1 00:00:07,132 --> 00:00:12,721 In 1856 voerde wetenschapper Eunice Foote een experiment uit. 2 00:00:13,305 --> 00:00:18,018 Ze vulde een buis met gewone lucht en een andere met koolstofdioxide… 3 00:00:18,101 --> 00:00:20,854 …hing er thermometers in en zette ze in de zon. 4 00:00:21,355 --> 00:00:26,568 Ze merkte dat de buis met koolstofdioxide veel warmer werd en langer warm bleef. 5 00:00:27,486 --> 00:00:31,615 In haar onderzoeksartikel schreef ze: 'Een atmosfeer van dat gas… 6 00:00:31,698 --> 00:00:34,535 …zou onze aarde een hoge temperatuur geven.' 7 00:00:35,369 --> 00:00:36,328 Drie jaar later… 8 00:00:36,411 --> 00:00:40,499 …boorde Edwin Drake olie aan in West-Pennsylvania. 9 00:00:41,625 --> 00:00:44,086 Honderd jaar na die eerste boorput… 10 00:00:44,169 --> 00:00:47,798 …vierde de Amerikaanse olie-industrie haar eeuwfeest. 11 00:00:47,881 --> 00:00:52,594 Ze vroegen fysicus Edward Teller, een van de uitvinders van de atoombom… 12 00:00:52,678 --> 00:00:55,931 …om een toespraak over de toekomst van energie. 13 00:00:56,014 --> 00:01:00,102 'We moeten op zoek naar andere brandstoffen,' vertelde hij. 14 00:01:00,185 --> 00:01:03,313 'Want de koolstofuitstoot door fossiele brandstoffen… 15 00:01:03,397 --> 00:01:08,026 …veroorzaakt een broeikaseffect.' Wat volgens hem voldoende zou zijn… 16 00:01:08,110 --> 00:01:11,530 …om de ijskap te smelten en New York onder water te zetten. 17 00:01:12,197 --> 00:01:15,534 Tegen 1965 waren wetenschappers er genoeg van overtuigd… 18 00:01:15,617 --> 00:01:19,705 …om de president van de VS, Lyndon B. Johnson, formeel te waarschuwen. 19 00:01:20,372 --> 00:01:24,751 Tien jaar later deden onderzoekers van Exxon zelf sombere voorspellingen. 20 00:01:25,252 --> 00:01:27,921 Tegen 1988 was het voorpaginanieuws. 21 00:01:27,963 --> 00:01:29,089 OPWARMING BEGONNEN 22 00:01:29,172 --> 00:01:30,549 Sinds die tijd… 23 00:01:30,632 --> 00:01:35,762 …zijn we alleen maar meer koolstofdioxide de atmosfeer in gaan pompen. 24 00:01:35,846 --> 00:01:37,973 We hebben een wereldeconomie… 25 00:01:38,056 --> 00:01:41,310 …die grotendeels van fossiele brandstof afhankelijk is. 26 00:01:41,393 --> 00:01:43,228 Een derde ervan komt uit olie. 27 00:01:43,312 --> 00:01:46,940 Het is vreselijk ironisch dat precies de stoffen… 28 00:01:47,024 --> 00:01:50,110 …die ons zo ver hebben helpen ontwikkelen… 29 00:01:50,193 --> 00:01:54,489 …nu een bedreiging vormen voor de toekomst van onze beschaving. 30 00:01:55,198 --> 00:01:57,284 Overheden zijn het eindelijk eens… 31 00:01:57,367 --> 00:02:01,830 …dat we de wereld niet meer dan 1,5 graad moeten laten opwarmen. 32 00:02:01,913 --> 00:02:05,375 Zoals het nu gaat, schieten we daar in 2030 aan voorbij. 33 00:02:06,293 --> 00:02:09,504 Waarom is het zo moeilijk om de kraan dicht te draaien? 34 00:02:10,255 --> 00:02:12,049 En kan het ons op tijd lukken? 35 00:02:13,508 --> 00:02:17,304 De industrielanden zijn sterk afhankelijk van olie geworden. 36 00:02:17,387 --> 00:02:19,848 Het gaf onze levens een nieuwe vrijheid. 37 00:02:19,931 --> 00:02:22,976 De kostbare olievoorraad op deze exotische eilanden. 38 00:02:23,060 --> 00:02:26,938 Hun rijkdom breekt het oude leven van Arabië wijd open. 39 00:02:27,022 --> 00:02:31,360 De Nigeriaanse overheid houdt meer van olie dan van onze levens. 40 00:02:32,361 --> 00:02:35,781 Toenemende hoeveelheden koolstofdioxide omringen ons. 41 00:02:35,864 --> 00:02:38,533 Als de mens z'n omgeving blijft misbruiken… 42 00:02:39,076 --> 00:02:41,203 …kan ook de aarde dor worden. 43 00:02:48,335 --> 00:02:51,713 Het verhaal van olie is een verhaal van geopolitiek conflict. 44 00:02:51,797 --> 00:02:55,425 Van technologische vooruitgang en intense concurrentie. 45 00:02:56,343 --> 00:02:59,429 Het verhaal van olie is een verhaal van ongelijkheid. 46 00:02:59,930 --> 00:03:01,723 Een verhaal van overheersing. 47 00:03:02,307 --> 00:03:05,310 Het Nigeria waarin ik werd geboren… 48 00:03:05,394 --> 00:03:07,771 …was nog een paar jaar verwijderd… 49 00:03:07,854 --> 00:03:11,566 …van het einde van de Britse koloniale overheersing. 