1
00:00:07,340 --> 00:00:09,884
<i>Có những chú chó quá cao thượng,</i>

2
00:00:09,968 --> 00:00:15,098
<i>quá quả cảm, đến nỗi đã làm được nhiều</i>
<i>cho nhân loại chẳng kém bất kỳ người nào.</i>

3
00:00:17,058 --> 00:00:20,020
<i>Như Laika, đem mạng mình</i>
<i>giúp ta mở rộng biên giới.</i>

4
00:00:20,103 --> 00:00:24,149
<i>Chú chó này có lẽ sẽ mở đường</i>
<i>cho các cuộc du hành lên Mặt Trăng.</i>

5
00:00:24,232 --> 00:00:27,944
<i>Và Frida, chú chó đã cứu</i>
<i>cả tá người bị vùi dưới đống đổ nát.</i>

6
00:00:28,028 --> 00:00:31,740
<i>làm hồi sinh hy vọng</i>
<i>rằng sẽ cứu thêm được nhiều người hơn nữa.</i>

7
00:00:32,574 --> 00:00:36,244
<i>Và Kuno,</i> <i>chú chó được vinh danh</i>
<i>khi lao thẳng vào làn lửa đạn</i>

8
00:00:36,327 --> 00:00:37,746
<i>để hạ gục kẻ thù.</i>

9
00:00:37,829 --> 00:00:40,165
Nó đã cứu người đúng thời khắc sinh tử.

10
00:00:40,957 --> 00:00:44,794
<i>Ngày nay, chó đang được dùng</i>
<i>để đánh hơi Covid, những loài du nhập</i>

11
00:00:45,295 --> 00:00:49,507
<i>và bệnh ung thư ngay từ giai đoạn một.</i>
<i>Chúng dẫn đường cho người mù,</i>

12
00:00:49,591 --> 00:00:53,595
<i>đỡ đầu khi chủ lên cơn co giật,</i>
<i>và an ủi khi người khác không thể.</i>

13
00:00:54,179 --> 00:00:56,848
<i>Rõ ràng</i>
<i>người và chó có mối liên kết đặc biệt.</i>

14
00:00:56,931 --> 00:00:58,266
Đi bắt đi.

15
00:01:02,270 --> 00:01:04,856
<i>Mà chúng</i>
<i>rõ ràng không phải loài khôn nhất.</i>

16
00:01:12,322 --> 00:01:14,866
<i>Hay loài có quan hệ họ hàng</i>
<i>gần nhất với ta.</i>

17
00:01:16,117 --> 00:01:20,789
<i>Vậy tại sao, trong mọi giống loài trên</i>
<i>Trái Đất, chó lại là bạn thân của người?</i>

18
00:01:22,082 --> 00:01:24,542
<i>Và việc đó nói lên điều gì về chúng ta?</i>

19
00:01:30,131 --> 00:01:33,635
LOẠT PHIM TÀI LIỆU CỦA NETFLIX

20
00:01:33,718 --> 00:01:36,554
<i>Có thể thấy rõ</i>
<i>là lũ chó tỏ ra khá thỏa mãn.</i>

21
00:01:38,306 --> 00:01:43,019
<i>Đằng sau mọi chú poodle được cưng chiều</i>
<i>là lịch sử can thiệp sâu xa của người.</i>

22
00:01:43,103 --> 00:01:47,023
<i>Những anh bạn nhỏ không biết</i>
<i>chúng đang đi đâu, nhưng chúng vẫn đi.</i>

23
00:01:49,776 --> 00:01:52,278
Đây là Beazley,
cục cưng mới của chúng tôi.

24
00:01:57,826 --> 00:02:02,580
CHÓ

25
00:02:03,456 --> 00:02:06,960
Thích lên TV chứ?
Con không biết con nổi tiếng thế nào nhỉ.

26
00:02:07,043 --> 00:02:08,962
Con hay một phần là ở chỗ đó.

27
00:02:09,838 --> 00:02:11,840
Theo ước tính, có

28
00:02:11,923 --> 00:02:17,011
hơn 800 triệu con chó
trên bề mặt của hành tinh này.

29
00:02:17,929 --> 00:02:20,181
<i>Và hơn một nửa số đó là thú cưng.</i>

30
00:02:20,723 --> 00:02:22,308
Ta đang sống ở cái thời kỳ

31
00:02:22,392 --> 00:02:26,855
mà con người đang khiến
hàng ngàn giống loài bị tuyệt chủng,

32
00:02:27,355 --> 00:02:29,566
nhưng có một số ít giống loài

33
00:02:29,649 --> 00:02:33,361
thì đã thực sự tìm ra cách
chung sống với con người,

34
00:02:33,444 --> 00:02:36,656
và chó là ví dụ tiêu biểu nhất
của điều đó.

35
00:02:36,739 --> 00:02:41,327
Và nếu bạn nhìn cách chó sống với ta,
cách ta chăm chúng tốt ra sao,

36
00:02:41,411 --> 00:02:45,832
ít nhất là tốt nhất có thể, thì ý tôi là,
chúng đang sống rất sung sướng.

37
00:02:46,916 --> 00:02:50,378
Chó là loài vật đầu tiên được thuần hóa.

