1
00:00:08,049 --> 00:00:11,678
Historia ludzi to historia wydobycia.

2
00:00:13,430 --> 00:00:18,184
Weźmy miedź, którą wydobywamy,
przekuwamy w pługi i narzędzia

3
00:00:18,268 --> 00:00:20,478
i mieszamy z cyną, by powstał brąz.

4
00:00:21,855 --> 00:00:23,648
Albo węgiel i ropę,

5
00:00:23,732 --> 00:00:26,067
dzięki którym ujarzmiliśmy ogień.

6
00:00:26,985 --> 00:00:29,237
Ale aby ukształtować świat,

7
00:00:29,320 --> 00:00:31,573
najpierw musieliśmy przetrwać,

8
00:00:31,656 --> 00:00:35,452
a najcenniejszym z paliw był on.

9
00:00:36,453 --> 00:00:37,620
Cukier.

10
00:00:37,704 --> 00:00:40,540
Prawie idealna czysta energia.

11
00:00:40,623 --> 00:00:43,877
Nasi przodkowie
byli myśliwymi i zbieraczami.

12
00:00:43,960 --> 00:00:47,422
Dla nich cukier był jednym
z najszybszych źródeł energii.

13
00:00:47,505 --> 00:00:51,134
Ewoluowaliśmy, by łaknąć cukru,
a w konsekwencji, by go zjeść.

14
00:00:52,052 --> 00:00:54,679
Ale nie jadali takiego cukru.

15
00:00:54,763 --> 00:00:56,973
Znajdowali go gdzie indziej.

16
00:00:57,057 --> 00:01:00,143
W owocach, warzywach
i łodygach trzciny cukrowej.

17
00:01:00,226 --> 00:01:02,479
To było ponad tysiąc lat temu.

18
00:01:02,562 --> 00:01:05,315
Niektórzy zaradni ludzie

19
00:01:05,398 --> 00:01:09,819
nauczyli się uzyskiwać cukier
z trzciny cukrowej,

20
00:01:09,903 --> 00:01:12,530
odparowywać go i krystalizować.

21
00:01:13,156 --> 00:01:16,367
Stworzyli składnik,
który można dodać do wszystkiego.

22
00:01:16,993 --> 00:01:17,869
I dodali.

23
00:01:18,328 --> 00:01:22,040
Uzyskaliśmy stały dostęp
do białej cudowności.

24
00:01:22,123 --> 00:01:23,458
Sęk w tym,

25
00:01:23,541 --> 00:01:27,295
że wciąż mieliśmy
mózg i ciało neandertalczyka,

26
00:01:27,378 --> 00:01:31,299
żyjąc sobie w świecie
zaawansowanych technologii.

27
00:01:31,382 --> 00:01:33,676
Nasze ciała i mózgi nie nadążają.

28
00:01:34,260 --> 00:01:37,222
Kalorie, które były niegdyś
kluczem do przetrwania,

29
00:01:37,305 --> 00:01:39,265
są teraz powszechnym zagrożeniem.

30
00:01:39,349 --> 00:01:42,060
Cukier jest odpowiedzialny za otyłość,

31
00:01:42,143 --> 00:01:45,563
cukrzycę, raka i choroby serca
i należy go reglamentować.

32
00:01:45,647 --> 00:01:50,902
Słodkie napoje są główną przyczyną
epidemii otyłości w USA.

33
00:01:50,985 --> 00:01:51,945
On uzależnia.

34
00:01:52,028 --> 00:01:54,697
Dosłownie zatruwamy się cukrem.

35
00:01:54,781 --> 00:01:57,325
Naukowcy próbowali stworzyć coś,

36
00:01:57,408 --> 00:02:00,203
co zdoła zastąpić cukier.

37
00:02:00,286 --> 00:02:02,580
Da nam tę słodycz i przyjemność,

38
00:02:02,664 --> 00:02:05,500
ale bez niepotrzebnych kalorii.

39
00:02:05,583 --> 00:02:09,963
Czasem zapominamy,
że cukier to nie tylko słodycz.

40
00:02:10,046 --> 00:02:12,423
Cukier to energia.

41
00:02:12,507 --> 00:02:15,260
Cukier to szczęście.

42
00:02:15,343 --> 00:02:17,345
Cukier to smak.

43
00:02:17,428 --> 00:02:20,765
Cukier jest w wielu produktach

44
00:02:20,849 --> 00:02:25,436
i zastąpić go –
to jak zastąpić sobie serce.

45
00:02:26,521 --> 00:02:30,400
Czy możemy zaspokoić
nasze odwieczne pragnienie cukru,

46
00:02:30,483 --> 00:02:31,985
nie szkodząc sobie?

47
00:02:32,652 --> 00:02:35,738
Czy możemy zjeść ciastko i mieć ciasto?

48
00:02:37,657 --> 00:02:39,576
NETFLIX — ORYGINALNY SERIAL DOKUMENTALNY

49
00:02:40,076 --> 00:02:41,786
Są pokryte złotym cukrem.

50
00:02:41,870 --> 00:02:43,788
Za dobre dla leprechaunów.

51
00:02:43,872 --> 00:02:45,623
Trixy są dla dzieci.

52
00:02:45,707 --> 00:02:48,251
Cukier nie ma wartości odżywczych.

53
00:02:48,334 --> 00:02:50,712
Tak naprawdę wcale nie odżywia.

54
00:02:50,795 --> 00:02:52,630
Część zamienia się w tłuszcz.

55
00:02:53,214 --> 00:02:57,385
Słodycze nie powinny
mu zastępować jedzenia.