50 00:03:12,067 --> 00:03:15,028 In die tijd was het een landbouweconomie. 51 00:03:15,112 --> 00:03:16,655 Katoen uit het noorden… 52 00:03:16,738 --> 00:03:19,700 …cacao uit het westen, rubber uit het middenwesten. 53 00:03:19,783 --> 00:03:22,911 En visserij in het gebied waar Nnimmo opgroeide. 54 00:03:22,994 --> 00:03:25,539 De Nigerdelta is een gebied… 55 00:03:25,622 --> 00:03:31,002 …met een wirwar aan waterlichamen. Kreken, beken, rivieren, riviermonden. 56 00:03:31,086 --> 00:03:34,506 De broedplaats voor de meeste vissen in de Golf van Guinee. 57 00:03:34,589 --> 00:03:38,844 De delta was zo vruchtbaar dat vissers hun fuik bij vloed uitzetten… 58 00:03:38,927 --> 00:03:42,055 …en bij eb simpelweg weer ophaalden. En in de avonden… 59 00:03:42,139 --> 00:03:46,017 Kinderen zaten in het maanlicht en de ouderen vertelden verhalen. 60 00:03:46,101 --> 00:03:50,397 Ze wisten niet dat ze op een van de olierijkste gebieden op aarde zaten. 61 00:03:51,481 --> 00:03:56,987 Tot de Britten Shell en BP het octrooi verleenden om naar olie te zoeken. 62 00:03:58,405 --> 00:04:01,992 Ze vonden het zwarte goud in 1956. 63 00:04:02,534 --> 00:04:07,080 De Nigerianen waren extreem hoopvol dat de vondst van olie in hun gemeenschap… 64 00:04:07,164 --> 00:04:10,917 …zou zorgen voor positieve veranderingen in hun welvaart… 65 00:04:11,001 --> 00:04:14,796 …in de gezondheid van het volk, in de werkgelegenheid. In alles. 66 00:04:14,880 --> 00:04:18,341 Slechts een paar jaar later werd Nigeria onafhankelijk. 67 00:04:19,134 --> 00:04:20,844 De toekomst leek rooskleurig. 68 00:04:22,971 --> 00:04:26,475 Immers hadden fossiele brandstoffen andere landen veranderd. 69 00:04:27,017 --> 00:04:30,395 De rijkste landen ter wereld waren ooit veel armer. 70 00:04:30,479 --> 00:04:33,273 De hoeveelheid werk die iemand kon doen… 71 00:04:33,356 --> 00:04:36,193 …was de hoeveelheid die men met de hand kon doen. 72 00:04:36,276 --> 00:04:38,612 Eventueel geholpen door paard of ezel. 73 00:04:38,695 --> 00:04:41,990 Steenkool was de eerste ontdekking die dat veranderde. 74 00:04:42,073 --> 00:04:47,287 Organismes in oceanen en moerassen hadden de energie van de zon geabsorbeerd. 75 00:04:47,370 --> 00:04:51,374 Hun fossielen werden in miljoenen jaren tot steenkool samengeperst. 76 00:04:51,458 --> 00:04:55,670 En op meer dan 1,5 kilometer diep tot aardgas en aardolie. 77 00:04:56,296 --> 00:05:00,300 Het verbranden van kool, die tijdcapsule van zonne-energie… 78 00:05:00,383 --> 00:05:03,720 …hielp het VK om het eerste geïndustrialiseerde land… 79 00:05:03,804 --> 00:05:07,390 …en het sterkste rijk dat de wereld ooit had gekend te maken. 80 00:05:07,891 --> 00:05:09,601 Toen kwam de olie. 81 00:05:09,684 --> 00:05:11,686 Daarmee begon een hoge vlucht. 82 00:05:13,396 --> 00:05:15,315 Ze ontdekten dat benzine… 83 00:05:15,398 --> 00:05:18,777 …wat voorheen een restproduct van olieraffinage was… 84 00:05:18,860 --> 00:05:21,613 …een zeer goede brandstof voor auto's was. 85 00:05:21,696 --> 00:05:25,367 Olie was de energierijkste… 86 00:05:25,450 --> 00:05:29,371 …vloeibare krachtbron die je maar kon vinden. 87 00:05:29,454 --> 00:05:33,124 Het was direct van groot belang voor de Britse marine… 88 00:05:33,208 --> 00:05:37,003 …die toegang wilden hebben tot olie die in Britse handen was. 89 00:05:37,087 --> 00:05:38,922 Het begon als een syndicaat… 90 00:05:39,005 --> 00:05:43,301 …van particuliere investeerders die op een reis en avontuur gingen… 91 00:05:43,385 --> 00:05:48,390 …om olie te vinden in de uitlopers van het Zagrosgebergte in Perzië. 92 00:05:48,473 --> 00:05:52,602 Dat was het begin van de Anglo-Persian Oil Company. 93 00:05:52,686 --> 00:05:55,063 Later omgedoopt tot British Petroleum. 94 00:05:55,564 --> 00:05:57,274 En ze waren net op tijd. 95 00:05:58,692 --> 00:06:03,154 De Eerste Wereldoorlog begon met ruiterij-charges en mensen op paarden. 