1
00:00:14,182 --> 00:00:17,685


2
00:00:32,334 --> 00:00:36,003


3
00:00:40,542 --> 00:00:44,211
Vào một đêm hè 1941,

4
00:00:44,212 --> 00:00:47,114
vài tháng trước khi nước Mỹ

5
00:00:47,115 --> 00:00:49,550
tham gia vào Thế Chiến Thứ II,

6
00:00:49,551 --> 00:00:52,520
tại một thành phố nhỏ bang Alabama,

7
00:00:52,521 --> 00:00:57,558
một cậu thiếu niên 16 tuổi tên Glenn Dowling Frazier

8
00:00:57,559 --> 00:01:00,294
đã phát hiện cô nàng cậu hằng yêu

9
00:01:00,295 --> 00:01:04,365
lại đang tơ tưởng đến người khác.

10
00:01:04,366 --> 00:01:05,200


11
00:01:05,201 --> 00:01:07,735
Frazier vô cùng tức giận và buồn bã

12
00:01:07,736 --> 00:01:11,205
khi gã chủ quán rượu không chịu
phục vụ cậu,

13
00:01:11,206 --> 00:01:16,577
cậu đã canh me ở bên ngoài,
leo lên chiếc xe máy,

14
00:01:16,578 --> 00:01:18,078
và vọt ga đâm thẳng qua cửa,

15
00:01:18,079 --> 00:01:22,283
tông vỡ hết chai lọ và
làm tan tành bàn ghế.

16
00:01:22,885 --> 00:01:24,285
Khi cậu phóng xe bỏ chạy,

17
00:01:24,286 --> 00:01:29,523
gã chủ quán rượt theo với
khẩu súng săn trên tay.

18
00:01:30,426 --> 00:01:31,525
Buổi sáng hôm sau,

19
00:01:31,526 --> 00:01:33,561
với sự bẽ bàng xen lẫn sợ hãi,

20
00:01:33,562 --> 00:01:35,763
và chẳng dám gặp bố mẹ,

21
00:01:35,764 --> 00:01:39,199
Glenn Frazier đã đến
cơ quan tuyển quân gần nhất,

22
00:01:39,200 --> 00:01:44,171
khai láo tuổi và nhập ngũ
nghĩa vụ quân sự.

23
00:01:45,206 --> 00:01:49,777
Cậu tình nguyện đóng quân ở Philippines.

24
00:01:50,379 --> 00:01:53,213
FRAZIER: "Khi tôi xung phong đăng ký
đến quần đảo Philippines,

25
00:01:53,214 --> 00:01:57,851
"tôi chẳng ngờ rằng mình sẽ
phải thực sự tham chiến.

26
00:01:57,852 --> 00:02:00,921
"Lúc đó tôi nghĩ có lẽ
chỉ có Đức

27
00:02:00,922 --> 00:02:03,390
"mới là nơi có thể nổ ra chiến tranh,

28
00:02:03,391 --> 00:02:06,627
"vậy nên tôi nghĩ đi Philippine
là an toàn.

29
00:02:06,628 --> 00:02:11,565
Tôi đã không nghĩ Nhật Bản lại
tấn công."

30
00:02:12,801 --> 00:02:15,135
Suốt 4 năm sau đó,

31
00:02:15,136 --> 00:02:19,273
Frazier bị kẹt vào một cuộc chiến với

32
00:02:19,274 --> 00:02:21,208
những cuộc giáp lá cà kinh khủng,

33
00:02:21,209 --> 00:02:26,747
một cuộc hành quân tàn khốc mà
thế giới sẽ không bao giờ quên,

34
00:02:26,748 --> 00:02:29,984
và những trại tù binh ác mộng

35
00:02:29,985 --> 00:02:32,119
nơi mà việc sinh tồn chỉ dựa vào

36
00:02:32,120 --> 00:02:36,857
may mắn, dũng cảm và
ý chí sắt đá.

37
00:02:38,760 --> 00:02:44,365
Tại Alabama, người thân của cậu
được tin báo là cậu đã chết.

38
00:02:44,767 --> 00:02:49,003
Tất cả những gì Glenn Frazier có thể làm
là bám víu vào hy vọng

39
00:02:49,004 --> 00:02:53,107
một ngày nào đó có thể trở về nhà.

40
00:02:54,175 --> 00:02:58,779


41
00:02:58,780 --> 00:03:02,049


42
00:03:03,418 --> 00:03:06,587
HYNES: "Không có cuộc chiến nào
là tốt đẹp cả.

43
00:03:06,588 --> 00:03:09,556
"Đôi khi chiến tranh là cần thiết.

44
00:03:09,557 --> 00:03:13,527
"Và có người thì bảo
chiến tranh là chiến tranh.

45
00:03:13,528 --> 00:03:16,296
"Và tôi...

46
00:03:16,297 --> 00:03:19,633
"...chưa từng thắc mắc
liệu cuộc chiến có cần thiết hay không,

47
00:03:19,634 --> 00:03:21,869
"và cho đến bây giờ cũng vậy.

48
00:03:21,870 --> 00:03:25,639
Nó là điều phải làm."

49
00:03:34,282 --> 00:03:37,117
Cuộc biến động lớn nhất lịch sử

50
00:03:37,118 --> 00:03:41,855
đã âm ỉ từ ngàn xưa và từ những
cảm xúc cố hữu của nhân loại:

51
00:03:41,856 --> 00:03:45,225
thịnh nộ, kiêu căng,cố chấp,

52
00:03:45,226 --> 00:03:48,829
cảm giác bị thương tổn,
và sự đam mê quyền lực.

53
00:03:49,931 --> 00:03:54,168
Và nó đã được kết thúc
cũng bởi những phẩm chất của nhân loại:

54
00:03:54,169 --> 00:03:58,005
Sự dũng cảm, kiên cường và lòng vị tha;

55
00:03:58,006 --> 00:04:02,509
niềm tin, sự lãnh đạo,
và khao khát tự do

56
00:04:02,510 --> 00:04:06,113
pha lẫn sự tàn bạo
vượt quá tưởng tượng

57
00:04:06,114 --> 00:04:09,349
để thay đổi những sự kiện của nhân loại.

58
00:04:09,350 --> 00:04:10,784


59
00:04:10,785 --> 00:04:15,756
Thế Chiến Thứ II đã phơi bày
những điều tốt đẹp nhất và cả xấu xa nhất

60
00:04:15,757 --> 00:04:19,259
của cả một thế hệ,
và phủ mờ chúng

61
00:04:19,260 --> 00:04:24,732
đến mức đôi khi ta chẳng phân biệt được.

62
00:04:29,104 --> 00:04:34,408
Trong cuộc binh đao phủ toàn
thế giới từ 1939 đến 1945,

63
00:04:34,409 --> 00:04:39,446
có khoảng hơn 50 đến gần 60 triệu người chết...

64
00:04:40,548 --> 00:04:45,419
ở nhiều nơi khác nhau,
quá nhiều...

65
00:04:45,420 --> 00:04:49,656
đến mức con số thực sự
không thể đong đếm được.

66
00:04:58,466 --> 00:05:03,137
Đã có hơn 85 triệu người cả nam lẫn nữ
tham gia quân ngũ,

67
00:05:03,138 --> 00:05:06,507
nhưng đại đa số người thiệt mạng

68
00:05:06,508 --> 00:05:08,108
lại là thường dân,

69
00:05:08,109 --> 00:05:13,313
đàn ông, đàn bà, và trẻ nhỏ

70
00:05:13,314 --> 00:05:16,083
bởi số học chiến tranh.

71
00:05:16,084 --> 00:05:17,918


72
00:05:24,626 --> 00:05:29,596
Hoa Kỳ đã tương đối may mắn.

73
00:05:31,766 --> 00:05:35,335
Hơn 405.000 binh sĩ
và thủy thủ,

74
00:05:35,336 --> 00:05:40,440
không quân và thủy quân lục chiến đã thiệt mạng,
nhưng con số đó cho thấy

75
00:05:40,441 --> 00:05:44,077
mức thương vong ít hơn so với

76
00:05:44,078 --> 00:05:48,882
các bên tham chiến khác.

77
00:05:50,118 --> 00:05:53,787
Các thành phố của Mỹ
đã không bị phá hủy.

78
00:05:54,856 --> 00:05:59,526
Người dân Mỹ đã không thực sự bị nguy hiểm.

79
00:06:07,035 --> 00:06:09,703
Nhưng nếu không có sức mạnh của Mỹ,

80
00:06:09,704 --> 00:06:12,806
cùng sự hy sinh của vô số
mạng sống người Mỹ,

81
00:06:12,807 --> 00:06:16,810
kết quả cuộc chiến có lẽ đã khác.

82
00:06:19,047 --> 00:06:21,415
Nền kinh tế Mỹ chỉ phát triển mạnh hơn

83
00:06:21,416 --> 00:06:25,285
từ khi cuộc chiến khơi mào.
Và đến khi chiến tranh kết thúc,

84
00:06:25,286 --> 00:06:30,057
Hoa Kỳ đã trở thành quốc gia
mạnh nhất thế giới,

85
00:06:30,058 --> 00:06:35,529
một quốc gia ở vị trí
tách bạch như ốc đảo

86
00:06:35,530 --> 00:06:39,333
lại trở thành trung tâm của địa cầu.

87
00:06:44,439 --> 00:06:46,173
Chiến tranh đã gõ cửa từng nhà,

88
00:06:46,174 --> 00:06:51,144
từng con đường,
từng góc phố ở Mỹ

89
00:06:51,145 --> 00:06:53,780
những thành phố như Luverne, bang Minnesota;

90
00:06:53,781 --> 00:06:57,351
Sacramento, bang California;

91
00:06:57,352 --> 00:07:00,621
Waterbury, bang Connecticut;

92
00:07:00,622 --> 00:07:04,157
và Mobile, bang Alabama

93
00:07:04,158 --> 00:07:08,028
và mọi chuyện đã không bao giờ có thể như xưa nữa.

94
00:07:08,898 --> 00:07:11,698


95
00:07:11,699 --> 00:07:13,467
HYNES:
"Tôi không thể nói

96
00:07:13,468 --> 00:07:18,438
"tại sao loài người thường
xảy chiến tranh.

97
00:07:18,439 --> 00:07:23,844
"Đó là một phạm trù lớn.

98
00:07:23,845 --> 00:07:25,112
"Tôi chỉ có thể giải thích

99
00:07:25,113 --> 00:07:30,150
"tại sao những thanh niên 18 tuổi
từ Minneapolis lại tham chiến.

100
00:07:30,151 --> 00:07:35,322
"Họ tham chiến vì
đó là điều không thể tránh khỏi,

101
00:07:35,323 --> 00:07:38,458
"bởi vì họ nằm trong dòng chảy

102
00:07:38,459 --> 00:07:43,130
"xã hội bị cuốn vào chiến tranh
quá bất ngờ,

103
00:07:43,131 --> 00:07:48,969
và những thanh niên ấy
bị cuốn theo dòng nước."

104
00:08:10,024 --> 00:08:14,428
AL McINTOSH:
"Luverne, bang Minnesota, Tháng 8 năm 1941.

