1 00:00:20,520 --> 00:00:22,110 Dit wordt een Happy Gilmore. 2 00:00:23,898 --> 00:00:25,188 Dat was om te oefenen. 3 00:00:29,112 --> 00:00:30,992 Ik maak iemand af. 4 00:00:32,449 --> 00:00:33,909 Dat is bijna 300 yards. 5 00:00:33,992 --> 00:00:35,622 Ik heb een stuntman nodig. 6 00:00:37,328 --> 00:00:38,198 Goeie, Dave. 7 00:00:38,288 --> 00:00:39,248 Daar is hij. 8 00:00:40,915 --> 00:00:42,535 Je kunt het echt linkshandig doen. 9 00:00:42,625 --> 00:00:43,785 O, ja. 10 00:00:43,877 --> 00:00:44,837 Dat is geweldig. 11 00:00:45,587 --> 00:00:46,917 Ben je ambidexter? 12 00:00:47,047 --> 00:00:48,337 Een presbyteriaan. 13 00:00:51,801 --> 00:00:53,181 EEN NETFLIX ORIGINAL-SERIE 14 00:01:15,492 --> 00:01:17,622 Ik ben zo blij om hier te zijn. 15 00:01:17,702 --> 00:01:21,372 Ik werk al heel lang aan deze man… 16 00:01:21,956 --> 00:01:25,456 …en hoe beter ik hem leer kennen, hoe meer ik hem wil zijn. 17 00:01:26,044 --> 00:01:28,634 Ik wil iemand erbij halen die jullie kennen. 18 00:01:28,713 --> 00:01:30,593 En als je hem kent, ben je dol op hem. 19 00:01:30,673 --> 00:01:32,883 De ware meester van zijn vak… 20 00:01:33,468 --> 00:01:35,258 …David Chappelle, dames en heren. 21 00:01:37,597 --> 00:01:39,307 Ohio. 22 00:01:39,891 --> 00:01:40,981 Hoe gaat het? 23 00:01:41,059 --> 00:01:43,769 Leuk je te zien. -Goed. Leuk je te zien. 24 00:01:44,604 --> 00:01:46,564 Bedankt voor het komen. 25 00:01:46,648 --> 00:01:48,268 Ik heb met de kaarten geknoeid. 26 00:01:48,358 --> 00:01:52,148 Luister, ik vind dit echt geweldig… 27 00:01:52,737 --> 00:01:57,277 …want ik heb veel gelezen over jou en je leven… 28 00:01:58,034 --> 00:02:00,334 …en ik heb alleen maar respect… 29 00:02:00,411 --> 00:02:02,331 …voor je gekregen… 30 00:02:02,413 --> 00:02:04,423 …en ik ben blij hier te zijn. 31 00:02:04,499 --> 00:02:05,829 En weet je? 32 00:02:05,917 --> 00:02:08,747 Jij mag zo praten. -Dat geeft niet. 33 00:02:08,837 --> 00:02:13,047 Bijna 27 jaar geleden ontmoetten we elkaar voor het eerst. 34 00:02:13,133 --> 00:02:14,933 In je show. -In mijn show. 35 00:02:15,009 --> 00:02:16,509 Ja, en ironisch genoeg… 36 00:02:17,137 --> 00:02:19,507 …had ik de eerste keer voor je show… 37 00:02:19,597 --> 00:02:20,927 …geen pak. 38 00:02:21,015 --> 00:02:22,805 Ik droeg een spijkerbroek en een shirt. 39 00:02:23,226 --> 00:02:24,346 Dus ik moest weg. 40 00:02:24,978 --> 00:02:26,438 Ja? Was er een dresscode. 41 00:02:26,521 --> 00:02:28,611 Ja, daarom heb ik nu een pak aan. 42 00:02:28,690 --> 00:02:31,400 Ik zei: 'Ik zal nooit meer voor David Letterman zitten.' 43 00:02:31,943 --> 00:02:34,823 Nu wordt je niet weggestuurd. -Ja, ik… 44 00:02:35,989 --> 00:02:38,319 Hoe was je leven 27 jaar geleden? 45 00:02:38,408 --> 00:02:40,078 Ik was toen 19. 46 00:02:40,160 --> 00:02:43,040 Ik was toen 1,5 jaar van de middelbare school. 47 00:02:43,121 --> 00:02:44,751 Ik woonde in New York. 48 00:02:44,831 --> 00:02:48,001 In je show zijn in die tijd was het toppunt… 49 00:02:48,084 --> 00:02:50,424 …voor een komiek. Als je bij Letterman was geweest… 50 00:02:50,503 --> 00:02:51,883 …was er niets groters. 51 00:02:52,881 --> 00:02:53,761 En ik had er een. 52 00:02:53,840 --> 00:02:57,890 Dames en heren, geef een applaus voor Dave Chappelle. 53 00:03:04,392 --> 00:03:06,642 Weet je nog hoe je set die avond ging? 54 00:03:06,728 --> 00:03:07,648 Goed genoeg. 55 00:03:08,855 --> 00:03:12,025 Ik let goed op de raciale geschiedenis. 56 00:03:12,108 --> 00:03:14,318 Sommige dingen in New York moet je zien. 57 00:03:14,402 --> 00:03:16,782 Zoals in Washington Square Park. Dit is interessant. 58 00:03:16,863 --> 00:03:21,533 Er staan twee grote bomen waar ze vroeger criminelen ophingen… 59 00:03:21,826 --> 00:03:24,246 …maar ze hingen witte mensen… 60 00:03:24,454 --> 00:03:25,794 …en zwarte mensen… 61 00:03:26,456 --> 00:03:28,246 …aan verschillende bomen op. 62 00:03:31,252 --> 00:03:33,842 Alsof dat ons zou kwetsen. 63 00:03:33,922 --> 00:03:38,592 De televisie is anders. Ik zie mezelf nog steeds als een nachtclubkomiek. 64 00:03:38,676 --> 00:03:41,886 Nu ben ik een nachtclubkomiek die ook 65 00:03:41,971 --> 00:03:44,471 …op tv werkt, maar de sfeer… 66 00:03:45,141 --> 00:03:47,191 …waar ik mezelf in heb ontwikkeld… 67 00:03:47,268 --> 00:03:49,268 …was veel vergevingsgezinder… 68 00:03:49,354 --> 00:03:51,864 …dan wat televisie was en is. 69 00:03:51,940 --> 00:03:53,440 Ik ben wel 100 jaar oud. 70 00:03:54,025 --> 00:03:56,485 Dus toen ik begon met komedie… 71 00:03:56,569 --> 00:03:58,149 …kreeg je… 72 00:03:58,238 --> 00:04:00,108 …vijf minuten voor The Tonight Show. 73 00:04:00,198 --> 00:04:01,568 En nu… 74 00:04:01,658 --> 00:04:03,448 …is het totaal anders. 75 00:04:03,534 --> 00:04:07,414 Iedereen heeft een deal voor uurspecials. 76 00:04:07,497 --> 00:04:11,627 Het idee om al dat materiaal te verzamelen vind ik overweldigend. 77 00:04:11,709 --> 00:04:14,549 Maar je bent zo productief. 78 00:04:14,629 --> 00:04:17,049 Hoeveel uur heb je nu… 79 00:04:17,131 --> 00:04:19,801 …op platformen op deze planeet? 80 00:04:19,926 --> 00:04:22,216 Toen ik stopte met mijn show, Chappelle's Show… 81 00:04:22,303 --> 00:04:25,393 …ging ik vaak naar San Francisco. De Bay Area. 82 00:04:26,224 --> 00:04:28,694 Ik nam al mijn sets op. 83 00:04:28,768 --> 00:04:31,438 Letterlijk honderden uren aan tapes. 84 00:04:31,521 --> 00:04:35,611 Sommige dingen zijn in mijn werk terechtgekomen, maar… 85 00:04:36,276 --> 00:04:40,566 …ik wist dat het een speciale tijd was in mijn artistieke ontwikkeling… 86 00:04:40,655 --> 00:04:42,365 …en ik heb het opgenomen. 87 00:04:43,324 --> 00:04:46,744 Ik dacht toen dat ik mijn carrière had verpest. 88 00:04:46,828 --> 00:04:48,118 Toen je wegging bij de show? 89 00:04:48,204 --> 00:04:51,544 Ja, ik had het nog nooit gezien dat het werkte. 90 00:04:51,624 --> 00:04:54,044 Omdat je te ver gaat, kan het zijn van: 91 00:04:54,127 --> 00:04:56,547 'Jammer dan, we vervangen je wel door iemand anders.' 92 00:04:56,629 --> 00:04:58,129 Dat was het dan. -Ja. 93 00:04:58,214 --> 00:05:01,094 Toen de dreiging om het te maken verdween… 94 00:05:01,175 --> 00:05:03,965 …en ik het gewoon deed om van te leven… 95 00:05:04,053 --> 00:05:05,353 …en omdat ik het leuk vond… 96 00:05:05,430 --> 00:05:09,640 Ik werd een betere komiek. Ik werd een moedigere komiek. 97 00:05:09,726 --> 00:05:13,396 Het ergste wat je kan overkomen… 98 00:05:13,479 --> 00:05:15,269 …is dat je alles verpest… 99 00:05:15,940 --> 00:05:18,030 …maar ook dat is niet het einde. 100 00:05:18,109 --> 00:05:20,899 Ik ben zo enthousiast over verschillende ideeën vanavond. 101 00:05:20,987 --> 00:05:23,357 Een daarvan is dat je de show verlaat. 102 00:05:24,449 --> 00:05:25,489 Dat weet je… 103 00:05:25,575 --> 00:05:29,905 …want er is een historische video en een documentaire… 104 00:05:29,996 --> 00:05:34,826 …waar je constant de vraag beantwoordt: 105 00:05:34,917 --> 00:05:38,337 'Wat is er mis met je? Wat is het probleem?' 106 00:05:38,421 --> 00:05:40,971 Ze vulden de lege plekken in… 107 00:05:41,049 --> 00:05:42,969 …omdat ze zo wanhopig waren. 108 00:05:43,051 --> 00:05:45,181 En hoe langer ik hierover piekerde… 109 00:05:45,261 --> 00:05:48,261 …hoe beter het klonk, want… 110 00:05:48,348 --> 00:05:53,308 …wat is er nou groter en cooler dan gewoon te zeggen: 111 00:05:53,936 --> 00:05:56,936 'Fijne avond, iedereen.' En dan gewoon te gaan. 112 00:05:57,023 --> 00:05:58,403 Hoe cool is dat? 113 00:05:58,483 --> 00:06:00,493 In het begin was het vreselijk. 114 00:06:00,568 --> 00:06:01,528 Ja. 115 00:06:06,657 --> 00:06:08,907 Was je bang? Je was vast doodsbang. 116 00:06:08,993 --> 00:06:10,583 Natuurlijk. Ik was doodsbang. 117 00:06:10,661 --> 00:06:15,291 En er waren juridische problemen bij het verlaten van zo'n show. 118 00:06:15,375 --> 00:06:18,455 Ik had duidelijk niet het geld dat ik dacht nodig te hebben… 119 00:06:18,544 --> 00:06:20,634 …om zo'n beslissing te nemen. 120 00:06:21,464 --> 00:06:24,384 In het begin was het zoals alles. 121 00:06:24,467 --> 00:06:26,637 Je moet veel van je angsten onder ogen zien. 122 00:06:27,303 --> 00:06:30,853 Soms ging dat beter dan bij andere, maar ik was vastberaden… 123 00:06:30,932 --> 00:06:32,392 …snap je? 124 00:06:32,475 --> 00:06:35,765 Ik wilde niet zo'n keuze maken en dan… 125 00:06:36,729 --> 00:06:39,819 …een voorbeeld worden van hoe het niet moet. 126 00:06:39,899 --> 00:06:41,689 Ik moes dus uitzoeken… 127 00:06:41,776 --> 00:06:46,196 Kijk je er dan nu niet op terug en denk je: het was best cool. 128 00:06:46,280 --> 00:06:50,540 O, mijn God, ja. David Letterman is in Ohio en… 129 00:06:51,244 --> 00:06:52,374 …het is gelukt. 130 00:06:55,248 --> 00:07:00,498 Maar voor het lukte was het heel eng. 131 00:07:00,586 --> 00:07:03,916 Wat denken jullie dat er gebeurt als je met een succesvolle show stopt? 132 00:07:04,006 --> 00:07:08,426 Ik zal zeggen wat er niet gebeurt. Ze zeggen niet: 'Succes met je toekomst.' 133 00:07:10,847 --> 00:07:12,467 Dat gebeurt er niet. 134 00:07:14,350 --> 00:07:15,810 Het was moeilijk. 