38
00:02:51,129 --> 00:02:56,676
<i>Việc đó có phần bất ngờ. Quanh tổ tiên ta</i>
<i>có đủ loại động vật ăn cỏ thân thiện,</i>

39
00:02:56,759 --> 00:02:59,429
<i>thế mà</i>
<i>loài đầu tiên họ thuần hóa lại là sói,</i>

40
00:02:59,512 --> 00:03:01,472
<i>dã thú ăn thịt có thể giết họ.</i>

41
00:03:03,808 --> 00:03:06,895
<i>Không ai biết rõ</i>
<i>sói và người "thân" từ bao giờ,</i>

42
00:03:06,978 --> 00:03:08,980
<i>nhưng có một giả thiết phổ biến…</i>

43
00:03:09,063 --> 00:03:12,442
{\an8}Ý tưởng mà
giả thiết kẻ đi lượm đồ ăn thừa đưa ra

44
00:03:12,525 --> 00:03:16,404
{\an8}là con người
quẳng miếng thịt thừa cho chó sói,

45
00:03:16,487 --> 00:03:18,781
và chó sói hình thành mối liên tưởng,

46
00:03:18,865 --> 00:03:22,076
thông qua thức ăn,
rằng con người hóa ra không quá tệ.

47
00:03:22,160 --> 00:03:26,873
<i>Ta không chỉ vô hiệu hóa mối đe dọa.</i>
<i>Ta còn tạo ra một hình thức bảo vệ mới.</i>

48
00:03:27,498 --> 00:03:29,542
Nếu bạn có chó sói bên cạnh

49
00:03:29,626 --> 00:03:31,836
thì kể cả gặp mấy con chó sói khác,

50
00:03:31,920 --> 00:03:35,215
chúng cũng sẽ báo hiệu rằng:
"Này, sắp có chuyện rồi đó".

51
00:03:37,258 --> 00:03:41,304
Tức là trước khi ADT ra đời thì, vâng,

52
00:03:41,387 --> 00:03:44,515
chó là
những người bạn đồng hành bảo vệ ta.

53
00:03:44,599 --> 00:03:47,685
<i>Và bởi các chú sói thân thiện nhất</i>
<i>sẽ được cho nhiều đồ ăn thừa hơn</i>

54
00:03:47,769 --> 00:03:51,147
<i>nên qua nhiều thế hệ,</i>
<i>chó sói ngày càng được thuần hơn</i>,

55
00:03:51,231 --> 00:03:54,108
<i>trở thành một giống loài hoàn toàn mới.</i>

56
00:03:56,945 --> 00:04:00,114
<i>Năm 1959,</i>
<i>Dmitry Belyaev, nhà khoa học người Nga,</i>

57
00:04:00,198 --> 00:04:02,742
<i>đã cố tái tạo điều ấy</i>
<i>với một loài vật khác.</i>

58
00:04:05,036 --> 00:04:07,038
<i>Ông tập hợp một nhóm cáo xám bạc</i>

59
00:04:07,121 --> 00:04:09,999
<i>và chọn các con lành nhất,</i>
<i>phối thành thế hệ sau.</i>

60
00:04:10,500 --> 00:04:13,670
<i>Sau đó, ông làm tương tự</i>
<i>với con chúng, cháu chúng,</i>

61
00:04:13,753 --> 00:04:15,380
<i>cứ tiếp tục như thế.</i>

62
00:04:15,880 --> 00:04:17,632
<i>Mười lăm thế hệ sau…</i>

63
00:04:17,715 --> 00:04:22,470
Việc chọn lọc đó đã biến
những con cáo từng rất hung dữ và lén lút

64
00:04:24,097 --> 00:04:27,141
thành những con vật
thân thiện không khác gì chó.

65
00:04:27,225 --> 00:04:29,227
<i>Tính sinh học của chúng đã khác.</i>

66
00:04:29,310 --> 00:04:33,273
{\an8}<i>Lượng hoóc-môn căng thẳng</i>
<i>chỉ bằng cỡ một nửa các tổ tiên hoang dã.</i>

67
00:04:33,356 --> 00:04:36,025
{\an8}<i>Tuyến thượng thận</i>
<i>sản sinh ra các hoóc-môn đó</i>

68
00:04:36,109 --> 00:04:40,196
{\an8}<i>thực tế đã nhỏ đi,</i>
<i>còn nồng độ serotonin của chúng thì tăng,</i>

69
00:04:40,280 --> 00:04:42,407
{\an8}<i>tạo ra những con vật thân thiện hơn.</i>

70
00:04:42,949 --> 00:04:46,411
<i>Ngoại hình của chúng cũng khác đi.</i>
<i>Đuôi chúng cong hơn,</i>

71
00:04:46,494 --> 00:04:48,121
<i>người chúng tròn hơn,</i>

72
00:04:48,204 --> 00:04:49,789
<i>đôi tai rủ hơn,</i>

73
00:04:49,872 --> 00:04:51,874
<i>đường nét khuôn mặt ngây thơ hơn,</i>

74
00:04:51,958 --> 00:04:53,710
<i>trông đáng yêu hơn.</i>

75
00:04:53,793 --> 00:04:55,086
<i>Và, ừm,</i>

76
00:04:55,837 --> 00:04:57,297
<i>trông giống chó hơn.</i>

77
00:04:57,380 --> 00:05:00,258
Vẻ dễ thương
khơi gợi cảm giác muốn che chở.

78
00:05:00,341 --> 00:05:04,178
Hãy hình dung một đứa bé, được chứ?
Một đứa bé sơ sinh bé tí.

79
00:05:04,262 --> 00:05:09,267
Bản năng muốn che chở
sinh linh nhỏ xíu đó của bạn sẽ trỗi dậy.