105
00:08:14,429 --> 00:08:18,532
"Quý cô Aagot Rylund đến thành phố này
để thăm người anh trai,

106
00:08:18,533 --> 00:08:22,269
"cô hiểu đó là gì
khi chứng kiến công trình

107
00:08:22,270 --> 00:08:24,538
"trở nên hoang toàn đổ nát do bom Đức

108
00:08:24,539 --> 00:08:29,042
"và cô nhớ những đêm
Luân Đôn rực cháy,

109
00:08:29,043 --> 00:08:29,844
"cách cô đọc một bức thư

110
00:08:29,845 --> 00:08:33,547
"bằng sự chói lòa của
những ngọn lửa từ xa xăm.

111
00:08:33,548 --> 00:08:37,484
"Cô hiểu đó là gì khi những trận dội bom
từ trên cao

112
00:08:37,485 --> 00:08:40,220
"đã tạo ra những núi lửa
ngay trước ô cửa

113
00:08:40,221 --> 00:08:43,123
"của căn hầm trú ẩn nơi
cô đang nằm ngủ.

114
00:08:45,293 --> 00:08:49,629
"Bạn thân của cô đã bị giết.

115
00:08:50,765 --> 00:08:52,833
"Nhìn ra ngoài, nơi vùng quê yên tĩnh

116
00:08:52,834 --> 00:08:57,504
"từ hiên nhà,
cô bảo rằng thật khó tin

117
00:08:57,505 --> 00:09:01,508
rằng cả thế giới
đã chìm vào chiến tranh."

118
00:09:01,509 --> 00:09:06,179
Al McIntosh - biên tập viên báo Rock County Star.

119
00:09:10,752 --> 00:09:13,854
Nhiều nơi trên thế giới
đã nổ ra chiến tranh

120
00:09:13,855 --> 00:09:17,090
vào mùa thu 1941.

121
00:09:17,693 --> 00:09:19,026
Nhưng đối với đại đa số người Mỹ,

122
00:09:19,027 --> 00:09:22,195
vừa bắt đầu hồi phục
từ cuộc Đại Suy Thoái,

123
00:09:22,196 --> 00:09:27,768
những sự kiện ngoài nước là điều quá xa xôi.

124
00:09:32,707 --> 00:09:36,710
Tại Luverne, Minnesota,
thị trấn lớn nhất hạt Rock County,

125
00:09:36,711 --> 00:09:39,446
và cả các bang
ở phía Tây Nam,

126
00:09:39,447 --> 00:09:43,383
vụ thu hoạch mùa thu
đã qua lâu

127
00:09:43,384 --> 00:09:47,788
và 3000 cư dân ở đây
đang chờ qua mùa đông đằng đẵng

128
00:09:47,789 --> 00:09:51,091
để bắt đầu gieo trồng tiếp.

129
00:09:53,494 --> 00:09:57,731
Al McIntosh, biên tập viên
báo Rock County Star,

130
00:09:57,732 --> 00:10:01,234
sống tại số 517 đại lộ Bắc Kniss.

131
00:10:01,235 --> 00:10:03,837
Ông mới chuyển đến
từ Bắc Dakota

132
00:10:03,838 --> 00:10:06,173
Ông đã từ chối công việc tại
những thành phố lớn

133
00:10:06,174 --> 00:10:09,076
để mở tờ báo riêng tại
thành phố nhỏ này.

134
00:10:09,077 --> 00:10:11,445
Ông sẽ sớm phải thắc mắc

135
00:10:11,446 --> 00:10:16,016
về sự kỳ lạ của
những người hàng xóm mới.

136
00:10:16,017 --> 00:10:20,687
Jim Sherman lúc 6 tuổi
sống cùng gia đình

137
00:10:20,688 --> 00:10:24,591
tại số 503 đường Bắc Estey.

138
00:10:25,527 --> 00:10:29,329
SHERMAN: "Tôi nghĩ đó là
một cộng đồng khá đoàn kết.

139
00:10:29,330 --> 00:10:30,630
"Ừ thì có câu là

140
00:10:30,631 --> 00:10:33,300
"nếu không muốn người khác biết,

141
00:10:33,301 --> 00:10:34,701
"trừ khi bạn đừng làm.

142
00:10:34,702 --> 00:10:40,140
Và mọi người trong thị trấn biết rõ nhau."

143
00:11:10,104 --> 00:11:12,439
Cách 4 dặm về phía nam thị trấn,

144
00:11:12,440 --> 00:11:13,640
gần sông Rock River,

145
00:11:13,641 --> 00:11:17,344
là nông trại rộng 120 mẫu
của gia đình Aanenson (khoảng 48 hecta).

146
00:11:17,345 --> 00:11:23,416
Ở đây họ nuôi bò,
trồng lúa mạch, yến mạch và ngô.

147
00:11:25,853 --> 00:11:26,853
Con trai thứ của họ,

148
00:11:26,854 --> 00:11:31,091
người sau này đối diện nỗi kinh hoàng tột độ
tại bầu trời nước Pháp,

149
00:11:31,092 --> 00:11:33,927
tên là Quentin.

150
00:11:33,928 --> 00:11:35,095
QUENTIN:
"Khi đó,

151
00:11:35,096 --> 00:11:39,099
"đôi lúc tôi đang ngồi trên
một chiếc máy cày

152
00:11:39,100 --> 00:11:42,435
"và một chiếc phi cơ đơn độc bay qua

153
00:11:42,436 --> 00:11:45,772
"tôi luôn ngước nhìn rồi
thả hồn bay bổng.

154
00:11:45,773 --> 00:11:47,674
"Đó là nơi tôi thường đến.

155
00:11:47,675 --> 00:11:49,109
"Tôi muốn cuộc sống như vậy.

156
00:11:49,110 --> 00:11:52,445
Tôi muốn làm những công việc như vậy."

157
00:11:53,315 --> 00:11:57,784
Tại Sacramento,
thủ phủ bang California,

158
00:11:57,785 --> 00:12:00,820
gia đình Okies, dân tị nạn từ Dust Bowl,

159
00:12:00,821 --> 00:12:02,822
vẫn còn cắm trại
ở rìa thị trấn

160
00:12:02,823 --> 00:12:05,692
và làm việc trên đồng, vườn cây ăn quả
và vườn nho

161
00:12:05,693 --> 00:12:07,394
ở khu vực ven thung lũng Sacramento.

162
00:12:07,395 --> 00:12:11,531
Thành phố đã từng là cửa ngõ đến
Cơn Sốt Vàng ở California

163
00:12:11,532 --> 00:12:16,069
và mỏ neo miền Tây của
tuyến hỏa xa xuyên lục địa.

164
00:12:16,070 --> 00:12:20,941
Dù cư dân ở đây là 106.000 người,

165
00:12:20,942 --> 00:12:24,844
Sacramento giống như một thành phố nhỏ.

166
00:12:24,845 --> 00:12:27,113
Tom và Earl Burke,

167
00:12:27,114 --> 00:12:30,917
những người sau này được yêu cầu cống hiến
tất cả cho Tổ quốc,

168
00:12:30,918 --> 00:12:36,089
sống cùng bố mẹ tại số 3240 đường Lassen Way,

169
00:12:36,090 --> 00:12:37,924
ngay phía Bắc thị trấn.

170
00:12:37,925 --> 00:12:41,761
EARL: "Đó là một thị trấn rất đặc biệt;
mọi người đều biết nhau.

171
00:12:41,762 --> 00:12:44,097
"Tất cả, mọi nhóm dân tộc đều rất tuyệt vời.

172
00:12:44,098 --> 00:12:48,168
"Ý tôi là...bạn có thể ra ngoài đường vào ban đêm,

173
00:12:48,169 --> 00:12:49,402
"tầm 11, 12h đêm bình thường

174
00:12:49,403 --> 00:12:52,305
"và, bạn có thể tản bộ về nhà
lúc trời tối đen.

175
00:12:52,306 --> 00:12:53,907
"Không ai khóa cửa nhà.

176
00:12:53,908 --> 00:12:55,875
"Không ai nghĩ về việc đó cả.

177
00:12:55,876 --> 00:12:59,479
Một thành phố nhỏ
nhưng sạch sẽ và tuyệt vời."

178
00:12:59,480 --> 00:13:05,418
BURNETT MILLER: "Ở khu bình dân
có rất nhiều thứ thú vị.

179
00:13:05,419 --> 00:13:08,421
"Có nhiều nhà thổ ở đó.

180
00:13:08,422 --> 00:13:11,791
"Khi bạn đi lên khu phồn hoa
hơn của của thị trấn,

181
00:13:11,792 --> 00:13:14,094
"hướng về đường Số 10,

182
00:13:14,095 --> 00:13:17,731
"những nhà thổ ở đây
rất lạ mắt.

183
00:13:17,732 --> 00:13:21,935
"Khi còn con nít,
chúng tôi hay chạy dọc theo đó,

184
00:13:21,936 --> 00:13:26,373
tung tăng khắp nơi,
náo động ồn ào."

185
00:13:27,242 --> 00:13:31,911
Burnett Miller lúc đó 18 tuổi sống cùng gia đình

186
00:13:31,912 --> 00:13:38,084
ở một vùng phụ cận rất thoải mái
tại 3643 đại lộ Tây Lincoln.

187
00:13:39,620 --> 00:13:43,423
Đến tận những ngày cuối cuộc chiến,
anh mới biết rằng,

188
00:13:43,424 --> 00:13:47,427
tại sao buộc phải chiến đấu.

189
00:13:48,397 --> 00:13:52,866
Có khoảng 7000 người Mỹ gốc Nhật
sống ở Sacramento

190
00:13:52,867 --> 00:13:55,168
và các hạt lân cận.

191
00:13:56,304 --> 00:14:02,275
Họ là bác sĩ, luật sư, giáo viên
chủ tiệm,

192
00:14:02,276 --> 00:14:08,815
và một số là những nông dân
năng suất nhất ở Mỹ.

193
00:14:08,816 --> 00:14:12,552
Susumu Satow và gia đình
trồng dâu, nho,

194
00:14:12,553 --> 00:14:16,923
và mâm xôi trên nông trại 20 mẫu
nằm ở phía Đông thành phố.

195
00:14:16,924 --> 00:14:19,092
SUSUMU SATOW:
"Mẹ tôi không biết nói tiếng Anh.

196
00:14:19,093 --> 00:14:23,330
"Cha tôi thì nói kiểu bập bẹ.

197
00:14:23,331 --> 00:14:27,534
"Là một đứa trẻ, tầm 8-9 tuổi lúc đó,

198
00:14:27,535 --> 00:14:32,305
"tôi thường men theo đường ray
đến một nơi gọi là Mills.

199
00:14:32,306 --> 00:14:36,209
"Mills có một đội bóng chày
hạng bán chuyên.

200
00:14:36,745 --> 00:14:43,650
Và tôi đã lớn lên ở một
môi trường hơi hướng bóng chày."

201
00:14:51,759 --> 00:14:54,427
Tại Waterbury, Connecticut,

202
00:14:54,428 --> 00:14:56,763
trên bờ sông Naugatuck,

203
00:14:56,764 --> 00:14:58,264
một lực lượng lao động có tay nghề,

204
00:14:58,265 --> 00:15:00,767
chủ yếu là dân nhập cư và con của họ,

205
00:15:00,768 --> 00:15:04,104
sản xuất ốc vít, bu-lông,
công tắc,

206
00:15:04,105 --> 00:15:06,106
đầu vòi hoa sen, đồng hồ báo thức,

207
00:15:06,107 --> 00:15:08,708
máy bay đồ chơi,
hộp đựng son môi,

208
00:15:08,709 --> 00:15:10,744
và bình trộn cocktail.