135 00:07:15,935 --> 00:07:20,515 Toen je je show verliet, bleef ik maar lezen… 136 00:07:20,606 --> 00:07:24,936 Er werd een aflevering en dat werd nooit opgehelderd… 137 00:07:25,027 --> 00:07:28,567 …dat iemand in de crew lachte… 138 00:07:28,656 --> 00:07:30,196 …om een van je sketches… 139 00:07:30,283 --> 00:07:34,203 …en je dacht dat zijn gelach de verkeerde kant van de humor was. 140 00:07:34,287 --> 00:07:36,077 Weet je nog wat dat was? 141 00:07:36,706 --> 00:07:37,996 Ja, dat weet ik nog. 142 00:07:38,082 --> 00:07:40,502 Zo kwam ik op een interessante vraag… 143 00:07:40,585 --> 00:07:43,245 …waar ik al mee worstelde. 144 00:07:43,337 --> 00:07:45,967 Weet je, Dave, ik werk graag hard. 145 00:07:46,549 --> 00:07:48,759 Vooral op dat punt in mijn carrière… 146 00:07:48,843 --> 00:07:50,803 …voelde het alsof het zo kon eindigen… 147 00:07:50,887 --> 00:07:52,807 …dus neig ik naar overmaat.t 148 00:07:52,889 --> 00:07:56,519 Soms ga je te ver. Je speelt met iets krachtigs. 149 00:07:56,601 --> 00:07:59,941 Ik maakte grappen over racisme en dit -isme en dat -isme. 150 00:08:00,605 --> 00:08:04,645 Ik zag het als een beroepsgevaar maar ik besefte… 151 00:08:04,734 --> 00:08:07,994 …dat ik groter was dan waar ik me goed bij voelde. 152 00:08:08,070 --> 00:08:12,160 Ik vertrouwde niet op de omstandigheden van de… 153 00:08:12,241 --> 00:08:13,661 …van dat ik bekend was. 154 00:08:13,743 --> 00:08:16,833 Weet je nog waar de persoon om lachte… 155 00:08:16,913 --> 00:08:20,253 …waardoor je… wat jij verkeerd vond? 156 00:08:20,333 --> 00:08:22,843 Ja, ik weet nog… 157 00:08:24,253 --> 00:08:26,213 …het gevoel. Hoe ik me voelde. 158 00:08:26,297 --> 00:08:29,297 Is er iets aan de aflevering waar je niet over wilt praten? 159 00:08:29,383 --> 00:08:32,263 Het was zo erg dat ik de show verliet. 160 00:08:32,345 --> 00:08:34,425 Het was niet de enige reden dat ik vertrok… 161 00:08:34,514 --> 00:08:37,064 …maar het hielp wel. 162 00:08:37,141 --> 00:08:38,561 Ik wil dit niet. 163 00:08:38,851 --> 00:08:40,811 Ik wil me hier geen zorgen om maken. 164 00:08:41,395 --> 00:08:44,015 Ik was… Hierna zal ik erover ophouden… 165 00:08:44,106 --> 00:08:44,936 Maakt niet uit. 166 00:08:45,024 --> 00:08:49,324 Ik was gewoon benieuwd wat het materiaal was. 167 00:08:51,155 --> 00:08:52,565 De sketch was niet slecht. 168 00:08:52,657 --> 00:08:54,157 Het is zelfs best grappig 169 00:08:54,242 --> 00:08:55,872 Het was een pixie. 170 00:08:55,952 --> 00:08:58,082 Ik had m'n gezicht zwart geschminkt… 171 00:08:58,162 --> 00:09:02,122 …en ik verscheen elke keer wanneer iemand de pijn van racisme voelde. 172 00:09:02,583 --> 00:09:05,293 Wat erg lastig was. 173 00:09:05,378 --> 00:09:09,758 Het is geen slechte sketch, maar als je de verkeerde lach hoort… 174 00:09:09,840 --> 00:09:11,680 …terwijl je zo gekleed bent… 175 00:09:11,968 --> 00:09:13,298 …voel je schaamte. 176 00:09:14,011 --> 00:09:16,101 Daarom, dus. -Ik snap het. 177 00:09:16,180 --> 00:09:19,100 Ik heb trouwens wel lef om hierover te praten. 178 00:09:21,602 --> 00:09:25,272 En ik dan? Ik stelde de vraag. 179 00:09:31,654 --> 00:09:34,784 Het leukste aan stoppen met de show was hier terugkomen. 180 00:09:34,865 --> 00:09:39,995 Toen besefte ik hoe belangrijk het is om bij een gemeenschap te horen. 181 00:09:40,079 --> 00:09:44,669 Mensen van de media en andere plekken zochten me… 182 00:09:44,750 --> 00:09:46,710 …en mensen hier namen me in bescherming. 183 00:09:46,794 --> 00:09:49,384 Ze zagen me niet als een beroemdheid die een klap maakte. 184 00:09:49,463 --> 00:09:51,473 Ik was meer iemand van de straat. 185 00:09:51,549 --> 00:09:53,589 En dat helpt je dat te overwinnen… 186 00:09:53,676 --> 00:09:57,176 Je zei: 'Een klap maakte', maar dat deed je niet. 187 00:09:57,263 --> 00:09:59,683 Als de show was stopgezet, dan was het een klap. 188 00:09:59,807 --> 00:10:04,557 Of als Evel Knievel over 12 auto's wilde springen en het niet lukte. 189 00:10:04,645 --> 00:10:06,685 De pogingen van deze grappen… 190 00:10:06,772 --> 00:10:10,072 …lijken wel Evel Knievel-trucs. Hopelijk lukken ze, maar… 191 00:10:10,151 --> 00:10:12,281 Maar laat me zeggen… 192 00:10:12,361 --> 00:10:15,821 …dat jij nu elke sketchshow die er is zou kunnen krijgen… 193 00:10:16,449 --> 00:10:18,699 …en ze zijn oké… 194 00:10:18,784 --> 00:10:20,294 …maar om jou te zien… 195 00:10:20,369 --> 00:10:24,419 …als iemand die zijn gedachten en wat je schrijft deelt… 196 00:10:24,498 --> 00:10:26,168 …dat is veel boeiender. 197 00:10:26,250 --> 00:10:30,630 Of dat nou meespeelde, en ik weet dat dat zo was… 198 00:10:30,713 --> 00:10:32,423 …je bent veel beter af… 199 00:10:32,506 --> 00:10:35,546 …terwijl je nog wel een sketchshow kunt doen, als je wilt. 200 00:10:35,635 --> 00:10:38,755 Ik ben blij met wat ik heb gedaan. -Ja. 201 00:10:38,846 --> 00:10:39,966 …achteraf gezien. 202 00:10:40,056 --> 00:10:42,806 Het was het grootste wat er in je leven is gebeurd… 203 00:10:42,892 --> 00:10:44,482 …op de geboorte van je kinderen na. 204 00:10:44,560 --> 00:10:48,560 Het was een vormende gebeurtenis… 205 00:10:48,648 --> 00:10:51,438 …of een reeks gebeurtenissen. Er was niemand bij. 206 00:10:51,525 --> 00:10:53,645 Maar als ik de show had afgemaakt… 207 00:10:53,736 --> 00:10:57,366 …terwijl ik me zo voelde, was ik nooit meer hetzelfde geweest. 208 00:10:57,448 --> 00:11:00,738 Waar zijn we trouwens? 209 00:11:00,826 --> 00:11:03,366 Hier? Nu? -Ja. 210 00:11:04,664 --> 00:11:08,214 We zijn in een buitenwijk van het mooie Yellow Springs, Ohio. 211 00:11:08,292 --> 00:11:09,592 Kijk eens aan. 212 00:11:11,962 --> 00:11:14,472 DORPEN VAN YELLOW SPRINGS 213 00:11:19,470 --> 00:11:20,390 Yellow Springs. 214 00:11:20,471 --> 00:11:22,101 Dit is geweldig. -Ja, erg mooi. 215 00:11:22,181 --> 00:11:24,141 Het is hier in 100 jaar niks veranderd. 216 00:11:24,225 --> 00:11:27,555 Maar dit moet anders zijn dan toen je hier was als kind, toch? 217 00:11:27,645 --> 00:11:30,515 Esthetisch, bijna identiek. -Dat meen je niet. 218 00:11:30,606 --> 00:11:33,776 Hier liep ik met m'n vader om boodschappen te doen. 219 00:11:34,360 --> 00:11:36,990 Dit was een café met een andere naam. 220 00:11:37,071 --> 00:11:39,281 Dat was een bank met een andere naam. 221 00:11:39,365 --> 00:11:43,535 En tegenover dit kerstbomenveld zit een mooie zaak… 222 00:11:44,036 --> 00:11:45,286 …de Young's Dairy. 223 00:11:45,371 --> 00:11:47,081 Ja, dat zagen we. 224 00:11:47,164 --> 00:11:49,174 We zagen ook Antioch College. 225 00:11:49,291 --> 00:11:52,881 Het Antioch College was een culturele stoomwals… 226 00:11:52,962 --> 00:11:54,592 …vooral in de jaren 60. 227 00:11:54,672 --> 00:11:57,132 Het is de alma mater van mensen als Coretta Scott King. 228 00:11:58,050 --> 00:12:00,050 John Lithgows vader was er professor. 229 00:12:00,136 --> 00:12:02,176 John Lithgow, de acteur, is hier opgegroeid. 230 00:12:02,263 --> 00:12:04,643 Heeft je familie banden met Antioch? 231 00:12:04,724 --> 00:12:08,894 Mijn vader was daar leraar en geloof ik ook bestuurder. 232 00:12:08,978 --> 00:12:11,808 Ben je hier opgegroeid? -Deels. Mijn ouders waren gescheiden. 233 00:12:11,897 --> 00:12:13,517 Je bent in DC geboren. 234 00:12:13,607 --> 00:12:16,107 Ik heb lang in DC gewoond, maar mijn vader woonde hier. 235 00:12:16,193 --> 00:12:20,743 Dus sinds '76. Kerstvakanties. Ik hier ging naar de middelbare school. 236 00:12:20,823 --> 00:12:25,373 Wat is de constante die deze plek constant houdt? 237 00:12:25,453 --> 00:12:28,913 De charme van het dorpsleven is… 238 00:12:30,040 --> 00:12:31,880 …dat je dagen voorspelbaarder zijn. 239 00:12:31,959 --> 00:12:33,249 De gezichten zijn bekender. 240 00:12:34,044 --> 00:12:36,094 Mensen kennen mijn naam en ik die van hen. 241 00:12:36,172 --> 00:12:39,012 Als je beroemd bent, kent iedereen je. Jij kent niemand. 242 00:12:39,091 --> 00:12:42,091 Maar hier is iedereen beroemd. -Dit is geen typisch dorp. 243 00:12:42,178 --> 00:12:43,468 Hier draait het om. 244 00:12:43,554 --> 00:12:45,514 Het gaat niet om nieuwe dingen. 245 00:12:45,598 --> 00:12:47,098 Dit speelt al erg lang. 246 00:12:47,183 --> 00:12:50,023 -Jeetje, ja. -Dit bewustzijn. Dit activisme. 247 00:12:50,102 --> 00:12:52,352 Als je wat leest over Yellow Springs… 248 00:12:52,438 --> 00:12:55,688 …zie je dat er een unieke associatie met de gemeenschap is… 249 00:12:55,775 --> 00:12:57,145 …en slavernij. 250 00:12:57,234 --> 00:13:00,574 De relatie was niet eenvoudig… 251 00:13:00,654 --> 00:13:03,494 …maar toch was die er, en het leek zo haalbaar… 252 00:13:03,574 --> 00:13:06,954 …om mannen en vrouwen uit de slavernij te helpen. 253 00:13:07,036 --> 00:13:10,366 Weet je iets over de geschiedenis van deze stad? 254 00:13:10,456 --> 00:13:14,286 Ja. Ohio was een abolitionistische staat… 255 00:13:14,376 --> 00:13:18,376 …dus slavernij was nooit legaal in de staat Ohio. 256 00:13:18,464 --> 00:13:20,424 Maar we hadden ook geen kiesrecht… 257 00:13:20,508 --> 00:13:24,888 …dus vrijheid was illegaal en slavernij was illegaal voor zwarten. 258 00:13:24,970 --> 00:13:26,470 De Ohio River was de grens. 259 00:13:26,555 --> 00:13:28,715 In Kentucky slaafden ze raak. 260 00:13:29,308 --> 00:13:33,808 Veel mensen hier waren Quakers en Mennonieten en zo… 261 00:13:33,896 --> 00:13:38,436 …maar ze waren tegen slavernij, in dit dorp werd abolitionistisch. 