimm</i>

266
00:15:10,284 --> 00:15:13,996
<i>‪là một người bạn của gia đình,</i>
<i>‪con gái của người nhập cư Pháp.</i>

267
00:15:14,079 --> 00:15:15,539
‪Bà ấy có lẽ đã chả lạ gì

268
00:15:15,623 --> 00:15:18,250
‪phiên bản truyện mà Perrault đã viết ra.

269
00:15:18,334 --> 00:15:22,129
<i>‪Nhưng chắc chắn</i>
<i>‪Perrault không phải cha đẻ của nó.</i>

270
00:15:22,212 --> 00:15:26,550
<i>‪Truyện </i>‪Cô bé quàng khăn đỏ<i>‪ gốc</i>
<i>‪có trước bất kỳ cuốn sách nổi tiếng nào,</i>

271
00:15:26,634 --> 00:15:29,595
<i>‪tức là ra đời</i>
<i>‪từ ít nhất một ngàn năm trước.</i>

272
00:15:30,220 --> 00:15:33,098
<i>‪Nhưng ta không rõ là lúc nào hay ở đâu.</i>

273
00:15:33,182 --> 00:15:35,267
‪Chúng tôi hình dung là con người

274
00:15:35,351 --> 00:15:37,561
‪đã quây quần quanh những bãi trại

275
00:15:37,645 --> 00:15:39,688
‪rồi kể chuyện cho nhau nghe.

276
00:15:39,772 --> 00:15:42,358
‪Trước là truyền lại tri thức của tổ tiên,

277
00:15:42,441 --> 00:15:44,693
‪sau, cũng là vì mục đích tiêu khiển.

278
00:15:45,277 --> 00:15:48,656
‪Những câu chuyện đó
‪đã được truyền lại qua các thế hệ

279
00:15:48,739 --> 00:15:51,033
‪trong một thời gian dài.

280
00:15:51,116 --> 00:15:53,911
‪Người đẹp và Quái vật<i>‪ đã 4,000 năm tuổi.</i>

281
00:15:53,994 --> 00:15:56,538
‪Jack và Cây đậu thần<i>‪ là 5,000 năm tuổi.</i>

282
00:15:56,622 --> 00:15:59,041
<i>‪Còn truyện cổ tích xưa nhất</i>
<i>‪người ta từng nghiên cứu…</i>

283
00:15:59,124 --> 00:16:01,627
‪Bạn sẽ tìm thấy ở Đức,

284
00:16:01,710 --> 00:16:03,253
‪ở Tây Âu,

285
00:16:03,337 --> 00:16:05,673
‪ở Đông Âu, ở Tây Á,

286
00:16:05,756 --> 00:16:08,801
‪rất nhiều phiên bản khác nhau
‪mà bạn có thể lần lại

287
00:16:08,884 --> 00:16:11,011
‪về những tổ tiên chung đời đầu.

288
00:16:11,095 --> 00:16:13,764
<i>‪Sáu ngàn năm trước.</i>

289
00:16:13,847 --> 00:16:17,601
<i>‪Năm ngàn năm trăm năm</i>
<i>‪trước khi ta phát minh ra kỹ thuật in.</i>

290
00:16:17,685 --> 00:16:20,521
<i>‪Và bốn ngàn năm</i>
<i>‪trước khi ta phát minh ra giấy.</i>

291
00:16:20,604 --> 00:16:26,443
<i>‪Hai ngàn năm trước khi ta viết ra</i>
<i>‪câu chuyện đầu tiên, </i>‪Sử thi Gilgamesh<i>‪.</i>

292
00:16:27,069 --> 00:16:31,365
<i>‪Lần đầu nó được kể là cùng khoảng</i>
<i>‪thời gian ta biết cách làm đồ đồng,</i>

293
00:16:31,448 --> 00:16:34,076
<i>‪một sự kiện đã thay đổi cả nền văn minh.</i>

294
00:16:34,159 --> 00:16:37,413
<i>‪Có lẽ là lý do</i>
<i>‪câu chuyện đó mang tên </i>‪Thợ rèn và Ác quỷ<i>‪.</i>

295
00:16:37,496 --> 00:16:39,748
‪Người thợ rèn đã giao kèo

296
00:16:39,832 --> 00:16:43,752
‪với một sinh vật siêu nhiên, hiểm ác.

297
00:16:43,836 --> 00:16:48,882
‪Ông ta ước mình có thể hàn mọi vật liệu
‪với nhau để trở thành thợ rèn vĩ đại nhất.