209
00:15:10,745 --> 00:15:12,846
Từ thế kỉ 19,

210
00:15:12,847 --> 00:15:17,751
người dân ở đây đã tự hào
đặt tên thị trấn là Thành phố Đồng."

211
00:15:21,055 --> 00:15:25,058
Ray Leopold, con trai một gia đình
nhập cư gốc Do Thái từ Latvia,

212
00:15:25,059 --> 00:15:29,362
đã sống ở lộ Số 8 nằm ở
rìa Nam thành phố.

213
00:15:29,363 --> 00:15:34,501
Waterbury là thủ phủ của
hàng thủ công chất lượng cao.

214
00:15:34,502 --> 00:15:39,739
Có những người có thể
đạt độ chính xác đến 1/10.000 inch

215
00:15:39,740 --> 00:15:45,278
khi chế tạo bất kì món gì nếu
yêu cầu khắt khe,

216
00:15:45,279 --> 00:15:46,346
và thợ ở đây có thể làm được điều đó.

217
00:15:46,347 --> 00:15:49,883
OLGA CIARLO:
"Vâng, chúng tôi sống ở Waterburry,

218
00:15:49,884 --> 00:15:52,285
"có rất nhiều người Ý ở đây.

219
00:15:52,286 --> 00:15:55,755
"Họ kinh doanh rất phát đạt

220
00:15:55,756 --> 00:15:57,757
"và được mọi người yêu mến.

221
00:15:57,758 --> 00:16:01,227
"Tình lãng nghĩa xóm rất tốt ở đấy.

222
00:16:01,228 --> 00:16:04,431
"Chúng tôi tổ chức tiệc
mỗi Chủ Nhật.

223
00:16:04,432 --> 00:16:06,766
Mỗi Chủ Nhật đều là một buổi picnic."

224
00:16:06,767 --> 00:16:12,505
Gia đình Ciarlo sống tại
số 1032 đường North Main,

225
00:16:12,506 --> 00:16:16,876
tại khu người Ý trong thành phố.

226
00:16:17,279 --> 00:16:19,846
Ông bố vừa qua đời không lâu.

227
00:16:19,847 --> 00:16:25,919
Mất mát này chỉ là khởi đầu
của chuỗi rắc rối tiếp theo đối với họ.

228
00:16:30,424 --> 00:16:33,460
Và ở Mobile, Alabama,

229
00:16:33,461 --> 00:16:36,062
với dân số 112.000 người,

230
00:16:36,063 --> 00:16:39,332
nền công nghiệp duy nhất ở đây
là đóng tàu,

231
00:16:39,333 --> 00:16:43,236
nó đã phát triển từ thời Đệ Nhất Thế Chiến,
đã qua cả một thế hệ.

232
00:16:43,237 --> 00:16:47,307
Từng là trung tâm của bông sợi
và buôn bán nô lệ,

233
00:16:47,308 --> 00:16:51,478
Mobile nổi tiếng bởi lễ hội Azalea
diễn ra hằng năm,

234
00:16:51,479 --> 00:16:55,148
và phong cách nhàn nhã của phương nam.

235
00:16:57,885 --> 00:17:02,655
John Gray và gia đình sống ở
phía Nam thành phố,

236
00:17:02,656 --> 00:17:08,027
gần tuyến hỏa xa L&N
tại số 407 đường Royal.

237
00:17:08,028 --> 00:17:12,398
Rất nhanh sau đó anh sẽ
được kêu gọi tham gia cuộc chiến vì tự do,

238
00:17:12,399 --> 00:17:15,869
dù định nghĩa "tự do" của đất nước này

239
00:17:15,870 --> 00:17:18,304
lại chẳng bao gồm anh.

240
00:17:18,305 --> 00:17:21,441
GRAY: "Người da trắng và người da đen
cũng khá hòa hợp,

241
00:17:21,442 --> 00:17:24,477
"miễn là bạn biết thân biết phận.

242
00:17:24,478 --> 00:17:29,916
"Nhưng bạn không được dùng bữa
tại các quầy hàng ở Woolworth.

243
00:17:29,917 --> 00:17:31,918
"Bạn phải đến cuối hàng

244
00:17:31,919 --> 00:17:35,388
"và gọi một cái sandwich
rồi mang đi ra ngoài.

245
00:17:35,389 --> 00:17:37,757
Chỉ được ăn ở ngoài."

246
00:17:40,928 --> 00:17:42,795
Ở giữa con phố,

247
00:17:42,796 --> 00:17:45,732
Katharine Phillips và gia đình

248
00:17:45,733 --> 00:17:48,735
sống tại số 1555 Monterey Place.

249
00:17:48,736 --> 00:17:52,071
PHILLIPS: "Bố tôi từng bảo
sống ở Mobile

250
00:17:52,072 --> 00:17:54,240
"là làm những việc lặp đi lặp lại.

251
00:17:54,241 --> 00:17:57,443
"Và quả như vậy.

252
00:17:57,444 --> 00:17:59,279
"Nhịp sống rất chậm rãi.

253
00:17:59,280 --> 00:18:00,747
"Vào những đêm hè oi bức,

254
00:18:00,748 --> 00:18:02,916
"dĩ nhiên là không có điều hòa,

255
00:18:02,917 --> 00:18:06,753
"bố sẽ nhồi hết cả lũ lên xe
và chở xuống thị trấn

256
00:18:06,754 --> 00:18:11,057
"đến quầy kem Brown's và
mua cho chúng tôi một cây kem ốc quế

257
00:18:11,058 --> 00:18:13,927
"và lái tiếp tới Arlington,

258
00:18:13,928 --> 00:18:15,828
"đậu xe ngay vịnh,

259
00:18:15,829 --> 00:18:18,865
"và mọi người ngồi đó
hóng gió biển.

260
00:18:18,866 --> 00:18:22,168
"Và khi thấy đã mát mẻ rồi,
bố chở cả bọn về nhà

261
00:18:22,169 --> 00:18:25,572
"và cả đám cố gắng leo lên giường
để ngủ nhanh.

262
00:18:25,573 --> 00:18:28,608
"Hoặc là ngồi dưới mái hiên
mỗi tối

263
00:18:28,609 --> 00:18:31,177
"và bọn trẻ con sẽ
chơi đùa ở sân.

264
00:18:31,178 --> 00:18:33,846
"Thật là một quãng tuổi thơ
tuyệt với.

265
00:18:33,847 --> 00:18:37,250
"Và chúng tôi hoàn toàn
tách biệt với thế giới

266
00:18:37,251 --> 00:18:39,085
chỉ gói trọn ở Mobile."

267
00:18:49,797 --> 00:18:53,299
Không ai ở Mobile, Waterbury,

268
00:18:53,300 --> 00:18:58,438
Sacramento, Luverne,
hay bất cứ đâu tại Mỹ

269
00:18:58,439 --> 00:19:01,407
sẵn sàng cho những gì
sắp sửa xảy đến

270
00:19:01,408 --> 00:19:05,011
với họ và quê hương họ.

271
00:19:19,460 --> 00:19:23,029
DANIEL INOUYE:
"Đó là một Chủ Nhật tại Trân Châu Cảng

272
00:19:23,030 --> 00:19:25,698
"cùng với gia đình,

273
00:19:25,699 --> 00:19:28,234
"chúng tôi chuẩn bị đi nhà thờ.

274
00:19:28,235 --> 00:19:32,505
Và người phát thanh viên trên đài
đang giới thiệu về đĩa nhạc Hawaii sắp chơi,

275
00:19:32,506 --> 00:19:35,508
"thì đột nhiên giọng anh ta
trở nên kích động.

276
00:19:35,509 --> 00:19:39,479
"Lúc đó tôi nghĩ là
anh ta đang diễn.

277
00:19:39,480 --> 00:19:43,082
"Vậy nên tôi tiếp tục bước ra đường
và tôi thấy rõ...

278
00:19:43,083 --> 00:19:48,921
"những cột khói khủng khiếp tỏa ra
từ khu vực Trân Châu Cảng.

279
00:19:48,922 --> 00:19:51,057
"Tôi gọi bố ra,

280
00:19:51,058 --> 00:19:52,091
"bảo là "Nhìn kìa bố!"

281
00:19:52,092 --> 00:19:57,463
"Và bất thình lình, 3 chiếc phi cơ
bay sạt qua đầu.

282
00:19:57,464 --> 00:20:02,235
"Chúng sơn màu xám ngọc trai
với những chấm đỏ.

283
00:20:03,337 --> 00:20:04,904
"Tôi đã biết điều gì đang diễn ra.

284
00:20:04,905 --> 00:20:06,472


285
00:20:06,473 --> 00:20:09,909
Và tôi nghĩ tận thế đã đến."

286
00:20:09,910 --> 00:20:13,212


287
00:20:33,500 --> 00:20:36,135


288
00:20:43,343 --> 00:20:46,312
Vào 7 giờ 55 phút sáng

289
00:20:46,313 --> 00:20:49,449
Chủ nhật, ngày 7, tháng 12, năm 1941,

290
00:20:49,450 --> 00:20:51,751
hàng trăm chiến đấu cơ,

291
00:20:51,752 --> 00:20:54,554
phóng ra từ tàu sân bay ngoài khơi xa

292
00:20:54,555 --> 00:20:56,889
đã tấn công Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ

293
00:20:56,890 --> 00:21:01,494
đang neo đậu tại
Trân Châu Cảng, Haiwaii.

294
00:21:01,495 --> 00:21:02,429


295
00:21:02,430 --> 00:21:05,298
Cuộc tấn công đã gây ra
mất mát khủng khiếp,

296
00:21:05,299 --> 00:21:08,301
khủng khiếp đến mức Bộ Chiến Tranh

297
00:21:08,302 --> 00:21:12,505
đã giữ bí mật
về chi tiết tổn thất trong nhiều năm.

298
00:21:12,506 --> 00:21:15,775


299
00:21:16,810 --> 00:21:21,614
8 chiến hạm, bao gồm USS Arizona,

300
00:21:21,615 --> 00:21:24,350
3 tàu tuần dương hạng nhẹ,
3 tàu khu trục,

301
00:21:24,351 --> 00:21:29,989
và 4 tàu hải quân khác
bị đánh chìm hoặc hư hỏng.

302
00:21:32,893 --> 00:21:38,998
164 phi cơ Mỹ bị phá hủy.

303
00:21:38,999 --> 00:21:44,670
Đa số đều chưa kịp cất cánh.

304
00:21:46,106 --> 00:21:51,778
Và 2.403 người Mỹ
đã thiệt mạng.

305
00:21:57,484 --> 00:22:00,153
Đó là việc chưa từng xảy ra

306
00:22:00,154 --> 00:22:03,956
đối với Hoa Kỳ trước nay.

307
00:22:09,096 --> 00:22:14,333
Daniel lnouye 17 tuổi khi đó,
con một gia đình nhập cư gốc Nhật,

308
00:22:14,334 --> 00:22:19,772
là học sinh năm cuối trung học William Mc.Kinley
ở Honolulu

309
00:22:19,773 --> 00:22:23,276
và là một tình nguyện viên Hội Chữ thập đỏ.

310
00:22:23,277 --> 00:22:28,381
INOUYE: "Một cuộc gọi báo rằng
đã xảy ra thương vong gần đó,

311
00:22:30,751 --> 00:22:33,553
"Điều này vẫn ám ảnh tôi thường xuyên.