80
00:05:09,350 --> 00:05:12,854
<i>Chó đã thay kỹ năng sinh tồn đã mất</i>
<i>bằng những kỹ năng mới,</i>

81
00:05:13,354 --> 00:05:15,898
<i>chủ yếu là</i>
<i>những kỹ năng khiến ta xiêu lòng.</i>

82
00:05:16,607 --> 00:05:18,651
Thứ gọi là đôi mắt cún con

83
00:05:18,735 --> 00:05:20,445
là lời van nài

84
00:05:20,528 --> 00:05:23,406
mà chó dường như dành riêng cho con người

85
00:05:23,948 --> 00:05:26,993
để đòi hỏi gì đó,
đòi được thưởng, đòi được vỗ về,

86
00:05:27,076 --> 00:05:29,454
đại loại vậy. Nó vô hiệu với chó khác.

87
00:05:29,537 --> 00:05:31,331
Con có phải em bé hư không?

88
00:05:31,414 --> 00:05:33,082
<i>Và chúng ta mê đắm nó.</i>

89
00:05:33,166 --> 00:05:34,542
Nhưng con đáng yêu quá.

90
00:05:34,625 --> 00:05:40,131
<i>Nghiên cứu ở một trạm cứu hộ cho thấy</i>
<i>một chú chó càng hay dùng trò mắt cún con,</i>

91
00:05:40,214 --> 00:05:41,966
<i>nó càng nhanh được nhận nuôi.</i>

92
00:05:42,967 --> 00:05:44,469
Rồi, cưng, sẵn sàng chưa?

93
00:05:44,552 --> 00:05:46,846
<i>Chó đã làm được một việc phi thường.</i>

94
00:05:46,929 --> 00:05:47,764
Ngồi đi.

95
00:05:47,847 --> 00:05:52,518
<i>Bất chấp rào cản ngôn ngữ khổng lồ,</i>
<i>chúng đã tìm được cách trò chuyện với ta.</i>

96
00:05:52,602 --> 00:05:53,519
Sủa đi.

97
00:05:59,442 --> 00:06:02,987
Đó? Nó vừa cố giao tiếp với em đấy.
Nó xin được thưởng. Nhỉ?

98
00:06:03,071 --> 00:06:04,864
Tôi nói chuyện với nó và nó…

99
00:06:05,990 --> 00:06:09,619
làm theo những gì tôi bảo. Cơ bản là vậy.

100
00:06:09,702 --> 00:06:11,871
{\an8}Không khó để hiểu ngôn ngữ cơ thể

101
00:06:11,954 --> 00:06:16,042
{\an8}khi mà, bạn biết đấy,
bạn đã ở bên chúng, nuôi chúng từ lâu rồi.

102
00:06:16,125 --> 00:06:18,628
Nói xem nào? Con muốn gì? Cảm ơn con.

103
00:06:18,711 --> 00:06:22,673
Bọn em, kiểu, có một cơ chế.
Nó mà muốn gì, chắc chắn nó sẽ bảo em.

104
00:06:22,757 --> 00:06:25,218
{\an8}Chúng, kiểu, thường có những hành vi nhỏ

105
00:06:26,135 --> 00:06:29,263
{\an8}để, kiểu, cho ta biết
chúng muốn gì hoặc muốn nói gì.

106
00:06:29,764 --> 00:06:31,849
Mà tôi chịu.
Chả phải lúc nào cũng đoán đúng.

107
00:06:33,684 --> 00:06:36,813
<i>Chó có thể truyền đạt</i>
<i>hàng tá cảm xúc và mong muốn.</i>

108
00:06:38,815 --> 00:06:40,358
<i>Nhưng cơ bản là như sau.</i>

109
00:06:40,441 --> 00:06:43,403
Nghe tiếng chó sủa,
bạn có thể biết được đôi điều.

110
00:06:43,486 --> 00:06:46,239
Thứ nhất là liệu tiếng sủa đó

111
00:06:46,322 --> 00:06:48,032
nghe có cao không.

112
00:06:49,450 --> 00:06:51,494
<i>Đấy là chó đang vui đấy.</i>

113
00:06:51,577 --> 00:06:52,829
Hay là trầm.

114
00:06:54,080 --> 00:06:55,289
<i>Chó đang cảnh giác.</i>

115
00:06:55,373 --> 00:06:57,708
Tiếp theo là, chúng sủa có nhiều không?

116
00:06:58,543 --> 00:07:01,254
{\an8}<i>Tức là:</i>
<i>"Con đang căng thẳng, hoặc phấn khích".</i>

117
00:07:02,004 --> 00:07:03,256
Hay là chúng sủa ít?

118
00:07:04,549 --> 00:07:06,551
{\an8}<i>"Cái này có vẻ hay ho".</i>

119
00:07:06,634 --> 00:07:09,303
Kiểu sủa của chúng cũng quan trọng.

120
00:07:11,514 --> 00:07:13,558
Về cơ bản, tiếng sủa đó

121
00:07:13,641 --> 00:07:15,309
là tiếng sủa kiểu "gọi bầy".

122
00:07:15,393 --> 00:07:18,020
Tức là: "Lại đây xem cái này này".

123
00:07:20,398 --> 00:07:23,025
<i>Nhưng chớ quên,</i>
<i>chó là hậu duệ của chó sói,</i>

124
00:07:23,609 --> 00:07:26,779
<i>nên nếu thấy một con hươu</i>
<i>mà lại sủa để báo cho bầy…</i>

125
00:07:26,863 --> 00:07:31,701
Thì nó mất bữa trưa rồi.
Nên trên thực tế, chó đã sản sinh ra

126
00:07:31,784 --> 00:07:34,495
những kỹ năng ngôn ngữ cơ thể tuyệt diệu.