56
00:02:57,927 --> 00:02:59,429
Micha musi być pycha!

57
00:03:04,184 --> 00:03:08,938
CUKIER

58
00:03:12,734 --> 00:03:14,944
To rzeźby z cukru.

59
00:03:15,695 --> 00:03:19,199
Złożone sceny wyłącznie z cukru,

60
00:03:19,282 --> 00:03:21,492
czasem wysokie na ponad pięć metrów,

61
00:03:21,576 --> 00:03:23,870
rodem z królewskich bankietów.

62
00:03:25,413 --> 00:03:27,165
Nazywano je subtelnościami,

63
00:03:27,248 --> 00:03:30,627
bo były subtelnym wyrazem
bogactwa i władzy.

64
00:03:31,711 --> 00:03:33,171
Ale nie dość subtelnym.

65
00:03:34,255 --> 00:03:37,091
Cukier był bardzo drogi i rzadki.

66
00:03:38,551 --> 00:03:41,304
Zmieniło się to jakieś 150–200 lat temu,

67
00:03:41,387 --> 00:03:44,933
gdy zaczęliśmy destylować
cukier buraczany i trzcinowy

68
00:03:45,016 --> 00:03:47,518
do formy rafinowanej i skondensowanej.

69
00:03:48,436 --> 00:03:50,605
Przestał być symbolem władzy.

70
00:03:51,189 --> 00:03:54,943
Stał się energetycznym pożywieniem
dla zdrowia i siły.

71
00:03:56,236 --> 00:04:01,157
Lekarze z radością informowali
o jego właściwościach pobudzających.

72
00:04:01,241 --> 00:04:05,078
Modne damy zachęcano
do sączenia słodkich kordiałów,

73
00:04:05,161 --> 00:04:09,040
jedynego zdrowego napoju
w sam raz po przejażdżce rowerowej.

74
00:04:09,666 --> 00:04:12,710
Żołnierze zachwycali się,
jak wspaniale działa:

75
00:04:12,794 --> 00:04:15,296
łagodzi znój i gasi pragnienie.

76
00:04:16,047 --> 00:04:19,008
Nikt nie szukał substytutu dla cukru.

77
00:04:19,092 --> 00:04:21,552
Stało się to przez przypadek.

78
00:04:24,138 --> 00:04:26,391
Pewnego wieczoru w 1878 roku

79
00:04:26,474 --> 00:04:28,810
pewien chemik zasiadł do kolacji,

80
00:04:28,893 --> 00:04:32,397
wgryzł się w bułkę i poczuł coś słodkiego.

81
00:04:32,480 --> 00:04:33,648
To nie był chleb,

82
00:04:34,274 --> 00:04:35,942
tylko jego palce.

83
00:04:36,025 --> 00:04:39,279
Tamtego dnia
zamoczył dłonie w chemikaliach.

84
00:04:40,571 --> 00:04:44,701
Pochodziły ze smoły węglowej
i dziś są znane jako sacharyna,

85
00:04:44,784 --> 00:04:48,621
trzysta razy słodsza od cukru
i pozbawiona kalorii.

86
00:04:48,705 --> 00:04:52,208
To ona wypełniła
różowe saszetki Sweet'N Low.

87
00:04:52,292 --> 00:04:55,795
Najchętniej kupowali ją cukrzycy

88
00:04:55,878 --> 00:04:58,798
i wytwórcy puszek
poszukujący taniego konserwantu.

89
00:04:59,924 --> 00:05:04,095
Potem spożycie cukru w USA
wystrzeliło w górę.

90
00:05:04,178 --> 00:05:07,265
Spadło na czas wojen,
gdy cukier był racjonowany,

91
00:05:07,348 --> 00:05:09,058
ale wkrótce wróciło do normy.

92
00:05:09,642 --> 00:05:12,562
Powiększyły się również talie Amerykanów

93
00:05:12,645 --> 00:05:14,230
i przybyło zawałów.

94
00:05:15,106 --> 00:05:16,649
W latach 60.

95
00:05:16,733 --> 00:05:21,029
choroby serca odpowiadały
za jedną trzecią zgonów w USA.

96
00:05:22,322 --> 00:05:25,908
Lekarze zaczęli podejrzewać,
że stoi za tym cukier,

97
00:05:25,992 --> 00:05:28,578
i wielu Amerykanów
poszło po rozum do głowy.

98
00:05:29,370 --> 00:05:32,957
Na szczęście BHP w laboratoriach
było w powijakach,

99
00:05:33,041 --> 00:05:37,295
gdy naukowcy nadal poszukiwali
substytutów dla cukru.

100
00:05:37,795 --> 00:05:40,715
W latach 30. naukowiec
wyszedł na papierosa,

101
00:05:40,798 --> 00:05:44,719
dotknął ustami palców
i odkrył cyklaminian,

102
00:05:45,345 --> 00:05:48,598
mniej słodki niż sacharyna,
ale słodszy niż cukier,

103
00:05:48,681 --> 00:05:51,726
co zaowocowało
pierwszym napojem bez kalorii.

104
00:05:51,809 --> 00:05:54,896
Szykuj się na imprezkę
w każdej butelce No-Cal,

105
00:05:54,979 --> 00:05:57,940
pierwszego napoju bez cukru.

106
00:05:59,192 --> 00:06:01,027
Potem, w latach 60.,

107
00:06:01,110 --> 00:06:05,531
kolejny naukowiec polizał palce
i skosztował czegoś słodkiego.

108
00:06:05,615 --> 00:06:07,492
Czy to jakaś reguła?