312
00:22:33,554 --> 00:22:38,758
"Đó là một người phụ nữ
đang ôm một đứa trẻ.

313
00:22:38,759 --> 00:22:40,993
"Đầu cô ấy đứt lìa,

314
00:22:40,994 --> 00:22:45,364
"nhưng hai tay vẫn ôm chặt
đứa trẻ vào lòng.

315
00:22:45,365 --> 00:22:47,767


316
00:22:47,768 --> 00:22:52,405
Đó là những gì tôi chứng kiến
năm 17 tuổi."

317
00:23:02,216 --> 00:23:04,483
<1, 2, 3, 4.>

318
00:23:04,484 --> 00:23:07,053
<Chào đài NBC.>

319
00:23:07,054 --> 00:23:10,556
<Đây là KBU từ Honolulu, Haiwaii.>

320
00:23:10,557 --> 00:23:13,826
PHILLIPS:
"Tôi đang là sinh viên năm 2 ở Auburn

321
00:23:13,827 --> 00:23:15,862
"lúc Trân Châu Cảng bị tấn công.

322
00:23:15,863 --> 00:23:18,831
<Đây không phải trò đùa, thực sự đã xảy ra chiến tranh.>

323
00:23:18,832 --> 00:23:22,735
"Tôi đang trên đường về từ nhà thờ,
đến ký túc xá,

324
00:23:22,736 --> 00:23:26,606
"và nghe những tiếng la hét và kêu khóc.

325
00:23:26,607 --> 00:23:28,908
"Rồi tôi xuống hành lang, tôi hỏi,

326
00:23:28,909 --> 00:23:31,510
"Chuyện gì đang xảy ra?
Có chuyện gì thế?"

327
00:23:31,511 --> 00:23:33,446
"Họ bảo, "Mở radio lên."

328
00:23:33,447 --> 00:23:37,083
"Tôi mở radio lên và, dĩ nhiên,

329
00:23:37,084 --> 00:23:40,553
"tôi nghe: "Nhật Bản đã
tấn công Trân Châu Cảng."

330
00:23:40,554 --> 00:23:44,490
<Chúng tôi đang điện thoại với trạm KGMB,>

331
00:23:44,491 --> 00:23:47,093
<ở Honolulu, và họ đã báo>

332
00:23:47,094 --> 00:23:49,395
<họ thu được âm thanh súng phòng không>

333
00:23:49,396 --> 00:23:53,332
<bằng máy bay không người lái khi
những chiến đấu cơ tấn công chúng ta.>

334
00:23:53,333 --> 00:23:54,134
<và như David đã nói thì...>

335
00:23:54,135 --> 00:23:56,002
PHILLIPS:
"Nhưng chúng tôi động viên lẫn nhau,

336
00:23:56,003 --> 00:23:58,170
"các nữ sinh đều bật khóc và mếu máo

337
00:23:58,171 --> 00:24:01,908
"vì bạn trai hoặc thân nhân của họ

338
00:24:01,909 --> 00:24:04,911
"đang ở trong quân ngũ.

339
00:24:04,912 --> 00:24:08,180
"Và ngay lập tức chúng tôi hiểu rằng

340
00:24:08,181 --> 00:24:09,715
chiến tranh sẽ nổ ra."

341
00:24:09,716 --> 00:24:13,886
Sid, em trai củaKatherine Phillips's

342
00:24:13,887 --> 00:24:16,722
đang ở nhà tại Mobile.

343
00:24:16,723 --> 00:24:20,826
SIDNEY PHILLIPS: "Tôi đang đứng ở tiệm thuốc tây,
đang uống một chai sữa chua,

344
00:24:20,827 --> 00:24:25,264
"thì một phụ nữ xộc vào cửa hông
rồi hét lên,

345
00:24:25,265 --> 00:24:27,099
"Mở radio lên!"

346
00:24:27,100 --> 00:24:29,969
"Mọi nhà đài đều đang đưa tin về
Trân Châu Cảng.

347
00:24:29,970 --> 00:24:34,407
<Luân Đôn đang đợi thông điệp của
Thủ tướng Churchill>

348
00:24:34,408 --> 00:24:37,743
<để tuyên chiến với Nhật Bản
trong vòng một giờ tới.>

349
00:24:37,744 --> 00:24:40,479
"Chúng tôi biết rằng
mình đã vướng vào chiến tranh.

350
00:24:40,480 --> 00:24:43,749
"Và chúng tôi...

351
00:24:43,750 --> 00:24:46,352
"đều ngồi yên lặng lẽ.

352
00:24:46,353 --> 00:24:50,589
Radio phát những thông tin đó
lặp đi lặp lại liên tục."

353
00:24:50,590 --> 00:24:51,891
<vào 8 giờ 30 tối nay...>

354
00:24:51,892 --> 00:24:54,327
BARBARA COVINGTON: "Tôi nhớ lúc đó tôi đang
ăn sáng ở nhà

355
00:24:54,328 --> 00:24:56,462
"với mẹ và 2 người anh.

356
00:24:56,463 --> 00:24:57,530
"Tôi là con út,

357
00:24:57,531 --> 00:25:00,466
"và chúng tôi chuẩn bị đến
lớp giáo lý nhà thờ.

358
00:25:00,467 --> 00:25:03,436
"Tôi nhớ nỗi sợ trong
ánh mắt của mẹ,

359
00:25:03,437 --> 00:25:05,071
"vì bà biết rằng các anh tôi

360
00:25:05,072 --> 00:25:07,173
"sắp bị triệu tập,
và đúng là như vậy.

361
00:25:07,174 --> 00:25:10,910
<Từ Washington, bộ trưởng Bộ Chiến Tranh
Henry L. Stimson>

362
00:25:10,911 --> 00:25:13,946
<hôm nay đã hiệu lênh toàn quân
vũ trang,>

363
00:25:13,947 --> 00:25:14,848
<hiệu lực ngay ngày mai.>

364
00:25:14,849 --> 00:25:17,817
ASAKO TOKUNO: "Lúc đó tôi vừa tốt nghiệp trung học,

365
00:25:17,818 --> 00:25:22,088
"và là học kỳ đầu tiên
ở đại học California, Berkely.

366
00:25:22,089 --> 00:25:23,923
"Và, tôi nghe tin tức.

367
00:25:23,924 --> 00:25:28,227
"Dĩ nhiên trên chuyến xe buýt đến trường.

368
00:25:29,496 --> 00:25:31,464
"Và tôi đứng trong một góc xe...

369
00:25:31,465 --> 00:25:33,065


370
00:25:33,066 --> 00:25:34,300
"Tôi cảm thấy thật tồi tệ

371
00:25:34,301 --> 00:25:36,736
"khi mọi người đều nhìn tôi chòng chọc.

372
00:25:36,737 --> 00:25:40,840
"Và, trong vô thức, bạn biết đấy,

373
00:25:40,841 --> 00:25:42,274
"tôi nhận thức mọi thứ rõ ràng hơn.

374
00:25:42,275 --> 00:25:44,744
"Tôi chưa từng nhận thức về...

375
00:25:44,745 --> 00:25:48,147
"dân tộc của mình.

376
00:25:48,148 --> 00:25:50,282
"Vậy nên nó rất kỳ lạ.

377
00:25:50,283 --> 00:25:54,086
"Đó là lần đầu tiên tôi thực sự cảm nhận,

378
00:25:54,087 --> 00:25:55,087
"Không hay rồi."

379
00:25:55,088 --> 00:25:58,290
<Để nghe tin mới nhất về tình hình Thái Bình Dương,>

380
00:25:58,291 --> 00:26:01,027
<hãy giữ yên kênh này.>

381
00:26:01,028 --> 00:26:03,462
LEOPOLD:
"Thật không thể tin nổi.

382
00:26:03,463 --> 00:26:06,599
"Việc xóa sổ

383
00:26:06,600 --> 00:26:10,369
"2.400 người khỏi mặt đất là cực tàn ác.

384
00:26:10,370 --> 00:26:14,340
"Việc này phải bị đáp trả

385
00:26:14,341 --> 00:26:17,410
"có lẽ nên dùng từ "báo thù."

386
00:26:17,411 --> 00:26:22,048
Và chúng tôi phải làm quyết liệt."

387
00:26:22,049 --> 00:26:24,917
(Tổng thống Roosevelt trên Radio):
<Ngày hôm qua...>

388
00:26:24,918 --> 00:26:28,821
<Ngày 7, tháng 12, năm 1941...>

389
00:26:28,822 --> 00:26:32,792
Chiều hôm sau,
người dân ở Sacramento,

390
00:26:32,793 --> 00:26:36,362
Waterbury, Luverne, Mobile,

391
00:26:36,363 --> 00:26:38,631
và mọi nơi trên khắp nước Mỹ

392
00:26:38,632 --> 00:26:41,267
đã quây quần xung quanh radio
để lắng nghe

393
00:26:41,268 --> 00:26:43,269
Tổng thống Franklin Delano Roosevelt

394
00:26:43,270 --> 00:26:47,973
yêu cầu một phiên họp Quốc hội về việc
Tuyên bố chiến tranh.

395
00:26:47,974 --> 00:26:50,910
Tổng thống Roosevelt :
<Cuộc tấn công hôm qua>

396
00:26:50,911 --> 00:26:56,082
<tại quần ảo Hawaii
đã gây thiệt hại nghiêm trọng>

397
00:26:56,083 --> 00:26:59,752
<đến lực lượng Hải quân
cũng như quân lực Mỹ.>

398
00:27:00,754 --> 00:27:04,757
<Tôi rất tiếc phải thông báo
nhiều sinh mạng người Mỹ>

399
00:27:04,758 --> 00:27:06,192
<đã bị tước đoạt.>

400
00:27:06,193 --> 00:27:09,061
<Hơn nữa, các tàu của Mỹ
đã báo cáo bị trúng ngư lôi...>

401
00:27:09,062 --> 00:27:13,199
KATHARINE PHILLIPS: "Chúng tôi tập trung tại
đại sảnh Langdon Hall của Auburn,

402
00:27:13,200 --> 00:27:16,936
"và có một chiếc xe tải
trang bị loa phóng thanh,

403
00:27:16,937 --> 00:27:19,138
"và chúng tôi ngồi yên

404
00:27:19,139 --> 00:27:23,209
"lắng nghe lời tuyên chiến của
Tổng thống Roosevelt.

405
00:27:23,210 --> 00:27:27,480
Và dĩ nhiên, cuộc sống đã hoàn toàn
đảo lộn."

406
00:27:28,316 --> 00:27:32,918
Tổng thống Roosevelt:
<Với sự tự tin về sức mạnh quân sự của chúng ta,>

407
00:27:32,919 --> 00:27:36,856
<với quyết tâm không gì cản nổi,>

408
00:27:36,857 --> 00:27:38,924
<của toàn thể nhân dân,>

409
00:27:38,925 --> 00:27:43,596
<chúng ta nhất định sẽ giành thắng lợi,>

410
00:27:43,597 --> 00:27:45,297
<cầu Chúa phù hộ nước Mỹ.>

411
00:27:45,298 --> 00:27:47,600


412
00:27:59,079 --> 00:28:02,314
3 ngày sau,
Quốc hội tuyên chiến với Nhật Bản,

413
00:28:02,315 --> 00:28:07,453
Và các đồng minh của Nhật Bản: Đức Quốc Xã,
Phát xít Ý,

414
00:28:07,454 --> 00:28:11,223
tuyên chiến với Hoa Kỳ.