127
00:07:36,622 --> 00:07:38,124
Đuôi chó

128
00:07:38,207 --> 00:07:40,918
đóng vai trò một chiếc nhiệt kế cảm xúc,

129
00:07:41,002 --> 00:07:44,380
chó sẽ dùng đuôi
để cho ta biết nó đang thấy thế nào.

130
00:07:44,464 --> 00:07:46,466
Nó dựng đuôi hay cụp đuôi?

131
00:07:46,549 --> 00:07:50,136
Bạn biết đấy, nó vẫy đuôi thế nào?
Nhanh hay chậm?

132
00:07:50,219 --> 00:07:53,806
<i>Bạn còn đọc ra được</i>
<i>rất nhiều thông tin từ đôi tai của chúng.</i>

133
00:07:53,890 --> 00:07:54,891
{\an8}Hung hăng.

134
00:07:55,433 --> 00:07:56,559
{\an8}Khuất phục.

135
00:07:56,642 --> 00:07:58,269
{\an8}Bình thản.

136
00:07:58,352 --> 00:08:00,730
<i>Con người hiểu tín hiệu không quá nhạy,</i>

137
00:08:00,813 --> 00:08:05,735
<i>nhưng mối quan hệ giữa đôi bên vẫn tốt đẹp</i>
<i>bởi chó cực kỳ giỏi hiểu ta.</i>

138
00:08:08,279 --> 00:08:11,824
<i>Trong đó, khả năng ngửi của chó</i>
<i>đóng một vai trò quan trọng.</i>

139
00:08:12,325 --> 00:08:17,121
{\an8}Thực sự chúng sinh ra đã có khả năng
tiếp nhận thế giới bằng mũi và bằng mùi.

140
00:08:17,747 --> 00:08:20,458
<i>Khi chúng hít vào,</i>
<i>không khí không chỉ đi vào phổi.</i>

141
00:08:20,958 --> 00:08:25,254
<i>Một phần trong đó sẽ được tách vào</i>
<i>một khoang dành riêng để phát hiện mùi.</i>

142
00:08:25,338 --> 00:08:29,342
Nó khiến chúng có thể vừa chạy vừa ngửi,
việc mà ta không thạo lắm.

143
00:08:29,425 --> 00:08:33,262
<i>Tùy vào giống chó,</i>
<i>khứu giác của chúng có thể mạnh hơn</i>

144
00:08:33,346 --> 00:08:36,098
<i>từ khoảng 10.000 đến 100.000 lần</i>
<i>so với người.</i>

145
00:08:36,974 --> 00:08:40,019
<i>Và khi được dắt đi, chúng luôn hau háu tìm</i>

146
00:08:40,102 --> 00:08:42,438
<i>mùi nước tiểu của một chú chó khác.</i>

147
00:08:42,522 --> 00:08:44,899
<i>Hay như tiến sĩ Otto gọi là…</i>

148
00:08:44,982 --> 00:08:48,236
"Thư nước tiểu".
Nên cứ khi có con chó nào tè vào cột,

149
00:08:48,319 --> 00:08:51,572
chúng sẽ biết hết
chó nào vừa tới đây, chúng thấy sao.

150
00:08:51,656 --> 00:08:54,450
<i>Nước tiểu chó</i>
<i>giống như Facebook của người vậy.</i>

151
00:08:54,534 --> 00:08:58,996
<i>Chúng sẽ biết tuổi, giới tính, tâm trạng,</i>
<i>khả năng giao phối của chó khác.</i>

152
00:08:59,622 --> 00:09:01,541
<i>Và trước đó chúng gặp nhau chưa.</i>

153
00:09:02,917 --> 00:09:05,419
Thế giới ta đang sống đây

154
00:09:05,503 --> 00:09:09,674
có những tầng lớp khác ta không nhận thấy
nhưng chó của ta thì biết.

155
00:09:09,757 --> 00:09:14,178
<i>Bước vào căn phòng này, có thể bạn sẽ thấy</i>
<i>cái cây cảnh này đang cần tưới.</i>

156
00:09:14,679 --> 00:09:16,931
<i>Có vẻ chồng mình nằm đi văng cả chiều.</i>

157
00:09:17,431 --> 00:09:21,102
<i>Giờ anh ấy nướng bánh.</i>
<i>Bánh gì thế? Bánh quy sô-cô-la vụn à?</i>

158
00:09:21,185 --> 00:09:23,729
<i>Xem ra</i>
<i>ngày hôm nay của anh ấy khá nhàn nhã.</i>

159
00:09:25,481 --> 00:09:29,735
<i>Nhưng một chú chó đi trong không gian đó</i>
<i>có thể sẽ nhìn mọi thứ hơi khác.</i>

160
00:09:31,195 --> 00:09:32,822
<i>Cái cây này đang bị ốm.</i>

161
00:09:34,115 --> 00:09:35,866
<i>Trên cái xô-pha này có rệp.</i>

162
00:09:36,576 --> 00:09:37,827
<i>Mẹ đang đến kỳ.</i>

163
00:09:38,327 --> 00:09:41,872
<i>Bố đang làm món gì đó</i>
<i>có trứng, tinh dầu va-ni và bột mì.</i>

164
00:09:42,373 --> 00:09:45,418
<i>Ngoài ra,</i>
<i>bố đang bị hoảng loạn lo âu cấp thấp.</i>

165
00:09:45,501 --> 00:09:46,544
LO LẮNG

166
00:09:46,627 --> 00:09:48,379
ĐỂ CON GIÚP

167
00:09:48,462 --> 00:09:51,507
<i>Chó có thể nhận ra mọi cảm xúc của ta.</i>

168
00:09:53,175 --> 00:09:56,679
<i>Đó là một phần lý do</i>
<i>chúng làm động vật trị liệu hiệu quả.</i>

169
00:10:04,437 --> 00:10:08,274
{\an8}Mọi thứ trong thế giới của nó
đều quá choáng ngợp và quá khó chịu.

