1
00:00:06,005 --> 00:00:07,507
BİR ZAMANLAR
2
00:00:07,590 --> 00:00:12,095
Bir zamanlar dünyanın büyük bir kısmını
krallar ve kraliçeler yönetiyordu.
3
00:00:12,804 --> 00:00:16,015
Dünyanın neredeyse tüm toplumlarında
en tepedelerdi,
4
00:00:16,099 --> 00:00:19,269
mutlak güçlerinin
Tanrı'dan geldiğini söylüyorlardı.
5
00:00:19,352 --> 00:00:21,688
Bu, binlerce yıl böyle sürdü.
6
00:00:22,605 --> 00:00:27,444
Ama 1600'lerde radikal bir fikir
kitleler arasında yayıldı.
7
00:00:27,527 --> 00:00:29,779
Ya herkes eşit doğuyorsa
8
00:00:29,863 --> 00:00:32,949
ve yöneticilerini seçme hakları varsa?
9
00:00:33,450 --> 00:00:35,577
Bu bir düşünce devrimiydi,
10
00:00:35,660 --> 00:00:37,912
monarşiyi yıktı
11
00:00:38,413 --> 00:00:41,207
ve gerçek devrimlere ilham oldu.
12
00:00:41,291 --> 00:00:45,587
Dünya neredeyse tamamen monarşiden
bu hâle geldi.
13
00:00:46,254 --> 00:00:49,883
Sadece 43 monarşi kaldı,
farklı güç düzeyleri var.
14
00:00:50,383 --> 00:00:52,385
Bazılarının hâlâ mutlak gücü var.
15
00:00:52,886 --> 00:00:54,345
Hepsinin düzeni farklı.
16
00:00:54,429 --> 00:00:57,432
Mutlak güç sahibi kraliçe yok ama her kral
17
00:00:57,515 --> 00:01:01,853
vatandaşları adına karar verebiliyor,
hiçbiri seçimle gönderilemiyor.
18
00:01:02,353 --> 00:01:05,023
Monarşiler geleneksel olarak da böyleydi.
19
00:01:05,106 --> 00:01:08,193
Daha yeni, tuhaf monarşilerse bu tarafta.
20
00:01:08,693 --> 00:01:10,945
Bazıları özel korumalara sahip
21
00:01:11,029 --> 00:01:14,824
ama hepsi demokrasilerde
sembolik güce sahip kraliyetler.
22
00:01:14,908 --> 00:01:16,409
Ama kısa bir zaman önce
23
00:01:16,493 --> 00:01:19,621
onlar da ülkelerini
sorgulanmaz bir güçle yönetiyordu.
24
00:01:19,704 --> 00:01:21,873
Bu işleri böyle edindiler.
25
00:01:21,956 --> 00:01:23,833
Bunların çoğu Avrupalı
26
00:01:23,917 --> 00:01:27,086
veya Jamaika gibi eski Britanya kolonisi.
27
00:01:27,170 --> 00:01:30,465
İngiltere Kraliçesi'nin
Jamaika'nın devlet başkanı olması
28
00:01:30,548 --> 00:01:33,635
21'inci yüzyılda çok saçma bir şey.
29
00:01:33,718 --> 00:01:39,057
Postkolonyal bir ülke olmamız gerekirken
imparatorluğun bu izlerine tutunuyoruz.
30
00:01:39,140 --> 00:01:41,518
Kraliçenin başkanlığını iptal vaktidir.
31
00:01:42,685 --> 00:01:45,772
Ama Britanya'da
çoğu insan monarşiyi destekliyor.
32
00:01:45,855 --> 00:01:49,234
Hatta biri dışında tüm sembolik monarşiler
33
00:01:49,317 --> 00:01:52,112
kendi ülkelerinde
çoğunluğun desteğine sahipler.
34
00:01:53,196 --> 00:01:56,533
Bunun sebebi kısmen
bize bir masal satmaları.
35
00:01:56,616 --> 00:01:58,785
Hepimiz bu masallarla büyüdük.
36
00:01:58,868 --> 00:02:02,330
Kurbağayı öpersin, kurbağa prense dönüşür.
37
00:02:02,413 --> 00:02:06,251
Çoğumuz böyle hikâyelerle büyüdük.
38
00:02:06,334 --> 00:02:09,504
Bu masalsı anlar, bu şaşaalı düğünler,
39
00:02:09,587 --> 00:02:11,506
bu muhteşem görüntüler...
40
00:02:11,589 --> 00:02:16,970
Bunları insanlar sadece hayal edebilir.
Disney filmlerinin vücut bulmuş hâli.
41
00:02:17,512 --> 00:02:20,849
İngiliz kraliyet ailesinin
mükemmelleştirdiği bu fantezi
42
00:02:20,932 --> 00:02:25,144
günümüzde her kraliyet ailesinin
varlığını sürdürmesinde çok önemli.
43
00:02:26,104 --> 00:02:29,983
Kraliyet ailesinin temel amacı
varlığını sürdürmektir.
44
00:02:30,066 --> 00:02:31,985
Seçkin bir kurum olarak
45
00:02:32,068 --> 00:02:35,113
her şeyden çok
devamlılıkları için endişeleniyorlar.
46
00:02:35,196 --> 00:02:37,740
Peki nasıl oldu da başardılar?
47
00:02:37,824 --> 00:02:42,328
Mutlak hükümdarlar olmaktan
masal ünlüleri olmaya nasıl geçtiler?
48
00:02:42,829 --> 00:02:45,665
Ve bu fantezi ne kadar dayanabilir?
49
00:02:47,208 --> 00:02:49,919
Kraliyet cübbesi, Kraliçe'ye giydiriliyor.
50
00:02:51,754 --> 00:02:54,799
Japonlar ona Tanrı İmparator diyor.
51
00:02:55,300 --> 00:02:58,511
Britanya'nın bu gevşek,
dünyaya yayılan yapıyı
52
00:02:58,595 --> 00:03:02,098
savaş sonunda
ne kadar bir arada tutacağı çok önemli.
