1
00:00:03,040 --> 00:00:07,800
Berlijn, hoofdstad van nazi-Duitsland
en machtsbasis van Hitler.

2
00:00:07,920 --> 00:00:14,480
Met deze rijke stad wil de Führer
de Romeinen naar de kroon steken.

3
00:00:14,600 --> 00:00:18,280
Adolf Hitler waande zich
een architect.

4
00:00:19,840 --> 00:00:26,000
Maar dan komen de Russen,
en Berlijn wordt een strijdtoneel.

5
00:00:26,120 --> 00:00:32,160
Het belangrijkste geschut
moest boven de stad uitkomen.

6
00:00:32,280 --> 00:00:34,400
De stad wordt een fort.

7
00:00:35,480 --> 00:00:40,200
In het centrum ligt de ondergrondse
en onverwoestbare Führerbunker.

8
00:00:40,320 --> 00:00:44,240
Dit is Hitlers
laatste verdedigingsstelling.

9
00:00:44,360 --> 00:00:49,480
Een miljoen Russische soldaten,
vijf nazi-verdedigingslinies,

10
00:00:49,600 --> 00:00:52,960
en een slag waarin de toekomst
van de wereld wordt bepaald.

11
00:00:53,080 --> 00:00:57,840
Dit is het verhaal
van 'Fort Berlijn'.

12
00:01:01,800 --> 00:01:06,120
De grootste bouwprojecten
van de Tweede Wereldoorlog,

13
00:01:06,240 --> 00:01:10,720
waarmee Hitler,
de wereld wilde domineren.

14
00:01:11,720 --> 00:01:17,920
Nu zijn het macabere souvenirs
van zijn militaire ambities.

15
00:01:18,080 --> 00:01:22,720
Dit zijn de geheimen
van de megabouwerken van de nazi's.

16
00:01:26,200 --> 00:01:29,200
28 april, 1945.

17
00:01:31,360 --> 00:01:37,440
De tanks van het Sovjetleger
rijden door het verwoeste Berlijn.

18
00:01:37,560 --> 00:01:44,360
Duitse soldaten, die soms nog
kinderen zijn, verdedigen hun stad.

19
00:01:46,000 --> 00:01:51,800
De 18-jarige soldaat Dieter Borkowski
is getuige van de gebeurtenissen.

20
00:02:00,840 --> 00:02:06,720
In de hele stad staan de lugubere
overblijfselen van die laatste dagen.

21
00:02:14,360 --> 00:02:20,880
Historicus Michael Dempsey
zoekt al jaren naar bewijsmaterialen.

22
00:02:21,960 --> 00:02:27,720
De Slag om Berlijn
was onvoorstelbaar grootschalig.

23
00:02:27,840 --> 00:02:33,680
Er zijn een miljoen Russische
soldaten en krap 100.000 Duitse.

24
00:02:33,800 --> 00:02:41,320
Zonder bewijs is het niet te bevatten
hoe gruwelijk de gevechten waren.

25
00:02:47,560 --> 00:02:53,320
Tien jaar eerder, in 1935,
zag alles er heel anders uit.

26
00:02:53,440 --> 00:02:58,520
Berlijn was de machtsbasis van
de nazi's. Een kosmopolitische stad,

27
00:02:58,640 --> 00:03:02,760
en een van de culturele
hoofdsteden van Europa.

28
00:03:02,880 --> 00:03:08,560
Hitler en zijn architect,
Albert Speer, hadden grote plannen.

29
00:03:08,680 --> 00:03:11,920
De skyline van Berlijn
moest drastisch veranderen.

30
00:03:12,040 --> 00:03:18,880
Adolf Hitler waande zich
een kunstenaar, en een architect.

31
00:03:19,000 --> 00:03:22,360
Een man met enorme
culturele pretenties.

32
00:03:22,480 --> 00:03:27,120
Enorme overheidsgebouwen,
vliegvelden en stadions,

33
00:03:27,240 --> 00:03:31,560
die de wereld allemaal te zien kreeg
op de Olympische Spelen van 1936.

34
00:03:33,040 --> 00:03:39,080
Hitler wilde dat Berlijn het centrum
zou worden van een 1000-jarig rijk,

35
00:03:39,200 --> 00:03:44,080
dat qua schaal en duurzaamheid
het Romeinse rijk zou evenaren.

36
00:03:45,080 --> 00:03:50,480
Hitlers nieuwe Berlijn had enorme
koepels, zeer lange straten,

37
00:03:50,600 --> 00:03:57,800
en kolossale gebouwen. Dit is
een onderdeel van de Duitse psyche.

38
00:03:59,400 --> 00:04:05,840
Met zijn Europese veroveringen
legt Hitler de basis voor zijn rijk.

39
00:04:08,720 --> 00:04:15,880
Maar in 1944 rukken de Britten
en Amerikanen op vanuit Frankrijk.

40
00:04:16,000 --> 00:04:19,560
In het oosten trekken de Russen
op vanuit Stalingrad.

41
00:04:19,680 --> 00:04:26,720
Ze steken de bevroren rivier de Oder
over, en staan op 48 km van Berlijn.

42
00:04:28,880 --> 00:04:33,240
De geallieerden staan op het punt
de oorlog in Europa te beëindigen.

43
00:04:33,360 --> 00:04:37,360
De slag langs deze rivier
kan het lot van Duitsland beslissen.

44
00:04:37,480 --> 00:04:41,960
De wapens die u heeft,
zijn de laatst overgebleven.

45
00:04:42,080 --> 00:04:46,560
U moet fanatiek strijden om
het Russische offensief te stuiten.

46
00:04:51,960 --> 00:04:55,520
Hitler zal zich nooit overgeven.

47
00:04:55,640 --> 00:05:00,000
Hij is een man van extremen.
Hij krijgt zijn 1000-jarige rijk,

48
00:05:00,120 --> 00:05:03,000
of alles stort in elkaar
in een armageddon.

49
00:05:03,120 --> 00:05:08,240
Daar zit niets tussen.
Het is het één of het ander voor hem.

50
00:05:08,360 --> 00:05:14,920
De Führer hoopt dat een van zijn
wonderwapens de oorlog zal kantelen.

51
00:05:15,040 --> 00:05:18,400
Om tijd te winnen
verschanst hij zich in Berlijn.

52
00:05:18,520 --> 00:05:26,520
Hij laat een betonnen burcht bouwen
die elke Duitser moet verdedigen.