298
00:16:49,466 --> 00:16:50,509
‪Và đổi lại,

299
00:16:50,592 --> 00:16:52,678
‪ông ta sẽ từ bỏ linh hồn mình.

300
00:16:52,761 --> 00:16:55,639
<i>‪Dù chưa nghe câu chuyện đó,</i>
<i>‪chắc bạn đã nghe các phiên bản khác.</i>

301
00:16:55,723 --> 00:17:00,227
‪Nửa đêm qua, tôi phải tới đúng ngã tư kia
‪để bán linh hồn cho quỷ dữ.

302
00:17:00,310 --> 00:17:02,646
‪Ta nguyện trao linh hồn cho Xa-tăng,

303
00:17:02,730 --> 00:17:06,525
‪nếu hắn khiến Hessian
‪đội mồ sống dậy để báo thù cho ta.

304
00:17:07,526 --> 00:17:09,737
‪Ngươi có chịu giao kèo không?

305
00:17:14,241 --> 00:17:15,159
‪Ra giá đi.

306
00:17:15,909 --> 00:17:20,164
<i>‪Ở các xã hội theo Cơ-đốc, đây đã thành</i>
<i>‪câu chuyện về sự nguy hiểm của tham vọng,</i>

307
00:17:20,664 --> 00:17:22,374
<i>‪nhưng trong phiên bản gốc…</i>

308
00:17:22,458 --> 00:17:24,293
‪Việc đầu tiên người thợ rèn làm

309
00:17:24,376 --> 00:17:27,963
‪là ghim ác quỷ tại chỗ,
‪để hắn không nhúc nhích được.

310
00:17:28,047 --> 00:17:31,675
‪Vậy là ông ta vừa thành
‪người thợ rèn vĩ đại nhất mọi thời,

311
00:17:31,759 --> 00:17:34,845
‪vừa giữ được linh hồn,
‪tức ông ta đã lừa được ác quỷ.

312
00:17:35,596 --> 00:17:40,309
‪Truyện cổ tích đã được "thử nghiệm
‪thị trường" trong một thời gian rất dài.

313
00:17:40,392 --> 00:17:43,520
‪Chúng là những câu chuyện đã được mài giũa

314
00:17:43,604 --> 00:17:47,149
‪thành một chuỗi các chi tiết
‪cực kỳ gợi mở và cụ thể

315
00:17:47,232 --> 00:17:50,277
‪qua hàng thế kỷ được kể lại.

316
00:17:50,360 --> 00:17:52,696
<i>‪Chúng là câu chuyện</i>
<i>‪về sự sinh tồn của kẻ mạnh nhất.</i>

317
00:17:52,780 --> 00:17:56,408
<i>‪Câu chuyện càng tiến hóa,</i>
<i>‪nó càng lược bớt những gì thừa thãi.</i>

318
00:17:56,909 --> 00:17:59,745
<i>‪Nên các nhân vật</i>
<i>‪và cốt truyện mới đơn giản vậy,</i>

319
00:17:59,828 --> 00:18:03,040
<i>‪và thế tức là ta</i>
<i>‪có thể dễ dàng áp chúng theo thời đại.</i>

320
00:18:03,123 --> 00:18:06,877
{\an8}<i>‪Có nhiều mụ dì ghẻ độc ác đến vậy</i>
<i>‪là vì trước thế kỷ 20,</i>

321
00:18:06,960 --> 00:18:09,838
{\an8}<i>‪chuyện phụ nữ mất</i>
<i>‪do sinh con là khá phổ biến.</i>

322
00:18:09,922 --> 00:18:12,925
<i>‪Còn Lọ Lem của Disney</i>
<i>‪được ban cho cỗ xe bí ngô</i>

323
00:18:13,008 --> 00:18:16,887
<i>‪là vì hồi Charles Perrault</i>
<i>‪mới viết ra phiên bản truyện đó,</i>

324
00:18:16,970 --> 00:18:19,014
<i>‪cả thiên hạ đang "cuồng" bí ngô.</i>

325
00:18:19,098 --> 00:18:22,976
<i>‪Chúng là giống cây trồng thú vị</i>
<i>‪mới được đem từ Châu Mỹ tới.</i>

326
00:18:24,186 --> 00:18:29,066
<i>‪Một số bộ phim thời đầu của</i>
<i>‪ảo thuật gia huyền thoại Georges Méliès</i>