170
00:10:08,357 --> 00:10:11,694
{\an8}Nên không nói được ra,
không biểu đạt được bằng lời

171
00:10:11,777 --> 00:10:15,364
{\an8}là nó cần gì, nó muốn gì,
nó bị kích động quá mức vì cái gì

172
00:10:15,448 --> 00:10:18,242
khiến nó luôn sống
trong trạng thái bứt rứt.

173
00:10:18,326 --> 00:10:20,202
<i>Nhà Clarke có năm con</i>

174
00:10:20,286 --> 00:10:23,247
<i>và hai trong số đó,</i>
<i>Meadow và em trai Colton,</i>

175
00:10:23,331 --> 00:10:25,166
<i>đang bị rối loạn phổ tự kỷ.</i>

176
00:10:25,249 --> 00:10:27,376
Cái khó khăn nhất với Meadow là

177
00:10:27,460 --> 00:10:32,089
nó thường xuyên phải vật lộn
với những hành vi tự gây thương tích.

178
00:10:32,757 --> 00:10:35,551
Tự đập đầu,
tìm cách đập vỡ cửa sổ trong nhà,

179
00:10:35,635 --> 00:10:37,178
ném ghế.

180
00:10:37,261 --> 00:10:38,804
Mọi thứ nó…

181
00:10:38,888 --> 00:10:41,098
Mọi thứ nó tìm được, đại khái vậy.

182
00:10:41,182 --> 00:10:43,976
Hồi bé nó khá là quá khích.

183
00:10:44,060 --> 00:10:47,647
Về cơ bản, mọi chuyên gia y tế
đều muốn gửi nó vào trung tâm.

184
00:10:48,439 --> 00:10:53,194
Có một bác sĩ còn bảo là sẽ dễ dàng hơn
nếu bọn tôi chịu từ bỏ quyền pháp lý,

185
00:10:53,277 --> 00:10:56,280
gửi nó vào trung tâm giáo dưỡng
rồi quên đi mà sống.

186
00:10:57,073 --> 00:10:59,617
Được rồi, nào. Làm đi. Nào, Coco.

187
00:11:00,493 --> 00:11:01,786
Một cái thôi nào.

188
00:11:01,869 --> 00:11:04,622
<i>Nhưng rồi nhà Clarke hay tin</i>
<i>về một phương pháp mới hiệu quả</i>

189
00:11:04,705 --> 00:11:08,250
<i>với những đứa trẻ bị tự kỷ khác.</i>
<i>Một chú chó trị liệu.</i>

190
00:11:08,751 --> 00:11:11,212
Chúng được coi là chó hỗ trợ di chuyển.

191
00:11:12,004 --> 00:11:14,173
Colton và Meadow có thể nhắm mắt lại

192
00:11:14,256 --> 00:11:16,592
vì thế giới quanh chúng quá ngợp.

193
00:11:16,676 --> 00:11:20,471
Ollie sẽ dẫn nó
đi trong không gian xung quanh.

194
00:11:22,098 --> 00:11:23,641
<i>Và chúng còn làm hơn thế.</i>

195
00:11:24,600 --> 00:11:27,770
Khi hai đứa thấy ngợp,
lũ chó sẽ huých nhẹ chúng,

196
00:11:29,230 --> 00:11:31,232
ra hiệu cho chúng ngồi xuống

197
00:11:31,315 --> 00:11:34,902
rồi liếm tay chúng,
cứ thế giúp chúng bình tĩnh lại.

198
00:11:36,654 --> 00:11:42,034
Meadow lập tức thay đổi
ngay khi có Una ở bên.

199
00:11:42,118 --> 00:11:45,246
Nó lập tức thôi tự làm mình đau.

200
00:11:45,329 --> 00:11:48,249
<i>Cứ như Una không chỉ nhận ra</i>
<i>cảm xúc của Meadow</i>

201
00:11:48,332 --> 00:11:49,834
<i>mà còn thực sự hiểu vậy.</i>

202
00:11:49,917 --> 00:11:50,960
Ngoan lắm, Una.

203
00:11:51,043 --> 00:11:52,712
<i>Hai đứa trẻ thấy đỡ cô đơn.</i>

204
00:11:53,796 --> 00:11:57,717
Là người mẹ, tôi nghĩ
tôi phải là người hiểu hết về con mình.

205
00:11:58,300 --> 00:12:01,178
Nhưng với con bọn tôi, chuyện đó rất khó.

206
00:12:01,262 --> 00:12:04,432
Không bao giờ biết
thế nào là quá nhiều hay quá ít.

207
00:12:05,224 --> 00:12:09,937
Lũ chó của chúng thì biết chính xác
lúc nào nên tới thơm, lúc nào nên lùi lại.

208
00:12:10,020 --> 00:12:13,649
Chúng biết chính xác
chúng vừa tiếp xúc hơi quá hay chưa đủ.

209
00:12:14,191 --> 00:12:16,152
Dường như chúng luôn đoán đúng.

210
00:12:17,319 --> 00:12:19,071
Nào. Cầm dây dắt đi con.