53
00:05:26,640 --> 00:05:30,360
Uiteraard wordt Berlijn een fort. Het
is de hoofdstad van het Derde Rijk.

54
00:05:30,480 --> 00:05:34,480
Dit is de laatste
verdedigingsstelling van Hitler.

55
00:05:34,600 --> 00:05:39,920
Hitler wil Berlijn omringen
door vijf verdedigingslinies,

56
00:05:40,040 --> 00:05:46,880
te beginnen met 59 km anti-tank
obstakels bij de Seelower Höhen.

57
00:05:47,000 --> 00:05:50,800
Een buitenste verdedigingsring,
waaronder het Teltow-kanaal.

58
00:05:50,920 --> 00:05:54,680
En een binnenste ring,
bij de luchthaven Tempelhof.

59
00:05:54,800 --> 00:05:57,640
Drie enorme Flaktorens.

60
00:05:57,760 --> 00:06:04,400
Een laatste ring van waterwegen, en
in het midden de kern, de 'Citadel'.

61
00:06:05,400 --> 00:06:09,680
Hier liggen de Reichstag
en de bunker van Hitler.

62
00:06:13,920 --> 00:06:16,720
Dit parkeerterrein,
midden in Berlijn,

63
00:06:16,840 --> 00:06:19,520
is het interessantste
parkeerterrein ter wereld.

64
00:06:19,640 --> 00:06:24,480
Het is de historische locatie
van de bunker van Hitler.

65
00:06:26,080 --> 00:06:31,480
Onder dit parkeerterrein bevinden
zich de resten van de Führerbunker.

66
00:06:33,160 --> 00:06:35,800
Na de oorlog wilden
de geallieerden hem slopen,

67
00:06:35,920 --> 00:06:40,920
zodat hij geen nazi-bedevaartoord
zou worden. Maar hij was te sterk.

68
00:06:42,440 --> 00:06:49,200
Pas in 1988 werd het deksel
van die betonnen kist vernietigd,

69
00:06:49,320 --> 00:06:51,280
en dat duurde zes maanden.

70
00:06:53,000 --> 00:06:56,920
Het verhaal van de bouw ervan,
en het begin van Fort Berlijn,

71
00:06:57,040 --> 00:07:00,400
begint met geallieerde
bombardementen op de stad.

72
00:07:01,960 --> 00:07:05,760
De Führer voelt zich
niet langer veilig.

73
00:07:05,880 --> 00:07:09,320
Hitler had een obsessie
voor ondergrondse verblijven.

74
00:07:09,440 --> 00:07:13,000
Dat kwam door zijn ervaringen in
de loopgraven van de 1e Wereldoorlog.

75
00:07:13,120 --> 00:07:18,120
Veel van die oorlogsveteranen
voelden zich onder de grond veilig.

76
00:07:19,680 --> 00:07:24,640
De nazi's bouwen de bunker diep
onder de tuin van de Rijkskanselarij.

77
00:07:24,760 --> 00:07:28,160
Er zijn 30 kleine kamers,
verdeeld over twee verdiepingen.

78
00:07:28,280 --> 00:07:33,520
Hitlers kamer is in het diepste
deel, dat het meest beschermd ligt.

79
00:07:35,480 --> 00:07:41,800
40 km ten zuiden van Berlijn, in
Zossen, ligt een ander nazi-complex.

80
00:07:43,080 --> 00:07:46,520
Het biedt een uniek inzicht
in de bunker van Hitler.

81
00:07:50,280 --> 00:07:52,920
Voormalig tankdivisie-commandant
Nigel Dunkley

82
00:07:53,040 --> 00:07:56,440
weet zeer veel
over de val van Berlijn.

83
00:08:03,840 --> 00:08:08,840
We zijn hier in het bunkercomplex
van Zossen-Wünsdorf.

84
00:08:08,960 --> 00:08:14,280
Het bedrijf dat dit bouwde,
had ook de bunker van Hitler gemaakt.

85
00:08:14,400 --> 00:08:17,800
Dit is de laatste ruimte in Berlijn,
of in de buurt van Berlijn,

86
00:08:17,920 --> 00:08:24,720
die qua constructie en sfeer bijna
identiek is aan Hitlers bunker.

87
00:08:26,480 --> 00:08:31,040
Deze bunkers beslaan een terrein
van bijna 5000 vierkante meter.

88
00:08:38,480 --> 00:08:41,640
Het was het militaire
communicatiecentrum,

89
00:08:41,760 --> 00:08:45,080
ofwel het Pentagon van de nazi's.

90
00:08:45,840 --> 00:08:52,000
Ter bescherming tegen luchtaanvallen
werd het elf meter diep gebouwd.

91
00:08:52,120 --> 00:08:54,760
Ook kreeg het
een ondoordringbaar dak,

92
00:08:54,880 --> 00:08:57,960
iets wat Hitler in zijn eigen bunker
ook wilde hebben.

93
00:09:01,800 --> 00:09:06,160
Dit is drie meter gewapend beton,
met stalen staven.

94
00:09:06,280 --> 00:09:11,600
Boven Hitlers bunker bevond zich
4,5 meter gewapend beton.

95
00:09:11,720 --> 00:09:18,200
Dat was ontworpen om elke aanval van
bijvoorbeeld de Sovjets af te slaan.

96
00:09:20,040 --> 00:09:23,360
Hitlers bunker ligt
in het midden van het fort.

97
00:09:23,480 --> 00:09:27,840
Net als bij een kasteel
wordt het omringd door water.

98
00:09:27,960 --> 00:09:33,200
De Spree en het Landwehr-kanaal
omringen het als een slotgracht.

99
00:09:34,600 --> 00:09:40,000
De volgende laag zijn de drie
Flaktorens, forten van 15 meter hoog.

100
00:09:40,120 --> 00:09:44,320
Elke toren is uitgerust
met 20 stuks luchtafweergeschut.

101
00:09:48,040 --> 00:09:54,240
Er staat er nog maar één overeind,
en die is maar beperkt toegankelijk.

102
00:09:54,360 --> 00:09:58,560
De plaatselijke gids Sion Davis
weet alles over hun constructie.

103
00:09:58,680 --> 00:10:05,160
Dit is de enige kant van het gebouw
die het heeft overleefd.

104
00:10:05,280 --> 00:10:09,720
Hier krijgen we een goede indruk
van het formaat van het gebouw.

105
00:10:09,840 --> 00:10:16,080
Al snel worden deze Flaktorens
de belangrijkste verdedigingswerken.

106
00:10:16,200 --> 00:10:20,480
Hun vuurproef komt als
de geallieerden de stad bombarderen.