327
00:18:29,149 --> 00:18:31,819
<i>‪là những phiên bản</i>
<i>‪của </i>‪Lọ Lem<i>‪ và </i>‪Lão râu xanh,

328
00:18:31,902 --> 00:18:34,404
<i>‪câu chuyện không mấy thân thiện trẻ em</i>
<i>‪về một phụ nữ</i>

329
00:18:34,488 --> 00:18:36,657
<i>‪phát hiện ra người chồng mới của cô</i>

330
00:18:36,740 --> 00:18:39,409
<i>‪có thói quen giết vợ của hắn.</i>

331
00:18:40,410 --> 00:18:44,123
<i>‪Thế rồi Lotte Reiniger đã</i>
<i>‪đưa chúng vào thế giới hoàn toàn mới,</i>

332
00:18:44,206 --> 00:18:46,917
<i>‪cắt những con rối</i>
<i>‪rồi biên đạo bóng cho chúng</i>

333
00:18:47,000 --> 00:18:50,754
<i>‪để tạo thành</i>
<i>‪bộ phim hoạt hình dài thực sự đầu tiên.</i>

334
00:18:51,547 --> 00:18:55,801
<i>‪Và bộ phim này, một phiên bản năm 1916</i>
<i>‪của </i>‪Bạch Tuyết<i>‪ của anh em Grimm,</i>

335
00:18:55,884 --> 00:18:58,178
<i>‪đã chiếu tại những nhà hát đông nghẹt,</i>

336
00:18:58,262 --> 00:19:01,515
<i>‪gần như không đủ sức chứa</i>
<i>‪hàng đoàn khán giả khao khát tới xem.</i>

337
00:19:02,015 --> 00:19:04,560
<i>‪Theo như chuyện kể, thì trong đó có cả</i>

338
00:19:04,643 --> 00:19:06,311
<i>‪một cậu bé tên là Walt,</i>

339
00:19:07,229 --> 00:19:11,483
<i>‪cậu đã bị nó hớp hồn, đến nỗi lớn lên,</i>
<i>‪cậu tự tạo ra một phiên bản riêng.</i>

340
00:19:13,277 --> 00:19:17,156
‪Disney đã tạo ra
‪một câu chuyện ai ai cũng biết.

341
00:19:17,239 --> 00:19:21,618
‪Nên nếu nhìn nhận theo hướng đó,
‪bạn có thể nói là nó đã gây ra

342
00:19:21,702 --> 00:19:27,374
‪hiệu ứng văn hóa tiêu cực. Nhưng Disney
‪đã giúp những câu chuyện đó sống mãi.

343
00:19:27,457 --> 00:19:29,334
‪Không nhờ có Disney

344
00:19:29,418 --> 00:19:32,421
‪thì rất nhiều truyện cổ tích
‪có thể đã biến mất.

345
00:19:32,504 --> 00:19:37,384
‪Truyện cổ tích có thể coi là một sản phẩm
‪của cái thời đại sản sinh ra chúng.

346
00:19:37,467 --> 00:19:42,431
‪Nếu xem lại <i>‪Bạch Tuyết</i>‪, bạn sẽ thấy
‪đó đúng là một bộ phim thời thập niên 30.

347
00:19:42,514 --> 00:19:46,768
‪Nó mang tiêu chuẩn về phụ nữ thời đó,
‪hiền dịu, nết na, gọn gàng,

348
00:19:47,352 --> 00:19:50,355
‪đó là cách nhìn nhận thụ động

349
00:19:50,439 --> 00:19:52,482
‪về phụ nữ và sự nữ tính thời đó.

350
00:19:53,233 --> 00:19:58,030
<i>‪Disney còn có tiếng là chỉ thuê đàn ông</i>
<i>‪da trắng làm các công việc sáng tạo.</i>

351
00:19:58,113 --> 00:20:01,366
<i>‪Như công ty ông</i>
<i>‪từng lý giải trong lá thư từ chối này,</i>

352
00:20:01,450 --> 00:20:05,621
<i>‪nguyên văn: "Phụ nữ còn không được</i>
<i>‪cân nhắc trong các trường sư phạm".</i>

353
00:20:06,121 --> 00:20:07,831
<i>‪Nhưng thời thế đã thay đổi.</i>

354
00:20:07,915 --> 00:20:12,586
‪Nữ hoàng băng giá <i>‪là bộ phim hoạt hình</i>
<i>‪đầu tiên của Disney có đạo diễn là nữ.</i>