262 00:13:38,526 --> 00:13:41,066 Sommige oudere huizen hebben doorgangen… 263 00:13:41,153 --> 00:13:44,323 …waar slaven zich verstopten, dat hoort bij onze lokale geschiedenis. 264 00:13:44,406 --> 00:13:47,076 Dit jaar gebeurde vond het niet plaats door COVID… 265 00:13:47,159 --> 00:13:49,199 …maar normaal gaan we op 4 juli… 266 00:13:49,286 --> 00:13:52,666 …naar Gaunt Park om het vuurwerk te bekijken. 267 00:13:52,748 --> 00:13:55,208 Gaunt Park is aan deze stad geschonken… 268 00:13:55,292 --> 00:13:57,712 …door een Afro-Amerikaan genaamd Wheeling Gaunt… 269 00:13:57,795 --> 00:13:59,335 …die een slaaf was… 270 00:13:59,421 --> 00:14:03,381 …wiens 'master' hem zijn eigen vrije tijd liet huren. 271 00:14:03,467 --> 00:14:05,637 Dus als hij klaar was met zijn werk in het veld… 272 00:14:05,719 --> 00:14:08,719 …werkte hij voor een andere plantage en zij betaalden hem. 273 00:14:08,806 --> 00:14:11,306 Uiteindelijk kon hij zijn vrijheid kopen. 274 00:14:11,392 --> 00:14:14,442 De vrijheid van zijn hele familie. Van vijf mensen. 275 00:14:14,520 --> 00:14:16,150 Hij werd landeigenaar… 276 00:14:16,230 --> 00:14:19,480 …en was belangrijk voor de historische zwarte universiteit, Wilberforce… 277 00:14:19,567 --> 00:14:20,937 …verderop… 278 00:14:21,026 --> 00:14:25,446 …en toen hij stierf, schonk hij het park aan het dorp Yellow Springs. 279 00:14:25,531 --> 00:14:27,581 Eén van mijn favoriete plekken. 280 00:14:27,658 --> 00:14:28,778 Op 4 juli… 281 00:14:28,868 --> 00:14:30,788 …komen er allemaal witte mensen… 282 00:14:30,870 --> 00:14:33,540 …omdat wij het beste vuurwerk van de regio hebben. 283 00:14:33,622 --> 00:14:36,792 En zij zitten op een stuk land geschonken door een zwarte man… 284 00:14:36,876 --> 00:14:38,956 …die zijn eigen vrijheid moes kopen… 285 00:14:39,044 --> 00:14:41,884 …en ze vieren de belofte van wat het land kan zijn. 286 00:14:41,964 --> 00:14:44,304 Dit is een van de mooie ironieën van deze stad. 287 00:14:44,383 --> 00:14:47,303 Ik denk da elke maand, maar in ieder geval elk jaar… 288 00:14:47,386 --> 00:14:50,136 …alle weduwen van het dorp, door zijn fonds… 289 00:14:50,222 --> 00:14:52,732 …pond suiker en een pond bloem krijgen. 290 00:14:52,808 --> 00:14:54,768 De weduwe van mijn vader krijgt het. 291 00:14:55,519 --> 00:14:56,849 Dat is bijzonder. 292 00:14:58,606 --> 00:15:02,606 Mijn vader en zijn vrienden begonnen… 293 00:15:02,693 --> 00:15:04,823 …de Afro-Amerikaanse cultuurweek. 294 00:15:05,821 --> 00:15:09,701 Gewoon iets om de zwarte cultuur in het kleine Ohio te vieren. 295 00:15:09,783 --> 00:15:12,163 De eerste keer trad ik op. Het was vreselijk. 296 00:15:12,244 --> 00:15:14,334 Vreselijk… Ja. Weet je… 297 00:15:14,413 --> 00:15:16,253 …ik moest optreden voor mijn vader. 298 00:15:16,332 --> 00:15:20,292 Maar het was een week van sprekers en artiesten… 299 00:15:20,377 --> 00:15:22,547 Bestaat het nu nog? 300 00:15:22,630 --> 00:15:26,220 Ja. De dingen die ik doe zijn in die traditie… 301 00:15:26,300 --> 00:15:28,180 Ja. -We hebben hier een feest… 302 00:15:28,260 --> 00:15:30,350 …de schuur van mijn buurman. The Juke joint. 303 00:15:31,472 --> 00:15:35,392 Grote artiesten van over de hele wereld komen in die schuur optreden. 304 00:15:35,476 --> 00:15:36,766 Is dat niet geweldig? 305 00:15:36,852 --> 00:15:38,272 Echt heel gaaf. 306 00:15:38,354 --> 00:15:40,484 En mijn vader heeft me zo opgevoed. 307 00:15:40,856 --> 00:15:43,606 Alle politiek is lokaal, gemeenschap is alles… 308 00:15:43,692 --> 00:15:44,902 …dat soort dingen. 309 00:15:44,985 --> 00:15:47,905 Je kunt de wereld niet veranderen, maar je kunt een plekje opknappen. 310 00:15:47,988 --> 00:15:50,988 Ja. -Ik leef volgens die ethiek. 311 00:15:51,075 --> 00:15:52,985 Ik zie hier een regenboogvlag. 312 00:15:53,077 --> 00:15:54,537 Ja, gays zijn welkom. 313 00:15:54,620 --> 00:15:57,870 Alle letters van het alfabet zijn welkom in Yellow Springs. 314 00:15:57,957 --> 00:16:00,497 Iedereen moet zich veilig en op zijn gemak voelen. 315 00:16:00,584 --> 00:16:03,804 Er is een spandoek en daar staat alleen op: Vriendelijkheid… 316 00:16:03,879 --> 00:16:06,129 …wat het lokale motto is. 317 00:16:07,424 --> 00:16:10,434 Ik vond het hier altijd leuk. Een van de dingen die ik leuk vond… 318 00:16:10,511 --> 00:16:14,061 …is dat het historisch altijd radicaal liberaal was. 319 00:16:14,765 --> 00:16:17,975 Bij gebrek aan een betere term is dit het Bernie Sanders-eiland… 320 00:16:18,060 --> 00:16:18,980 …in de Trump-zee. 321 00:16:20,354 --> 00:16:24,114 En wat ik het allerleukst vind… 322 00:16:24,191 --> 00:16:26,491 …was dat verlangen naar gemeenschap. 323 00:16:26,568 --> 00:16:30,238 Ik herken de gezichten van iedereen, ze kennen mijn kinderen… 324 00:16:30,322 --> 00:16:32,242 …en roem verdwijnt met regelmaat. 325 00:16:32,324 --> 00:16:35,664 Als ze je kennen… Je denkt dat deze mensen hier voor mij zijn. 326 00:16:35,744 --> 00:16:38,004 Mij kennen ze. Ze zijn hier voor jou. 327 00:16:41,166 --> 00:16:43,206 Het is een warme plek om te wonen. 328 00:16:43,293 --> 00:16:46,213 Vond je dat als kind ook? -Heel erg. 329 00:16:46,296 --> 00:16:50,176 Ik nam het zelfs voor lief hoe veilig ik me hier mocht voelen. 330 00:16:50,259 --> 00:16:53,429 Maar veel mensen in de gemeenschap leerden me dingen… 331 00:16:53,512 --> 00:16:57,222 …en zorgden voor me op manieren die ik later pas waardeerde. 332 00:16:57,307 --> 00:17:01,057 Hoe oud zijn je kinderen nu? -Mijn oudste wordt in oktober 20. 333 00:17:01,395 --> 00:17:02,265 Hoe gaat dat? 334 00:17:02,354 --> 00:17:04,444 Hij is echt te gek. 335 00:17:04,523 --> 00:17:06,653 Hij is echt geweldig. Ik ben dol op hem. 336 00:17:08,610 --> 00:17:11,910 De nieuwe modellen zijn beter dan de oude. 337 00:17:11,989 --> 00:17:14,489 De manier waarop ze denken is inspirerend. 338 00:17:14,908 --> 00:17:18,038 Hij is veel moediger dan ik was op zijn leeftijd… 339 00:17:18,120 --> 00:17:21,000 …wat ironisch, maar waar is, sociaal en… 340 00:17:21,415 --> 00:17:26,205 …de manier waarop hij nu al kan beslissen over wie hij is… 341 00:17:26,295 --> 00:17:27,755 …of wie hij wil zijn. 342 00:17:27,838 --> 00:17:30,218 Het soort eerlijkheid en inzicht dat ze hebben… 343 00:17:30,299 --> 00:17:32,929 …omdat ze worden gebombardeerd met informatie… 344 00:17:33,010 --> 00:17:35,100 Je kunt ze niet meer voor de gek houden. 345 00:17:36,430 --> 00:17:37,680 En de anderen? 346 00:17:37,765 --> 00:17:40,555 Zijn broer, Ibrahim, is mijn topsporter. 347 00:17:40,642 --> 00:17:42,602 Hij is erg grappig. 348 00:17:42,686 --> 00:17:45,646 Hij is de enige die stand-up probeerde. 349 00:17:45,731 --> 00:17:48,401 Hij probeerde het bij The Comedy Cellar en was geweldig. 350 00:17:48,484 --> 00:17:50,114 Het was heel grappig. -Wat goed. 351 00:17:50,194 --> 00:17:51,454 Ja, en heel dapper. 352 00:17:51,528 --> 00:17:54,108 Heeft dat een deur voor hem geopend of is dat genoeg? 353 00:17:54,198 --> 00:17:58,078 Hij is er nooit meer over begonnen. Hij wilde gewoon z'n ei kwijt. 354 00:17:58,160 --> 00:17:59,500 Ja. 355 00:18:00,621 --> 00:18:03,871 Maar ik vond het geweldig dat hij ernaar keek… 356 00:18:03,957 --> 00:18:05,457 …en het mooi vond. -Ja. 357 00:18:05,542 --> 00:18:07,752 En het zo goed deed. 358 00:18:07,836 --> 00:18:11,256 En dan de derde. -Mijn dochter. Mijn tweeling. 359 00:18:12,508 --> 00:18:15,338 Zij is het schattige meisje dat ik kon zijn. 360 00:18:17,429 --> 00:18:19,349 Wat lief. -Ja. 361 00:18:19,431 --> 00:18:23,441 Toen de kinderen klein waren deed mijn vrouw het zware werk. 362 00:18:23,519 --> 00:18:25,399 Ik schreef de show. Ik werkte. 363 00:18:25,479 --> 00:18:27,309 Hoe zeg je dat ook alweer? 364 00:18:27,397 --> 00:18:30,777 Moeder is het woord voor God in de harten en lippen van kinderen. 365 00:18:31,527 --> 00:18:32,857 Ze was alles voor ze. 366 00:18:32,945 --> 00:18:35,605 Het enige wat ik deed, en het is nies… 367 00:18:37,616 --> 00:18:41,326 …is bij mijn kinderen benadrukken… 368 00:18:41,411 --> 00:18:44,331 …dat ik de coolste gast ben die je ooit zal ontmoeten. 369 00:18:46,834 --> 00:18:49,504 Nou… -Nee, het was een lang spel, want… 370 00:18:49,586 --> 00:18:52,586 Kinderen, papa moet jullie iets vertellen. 371 00:18:53,090 --> 00:18:56,890 Ik vertelde ze allerlei gekke dingen over hoe cool ik ben. 372 00:18:57,386 --> 00:19:01,716 En dat ze me kunnen vertrouwen. Ik zag mezelf niet als autoritair figuur… 373 00:19:01,807 --> 00:19:03,887 …maar als een naslagwerk. 374 00:19:03,976 --> 00:19:07,396 Als je me de juiste vragen stelt, kan ik je van alles vertellen. 375 00:19:07,479 --> 00:19:12,359 Was dit net als de relatie die je had met je vader? 376 00:19:12,442 --> 00:19:13,492 Absoluut. 377 00:19:13,569 --> 00:19:16,859 Mijn vader vertelde me nooit wat ik moest doen… 378 00:19:16,947 --> 00:19:19,367 …wat misschien vreemd lijkt. 379 00:19:19,449 --> 00:19:22,489 Hij vond dat je zelf beslissingen moest nemen… 380 00:19:23,328 --> 00:19:27,708 …wat heel contra-intuïtief is, en ik dacht dat het in mijn nadeel was. 381 00:19:27,791 --> 00:19:31,211 Maar hoe ouder ik word, hoe beter ik het begrijp. 382 00:19:31,295 --> 00:19:34,165 Hij helpt me de stukjes te sorteren… 383 00:19:34,256 --> 00:19:36,376 …maar hij maakt de puzzel niet. 384 00:19:36,466 --> 00:19:39,086 Zei hij dat hij van je houdt? -Constant. 