107
00:10:24,040 --> 00:10:29,840
Aanvankelijk was Berlijn niet goed
beschermd, om een simpele reden:

108
00:10:29,960 --> 00:10:32,240
De nazi's hadden nooit gedacht

109
00:10:32,360 --> 00:10:38,400
dat de Britten, of andere lucht-
machten, hen konden bombarderen.

110
00:10:38,520 --> 00:10:45,520
Hitler wil Berlijn beschermen, als
hoofdstad van zijn toekomstige rijk.

111
00:10:45,640 --> 00:10:52,120
Meteen begonnen de nazi's
schuilkelders en forten te bouwen,

112
00:10:52,240 --> 00:10:56,320
om de steden te beschermen
tegen toekomstige bombardementen.

113
00:10:56,440 --> 00:11:00,080
Daar was Hitler
persoonlijk bij betrokken.

114
00:11:00,200 --> 00:11:03,400
Het ontwerp van de Flaktoren
is het geesteskind van Hitler.

115
00:11:03,520 --> 00:11:09,320
Hij laat zijn favoriete architect
het project uitvoeren: Albert Speer.

116
00:11:15,840 --> 00:11:21,760
Zo zie ik de nieuwe Flaktorens.
Is dit ontwerp te verwezenlijken?

117
00:11:23,200 --> 00:11:26,840
Natuurlijk.
Ze zijn ondoordringbaar,

118
00:11:26,960 --> 00:11:31,480
en ze zullen onze prachtige stad
eeuwenlang beschermen.

119
00:11:33,040 --> 00:11:40,640
Albert Speer is erg interessant. Hij
is architect en gelooft in Hitler.

120
00:11:40,760 --> 00:11:47,560
Maar hij is ook zeer competent,
slim en uiterst gemotiveerd.

121
00:11:49,400 --> 00:11:54,960
Er is 100.000 ton beton en staal
nodig voor het ontwerp van Hitler.

122
00:11:57,640 --> 00:12:04,160
Elke dag wordt 3700 ton verscheept,
alleen al voor de Flaktorens.

123
00:12:04,280 --> 00:12:10,400
Ook de dienstregeling van het spoor
wordt afgestemd op de transporten.

124
00:12:12,480 --> 00:12:19,280
Ondanks hun formaat worden de torens
in slechts 8 maanden gebouwd.

125
00:12:25,600 --> 00:12:31,880
Op de Flaktorens stond het
krachtigste geschut van de nazi's.

126
00:12:32,000 --> 00:12:37,040
En het kwam boven de stad uit,
zodat het schootsveld ideaal was.

127
00:12:39,520 --> 00:12:45,840
De toren heeft vier geschutskoepels,
elk met twee 128mm-Flak-kanonnen.

128
00:12:45,960 --> 00:12:50,960
Krachtige wapens, die geallieerde
bommenwerpers moeten neerhalen.

129
00:12:51,080 --> 00:12:57,680
Maar als de Russen komen, worden
deze kanonnen op de straten gericht.

130
00:12:57,800 --> 00:13:00,680
Een van de soldaten
die de wapens op de torens bedient,

131
00:13:00,800 --> 00:13:06,640
is de 18-jarige Dieter Borkowski,
die een dagboek bijhoudt.

132
00:13:11,440 --> 00:13:19,000
In 1945 zijn er veel tienersoldaten
die de hoofdstad moeten verdedigen.

133
00:13:23,680 --> 00:13:29,560
Kan ik u helpen?
-Ik wil een verlofpas aanvragen.

134
00:13:29,680 --> 00:13:31,360
Ik wil mijn moeder opzoeken.

135
00:13:31,480 --> 00:13:34,920
Wat is uw naam?
-Dieter Borkowski.

136
00:13:35,040 --> 00:13:41,720
Dat lijkt op mijn naam: Dombrowski,
Inge. Waar kom je vandaan?

137
00:13:41,840 --> 00:13:43,840
Ik kom uit Berlijn.

138
00:13:55,680 --> 00:14:00,440
Dieter is 18, en heeft nooit iets
anders gekend dan nazi-Duitsland.

139
00:14:00,560 --> 00:14:06,360
Straks moet hij zijn familie,
zijn Führer en zijn land verdedigen.

140
00:14:09,960 --> 00:14:16,560
Februari, 1945. De Sovjets, die bij
de Oder staan, plannen hun aanval.

141
00:14:16,680 --> 00:14:20,360
Ze krijgen versterkingen uit Rusland.

142
00:14:25,640 --> 00:14:29,480
De geallieerde bommenwerpers
gooien Berlijn plat,

143
00:14:29,600 --> 00:14:33,200
om de weg vrij te maken
voor de Russische invasie.

144
00:14:38,240 --> 00:14:43,920
Vanaf deze hoogte zien we
de noordelijke toegang tot Berlijn.

145
00:14:44,040 --> 00:14:49,120
Het luchtafweergeschut kon uiteraard
makkelijk worden gedraaid

146
00:14:49,240 --> 00:14:56,000
in de richting van
de vijandelijke bommenwerpers.

147
00:14:58,520 --> 00:15:04,600
Op de Flaktorens probeert men
om de vliegtuigen neer te halen.

148
00:15:09,400 --> 00:15:16,560
Het geschut heeft een bereik van 13
kilometer, en kan 360 graden draaien.

149
00:15:23,880 --> 00:15:26,920
De brute kracht van deze wapens
is ingecalculeerd

150
00:15:27,040 --> 00:15:29,960
in het ontwerp van het gebouw.

151
00:15:34,200 --> 00:15:38,880
Elk schot dat werd afgevuurd,
had een kracht van ongeveer 40 ton.

152
00:15:39,000 --> 00:15:42,400
Het gebouw moest
die klappen absorberen.

153
00:15:42,520 --> 00:15:47,440
De geallieerde bommenwerpers
raken de Flaktorens talloze keren.

154
00:15:47,560 --> 00:15:51,000
Maar het ontwerp van Albert Speer
houdt goed stand.

155
00:15:51,120 --> 00:15:55,400
De gebruikte hoeveelheid materialen
maakt de torens onverwoestbaar.

156
00:15:55,520 --> 00:16:00,920
De man die nu verantwoordelijk is
voor de resten, is Sacha Kiel.

157
00:16:01,040 --> 00:16:04,680
Hier kunt u goed zien
hoe dik de muren waren.

158
00:16:04,800 --> 00:16:09,360
Dit is twee meter staal en beton,
en ik sta nu in de muur.