109
00:06:07,575 --> 00:06:10,995
Czy naukowcy liżą swoje ręce,
zamiast je myć?

110
00:06:11,621 --> 00:06:12,747
Już nie.

111
00:06:12,830 --> 00:06:14,415
Ale dzięki temu facetowi

112
00:06:14,499 --> 00:06:17,835
otrzymaliśmy aspartam,
podobnie kaloryczny jak cukier,

113
00:06:17,919 --> 00:06:20,755
ale 200 razy słodszy, więc wydajniejszy.

114
00:06:21,923 --> 00:06:23,925
A potem, w latach 70.,

115
00:06:24,008 --> 00:06:27,345
naukowiec pracował
nad związkiem cukru i chloru

116
00:06:27,428 --> 00:06:30,223
i dostał polecenie go wypróbować.

117
00:06:30,306 --> 00:06:33,226
Naukowiec spróbował go – dosłownie.

118
00:06:33,851 --> 00:06:37,480
Śmiałek przeżył,
a my dostaliśmy sukralozę.

119
00:06:37,563 --> 00:06:39,816
Zero kalorii, sama słodycz

120
00:06:39,899 --> 00:06:42,527
i sława ostatecznego zamiennika.

121
00:06:42,610 --> 00:06:44,362
Słodzik od Splendy.

122
00:06:44,445 --> 00:06:47,323
Możesz powiedzieć „cukier” albo „splenda”.

123
00:06:48,449 --> 00:06:51,327
Sztuczne słodziki wszystkich oczarowały.

124
00:06:51,953 --> 00:06:53,704
Dzięki magii chemii…

125
00:06:53,788 --> 00:06:57,625
Ciesz się słodkimi doznaniami bez kalorii.

126
00:06:57,708 --> 00:06:59,419
Bezkarna przyjemność.

127
00:06:59,502 --> 00:07:01,796
To zbyt piękne, by było prawdziwe.

128
00:07:03,464 --> 00:07:06,968
I wielu naprawdę zaczęło się zastanawiać.

129
00:07:07,635 --> 00:07:12,473
W badaniach z lat 60. i 70. wyszło,
że słodziki wywołują guzy u szczurów,

130
00:07:12,557 --> 00:07:16,018
co doprowadziło do powszechnej paniki.

131
00:07:16,102 --> 00:07:18,604
USA zakazały cyklaminianu,

132
00:07:18,688 --> 00:07:20,690
wstrzymano dopuszczenie aspartamu,

133
00:07:20,773 --> 00:07:23,401
a produkty z sacharyną
doczekały się naklejek

134
00:07:23,484 --> 00:07:25,987
informujących o zagrożeniu dla zdrowia.

135
00:07:26,654 --> 00:07:29,574
Dla wielu cukier był bezpieczniejszy.

136
00:07:30,366 --> 00:07:33,327
Branża cukrownicza sporo na tym ugrała,

137
00:07:33,411 --> 00:07:35,705
twierdząc, że cukier jest dietetyczny

138
00:07:35,788 --> 00:07:38,207
i pomaga zachować figurę.

139
00:07:38,916 --> 00:07:41,419
Bo gdy masz ochotę się przejeść,

140
00:07:41,502 --> 00:07:44,046
cukier może wygasić apetyt,

141
00:07:44,130 --> 00:07:46,799
bo 18 kalorii w jednej jego łyżeczce

142
00:07:46,883 --> 00:07:48,468
zapewni całą energię.

143
00:07:49,093 --> 00:07:52,972
W reklamie Domino
napisano nawet, że trzy łyżki cukru

144
00:07:53,055 --> 00:07:55,558
są mniej tuczące niż jabłko.

145
00:07:55,641 --> 00:08:00,354
No cóż, liczby liczbami,
jednak nie wszystkie kalorie są równe.

146
00:08:01,772 --> 00:08:05,776
Gdy jesz jabłko,
poziom cukru we krwi delikatnie rośnie.

147
00:08:05,860 --> 00:08:08,070
Pobierasz cukier, ale i błonnik,

148
00:08:08,154 --> 00:08:11,491
wodę i mnóstwo makroskładników.

149
00:08:12,325 --> 00:08:14,619
Trawienie nieco trwa.

150
00:08:14,702 --> 00:08:18,998
Czysty cukier to energia natychmiastowa,
po której następuje zjazd,

151
00:08:19,081 --> 00:08:22,126
a wtedy głód może być dotkliwszy.

152
00:08:22,210 --> 00:08:24,045
Jeśli jesz coraz więcej,

153
00:08:24,128 --> 00:08:27,131
nagłe uderzenie energii
może nadwerężyć twoje ciało.

154
00:08:27,215 --> 00:08:30,885
Reaguje insulina, utrzymując się
na stale wysokim poziomie.

155
00:08:31,636 --> 00:08:35,348
Insulina to hormon,
który mówi organizmowi, co robić z cukrem,

156
00:08:35,431 --> 00:08:38,476
i otwiera komórki,
by mogły go wykorzystać.

157
00:08:38,559 --> 00:08:43,272
A gdy są już syte,
magazynują energię jako tłuszcz.

158
00:08:43,356 --> 00:08:46,609
Ale jeśli ciągle produkujesz insulinę,

159
00:08:46,692 --> 00:08:50,321
twoje komórki stają się
na nią odporne i w końcu…

160
00:08:50,404 --> 00:08:52,532
Trzustka wyrzuca z siebie

161
00:08:52,615 --> 00:08:55,034
mnóstwo insuliny,

162
00:08:55,117 --> 00:08:57,787
ale ta nie działa.