385 00:19:39,178 --> 00:19:41,758 Zo gaat dat in onze familie. 386 00:19:41,847 --> 00:19:45,597 Ik verlaat mijn kinderen nooit zonder te zeggen dat ik van ze hou… 387 00:19:45,684 --> 00:19:48,734 …want je weet nooit wat er kan gebeuren. 388 00:19:48,812 --> 00:19:50,812 Dat is het belangrijkste… 389 00:19:50,898 --> 00:19:52,318 …voor stabiliteit. 390 00:19:53,192 --> 00:19:57,072 Een kind dat misbruikt wordt is nooit zo zelfverzekerd. 391 00:19:57,154 --> 00:19:59,914 Of een kind dat verwaarloosd is. 392 00:19:59,990 --> 00:20:03,450 Soms geeft weten dat iemand om je geeft… 393 00:20:04,244 --> 00:20:07,164 …je genoeg inspiratie en kracht om moedig te zijn. 394 00:20:07,247 --> 00:20:13,377 Weten ze hoe hun leven zich verhoudt tot dat van de meeste kinderen… 395 00:20:13,462 --> 00:20:14,882 …en hun levens? 396 00:20:14,963 --> 00:20:18,593 Wat ik voor de kost heb gedaan zie je niet zo in hun levens… 397 00:20:18,675 --> 00:20:21,755 …zoals mensen denken omdat we niet in Hollywood wonen. 398 00:20:21,845 --> 00:20:24,965 Er is geen paparazzi die foto's willen maken. 399 00:20:25,057 --> 00:20:27,847 De gemeenschap beschermt ze in die zin. 400 00:20:27,935 --> 00:20:30,845 En voor het grootste deel van mijn tijd hier… 401 00:20:30,938 --> 00:20:32,898 …was mijn carrière een flop. 402 00:20:32,981 --> 00:20:34,941 Snap je? 403 00:20:35,025 --> 00:20:36,685 Ik heb dit geld pas net. 404 00:20:38,237 --> 00:20:41,407 We raken er nu pas als gemeenschap aan gewend. 405 00:20:46,161 --> 00:20:48,831 Ik was de baby. Ik was 14 toen ik begon. 406 00:20:48,914 --> 00:20:52,384 Toen ik in New York aankwam, zorgden mensen ervoor… 407 00:20:52,459 --> 00:20:55,129 …dat ik niet het verkeerde pad op ging. 408 00:20:55,212 --> 00:20:59,092 Dat zal ik altijd waarderen, maar ongeveer een jaar geleden… 409 00:20:59,174 --> 00:21:01,894 …overleed een komiek in New York, William Stevenson. 410 00:21:01,969 --> 00:21:06,599 Ik ging naar zijn herdenkingsdienst omdat ik wilde dat zijn familie wist… 411 00:21:06,932 --> 00:21:09,392 …dat hij belangrijk was onder ons… 412 00:21:09,476 --> 00:21:12,766 …en toen ik om me heen keek zag ik allemaal bekende komieken… 413 00:21:12,854 --> 00:21:15,194 …jonge, oude, van door de jaren heen… 414 00:21:15,274 --> 00:21:17,194 …en ik besefte dat al die mensen… 415 00:21:17,276 --> 00:21:20,446 …net zoveel invloed op me hadden als de gemeenschap waarin ik woonde. 416 00:21:20,529 --> 00:21:23,449 Het is een rare club, de echte komieken. 417 00:21:23,532 --> 00:21:27,162 Het is interessant. Ik heb nog vrienden van de basisschool… 418 00:21:27,244 --> 00:21:32,544 …en ik heb vrienden van toen ik in Californië was… 419 00:21:32,624 --> 00:21:34,334 …en de comedy club begon. 420 00:21:34,418 --> 00:21:37,748 En van die groep hou ik net zoveel als van mijn oude vrienden. 421 00:21:37,838 --> 00:21:38,878 Bij die groep… 422 00:21:40,632 --> 00:21:44,302 We spreken dezelfde taal. -Ik begrijp waarom politie rondhangt… 423 00:21:44,386 --> 00:21:46,466 Ja. …met elkaar en criminelen. 424 00:21:47,264 --> 00:21:48,814 Zo gaat dat gewoon. 425 00:21:50,600 --> 00:21:52,980 Ben je moslim? -Ja. 426 00:21:53,061 --> 00:21:55,611 Wanneer ben je moslim geworden? -Toen ik 17 was. 427 00:21:55,689 --> 00:21:57,649 Hoe ging dat? -Ik weet het niet. 428 00:21:57,733 --> 00:21:59,323 Je gelooft in God en zo. 429 00:22:02,404 --> 00:22:03,614 Ik ben niet… 430 00:22:03,697 --> 00:22:06,577 Ik moet even vooraf zeggen dat ik er niet goed in ben. 431 00:22:08,827 --> 00:22:11,747 Toen ik 17 was, woonde ik in Washington… 432 00:22:11,830 --> 00:22:14,880 …en er zat een pizzatent tegenover mijn huis. 433 00:22:14,958 --> 00:22:19,628 Er werkten daar allemaal moslims, en ik stond daar altijd grappen te maken. 434 00:22:19,713 --> 00:22:22,053 Ik was van nature nieuwsgierig… 435 00:22:22,132 --> 00:22:24,432 …dus ik stelde ze vragen over hun religie. 436 00:22:24,509 --> 00:22:27,889 En een vent was zo gepassioneerd, het was heel overtuigend. 437 00:22:27,971 --> 00:22:30,021 Ik vond het een mooi perspectief… 438 00:22:30,098 --> 00:22:32,558 …en dat leidde tot mijn besluit… 439 00:22:32,642 --> 00:22:35,772 …dat ik een zinvol leven wilde. Een spiritueel leven. 440 00:22:35,854 --> 00:22:40,614 Niet alleen met wat ik kon doen, maar ik heb altijd gedacht dat… 441 00:22:40,692 --> 00:22:41,992 …het iets moet betekenen. 442 00:22:42,069 --> 00:22:43,029 Zelfs nu… 443 00:22:43,487 --> 00:22:46,317 …zitten we in dit veld in een uithoek… 444 00:22:46,406 --> 00:22:50,656 …maar de afgelopen maanden hebben we hier 26 shows gedaan. 445 00:22:50,744 --> 00:22:54,374 Het is duur en zwaar en veel mensen werken erg hard… 446 00:22:54,456 --> 00:22:58,706 …maar iedereen die hier werkt komt uit Ohio en hoort bij de gemeenschap. 447 00:22:58,794 --> 00:23:01,384 Velen van hen zijn met verlof. Ze konden niet werken. 448 00:23:01,463 --> 00:23:06,513 En door mijn stand-up konden we allemaal weer aan de slag. 449 00:23:06,593 --> 00:23:09,013 Ik vind dat betekenisvol. 450 00:23:09,096 --> 00:23:10,676 Ik doe een miljoen shows… 451 00:23:10,764 --> 00:23:14,064 …maar de laatste 26 betekenden zoveel voor me… 452 00:23:14,142 --> 00:23:17,192 …omdat mijn gemeenschap de wereld wat aanbiedt. 453 00:23:19,731 --> 00:23:21,321 Er is iets mis zijn motor. 454 00:23:21,400 --> 00:23:23,820 Nee, het is oké. Ik heb pizza besteld. 455 00:23:30,784 --> 00:23:34,754 Dit is nu een ecologisch instituut, maar vertel over toen het een kamp was. 456 00:23:35,247 --> 00:23:38,457 In groep acht ga je op kamp. Mijn kinderen ook. 457 00:23:38,542 --> 00:23:40,752 We maakten lange natuurwandelingen… 458 00:23:40,836 --> 00:23:42,876 …en ze lieten ons alle vogels zien. 459 00:23:42,963 --> 00:23:44,093 En toen… 460 00:23:44,172 --> 00:23:46,262 …woonde ik in DC met mijn moeder. 461 00:23:46,341 --> 00:23:48,051 Ik was hier misschien een jaar, dus… 462 00:23:48,135 --> 00:23:51,135 …ik vond het idee van natuur echt leuk. 463 00:23:51,221 --> 00:23:53,601 Je verzette je niet tegen de verandering. 464 00:23:53,682 --> 00:23:55,892 Je verwelkomde het zelfs. -Ik vond het heerlijk. 465 00:23:55,976 --> 00:23:59,476 Een van de dingen die ik fijn vond, was dat mijn vader kabel-tv had… 466 00:23:59,563 --> 00:24:01,193 …dat veranderde mijn leven. 467 00:24:01,273 --> 00:24:03,693 MTV en alles wat ik keek. 468 00:24:03,775 --> 00:24:05,735 Da waren de gouden jaren van cultuur. 469 00:24:05,819 --> 00:24:07,449 Ja. -Ik bleef de hele nacht op… 470 00:24:07,529 --> 00:24:09,409 …om tv te kijken in het weekend. 471 00:24:09,489 --> 00:24:14,699 Dus je had de natuurlijke schoonheid van de omgeving en kabel-tv. 472 00:24:14,786 --> 00:24:18,576 Het was geweldig. -Wat heeft een kind nog meer nodig? 473 00:24:19,749 --> 00:24:24,669 We gaan nu naar het water waar de stad naar is vernoemd, toch? 474 00:24:24,754 --> 00:24:27,014 Dat klopt. De Yellow Springs. 475 00:24:27,090 --> 00:24:32,050 Mensen dachten dat het allerlei magische, helende eigenschappen had. 476 00:24:32,554 --> 00:24:35,774 Als je volgens de lokale legende uit de bron drinkt… 477 00:24:35,849 --> 00:24:38,019 …zul je hier altijd terugkomen. 478 00:24:38,101 --> 00:24:40,401 Heb je ooit uit de bron gedronken? 479 00:24:40,479 --> 00:24:41,859 Dat is duidelijk. 480 00:24:41,938 --> 00:24:43,938 Ja. -Ik ben niet eens weggegaan. 481 00:24:44,024 --> 00:24:46,444 Als je de legende gelooft, is dat logisch. 482 00:24:46,526 --> 00:24:48,696 Ik las dat je moslim bent… 483 00:24:48,778 --> 00:24:51,948 …en ze verwezen naar iets wat me fascineerde. 484 00:24:52,032 --> 00:24:54,452 De bron van Zamzam. 485 00:24:54,534 --> 00:24:56,954 Er is een bron die Zamzam heet. In Saoedi-Arabië. 486 00:24:57,037 --> 00:24:58,827 En volgens de mythe… 487 00:24:58,914 --> 00:25:03,344 …loopt een familie door de woestijn en ze sterven van de dorst… 488 00:25:03,418 --> 00:25:06,458 …en er verschijnt een eindeloze bron. 489 00:25:06,546 --> 00:25:08,876 Wij kunnen het zien? -Ja, ik kan erheen. 490 00:25:08,965 --> 00:25:11,335 Je moet waarschijnlijk wat telefoontjes plegen. 491 00:25:11,426 --> 00:25:13,216 Ben je er geweest? 492 00:25:13,303 --> 00:25:14,143 Ja. 493 00:25:14,221 --> 00:25:17,351 Er mogen alleen moslims komen. Het is niet voor toeristen. 494 00:25:17,432 --> 00:25:18,812 En zo hoort het ook. 495 00:25:18,892 --> 00:25:21,902 De man is de profeet Abraham en zijn vrouw. 496 00:25:21,978 --> 00:25:24,608 Het woord 'zamzam', jullie spreken Arabisch… 497 00:25:24,689 --> 00:25:28,939 …het betekent letterlijk 'stop, stop', want toen werd opgeroepen… 498 00:25:29,027 --> 00:25:32,277 …dat de bron moest verschijnen, was er zoveel water… 499 00:25:32,364 --> 00:25:36,954 …dat de vrouw schreeuwde: 'stop, stop.' omdat het zo overweldigend was. 500 00:25:37,035 --> 00:25:39,615 Ze zeggen dat het een onuitputbare bron is. 501 00:25:39,704 --> 00:25:41,414 Wat me troost is… 502 00:25:41,498 --> 00:25:45,168 …het idee dat dit allemaal uit één bron komt. 503 00:25:45,752 --> 00:25:47,632 Dat deze bron vriendelijk is… 504 00:25:47,712 --> 00:25:51,262 …en ook al begrijpen we de intenties van de bron niet… 505 00:25:51,341 --> 00:25:53,431 …we zijn er allemaal mee verbonden. 