159
00:16:09,480 --> 00:16:15,080
En het plafond is dubbel zo dik,
ruim vier meter staal en beton.

160
00:16:19,800 --> 00:16:22,560
De bombardementen zijn vreselijk.

161
00:16:22,680 --> 00:16:29,720
De Berlijners vluchten de torens in,
15.000 mensen per toren.

162
00:16:38,040 --> 00:16:42,040
Hitler zoekt bescherming
in de Citadel.

163
00:16:45,240 --> 00:16:51,560
Hij moet zijn commandocentrum
verplaatsen naar de veilige bunker.

164
00:17:02,480 --> 00:17:07,560
Hitler is vastbesloten om door
te vechten, en hij blijft in Berlijn.

165
00:17:07,680 --> 00:17:12,320
Hij zal tot het bittere einde
in zijn bunker blijven.

166
00:17:13,680 --> 00:17:18,000
De nazi-elite heeft toegang tot nog
andere, speciaal gebouwde bunkers.

167
00:17:23,640 --> 00:17:31,640
Hier zijn we in een 'Luftschutzraum',
een schuilkelder.

168
00:17:31,760 --> 00:17:37,880
Deze is best klein, maar hij
moet afgeladen zijn geweest.

169
00:17:40,120 --> 00:17:45,360
Er staan wat vrolijke schilderingen
op de muren.

170
00:17:45,480 --> 00:17:50,680
Daardoor leek deze plek
misschien iets huiselijker.

171
00:17:56,680 --> 00:18:04,320
Berlijners als Dieter Borkowski zien
hoe hun stad in de as wordt gelegd.

172
00:18:08,160 --> 00:18:12,320
Als je beelden ziet van Berlijn,
in de lente van 1945,

173
00:18:12,440 --> 00:18:15,160
dan zie je een wereld
van na de Apocalyps.

174
00:18:15,280 --> 00:18:21,600
Het is een wereld van verwoeste
gebouwen, zonder vensterruiten.

175
00:18:21,720 --> 00:18:27,400
Overal ligt puin en de mensen
zijn helemaal uitgeteerd.

176
00:18:27,520 --> 00:18:30,440
En er zijn ziektes en open riolen.

177
00:18:30,560 --> 00:18:38,280
De stad is verwoest, nog voordat
de Russen hem kunnen bestoken.

178
00:18:42,160 --> 00:18:47,960
De Berlijners zijn doodsbang
voor de Russen, die berucht zijn.

179
00:18:48,080 --> 00:18:52,480
Enige tijd daarvoor waren de nazi's
tot vlak bij Moskou opgerukt,

180
00:18:52,600 --> 00:18:56,680
waarbij ze talloze wreedheden
hadden begaan.

181
00:18:56,800 --> 00:19:02,920
Maar toen kantelde de oorlog, en
rukten de Russen op tot aan Berlijn.

182
00:19:03,040 --> 00:19:05,480
En ze dachten maar aan één ding.

183
00:19:07,680 --> 00:19:14,840
Het Sovjetleger had gevochten
van Stalingrad tot Berlijn.

184
00:19:14,960 --> 00:19:18,560
Ze hadden gezien welke wreedheden
de nazi's hadden begaan

185
00:19:18,680 --> 00:19:24,000
terwijl ze door de gebieden trokken
die bij het 'Reich' hadden gehoord.

186
00:19:24,120 --> 00:19:28,520
Toen ze aan de poorten stonden,
waren ze klaar om wraak te nemen.

187
00:19:34,880 --> 00:19:42,800
Vluchtelingen uit het oosten komen
met verhalen over de Sovjets.

188
00:19:42,920 --> 00:19:44,840
Wees stil.

189
00:19:48,360 --> 00:19:50,560
Wat zei ze?
-Niets.

190
00:19:51,560 --> 00:19:53,960
Lieg niet tegen me.

191
00:19:56,720 --> 00:20:00,360
Ze zei: Als de Russen komen,

192
00:20:02,000 --> 00:20:07,880
'moeten wij de Siberische mijnen in,
en onze vrouwen worden prostituees.'

193
00:20:11,560 --> 00:20:16,680
Kom mee. Wat heb jij gezegd?

194
00:20:19,680 --> 00:20:24,720
Maart, 1945. Na twee maanden
kamperen bij de rivier de Oder,

195
00:20:24,840 --> 00:20:30,600
hebben de Sovjets in totaal zo'n
zeven miljoen granaten verzameld.

196
00:20:30,720 --> 00:20:34,960
In het westen zijn de geallieerden
de Rijn overgestoken.

197
00:20:35,080 --> 00:20:39,640
Tegen het advies van zijn generaals
wil Hitler Berlijn verdedigen,

198
00:20:39,760 --> 00:20:44,040
zelfs zonder
de beloofde wonderwapens.

199
00:20:44,160 --> 00:20:49,520
Albert Speer zei tegen hem:
We moeten onze industrie beschermen,

200
00:20:49,640 --> 00:20:52,400
'ter wille van de wederopbouw
na de nederlaag.'

201
00:20:52,520 --> 00:20:56,000
Hitler zei: Ben je gek,
er komt geen nederlaag.

202
00:20:56,120 --> 00:20:59,640
De volgende dag gaf hij het bevel tot
de tactiek van de verschroeide aarde.

203
00:20:59,760 --> 00:21:04,240
Er mocht in Berlijn niets van waarde
overblijven voor de Sovjets.

204
00:21:06,320 --> 00:21:11,520
De vijand laat slechts verschroeide
aarde achter op zijn terugtocht.

205
00:21:12,960 --> 00:21:19,120
Er mag volstrekt geen rekening
worden gehouden met onze bevolking,

206
00:21:19,240 --> 00:21:23,480
en ik beveel dat alles van waarde,
wat nuttig kan zijn voor de vijand,

207
00:21:23,600 --> 00:21:26,040
moet worden vernietigd.

208
00:21:28,920 --> 00:21:33,040
Er mag niets achterblijven.
Helemaal niets.

209
00:21:33,880 --> 00:21:36,840
In een verbijsterende wending
beveelt Hitler de vernietiging,

210
00:21:36,960 --> 00:21:44,040
van industriële complexen,
spoorbanen en oeroude bruggen.

211
00:21:44,160 --> 00:21:46,680
De vernietiging
van architectonische schatten

212
00:21:46,800 --> 00:21:50,600
vervult zijn belangrijkste architect
met afschuw.