163
00:08:57,870 --> 00:09:00,581
Wtedy masz cukrzycę typu 2.

164
00:09:01,165 --> 00:09:03,793
Twoje komórki nie pobierają paliwa.

165
00:09:03,876 --> 00:09:07,672
Niestety ten wysoki poziom hormonu

166
00:09:07,755 --> 00:09:10,883
sprawdza się w innych zadaniach

167
00:09:10,967 --> 00:09:12,802
przewidzianych dla insuliny.

168
00:09:12,885 --> 00:09:15,304
Czyli generuje tłuszcz.

169
00:09:16,013 --> 00:09:19,183
Zatem łatwiej jest
przybrać na wadze, niż ją zgubić.

170
00:09:19,267 --> 00:09:21,435
Poziom cukru we krwi rośnie,

171
00:09:21,519 --> 00:09:24,438
co może uszkodzić
nasze organy jak choćby serce.

172
00:09:26,983 --> 00:09:30,319
W latach 60. i 70.
temat nie był zgłębiony.

173
00:09:30,403 --> 00:09:33,155
Informacje o cukrze nie były jednoznaczne,

174
00:09:33,781 --> 00:09:36,659
ale jedno nie ulegało wątpliwości.

175
00:09:37,410 --> 00:09:41,414
Sprawcą chorób serca był tłuszcz nasycony.

176
00:09:42,707 --> 00:09:44,792
Branża spożywcza zareagowała,

177
00:09:44,875 --> 00:09:48,337
oznaczając produkty jako „beztłuszczowe”

178
00:09:48,421 --> 00:09:49,964
lub „dobre dla serca”.

179
00:09:50,047 --> 00:09:53,384
Jednak gdy usuwasz tłuszcz,
znika cały smak.

180
00:09:53,968 --> 00:09:58,139
W wielu przypadkach firmy dodawały cukier.

181
00:09:59,098 --> 00:10:02,685
Sztuczne słodziki również
odzyskiwały dobre imię.

182
00:10:03,269 --> 00:10:05,438
W kolejnych badaniach

183
00:10:05,521 --> 00:10:08,983
nie znaleziono dowodów na to,
że wywołują raka u ludzi.

184
00:10:09,692 --> 00:10:11,944
Zaś szczury z poprzednich badań?

185
00:10:12,028 --> 00:10:16,324
Otrzymywały równowartość setek puszek
dietetycznego napoju dziennie.

186
00:10:17,033 --> 00:10:18,034
Co więcej…

187
00:10:18,117 --> 00:10:20,328
Szczury i myszy nie są ludźmi!

188
00:10:20,411 --> 00:10:25,416
Kiedy w 1983 r. Coca-Cola wypuściła
napój na bazie aspartamu,

189
00:10:25,499 --> 00:10:27,209
było to wielkie wydarzenie.

190
00:10:27,293 --> 00:10:29,712
Światowa premiera coli light.

191
00:10:30,463 --> 00:10:34,008
Wypijesz ją dla samego smaku

192
00:10:35,259 --> 00:10:39,764
W ciągu dekady w USA aspartam zastąpił
prawie pół miliarda kilogramów cukru

193
00:10:39,847 --> 00:10:42,016
w żywności i napojach.

194
00:10:42,099 --> 00:10:46,062
Ale sztuczne słodziki
nie zastępowały cukru w jadłospisie.

195
00:10:46,145 --> 00:10:49,273
Były wręcz powodem
sięgania po niego częściej,

196
00:10:49,357 --> 00:10:52,276
a my nauczyliśmy się
produkować go jeszcze taniej,

197
00:10:52,360 --> 00:10:53,861
choćby z kukurydzy.

198
00:10:53,944 --> 00:10:59,033
Cukier jest dodawany
do 75% paczkowanej żywności w Stanach,

199
00:10:59,116 --> 00:11:01,911
skrywając się pod 60 nazwami.

200
00:11:01,994 --> 00:11:04,038
Dekstroza, fruktoza, sacharoza.

201
00:11:04,121 --> 00:11:07,750
Wszystko, co kończy się na „oza”,
jest formą cukru.

202
00:11:07,833 --> 00:11:11,420
Albo jeden z moich ulubionych
eufemizmów na cukier:

203
00:11:11,504 --> 00:11:13,756
odparowany sok z trzciny cukrowej.

204
00:11:13,839 --> 00:11:16,133
Nie było szans, by sztuczne słodziki

205
00:11:16,217 --> 00:11:18,803
zastąpiły cukier w tych produktach.

206
00:11:18,886 --> 00:11:21,055
Każdy, kto próbował słodzika,

207
00:11:21,138 --> 00:11:23,724
wie, że nie damy się nabrać.

208
00:11:23,808 --> 00:11:26,185
Nie smakują jak cukier.

209
00:11:26,268 --> 00:11:28,979
Nie lubię, gdy ten sztuczny cukier

210
00:11:29,063 --> 00:11:31,857
zostawia w ustach dziwny posmak.

211
00:11:31,941 --> 00:11:34,193
- Aż tak źle?
- Słodzone chemicznie.

212
00:11:34,276 --> 00:11:36,737
Takie słodkie, że wykręca ci usta.

213
00:11:38,322 --> 00:11:41,158
Nie przepadam za sztucznymi słodzikami.

214
00:11:41,242 --> 00:11:43,536
Sacharyna jest w napojach i gumach.

215
00:11:43,619 --> 00:11:47,373
Przez nią mam kredowe i suche usta
oraz wzmożone pragnienie.