96 00:06:03,864 --> 00:06:07,659 Hij eindigde met vliegtuigen, met tanks, met trucks. 97 00:06:08,326 --> 00:06:11,913 Toen de geallieerde marine van steenkool overging op olie… 98 00:06:11,997 --> 00:06:15,041 …konden die schepen verder komen met hun brandstof. 99 00:06:15,125 --> 00:06:16,459 DUITSLAND GEEFT ZICH OVER 100 00:06:16,543 --> 00:06:18,962 Olie bracht de wereld in beweging. 101 00:06:20,380 --> 00:06:25,468 Mensen ontdekten een nieuwe vrijheid. Ze reden overal heen, vlogen overal heen. 102 00:06:25,552 --> 00:06:28,513 Het heeft miljoenen mensen uit de armoede gehaald. 103 00:06:29,097 --> 00:06:31,516 Olie heeft de moderne wereld gecreëerd. 104 00:06:31,600 --> 00:06:34,311 Er werden pijpleidingen en wegen aangelegd… 105 00:06:34,394 --> 00:06:37,439 …en tankstations en raffinaderijen gebouwd. 106 00:06:37,522 --> 00:06:41,484 Iedereen wilde een investering in olie en gas. 107 00:06:41,568 --> 00:06:43,528 Maar de winst was eenzijdig. 108 00:06:43,612 --> 00:06:46,406 De aardolie-oceaan onder de Perzische woestijn… 109 00:06:46,489 --> 00:06:49,200 …leidde tot de oliehausse in het Midden-Oosten. 110 00:06:49,284 --> 00:06:52,996 Iran kreeg maar een fractie van de winst op hun eigen olie… 111 00:06:53,079 --> 00:06:55,373 …terwijl de Britten de rest opstreken. 112 00:06:55,457 --> 00:06:58,084 Ze besloten dat ze die verdeling zat waren. 113 00:06:58,168 --> 00:07:02,005 De representanten van het lang smeulende Iraanse nationalisme maakten duidelijk… 114 00:07:02,088 --> 00:07:05,634 …dat ze de olie-industrie van de Britten wilden afnemen. 115 00:07:06,593 --> 00:07:11,097 Dus in 1953 beraamden Groot-Brittannië en de VS een coup. 116 00:07:11,181 --> 00:07:15,310 De democratisch gekozen leider van Iran werd vervangen door de sjah. 117 00:07:15,393 --> 00:07:19,105 Omdat ze dachten dat hij ontvankelijker was… 118 00:07:19,189 --> 00:07:22,442 …voor een goede band met het westen. 119 00:07:22,525 --> 00:07:25,737 Zo kwam een jonge Lord Browne daar terecht. 120 00:07:25,820 --> 00:07:28,239 Ik woonde jaren in Iran als kind… 121 00:07:28,323 --> 00:07:31,576 …toen m'n vader in de olie-industrie werkte. 122 00:07:31,660 --> 00:07:35,538 Toen hij 18 werd, begon hij zelf voor BP te werken. 123 00:07:35,622 --> 00:07:37,791 Ik begon in de olie-industrie… 124 00:07:37,874 --> 00:07:42,879 …met het idee dat je er problemen kon oplossen die nog nooit waren opgelost. 125 00:07:42,963 --> 00:07:46,216 Hoe kon je met olie langer en verder gaan? 126 00:07:46,299 --> 00:07:47,592 In die tijd… 127 00:07:47,676 --> 00:07:51,680 …was BP een van de zeven bedrijven uit slechts drie landen… 128 00:07:51,763 --> 00:07:55,850 …die 85 procent van de hele oliereserve in handen hadden. 129 00:07:56,810 --> 00:08:00,772 En in Nigeria ontdekte men al snel dat olie… 130 00:08:00,855 --> 00:08:03,358 …niet voor iedereen welvaart betekende. 131 00:08:04,484 --> 00:08:05,944 Onder het kolonialisme… 132 00:08:06,027 --> 00:08:09,698 …hadden de Britten diverse staten met dwang tot één land gemaakt. 133 00:08:10,198 --> 00:08:14,786 Na de onafhankelijkheid besloot Nnimmo's stamland zich af te scheiden. 134 00:08:15,787 --> 00:08:18,123 Als jong kind begreep ik niet volledig… 135 00:08:18,748 --> 00:08:20,375 …wat er op het spel stond. 136 00:08:20,458 --> 00:08:24,879 Voor mij was het vooral spannend dat er een nieuw land zou komen, Biafra. 137 00:08:25,588 --> 00:08:28,550 Maar deze regio omvatte bijna de hele Nigerdelta… 138 00:08:29,050 --> 00:08:30,635 …en z'n oliereserves. 139 00:08:30,719 --> 00:08:35,515 Dus toen Nigeria de oorlog verklaarde, werd het gesteund door de Britten. 140 00:08:35,598 --> 00:08:37,642 M'n dorp was eigenlijk een front. 141 00:08:38,268 --> 00:08:40,562 De overheid sloot de regio af. 142 00:08:40,645 --> 00:08:45,608 Naar schatting stierven ruim een miljoen burgers van de honger. 143 00:08:45,692 --> 00:08:48,445 Ik hoor soms nog steeds stemmen in m'n hoofd. 144 00:08:48,528 --> 00:08:51,197 Mensen die hulp vragen en om eten roepen. 