213
00:21:53,440 --> 00:22:00,560
Het is schadelijk om nu nog zinloze
verwoestingen aan te richten.

214
00:22:00,680 --> 00:22:03,720
We mogen niets achterlaten
voor de Russen.

215
00:22:03,840 --> 00:22:05,920
Door alles te vernietigen?

216
00:22:06,040 --> 00:22:13,760
Kon je maar vertrouwen hebben in
de overwinning. Kun je dat niet?

217
00:22:16,160 --> 00:22:19,080
Dat kan ik niet,
met de beste wil van de wereld.

218
00:22:22,080 --> 00:22:25,000
Ik wil niet zo zijn
als die varkens in uw entourage

219
00:22:25,120 --> 00:22:29,560
en u vertellen dat de zege nabij is,
als ik dat zelf niet geloof.

220
00:22:33,720 --> 00:22:37,880
Je hebt 24 uur de tijd
om over je antwoord na te denken.

221
00:22:52,360 --> 00:22:58,040
30 maart, 1945. Albert Speer
voegt zich naar Hitlers wil.

222
00:22:58,160 --> 00:23:02,800
Hij begint met de strategische
vernietiging van de industrie.

223
00:23:04,680 --> 00:23:09,640
48 km verderop hebben de Sovjets
hun kamp opgeslagen bij de Oder.

224
00:23:09,760 --> 00:23:13,560
Ze zijn 16 km verwijderd van de
verdedigingslinie Seelower Höhen,

225
00:23:13,680 --> 00:23:15,840
en ze staan klaar om aan te vallen.

226
00:23:17,920 --> 00:23:25,320
Ze hebben 41 pantserdivisies
en meer dan 9000 aanvalswapens.

227
00:23:25,440 --> 00:23:27,240
De Sovjets wilden alleen aanvallen

228
00:23:27,360 --> 00:23:32,920
met 10 tot 40 keer zo veel
gevechtskracht als de Duitsers.

229
00:23:33,040 --> 00:23:35,680
Ze wilden een grote overmacht vormen.

230
00:23:36,960 --> 00:23:43,640
Eén miljoen Russische troepen,
2500 tanks en 1500 raketwerpers.

231
00:23:45,400 --> 00:23:48,800
Hitlers generaals weten
dat de overmacht enorm is,

232
00:23:48,920 --> 00:23:52,720
maar de Führer
wil niet naar ze luisteren.

233
00:23:59,320 --> 00:24:05,560
Die generaals blijven zeggen dat
er niets mogelijk is. Ongelofelijk.

234
00:24:07,960 --> 00:24:13,000
Het leger moet de Russen
tegenhouden bij de Oder.

235
00:24:15,560 --> 00:24:20,840
De ongeveer 50 kilometer tussen
de Oder en de hoofdstad ligt open,

236
00:24:20,960 --> 00:24:27,840
dus dit is de laatste
verdedigingslinie voor Berlijn.

237
00:24:29,000 --> 00:24:33,200
De generaals weten dat ze het Rode
Leger alleen kunnen tegenhouden

238
00:24:33,320 --> 00:24:39,840
door gebruik te maken van het terrein
tussen de rivier en de hoofdstad.

239
00:24:39,960 --> 00:24:42,640
We staan nu op de Seelower Höhen.

240
00:24:42,760 --> 00:24:46,840
Dit is het laatste hooggelegen
terrein voor de stad zelf,

241
00:24:46,960 --> 00:24:51,160
waardoor het voor de Duitsers
een ideaal punt is om te verdedigen.

242
00:24:51,280 --> 00:24:57,600
Vanaf de Seelower Höhen kunnen de
Duitsers de 2500 tanks zien oprukken.

243
00:24:57,720 --> 00:25:02,560
Ze moeten de tanks uitschakelen,
alleen dan hebben ze een kans.

244
00:25:02,680 --> 00:25:08,520
Ze maken slim gebruik van elementen
in het Duitse platteland.

245
00:25:08,640 --> 00:25:12,880
Ze bewerken de irrigatiekanalen
die door het land lopen.

246
00:25:13,000 --> 00:25:16,200
Ze maken er anti-tankgrachten van.

247
00:25:16,320 --> 00:25:19,960
Een anti-tankgracht moet breder zijn
dan de lengte van een tank,

248
00:25:20,080 --> 00:25:22,360
zodat deze er niet overheen
kan rijden.

249
00:25:22,480 --> 00:25:29,920
De rand van de oever van de gracht
is 70 graden, en ze lopen in de val.

250
00:25:30,040 --> 00:25:35,960
Er moeten bruggen worden gebouwd,
waardoor de tanks stilvallen.

251
00:25:36,080 --> 00:25:39,280
Een stilstaande tank is makkelijker
te raken dan een bewegende.

252
00:25:39,400 --> 00:25:45,320
En rond deze obstakels kun je
de anti-tankwapens concentreren.

253
00:25:45,440 --> 00:25:50,880
De Duitsers creëren 58 km
aan loopgraven en anti-tankgrachten

254
00:25:51,000 --> 00:25:53,760
om de Seelower Höhen te verdedigen.

255
00:26:04,600 --> 00:26:12,320
De laatste slag, de Slag om Berlijn,
begint 's nachts op 16 april 1945.

256
00:26:15,240 --> 00:26:19,840
Als het licht wordt, rukken
de Russische tanks en infanterie op.

257
00:26:21,600 --> 00:26:28,560
De Russen hadden haast. Ze wilden
Berlijn zo snel mogelijk bereiken.

258
00:26:30,440 --> 00:26:35,880
Maar aan het einde van de dag hebben
ze het gebied nog niet ingenomen.

259
00:26:37,200 --> 00:26:44,480
Ze merkten dat de Duitse verdediging
veel sterker was dan verwacht.

260
00:26:46,120 --> 00:26:49,680
Ondanks dat de Russen
tien keer zo veel mannen hebben,

261
00:26:49,800 --> 00:26:54,480
houden de Duitsers het
machtige Rode Leger vier dagen tegen.

262
00:26:57,440 --> 00:27:03,640
Hoe slim en vastberaden
de Duitsers ook waren,

263
00:27:03,760 --> 00:27:05,560
dit kon niet eeuwig duren.

264
00:27:05,680 --> 00:27:08,800
Het was slechts een kwestie van tijd

265
00:27:08,920 --> 00:27:16,520
voordat de grote overmacht
van de Sovjets zou zegevieren.

266
00:27:18,240 --> 00:27:21,720
Uiteindelijk worden
de anti-tankvallen overbrugd.