53
00:03:02,682 --> 00:03:05,935
On binler, kraliyet çiftini görmek için
sokağa dizildi.
54
00:03:06,644 --> 00:03:09,939
Eşsiz, masalsı bir kraliyet düğünüydü.
55
00:03:12,066 --> 00:03:16,154
Kraliyet ailesine
hepimiz saygı ve sevgi duyuyoruz.
56
00:03:16,237 --> 00:03:18,448
Onların mutluluğu bizim mutluluğumuz.
57
00:03:20,700 --> 00:03:24,412
MONARŞİ
58
00:03:25,747 --> 00:03:28,958
Sembolik hükümdarları
izlemek büyüleyicidir.
59
00:03:29,042 --> 00:03:32,962
Eski kral ve kraliçelerdeki
tüm kraliyet eşyalarına sahipler.
60
00:03:33,046 --> 00:03:36,633
Taçlar, tahtlar, saraylar.
61
00:03:36,716 --> 00:03:39,052
Ama neredeyse tamamen güçsüzler.
62
00:03:39,135 --> 00:03:44,474
Dünyanın en ünlü hükümdarı olan
Britanya'nın Kraliçe II. Elizabeth'i bile
63
00:03:44,557 --> 00:03:46,017
sembolik bir lider.
64
00:03:46,601 --> 00:03:49,228
Hiçbir siyasi gücü yok.
65
00:03:49,312 --> 00:03:52,148
Kanun çıkarmaz.
66
00:03:52,232 --> 00:03:58,112
Siyasetçilerin veya siyasi partilerin
politikalarını etkilememesi gerekir.
67
00:03:58,196 --> 00:04:00,907
Kraliyet mensupları sembolik şeyler yapar.
68
00:04:00,990 --> 00:04:03,701
Bir konuşmayla parlamentoyu resmen açmak,
69
00:04:04,410 --> 00:04:07,413
dünyadan kraliyet mensuplarını,
başkanları ağırlamak
70
00:04:08,414 --> 00:04:12,210
ve balkonlarda durup el sallamak gibi.
71
00:04:12,710 --> 00:04:15,672
Bunu yapmayı sahiden çok seviyorlar.
72
00:04:15,755 --> 00:04:17,757
İSPANYA KRALİYET AİLESİ
73
00:04:17,840 --> 00:04:22,095
Siyasi gücünüzün olmaması
tartışmalı şeyler yapmamanız demek.
74
00:04:22,178 --> 00:04:26,641
Sonradan halkınızın
kabul etmeyeceği kararlar veremezsiniz.
75
00:04:26,724 --> 00:04:30,937
Yani tarafsız olmak
modern anayasal monarşinin temelidir.
76
00:04:31,020 --> 00:04:34,983
En çok apolitik olmalarını seviyorum.
Hiçbir şeyde taraf değiller.
77
00:04:35,066 --> 00:04:39,821
Bütün gündelik siyasetin üstünde
nötr birinin olması
78
00:04:39,904 --> 00:04:46,119
sembolik liderin, devlet başkanının
seçimle gelmesi durumunda mümkün olmazdı.
79
00:04:46,202 --> 00:04:49,956
Ayrıca ülkeyi birleştirme konusunda
müthiş bir güçleri var.
80
00:04:50,039 --> 00:04:53,376
Yakın zamandaki pandemiye,
81
00:04:53,459 --> 00:04:56,838
Kraliçe'nin ülkeyi birleştirebilmesine
bakmamız yeterli.
82
00:04:56,921 --> 00:04:59,966
Önümüzde dayanmamız gereken günler olsa da
83
00:05:00,049 --> 00:05:03,636
daha iyi günlerin döneceğini bilerek
huzur bulmalıyız.
84
00:05:03,720 --> 00:05:06,556
Aynı kişiyi
yıllar, on yıllar boyunca görmek
85
00:05:06,639 --> 00:05:10,727
huzur verici
bir devamlılık da sağlayabilir.
86
00:05:11,394 --> 00:05:14,147
Aynı aileyi
asırlar boyunca görmek de öyle.
87
00:05:14,230 --> 00:05:15,815
İKİNCİ BÖLÜM
SOYLAR
88
00:05:18,901 --> 00:05:22,113
İMPARATOR SOYUNDAN AVUSTURYA ARŞİDÜKÜ
89
00:05:22,196 --> 00:05:25,366
Bu benim büyük büyük büyükbabam
90
00:05:25,450 --> 00:05:28,661
Avusturya İmparatoru Franz Joseph.
91
00:05:30,455 --> 00:05:31,831
İmparator Franz Joseph,
92
00:05:31,914 --> 00:05:36,294
zamanında Avrupa'nın
en uzun tahtta kalan hükümdarıydı.
93
00:05:37,045 --> 00:05:40,173
Habsburg'lerin ana soyunu temsil ediyordu.
94
00:05:40,256 --> 00:05:44,302
Habsburg'ler, Avrupa'daki
en eski kraliyet hanedanlarındandır.
95
00:05:44,385 --> 00:05:48,306
Géza'nın ataları 600 yıldan fazla süre
hüküm sürdü.
96
00:05:49,432 --> 00:05:52,060
Günümüzde o,
Bronxville, New York'ta yaşıyor.
97
00:05:53,186 --> 00:05:57,148
Burada, Amerika Birleşik Devletleri'nde
sıradan bir insanım
98
00:05:57,231 --> 00:05:58,691
ama Avrupa'da
99
00:05:58,775 --> 00:06:04,697
Habsburg'lerin hâlâ özel sayıldığı
birçok çevre var.
100
00:06:05,406 --> 00:06:08,076
Diğer Habsburg'ler
onun kadar şanslı değildi.