415
00:28:13,727 --> 00:28:15,194
Trên khắp cả nước,

416
00:28:15,195 --> 00:28:18,430
người Mỹ lo sợ tự hỏi chính mình,

417
00:28:18,431 --> 00:28:20,933
"Sao chuyện này lại xảy ra chứ?"

418
00:28:23,470 --> 00:28:27,473
Trong hơn một thập kỉ,
họ chỉ có ý niệm lờ mờ về một thế giới

419
00:28:27,474 --> 00:28:29,441
đang rơi vào hỗn loạn

420
00:28:29,442 --> 00:28:32,344
thông qua các trang báo,
đài radio

421
00:28:32,345 --> 00:28:35,181
và những cuốn phim thời sự chiếu rạp.

422
00:28:35,182 --> 00:28:39,185
Tại Strand và State ở Waterburry.

423
00:28:39,186 --> 00:28:43,822
Tại Crest và Alhambra ở Sacramento.

424
00:28:43,823 --> 00:28:47,359
Tại Roxy và Pike ở Mobile.

425
00:28:47,360 --> 00:28:52,498
Và tại Pix và Palace ở Luverne.

426
00:29:00,407 --> 00:29:04,510
Radio: <Lần đầu tiên, chúng ta thấy
những thành phố vĩ đại bị san bằng>

427
00:29:04,511 --> 00:29:07,379
<thường dân bị ném bom và giết hại.>

428
00:29:16,489 --> 00:29:20,059
Họ đã mong họ có thể đứng ngoài vòng chiến.

429
00:29:20,060 --> 00:29:24,597
EMMA BELLE PETCHER:
"Bạn không gì về bên kia đại dương,

430
00:29:24,598 --> 00:29:27,766
"và bạn không biết được

431
00:29:27,767 --> 00:29:29,301
"nó sẽ như thế nào.

432
00:29:29,302 --> 00:29:31,370
"Nhưng khi họ chiếu những
bộ phim thời sự này,

433
00:29:31,371 --> 00:29:35,241
"và tôi lén vào hàng ghế sau của rạp
để xem

434
00:29:35,242 --> 00:29:37,343
"thì tôi thấy chúng thật kinh hoàng.

435
00:30:06,106 --> 00:30:09,141
Trong suốt những năm 1930,
hết quốc gia này đến quốc gia khác

436
00:30:09,142 --> 00:30:11,977
đã bị nô dịch cho cho
sự tham tàn

437
00:30:11,978 --> 00:30:16,348
của các nhà lãnh đạo của "Phe Trục".

438
00:30:17,151 --> 00:30:21,220
Benito Mussolini,
gã độc tài vênh váo của Ý,

439
00:30:21,221 --> 00:30:25,557
với ảo vọng khôi phục Đế chế La Mã cổ đại
và trở thành

440
00:30:25,558 --> 00:30:29,161
chúa tể của vùng Địa Trung Hải.

441
00:30:29,964 --> 00:30:34,033
Adolf Hitler đã gầy dựng lên
chế độ Đức Quốc xã ghê tởm

442
00:30:34,034 --> 00:30:36,435
với đội quân hùng hậu

443
00:30:36,436 --> 00:30:39,471
với khát vọng phục thù cho nước Đức,

444
00:30:39,472 --> 00:30:43,075
phục thù những nước chiến thắng
Thế Chiến Thứ I,

445
00:30:43,076 --> 00:30:47,746
nhưng cũng chống lại những người tại quê nhà,
những người ông ta cho là

446
00:30:47,747 --> 00:30:49,915
phản bội quốc xã:

447
00:30:49,916 --> 00:30:54,320
Những người theo CNXH,
những người theo chủ nghĩa Cộng sản,
và người Do Thái.

448
00:30:54,321 --> 00:30:55,221
Trên tất cả, người Do Thái,

449
00:30:55,222 --> 00:30:59,692
đã bị ông ta gán ghép là
giống loài ác quỷ và thấp kém.

450
00:31:00,494 --> 00:31:04,363
Ông ta tuyên bố người Đức thượng đẳng hơn
tất thảy dân tộc khác,

451
00:31:04,364 --> 00:31:09,068
và ông ta là người được chọn để đưa họ
đến vận mệnh vĩ đại-

452
00:31:09,069 --> 00:31:11,737
một Đế chế sẽ cai trị
từ Cựu thế giới

453
00:31:11,738 --> 00:31:14,273
đến Tân thế giới
trong hàng nghìn năm.

454
00:31:14,274 --> 00:31:17,543


455
00:31:25,085 --> 00:31:26,385
"Tôi là một người Do Thái.

456
00:31:26,386 --> 00:31:29,221
"Tôi biết được chuyện gì
đang diễn ra ở châu Âu,

457
00:31:29,222 --> 00:31:33,559
"có lẽ tôi hiểu rõ hơn
người bình thường về tình hình.

458
00:31:33,560 --> 00:31:38,097
"Tôi cảm thấy rằng
bằng cách nào đó

459
00:31:38,098 --> 00:31:41,600
"Hitler phải bị ngăn chặn.

460
00:31:41,601 --> 00:31:48,107
Không chỉ vì người Do Thái,
mà vì tất cả loài người trên thế giới."

461
00:31:50,243 --> 00:31:53,545
QUENTIN AANENSON:
"Chúng tôi biết cuộc chiến đang diễn ra ở châu Âu

462
00:31:53,546 --> 00:31:56,348
"sớm muộn cũng sẽ ảnh hưởng
đến chúng tôi.

463
00:31:56,349 --> 00:32:01,887
"Sau khi Tiệp Khắc bị
Đức chiếm đóng...

464
00:32:03,189 --> 00:32:06,892
"Chúng tôi biết chiến tranh
sắp lan đến rồi,

465
00:32:06,893 --> 00:32:08,861
dù cách này hay cách khác."

466
00:32:15,301 --> 00:32:18,637
<Sự khởi đầu của chiến thuật
Blitzkrieg - "Chiến Tranh Chớp Nhoáng",>

467
00:32:18,638 --> 00:32:22,574
<là đánh thọc sâu vào một nước
chưa kịp đề phòng.>

468
00:32:24,911 --> 00:32:27,946
Vào ngày 01, tháng 9 năm 1939,

469
00:32:27,947 --> 00:32:32,618
quân của Hitler ồ ạt tiến qua
biên giới Ba Lan.

470
00:32:41,227 --> 00:32:45,097
Đáp trả lại cuộc tấn công,
Anh và Pháp

471
00:32:45,098 --> 00:32:48,167
đã tuyên chiến với Đức.

472
00:32:49,569 --> 00:32:53,806
Thế Chiến Thứ II
đã bắt đầu.

473
00:33:02,949 --> 00:33:05,651
Đan Mạch và Na Uy thua trận.

474
00:33:05,652 --> 00:33:09,087
Hà Lan đầu hàng.

475
00:33:10,623 --> 00:33:13,258
Bỉ bị nghiền nát.

476
00:33:13,259 --> 00:33:15,961
Tuyến phòng thủ của Pháp sụp đổ.

477
00:33:15,962 --> 00:33:19,064
Và tháng 6 năm 1940,

478
00:33:19,065 --> 00:33:20,499
Paris thất thủ.

479
00:33:21,534 --> 00:33:28,173
Adoft Hitler đã kiểm soát
cả Tây Âu.

480
00:33:30,210 --> 00:33:34,246
Và ông ta nhắm đến
nước Anh.

481
00:33:34,247 --> 00:33:37,950
Trong hơn một năm,
Anh đã đơn độc hứng chịu

482
00:33:37,951 --> 00:33:41,253
những đợt không kích
không ngừng nghỉ.

483
00:33:42,755 --> 00:33:44,256
EDWARD MURROW trên radio:
<Xin chào khán thính giả Mỹ.>

484
00:33:44,257 --> 00:33:47,493
<Tôi là Edward Murrow,
đang tường thuật từ Luân Đôn.>

485
00:33:47,494 --> 00:33:48,461
Họ xuất hiện bất ngờ

486
00:33:48,462 --> 00:33:50,562
khi đèn vừa tắt và tiến hành không kích

487
00:33:50,563 --> 00:33:54,233
bằng cơn mưa pháo sáng
và bom cháy.

488
00:34:03,510 --> 00:34:05,611
Dư luận Mỹ,

489
00:34:05,612 --> 00:34:08,380
vốn kiên định chống lại việc
bị kéo vào

490
00:34:08,381 --> 00:34:13,318
vấn đề của châu Âu,
đã bắt đầu thay đổi.

491
00:34:13,854 --> 00:34:17,289
Sự oán giận Hitler dần tích tụ trong mỗi chúng tôi.

492
00:34:17,290 --> 00:34:22,094
Chúng tôi đã xem tin tức
từ năm 1939,

493
00:34:22,095 --> 00:34:26,365
nên chúng tôi biết việc
Hitler đã làm ở châu Âu.

494
00:34:26,867 --> 00:34:30,102
Cái cách họ tấn công Ba Lan,

495
00:34:30,103 --> 00:34:32,104
cái cách họ cố ép Anh

496
00:34:32,105 --> 00:34:34,840
phải đầu hàng bằng cách
dội bom liên tục,

497
00:34:34,841 --> 00:34:41,446
chúng tôi không thích Hitler
và cả những việc ông ta đang làm.

498
00:34:44,417 --> 00:34:47,486
Nhưng giống như kế hoạch,
Anh đã phải chùn bước,

499
00:34:47,487 --> 00:34:49,821
Hitler bắt đầu chuyển sự chú ý
sang phía Đông,

500
00:34:49,822 --> 00:34:53,625
huy động 3 triệu quân
đột kích bất ngờ

501
00:34:53,626 --> 00:34:56,395
đất nước tưởng chừng là đồng minh,
Liên Bang Xô Viết,

502
00:34:56,396 --> 00:35:01,500
bằng sự tàn sát
tồi tệ nhất cuộc chiến.

503
00:35:12,278 --> 00:35:15,180
Khi đó, ở một nơi xa xăm
phía bên kia,

504
00:35:15,181 --> 00:35:18,884
Chế độ quân chủ đang cai trị Nhật Bản
với thủ lĩnh là vị Thiên Hoàng

505
00:35:18,885 --> 00:35:21,887
cũng tin rằng họ là
giống loài thượng đẳng.

506
00:35:21,888 --> 00:35:25,591
Quốc đảo nhỏ bé nhưng
đông đúc này đã

507
00:35:25,592 --> 00:35:28,527
đã chuyển giao từ chế độ phong kiến
sang kỷ nguyên hiện đại

508
00:35:28,528 --> 00:35:32,064
chỉ trong chưa đầy một thế kỉ,

509
00:35:32,065 --> 00:35:34,366
và họ mơ tưởng rằng Nhật Bản
sẽ trở nên hùng mạnh,

510
00:35:34,367 --> 00:35:36,435
và không phụ thuộc ai.

511
00:35:38,271 --> 00:35:40,739
Với sự tàn bạo bất thường,

512
00:35:40,740 --> 00:35:43,809
họ đã xâm chiến Trung Quốc.

513
00:35:43,810 --> 00:35:47,980
Và họ dòm ngó đến
những thuộc địa của

514
00:35:47,981 --> 00:35:52,184
Pháp, Hà Lan và Anh
ở vùng Đông Nam Á.