267
00:27:21,840 --> 00:27:27,320
Op 19 april trekken de Sovjets
de Seelower Höhen over.

268
00:27:27,440 --> 00:27:31,960
Ze hebben meer dan 30.000 man
en 700 tanks verloren,

269
00:27:32,080 --> 00:27:35,280
maar ze zijn een stap
dichter bij Berlijn gekomen.

270
00:27:38,720 --> 00:27:44,760
In de Führerbunker
viert Hitler zijn 56e verjaardag.

271
00:27:44,880 --> 00:27:49,200
Bij zijn laatste openbare optreden,
op zijn laatste filmbeelden,

272
00:27:49,320 --> 00:27:51,240
begroet hij leden
van de Hitlerjugend,

273
00:27:51,360 --> 00:27:55,120
die de gevechten op de Seelower Höhen
hadden overleefd.

274
00:27:55,240 --> 00:28:00,600
Adolf Hitler feliciteert de jongens,
en geeft ze onderscheidingen.

275
00:28:00,720 --> 00:28:06,360
Ze krijgen het IJzeren Kruis omdat ze
het opnamen tegen de Sovjet-tanks,

276
00:28:06,480 --> 00:28:09,720
vaak van zeer dichtbij.

277
00:28:11,320 --> 00:28:17,960
Buiten Berlijn trekken
2000 Russische tanks op naar de stad.

278
00:28:19,360 --> 00:28:23,680
Om tegen die tanks te vechten, hebben
de nazi's een revolutionair wapen:

279
00:28:23,800 --> 00:28:28,280
Een lichtgewicht anti-tankwapen,
de panzerfaust.

280
00:28:28,400 --> 00:28:34,640
Nee, stomkop. Je moet hem laag
houden. Ik doe het wel even voor.

281
00:28:37,880 --> 00:28:45,000
Dit baanbrekende wapen kan 10 cm
staal doorboren, op 100 m afstand.

282
00:28:59,320 --> 00:29:03,640
Panzerfaust betekent tank-vuist.
Hij was zijn tijd vooruit.

283
00:29:03,760 --> 00:29:05,280
Het mechanisme was simpel.

284
00:29:05,400 --> 00:29:12,080
Een jonge jongen of een oude man
kon hem zonder problemen afvuren,

285
00:29:12,200 --> 00:29:16,080
want het was een wapen
zonder terugslag.

286
00:29:16,200 --> 00:29:23,320
Als je dicht genoeg bij de tank
stond, deed de raketkop de rest.

287
00:29:23,440 --> 00:29:30,160
Oude en jonge Berlijners leren
dit nieuwe nazi-wapen te gebruiken.

288
00:29:30,280 --> 00:29:32,880
Ze zullen snel op de proef
worden gesteld.

289
00:29:34,280 --> 00:29:37,440
De Sovjets bereiken
het Teltow-kanaal.

290
00:29:38,920 --> 00:29:45,000
Op 25 april steken de Sovjets
met opblaasboten het kanaal over.

291
00:29:45,120 --> 00:29:51,040
Ze maken een bruggenhoofd
en pontonbruggen,

292
00:29:51,160 --> 00:29:55,880
waarover ze straks nog meer soldaten
en tanks kunnen aanvoeren.

293
00:29:56,000 --> 00:30:03,600
Daarna rukken ze snel op
naar de binnenste verdedigingsring.

294
00:30:05,720 --> 00:30:08,920
De buitenste verdedigingsring,
het Teltow-kanaal,

295
00:30:09,040 --> 00:30:12,040
houdt slechts vier dagen stand.

296
00:30:12,160 --> 00:30:16,680
De Sovjets zijn nu nog maar zes km
van de Führerbunker verwijderd.

297
00:30:19,240 --> 00:30:23,840
De generaals willen vluchten,
en Hitler is woedend.

298
00:30:26,240 --> 00:30:33,800
Jullie tonen mij alleen maar
lafheid. Niemand is loyaal.

299
00:30:33,920 --> 00:30:37,280
Jarenlang hebben jullie,
mijn generaals,

300
00:30:37,400 --> 00:30:42,320
mij voortdurend tegengewerkt.
Jarenlang.

301
00:30:42,440 --> 00:30:47,400
Jullie zijn verraders.

302
00:30:47,520 --> 00:30:54,000
Ik kan jullie niet meer leiden.
Elk bevel van mij is tijdverspilling.

303
00:30:56,920 --> 00:31:03,120
Maar heren, als jullie denken
dat ik Berlijn zal verlaten,

304
00:31:05,080 --> 00:31:08,480
dan vergissen jullie je deerlijk.

305
00:31:08,600 --> 00:31:12,680
Ik jaag nog liever
een kogel door mijn hoofd.

306
00:31:14,200 --> 00:31:16,800
Hitler blijft waar hij is.

307
00:31:16,920 --> 00:31:21,320
Hij gelooft nog steeds dat zijn Fort
Berlijn de Sovjets zal weerstaan.

308
00:31:21,440 --> 00:31:29,440
Maar ze naderen snel, en bereiken
de belangrijke luchthaven Tempelhof.

309
00:31:29,560 --> 00:31:34,040
Dit is de plek waar je
voedsel en munitie opslaat.

310
00:31:34,160 --> 00:31:41,600
Alles wat je nodig hebt voor
een verdediging ligt in zo'n gebouw,

311
00:31:41,720 --> 00:31:44,760
in dit fort binnen een fort.

312
00:31:44,880 --> 00:31:47,520
Het is een mijlpaal voor de Sovjets.

313
00:31:47,640 --> 00:31:53,040
Ze hebben een vliegveld nodig om
hun uitgeputte leger te bevoorraden.

314
00:31:54,440 --> 00:31:58,600
Maar de Duitsers hebben het vliegveld
veranderd in een vesting.

315
00:32:01,360 --> 00:32:06,800
Achter mij heb je een reeks torens,
net als bij een kasteel.

316
00:32:06,920 --> 00:32:08,960
Het is een soort Chinese Muur.

317
00:32:09,080 --> 00:32:13,440
Op de platte torens
kun je artillerie neerzetten.

318
00:32:13,560 --> 00:32:16,720
Dit is eigenlijk een muur
met verhoogde loopgraven.

319
00:32:16,840 --> 00:32:20,720
Je kunt artillerie plaatsen
achter dit scherm,

320
00:32:20,840 --> 00:32:26,320
en dan kunnen de Sovjets van
een grotere hoogte worden bestookt.