506 00:25:53,510 --> 00:25:56,260 Het is niet zoals wordt afgebeeld in de openbare ruimte. 507 00:25:56,346 --> 00:26:01,556 Het is zo'n bekrompen en afwijzend beeld van een religie. 508 00:26:01,643 --> 00:26:04,653 Het is echt een prachtige religie. 509 00:26:04,729 --> 00:26:07,519 En de ideeën in die religie worden weerspiegeld… 510 00:26:07,607 --> 00:26:09,227 …in alle Abrahamitische geloven. 511 00:26:09,317 --> 00:26:13,317 Je ziet die ideeën in het christendom of het jodendom. 512 00:26:13,405 --> 00:26:17,115 Maar het idee is dat deze plek iets betekent. 513 00:26:17,200 --> 00:26:20,200 Het is een plek om te leren. Om dingen te weten. 514 00:26:20,287 --> 00:26:21,617 Als je niets weet… 515 00:26:21,705 --> 00:26:24,665 …krijg je een kop vol onzin en dan ga je verder. 516 00:26:27,836 --> 00:26:29,456 Wat is dit? 517 00:26:29,546 --> 00:26:31,046 Dit is de bron. 518 00:26:32,173 --> 00:26:33,303 Dave, doe je mee? 519 00:26:33,383 --> 00:26:35,593 Ik doe mee. -Ik neem een slok als jij het doet. 520 00:26:49,107 --> 00:26:50,477 Ironie. -Het gaat prima. 521 00:26:52,611 --> 00:26:53,821 Dat was cool. 522 00:26:53,903 --> 00:26:55,163 Het is heerlijk. 523 00:26:56,031 --> 00:26:58,491 Ik wil nog wat. Sorry. 524 00:27:04,164 --> 00:27:05,794 Je komt zeker weten terug. 525 00:27:06,583 --> 00:27:09,173 Ik kom niet alleen terug, ik koop hier land. 526 00:27:14,132 --> 00:27:16,682 Als de huidige president zegt: 527 00:27:16,760 --> 00:27:20,010 'We willen geen moslims in dit land'… 528 00:27:20,096 --> 00:27:21,926 …hoe voel je je dan? 529 00:27:22,015 --> 00:27:25,685 Je verwacht geen empathie of medeleven… 530 00:27:25,769 --> 00:27:28,479 …of culturele scherpzinnigheid van zo'n man. 531 00:27:28,980 --> 00:27:33,070 Het is triest dat de voorzitter niet meer menselijkheid heeft. 532 00:27:33,902 --> 00:27:36,072 Maar is de voorzitter ooit menselijk geweest? 533 00:27:36,154 --> 00:27:40,454 Toen Biden Trump de eerste racistische president ooit noemde. 534 00:27:40,533 --> 00:27:42,123 Dat is niet waar. 535 00:27:42,911 --> 00:27:46,291 Hoe voel ik me als ik een wit iemand iets stoms hoor zeggen? 536 00:27:50,210 --> 00:27:54,920 Ik weet dat rijke, witte mensen arme, witte mensen uitschot noemen. 537 00:27:55,006 --> 00:27:59,756 En dat weet ik alleen omdat ik vorig jaar zoveel heb verdiend… 538 00:28:00,136 --> 00:28:03,636 …dat rijke, witte mensen dat zeiden bij een cocktailfeestje. 539 00:28:08,144 --> 00:28:09,774 En dat vind ik niet oké. 540 00:28:10,271 --> 00:28:13,401 Ik stond bij ze in de rij, zoals alle Amerikanen doen… 541 00:28:13,483 --> 00:28:16,573 …in een democratie. Niemand piept voor om te stemmen. 542 00:28:17,153 --> 00:28:18,663 En ik luister naar ze. 543 00:28:18,738 --> 00:28:22,448 Ik hoor ze naïeve, arme, witte mensen dingen zeggen. 544 00:28:24,244 --> 00:28:27,334 Man, Donald Trump gaat naar Washington… 545 00:28:27,414 --> 00:28:29,544 …hij gaat voor ons vechten. 546 00:28:30,709 --> 00:28:34,669 Ik sta daar en denk bij mezelf: 'Domme idioot.' 547 00:28:40,343 --> 00:28:42,433 Je bent arm. 548 00:28:43,888 --> 00:28:45,558 Hij vecht voor mij. 549 00:28:50,186 --> 00:28:51,306 In elke relatie… 550 00:28:51,396 --> 00:28:55,066 …vooral tussen burger en land is vertrouwen alles. 551 00:28:55,150 --> 00:29:00,280 En wij hebben een vertrouwenscrisis in ons land, met goede reden. 552 00:29:00,363 --> 00:29:04,333 En wat eng is, is dat het lijkt alsof mensen elkaar niet vertrouwen. 553 00:29:04,409 --> 00:29:07,289 Het is niet goed voor ons nationale karakter… 554 00:29:07,370 --> 00:29:10,040 …dat mensen toiletpapier en kogels verzamelden… 555 00:29:10,123 --> 00:29:11,623 …in het begin van de pandemie. 556 00:29:11,708 --> 00:29:12,918 Echt heel eng. 557 00:29:13,835 --> 00:29:16,875 Hier waren er mensen die langs een rol wc-papier liepen… 558 00:29:16,963 --> 00:29:18,843 …omdat ze thuis nog wc-papier hadden. 559 00:29:18,923 --> 00:29:22,433 Dus hier lag het langer op de planken dan in andere plekken. 560 00:29:22,510 --> 00:29:25,310 Echt waar, gemeenschap is alles… 561 00:29:25,388 --> 00:29:27,808 …en vertrouwen bevorderen onder elkaar is alles. 562 00:29:27,891 --> 00:29:30,191 Waar jullie ook over ruziën… 563 00:29:30,268 --> 00:29:34,148 …wij hebben vertrouwen en er is altijd een leefbaar niveau van fatsoen. 564 00:29:34,230 --> 00:29:39,070 Een leefbaar niveau van fatsoen. Dat is nirvana. 565 00:29:39,152 --> 00:29:42,242 Ik maak me zorgen om wat er van de wereld terecht komt. 566 00:29:42,322 --> 00:29:45,072 Komen er straks tanks op straat, in godsnaam? 567 00:29:45,158 --> 00:29:48,498 Wordt het weer een burgeroorlog? 568 00:29:48,578 --> 00:29:51,368 Of denk ik hier te veel over na? 569 00:29:51,456 --> 00:29:53,206 Want je denkt… 570 00:29:53,750 --> 00:29:56,710 …dat er een leefbaar niveau van fatsoen zal zijn. 571 00:29:56,795 --> 00:30:01,005 Ik geloof dat God de baas is, waar ik me ook druk om maak. 572 00:30:01,090 --> 00:30:03,010 Ik kan alleen mijn best doen… 573 00:30:03,092 --> 00:30:05,722 …de resultaten hebben niets met mij te maken. 574 00:30:06,471 --> 00:30:08,521 Ik doe wat mij het beste lijkt. 575 00:30:08,598 --> 00:30:11,388 Maar ik weet niet wat het beste is, want ik ben maar een man. 576 00:30:11,476 --> 00:30:15,146 Maar ik vertrouw erop dat deze creatie een doel heeft. 577 00:30:15,230 --> 00:30:19,070 Het bewijst dat er iets perfects bestaat. 578 00:30:19,150 --> 00:30:21,110 Ik moet ergens in geloven. -Juist. 579 00:30:21,194 --> 00:30:23,494 Waarom zou je anders doorgaan? 580 00:30:23,571 --> 00:30:28,121 Maar het besef dat je geen controle hebt over die dingen. 581 00:30:28,618 --> 00:30:29,948 Vind je dat geruststellend? 582 00:30:30,036 --> 00:30:31,576 Ja. 583 00:30:31,663 --> 00:30:34,713 Ik kan alleen doen wat ik van plan ben… 584 00:30:34,791 --> 00:30:37,211 …als ik nadenk over wat ik doe. 585 00:30:37,293 --> 00:30:39,843 Ik blijf het woord 'cool' gebruiken bij jou… 586 00:30:39,921 --> 00:30:44,591 …maar je woont niet in New York. Je bent wel vaak in New York. 587 00:30:44,676 --> 00:30:47,346 Je woont niet in Los Angeles. Je bent er wel vaak. 588 00:30:47,428 --> 00:30:50,558 Hoeveel films heb je in Los Angeles gemaakt? 18, 19? 589 00:30:50,640 --> 00:30:51,810 Ja. 590 00:30:51,891 --> 00:30:54,601 Dat is gestoord. Je begon films te maken… 591 00:30:54,686 --> 00:30:56,556 …Toen je 20 was? - Negentien. 592 00:30:56,646 --> 00:30:59,766 De meest recente was A Star is Born, toch? 593 00:30:59,858 --> 00:31:02,318 Ja, ik ontmoette Bradley Cooper hier in Ohio. 594 00:31:02,402 --> 00:31:04,612 Hij kwam naar een van mijn feesten… 595 00:31:05,280 --> 00:31:07,280 …en vroeg of ik mee wilde doen. 596 00:31:07,365 --> 00:31:10,405 Ik heb Half Baked gezien. 597 00:31:10,493 --> 00:31:11,833 Ja. 598 00:31:16,249 --> 00:31:20,339 En jij draagt… 599 00:31:20,420 --> 00:31:25,880 …zo'n conciërgeoverall, een donkergroene jumpsuit. 600 00:31:25,967 --> 00:31:28,177 Ja, die was elektrisch blauw. 601 00:31:28,261 --> 00:31:30,761 En nu zie ik je… 602 00:31:30,847 --> 00:31:33,427 …op shows en op verschillende plekken… 603 00:31:33,933 --> 00:31:34,893 …in de jumpsuit. 604 00:31:34,976 --> 00:31:36,726 Je naam staat erop. -Ja. 605 00:31:36,811 --> 00:31:39,271 Niemand ziet er goed uit in een jumpsuit. 606 00:31:39,355 --> 00:31:42,435 Maar ik dacht: hij ziet er prima uit in een jumpsuit. 607 00:31:42,525 --> 00:31:44,235 Toen zag ik het in de film… 608 00:31:44,319 --> 00:31:46,529 …en ik dacht: nu snap ik het. 609 00:31:46,613 --> 00:31:48,453 Hij mocht de kleding houden. 610 00:31:53,369 --> 00:31:57,169 Bij een special weet je nooit wat je moet dragen. 611 00:31:57,248 --> 00:32:01,378 Bij Richard Pryor: Live in Concert… zeggen ze: 'Die met dat rode pak'… 612 00:32:01,461 --> 00:32:03,341 …of 'de schoenen met pailletten'. -Juist. 613 00:32:03,421 --> 00:32:05,881 Zelfs mijn kleding voor vanavond was een nachtmerrie. 614 00:32:05,965 --> 00:32:08,885 Ik ken dat gevoel want toen ik een show had… 615 00:32:09,594 --> 00:32:11,724 …hoefde ik me geen zorgen te maken om kleding. 616 00:32:11,804 --> 00:32:14,814 En nu is dit alles wat ik kan bedenken. 617 00:32:14,891 --> 00:32:15,731 Sorry. 618 00:32:17,226 --> 00:32:19,646 Toen je Letterman deed… 619 00:32:20,271 --> 00:32:22,611 …welke rol speelde roem in je leven? 620 00:32:22,690 --> 00:32:26,780 Of werd je zo opgeslokt door werk… dat je het nooit hebt ervaren? 621 00:32:26,861 --> 00:32:28,151 Het laatste. 622 00:32:28,237 --> 00:32:32,027 Ik weet dat het gek klinkt, maar zo was het. 623 00:32:32,116 --> 00:32:33,576 Want toen we begonnen… 624 00:32:34,494 --> 00:32:38,754 …dachten mijn crew en ik dat we gecanceld zouden worden. 625 00:32:38,831 --> 00:32:42,751 Ik had een ochtendshow gedaan op NBC voor maar zes weken. 626 00:32:42,835 --> 00:32:46,125 'Wacht, waar ga ik maandag heen?' 'Dat is niet ons probleem.' 627 00:32:46,798 --> 00:32:48,298 Dus je concentreert je. 628 00:32:48,716 --> 00:32:51,136 En ik heb het gevoel dat je dit begrijpt. 629 00:32:51,219 --> 00:32:53,809 Je focus wordt telkens beter… 630 00:32:53,888 --> 00:32:57,558 …omdat je de druk voelt om het steeds beter te maken. 631 00:32:57,642 --> 00:33:00,692 Het is vreselijk om in het openbaar te zeggen. 