211
00:12:21,949 --> 00:12:24,618
<i>Nghiên cứu gần đây</i>
<i>đem lại manh mối mới về lý do chó</i>

212
00:12:24,702 --> 00:12:26,704
<i>có vẻ hòa hợp về mặt cảm xúc</i>
<i>với ta đến vậy.</i>

213
00:12:27,830 --> 00:12:30,583
<i>Một nhóm nghiên cứu đã cho</i>
<i>tình nguyện viên xem các đoạn phim</i>

214
00:12:30,666 --> 00:12:35,421
<i>có chủ ý khiến họ bộc lộ cảm xúc.</i>
<i>Cảnh sợ nhất trong </i>The Shining <i>chẳng hạn.</i>

215
00:12:36,005 --> 00:12:37,506
<i>Johnny vào đây!</i>

216
00:12:38,132 --> 00:12:41,302
<i>Hay cảnh vui vẻ "dễ lây" này</i>
<i>trong </i>The Jungle Book<i>.</i>

217
00:12:41,385 --> 00:12:43,512
<i>Những nhu cầu tối thiểu</i>

218
00:12:43,596 --> 00:12:45,306
<i>Đồng thời họ lấy mẫu mồ hôi.</i>

219
00:12:45,389 --> 00:12:49,477
<i>Sau đó, các mẫu mồ hôi được đưa</i>
<i>cho các chú chó đeo máy đo nhịp tim.</i>

220
00:12:49,977 --> 00:12:52,354
<i>Đây là một ống mồ hôi "sợ hãi",</i>

221
00:12:52,438 --> 00:12:54,398
<i>và đây là một phản ứng điển hình.</i>

222
00:12:55,149 --> 00:12:58,694
<i>Nhịp tim của chú chó tăng nhanh</i>
<i>và nó mau chóng chạy vào góc.</i>

223
00:12:59,487 --> 00:13:01,572
{\an8}<i>Chú chó này đang ngửi mồ hôi "vui".</i>

224
00:13:02,323 --> 00:13:05,409
{\an8}<i>Nó bắt đầu vẫy đuôi</i>
<i>rồi nhảy nhót như thể đòi chơi.</i>

225
00:13:06,619 --> 00:13:10,581
<i>Lũ chó dường như phản ánh lại</i>
<i>đúng cảm xúc của các tình nguyện viên.</i>

226
00:13:11,457 --> 00:13:12,583
<i>Khi người làm vậy,</i>

227
00:13:12,666 --> 00:13:17,087
<i>thực sự cảm nhận được cảm xúc</i>
<i>của ai khác, ta gọi đó là sự đồng cảm.</i>

228
00:13:18,714 --> 00:13:22,802
Con phải quay đầu về máy quay,
đâu phải quay mông.<i> </i>Nào. Ngồi lại đi.

229
00:13:24,595 --> 00:13:26,555
Ngoan lắm. Đúng rồi.

230
00:13:27,348 --> 00:13:31,435
Rồi, tiếp nào.<i> </i>Trong ngành tâm lý học,
chúng tôi thường do dự

231
00:13:31,519 --> 00:13:34,230
về việc gán cho động vật
phẩm chất của người,

232
00:13:34,313 --> 00:13:36,982
và bản thân tôi
từng phản đối gay gắt việc đó.

233
00:13:37,066 --> 00:13:41,987
Bước ngoặt cá nhân đối với tôi
là khi Xephos bước vào cuộc đời chúng tôi…

234
00:13:42,071 --> 00:13:43,239
Chào cưng.

235
00:13:43,322 --> 00:13:47,743
…khiến chúng tôi nhận ra
là loài vật này có cái gì đó khá đặc biệt.

236
00:13:47,827 --> 00:13:52,456
Không phải nhờ trí thông minh, mà là
khả năng biểu lộ cảm xúc tuyệt vời của nó.

237
00:13:53,582 --> 00:13:57,753
Bước ngoặt mang tính khoa học
đối với tôi thì xảy đến dần dần.

238
00:13:58,796 --> 00:14:00,589
<i>Thuộc số yếu tố đầu là vào năm 2016.</i>

239
00:14:01,090 --> 00:14:03,717
Có bánh kẹp xúc xích
cho con đấy. Giỏi quá.

240
00:14:03,801 --> 00:14:07,638
Có một nhà khoa học tên là Gregory Berns
đã huấn luyện được chó

241
00:14:07,721 --> 00:14:11,016
biết nằm thật yên
trong các máy chụp cộng hưởng từ.

242
00:14:12,560 --> 00:14:15,229
Tức là bấy giờ, họ có thể

243
00:14:15,312 --> 00:14:18,482
chụp những tấm ảnh
chi tiết, cụ thể vô cùng tuyệt vời

244
00:14:18,566 --> 00:14:21,652
về những hoạt động
bên trong bộ não của một chú chó,

245
00:14:21,735 --> 00:14:24,071
đó là điều chưa ai từng làm trước đó.

246
00:14:24,154 --> 00:14:26,657
Nằm hẳn vào con. Đúng rồi. Ngoan lắm.

247
00:14:26,740 --> 00:14:31,245
<i>Khi chó đã vào máy, nhóm của Berns</i>
<i>sẽ cho chúng thấy dấu hiệu này, tức là…</i>

248
00:14:31,328 --> 00:14:33,622
Chúng sắp được thưởng miếng xúc xích.

249
00:14:34,665 --> 00:14:36,375
<i>Và dấu hiệu này nữa, tức là…</i>

250
00:14:36,458 --> 00:14:40,421
Người chủ thân yêu đang ở ngay đây rồi,
chút nữa thôi sẽ xuất hiện.

251
00:14:41,255 --> 00:14:43,465
Giỏi lắm, Zoe. Giỏi lắm.