101
00:06:08,159 --> 00:06:11,996
Ailenin 16. yüzyılda ayrılan
bir kolundakiler
102
00:06:12,080 --> 00:06:15,750
gücü kendi soylarında tutmakla
öyle kafayı bozdular ki
103
00:06:16,250 --> 00:06:17,752
birbirleriyle evlendiler.
104
00:06:18,378 --> 00:06:19,629
Hem de çok.
105
00:06:19,712 --> 00:06:22,465
Kuzenler, amcalar ve yeğenler,
106
00:06:22,548 --> 00:06:24,133
sonra yine kuzenler.
107
00:06:24,217 --> 00:06:27,095
Bunun talihsiz sonuçları oldu.
108
00:06:27,178 --> 00:06:30,390
Mesela çıkık Habsburg çenesi gibi.
109
00:06:30,890 --> 00:06:32,725
Şekli öyle bozukmuş ki
110
00:06:32,809 --> 00:06:38,397
ressamlar ve heykeltıraşlar
bu bozukluğu azaltmaya çalışırmış.
111
00:06:38,898 --> 00:06:43,069
1700 yılında
bu aile içi evlilikler yüzünden,
112
00:06:43,152 --> 00:06:45,780
artık çocuk doğmadığı için
113
00:06:45,863 --> 00:06:47,907
İspanyol soyu sona ermiş.
114
00:06:48,825 --> 00:06:49,659
Géza'ya göre
115
00:06:49,742 --> 00:06:52,912
hüküm süren bir kraliyet mensubu olmamanın
en iyi yanı
116
00:06:52,995 --> 00:06:55,081
evleneceği kişiyi seçebilmesiydi.
117
00:06:55,581 --> 00:07:00,670
Bir kraliyet mensubuyla
evlenmek zorunda kalmadığım için
118
00:07:00,753 --> 00:07:02,088
çok şanslıyım.
119
00:07:02,171 --> 00:07:06,634
Benimle aynı ilgi alanlarına sahip olan
120
00:07:06,717 --> 00:07:09,470
muhteşem bir eşim var.
121
00:07:09,554 --> 00:07:12,181
Çok şanslı bir adamım.
122
00:07:12,890 --> 00:07:15,810
Çoğu sembolik kraliyet,
kurallarını esnetti.
123
00:07:15,893 --> 00:07:18,521
Kraliçe Elizabeth
üçüncü dereceden kuzeniyle evli.
124
00:07:18,604 --> 00:07:20,940
İkisinin de soyu
Kraliçe Victoria'ya dayanıyor.
125
00:07:21,023 --> 00:07:24,819
Ama torunları
eşlerini çok daha özgürce seçtiler.
126
00:07:25,319 --> 00:07:28,823
Ve sembolik kraliyete sahip ülkelerin
neredeyse yarısında
127
00:07:28,906 --> 00:07:31,701
sıradaki hükümdar bir kraliçe olabilir.
128
00:07:31,784 --> 00:07:34,912
Modernleşme sona ermemenin anahtarı olabilir.
129
00:07:35,955 --> 00:07:37,457
Japon monarşisi,
130
00:07:37,540 --> 00:07:42,879
dünyanın en uzun
irsî ve aralıksız gelen hanedanı.
131
00:07:43,379 --> 00:07:47,800
Şu anki imparator,
Japonya'nın 126. imparatoru.
132
00:07:48,467 --> 00:07:50,928
Ve şu anki İmparatoriçe Masako'ya yapılan
133
00:07:51,012 --> 00:07:53,764
127. imparatoru doğurma baskısı
büyük oldu.
134
00:07:54,640 --> 00:07:57,560
Öyle büyük oldu ki
toplum içine çıkmamaya başladı.
135
00:07:58,477 --> 00:08:01,272
Sonunda doğurdu ama kızı oldu
136
00:08:01,814 --> 00:08:04,525
ve yasal olarak kızlar tahta geçemiyor.
137
00:08:05,067 --> 00:08:07,361
O, imparator kızı olmasına rağmen
138
00:08:07,445 --> 00:08:09,780
binlerce yıllık bu hanedanın geleceği
139
00:08:09,864 --> 00:08:12,200
bu oğlan çocuğunun omuzlarında.
140
00:08:12,700 --> 00:08:13,951
Çocuk olan kuzeninin.
141
00:08:14,035 --> 00:08:18,831
Japonya'nın önündeki büyük zorluk
bu veraset meselesi.
142
00:08:18,915 --> 00:08:22,251
Resmen soylarının sona ermesi söz konusu.
143
00:08:22,835 --> 00:08:26,130
Hiçbir monarşide temel kural değişmedi.
144
00:08:26,214 --> 00:08:28,216
Güç, soydan geçer.
145
00:08:28,799 --> 00:08:30,718
Para da öyle.
146
00:08:30,801 --> 00:08:32,595
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VARLIK
147
00:08:38,643 --> 00:08:41,270
Çoğu sembolik monarşi
vergilerden bütçe alır.
148
00:08:41,354 --> 00:08:43,397
Her ülke farklı şekilde hesaplar
149
00:08:43,481 --> 00:08:46,943
ama hiçbiri
Britanya kraliyet ailesi kadar almaz.
150
00:08:48,194 --> 00:08:50,404
Yüksek turizm geliri yaratıldığı için
151
00:08:50,488 --> 00:08:53,282
yatırımın, masrafını çıkardığına
inananlar var.
152
00:08:53,366 --> 00:08:57,870
Bu gelir bazı tahminlere göre
yılda 700 milyon dolardan fazla.
153
00:08:57,954 --> 00:09:00,248
Ama bunu hesaplamak zor.
154
00:09:00,831 --> 00:09:04,585
Buckingham Sarayı
yılda yaklaşık 15 milyon ziyaretçi alıyor.
155
00:09:05,169 --> 00:09:07,964
Ama Versay Sarayı'nın
10 milyon ziyaretçisi var
156
00:09:08,548 --> 00:09:11,676
ve Fransa'da asırlardır
bir kraliyet ailesi yok.
157
00:09:13,177 --> 00:09:16,514
Gerçi Britanya monarşisinin
tek kaynağı vergiler değil.