632 00:33:00,812 --> 00:33:02,732 Maar ik vind beroemd zijn geweldig. 633 00:33:02,814 --> 00:33:03,864 Mooi. 634 00:33:03,940 --> 00:33:05,900 Nee, echt… 635 00:33:05,984 --> 00:33:08,654 Ik vind het geweldig. Een beroemdheid zijn vind ik niks… 636 00:33:09,445 --> 00:33:11,565 …maar beroemd zijn wel. Snap je? 637 00:33:11,656 --> 00:33:13,366 Leg het eens uit. 638 00:33:13,449 --> 00:33:14,829 Beroemdheid is een rol. 639 00:33:14,909 --> 00:33:18,409 Beroemdheid is over de rode loper lopen en ze vragen wat je draagt. 640 00:33:18,496 --> 00:33:21,786 Als vrouw moet je je voet uitsteken als ze een foto maken. 641 00:33:21,874 --> 00:33:24,794 Maar dat doe jij niet. -Nee, daar doe ik niet aan. 642 00:33:24,877 --> 00:33:27,707 Ik zou niet eens interviews doen, als jij het niet was… 643 00:33:27,797 --> 00:33:31,297 …zou ik tegen niemand willen zeggen wat ik doe… 644 00:33:31,384 --> 00:33:33,394 …want ik vind het zo hartverscheurend. 645 00:33:33,469 --> 00:33:37,139 Elke baan waardoor je afhankelijk bent van de goedkeuring van anderen… 646 00:33:37,223 --> 00:33:39,933 …voor je levensonderhoud is een gekke baan. 647 00:33:40,018 --> 00:33:43,148 Je hoeft je meestal geen zorgen te maken of je geliefd bent of niet. 648 00:33:43,229 --> 00:33:46,019 Voor ons is dit een overweging. 649 00:33:46,107 --> 00:33:49,937 Hoe meer je in jezelf investeert als beroemdheid… 650 00:33:50,028 --> 00:33:51,988 …hoe minder van jezelf echt van jou is. 651 00:33:52,905 --> 00:33:56,485 Alle stand-upcomedians hier, ik wil je aan iets herinneren. 652 00:33:56,576 --> 00:33:58,536 Ik heb altijd gezegd… 653 00:33:58,619 --> 00:34:00,289 …dat wij het beste genre hebben. 654 00:34:00,371 --> 00:34:03,331 We hoeven alleen maar te weten wat we weten. 655 00:34:03,458 --> 00:34:07,798 En alles wat we weten is waardevol door wat we ermee doen. 656 00:34:08,337 --> 00:34:09,837 Blijf trouw aan jezelf… 657 00:34:10,631 --> 00:34:11,721 …vergeet het spel. 658 00:34:12,341 --> 00:34:13,591 Het geld komt wel. 659 00:34:13,676 --> 00:34:15,386 De meesten redden het niet. 660 00:34:17,221 --> 00:34:20,221 Ik sprak gisteravond met een komiek over jou en hij zei: 661 00:34:20,308 --> 00:34:23,388 'Dave Chappelle heeft stand-upcomedy gered.' 662 00:34:23,478 --> 00:34:27,688 Want hij maakt grappen die over het randje gaan… 663 00:34:28,483 --> 00:34:30,613 …die net te ver gaan… 664 00:34:31,194 --> 00:34:33,654 …mensen beledigen, maar het kan hem niet schelen. 665 00:34:33,738 --> 00:34:35,488 Maar gelooft in zijn recht… 666 00:34:35,573 --> 00:34:39,333 …om dit materiaal tet zeggen, tet schrijven en te leveren.' 667 00:34:39,410 --> 00:34:41,580 Hij zei: 'Hij redt stand-comedy.' 668 00:34:41,662 --> 00:34:47,712 Het is absoluut niet mijn doel om iemand te beledigen. 669 00:34:47,794 --> 00:34:50,174 De gedachte om iemand te kwetsen… 670 00:34:50,254 --> 00:34:52,224 …is pijnlijk. 671 00:34:52,298 --> 00:34:54,428 Maar het gebeurt tijdens het werk. 672 00:34:54,509 --> 00:34:55,509 Dat is mogelijk. 673 00:34:55,593 --> 00:34:59,103 Zo veel van de kunst moet door de kijker… 674 00:34:59,180 --> 00:35:00,560 …worden geïnterpreteerd. 675 00:35:00,640 --> 00:35:03,390 En nu wordt zoveel voor ze uitgekauwd… 676 00:35:04,477 --> 00:35:06,727 …da we te veel voor he publiek doen. 677 00:35:06,813 --> 00:35:08,863 En dit publiek, met het internet… 678 00:35:08,940 --> 00:35:11,780 …is net als een baby die rondrent me een geladen pistool. 679 00:35:11,859 --> 00:35:15,399 Iemand moet dat pistool weghalen, of tenminste niet… 680 00:35:16,656 --> 00:35:19,196 Niet bang zijn dat de baby een pistool heeft, maar… 681 00:35:20,159 --> 00:35:21,409 …de preek is aan hen. 682 00:35:21,494 --> 00:35:23,504 Meer dan ooit moeten ze hun eigen werk doen. 683 00:35:23,579 --> 00:35:26,369 Ik heb Sticks & Stones gezien. -Ja. 684 00:35:26,457 --> 00:35:27,917 Het is moeilijk te verwoorden… 685 00:35:28,000 --> 00:35:30,420 …wat ik zag toen ik jou zag. 686 00:35:30,503 --> 00:35:32,133 Het is buitenaards. 687 00:35:32,213 --> 00:35:33,763 Als communicator… 688 00:35:33,840 --> 00:35:35,760 …had ik nog nooit zoiets gezien. 689 00:35:35,842 --> 00:35:38,392 Als entertainer had ik nog nooit zoiets gezien. 690 00:35:38,469 --> 00:35:40,179 Dat maakt me erg nederig. 691 00:35:40,263 --> 00:35:41,893 Nee, dat hoor je vaak. 692 00:35:41,973 --> 00:35:45,483 En als je een man of vrouw was die het deed… 693 00:35:45,560 --> 00:35:47,560 …waarvan al het materiaal… 694 00:35:50,022 --> 00:35:50,982 Dat is toch stom? 695 00:35:51,065 --> 00:35:54,485 Ik wil zien of jullie kunnen raden wie ik nadoe. 696 00:35:54,569 --> 00:35:57,359 Ik moet even in karakter komen. Raad wie ik ben. 697 00:35:58,156 --> 00:35:59,276 Oké, daar gaan we. 698 00:36:00,700 --> 00:36:01,530 Hé. 699 00:36:02,160 --> 00:36:04,500 Als je iets fout doet in je leven… 700 00:36:04,912 --> 00:36:06,042 …en ik kom erachter… 701 00:36:06,122 --> 00:36:09,832 …dan pak ik alles van je af. Maakt niet uit wanneer het is. 702 00:36:09,917 --> 00:36:12,837 Het kan vandaag zijn, morgen, over 15 tot 20 jaar. 703 00:36:12,920 --> 00:36:16,050 Als ik erachter kom, is het afgelopen met je. 704 00:36:17,550 --> 00:36:18,510 Wie is dat? 705 00:36:19,760 --> 00:36:21,430 Dat ben jij. 706 00:36:23,556 --> 00:36:26,306 Die special was mijn op een na favoriet. 707 00:36:26,392 --> 00:36:28,522 Wat ik er zo goed aan vond was… 708 00:36:28,603 --> 00:36:32,363 …dat het zo lastig was om in die tijd zulke dingen te zeggen. 709 00:36:32,440 --> 00:36:36,400 Jij staat daar, je bent cool, het kan je niets schelen, maar het is vreselijk… 710 00:36:36,485 --> 00:36:39,525 …want je bent onderhevig aan de interpretatie van zoveel mensen… 711 00:36:39,614 --> 00:36:44,334 …en ik begrijp waarom mensen bezwaar maken tegen dit materiaal, maar het is… 712 00:36:44,785 --> 00:36:46,115 …het is het verkennen waard. 713 00:36:46,204 --> 00:36:48,874 Het is een goed bedoeld stuk. 714 00:36:49,540 --> 00:36:53,630 Misschien is dit verhevener dan dat ik kan plaatsen… 715 00:36:53,711 --> 00:36:56,131 …maar leer je iets zonder meningsverschil? 716 00:36:56,214 --> 00:36:57,514 In die special? 717 00:36:57,590 --> 00:37:01,430 Nee, in het algemeen, als we het altijd eens waren… 718 00:37:01,510 --> 00:37:05,510 …iedereen hier is het met elkaar eens, wat valt er dan nog te leren? 719 00:37:05,598 --> 00:37:06,678 Precies. 720 00:37:06,766 --> 00:37:09,226 Als je zoveel uitpakt… 721 00:37:09,310 --> 00:37:11,850 …dat ze een soort ruimte moeten verlaten… 722 00:37:12,647 --> 00:37:13,687 …voor verlossing. 723 00:37:14,732 --> 00:37:18,362 Hoe meer ruimte voor verlossing, hoe meer ruimte om eerlijk te zijn. 724 00:37:18,444 --> 00:37:21,284 En als je dit soort dingen wilt uitzoeken… 725 00:37:21,364 --> 00:37:23,454 …problemen die steeds ter sprake komen… 726 00:37:23,532 --> 00:37:26,992 …dan heb je eerlijkheid en zeker vergeving nodig. 727 00:37:27,536 --> 00:37:30,036 Niemand in deze hele gevangenis deed iets… 728 00:37:30,122 --> 00:37:32,922 …zoals het oude gezegde luidt, maar iedereen deed iets. 729 00:37:33,000 --> 00:37:34,960 En als we het in de context plaatsen… 730 00:37:35,044 --> 00:37:39,054 …kunnen we eerlijk zijn over wat we hebben gedaan. 731 00:37:39,131 --> 00:37:41,381 We kunnen zelfs uitzoeken wat er aan de hand is… 732 00:37:41,467 --> 00:37:44,427 …waarom deze dingen voorbestaan, et cetera. 733 00:37:44,512 --> 00:37:47,142 En dan komen we tot een vollediger begrip… 734 00:37:47,223 --> 00:37:48,723 …maar door dit getouwtrek… 735 00:37:48,808 --> 00:37:51,098 …wil iedereen gewoon niet gepakt worden. 736 00:37:51,185 --> 00:37:55,645 Ik heb een vraag die ik zelf bedacht heb, dus bereid je voor. 737 00:37:57,441 --> 00:37:59,571 Toen Bob Dylan nog jong was… 738 00:37:59,652 --> 00:38:03,912 …20, 21 jaar, net zoals jij toen je in mijn show kwam. 739 00:38:03,990 --> 00:38:06,660 Het viel samen met de vredesbeweging… 740 00:38:06,742 --> 00:38:07,872 …en vrije seks… 741 00:38:07,952 --> 00:38:10,962 …en vrijheid van meningsuiting en anti-verheid… 742 00:38:11,038 --> 00:38:14,498 …en ik denk dat die mensen de Vietnamoorlog konden beëindigen. 743 00:38:14,583 --> 00:38:18,213 Iedereen zag hem als de woordvoerder… 744 00:38:18,337 --> 00:38:21,377 …en hij zei gewoon heel duidelijk: 745 00:38:21,465 --> 00:38:24,335 'Dat ben ik niet. Ik zing protestliedjes.' 746 00:38:25,052 --> 00:38:26,222 Na George Floyd… 747 00:38:26,804 --> 00:38:28,014 …bleef ik wachten. 748 00:38:28,097 --> 00:38:30,097 Wat gaan we nog horen van David? 749 00:38:30,182 --> 00:38:32,772 Ik zag hem als een leider. 750 00:38:33,561 --> 00:38:36,061 Zit ik er dan ver naast, of heb ik gelijk? 751 00:38:36,147 --> 00:38:37,897 Of moet ik terug naar Indiana? 752 00:38:37,982 --> 00:38:40,322 Nee, kijk. 753 00:38:40,401 --> 00:38:42,151 Ik ben geen leider. 754 00:38:42,236 --> 00:38:43,606 Wil je dat zijn? -Verre van… 755 00:38:43,696 --> 00:38:45,066 Nee. 756 00:38:47,616 --> 00:38:51,576 Ik vind he veel leuker om te zijn wie ik ben… 757 00:38:52,872 --> 00:38:55,542 …dan iemand te zijn tegen wie mensen opkijken… 758 00:38:55,624 --> 00:38:57,794 …voor morele of intellectuele begeleiding… 759 00:38:57,877 --> 00:39:01,337 …wat betreft een totaal andere manier van leven. 