252
00:14:43,549 --> 00:14:47,887
<i>Trong đa số trường hợp, hệ tưởng thưởng</i>
<i>của chú chó sáng lên như nhau.</i>

253
00:14:48,470 --> 00:14:50,264
<i>Riêng một trong năm chú chó…</i>

254
00:14:50,347 --> 00:14:52,975
Thì thấy
việc sắp được gặp người chủ của nó

255
00:14:53,058 --> 00:14:56,228
còn hạnh phúc hơn
việc sắp được thưởng miếng xúc xích.

256
00:14:56,312 --> 00:14:58,063
Thế là con yêu mẹ thật hả.

257
00:14:58,564 --> 00:15:00,232
<i>Đa số người nuôi mong thế.</i>

258
00:15:02,776 --> 00:15:04,737
Vâng. Nó yêu tôi chứ.

259
00:15:06,071 --> 00:15:09,575
- Tôi cũng yêu nó.
- Tôi biết nó yêu tôi mà. Chắc chắn luôn.

260
00:15:09,658 --> 00:15:13,078
Gặp tôi là chúng yêu.
Đâu phải người nào gặp tôi cũng yêu.

261
00:15:13,162 --> 00:15:14,997
{\an8}Vâng, chó của tôi có yêu tôi.

262
00:15:15,080 --> 00:15:17,124
Em rất tin là chó của em yêu em.

263
00:15:17,207 --> 00:15:18,292
Nên là thế.

264
00:15:19,293 --> 00:15:20,586
Thế nào là yêu?

265
00:15:21,170 --> 00:15:25,049
<i>Đâu ai định nghĩa nổi tình yêu.</i> <i>Nên</i>
<i>nó mới là cảm hứng của các tứ thơ bất hủ</i>

266
00:15:25,132 --> 00:15:27,301
<i>và những video âm nhạc</i>
<i>ngầu nhất thập niên 80.</i>

267
00:15:27,384 --> 00:15:30,471
<i>- Tình yêu là gì?</i>
<i>- Nói đi, có chắc yêu là đây?</i>

268
00:15:30,554 --> 00:15:32,097
{\an8}<i>Tình yêu đây ư?</i>

269
00:15:32,181 --> 00:15:35,851
{\an8}<i>Anh muốn biết tình yêu là gì</i>

270
00:15:38,437 --> 00:15:41,440
<i>Mà nếu phải định nghĩa tình yêu</i>
<i>dưới dạng danh sách</i>,

271
00:15:41,523 --> 00:15:46,278
<i>thích một người hơn thích bánh kẹp</i>
<i>xúc xích có lẽ là yêu cầu tối thiểu.</i>

272
00:15:47,196 --> 00:15:51,325
<i>Sự đồng cảm, thứ ta đã biết là</i>
<i>chó cũng có, có lẽ cũng sẽ có trong đó.</i>

273
00:15:51,992 --> 00:15:56,497
<i>Khi yêu một người, bạn làm mọi điều vì họ,</i>
<i>và rõ ràng là chó cũng làm vậy.</i>

274
00:15:57,164 --> 00:16:00,209
<i>Sự trung thành thì sao?</i>
<i>Chó cũng có cái đó luôn.</i>

275
00:16:01,168 --> 00:16:03,629
<i>Nhưng tình yêu không chỉ dừng lại ở đó.</i>

276
00:16:03,712 --> 00:16:05,881
{\an8}<i>Tình yêu là cảm giác gắn kết sâu sắc</i>

277
00:16:05,965 --> 00:16:09,134
{\an8}<i>khiến mọi thứ xung quanh</i>
<i>chẳng còn nhiều ý nghĩa.</i>

278
00:16:10,344 --> 00:16:14,807
<i>Năm 2015, giới nghiên cứu đã thí nghiệm</i>
<i>xem chó có cảm giác đó không,</i>

279
00:16:14,890 --> 00:16:19,228
<i>bằng cách đo nồng độ oxytocin của chúng,</i>
<i>thứ còn gọi là hoóc-môn tình yêu</i>

280
00:16:19,728 --> 00:16:23,023
<i>vì nó tăng vọt</i>
<i>ở các cặp bố mẹ và con họ khi họ bế con.</i>

281
00:16:23,524 --> 00:16:25,776
<i>Và ở các cặp đôi mới phải lòng nhau.</i>

282
00:16:25,859 --> 00:16:28,946
Họ đã đưa chủ cùng chó của họ
vào phòng thí nghiệm

283
00:16:29,029 --> 00:16:32,992
rồi họ cho người chủ ngồi xuống
và nhìn vào mắt chú chó của mình.

284
00:16:33,867 --> 00:16:38,998
<i>Kết quả là, nồng độ oxytocin đã tăng</i>
<i>ở cả hai phía trong mối quan hệ này.</i>

285
00:16:40,207 --> 00:16:44,253
Chúng thể hiện tình yêu
qua các hoóc-môn trong cơ thể chúng.

286
00:16:48,298 --> 00:16:52,678
<i>Giới nghiên cứu gọi đây là vòng phản hồi</i>
<i>đa loài tích cực qua oxytocin.</i>

287
00:16:52,761 --> 00:16:57,808
Giới khoa học chúng tôi hay có cái "bệnh"
thích dùng từ vựng kỹ thuật.

288
00:16:57,891 --> 00:17:00,227
<i>Còn ta gọi là "tình yêu" là được rồi.</i>

289
00:17:00,310 --> 00:17:04,857
Tiến sĩ Bridgett vonHoldt, đồng nghiệp
thân thiết của tôi ở Đại học Princeton,

290
00:17:04,940 --> 00:17:09,403
thuộc nhóm chuyên gia đầu ngành
về mọi thứ liên quan tới hệ gen họ chó.