355
00:20:12,669 --> 00:20:17,090
{\an8}‪Bộ phim đó lấy cảm hứng
‪từ truyện <i>‪Bà chúa Tuyết</i>‪ của Andersen,

356
00:20:17,174 --> 00:20:20,093
‪nhưng có thể nói
‪đã trở thành một khúc hát ca tụng

357
00:20:20,177 --> 00:20:23,222
‪tình đoàn kết giữa những người chị em,

358
00:20:23,305 --> 00:20:26,642
‪và, bạn biết đấy,
‪tình đoàn kết giữa phụ nữ nói chung.

359
00:20:26,725 --> 00:20:29,728
‪Theo nhiều cách, khi viết lại
‪truyện cổ tích theo hướng bình quyền,

360
00:20:29,811 --> 00:20:33,232
‪ta đang quay ngược lại
‪thì đúng hơn là tiến lên phía trước.

361
00:20:33,315 --> 00:20:35,359
<i>‪Văn sĩ, Nữ bá tước d'Aulnoy</i>

362
00:20:35,442 --> 00:20:38,904
<i>‪đã khai sinh ra</i>
<i>‪cụm từ "truyện cổ tích" hồi thế kỷ 17.</i>

363
00:20:38,987 --> 00:20:42,908
<i>‪Và trong phiên bản </i>‪Lọ Lem<i>‪ của bà,</i>
<i>‪cô gái xinh đẹp, bị chà đạp nọ</i>

364
00:20:42,991 --> 00:20:45,369
{\an8}<i>‪có biệt danh là "Cô bé Thông minh",</i>

365
00:20:45,452 --> 00:20:48,205
{\an8}<i>‪vì cô đã nhanh trí chiến thắng kẻ thù</i>

366
00:20:48,288 --> 00:20:51,708
<i>‪khi kết thân với</i>
<i>‪những nhân vật ưu tú, đó là những bà tiên.</i>

367
00:20:51,792 --> 00:20:55,087
‪Cả truyện, cô ấy
‪luôn tỏ ra bằng mặt với kẻ thù,

368
00:20:55,170 --> 00:20:57,839
‪nhưng bài học rút ra
‪ở cuối phiên bản này là

369
00:20:57,923 --> 00:21:01,718
‪khôi hài làm sao khi bạn
‪có thể tươi cười với những kẻ xấu xa

370
00:21:01,802 --> 00:21:03,720
‪nhưng rồi vẫn đánh bại chúng.

371
00:21:04,846 --> 00:21:07,474
<i>‪Khi truyện cổ tích</i>
<i>‪đi từ bãi trại vào gia đình,</i>

372
00:21:07,557 --> 00:21:12,354
<i>‪rồi lên giấy và cuối cùng là màn ảnh,</i>
<i>‪nhiều câu chuyện đã chìm vào quên lãng.</i>

373
00:21:13,355 --> 00:21:17,693
<i>‪Nhưng giờ đây, hơn bao giờ hết,</i>
<i>‪ta đang tiếp cận được rất nhiều nhánh cây,</i>

374
00:21:17,776 --> 00:21:20,570
<i>‪rất nhiều cái cây,</i>
<i>‪thậm chí rất nhiều khu rừng.</i>

375
00:21:22,281 --> 00:21:25,534
‪Coco<i>‪ đã đưa văn học dân gian Mê-hi-cô</i>
<i>‪đến với hàng triệu người,</i>

376
00:21:25,617 --> 00:21:28,328
<i>‪nói về tầm quan trọng</i>
<i>‪của việc ghi nhớ tổ tiên.</i>

377
00:21:29,079 --> 00:21:31,873
‪Moana<i>‪ dựa trên</i>
<i>‪truyền thống dân gian Polynesia</i>‪,

378
00:21:31,957 --> 00:21:34,668
<i>‪nhắc nhở ta</i>
<i>‪quan tâm tới cộng đồng của mình.</i>

379
00:21:34,751 --> 00:21:36,920
<i>‪Còn Hayao Miyazaki của Nhật Bản</i>

380
00:21:37,004 --> 00:21:39,923
<i>‪đem đến các câu chuyện</i>
<i>‪về sự tàn khốc của bạo lực,</i>