145 00:08:51,281 --> 00:08:53,825 Het is niet iets wat je snel vergeet. 146 00:08:54,451 --> 00:08:56,786 Biafra gaf zich over in 1970. 147 00:08:58,246 --> 00:09:00,957 Het jaar erna sloot Nigeria zich aan bij OPEC… 148 00:09:01,041 --> 00:09:06,755 …een verband van olieproducerende landen die zelf de regie over hun bronnen wilden. 149 00:09:07,338 --> 00:09:11,676 In de jaren 70 oefenden ze hun macht uit door olieprijzen te verhogen. 150 00:09:11,760 --> 00:09:15,346 Sommige landen boycotten de VS vanwege hun steun aan Israël. 151 00:09:15,430 --> 00:09:19,934 Plotseling was het een crisis en een schok voor de politieke orde. 152 00:09:20,018 --> 00:09:22,270 Tankstations kwamen droog te staan. 153 00:09:22,353 --> 00:09:26,816 Er vlogen minder vliegtuigen. Fabrieken moesten noodgedwongen sluiten. 154 00:09:26,900 --> 00:09:30,737 En in 1979, toen de Iraniërs de sjah afzetten… 155 00:09:30,820 --> 00:09:35,700 …en de macht over hun olie weer grepen, werden de prijzen huizenhoog. Alweer. 156 00:09:35,784 --> 00:09:38,203 Hoewel dat slecht was voor de consument… 157 00:09:38,286 --> 00:09:41,790 Het is belachelijk. Je weet nooit waar het ophoudt. 158 00:09:41,873 --> 00:09:44,542 …was het geweldig voor olieproducenten. 159 00:09:44,626 --> 00:09:47,921 Nigeria werd een van de rijkste landen in Afrika. 160 00:09:48,505 --> 00:09:52,217 Maar na die hausse in de jaren 70 crashten de olieprijzen… 161 00:09:52,300 --> 00:09:54,344 …net als de economie van Nigeria. 162 00:09:55,345 --> 00:09:57,597 Het idee van de bronnenvloek… 163 00:09:57,680 --> 00:10:01,935 …is dat landen het niet noodzakelijk beter doen… 164 00:10:02,018 --> 00:10:04,813 …simpelweg omdat er een weelde aan bronnen is. 165 00:10:04,896 --> 00:10:08,233 Het kan de valutawaardering verstoren… 166 00:10:08,316 --> 00:10:11,069 …en andere industrieën minder concurrerend maken. 167 00:10:11,152 --> 00:10:14,239 En economische onrust veroorzaken. 168 00:10:14,322 --> 00:10:19,244 Het probleem is niet de hulpbron, maar hoe de hulpbron wordt benut. 169 00:10:19,327 --> 00:10:22,330 Het is één ding dat een land inkomsten uit olie krijgt. 170 00:10:22,413 --> 00:10:25,250 Wie het geld krijgt en waar het heen gaat, is wat anders. 171 00:10:25,333 --> 00:10:29,838 Transnationale bedrijven halen er een groot deel af. 172 00:10:29,921 --> 00:10:31,506 Het geld dat blijft… 173 00:10:31,589 --> 00:10:34,634 …gaat naar de Nigerian National Petroleum Corporation… 174 00:10:34,717 --> 00:10:40,682 …een staatsbedrijf dat tegelijkertijd de olie-industrie moet reguleren. 175 00:10:40,765 --> 00:10:43,434 Dus een handelaar die ook toezichthouder is. 176 00:10:43,518 --> 00:10:47,814 En sinds de onafhankelijkheid zijn er miljarden verdwenen. 177 00:10:47,897 --> 00:10:49,524 MILJARDENLEK IN NIGERIA 178 00:10:49,607 --> 00:10:51,025 Die mate van corruptie… 179 00:10:51,109 --> 00:10:54,112 …corrumpeert niet alleen mensen op economisch vlak. 180 00:10:54,195 --> 00:10:56,114 Het corrumpeert het politiek bestel. 181 00:10:56,781 --> 00:10:58,741 Er waren ook andere kosten. 182 00:10:59,659 --> 00:11:02,620 In de Nigerdelta heeft meer dan 50 jaar lozing… 183 00:11:02,704 --> 00:11:07,125 …meer dan 43.000 km giftig oliemoeras gecreëerd. 184 00:11:07,834 --> 00:11:11,087 Kinderen zwemmen in water met een laag aardolie erop. 185 00:11:11,171 --> 00:11:16,134 De levensverwachting is 41 jaar, een van de laagste ter wereld. 186 00:11:16,885 --> 00:11:21,055 Vissers kunnen hun fuiken niet langer achterlaten bij vloed. 187 00:11:21,139 --> 00:11:26,769 Er zijn vissers die dag en nacht in de rivieren ploeteren en niets vangen. 188 00:11:26,853 --> 00:11:29,147 En geen nachten bij maanlicht meer. 189 00:11:29,230 --> 00:11:34,944 De gasvlammen van de oliemaatschappijen branden 24 uur per dag, elke dag. 190 00:11:35,028 --> 00:11:39,866 Daar komt nog bij dat Nigeria een warm, droog land is… 191 00:11:39,949 --> 00:11:43,661 …en dus gevoeliger voor stijgende temperaturen. 