291
00:17:09,486 --> 00:17:13,157
{\an8}<i>Cô muốn biết điều gì</i>
<i>thực sự tách biệt chó sói và chó nuôi</i>

292
00:17:13,240 --> 00:17:17,995
{\an8}<i>ở mức độ cơ bản nhất,</i> <i>và có một gen</i>
<i>liên quan tới tính phóng khoáng</i>

293
00:17:18,078 --> 00:17:22,875
{\an8}<i>nổi bật lên ngay. Đó là thứ đã khiến chó</i>
<i>thực hiện vô vàn chiến tích anh hùng,</i>

294
00:17:23,542 --> 00:17:27,588
<i>như giải cứu ta từ đống đổ nát</i>
<i>hay xông vào làn lửa đạn trước ta.</i>

295
00:17:28,380 --> 00:17:32,301
<i>Và quy trình chọn lọc cổ</i>
<i>khiến chó trở nên thân thiện, đáng yêu hơn</i>

296
00:17:32,384 --> 00:17:35,596
<i>đã tích hợp tính phóng khoáng của tình yêu</i>
<i>vào ADN của chúng.</i>

297
00:17:36,305 --> 00:17:38,265
<i>Và đó là siêu sức mạnh của chúng.</i>

298
00:17:39,391 --> 00:17:44,438
Bạn huấn luyện được chuột làm giống chó.
Việc đó là khả thi, từng làm được rồi.

299
00:17:45,022 --> 00:17:48,192
Nhưng khi người ta
thực sự muốn dùng những con vật đó

300
00:17:48,275 --> 00:17:51,195
để đi tìm các chất gây nổ, tìm ma túy

301
00:17:51,278 --> 00:17:54,156
thì chó
đơn giản là dễ hợp tác hơn cả nghìn lần

302
00:17:54,239 --> 00:17:56,909
vì chó thực sự muốn đi cùng
để giúp đỡ bạn.

303
00:17:57,659 --> 00:18:01,497
Tôi mới lấy chồng tuần trước
nên đang nghĩ rất nhiều đến tình yêu.

304
00:18:02,081 --> 00:18:05,626
Bạn phải yêu bản thân
rồi mới yêu người khác được.

305
00:18:05,709 --> 00:18:07,461
Nhưng tôi ngộ ra một điều,

306
00:18:07,544 --> 00:18:11,590
khi tôi chưa biết cách yêu bản thân
thì chó của tôi đã yêu tôi rồi.

307
00:18:11,673 --> 00:18:14,218
- Hổ Franklin.
- Hổ Franklin.

308
00:18:14,301 --> 00:18:18,931
Lũ chó chẳng quan tâm con tôi hét to
cỡ nào hay hôm đó con tôi ủ rũ ra sao.

309
00:18:19,014 --> 00:18:20,891
Chúng cũng vẫn yêu con tôi.

310
00:18:22,184 --> 00:18:25,979
<i>Giới khảo cổ đã khai quật được</i>
<i>một ngôi mộ hơn 14.000 năm tuổi,</i>

311
00:18:26,063 --> 00:18:28,690
<i>nơi một cặp đôi</i>
<i>được chôn cùng hai chú chó.</i>

312
00:18:28,774 --> 00:18:31,110
<i>Và một ngôi mộ 12.000 năm tuổi khác,</i>

313
00:18:31,193 --> 00:18:35,322
<i>nơi một người phụ nữ được chôn</i>
<i>với bàn tay đặt lên người một chú cún.</i>

314
00:18:35,948 --> 00:18:41,161
Có một cuốn sách của một tác giả Hy Lạp cổ
tên là Arrian, viết gần 2.000 năm trước.

315
00:18:41,245 --> 00:18:45,165
Trong đó ông ấy viết về tình yêu
ông ấy dành cho chú chó của mình.

316
00:18:45,249 --> 00:18:49,545
Ừm, đó gần như là những cuốn sách đầu tiên
con người chọn chủ đề để viết,

317
00:18:49,628 --> 00:18:53,966
và chủ đề mà họ chọn là tình yêu
mà họ dành cho chó của họ và ngược lại.

318
00:18:55,008 --> 00:18:57,052
<i>Chó đã tiến hóa và sống khỏe</i>

319
00:18:57,136 --> 00:19:01,723
<i>vì ta đã chăm chúng, nhưng sự động viên</i>
<i>và kết nối mà chúng dành cho ta</i>

320
00:19:02,224 --> 00:19:05,144
<i>có lẽ cũng rất quan trọng</i>
<i>với sự sinh tồn của ta.</i>

321
00:19:06,061 --> 00:19:08,230
Theo tôi, tất cả những bằng chứng ấy

322
00:19:08,313 --> 00:19:10,149
thực sự đều cho thấy là: "Đúng.

323
00:19:10,232 --> 00:19:12,860
Deja yêu bọn tôi và bọn tôi cũng yêu nó".

324
00:19:13,610 --> 00:19:18,240
{\an8}Mọi sinh vật khác
làm được gì, thể hiện được gì,

325
00:19:18,323 --> 00:19:22,077
{\an8}trong hành vi, trong tính sinh học
của chúng, trong não chúng,

326
00:19:22,870 --> 00:19:27,124
thì chú chó của bạn cũng thể hiện
được hết. Vậy nên, nếu bạn tin

327
00:19:27,207 --> 00:19:33,547
là có bất cứ sinh vật khác nào yêu bạn,
bạn cũng phải tin là chó của bạn yêu bạn.

328
00:19:34,673 --> 00:19:35,841
Nhỉ, cưng nhỉ?

329
00:20:01,116 --> 00:20:06,121
Biên dịch: Joy Ng