158
00:09:17,515 --> 00:09:20,017
Kamu fonlarıyla satın alınan
159
00:09:20,101 --> 00:09:22,019
muhteşem özel mülkleri,
160
00:09:22,103 --> 00:09:24,355
pahalı koleksiyonları var.
161
00:09:25,022 --> 00:09:27,525
Ayrıca haberimiz olmayan yatırımları var.
162
00:09:28,192 --> 00:09:30,778
Gerçi 2017'de şöyle bir görmüştük.
163
00:09:30,861 --> 00:09:32,947
Tarihin en büyük veri sızıntılarından.
164
00:09:33,030 --> 00:09:36,409
Sızan milyonlarca belge
Kraliçe dâhil güçlü ve zenginlerin
165
00:09:36,492 --> 00:09:40,788
offshore vergi cennetlerindeki
büyük gizli yatırımlarını gösteriyor.
166
00:09:40,871 --> 00:09:44,292
Kraliçe'nin kişisel servetinden
yaklaşık 10 milyon sterlin
167
00:09:44,375 --> 00:09:46,419
Bermuda'daki fonlara ödenmiş.
168
00:09:46,502 --> 00:09:49,839
Benim gibi bir tarihçi için
etkileyici olan şey
169
00:09:49,922 --> 00:09:54,427
kraliyet finansının
ne kadar da gizemli olduğu.
170
00:09:54,510 --> 00:09:58,848
Neleri olduğunu,
bunların nerede olduğunu bilmiyoruz.
171
00:09:59,557 --> 00:10:02,268
Ama başlangıç sermayelerinin
büyük bir kısmının
172
00:10:02,351 --> 00:10:06,606
mutlak güçle hüküm sürdükleri zamanın
tebaasından geldiğini biliyoruz.
173
00:10:07,189 --> 00:10:09,650
Alt sınıflardan vergi aldılar,
174
00:10:09,734 --> 00:10:12,570
karşılığında iyilikler,
toprak, koruma sundular.
175
00:10:12,653 --> 00:10:14,280
Bazen karşılıksız aldılar.
176
00:10:14,363 --> 00:10:17,992
Kraliyet ailesi istediğini alabiliyordu.
Sözleri kanundu.
177
00:10:18,075 --> 00:10:21,120
Bu parayı saraylar yapmaya harcadılar.
178
00:10:21,203 --> 00:10:26,167
Bu saraylar Japonya ve Britanya'da
hâlâ onların evleri.
179
00:10:26,792 --> 00:10:29,629
Bu parayı bir de savaşa harcadılar.
180
00:10:29,712 --> 00:10:33,841
Fethettikleri yerler arttıkça
alt sınıflarındaki kişi sayısı da arttı.
181
00:10:33,924 --> 00:10:37,678
Böylece daha çok varlık toplayıp
yeni fetihler yapabildiler.
182
00:10:37,762 --> 00:10:39,347
Bu da tebaalarını büyüttü.
183
00:10:39,430 --> 00:10:41,349
Bu döngü böyle sürdü.
184
00:10:41,432 --> 00:10:44,518
Ve tüm bunların altında
bir katman daha vardı.
185
00:10:45,144 --> 00:10:46,312
Kölelik.
186
00:10:47,480 --> 00:10:50,191
15. yüzyılda Avrupalı güçler
187
00:10:50,274 --> 00:10:53,486
denizaşırı ülke ve milletleri
fethetmeye başladılar.
188
00:10:53,569 --> 00:10:56,864
Sonunda çoğu yere
Avrupalı krallıklar egemen oldu.
189
00:10:57,365 --> 00:10:58,741
Bu, Japonya'ya
190
00:10:58,824 --> 00:11:02,703
komşularını işgal ederek
bir imparatorluk kurma ilhamını verdi.
191
00:11:03,746 --> 00:11:07,375
Ama Britanya İmparatorluğu
görülmüş en büyük imparatorluktu.
192
00:11:07,875 --> 00:11:10,127
1655'te Jamaika'yı işgal edip
193
00:11:10,211 --> 00:11:13,255
imparatorluklarının en yeni mücevheri yaptılar.
194
00:11:13,839 --> 00:11:16,258
Kurdukları Kraliyet Afrika Kumpanyası'nın
195
00:11:16,759 --> 00:11:21,097
Amerika kıtasına gemilerle taşıdığı
köle edilmiş Afrikalı sayısı
196
00:11:21,180 --> 00:11:24,141
diğer tüm kurumlardan fazlaydı.
197
00:11:25,142 --> 00:11:26,560
Köle ticaretinin tamamı
198
00:11:26,644 --> 00:11:29,730
II. Charles'tan Kral III. William'a kadar
199
00:11:29,814 --> 00:11:32,650
Britanya kraliyetinin tekelindeydi.
200
00:11:33,150 --> 00:11:34,819
İnsanları kaçırmaktan,
201
00:11:34,902 --> 00:11:36,779
dünyanın öbür ucuna götürüp
202
00:11:36,862 --> 00:11:40,574
plantasyon sahiplerine
bedava iş gücü olarak satmaktan
203
00:11:40,658 --> 00:11:41,867
rant sağladılar.
204
00:11:42,410 --> 00:11:47,623
Kolonyalizm ve köleleştirme
tamamen monarşiyle bağlantılıydı.
205
00:11:47,707 --> 00:11:52,169
Bir tür ırkçı fetih ideolojisi vardı.
206
00:11:52,253 --> 00:11:54,296
İmparatorluğun işi
207
00:11:54,380 --> 00:11:57,717
dünyanın dört bir yanından
tebaa toplamaktan ibaretti.
208
00:11:58,551 --> 00:12:01,429
III. William döneminde
Kraliyet Afrika Kumpanyası
209
00:12:01,512 --> 00:12:02,680
tekelini kaybetti.