321
00:32:30,160 --> 00:32:32,600
De gevechten zijn hevig.

322
00:32:32,720 --> 00:32:37,440
Hiervan getuigen nog steeds de
uitgebrande tunnels onder Tempelhof.

323
00:32:53,480 --> 00:32:59,120
Het moet hier een chaos zijn geweest,
met veel lawaai en geschreeuw.

324
00:32:59,240 --> 00:33:06,280
De elektriciteit was uitgevallen
en er was veel rook en stof.

325
00:33:13,120 --> 00:33:17,680
Uiteindelijk is de grote overmacht
van de Russen doorslaggevend.

326
00:33:17,800 --> 00:33:22,680
Op 27 april hebben de Sovjets
de luchthaven Tempelhof in handen.

327
00:33:22,800 --> 00:33:26,280
Het is een enorme
strategische overwinning.

328
00:33:26,400 --> 00:33:31,000
Al 36 uur nadat de gevechten
hier zijn gestaakt,

329
00:33:31,120 --> 00:33:35,480
worden er vliegtuigen
naar dit deel van Berlijn gevlogen.

330
00:33:35,600 --> 00:33:42,000
Gewonde Sovjets worden afgevoerd
en er landen gevechtsvliegtuigen.

331
00:33:43,800 --> 00:33:47,360
De Sovjets zorgen voor
nieuwe voorraden en vechten door.

332
00:33:47,480 --> 00:33:52,480
Er is veel verzet van de overgebleven
Berlijners die de stad verdedigen.

333
00:34:08,760 --> 00:34:12,880
Berlijn is meer dan twee miljoen
keer geraakt door de artillerie.

334
00:34:13,000 --> 00:34:17,960
Het puin vormt natuurlijke
obstakels en barricaden.

335
00:34:18,960 --> 00:34:23,000
Hoe verwarrender het terrein voor
de tank, des te meer kans ik heb

336
00:34:23,120 --> 00:34:26,200
om die tank van dichtbij te raken,

337
00:34:26,320 --> 00:34:31,000
waarbij ik eerst de geschutkoepel
uitschakel, en daarna de rest.

338
00:34:36,920 --> 00:34:39,880
De Russische tanks
kunnen niet domineren,

339
00:34:40,000 --> 00:34:45,560
omdat de Hitlerjugend voortdurend
toeslaat met hun panzerfausten.

340
00:35:05,480 --> 00:35:11,480
Elk uur komt het Rode Leger dichter
bij de Führerbunker, en bij Hitler.

341
00:35:13,320 --> 00:35:19,280
De Berlijners gaan schuilen
in de onverwoestbare Flaktorens.

342
00:35:22,240 --> 00:35:27,400
Er zouden ongeveer 15.000 burgers
hier binnen zijn gekomen.

343
00:35:27,520 --> 00:35:32,640
Het sleutelwoord is 'zouden', want we
weten dat er een enorm gedrang was.

344
00:35:32,760 --> 00:35:38,600
Drie tot vier keer zo veel burgers
probeerden hier binnen te komen.

345
00:35:39,600 --> 00:35:44,520
Zo'n 60.000 burgers persen zichzelf
in elk van de drie Flaktorens.

346
00:35:44,640 --> 00:35:49,080
Hun leven hangt af
van de bescherming van het beton.

347
00:35:49,200 --> 00:35:56,160
Buiten bestookt het Rode Leger deze
laatste grote nazi-bouwwerken.

348
00:35:57,840 --> 00:36:01,320
De Russische tanks
stonden 300 meter verderop.

349
00:36:01,440 --> 00:36:08,280
Ze probeerden om door de drie meter
dikke muur heen te schieten,

350
00:36:08,400 --> 00:36:10,880
maar dat lukte niet.

351
00:36:11,840 --> 00:36:18,520
Ondanks de hevige Sovjet-aanvallen,
blijven de torens overeind staan.

352
00:36:21,040 --> 00:36:27,200
Ze weerstonden de Sovjets, maar dat
gold niet voor de rest van Berlijn.

353
00:36:27,320 --> 00:36:34,840
De Sovjets moesten gewoon wachten
totdat de mensen het opgaven.

354
00:36:37,560 --> 00:36:44,160
De Russen verlaten de Flaktorens en
gaan naar de bunker en de Reichstag.

355
00:36:45,400 --> 00:36:49,720
De volgende verdedigingslinie
is het water om de Citadel heen.

356
00:36:49,840 --> 00:36:55,440
De Duitsers hebben
alle bruggen opgeblazen. Op één na.

357
00:36:55,560 --> 00:36:59,840
De buitenste en binnenste
verdedigingsringen zijn doorbroken,

358
00:36:59,960 --> 00:37:06,600
en dit is de verdedigingslinie
van de Citadel, aan de andere oever.

359
00:37:06,720 --> 00:37:12,600
Maar het Duitse leger heeft
de Moltke-brug niet vernietigd.

360
00:37:14,160 --> 00:37:22,000
Nu scheidt alleen deze brug
het Sovjetleger van Hitlers bunker.

361
00:37:29,520 --> 00:37:37,080
28 april, 1945. In de schemering
vallen de Sovjets de Citadel aan.

362
00:37:37,200 --> 00:37:42,520
Als ze de Moltke-brug in handen
krijgen, zal de stad vallen.

363
00:37:42,640 --> 00:37:46,560
Deze brug werd
met man en macht verdedigd.

364
00:37:46,680 --> 00:37:49,960
Hoe dichter je bij de Citadel kwam,

365
00:37:50,080 --> 00:37:55,240
des te wanhopiger en fanatieker
de soldaten werden.

366
00:37:55,360 --> 00:37:59,160
Deze brug is de laatste hoop
van de nazi's.

367
00:37:59,280 --> 00:38:04,480
Als de Sovjets erover zijn, hebben ze
hun grootste doel binnen handbereik:

368
00:38:04,600 --> 00:38:06,840
Hitler in zijn bunker.

369
00:38:06,960 --> 00:38:10,640
De Sovjets wilden Hitlers lijk
aan hun mensen laten zien.

370
00:38:10,760 --> 00:38:16,960
Ze hadden keihard gevochten tegen
Hitler, die alle macht in handen had.

371
00:38:18,720 --> 00:38:21,600
Rond middernacht krijgen
de Sovjets de brug in handen.

372
00:38:21,720 --> 00:38:24,800
Eindelijk zijn ze in de Citadel.

373
00:38:24,920 --> 00:38:30,400
Nu staat alleen nog de Führerbunker
tussen de Sovjets en Hitler in.