515
00:36:05,031 --> 00:36:06,565
<Từ Thượng Hải đến Nam Kinh,>

516
00:36:06,566 --> 00:36:08,800
<Nhật Bản vẫn liên tục
hủy diệt bằng không kích>

517
00:36:08,801 --> 00:36:10,902
<các trấn lớn của Trung Quốc.>

518
00:36:10,903 --> 00:36:12,704
<Hậu quả là>

519
00:36:12,705 --> 00:36:16,942
<vô số nạn nhân vô tội của sự man rợ
đội lốt chiến tranh hiện đại.>

520
00:36:30,490 --> 00:36:33,058
Một trong số các trở ngại trên
con đường của Nhật Bản

521
00:36:33,059 --> 00:36:37,162
là Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ
đóng tại Hawaii...

522
00:36:37,163 --> 00:36:42,067
và các tiền đồn quân sự ở
Guam, Wake Island,

523
00:36:42,068 --> 00:36:45,737
và tại Khối thịnh vượng chung
Philippines.

524
00:36:51,644 --> 00:36:53,745
Các lãnh đạo Phe Trục đã thống nhất

525
00:36:53,746 --> 00:36:57,282
trong việc khinh miệt Hoa Kỳ.

526
00:36:57,283 --> 00:37:00,452
"Bọn người Mỹ rất rụt rè,
cặn bã và vô kỷ luật,"

527
00:37:00,453 --> 00:37:03,021
Hittler nói,
"chúng sống chung với

528
00:37:03,022 --> 00:37:05,190
bọn da đen và bọn Do Thái."

529
00:37:05,559 --> 00:37:08,460
Ông ta khẳng định
một dân tộc lai căng như vậy

530
00:37:08,461 --> 00:37:12,698
chẳng thể thắng trong cuộc chiến
chống lại binh đoàn Aryan của ông ta.

531
00:37:15,468 --> 00:37:18,837
Tổng thống Roosevelt đã làm
mọi việc có thể,

532
00:37:18,838 --> 00:37:22,040
chỉ còn thiếu việc trực tiếp tham gia
chống bọn gây chiến.

533
00:37:22,041 --> 00:37:26,712
Cung cấp viện trợ cần thiết
cho Anh và Nga...

534
00:37:27,214 --> 00:37:32,050
...yêu cầu Nhật Bản rút quân
khỏi Trung Quốc.

535
00:37:32,519 --> 00:37:35,053
Cuối cùng,
phong tòa tài sản của Nhật Bản

536
00:37:35,054 --> 00:37:37,956
tại Hoa Kỳ,
và rồi ngừng cung ứng xăn dầu

537
00:37:37,957 --> 00:37:41,960
dùng làm nhiên liệu cho
cuộc chiến ở châu Á.

538
00:37:45,732 --> 00:37:48,166
Với giới quân phiệt Nhật Bản,

539
00:37:48,167 --> 00:37:51,903
đó là dấu hiệu khơi mào chiến tranh
của Mỹ.

540
00:37:51,904 --> 00:37:56,742
Họ đưa Tướng Hideki Tojo
lên làm Thủ tướng.

541
00:37:56,743 --> 00:37:59,077
Ông ta cho rằng bằng cách
hủy diệt

542
00:37:59,078 --> 00:38:01,179
hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ
tại Trân Châu Cảng

543
00:38:01,180 --> 00:38:02,514
trong một đòn duy nhất,

544
00:38:02,515 --> 00:38:06,017
ông ta sẽ khiến đất nước này choáng váng
và suy sụp đủ lâu

545
00:38:06,018 --> 00:38:08,687
để Nhật Bản có thể rảnh tay
thống trị khu vực

546
00:38:08,688 --> 00:38:12,457
đến mức không thể bị đánh bật.

547
00:38:15,328 --> 00:38:17,529
Các sĩ quan tình báo Mỹ

548
00:38:17,530 --> 00:38:20,265
đã xâm nhập hệ thống
mã ngoại giao của Nhật

549
00:38:20,266 --> 00:38:24,035
và biết rằng Nhật sẽ tấn công.

550
00:38:26,105 --> 00:38:28,707


551
00:38:32,378 --> 00:38:35,714
Nhưng không ai biết sẽ
tấn công khi nào và ở đâu

552
00:38:35,715 --> 00:38:38,316
cho đến ngày 7 tháng 12.

553
00:38:46,893 --> 00:38:49,728
GLENN FRAZIER: "Tôi lớn lên
trong một gia đình Công giáo

554
00:38:49,729 --> 00:38:54,232
"vậy nên việc giết chóc
không ai chỉ dạy cả.

555
00:38:54,233 --> 00:38:58,737
"Đó là một trở ngại lớn
tôi phải vượt qua

556
00:38:58,738 --> 00:39:02,607
bởi vì tôi được dạy
không được giết người."

557
00:39:07,246 --> 00:39:10,015
Trong lúc tấn công Trân Châu Cảng,

558
00:39:10,016 --> 00:39:11,683
Nhật Bản cũng triển khai tấn công

559
00:39:11,684 --> 00:39:15,520
Luzon,
hòn đảo lớn nhất Philippines.

560
00:39:19,392 --> 00:39:24,262
Cậu trai 17 tuổi Glenn Frazier
giờ bị kẹt trong cuộc chiến

561
00:39:24,263 --> 00:39:28,033
mà cậu từng nghĩ
mình sẽ không phải đối mặt.

562
00:39:33,406 --> 00:39:34,706
FRAZIER:
"Khi cuộc chiến bắt đầu

563
00:39:34,707 --> 00:39:37,542
"và tôi đang đi đến
bệnh viện dã chiến

564
00:39:37,543 --> 00:39:39,845
"thì 2 chiếc phi cơ Zero của Nhật

565
00:39:39,846 --> 00:39:41,847
"ném bom và đánh sập bệnh viện.

566
00:39:41,848 --> 00:39:44,482


567
00:39:44,483 --> 00:39:45,851
"Khi chúng tôi đến gần,

568
00:39:45,852 --> 00:39:49,287
"tôi và một đồng đội
nấp vào một con hào

569
00:39:49,288 --> 00:39:53,458
"và một chiếc máy bay ném bom bổ nhào
quay trở lại và oanh tạc,

570
00:39:53,459 --> 00:39:56,328
"một trái bom rơi trúng ngay
đồng đội tôi.

571
00:39:56,329 --> 00:40:00,265
"Phần còn lại duy nhất của anh ấy
là bàn chân nằm trong chiếc giày.

572
00:40:00,266 --> 00:40:05,337
"Và khi chiếc Zero Nhật Bản đó rẽ hướng

573
00:40:05,338 --> 00:40:09,541
"bay sà qua ngọn cây và chuẩn bị bay đi,

574
00:40:09,542 --> 00:40:11,943
"tôi đã thấy tên phi công đang cười.

575
00:40:11,944 --> 00:40:15,914
"Tại thời điểm đó, tôi không
ngại giết người nữa.

576
00:40:15,915 --> 00:40:19,517
"Đó cũng là lúc tôi bắt đầu
đi săn bọn chúng.

577
00:40:19,518 --> 00:40:20,419


578
00:40:20,420 --> 00:40:23,288
"Nếu một ngày mà tôi
không giết được tên Nhật nào,

579
00:40:23,289 --> 00:40:25,490
là ăn cơm không ngon."

580
00:40:25,491 --> 00:40:28,293


581
00:40:29,162 --> 00:40:32,697
Glenn Frazier là một trong số
31.000 binh sĩ

582
00:40:32,698 --> 00:40:35,433
dưới quyền tướng
Douglas MacArthur,

583
00:40:35,434 --> 00:40:38,937
quân nhân nổi tiếng nhất
trong quân đội Mỹ.

584
00:40:38,938 --> 00:40:41,773
Là một anh hùng nơi tiền tuyến
Thế Chiến Thứ I,

585
00:40:41,774 --> 00:40:46,244
là một người đàn ông bất cần
và vô cùng can đảm.

586
00:40:46,245 --> 00:40:51,416
Nhưng tin tức về Trân Châu Cảng
đã khiến ông chết lặng.

587
00:40:51,417 --> 00:40:53,785
Ông ta đã nhận cảnh báo trước 9 tiếng,

588
00:40:53,786 --> 00:40:55,487
nhưng khi quân Nhật tấn công

589
00:40:55,488 --> 00:40:56,788
các sân bay ở Philippine,

590
00:40:56,789 --> 00:41:02,060
đa số các phi cơ của MacArthur
còn đang đậu ngay hàng,

591
00:41:02,061 --> 00:41:04,329
những mục tiêu dễ diệt cho kẻ thù.

592
00:41:04,330 --> 00:41:07,065


593
00:41:09,869 --> 00:41:14,072
Hơn 50.000 quân Nhật sẽ sớm
đổ bộ,

594
00:41:14,073 --> 00:41:19,511
rồi tiến về thủ đô Manila
từ 2 hướng Bắc-Nam.

595
00:41:22,114 --> 00:41:23,415
Bất kể quân Mỹ,

596
00:41:23,416 --> 00:41:27,552
hay mấy nghìn quân dự bị địa phường
được MacArthur tổng động viên

597
00:41:27,553 --> 00:41:31,423
cũng chẳng thể ngăn bước tiến của chúng.

598
00:41:34,760 --> 00:41:39,531
Người Mỹ bị ép ra khỏi
Thái Bình Dương.

599
00:41:40,599 --> 00:41:44,135
MacArthur cuối cùng ra lệnh
toàn quân rút lui

600
00:41:44,136 --> 00:41:48,807
lên vùng rừng núi của bán đảo Bataan.

601
00:41:48,808 --> 00:41:51,242
Ông ta thì rút lui cùng gia đình
và các phụ tá

602
00:41:51,243 --> 00:41:55,113
đến hòn đảo kiên cố tại
cửa vịnh Manila

603
00:41:55,114 --> 00:41:57,549
tên là Corregidor.

604
00:42:02,421 --> 00:42:05,790
Trong khi đó, những người Mỹ khác
ở Philippine,

605
00:42:05,791 --> 00:42:09,160
những thường dân tha hương,

606
00:42:09,161 --> 00:42:12,497
đã bị cuốn vào cuộc chiến.

607
00:42:13,866 --> 00:42:16,401


608
00:42:16,402 --> 00:42:18,403


609
00:42:31,817 --> 00:42:34,753
SASCHA WEINZHEIMER:
"Ngày mà Trân Châu Cảng bị ném bom

610
00:42:34,754 --> 00:42:36,321
"là ngày 7.

611
00:42:36,322 --> 00:42:38,089
"Nhưng ở Philippines,

612
00:42:38,090 --> 00:42:40,892
"do chênh lệch múi giờ
nên đó là ngày 8.

613
00:42:40,893 --> 00:42:47,198
"Cùng một ngày, chỉ là chúng tôi
bị đánh bom sau vài tiếng.

614
00:42:48,768 --> 00:42:51,936
"Tôi bị chứng bại liệt hồi
mới sinh,

615
00:42:51,937 --> 00:42:56,007
"nên tôi thường đến
Manila 3 lần một tuần

616
00:42:56,008 --> 00:42:57,776
"để tập vật lý trị liệu.

617
00:42:57,777 --> 00:43:00,445
"Và hôm đó cũng như thường lệ,
một buổi sáng Thứ hai,

618
00:43:00,446 --> 00:43:03,515
ngày 8, ngày mà Nhật
bắt đầu ném bom."