216
00:11:48,040 --> 00:11:52,169
Pichet Ong od dawna próbuje
robić desery z mniejszą ilością cukru,

217
00:11:52,253 --> 00:11:54,463
bez uszczerbku dla smaku.

218
00:11:54,547 --> 00:11:57,049
Kiedy spożywałem te z aspartamem,

219
00:11:57,133 --> 00:11:59,218
efekt był podobny.

220
00:11:59,301 --> 00:12:02,388
To nie jest naturalny smak.

221
00:12:03,347 --> 00:12:06,392
Smak cukru w dużej mierze zależy od czasu,

222
00:12:06,475 --> 00:12:10,646
jaki upłynie od ugryzienia
do jego nasycenia.

223
00:12:10,730 --> 00:12:13,983
Ile trwa i jak szybko spada?

224
00:12:14,608 --> 00:12:17,319
Oto profil czasowy słodyczy.

225
00:12:17,987 --> 00:12:19,947
Tak wygląda dla cukru.

226
00:12:20,030 --> 00:12:24,285
Szybko osiąga szczyt
i równie szybko z niego zjeżdża.

227
00:12:24,368 --> 00:12:27,204
A tak prezentuje się sukraloza.

228
00:12:27,288 --> 00:12:29,623
Słodki smak narasta wolniej

229
00:12:29,707 --> 00:12:32,001
i równie powoli wygasa.

230
00:12:32,710 --> 00:12:36,630
Aspartam działa jeszcze dłużej.

231
00:12:37,381 --> 00:12:39,759
Różnice to ułamki sekund,

232
00:12:39,842 --> 00:12:42,845
ale dla kubków smakowych to wieczność.

233
00:12:43,637 --> 00:12:46,223
Zaś cukier to nie tylko słodycz.

234
00:12:46,307 --> 00:12:48,100
Nabłyszcza lukier,

235
00:12:48,184 --> 00:12:50,853
czyni ciasto wilgotnym i puszystym.

236
00:12:50,936 --> 00:12:54,231
Jeśli usuniesz cukier z ciasta,

237
00:12:54,315 --> 00:12:57,318
otrzymasz coś na kształt pity.

238
00:12:57,401 --> 00:13:00,780
Wyzwania są ogromne.

239
00:13:00,863 --> 00:13:04,617
Jedynym słodzikiem,
który się sprawdził, jest stewia.

240
00:13:04,700 --> 00:13:07,703
To naturalny słodzik bez kalorii.

241
00:13:07,787 --> 00:13:11,582
Pochodzi z południowoamerykańskiej rośliny
i nada się na pudding.

242
00:13:12,166 --> 00:13:15,628
Jego słodycz odczuwamy
później niż przy innych słodzikach,

243
00:13:15,711 --> 00:13:19,507
co demaskuje jego fałszywą naturę.

244
00:13:20,549 --> 00:13:24,678
Jest pewien słodzik,
który smakuje jak cukier,

245
00:13:24,762 --> 00:13:26,889
tylko mniej intensywnie.

246
00:13:26,972 --> 00:13:28,224
Aluloza,

247
00:13:28,307 --> 00:13:31,310
wschodząca gwiazda substytutów cukru.

248
00:13:32,228 --> 00:13:34,104
Formalnie jest to cukier,

249
00:13:34,188 --> 00:13:38,192
rzadki rodzaj występujący śladowo
w figach i rodzynkach.

250
00:13:39,109 --> 00:13:41,737
Ale w naszym ciele zachowuje się inaczej.

251
00:13:41,821 --> 00:13:45,825
Nie możemy go całkowicie rozłożyć,
więc jest prawie bez kalorii.

252
00:13:46,408 --> 00:13:48,327
Sprawdza się w kuchni,

253
00:13:48,410 --> 00:13:50,663
a według naukowców jest bezpieczny.

254
00:13:51,288 --> 00:13:55,084
Jego produkcja raczkuje,
bo niewiele krajów go zatwierdziło.

255
00:13:56,293 --> 00:13:58,712
I wyceniono go luksusowo.

256
00:14:00,172 --> 00:14:02,842
Ale żaden słodzik, nawet aluloza,

257
00:14:02,925 --> 00:14:05,636
nie zastąpi istoty cukru.

258
00:14:05,719 --> 00:14:06,595
ZADOWOLENIE

259
00:14:07,513 --> 00:14:12,184
Cukier działa na tę samą
część mózgu, co seks i narkotyki.

260
00:14:12,268 --> 00:14:14,103
Na jego strefę nagrody.

261
00:14:14,186 --> 00:14:17,815
Jesz cukier, produkujesz dopaminę
i czujesz się szczęśliwszy.

262
00:14:17,898 --> 00:14:20,734
Nie tylko głód skłania nas
do jedzenia cukru.

263
00:14:21,443 --> 00:14:22,778
To pożądanie.

264
00:14:23,320 --> 00:14:28,701
Dlatego nawet gdy jesteśmy najedzeni,
ożywamy, gdy ktoś serwuje nam deser.

265
00:14:28,784 --> 00:14:29,952
Czy to nie zabawne?

266
00:14:30,035 --> 00:14:32,746
Mamy wyjątkową skłonność

267
00:14:32,830 --> 00:14:35,791
do pobłażania sobie

268
00:14:35,875 --> 00:14:37,793
pod koniec posiłku.

269
00:14:38,502 --> 00:14:41,922
Jedno z badań wykazało,
że strefy nagrody w mózgu

270
00:14:42,006 --> 00:14:46,010
aktywują się tylko wtedy,
gdy słodycz dostarcza kalorii.