192 00:11:44,829 --> 00:11:48,416 Met ingang van 2020 is de mondiale gemiddelde temperatuur… 193 00:11:48,499 --> 00:11:51,336 …met meer dan één graad toegenomen. 194 00:11:52,045 --> 00:11:55,632 Hittegolven worden sterker, regelmatiger en dodelijker. 195 00:11:55,715 --> 00:11:58,927 Het veroorzaakt orkanen die sneller toenemen. 196 00:11:59,010 --> 00:12:02,180 Natuurbranden verbranden veel grotere gebieden. 197 00:12:02,972 --> 00:12:07,101 Klimaatverandering reageert niet op onze uitstoot van dit jaar… 198 00:12:07,185 --> 00:12:09,687 …maar op onze cumulatieve uitstoot. 199 00:12:09,771 --> 00:12:12,565 De rijke landen hebben de problemen veroorzaakt. 200 00:12:12,649 --> 00:12:16,402 Wij hebben al die jaren zoveel koolstof uitgestoten. 201 00:12:16,486 --> 00:12:20,448 Maar ontwikkelingslanden krijgen het het zwaarst te verduren. 202 00:12:21,032 --> 00:12:24,702 Miljoenen mensen zijn al gedwongen om hun huis te ontvluchten. 203 00:12:24,786 --> 00:12:28,498 De klok tikt en we kunnen ons afvragen of er hoop is… 204 00:12:28,581 --> 00:12:32,669 …om dit voor elkaar te kunnen krijgen zonder dat we als mensheid vergaan. 205 00:12:33,419 --> 00:12:35,922 Wat is er in gevaar? De planeet overleeft het wel. 206 00:12:36,631 --> 00:12:37,924 Wij zijn in gevaar. 207 00:12:38,800 --> 00:12:43,721 De wereld stoot ongeveer 50 miljard ton broeikasgas per jaar uit. 208 00:12:43,805 --> 00:12:45,390 Meer dan ooit tevoren. 209 00:12:45,473 --> 00:12:49,394 Overheden zijn het erover eens dat we klimaatneutraal moeten zijn… 210 00:12:49,477 --> 00:12:50,812 …in 2050. 211 00:12:50,895 --> 00:12:52,730 Om klimaatneutraal te zijn. 212 00:12:52,814 --> 00:12:55,358 We worden klimaatneutraal met een transitie… 213 00:12:55,441 --> 00:12:57,277 …ambitie om klimaatneutraal… 214 00:12:57,360 --> 00:12:59,320 …dringen de uitstoot sterk terug. 215 00:12:59,404 --> 00:13:01,406 …wetgeving voor klimaatneutraliteit. 216 00:13:01,489 --> 00:13:05,118 Nigeria heeft institutionele structuren gelanceerd… 217 00:13:05,201 --> 00:13:07,745 …om de uitstoot 20 procent te verminderen. 218 00:13:07,829 --> 00:13:10,540 Deze kwestie is niet zoals het coronavirus. 219 00:13:10,623 --> 00:13:15,211 Daar was één vaccin nodig voor één virus en de varianten ervan. 220 00:13:15,295 --> 00:13:19,215 Dit is een breed probleem waar veel oplossingen voor nodig zijn. 221 00:13:19,299 --> 00:13:24,095 Het gaat veel technologie vereisen die nog niet is ontwikkeld. 222 00:13:24,178 --> 00:13:26,806 Maar er zijn dingen drastisch veranderd. 223 00:13:26,889 --> 00:13:31,102 Wind- en zonne-energie zijn in veel landen goedkoper dan steenkool. 224 00:13:31,185 --> 00:13:33,813 De batterijtechnologie wordt snel beter. 225 00:13:33,896 --> 00:13:37,400 Overheden investeren meer in waterkracht en kerncentrales. 226 00:13:37,483 --> 00:13:40,361 Elektrische auto's worden elk jaar goedkoper. 227 00:13:40,445 --> 00:13:42,322 En voor schepen en vliegtuigen… 228 00:13:42,405 --> 00:13:45,616 …worden biobrandstof en vloeibare waterstof ontwikkeld. 229 00:13:45,700 --> 00:13:49,495 Mensen werken aan oplossingen voor elk stukje van deze schijf. 230 00:13:49,579 --> 00:13:53,249 Het huidige doel is niet om nul koolstofdioxide uit te stoten. 231 00:13:53,333 --> 00:13:58,004 Mensen richten zich op klimaatneutraliteit. 232 00:13:58,087 --> 00:14:01,924 Ze zeggen: 'We stoten wel koolstof uit, maar dat compenseren we.' 233 00:14:02,008 --> 00:14:04,260 Door herstel van bos en watergebied. 234 00:14:04,344 --> 00:14:06,262 Technieken in de oceaan. 235 00:14:06,346 --> 00:14:08,765 Waarmee meer koolstof kan worden opgenomen. 236 00:14:08,848 --> 00:14:12,560 Of technologie die koolstof opvangt, die nu nog duur is. 237 00:14:13,603 --> 00:14:16,105 Dat is een probleem bij veel oplossingen. 238 00:14:16,773 --> 00:14:19,859 Veel overheden proberen de balans te doen doorslaan. 239 00:14:19,942 --> 00:14:23,279 In meer dan 40 landen heeft koolstofuitstoot een prijs… 240 00:14:23,363 --> 00:14:26,115 …om fossiele brandstoffen duurder te maken. 