381
00:21:40,007 --> 00:21:42,050
<i>‪và tôn trọng thế giới tự nhiên.</i>

382
00:21:42,551 --> 00:21:44,761
<i>‪Đề tài đó</i>
<i>‪cũng có trong văn học dân gian Xen-tơ,</i>

383
00:21:44,845 --> 00:21:47,472
<i>‪tạo cảm hứng</i>
<i>‪cho </i>‪Huyền thoại người hóa sói<i>‪.</i>

384
00:21:48,223 --> 00:21:50,851
‪Cái tuyệt vời
‪của sự lan rộng toàn cầu này là

385
00:21:50,934 --> 00:21:54,855
‪ta nhận ra rằng có một
‪sợi dây bằng vàng kết từ văn học dân gian

386
00:21:55,355 --> 00:21:57,107
‪đang kết nối tất cả chúng ta.

387
00:21:57,190 --> 00:22:01,528
‪Và rằng, những câu chuyện ấy
‪có thể khiến ta hàn huyên xuyên lục địa,

388
00:22:01,611 --> 00:22:05,324
‪vượt qua những ranh giới về văn hóa,
‪những giới hạn về ngôn ngữ.

389
00:22:05,407 --> 00:22:10,912
‪Truyện cổ tích tồn tại được
‪qua hàng ngàn năm bởi một lý do,

390
00:22:10,996 --> 00:22:16,209
‪đó là chúng giúp ta nhìn nhận những vấn đề
‪cơ bản đối với trải nghiệm của con người.

391
00:22:16,293 --> 00:22:21,923
‪Những câu chuyện dân gian hay nhất
‪là những câu chuyện vừa dễ phỏng theo,

392
00:22:22,007 --> 00:22:24,843
‪lại vừa thực sự phản ánh được

393
00:22:24,926 --> 00:22:27,220
‪kiểu, những chân lý cơ bản,

394
00:22:27,304 --> 00:22:30,098
‪những mối quan tâm cơ bản,
‪những thứ sẽ còn đúng

395
00:22:30,182 --> 00:22:33,185
‪với mọi con người,
‪ở mọi nơi, ở mọi thời điểm.

396
00:22:33,894 --> 00:22:37,064
‪Cháu đã học được là
‪đừng tiếp chuyện người lạ,

397
00:22:37,147 --> 00:22:41,360
‪và phải luôn nghe lời bố mẹ
‪hoặc nghe lời người nhà nào cháu biết.

398
00:22:41,443 --> 00:22:45,155
{\an8}‪Nếu gặp con sói đó,
‪cháu sẽ đi thẳng luôn, không trả lời nó,

399
00:22:45,238 --> 00:22:46,907
{\an8}‪tới nhà bà cháu

400
00:22:46,990 --> 00:22:49,201
‪rồi chỉ ăn thôi, không dừng lại.

401
00:22:50,035 --> 00:22:51,995
{\an8}‪Ta không cần phải lúc nào cũng

402
00:22:52,954 --> 00:22:54,498
{\an8}‪mặc đồ đẹp

403
00:22:54,581 --> 00:22:56,500
{\an8}‪hoặc trông xinh đẹp

404
00:22:56,583 --> 00:22:59,044
‪thì mới đẹp ở bên trong được.

405
00:22:59,127 --> 00:23:00,712
{\an8}‪Nếu người đó mến ta,

406
00:23:00,796 --> 00:23:04,800
{\an8}‪hoặc muốn làm bạn ta,
‪thì sẽ là vì con người thật của ta.

407
00:23:04,883 --> 00:23:09,888
{\an8}‪Nếu ta tự tin, tin tưởng ở chính mình,
‪dù gặp chuyện gì, ta cũng bước tiếp được.

408
00:23:11,223 --> 00:23:13,642
<i>‪Và họ sẽ sống trong an bình, thịnh vượng.</i>

409
00:23:14,351 --> 00:23:18,063
<i>‪Hoặc vui vẻ và mãn nguyện</i>
<i>‪tới khi trút hơi thở cuối cùng.</i>

410
00:23:18,146 --> 00:23:21,525
<i>‪Hoặc hạnh phúc và phú quý</i>
<i>‪cho tới tận ngày hôm nay.</i>

411
00:23:22,067 --> 00:23:27,364
<i>‪Hoặc hạnh phúc mãi về sau.</i>
<i>‪Hoặc là, một, hai, ba, hết truyện rồi nha.</i>

412
00:23:54,182 --> 00:23:59,187
‪Biên dịch: Joy Ng