210
00:12:03,681 --> 00:12:06,934
Kraliyet ailesi
köle ticaretinin ilk yatırımcılarındandı
211
00:12:07,017 --> 00:12:09,687
ama sektör
Britanya'nın en büyüklerinden oldu.
212
00:12:09,770 --> 00:12:12,648
Yaklaşık üç milyon insanın
kaçakçılığını yaptı
213
00:12:13,649 --> 00:12:16,318
ve rotalardaki birçok kişiyi zengin etti.
214
00:12:16,819 --> 00:12:18,654
Ve o para katlanarak artıyor.
215
00:12:19,196 --> 00:12:22,575
Büyük bir çalışmadaki tahmine göre
Britanya'nın Jamaika'ya
216
00:12:22,658 --> 00:12:27,037
büyük bir kısmı köle emeği için
en az üç trilyon dolar tazminat borcu var.
217
00:12:27,830 --> 00:12:31,584
Bütün Karayipler'e olan borç 9,7 trilyon.
218
00:12:32,209 --> 00:12:35,087
Para trafiğine bakınca
Britanya İmparatorluğu'nun
219
00:12:35,171 --> 00:12:39,091
dünya çapındaki kolonilerinden
ne kadar rant sağladığını görüyoruz.
220
00:12:39,175 --> 00:12:42,762
Büyük bir adaletsizliğin yapıldığını
kabul etmemiz gerekiyor
221
00:12:42,845 --> 00:12:46,515
ve bu adaletsizliğin mirası sürüyor.
222
00:12:46,599 --> 00:12:51,145
Britanya'nın serveti kölelikten beslendi.
223
00:12:51,228 --> 00:12:54,648
Köle ticareti 1800'lerin başlarında bitti
224
00:12:54,732 --> 00:12:58,694
ama dünyanın imparatorlukları
sonraki yüzyıla dek güçlerini korudu.
225
00:12:59,945 --> 00:13:02,907
Avrupa'daki muharebe
topyekûn savaşa dönüştü.
226
00:13:04,033 --> 00:13:06,994
20. yüzyılın büyük şokları
227
00:13:07,077 --> 00:13:09,914
Birinci Dünya Savaşı
ve İkinci Dünya Savaşı
228
00:13:09,997 --> 00:13:12,750
devrimlere yol açtı.
229
00:13:12,833 --> 00:13:14,877
Ve onlarca monarşi yıkıldı.
230
00:13:15,753 --> 00:13:17,630
Her şeyi geride bırakarak
231
00:13:17,713 --> 00:13:19,381
Macaristan'dan kaçtık.
232
00:13:19,465 --> 00:13:22,968
Sonraki yıllarda
233
00:13:23,052 --> 00:13:25,471
mülteci olarak yaşadık.
234
00:13:25,554 --> 00:13:28,057
Japonya, İkinci Dünya Savaşı'nı kaybetti.
235
00:13:28,140 --> 00:13:33,145
İmparator'un ilahi bir varlık olduğu fikri
terk edildi.
236
00:13:33,229 --> 00:13:34,814
Artık bir faniydi.
237
00:13:34,897 --> 00:13:37,858
Japonya kolonilerini de kaybetti.
238
00:13:38,692 --> 00:13:40,069
Ama Britanya kaybetmedi
239
00:13:40,152 --> 00:13:42,571
ve savaşlarda kazanan tarafta olduğu için
240
00:13:42,655 --> 00:13:44,698
bolca destek gördü.
241
00:13:44,782 --> 00:13:48,327
Monarşi, demokrasi çağında
hayatta kalmak için
242
00:13:48,410 --> 00:13:52,248
davranışlarını, toplumdaki imajını
nasıl değiştireceğine
243
00:13:52,748 --> 00:13:54,333
karar vermek zorundaydı.
244
00:13:54,917 --> 00:13:57,419
Sonuçta taçlarını ve cübbelerini çıkarıp
245
00:13:57,503 --> 00:13:59,672
sokağa çıktılar.
246
00:13:59,755 --> 00:14:01,423
Kraliyet ailesi öncülüğünde
247
00:14:01,507 --> 00:14:04,051
çok bilinçli
bir halkla ilişkiler stratejisi
248
00:14:04,134 --> 00:14:05,886
büyük bir hızla başladı.
249
00:14:05,970 --> 00:14:11,600
Doğal düşmanları olan işçi sınıfını
kendi taraflarına çekmeye kararlılardı.
250
00:14:12,184 --> 00:14:17,481
Bu tür bir yeniden icat, bu dönüşüm,
devamlılıklarının merkezinde duruyor.
251
00:14:18,023 --> 00:14:18,941
Her yerde.
252
00:14:20,109 --> 00:14:22,403
6 Ağustos 1962'de
253
00:14:22,486 --> 00:14:25,281
Jamaika bağımsız bir ülke oldu.
254
00:14:25,364 --> 00:14:29,118
Bağımsız olduğumuzda 11 yaşındaydım.
255
00:14:29,201 --> 00:14:31,662
Çok önemli bir olaydı.
256
00:14:31,745 --> 00:14:36,500
Koloni olmaktan
bağımsız bir ülke olmaya geçiyorduk.
257
00:14:36,584 --> 00:14:38,794
Ama işin içinde bir bityeniği vardı.
258
00:14:39,378 --> 00:14:41,422
Bağımsızlığın çelişkilerinden biri
259
00:14:41,505 --> 00:14:45,342
Prenses Margaret,
Kraliçe'yi temsilen geldiğinde görüldü.
260
00:14:45,426 --> 00:14:48,053
Bu bütün dünyada yaşanıyordu.
261
00:14:48,679 --> 00:14:51,682
Gördüklerimiz dikkatlice tasarlanmış sahneler.
262
00:14:51,765 --> 00:14:53,642
Haber görüntülerine göre
263
00:14:53,726 --> 00:14:57,021
oranın yerlileri
kraliyeti memnuniyetle karşılıyor.