760 00:39:01,797 --> 00:39:03,757 Er is geen pensioen voor leiders. 761 00:39:03,841 --> 00:39:07,601 Martin Luther King stierf zonder geld. Malcolm X stierf zonder geld. 762 00:39:07,720 --> 00:39:09,140 Dat wil ik niet. 763 00:39:10,348 --> 00:39:12,728 Maar dat is jouw mening. 764 00:39:12,808 --> 00:39:15,018 Ik wacht tot je iets zegt. 765 00:39:15,102 --> 00:39:16,902 Wat ben ik dan? Een volger. 766 00:39:16,979 --> 00:39:22,649 Ik zei het nadat anderen het al deden. 767 00:39:22,735 --> 00:39:27,195 En het commentaar erna was erg heftig en intellectueel… 768 00:39:27,281 --> 00:39:30,791 …en ik was geschokt dat niemand er ooit over sprak… 769 00:39:30,868 --> 00:39:32,448 …hoe het voelt… 770 00:39:32,828 --> 00:39:35,458 …om een man zo vermoord te zien worden… 771 00:39:35,539 --> 00:39:38,789 …door een man in een politie-uniform. 772 00:39:38,876 --> 00:39:41,706 Ik dacht hierover met betrekking tot George Floyd. 773 00:39:41,796 --> 00:39:44,916 Vijfenvijftig jaar geleden, april 1965… 774 00:39:45,674 --> 00:39:48,434 …liepen John Lewis en zijn vrienden, collega's… 775 00:39:49,136 --> 00:39:51,846 …over de Edmund Petus-brug… 776 00:39:52,431 --> 00:39:54,561 …in Selma, Alabama en een agent… 777 00:39:54,642 --> 00:39:58,602 …met een knuppel gaat in positie staan als een honkbalspeler… 778 00:39:58,687 --> 00:40:02,477 …en slaat hem tegen zijn hoofd, breekt zijn schedel en doodt hem bijna. 779 00:40:02,566 --> 00:40:03,566 Bijna dood. 780 00:40:04,026 --> 00:40:06,566 Hij overleeft en wijdt zijn leven… 781 00:40:08,072 --> 00:40:09,322 …aan deze strijd. 782 00:40:09,740 --> 00:40:14,200 En tegen het einde van zijn leven, bijna tegelijkertijd, wordt George Floyd… 783 00:40:14,286 --> 00:40:19,416 …van wie ik niet weet of hij ooit een activist was… 784 00:40:19,500 --> 00:40:20,380 …gedood… 785 00:40:20,459 --> 00:40:22,289 …vermoord, gelyncht… 786 00:40:23,504 --> 00:40:25,514 …door een agent. 787 00:40:26,340 --> 00:40:28,680 De vergelijking is precies daar. 788 00:40:29,260 --> 00:40:33,680 Ze zullen nu allebei deel uitmaken van de cultuur… 789 00:40:33,764 --> 00:40:36,524 …om te herstellen wat hersteld moet worden. 790 00:40:36,642 --> 00:40:38,482 Wat een tragische voetnoot… 791 00:40:39,145 --> 00:40:40,855 …voor een tragische cultuur. 792 00:40:42,982 --> 00:40:44,652 Er is veel om uit te pakken. 793 00:40:46,026 --> 00:40:47,776 Avonden als dit… 794 00:40:47,862 --> 00:40:49,072 …zijn belangrijk. 795 00:40:49,572 --> 00:40:51,202 Gewoon om erover te praten. 796 00:40:52,700 --> 00:40:53,910 We zijn landgenoten. 797 00:40:53,993 --> 00:40:55,793 We wonen allemaal in Amerika… 798 00:40:56,704 --> 00:40:58,874 …we hebben allemaal onze problemen. 799 00:40:58,956 --> 00:41:00,786 Het is raar nu, want… 800 00:41:01,542 --> 00:41:03,632 …dit spel van wie er meer heeft geleden… 801 00:41:03,711 --> 00:41:05,751 …waarbij iedereen de bal krijgt. 802 00:41:06,213 --> 00:41:07,303 En ze doen alsof… 803 00:41:07,381 --> 00:41:10,841 …iedereen net zoveel lijdt als anderen. 804 00:41:11,594 --> 00:41:14,934 En jij en ik weten allebei dat dat niet het geval is. 805 00:41:15,014 --> 00:41:18,684 Er zijn veel invalshoeken om dit te benaderen en te bekijken… 806 00:41:18,767 --> 00:41:20,557 …en om van elkaar te leren. 807 00:41:20,644 --> 00:41:23,734 Maar ik maak me zorgen om de omvang ervan. 808 00:41:23,814 --> 00:41:28,194 Het klinkt niet als iets dat richting een eenvoudige oplossing gaat. 809 00:41:28,277 --> 00:41:30,567 Men zegt dat het nu anders is. 810 00:41:30,654 --> 00:41:33,324 Daarom voorspellen we echte verandering. 811 00:41:33,407 --> 00:41:36,617 Heb je dat gevoel? -Ik doe geen voorspellingen. 812 00:41:37,161 --> 00:41:41,581 Natuurlijk heb ik hoop dat er een echte verandering zal komen… 813 00:41:41,665 --> 00:41:45,585 …en traditioneel gezien, vanuit mijn ervaring… 814 00:41:46,295 --> 00:41:49,545 …is verandering nooit makkelijk. 815 00:41:49,632 --> 00:41:51,882 Het is ongemakkelijk voor het weer gemakkelijk is. 816 00:41:52,468 --> 00:41:54,428 Het wordt een hele onderhandeling. 817 00:41:54,512 --> 00:41:59,772 Als je het als onderhandeling ziet, hoe onderhandel je dan met Derek Chauvin? 818 00:42:00,809 --> 00:42:02,019 Waar hebben we het over? 819 00:42:02,603 --> 00:42:03,733 Deze man… 820 00:42:04,396 --> 00:42:05,806 Ik kan het me niet voorstellen. 821 00:42:05,898 --> 00:42:09,068 Het is interessant. Men zegt dat… 822 00:42:09,151 --> 00:42:12,781 …we zonder bodycams en mobieltjes… 823 00:42:12,863 --> 00:42:15,913 …niet zouden weten dat dit allemaal speelt… 824 00:42:15,991 --> 00:42:18,161 …en dat het een enorm afschrikmiddel zal zijn. 825 00:42:18,244 --> 00:42:21,294 In dit geval was het geen afschrikmiddel. 826 00:42:21,372 --> 00:42:22,712 Je had het gevoel… 827 00:42:22,790 --> 00:42:26,460 En hij had de agenten die bij hem waren opgeleid… 828 00:42:26,544 --> 00:42:30,264 Precies. -Het lijkt alsof hij zich uitslooft. 829 00:42:30,339 --> 00:42:33,299 'Ik zal wel even laten zien hoe het moet.' 830 00:42:33,384 --> 00:42:35,304 Ik kan een man vermoorden met mijn knie.' 831 00:42:35,386 --> 00:42:39,466 En dat stuk dat ik deed over George Floyd… 832 00:42:39,557 --> 00:42:41,977 …waarin ik over de politie in Staten Island praat… 833 00:42:42,059 --> 00:42:43,599 …die naar hun collega's kijken… 834 00:42:43,686 --> 00:42:48,476 …die een man vermoorden en ze niet berispen omdat ze gefilmd worden… 835 00:42:48,566 --> 00:42:52,816 Ik ben niet tegen camera's, maar ik wil geen retroactieve gerechtigheid. 836 00:42:52,903 --> 00:42:55,413 Ik wil niet dat je ze pak nadat ik dood ben. 837 00:42:55,489 --> 00:42:56,869 Je moet he tegenhouden. 838 00:42:56,949 --> 00:42:59,619 Wat zou je in deze twee gevallen… 839 00:42:59,910 --> 00:43:02,790 …willen zeggen tegen de mensen die daar stonden? 840 00:43:02,871 --> 00:43:05,041 Ik wil geen waardeoordeel maken. 841 00:43:05,124 --> 00:43:08,884 Ik weet niet hoe het is om zoiets te zien. Het is onvoorstelbaar. 842 00:43:08,961 --> 00:43:11,341 Het is een situatie die ik nooit heb meegemaakt. 843 00:43:11,422 --> 00:43:14,172 Ik zou willen dat iemand het had gestopt. 844 00:43:14,258 --> 00:43:15,878 Net zoals iedereen. 845 00:43:17,344 --> 00:43:18,304 John Crawford… 846 00:43:19,388 --> 00:43:21,928 …een zwarte man die hier is vermoord in de Walmart… 847 00:43:22,016 --> 00:43:23,636 …deed niets verkeerd. 848 00:43:24,602 --> 00:43:27,652 Hij is vermoord door een agent in Beavercreek, Ohio. 849 00:43:27,730 --> 00:43:29,320 In die gemeente… 850 00:43:29,940 --> 00:43:33,900 …zijn er maar twee politiemoorden in de hele geschiedenis. 851 00:43:33,986 --> 00:43:35,776 Het was diezelfde man. 852 00:43:35,863 --> 00:43:38,533 De eerste die hij doodschoot was wit. 853 00:43:38,616 --> 00:43:42,196 Als ze hem oen hadden gestopt, was niet eens een rassenkwestie. 854 00:43:42,286 --> 00:43:46,116 Dan is het gewoon overmatig geweld door de politie. 855 00:43:46,498 --> 00:43:48,788 Het gaat om de training die hij kreeg. 856 00:43:48,876 --> 00:43:50,456 Om wat voor reden dan ook… 857 00:43:50,544 --> 00:43:52,634 …heeft deze man twee mensen vermoord. 858 00:43:52,713 --> 00:43:58,093 En de gemeenschap was niet tevreden met de gevolgen. 859 00:43:58,177 --> 00:43:59,547 Er waren er vrijwel geen. 860 00:44:00,512 --> 00:44:03,812 De uitdrukking Black Lives Matter is belangrijk, maar misleidend. 861 00:44:04,558 --> 00:44:08,648 Dit probleem is niet alleen Afro-Amerikaans. 862 00:44:08,729 --> 00:44:09,899 Het is disproportioneel… 863 00:44:10,439 --> 00:44:12,189 …maar niet exclusief van ons. 864 00:44:12,274 --> 00:44:13,484 En verder… 865 00:44:13,567 --> 00:44:17,197 …als Rusland echt onze racistische neigingen uitbuit… 866 00:44:17,905 --> 00:44:19,525 …om onze unie te ontbinden… 867 00:44:19,615 --> 00:44:21,985 …dan moet je naar racisme kijken… 868 00:44:22,076 --> 00:44:24,286 …als nationale veiligheid. 869 00:44:24,370 --> 00:44:27,250 Je moet alle gaten laten zien, en ze dichten… 870 00:44:27,331 --> 00:44:30,501 …en zorgen dat we functioneren als een samenhangend land. 871 00:44:30,584 --> 00:44:32,924 Als de mensen die je wetten uitvoeren knielen… 872 00:44:33,003 --> 00:44:35,923 …op de nekken van mensen, heb je geen land. 873 00:44:36,298 --> 00:44:37,628 Dat moet stoppen. 874 00:44:37,716 --> 00:44:39,926 Daarom bestormen mensen de straten. 875 00:44:40,010 --> 00:44:42,970 Want ze willen het land redden. Het is logisch. 876 00:44:45,265 --> 00:44:49,845 'Wiens straten?' -'Onze straten.' 877 00:44:49,937 --> 00:44:53,017 Heb je in deze gemeenschap ooit politieproblemen gehad? 878 00:44:53,107 --> 00:44:56,147 Natuurlijk zijn er politieproblemen. -Maar jij persoonlijk? 879 00:44:56,235 --> 00:44:57,775 Niemand solt met mij. 880 00:45:00,322 --> 00:45:01,992 Ben je nooit aangehouden? 881 00:45:02,074 --> 00:45:04,244 Natuurlijk, maar het ging nooit te ver. 882 00:45:04,326 --> 00:45:06,536 Ik hou mijn handen op het stuur… 883 00:45:06,620 --> 00:45:10,170 …ik spreek respectvol, maar het is hier anders. 884 00:45:10,499 --> 00:45:11,709 Het is een dorp. 885 00:45:11,792 --> 00:45:13,342 Ik zie ze morgen. 886 00:45:13,419 --> 00:45:17,169 Als ze zeggen: 'Rijbewijs en kenteken?' 