271
00:14:46,969 --> 00:14:50,014
Jeśli chcesz przyjemności,
musisz za nią zapłacić.

272
00:14:51,307 --> 00:14:54,268
Prawda jest taka,
że nie potrafimy podrobić cukru,

273
00:14:54,351 --> 00:14:56,854
usuwając niepasujące nam jego elementy.

274
00:14:56,937 --> 00:14:59,565
Dlatego niektórzy zmieniają podejście,

275
00:14:59,648 --> 00:15:02,818
próbując na nowo odkryć kryształ cukru.

276
00:15:06,155 --> 00:15:08,782
W 2013 r., w wieku 95 lat,

277
00:15:08,866 --> 00:15:12,494
profesorowi Avrahamowi Banielowi
zebrało się na wspomnienia.

278
00:15:13,370 --> 00:15:17,791
Był chemikiem przemysłowym
i pracował nad wieloma rzeczami.

279
00:15:17,875 --> 00:15:20,336
Wydobywał miedź z pustynnego piasku,

280
00:15:20,419 --> 00:15:22,046
minerały z Morza Martwego,

281
00:15:22,129 --> 00:15:26,300
tworzył nawozy, biopaliwa,
włókna dywanowe, kwas cytrynowy.

282
00:15:26,383 --> 00:15:28,761
Do tego pracował jako profesor.

283
00:15:29,428 --> 00:15:32,681
I przypomniał sobie coś,
co wydarzyło się dawno temu,

284
00:15:32,765 --> 00:15:34,850
gdy był młodym mężczyzną.

285
00:15:36,018 --> 00:15:37,269
Świat toczył wojnę,

286
00:15:37,937 --> 00:15:40,397
a cukier był racjonowany.

287
00:15:40,481 --> 00:15:44,360
Nie było nigdzie żadnego cukru.

288
00:15:44,443 --> 00:15:46,904
Profesor Baniel jest ojcem Erana.

289
00:15:47,571 --> 00:15:52,201
Pracował wtedy w pobliżu Hajfy,
produkując bomby na potrzeby wojny.

290
00:15:52,868 --> 00:15:55,621
Pewnego dnia odwiedziła go żona kolegi

291
00:15:55,704 --> 00:15:57,873
i spytała, czy może zdobyć skrobię.

292
00:15:57,957 --> 00:16:00,834
Ojciec zapytał, na co jej skrobia.

293
00:16:00,918 --> 00:16:02,628
Chodziło o pewną sztuczkę.

294
00:16:02,711 --> 00:16:05,130
Jeśli robisz pudding ze skrobi

295
00:16:05,214 --> 00:16:07,758
i dodajesz odrobinę cukru,

296
00:16:07,841 --> 00:16:09,927
deser robi się słodszy,

297
00:16:10,010 --> 00:16:12,179
jakby było w nim dużo cukru.

298
00:16:12,262 --> 00:16:13,973
Ojciec pomyślał:

299
00:16:14,056 --> 00:16:16,558
„Muszę to zapamiętać”.

300
00:16:16,642 --> 00:16:18,936
I oczywiście o tym zapomniał.

301
00:16:19,019 --> 00:16:22,189
Aż do pamiętnego dnia w 2013 roku,

302
00:16:22,272 --> 00:16:24,566
kiedy nagle go olśniło.

303
00:16:24,650 --> 00:16:28,445
Ojciec powiedział:
„Jedynym sposobem na walkę z cukrem

304
00:16:29,405 --> 00:16:32,241
jest użycie go w inny sposób”.

305
00:16:34,243 --> 00:16:36,954
Cukier ma pewną tajemnicę.

306
00:16:37,037 --> 00:16:39,498
Smakujemy niewielką jego część.

307
00:16:40,082 --> 00:16:41,875
Gdy gryziesz ciasto,

308
00:16:41,959 --> 00:16:44,461
kryształy cukru rozpuszczają się w ustach,

309
00:16:44,545 --> 00:16:47,464
a molekuły cukru rozchodzą się wszędzie.

310
00:16:47,548 --> 00:16:51,135
Tylko część z nich dociera
do kubków smakowych.

311
00:16:51,218 --> 00:16:53,679
A reszta? Połykasz ją.

312
00:16:53,762 --> 00:16:56,557
Trafia tam, gdzie nie chcesz.

313
00:16:57,182 --> 00:17:00,060
Skrobia sprawia, że pudding jest słodszy,

314
00:17:00,144 --> 00:17:03,022
bo otula język i sprawia,
że jest bardziej lepki

315
00:17:03,105 --> 00:17:05,607
i więcej cukru trafia do kubków smakowych.

316
00:17:06,275 --> 00:17:09,611
Ojciec Erana uważał,
że wydajniejszym rozwiązaniem

317
00:17:09,695 --> 00:17:12,990
będzie osadzenie czegoś w krysztale cukru,

318
00:17:13,073 --> 00:17:14,408
który zachowa się jak…

319
00:17:14,491 --> 00:17:17,911
Gąbka dla cząsteczek cukru.

320
00:17:17,995 --> 00:17:21,623
Wchłonie je i stworzy
nowy rodzaj kryształu

321
00:17:21,707 --> 00:17:24,543
zawierający zbitki słodkich molekuł.

322
00:17:25,753 --> 00:17:29,048
Więc kiedy coś ugryziesz
i kryształy się rozpuszczą,

323
00:17:29,131 --> 00:17:33,052
więcej cząsteczek ma szansę
dotrzeć do receptorów słodyczy.