264
00:14:57,104 --> 00:15:00,816
Artık İngiliz Milletler Topluluğu
olan imparatorluğun
265
00:15:00,900 --> 00:15:04,194
uyum, birlik, demokrasi
ve eşitlik fikirlerini taşıdığını
266
00:15:04,278 --> 00:15:05,529
göstermek istediler.
267
00:15:05,613 --> 00:15:08,532
Hâlbuki monarşinin
çok uzun bir süre boyunca
268
00:15:08,616 --> 00:15:12,703
baskı ve şiddete dayanan
bir imparatorluğu vardı.
269
00:15:13,412 --> 00:15:18,375
20. yüzyılda bağımsızlık kazanan
63 Britanya kolonisinin neredeyse yarısı
270
00:15:18,459 --> 00:15:21,128
İngiliz Milletler Topluluğu'nda
kalmak istedi.
271
00:15:21,211 --> 00:15:23,672
15'i de hâlâ bu toplulukta.
272
00:15:25,257 --> 00:15:28,886
Yani Kraliçe II. Elizabeth
onların kraliçesi.
273
00:15:29,511 --> 00:15:31,388
Bağımsızlığın ilk zamanlarında
274
00:15:31,472 --> 00:15:37,227
yalnızca Britanya hâkimiyetindeki
bir Jamaika'yı bilenler çoktu.
275
00:15:37,311 --> 00:15:38,562
Şu şarkıyı söylerdik:
276
00:15:39,063 --> 00:15:41,899
"Hüküm sür Britanya,
Britanya dalgalara hükmeder.
277
00:15:41,982 --> 00:15:44,151
Britonlar asla köle olmazlar."
278
00:15:44,234 --> 00:15:48,238
Ve kölelerin çocukları olduğumuz
öğretmenlerin hiç aklına gelmezdi.
279
00:15:48,322 --> 00:15:50,991
Böyle aptalca bir şarkıyı nasıl söyleriz?
280
00:15:51,075 --> 00:15:54,286
Çünkü Britanyalılarla özdeşleşmiştik.
281
00:15:54,370 --> 00:15:55,788
Briton'duk.
282
00:15:56,372 --> 00:15:59,458
Jamaika Parlamentosu
her sene bununla açılıyor.
283
00:15:59,541 --> 00:16:03,212
Britanya stili askerî üniformalar,
Britanya cübbeleri giyen,
284
00:16:03,295 --> 00:16:04,922
peruk takan erkeklerle.
285
00:16:05,005 --> 00:16:08,300
Ve İngiltere Kraliçesi'nin,
kendisini temsilen atadığı
286
00:16:08,384 --> 00:16:10,886
Jamaika Genel Valisi'nin konuşmasıyla.
287
00:16:10,969 --> 00:16:13,389
Kraliçe ona bir kraliyet nişanı da verdi.
288
00:16:13,472 --> 00:16:18,394
Bu nişan, yakın zamanda eleştirilene dek
üniformasının bir parçasıydı.
289
00:16:18,477 --> 00:16:22,648
Aziz Michael nişanındaki resimde,
290
00:16:22,731 --> 00:16:27,820
ayağını şeytanın boynuna koymuş
bir başmelek bulunuyor.
291
00:16:27,903 --> 00:16:30,197
Ve insanlar, bunun
292
00:16:30,280 --> 00:16:35,452
siyah bir köleyi ezen
beyaz bir koloni efendisi imajıyla olan
293
00:16:35,536 --> 00:16:37,830
sembolik bağını görmeye başladı.
294
00:16:37,913 --> 00:16:40,332
"Dur, bir dakika" diyor insan.
295
00:16:40,416 --> 00:16:41,709
Genel Vali bile
296
00:16:41,792 --> 00:16:44,586
tekrar değerlendirilmesine dair
bir yorum yaptı.
297
00:16:45,212 --> 00:16:46,964
Kraliçe teknik olarak
298
00:16:47,047 --> 00:16:49,842
Jamaika'nın kamu arazilerinin
tamamına sahip.
299
00:16:49,925 --> 00:16:51,135
Ve başkentte
300
00:16:51,218 --> 00:16:53,887
Kraliçe Victoria'nın
meşhur bir heykeli var.
301
00:16:53,971 --> 00:16:55,055
Ve gerçek şu ki
302
00:16:55,139 --> 00:17:01,645
bunlar bazen bilincinde olmadığımız
303
00:17:01,729 --> 00:17:05,983
ama bilinç dışında
zihni yönlendiren kalıntılar.
304
00:17:06,066 --> 00:17:09,028
Kraliçenin devlet başkanı olması,
305
00:17:09,111 --> 00:17:11,739
zihinsel köleliğin klasik bir örneği.
306
00:17:11,822 --> 00:17:13,615
Bizi geçmişe bağlayan,
307
00:17:13,699 --> 00:17:18,454
tam özgürlüğümüzü ilan etmemize
izin vermeyen bu geleneklerden
308
00:17:18,537 --> 00:17:21,832
kendimizi kurtarmamız lazım.
309
00:17:22,541 --> 00:17:26,295
Ama monarşinin anlatmak istediği hikâye
bu tarih değil.
310
00:17:26,378 --> 00:17:28,964
Markaları artık siyasi değil.
311
00:17:29,048 --> 00:17:30,132
Kişisel.
312
00:17:30,799 --> 00:17:34,136
İngiliz Milletler Topluluğu liderliği
seyahatlerle dolu.
313
00:17:34,219 --> 00:17:35,971
Ve kraliyet ailesinin
314
00:17:36,055 --> 00:17:39,808
evde hep birlikteyken yaşadıkları
mutluluk anlarına bakınca
315
00:17:39,892 --> 00:17:42,478
bu nasıl bir fedakârlık, görüyoruz.
316
00:17:43,812 --> 00:17:48,484
Monarşi, aile fikrini
bir işletmeye dönüştürdü.
317
00:17:48,567 --> 00:17:52,279
Çok da başarılı bir işletmeye.
Burada mesele duygular.