241 00:14:26,199 --> 00:14:29,619 In de afgelopen tien jaar zijn de VS overgegaan van steenkool… 242 00:14:29,702 --> 00:14:32,663 …op aardgas als gevolg van fracking. 243 00:14:33,247 --> 00:14:37,043 Van het land dat de meeste olie importeerde… 244 00:14:37,126 --> 00:14:39,629 …werden de VS de grootste producent van olie. 245 00:14:40,129 --> 00:14:42,924 En de aardgascentrales die de VS bouwen… 246 00:14:43,007 --> 00:14:46,135 …zijn een grote investering in fossiele brandstoffen. 247 00:14:46,677 --> 00:14:50,098 Maar ze helpen het land wel om de uitstoot te verminderen. 248 00:14:50,181 --> 00:14:54,685 Ook in Europa daalt de uitstoot, maar wereldwijd niet. 249 00:14:55,228 --> 00:14:57,980 Als je bekijkt waar de uitstoot nu toeneemt… 250 00:14:58,064 --> 00:15:01,234 …zie je dat dat in ontwikkelingslanden is. 251 00:15:01,317 --> 00:15:05,446 Zelfs als de VS en Europa samenwerken om het probleem aan te pakken… 252 00:15:05,530 --> 00:15:08,616 …slagen we alleen samen met de ontwikkelingslanden… 253 00:15:08,699 --> 00:15:11,369 …want daar ligt de uitstoot van de toekomst. 254 00:15:12,078 --> 00:15:17,834 Als we de uitstoot in ontwikkelingslanden niet laag houden, verbranden we allemaal. 255 00:15:17,917 --> 00:15:20,002 Als Nigeriaanse en Afrikaanse… 256 00:15:20,086 --> 00:15:23,923 …is het erg zwaar om mensen in extreme armoede te zien leven… 257 00:15:24,006 --> 00:15:25,299 …en ze te zeggen: 258 00:15:25,383 --> 00:15:30,054 'Wacht een paar jaar tot we weten wat de allerbeste aanpak voor jullie is.' 259 00:15:30,638 --> 00:15:32,598 De gemiddelde jongere in Afrika… 260 00:15:32,682 --> 00:15:36,561 …wil evenveel energie als de gemiddelde jongere in Amerika. 261 00:15:36,644 --> 00:15:38,563 Ze willen dezelfde kansen. 262 00:15:38,646 --> 00:15:44,026 En energie is de gouden draad die mensen in hun potentie belemmert. 263 00:15:44,610 --> 00:15:47,530 Hoewel de grond in Nigeria energierijk is… 264 00:15:47,613 --> 00:15:51,451 Het is het land met het grootste energietekort ter wereld. 265 00:15:51,534 --> 00:15:55,037 In een land van bijna 200 miljoen mensen… 266 00:15:55,121 --> 00:15:59,542 …heeft bijna de helft geen toegang tot elektriciteit. En wie het wel heeft… 267 00:16:00,168 --> 00:16:05,798 Elke dag om negen uur 's ochtends gaat de stroom uit waar ik woon. 268 00:16:05,882 --> 00:16:10,636 Om twee uur 's middags werkt het weer en om acht uur gaat de stroom weer uit. 269 00:16:11,179 --> 00:16:12,597 De meeste bedrijven… 270 00:16:12,680 --> 00:16:16,142 …gebruiken dieselgeneratoren om in bedrijf te blijven. 271 00:16:16,225 --> 00:16:20,354 Er zijn 800 miljoen mensen op aarde die geen toegang tot stroom hebben. 272 00:16:20,438 --> 00:16:24,567 Of genoeg stroom om een compleet en waardig leven te leiden. 273 00:16:24,650 --> 00:16:30,698 Het is geen ongemak. Het is het verschil tussen leven en dood voor veel mensen. 274 00:16:32,200 --> 00:16:36,162 Ze moeten zich kunnen ontwikkelen met stroom en infrastructuur, zoals wij. 275 00:16:36,245 --> 00:16:40,833 Maar daar zijn betere methoden voor dan de onze van 200 of 300 jaar geleden. 276 00:16:40,917 --> 00:16:45,296 Er is sprongsgewijze vooruitgang. Ontwikkelingslanden springen gewoon… 277 00:16:45,379 --> 00:16:48,883 …over de technologie waarmee rijke landen rijk werden. 278 00:16:48,966 --> 00:16:51,719 Zij ontwikkelen zich met duurzame bronnen. 279 00:16:51,802 --> 00:16:55,056 Het is hypocriet als ontwikkelde landen… 280 00:16:55,139 --> 00:17:00,019 …van landen die momenteel niet veel geld hebben vragen… 281 00:17:00,102 --> 00:17:04,690 …om over te gaan op nieuwe energie terwijl zij de oude nog gebruiken. 282 00:17:05,441 --> 00:17:07,777 Stel dat ik een tante heb in Lagos. 283 00:17:07,860 --> 00:17:12,698 Zij gaat elke dag met de bus van haar huis naar haar bedrijf. 284 00:17:12,782 --> 00:17:16,577 Ze spaart haar geld om een autootje te kunnen kopen… 285 00:17:16,661 --> 00:17:18,871 …dat op diesel of benzine rijdt. 