324
00:17:34,219 --> 00:17:38,557
Eran był tak przekonany
do pomysłu ojca, że założył firmę.

325
00:17:38,640 --> 00:17:40,267
DouxMatok.

326
00:17:40,350 --> 00:17:44,813
„Doux” to „słodki” po francusku,
a „matok” to „słodki” po hebrajsku.

327
00:17:44,897 --> 00:17:47,399
„Du” oznacza też „podwójny” po hebrajsku.

328
00:17:47,483 --> 00:17:49,401
Czyli „słodki-słodki”

329
00:17:49,485 --> 00:17:51,445
albo „podwójnie słodki”.

330
00:17:51,528 --> 00:17:53,363
Odkryli, że krzemionka,

331
00:17:53,447 --> 00:17:56,283
zwykły dodatek spożywczy,
to świetna gąbka.

332
00:17:56,867 --> 00:17:58,827
Tak otrzymaliśmy Incredo,

333
00:17:58,911 --> 00:18:01,080
prawie 100% cukru,

334
00:18:01,163 --> 00:18:04,708
ale ponieważ bardziej go czujemy,
nie musimy tyle jeść.

335
00:18:05,417 --> 00:18:07,419
Ludzie się nim ekscytowali.

336
00:18:07,503 --> 00:18:10,839
„Time” nazwał go jednym
z najlepszych wynalazków 2020 r.

337
00:18:11,423 --> 00:18:13,425
Jednak ma on swoje ograniczenia,

338
00:18:13,509 --> 00:18:15,302
a mianowicie wodę.

339
00:18:16,011 --> 00:18:20,516
W Incredo cukier i krzemionka
rozpadają się pod wpływem wilgoci.

340
00:18:20,599 --> 00:18:22,726
Bum, i mamy rozwód.

341
00:18:22,810 --> 00:18:25,562
Cukier w swoją stronę, nośnik w swoją.

342
00:18:25,646 --> 00:18:27,106
Czar prysł.

343
00:18:28,190 --> 00:18:30,818
Nasze ciała reagują na cukier

344
00:18:30,901 --> 00:18:33,362
w sposób, który trudno oszukać

345
00:18:34,196 --> 00:18:36,073
i który nie w pełni rozumiemy.

346
00:18:37,699 --> 00:18:39,868
Ale zgłębiamy cukier coraz bardziej

347
00:18:39,952 --> 00:18:43,330
i nadeszła pora,
by pewne założenia zaktualizować.

348
00:18:44,164 --> 00:18:49,461
Po 2000 roku syrop glukozowo-fruktozowy
uważano za najgorszy z cukrów.

349
00:18:50,003 --> 00:18:52,131
Nazywano go „cukierkiem diabła”,

350
00:18:52,214 --> 00:18:55,509
„złowieszczym wynalazkiem”
i „narkosłodzikiem”.

351
00:18:56,093 --> 00:18:58,137
Ale wysokofruktozowy syrop

352
00:18:58,220 --> 00:19:01,181
ma taką samą budowę molekularną
jak cukier.

353
00:19:01,265 --> 00:19:02,766
Ani lepszą, ani gorszą.

354
00:19:03,475 --> 00:19:05,394
Nektar z agawy i miód

355
00:19:05,477 --> 00:19:08,730
są uważane za zdrowszą
alternatywę dla cukru, ale…

356
00:19:08,814 --> 00:19:13,152
Prawda jest taka, czy to fruktoza,
sacharoza czy glukoza,

357
00:19:13,235 --> 00:19:15,195
ciało postrzega je jako cukier.

358
00:19:15,279 --> 00:19:18,448
Brązowy cukier zawiera
dodatkowe składniki odżywcze,

359
00:19:19,158 --> 00:19:21,201
ale ich ilość jest śladowa.

360
00:19:22,161 --> 00:19:24,246
Surowy cukier nie jest lepszy.

361
00:19:24,329 --> 00:19:26,540
I nie jest jakoś specjalnie surowy,

362
00:19:26,623 --> 00:19:28,333
tylko nieco mniej rafinowany.

363
00:19:29,501 --> 00:19:31,003
I gwoli jasności:

364
00:19:31,086 --> 00:19:34,298
słodziki nie powodują raka.

365
00:19:34,798 --> 00:19:36,592
Na początku XXI wieku

366
00:19:36,675 --> 00:19:40,846
produkty z sacharyną nie musiały być
opatrzone etykietą ostrzegawczą.

367
00:19:40,929 --> 00:19:43,390
W porównaniu do napoju słodzonego cukrem

368
00:19:43,473 --> 00:19:45,851
napój słodzony aspartamem

369
00:19:45,934 --> 00:19:48,812
jest o wiele bezpieczniejszy

370
00:19:48,896 --> 00:19:50,439
i zdrowszy.

371
00:19:50,522 --> 00:19:51,356
No cóż,

372
00:19:52,649 --> 00:19:55,235
pewnie będę tak twierdzić aż do śmierci.

373
00:19:55,819 --> 00:19:57,571
Najnowsze badania sugerują,

374
00:19:57,654 --> 00:20:01,241
że sztuczne słodziki nie są
dobrym sposobem na odchudzanie,

375
00:20:01,325 --> 00:20:05,495
bo zmieniają skład bakterii
w naszych jelitach.

376
00:20:08,123 --> 00:20:10,834
Smak słodyczy zawsze ma swoją cenę,

377
00:20:10,918 --> 00:20:12,753
ale są i dobre wieści.