619
00:43:03,516 --> 00:43:08,620
Sascha Vveinzheimer
được 8 tuổi

620
00:43:08,621 --> 00:43:10,321
vào tháng 12 năm 1941,

621
00:43:10,322 --> 00:43:13,058
là con cháu trong một
gia đình nông dân giàu có

622
00:43:13,059 --> 00:43:16,161
với khối tài sản khổng lồ
ở thung lũng Sacramento

623
00:43:16,162 --> 00:43:18,229
và Philippines.

624
00:43:18,230 --> 00:43:20,265
Theo thông tin chi tiết
trên một tờ báo,

625
00:43:20,266 --> 00:43:21,866
cô ấy sống với bố mẹ,

626
00:43:21,867 --> 00:43:25,370
cô em gái 3 tuổi
và cậu em trai 3 tháng tuổi

627
00:43:25,371 --> 00:43:28,073
tại một trong những
đồn điền mía đường lớn nhất

628
00:43:28,074 --> 00:43:31,242
tại đảo Luzon, Philippines.

629
00:43:32,079 --> 00:43:35,180


630
00:43:35,181 --> 00:43:37,982


631
00:43:37,983 --> 00:43:39,751
SASCHA WEINZHEIMER:
"Vào dịp năm mới,

632
00:43:39,752 --> 00:43:41,920
"bố dắt 3 người lính
đến nhà.

633
00:43:41,921 --> 00:43:43,988
"Bên ly cocktail

634
00:43:43,989 --> 00:43:45,790
"whiskey pha soda,

635
00:43:45,791 --> 00:43:48,860
"họ bắt đầu kể về chuyện
đánh nhau với quân Nhật.

636
00:43:48,861 --> 00:43:51,996
"Họ luôn cười mỗi khi ai đó
thấy khó tin vào câu chuyện

637
00:43:51,997 --> 00:43:56,634
"Khi họ nói:
"Ta chẳng thắng nổi đâu đâu cô ơi."

638
00:43:56,635 --> 00:44:00,105
Mẹ tôi đã mắng họ do nói vậy."

639
00:44:00,106 --> 00:44:04,309
Khi bom Nhật rơi gần đồn điền của họ,

640
00:44:04,310 --> 00:44:07,445
Sascha và gia đình đã
chuyển đến Manila...

641
00:44:07,446 --> 00:44:11,516
...một thành phố trung lập
sau khi quân đội rút,

642
00:44:11,517 --> 00:44:16,454
và tham gia vào những người tị nạn
ở khách sạn Bayview.

643
00:44:22,161 --> 00:44:24,929
WEINZHEIMER:
"Quân Nhật đến

644
00:44:24,930 --> 00:44:28,333
"vào ngày 2 tháng 1.

645
00:44:28,802 --> 00:44:33,204
"Đó là mở màn của việc,

646
00:44:33,205 --> 00:44:37,742
"dồn mọi người vào các trại tập trung.

647
00:44:37,743 --> 00:44:40,211
"Và cuộc sống
thay đổi hoàn toàn.

648
00:44:40,212 --> 00:44:43,148
"Thứ đầu tiên tôi nhớ rõ

649
00:44:43,149 --> 00:44:45,450
"là khi nhìn sang bên kia đường,
hướng đến vịnh

650
00:44:45,451 --> 00:44:49,554
"và thấy binh lính và sĩ quan Nhật
đứng xung quanh các cột cờ

651
00:44:49,555 --> 00:44:51,456
"để treo cờ Nhật lên

652
00:44:51,457 --> 00:44:53,758
"thay cho cờ Mỹ.

653
00:44:53,759 --> 00:44:55,093


654
00:44:55,094 --> 00:44:58,930
"Kế đến các xe tải lăn bánh
xuống đại lộ,

655
00:44:58,931 --> 00:45:01,432
"họ la lên: Banzai!"

656
00:45:01,433 --> 00:45:05,036
"Chúng tôi được yêu cầu giữ bình tĩnh
và không nhìn ra cửa sổ.

657
00:45:05,037 --> 00:45:11,809
Ai cũng căng thẳng,
nhất là mẹ."

658
00:45:12,945 --> 00:45:16,481
Lính Nhật đã bắt bố
của Sasoha

659
00:45:16,482 --> 00:45:18,149
từ khách sạn Bayview

660
00:45:18,150 --> 00:45:22,053
rồi đưa đến khuôn viên
đại học Santo Tomas,

661
00:45:22,054 --> 00:45:26,090
nơi đã được cải tạo thành
trại giam dân sự.

662
00:45:26,091 --> 00:45:30,261
WEINZHEIMER:
"Khi bố nói lời tạm biệt,

663
00:45:30,262 --> 00:45:32,363
"Tôi gần như không còn chịu đựng nổi,

664
00:45:32,364 --> 00:45:35,333
"lần đầu tiên tôi
cảm thấy cực kỳ sợ hãi,

665
00:45:35,334 --> 00:45:38,570
"rồi tôi hét to lên
và giữ chặt lấy ông

666
00:45:38,571 --> 00:45:41,739
"mãi đến khi họ tách
chúng tôi ra.

667
00:45:41,740 --> 00:45:43,074
"Họ đưa bố đi,

668
00:45:43,075 --> 00:45:46,978
và đó là lần cuối tôi thấy bố
mãi cho đến mấy tháng sau."

669
00:45:48,147 --> 00:45:51,883
Sascha và gia đình
đã đến trú ẩn

670
00:45:51,884 --> 00:45:56,287
đầu tiên là ở tu viện,
rồi sau đó là những chỗ khác.

671
00:45:58,257 --> 00:46:02,227
Dù họ ở nơi nào, thì tiếng súng
từ hướng Bataan,

672
00:46:02,228 --> 00:46:03,328
nơi Glenn Frazier

673
00:46:03,329 --> 00:46:05,163
và các đồng đội
đang cố chống trả

674
00:46:05,164 --> 00:46:07,532
để chặn bước tiến của quân Nhật

675
00:46:07,533 --> 00:46:10,702
vẫn vang lên ngày đêm.

676
00:46:11,171 --> 00:46:13,805


677
00:46:17,476 --> 00:46:20,411


678
00:46:23,782 --> 00:46:27,552


679
00:46:31,423 --> 00:46:33,758
SAM HYNES: "Hãy tưởng tượng
bạn là một

680
00:46:33,759 --> 00:46:38,129
"thanh thiếu niên, thuộc tầng lớp trung lưu,
hoặc bình dân

681
00:46:38,130 --> 00:46:41,933
"ở Minneapolis vào năm 1941.

682
00:46:41,934 --> 00:46:46,971
"Khá ít trò để bạn thấy phấn khích.

683
00:46:46,972 --> 00:46:50,141
"Bạn có thể phóng xe thật nhanh,
uống thật xỉn,

684
00:46:50,142 --> 00:46:51,542
"đưa một cô nàng đi chơi

685
00:46:51,543 --> 00:46:54,078
"rồi hứa hẹn tương lai nọ kia
rồi chia tay.

686
00:46:54,079 --> 00:46:57,382
"Đó là những trò thú vị duy nhất ở đây.

687
00:46:57,383 --> 00:46:58,950
"Tuy muốn sống đời thú vị,

688
00:46:58,951 --> 00:47:03,054
"nhưng cũng chả biết đời thú vị
thực chất là ra sao.

689
00:47:03,055 --> 00:47:08,059
"Rồi bất ngờ, bạn thấy
một phi công,

690
00:47:08,060 --> 00:47:11,529
"một thủy thủ tàu ngầm,
hoặc một anh lính pháo binh,

691
00:47:11,530 --> 00:47:14,732
"hoặc thứ gì đó đại loại,
mà bạn cảm thấy là...

692
00:47:14,733 --> 00:47:18,269
"Chà, thú vị đấy,
những trò của người lớn.

693
00:47:18,270 --> 00:47:20,705
"Và cũng bất ngờ nữa,
bạn được lựa chọn,

694
00:47:20,706 --> 00:47:24,042
"chọn trở thành người lớn
chỉ cần bạn ghi danh.

695
00:47:24,043 --> 00:47:29,914
"Lúc đó tôi đang làm nhân viên phát hành séc
ở một ngân hàng trong thị trấn.

696
00:47:29,915 --> 00:47:34,819
"Tôi ghi danh,
và rồi tôi đã có cơ hội

697
00:47:34,820 --> 00:47:42,226
"trở thành một phi công,
một phi công chiến đấu xuất sắc.

698
00:47:50,536 --> 00:47:54,072
"Hoặc là chỉ huy một đội tàu ngầm

699
00:47:54,073 --> 00:47:57,208
"tiến đến vịnh Tokyo.

700
00:48:00,112 --> 00:48:03,014
"Đó là những cơ hội
bất ngờ

701
00:48:03,015 --> 00:48:05,783
"Kiểu như...nó kịch tính,

702
00:48:05,784 --> 00:48:12,056
"phấn khích,
như trong các bộ phim.

703
00:48:14,560 --> 00:48:17,061
"Và giờ bạn có thể làm những điều đó.

704
00:48:17,062 --> 00:48:19,030
"Vậy nên tôi cảm thấy rất tuyệt.

705
00:48:19,031 --> 00:48:20,832
"Chẳng có tư tưởng yêu nước
yêu nôi gì cả.

706
00:48:20,833 --> 00:48:26,537
"Cũng chả mảy may
kẻ thù là đứa nào.

707
00:48:26,538 --> 00:48:32,510
"Chỉ là một cơ hội để đóng
một vai trò thú vị

708
00:48:32,511 --> 00:48:34,512
"hơn là một thằng nhóc tẻ nhạt."

709
00:48:34,513 --> 00:48:38,483


710
00:49:08,046 --> 00:49:10,882


711
00:49:34,039 --> 00:49:39,076
KATHARINE PHILLIPS: "Tôi về nhà
vào dịp Giáng sinh,

712
00:49:39,077 --> 00:49:40,711
"và tôi biết tin

713
00:49:40,712 --> 00:49:42,914
"cậu em Sidney
đã lên đường

714
00:49:42,915 --> 00:49:46,050
"tham gia vào Thủy quân lục chiến.

715
00:49:46,051 --> 00:49:51,255
"Và dĩ nhiên đó là sống
một cách ý nghĩa."

716
00:49:51,256 --> 00:49:55,159
SIDNEY: "Bố tôi
là một người yêu nước, và...

717
00:49:55,160 --> 00:49:59,831
"tôi cảm thấy ông rất mong
tôi nhập ngũ,

718
00:49:59,832 --> 00:50:02,767
"vậy nên khi thằng bạn W.O. Brown

719
00:50:02,768 --> 00:50:05,870
"bảo tôi: "Sid này, sáng nay đi ghi danh
lực lượng Hải quân với tao."

720
00:50:05,871 --> 00:50:07,839
"thì tôi ok ngay lập tức.

721
00:50:07,840 --> 00:50:09,774
"Và phòng tuyển quân
lúc đó rất đông

722
00:50:09,775 --> 00:50:10,875
"đến mức không tin nổi,

723
00:50:10,876 --> 00:50:15,680
"tôi len lên hàng đầu,

724
00:50:15,681 --> 00:50:18,883
"rồi thấy vị sĩ quan Thủy quân lục chiến
làm công tác tuyển dụng.