318
00:17:52,362 --> 00:17:56,366
Hepimiz sıradan bir aile imajıyla
bağ kurabiliriz.
319
00:17:56,450 --> 00:17:58,786
Bunu artık her gün görüyoruz,
320
00:17:58,869 --> 00:18:01,830
en popüler TV programı türlerinden biri.
321
00:18:01,914 --> 00:18:05,584
Ama kraliyet ailesi
onlarca yıl önce bunun öncüsü oldu.
322
00:18:06,168 --> 00:18:10,339
İlk kez, kraliyet düğünlerini,
doğumlarını, cenazelerini
323
00:18:10,422 --> 00:18:14,092
ulusal etkinlikler olarak
düzenlemeye başladılar.
324
00:18:14,802 --> 00:18:16,178
Ve küresel etkinlikler.
325
00:18:16,261 --> 00:18:19,348
Prens William
ve Prens Harry'nin düğünlerini
326
00:18:19,431 --> 00:18:23,060
dünya nüfusunun çeyreğinden fazlasının
izlediği sanılıyor.
327
00:18:25,145 --> 00:18:29,733
Prens Harry'nin düğününü izlediğimi
itiraf etmeliyim.
328
00:18:29,817 --> 00:18:31,610
Büyük bir olaydı.
329
00:18:31,693 --> 00:18:35,489
Yani Jamaika'da
bu kraliyet mensuplarına ilgimiz var
330
00:18:35,572 --> 00:18:40,244
ama bu ilgi, ünlülere gösterilen türden.
331
00:18:40,327 --> 00:18:42,287
Neden mi kraliyetin takipçisiyim?
332
00:18:42,788 --> 00:18:45,332
Çünkü onlar bin yaşında,
333
00:18:45,415 --> 00:18:50,546
dünyanın en uzun, aralıksız devam eden
reality şovunun ailesi.
334
00:18:50,629 --> 00:18:52,256
Ve drama hiç durmuyor.
335
00:18:52,339 --> 00:18:54,508
En sevdiğim an şeydi,
336
00:18:54,591 --> 00:18:57,761
Kraliçe'nin pembe giymesi,
337
00:18:57,845 --> 00:19:02,516
bir de Prens Harry'yle Meghan'ın öpüşmesi.
338
00:19:02,599 --> 00:19:05,936
Orada o geleneğin olması çok güzel
339
00:19:06,019 --> 00:19:08,897
çünkü kendimi
tam bir gelenekçi olarak görüyorum.
340
00:19:08,981 --> 00:19:10,649
Etkisini seviyorum.
341
00:19:11,233 --> 00:19:14,611
Demokraside gücün
böyle aktarıldığını düşünmek isteriz.
342
00:19:14,695 --> 00:19:16,780
Halktan hükûmete.
343
00:19:16,864 --> 00:19:20,075
Ama kültürümüz hâlâ eski üçgen.
344
00:19:20,158 --> 00:19:21,577
Kraliyet ailesi tepede
345
00:19:21,660 --> 00:19:25,581
ama artık onlara güçlerini
Tanrı yerine medya veriyor.
346
00:19:25,664 --> 00:19:28,792
Bunu kullanıyorlar, biz de inanıyoruz.
347
00:19:29,793 --> 00:19:33,088
Ve bu artık
her kraliyet ailesinin stratejisi.
348
00:19:34,131 --> 00:19:37,926
Medya ilgisi büyük bir güç getiriyor
349
00:19:38,010 --> 00:19:41,138
ve bunu en iyi bilen, Prenses Diana'ydı.
350
00:19:42,848 --> 00:19:47,895
Bu ilgiyi başka meselelere yönelten
ilk kraliyet mensubuydu.
351
00:19:47,978 --> 00:19:49,980
Prenses bir ilham kaynağı.
352
00:19:50,063 --> 00:19:52,149
Hastalara dokunup onlarla konuşarak
353
00:19:52,232 --> 00:19:55,319
AIDS'e dair ön yargı,
damgalama ve korkuyu azaltıyor.
354
00:19:55,402 --> 00:19:56,820
Bu ziyaretim beni
355
00:19:56,904 --> 00:20:00,532
kara mayınlarını yasaklama amaçlı
dünya çapındaki kampanyada
356
00:20:00,616 --> 00:20:03,243
rol almayı sürdürmem gerektiğine
ikna etti.
357
00:20:03,744 --> 00:20:06,413
Burada birçok açıdan
yeni bir rol üstlendi.
358
00:20:06,496 --> 00:20:10,167
Kendini bir yardımsever olarak tanıttı.
359
00:20:10,751 --> 00:20:14,963
Oğulları kendi hayırseverlik işleriyle
onun yolundan gittiler.
360
00:20:15,047 --> 00:20:16,965
Bize ve başkalarına olanlar
361
00:20:17,049 --> 00:20:20,552
ruh sağlığına
öncelik vermek gerektiğini gösteriyor.
362
00:20:20,636 --> 00:20:22,221
Ama bazı meselelerde
363
00:20:22,304 --> 00:20:26,308
yardımsever olup
tartışmalara katılmamak zor.
364
00:20:26,391 --> 00:20:30,062
Siyahilerin Yaşamları Değerlidir
hareketinin yeniden canlanması
365
00:20:30,145 --> 00:20:31,939
önemli bir dönemdi.
366
00:20:32,022 --> 00:20:35,442
Birleşik Krallık'ın,
İngiliz Milletler Topluluğu'nun
367
00:20:35,525 --> 00:20:38,236
ve Britanya kraliyet ailesinin
kolonyal geçmişi
368
00:20:38,320 --> 00:20:41,365
çok zor bir diyalog.
369
00:20:41,949 --> 00:20:45,535
Kate'le William'ın hayır kurumu
Instagram'den destek verdi
370
00:20:45,619 --> 00:20:47,579
ama kendi adlarını kullanmadılar.