286 00:17:18,955 --> 00:17:21,999 Ze zegt: 'Een elektrische auto is te duur voor me.' 287 00:17:22,083 --> 00:17:26,087 En jij zegt: 'Je moet met de bus gaan tot je die wel kunt kopen.' 288 00:17:26,170 --> 00:17:29,507 Zo ziet de energietransitie er momenteel uit in Afrika. 289 00:17:30,007 --> 00:17:34,470 Voor je ontwikkelingslanden kunt zeggen: 'Gebruik geen fossiele brandstof'… 290 00:17:34,554 --> 00:17:36,889 …moet je dat financieel mogelijk maken. 291 00:17:37,723 --> 00:17:40,184 Voor een energietransitie in Afrika… 292 00:17:40,268 --> 00:17:44,438 …is volgens deskundigen een investering van 70 miljard per jaar nodig. 293 00:17:45,022 --> 00:17:47,733 Het noorden moet een klimaatschuld betalen… 294 00:17:47,817 --> 00:17:51,612 …voor de uitbuiting die al die jaren heeft voortgeduurd. 295 00:17:52,280 --> 00:17:56,784 Wie het probleem heeft veroorzaakt, heeft de plicht om erin te investeren. 296 00:17:57,952 --> 00:18:02,248 Daar waren wereldleiders die in 2015 in Parijs bijeenkwamen het mee eens. 297 00:18:02,832 --> 00:18:04,875 Het Klimaatakkoord van Parijs… 298 00:18:04,959 --> 00:18:08,129 …behelsde onder meer het Green Climate Fund… 299 00:18:08,212 --> 00:18:12,675 …waarmee rijke landen de transitie in ontwikkelingslanden kunnen helpen. 300 00:18:12,758 --> 00:18:16,679 Ze beloofden 100 miljard per jaar te geven tegen 2020. 301 00:18:16,762 --> 00:18:18,848 We krijgen lang niet zoveel. 302 00:18:18,931 --> 00:18:20,391 Ze schieten tekort… 303 00:18:21,100 --> 00:18:22,435 …met 90 miljard. 304 00:18:23,144 --> 00:18:28,274 Sommige rijke landen investeren miljarden in duurzame-energieprojecten in Afrika… 305 00:18:28,357 --> 00:18:31,736 …maar nog meer in fossiele brandstoffen. 306 00:18:32,320 --> 00:18:37,450 In 2020 hield de Britse premier een toespraak voor een VK-Afrika-top. 307 00:18:37,533 --> 00:18:41,203 Het heeft geen zin om in het VK minder steenkool te verbranden… 308 00:18:41,287 --> 00:18:45,750 …als we vervolgens naar Afrika banjeren en onze zakken vullen… 309 00:18:45,833 --> 00:18:50,379 …door Afrikaanse staten aan te moedigen er meer van te gebruiken, nietwaar? 310 00:18:50,463 --> 00:18:55,593 Maar dagen later bleek dat 90 procent van de Britse energiecontracten die week… 311 00:18:55,676 --> 00:18:57,595 …naar fossiele brandstof ging. 312 00:18:58,179 --> 00:18:59,430 Het patroon gaat door. 313 00:19:00,014 --> 00:19:04,143 China heeft wind- en zonnetechnologie veel goedkoper gemaakt… 314 00:19:04,226 --> 00:19:06,896 …maar investeert nog steeds in kolencentrales. 315 00:19:06,979 --> 00:19:11,734 En de VS hebben onlangs negen miljard in fossiele brandstoffen geïnvesteerd… 316 00:19:11,817 --> 00:19:13,778 …vooral in Sub-Sahara-Afrika. 317 00:19:14,278 --> 00:19:17,990 Hoewel de straten in rijke landen echt schoner worden… 318 00:19:18,074 --> 00:19:20,951 …met energiezuinige of elektrische auto's… 319 00:19:21,035 --> 00:19:25,790 …verdwijnen de energieslurpende modellen niet van het aardoppervlak. 320 00:19:26,290 --> 00:19:29,251 Ze worden geëxporteerd naar landen zoals Nigeria… 321 00:19:29,335 --> 00:19:32,713 …omdat zuinige auto's voor veel mensen daar te duur zijn. 322 00:19:32,797 --> 00:19:35,675 Afrika is haast een vuilnisbelt voor technologie. 323 00:19:35,758 --> 00:19:39,261 En hoewel nergens in Afrika meer olie is dan in Nigeria… 324 00:19:39,345 --> 00:19:42,890 …zijn de raffinaderijen gesloten of in slechte staat. 325 00:19:42,973 --> 00:19:46,227 Dus exporteren ze hun aardolie over de hele wereld… 326 00:19:46,310 --> 00:19:50,231 …en importeren ze hun brandstof vooral uit Nederland en België. 327 00:19:50,314 --> 00:19:52,983 Maar het is niet wat die landen verbranden. 328 00:19:53,067 --> 00:19:58,864 Uit onderzoek van dieselmonsters bleek dat er 204 keer zoveel zwavel in zat… 329 00:19:58,948 --> 00:20:01,742 …als volgens de Europese wetgeving mag. 330 00:20:02,785 --> 00:20:05,538 Er wordt veel in verwoesting geïnvesteerd. 