378
00:20:13,420 --> 00:20:15,756
Cukier nie jest dla nas taki zły,

379
00:20:15,839 --> 00:20:18,008
jak to się zwykło twierdzić.

380
00:20:18,842 --> 00:20:21,678
Słyszeliście, że cukier nakręca dzieci,

381
00:20:21,762 --> 00:20:24,514
ale ten koncept opierał się
na słabych danych.

382
00:20:25,641 --> 00:20:27,768
Dalsze badania nie poparły hipotezy,

383
00:20:27,851 --> 00:20:31,480
że cukier wpływa na zachowanie dzieci
i ich funkcje poznawcze.

384
00:20:31,980 --> 00:20:34,858
W dzisiejszych czasach bardzo często

385
00:20:34,942 --> 00:20:36,818
można usłyszeć:

386
00:20:36,902 --> 00:20:39,696
„Cukier to nowy tytoń

387
00:20:40,280 --> 00:20:42,115
i powinniśmy go zakazać”.

388
00:20:42,199 --> 00:20:45,244
Pewnie słyszeliście, że cukier uzależnia.

389
00:20:45,327 --> 00:20:47,829
Badania naukowe wykazały,

390
00:20:47,913 --> 00:20:51,083
że cukier uzależnia bardziej od kokainy.

391
00:20:51,166 --> 00:20:52,751
Osiem razy bardziej.

392
00:20:52,834 --> 00:20:54,753
Przebija heroinę i kokainę.

393
00:20:54,836 --> 00:20:58,674
Ale te dowody pochodzą z badań na myszach.

394
00:20:59,508 --> 00:21:02,010
Jeśli porównacie odstawienie cukru

395
00:21:02,094 --> 00:21:03,929
do odstawienia kokainy,

396
00:21:04,012 --> 00:21:05,806
cukier wygrywa.

397
00:21:05,889 --> 00:21:08,850
Nie da się ukryć, że kokaina

398
00:21:08,934 --> 00:21:11,061
uzależnia

399
00:21:11,603 --> 00:21:16,316
i wpływa na fizjologię
bardziej niż cukier.

400
00:21:20,862 --> 00:21:24,533
Cukier to nie trucizna.
Wszystko zależy od dawki.

401
00:21:24,616 --> 00:21:26,618
Odrobina cukru to nie problem.

402
00:21:26,702 --> 00:21:29,705
Problemem są duże,
stale dostarczane jego ilości.

403
00:21:30,205 --> 00:21:35,627
W USA od dwóch dekad
spada poziom spożycia cukru.

404
00:21:35,711 --> 00:21:39,214
Ale spożycie śmieciowego jedzenia

405
00:21:39,298 --> 00:21:40,841
nie spada.

406
00:21:40,924 --> 00:21:44,052
Czyli otyłość jest coraz częstsza.

407
00:21:44,136 --> 00:21:46,888
Ludzie nadal jedzą

408
00:21:46,972 --> 00:21:49,683
przerażająco małe ilości

409
00:21:49,766 --> 00:21:51,768
owoców i warzyw,

410
00:21:52,519 --> 00:21:54,896
produktów pełnoziarnistych, strączków.

411
00:21:54,980 --> 00:21:56,690
Na co komu fasola?

412
00:21:57,983 --> 00:22:00,819
Pewnie nigdy nie zdołamy
zjeść i mieć ciastka.

413
00:22:01,528 --> 00:22:03,697
Ale czy musimy?

414
00:22:04,239 --> 00:22:07,492
Zbliżamy się do coraz zdrowszych wypieków.

415
00:22:08,160 --> 00:22:10,954
W dniu 27 listopada 2020

416
00:22:11,038 --> 00:22:15,042
ojciec Erana obchodził 102. urodziny.

417
00:22:15,125 --> 00:22:17,794
Zjadł sobie brownie.

418
00:22:17,878 --> 00:22:20,922
Zawartość cukru mniejsza o 35%.

419
00:22:21,006 --> 00:22:22,591
Był zachwycony.

420
00:22:22,674 --> 00:22:26,303
Nie posiadał się ze szczęścia.

421
00:22:26,803 --> 00:22:29,181
Mazeł tow!

422
00:22:29,264 --> 00:22:32,684
Powinniśmy dbać
o lepiej zbilansowaną dietę

423
00:22:32,768 --> 00:22:34,394
bez nadmiaru cukru.

424
00:22:35,020 --> 00:22:37,481
Ale toczenie wojny z jednym składnikiem

425
00:22:37,564 --> 00:22:39,274
to przepis na porażkę.

426
00:22:39,816 --> 00:22:43,528
Bo nie sposób trzymać się diety,
która cię unieszczęśliwia.

427
00:22:44,279 --> 00:22:48,283
Ciemna czekolada,
zwłaszcza batoniki z orzechami.

428
00:22:48,367 --> 00:22:51,787
To bez wątpienia mój numer jeden.

429
00:22:52,621 --> 00:22:55,749
Czuję się pełen energii i szczęścia.

430
00:22:55,832 --> 00:22:59,795
Kiedy kładę się spać,
nie mogę się doczekać poranka i deseru.

431
00:23:00,754 --> 00:23:04,424
Musimy skończyć z nadużywaniem cukru.

432
00:23:04,508 --> 00:23:06,009
Definitywnie.

433
00:23:06,093 --> 00:23:07,928
Ale tylko z nadużywaniem –

434
00:23:08,512 --> 00:23:12,099
normalne spożycie to nic złego.

435
00:23:43,422 --> 00:23:45,340
Napisy: Sylwester Stachowicz