371
00:20:48,121 --> 00:20:52,084
O dönemde
Harry ve Meghan'ın seslerini duyduk.
372
00:20:52,167 --> 00:20:55,087
Hâlihazırda kurumdan uzaklaşmışlardı.
373
00:20:55,170 --> 00:20:59,466
Prens Harry sosyal değişimi amaçlıyor.
Şimdiki odağı sistemik ırkçılık.
374
00:20:59,549 --> 00:21:02,761
Azınlıkların karşılaştığı sorunlara
gözlerini açtı.
375
00:21:02,844 --> 00:21:05,806
Geçmişi kabul etmeden
376
00:21:05,889 --> 00:21:07,808
ilerlememiz imkânsız.
377
00:21:08,392 --> 00:21:11,812
2021'de Oprah'ya
çok izlenen bir röportaj verdiklerinde
378
00:21:11,895 --> 00:21:16,316
bütün dünya çok geçmeden
meselenin kişiselliğini anlamış oldu.
379
00:21:16,400 --> 00:21:20,529
Röportajda kurumun
bir fırsatı kaçırdığını söylediler.
380
00:21:20,612 --> 00:21:23,699
Nasıl oldu da ek bir fayda olarak,
381
00:21:24,533 --> 00:21:28,495
dünyanın bir yansıması olarak
görülmedi, anlayamadım.
382
00:21:28,578 --> 00:21:31,248
Her zaman için ama özellikle günümüzde.
383
00:21:31,331 --> 00:21:36,586
Ailenin, İngiliz Milletler Topluluğu için
isteyebileceği en büyük değerlerden biri.
384
00:21:36,670 --> 00:21:39,756
Kraliyet ailesi
cevaben bir açıklama yaptı.
385
00:21:40,340 --> 00:21:41,758
"Belirtilen meseleler,
386
00:21:41,842 --> 00:21:44,720
özellikle ırkla ilgili olanlar
endişe verici.
387
00:21:44,803 --> 00:21:46,638
Bunlar çok ciddiye alınmaktadır
388
00:21:46,722 --> 00:21:49,975
ve aile bunları
kendi arasında değerlendirecektir."
389
00:21:51,184 --> 00:21:54,271
Ama İngiliz Milletler Topluluğu'nda
yaşayanlar için
390
00:21:54,354 --> 00:21:57,024
bunlar bir aile meselesinden
çok daha fazlası.
391
00:21:57,107 --> 00:21:59,192
Jamaika'da bir tartışmaya yol açtı.
392
00:21:59,276 --> 00:22:02,654
Görünüşü, konuşması bize benzemeyen
393
00:22:02,738 --> 00:22:05,115
ama üstümüzde hüküm süren biri bu.
394
00:22:05,699 --> 00:22:07,451
Oprah röportajından önce bile
395
00:22:07,534 --> 00:22:10,245
tarihin en düşük oranıyla
Jamaikalıların %30'u
396
00:22:10,329 --> 00:22:13,415
kraliçenin devlet başkanı olarak
kalmasını istiyordu.
397
00:22:14,041 --> 00:22:17,252
Ve Barbados
görevine resmen son vereceğini açıkladı.
398
00:22:17,753 --> 00:22:19,880
Peşinden başka ülkeler de gelebilir.
399
00:22:21,590 --> 00:22:24,593
İngiliz kraliyet ailesinin aksine
Japon İmparatoru
400
00:22:24,676 --> 00:22:27,179
ülkesinin tarihiyle yüzleşmeye başladı.
401
00:22:27,262 --> 00:22:31,266
Son savaştan derin bir pişmanlık duyarak
geçmişi hatırlıyoruz.
402
00:22:31,350 --> 00:22:34,770
Bu siyasi bir eylem gibi görülebilir
403
00:22:34,853 --> 00:22:41,360
ama aynı zamanda
Japonlardan çok saygı gören bir şey oldu.
404
00:22:43,320 --> 00:22:46,698
Kraliyetin peri masalı
diğer bölümleri hep kesmiştir.
405
00:22:47,366 --> 00:22:50,327
21. yüzyılda
monarşinin karşısındaki asıl zorluk
406
00:22:50,410 --> 00:22:54,039
o gizemi ve havayı
nasıl koruyacağını çözmek.
407
00:22:54,623 --> 00:22:56,750
Kapıları fazla açarsanız
408
00:22:56,833 --> 00:22:59,002
o hava gider, gizem gider
409
00:22:59,086 --> 00:23:02,214
ve diğerlerinden farkınız kalmaz.
410
00:23:02,297 --> 00:23:06,093
İnsanlar monarşilerin büyüsünü istiyor.
411
00:23:06,176 --> 00:23:11,098
Ama bazı kraliyet mensupları için
o masala tutunmak büyük bir yük oldu
412
00:23:11,890 --> 00:23:13,809
ve mutlu sonlarına mal olabilir.
413
00:23:14,810 --> 00:23:18,647
Bazıları içinse
kraliyetten ayrılmak mutlu son oldu.
414
00:23:20,107 --> 00:23:23,026
Çoğu kraliyet mensubunun,
masalı korumak için
415
00:23:23,110 --> 00:23:26,696
sonunda hikâyenin tamamıyla
yüzleşmesi gerekebilir.
416
00:23:26,780 --> 00:23:28,657
Bir Afrikalı sözüne göre
417
00:23:28,740 --> 00:23:33,036
hikâyeyi aslan anlatana kadar
tamamını dinlemiş olmazsınız.
418
00:23:33,120 --> 00:23:37,332
Çünkü hikâyeleri geleneksel olarak
avcılar anlatır, aslanlar değil.
419
00:23:37,416 --> 00:23:40,585
Ve bence aslanın hikâyesinin
anlatılma zamanı geldi.
420
00:23:41,336 --> 00:23:43,171
SON SÖZ
HİKÂYENİN ÖTEKİ YÜZÜ
421
00:24:08,196 --> 00:24:13,201
Alt yazı çevirmeni: Hazal Ünlüçay