'Ik ben het, Dave.' 887 00:45:19,466 --> 00:45:22,426 Het is geen typische aanhouding. 888 00:45:22,511 --> 00:45:24,181 Ben ik weleens aangehouden… 889 00:45:24,263 --> 00:45:27,933 …in de auto van iemand anders en ze wisten niet dat ik het was? 890 00:45:28,934 --> 00:45:31,814 Ja, maar meestal valt niemand me lastig. 891 00:45:31,895 --> 00:45:33,895 Ze kennen iedereen. Het is een dorp. 892 00:45:33,981 --> 00:45:36,111 Als ik iets geks doe, stoppen ze me. 893 00:45:36,191 --> 00:45:37,941 Maar normaal gesproken niet. 894 00:45:38,026 --> 00:45:40,276 En als je in een grotere stad zou wonen? 895 00:45:40,362 --> 00:45:41,202 Natuurlijk. 896 00:45:41,697 --> 00:45:43,867 Ik ben een keer gewurgd door een agent… 897 00:45:43,949 --> 00:45:46,909 …in New Orleans, toen ik aan een filmset werkte. 898 00:45:46,994 --> 00:45:47,914 Echt? 899 00:45:47,995 --> 00:45:50,285 Ik weet nog dat ik van een comedyclup rende… 900 00:45:50,372 --> 00:45:52,042 …naar een club in Greenwich Village… 901 00:45:52,124 --> 00:45:54,714 …en ik werd gestopt door de politie omdat ik rende… 902 00:45:55,377 --> 00:45:57,337 …wat niet illegaal is. Ik was laat. 903 00:45:58,630 --> 00:46:00,840 De agent stak z'n hand in mijn zak… 904 00:46:00,924 --> 00:46:03,724 …en comedians worden contant betaald. 905 00:46:03,802 --> 00:46:06,352 Dus ik had veel geld. 906 00:46:06,430 --> 00:46:08,720 De agent nam aan dat ik drugs verkocht… 907 00:46:08,807 --> 00:46:12,897 …en stopte mijn geld in zijn zak. 908 00:46:13,145 --> 00:46:16,145 O, ja. Dit soort dingen gebeuren constant. 909 00:46:16,231 --> 00:46:19,861 Het is niet alsof mensen opeens boos worden. 910 00:46:19,943 --> 00:46:24,573 Er zijn redenen voor het gevoel dat de politie niet goed is… 911 00:46:24,656 --> 00:46:27,576 …en dat het vertrouwen in de politie is aangetast. 912 00:46:27,659 --> 00:46:30,619 Ze kunnen niet doen alsof het instituut er iets mee te maken had. 913 00:46:30,704 --> 00:46:33,624 Als je terugkijkt naar dat moment, denk je dan: 914 00:46:33,707 --> 00:46:37,037 Dit had anders kunnen aflopen en dan was ik er geweest? 915 00:46:37,127 --> 00:46:39,547 Denk je daar weleens over na> -Natuurlijk. 916 00:46:39,671 --> 00:46:42,881 Toen ik op de middelbare school zat, was er de crack-epidemie… 917 00:46:42,966 --> 00:46:46,216 …en op openbare scholen in DC kregen we 'Straatrecht'-lessen. 918 00:46:46,303 --> 00:46:48,973 Ze leerden ons hoe we met de politie moesten omgaan… 919 00:46:49,056 --> 00:46:53,016 …omdat de crackepidemie zo gevaarlijk was voor gekleurde kinderen. 920 00:46:53,977 --> 00:46:55,017 Het is een ding. 921 00:46:55,103 --> 00:46:58,483 Het is onze verantwoordelijkheid… 922 00:46:58,690 --> 00:47:01,150 …om ons land te redden. 923 00:47:01,902 --> 00:47:03,992 En jullie weten wat we moeten doen. 924 00:47:04,071 --> 00:47:06,741 Er zijn dit jaar verkiezingen. We moeten serieus zijn. 925 00:47:06,824 --> 00:47:11,664 Elke gezonde Afro-Amerikaan moet zich registreren… 926 00:47:11,745 --> 00:47:13,615 …voor een vuurwapen. 927 00:47:26,426 --> 00:47:28,886 Alleen zo veranderen ze de wet. 928 00:47:34,643 --> 00:47:36,903 Schrijf je nu veel? 929 00:47:36,979 --> 00:47:39,439 Steek er maar een op. -Je bent de beste. 930 00:47:43,777 --> 00:47:45,567 Rook je wiet, Dave? Grapje. 931 00:47:46,238 --> 00:47:50,198 Ik heb niks bij me. -Ik ben hartstikke stoned. 932 00:47:50,284 --> 00:47:51,544 Was het maar zo. 933 00:47:52,578 --> 00:47:54,958 Hoe vaak rook je wiet? 934 00:47:55,038 --> 00:47:57,828 Niet zoveel als mensen denken. Ik ben nu 46. 935 00:47:57,916 --> 00:48:00,336 Helpt het met schrijven? -Nee. 936 00:48:00,419 --> 00:48:01,959 Helpt het je me optreden? 937 00:48:02,045 --> 00:48:06,005 Nee. Ik heb veel angsten. Gewoon bij wat ik doe. 938 00:48:06,091 --> 00:48:08,551 En dat onderdrukt een groot deel. 939 00:48:08,635 --> 00:48:12,715 Niemand leeft een angstvrij leven, maar het is te beheersen. 940 00:48:12,806 --> 00:48:16,386 Mag ik weten wat de bron van die angst is? Gewoon het leven? 941 00:48:16,476 --> 00:48:18,936 Met dit werk… 942 00:48:19,021 --> 00:48:23,481 …nemen mensen de emotionele slijtage en draagkracht ervan voor lief. 943 00:48:23,567 --> 00:48:26,697 En je moet je openheid behouden. 944 00:48:26,778 --> 00:48:29,278 Als je naar een eindproduct kijkt… 945 00:48:30,115 --> 00:48:31,235 …een van je specials… 946 00:48:32,451 --> 00:48:35,541 …help je bij he bewerken? -Heel veel. 947 00:48:35,621 --> 00:48:38,831 En de video die werd vrijgegeven… 948 00:48:39,917 --> 00:48:41,837 …na de dood van George Floyd? 949 00:48:41,919 --> 00:48:44,339 Dat was met een kanttekening. 950 00:48:44,421 --> 00:48:47,511 Ik weet dat het niet verfijnd is, maar als ik het verfijn… 951 00:48:47,591 --> 00:48:50,181 …wordt het minder echt. 952 00:48:50,260 --> 00:48:51,550 Wat was de reactie? 953 00:48:51,637 --> 00:48:52,717 Dat ik kreeg? 954 00:48:52,804 --> 00:48:55,274 De meeste mensen waren opgelucht… 955 00:48:55,349 --> 00:48:58,809 …omdat ik over iets sprak wat mensen voelden… 956 00:48:58,894 --> 00:49:01,404 …wat niet werd besproken in het grotere gesprek. 957 00:49:01,480 --> 00:49:05,570 Juist. Dat komt terug op mijn idee daarover: 958 00:49:05,651 --> 00:49:07,491 'Hier is het. 959 00:49:07,569 --> 00:49:09,279 Ik wist dat het moest komen.' 960 00:49:09,363 --> 00:49:11,993 En toen kwam het. Dus vanuit dat oogpunt…… 961 00:49:12,783 --> 00:49:15,493 …was het geweldig. -Dat waardeer ik. 962 00:49:15,577 --> 00:49:19,667 Ik weet niet hoe ik dit moet zeggen zonder dat het overbodig is… 963 00:49:19,748 --> 00:49:22,878 …maar wanneer ik je werk zie… 964 00:49:24,127 --> 00:49:27,047 …ik heb nog nooit iets beters gezien. 965 00:49:27,130 --> 00:49:28,840 Ik ken niemand die beter is. 966 00:49:28,924 --> 00:49:30,724 Maar, als ik naar jou kijk… 967 00:49:30,801 --> 00:49:33,431 Nee, stop. -Nee, dit is belangrijk. 968 00:49:33,929 --> 00:49:35,759 Weet je nog toen ik bij je show was? 969 00:49:36,932 --> 00:49:39,102 Toen ik wegging, ik heb het vandaag gezien… 970 00:49:39,184 --> 00:49:40,854 …om me te herinneren hoe het voelde. 971 00:49:40,936 --> 00:49:43,226 En toen ik bij je zat dacht ik… 972 00:49:43,313 --> 00:49:45,403 Straks mag hij me niet. 973 00:49:46,817 --> 00:49:50,607 Maar toen ik het na afloop keek, dacht ik: o, hij mag me heel graag. 974 00:49:50,696 --> 00:49:52,656 De vragen waren heel doordacht. 975 00:49:52,739 --> 00:49:56,869 In zekere zin was het intimiderend om in je show te zijn… 976 00:49:56,952 --> 00:50:02,212 …deze zeer goed bekeken show, maar het voelde als een echt gesprek. 977 00:50:03,333 --> 00:50:05,593 En het feit dat iemand van jouw status… 978 00:50:05,669 --> 00:50:07,839 En toen ik bij jouw show was… 979 00:50:07,921 --> 00:50:10,131 …wisten we al dat je wegging. 980 00:50:10,215 --> 00:50:11,585 Het was een gevoel van… 981 00:50:11,675 --> 00:50:16,425 …misschien kan ik nooit meer in deze context met hem praten. 982 00:50:16,513 --> 00:50:18,933 Ik wist niet wanneer ik David Letterman weer zou zien. 983 00:50:19,016 --> 00:50:22,186 Het was belangrijk dat ik zei: 'Ik ben blij je op tv te zien. 984 00:50:22,269 --> 00:50:25,689 Ik ben blij je buiten de tv te zien. Ik ben blij dat je bestaat.' 985 00:50:25,772 --> 00:50:27,822 Ik denk aan die show in de jaren 80. 986 00:50:27,899 --> 00:50:31,149 Ik woonde hier toen jij Late Night op NBC deed… 987 00:50:31,862 --> 00:50:34,662 …en ik begon je show te kijken en ik vond het geweldig. 988 00:50:34,740 --> 00:50:36,910 Het feit dat je nu hier bent… 989 00:50:36,992 --> 00:50:38,042 …vind ik geweldig. 990 00:50:38,744 --> 00:50:42,874 Ik denk aan alle geweldige interviews met Eddie Murphy en Andy Kaufman… 991 00:50:42,956 --> 00:50:44,706 …en al die mensen die ik bewonderde… 992 00:50:45,167 --> 00:50:49,587 …en het platform dat je dit genre waar ik zoveel van hou gaf. 993 00:50:50,505 --> 00:50:55,465 Het is makkelijk voor mij om dingen te doen als ik ze al eens gezien heb. 994 00:50:55,886 --> 00:50:59,306 En door jouw show, zijn veel dingen die ik heb geleerd… 995 00:50:59,765 --> 00:51:01,385 …dingen die ik ergens zag. 996 00:51:02,142 --> 00:51:04,102 Wat aardig van je. Nee… 997 00:51:05,062 --> 00:51:06,352 Het is waar. -Bedankt. 998 00:51:08,648 --> 00:51:12,398 We doen deze show, en ik weet niet hoeveel we er hebben gedaan… 999 00:51:12,486 --> 00:51:16,356 …en het schema is onderbroken… 1000 00:51:16,448 --> 00:51:18,238 …net zoals dat van iedereen… 1001 00:51:18,325 --> 00:51:19,865 …en elke keer… 1002 00:51:19,951 --> 00:51:23,081 …ben ik dankbaar omdat de persoon in die stoel… 1003 00:51:24,247 --> 00:51:26,537 …zoveel slimmer is dan ik. 1004 00:51:27,250 --> 00:51:32,630 En ik moet zeggen dat de status die je hebt bereikt… 1005 00:51:32,714 --> 00:51:37,094 …in jouw gekozen vak zo verdiend is. 1006 00:51:37,177 --> 00:51:38,717 Jeetje. Bedankt. 1007 00:51:38,804 --> 00:51:39,854 Oprecht. 1008 00:51:44,267 --> 00:51:46,137 Dave Chappelle. 1009 00:51:46,603 --> 00:51:47,563 Dave Letterman. 1010 00:51:50,649 --> 00:51:52,069 Wat een eer, man. 1011 00:51:52,150 --> 00:51:54,280 Ik voel me vereerd. Lieve hemel. 1012 00:51:54,361 --> 00:51:57,321 Oké, dit is allemaal van jou. Kom het maar halen. 1013 00:52:25,767 --> 00:52:27,807 Onderiteld door: Maartje van der Zeijden