374
00:38:30,520 --> 00:38:34,040
Hij gaat zijn laatste plan uitvoeren.

375
00:38:40,440 --> 00:38:45,520
Op de 29e trouwt hij met Eva Braun,
die al heel lang zijn minnares is.

376
00:38:45,640 --> 00:38:49,000
Ze wordt beloond
voor haar misplaatste loyaliteit.

377
00:38:53,120 --> 00:38:56,880
Op 30 april,
om ongeveer half vier 's middags,

378
00:38:57,000 --> 00:39:01,360
pleegt hij samen met haar
zelfmoord in de bunker.

379
00:39:05,920 --> 00:39:08,120
Hitler wist wat er
met Mussolini was gebeurd.

380
00:39:08,240 --> 00:39:12,840
Er was op hem geürineerd en zijn lijk
was opgehangen op een plein.

381
00:39:12,960 --> 00:39:17,200
Hitler liet zijn lijk verbranden
om dat lot te vermijden.

382
00:39:24,560 --> 00:39:28,560
Hier volgt een melding
van het hoofdkwartier van de Führer.

383
00:39:28,680 --> 00:39:34,200
Onze Führer Adolf Hitler is vanmiddag

384
00:39:34,320 --> 00:39:37,960
op zijn commandopost
in de Rijkskanselarij,

385
00:39:38,080 --> 00:39:46,080
na hevige gevechten tegen
het bolsjewisme gesneuveld.

386
00:39:49,720 --> 00:39:54,360
Door het nieuws over Hitlers dood
voelden de Berlijners zich verraden

387
00:39:54,480 --> 00:40:00,840
door de man die zich had opgeworpen
als vader van de natie.

388
00:40:00,960 --> 00:40:05,880
In de Flaktoren ontdekt Dieter
een aantal tragische slachtoffers.

389
00:40:06,000 --> 00:40:10,280
Bijna 4000 Berlijners maken tijdens
de slag een einde aan hun leven,

390
00:40:10,400 --> 00:40:13,840
zodat ze zich niet over
hoeven te geven aan de Sovjets.

391
00:40:17,240 --> 00:40:19,120
Sergeant.

392
00:40:20,480 --> 00:40:22,680
Hebt u Inge Dombrowski gezien?

393
00:40:24,240 --> 00:40:30,160
Die is dood. Luitenant Seidler
heeft haar doodgeschoten.

394
00:40:43,400 --> 00:40:47,920
De Sovjets zijn buiten
het regeringsgebouw en de Reichstag.

395
00:40:50,840 --> 00:40:55,600
Drie aanvallen worden afgeslagen,
waarbij veel Sovjets omkomen.

396
00:40:55,720 --> 00:41:02,200
Als ze door de verschansingen zijn,
komen er man-tegen-mangevechten.

397
00:41:06,400 --> 00:41:10,960
Uiteindelijk, op 30 april 1945,
om 22:40,

398
00:41:11,080 --> 00:41:15,920
wordt de rode vlag van
de Sovjet-Unie gehesen op dit gebouw.

399
00:41:16,040 --> 00:41:22,800
Dat betekent
dat alle Duitse verdedigingslinies

400
00:41:22,920 --> 00:41:25,400
systematisch zijn overwonnen
door de Sovjets.

401
00:41:25,520 --> 00:41:32,440
Nazi-Duitsland is verslagen, en de
oorlog in Europa is vrijwel voorbij.

402
00:41:41,760 --> 00:41:45,280
De moderne stad die een paar jaar
daarvoor nog werd bewonderd,

403
00:41:45,400 --> 00:41:48,920
is gereduceerd
tot een grote hoeveelheid puin.

404
00:41:49,040 --> 00:41:54,440
Slechts zeven uur na Hitlers
zelfmoord is Fort Berlijn gevallen.

405
00:42:00,920 --> 00:42:06,720
Een kwart van de stad lag in puin
en 500.000 woningen waren verwoest.

406
00:42:06,840 --> 00:42:11,400
De infrastructuur was vernietigd
en er was geen schoon drinkwater.

407
00:42:11,520 --> 00:42:17,160
Vrouwen werden met geweld
gedwongen om de stenen op te ruimen.

408
00:42:17,280 --> 00:42:23,320
En overal de stank van ingestorte
gebouwen met lijken eronder.

409
00:42:25,840 --> 00:42:30,600
De Sovjets hadden 80.000 mensen
verloren in de Slag om Berlijn.

410
00:42:30,720 --> 00:42:34,480
Er waren wellicht twee keer
zo veel Duitse slachtoffers.

411
00:42:40,160 --> 00:42:45,400
De Slag om Berlijn
had nooit plaats mogen vinden.

412
00:42:45,520 --> 00:42:48,240
De enige reden dat dit wel gebeurde,

413
00:42:48,360 --> 00:42:55,120
was dat Hitler niet bereid was om het
onvermijdelijke onder ogen te zien.

414
00:42:55,240 --> 00:43:01,480
De hele stad, en nog veel meer,
werd opgeofferd aan zijn ego.

415
00:43:03,200 --> 00:43:08,480
Albert Speer zat 20 jaar gevangen
voor zijn rol in de oorlog.

416
00:43:08,600 --> 00:43:12,480
Als hij in 1966 vrijkomt,
schrijft hij over zijn ervaringen

417
00:43:12,600 --> 00:43:15,320
als architect van het Derde Rijk.

418
00:43:17,040 --> 00:43:20,920
Dieter studeert geschiedenis
en wordt journalist.

419
00:43:21,040 --> 00:43:25,640
In 2000 sterft hij op 71-jarige
leeftijd een natuurlijke dood.

420
00:43:27,560 --> 00:43:34,880
Na de val van Berlijn geeft Duitsland
zich op 8 mei 1945 officieel over.

421
00:43:35,000 --> 00:43:38,280
De overwinning in Europa
wordt uitgeroepen.

422
00:43:38,400 --> 00:43:44,320
Vier maanden later capituleert Japan
en is de Tweede Wereldoorlog voorbij.

423
00:43:45,600 --> 00:43:50,520
Ondanks alle technologie
en megabouwerken van de nazi's,

424
00:43:50,640 --> 00:43:53,920
heeft Hitlers Derde Rijk gefaald.

425
00:43:54,040 --> 00:43:57,560
Meer dan 60 miljoen
mensen zijn omgekomen

426
00:43:57,680 --> 00:44:00,760
in het dodelijkste conflict
uit de geschiedenis.