331 00:20:06,247 --> 00:20:11,127 De uitdaging die de wereld moet aangaan, is de overgang van ongelijkheid… 332 00:20:11,210 --> 00:20:14,672 …naar een systeem dat rechtvaardiger en eerlijker is. 333 00:20:15,756 --> 00:20:20,553 Ik voel zeker verantwoordelijkheid voor zowel de voordelen van olie en gas… 334 00:20:20,636 --> 00:20:23,681 …als de problemen, waaronder klimaatverandering. 335 00:20:23,764 --> 00:20:29,145 In 1997 hield Lord Browne een toespraak die de olie-industrie schokte. 336 00:20:29,645 --> 00:20:33,357 Er is een waarneembare menselijke invloed op het klimaat. 337 00:20:33,441 --> 00:20:35,651 De oliewereld reageerde slecht… 338 00:20:35,735 --> 00:20:39,613 …en verklaarde dat ik, en ik citeer, 'de kerk had verlaten'. 339 00:20:40,114 --> 00:20:45,619 Maar nu erkennen ook de oliereuzen dat we klimaatneutraal moeten worden. 340 00:20:46,203 --> 00:20:49,123 Ze zien hoe de politieke vlag erbij hangt. 341 00:20:49,707 --> 00:20:52,168 Ze moeten bijdragen aan de oplossing… 342 00:20:52,251 --> 00:20:56,338 …en niet alleen hopen dat ze met een 'sorry' van de strafbank komen. 343 00:20:56,422 --> 00:20:58,299 De meeste bedrijven moeten kiezen. 344 00:20:58,382 --> 00:21:01,719 Maar al met al hebben de oliemaatschappijen gekozen. 345 00:21:01,802 --> 00:21:02,928 Voor olie. 346 00:21:03,012 --> 00:21:07,516 Duurzame energie vormt minder dan één procent van hun investeringen. 347 00:21:07,600 --> 00:21:12,480 De schatting van één rapport is dat de meeste oliereuzen in 2030… 348 00:21:12,563 --> 00:21:16,525 …nog meer olie zullen produceren dan nu. 349 00:21:17,443 --> 00:21:20,738 Waar de oliewereld ooit in handen van privébedrijven was… 350 00:21:20,821 --> 00:21:24,575 …produceren staatsbedrijven nu de helft van alle olie in gas… 351 00:21:24,658 --> 00:21:27,995 …en zijn hun economieën er grotendeels van afhankelijk. 352 00:21:28,496 --> 00:21:33,459 Landen die economisch erg afhankelijk zijn van olie staan voor een echte uitdaging. 353 00:21:33,542 --> 00:21:39,089 Hun productie is in de regel goedkoper, dus zijn ze waarschijnlijk de laatsten… 354 00:21:39,173 --> 00:21:42,301 …die de lichten van deze industrie zullen doven. 355 00:21:44,094 --> 00:21:49,600 De wereldeconomie van 88 biljoen dollar is gebaseerd op een energiesysteem… 356 00:21:49,683 --> 00:21:52,269 …waarin olie een glansrol heeft. 357 00:21:52,353 --> 00:21:56,607 Andere energietransities duurden eeuwen. Dit moet in 30 jaar gebeuren. 358 00:21:56,690 --> 00:22:00,277 Ik verwacht dat olie er nog een hele tijd zal zijn. 359 00:22:00,361 --> 00:22:04,990 Maar die zal alleen worden gebruikt door mensen die niet anders kunnen. 360 00:22:05,074 --> 00:22:09,578 Rijke landen die al met al de meeste koolstof hebben uitgestoten… 361 00:22:09,662 --> 00:22:13,082 …hebben de verantwoordelijkheid om als eerste hard in te grijpen. 362 00:22:13,165 --> 00:22:15,167 Er is de kwestie van eerlijkheid. 363 00:22:15,251 --> 00:22:18,671 Ergens heeft iedereen gelijk, maar het doet er niet zo toe. 364 00:22:18,754 --> 00:22:22,800 Iedereen moet hieraan meewerken, of het eerlijk is of niet. 365 00:22:23,467 --> 00:22:26,637 Ontwikkelingslanden zeggen: 'Wij willen meedoen. 366 00:22:26,720 --> 00:22:29,557 We willen overstappen, maar dat vereist hulp.' 367 00:22:30,474 --> 00:22:35,312 We kunnen onze klimaatdoelen niet bereiken als we geen universele toegang bereiken. 368 00:22:35,396 --> 00:22:38,190 Het verhaal van energie, klimaatverandering en ontwikkeling… 369 00:22:38,274 --> 00:22:39,650 …moet één verhaal zijn. 370 00:22:40,442 --> 00:22:43,571 Over 30 jaar ziet de wereld er anders uit. 371 00:22:43,654 --> 00:22:46,866 Hoeveel er zal veranderen en hoe anders alles wordt… 372 00:22:46,949 --> 00:22:48,617 …is nog niet te voorspellen. 373 00:22:49,660 --> 00:22:54,123 Soms is het moeilijk om te dromen over de toekomst en de weg ernaartoe. 374 00:22:54,665 --> 00:22:57,042 Maar een nieuw systeem is mogelijk. 375 00:22:58,127 --> 00:22:59,795 En daar hoop ik op.