725
00:50:18,884 --> 00:50:20,017
"Anh ấy lại gần và nói,

726
00:50:20,018 --> 00:50:21,819
"Các cậu có muốn
giết bọn Nhật không?

727
00:50:21,820 --> 00:50:23,688
"Và chúng tôi đồng thanh: "Vâng! Đó là
lý do

728
00:50:23,689 --> 00:50:25,089
chúng tôi đến ghi danh,
nhưng là lực lượng Hải quân."

729
00:50:25,090 --> 00:50:28,759
"Và anh ấy nói: "Không!
Các cậu không thuộc về Hải quân.

730
00:50:28,760 --> 00:50:30,194
"Các cậu thuộc về Thủy quân lục chiến.

731
00:50:30,195 --> 00:50:32,029
"Các cậu có thể tham gia Hải quân,

732
00:50:32,030 --> 00:50:33,397
"nhưng đó không phải nơi
phù hợp với các cậu."

733
00:50:33,398 --> 00:50:37,802
Và rồi cuối cùng chúng tôi
ghi danh vào Thủy quân lục chiến.

734
00:50:37,803 --> 00:50:41,439
KATHARINE: "Bố nói với mẹ rằng:
"Sidney đã quyết gia nhập Thủy quân lục chiến rồi,

735
00:50:41,440 --> 00:50:45,743
"Em ký giấy cho con đi".

736
00:50:45,744 --> 00:50:47,178
"Thằng bé phải lên đường thôi."

737
00:50:47,179 --> 00:50:49,947
"Sid lúc đó mới 17 tuổi.

738
00:50:49,948 --> 00:50:53,084
"Chuyện vui lúc đó là,

739
00:50:53,085 --> 00:50:56,888
"trong suốt cả năm sau,
mỗi khi thấy mẹ tôi

740
00:50:56,889 --> 00:51:00,625
"là vị vị sĩ quan tuyển dụng kia
né liền,

741
00:51:00,626 --> 00:51:03,961
"vì bà sẽ mắng anh ấy
té tát

742
00:51:03,962 --> 00:51:09,367
vì đã dụ cậu con trai bé bỏng
vào Thủy quân lục chiến."

743
00:51:10,203 --> 00:51:14,138
Không giống như quân nhân chuyên nghiệp
của Đức và Nhật,

744
00:51:14,139 --> 00:51:15,139
lực lượng vũ trang mà

745
00:51:15,140 --> 00:51:17,742
Sid Phillips và những người khác
gia nhập

746
00:51:17,743 --> 00:51:22,747
chưa hề sẵn sàng
lao đầu vào một cuộc chiến tranh thế giới.

747
00:51:24,082 --> 00:51:28,419
Vào năm 1940, quân đội Mỹ
còn nhỏ hơn

748
00:51:28,420 --> 00:51:30,488
quân đội Rumani,

749
00:51:30,489 --> 00:51:32,823
với chỉ 174.000 quân tại ngũ,

750
00:51:32,824 --> 00:51:37,762
đội mũ cối và mang xà cạp
từ thời Thế Chiến Thứ I,

751
00:51:37,763 --> 00:51:42,400
và được trang bị
súng trường thời 1903.

752
00:51:42,401 --> 00:51:50,174
Quân dội lúc đó còn nuôi
mấy vạn kỵ mã.

753
00:51:50,175 --> 00:51:52,577
Để bù đắp yếu điểm một cách nhanh chóng,

754
00:51:52,578 --> 00:51:56,247
Quốc hội đã phiên chế Vệ binh quốc gia
theo hình thức liên bang.

755
00:51:58,116 --> 00:52:02,053
Ở Luverne, 129 thanh niên địa phương,

756
00:52:02,054 --> 00:52:04,288
thành viên của Vệ binh bang Minnesota,

757
00:52:04,289 --> 00:52:07,491
được triệu tập nghĩa vụ tại ngũ.

758
00:52:08,827 --> 00:52:14,498
Cả thị trấn đã đến ga,
để đưa tiễn.

759
00:52:17,069 --> 00:52:22,073
Sau đó, vào Thu 1940,
Quốc hội đã ban hành dự thảo,

760
00:52:22,074 --> 00:52:27,311
khiến mọi nam thanh niên ở Mỹ
lo lắng

761
00:52:27,312 --> 00:52:29,447
đến lượt mình.

762
00:52:29,448 --> 00:52:33,117
WILLIAM PERKINS:
"Ai đó sẽ nhận được thư chào.

763
00:52:33,118 --> 00:52:35,119
"Một phong thư cỡ dài.

764
00:52:35,120 --> 00:52:38,122
"Và khi bạn mở ra, nó như sau:

765
00:52:38,123 --> 00:52:38,490
"Xin chào.

766
00:52:38,491 --> 00:52:41,759
"Tổng thống Hoa Kỳ
và nhân dân

767
00:52:41,760 --> 00:52:46,497
"đã chọn bạn cho đợt tòng quân
vào lực lược vũ trang...

768
00:52:46,498 --> 00:52:49,100
"nhằm bảo vệ tổ quốc,
vân vân."

769
00:52:49,101 --> 00:52:51,802
"Hôm đó tôi
đến nhà một cậu bạn,

770
00:52:51,803 --> 00:52:54,438
"Howard Lopes,
và cậu ấy đã nhận được thư,

771
00:52:54,439 --> 00:52:57,008
"cậu ấy mở ra,
và cậu ấy được gọi nhập ngũ.

772
00:52:57,009 --> 00:53:01,245
"Chúng tôi cười lớn
và rống lên,

773
00:53:01,246 --> 00:53:03,781
"sau đó tôi về nhà.

774
00:53:03,782 --> 00:53:06,517
"Khi tôi vừa vào cửa,
bà nội nói:

775
00:53:06,518 --> 00:53:08,486
"Có thư gửi cho con để kia kìa."

776
00:53:08,487 --> 00:53:12,390
"Tôi cầm lên xem.

777
00:53:12,391 --> 00:53:13,358
Và nó như này: "Xin chào.

778
00:53:13,359 --> 00:53:15,192
"Thổng thống Hoa Kỳ

779
00:53:15,193 --> 00:53:15,961
và nhân dân..."

780
00:53:15,962 --> 00:53:19,063
"Tôi phóng ra khỏi nhà,
chạy xuống đường,

781
00:53:19,064 --> 00:53:21,098
"chạy đến nhà của Howard,

782
00:53:21,099 --> 00:53:24,068
"tôi bước vào với
lá thư trong tay.

783
00:53:24,069 --> 00:53:25,069
"Mọi người nhìn tôi,

784
00:53:25,070 --> 00:53:26,971
"sau đó ai cũng cười
ngặt nghẽo,

785
00:53:26,972 --> 00:53:28,105
vì tôi cũng được gọi nhập ngũ.

786
00:53:28,106 --> 00:53:30,408
"Họ biết ngay khi tôi còn chưa nói gì.

787
00:53:30,409 --> 00:53:32,877
"Tôi chỉ...giữ chặt lá thư trong tay."

788
00:53:37,449 --> 00:53:38,749
Khoảng 50 triệu nam giới

789
00:53:38,750 --> 00:53:41,919
đã đăng ký tòng quân
suốt cuộc chiến.

790
00:53:41,920 --> 00:53:45,556
Để được gia nhập,
họ phải tối thiểu cao 1,52m,

791
00:53:45,557 --> 00:53:49,794
nặng 47,6kg,
thị lực tốt,

792
00:53:49,795 --> 00:53:52,930
và ít nhất còn một nửa số răng.

793
00:53:52,931 --> 00:53:57,101
Trong số 18 triệu người
được khám bởi các bác sĩ quân y,

794
00:53:57,102 --> 00:53:59,170
5,5 triệu người bị loại
do vấn đề sức khỏe,

795
00:53:59,171 --> 00:54:02,907
nha khoa, hoặc là phẩm chất -

796
00:54:02,908 --> 00:54:07,044
thường là họ bị đánh giá

797
00:54:07,045 --> 00:54:09,480
do trả lời không đạt các câu hỏi,

798
00:54:09,481 --> 00:54:12,249
như: "Anh có thích phụ nữ không?"

799
00:54:12,952 --> 00:54:17,521
Ban đầu, có yêu cầu
là phải biết đọc, biết viết.

800
00:54:17,522 --> 00:54:20,057
Tuy nhiên, khi cả chục vạn người
bị loại

801
00:54:20,058 --> 00:54:23,627
vì tiêu chí này thì
họ đã hạ chỉ tiêu xuống,

802
00:54:23,628 --> 00:54:25,596
và Quân đội tổ chức
các lớp đặc biệt

803
00:54:25,597 --> 00:54:29,567
để dạy chữ cho các binh sĩ.

804
00:54:30,869 --> 00:54:33,137
Mục đích của huấn luyện

805
00:54:33,138 --> 00:54:37,308
là để biến những thanh niên ngỗ nghịch,
thành những chiến sĩ,

806
00:54:37,309 --> 00:54:40,745
với tình đồng chí và lòng trung thành
để giúp họ

807
00:54:40,746 --> 00:54:43,814
chịu được những nghịch cảnh
nơi chiến tuyến.

808
00:54:45,217 --> 00:54:49,286
Bất kỳ ai từng trải qua
đều không thể nào quên.

809
00:54:49,989 --> 00:54:52,523
WALTER THOMPSON: "Lúc đó tôi 18 tuổi,
còn trẻ lắm.

810
00:54:52,524 --> 00:54:55,159
"Đêm đầu tiên tôi đã bật khóc

811
00:54:55,160 --> 00:54:57,595
"vì sợ hãi, bạn biết đấy.

812
00:54:57,596 --> 00:54:59,196
"Toàn là người lạ.

813
00:54:59,197 --> 00:54:59,965


814
00:54:59,966 --> 00:55:02,199
"Không gặp bất cứ
người quen nào.

815
00:55:02,200 --> 00:55:05,870
"Từ cử chỉ, dáng đi,
đến mặt mũ, hình dáng.

816
00:55:05,871 --> 00:55:09,173
"Cô đơn vì không có bố mẹ bên cạnh,

817
00:55:09,174 --> 00:55:11,375
"không gia đình, bạn bè.

818
00:55:11,376 --> 00:55:13,144
"Cả doanh trại
không một người quen.

819
00:55:13,145 --> 00:55:17,715
"Cảm giác lúc đó thật kỳ quái

820
00:55:17,716 --> 00:55:20,718
trong hoàn cảnh như vậy."

821
00:55:22,120 --> 00:55:25,556
Bất chấp mức độ biểu tình ngày càng tăng
của người da đen

822
00:55:25,557 --> 00:55:28,592
phẫn nộ sự khác biệt
khi chiến đấu ở nước ngoài

823
00:55:28,593 --> 00:55:30,594
so với khi sống trong nước,

824
00:55:30,595 --> 00:55:32,563
thì quân đội vẫn kiên quyết

825
00:55:32,564 --> 00:55:39,370
phiên chế người Mỹ gốc Phi
vào những đơn vị 100% người da đen.

826
00:55:39,605 --> 00:55:43,207
Ngay cả nguồn máu hiến
cho người bị thương

827
00:55:43,208 --> 00:55:45,509
cũng phân biệt da trắng - da đen.

828
00:55:46,611 --> 00:55:48,746
WILLIE RUSHTON:
"Chúng tôi đã nghĩ là

829
00:55:48,747 --> 00:55:52,416
rồi một ngày đất nước sẽ
tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người,

830
00:55:52,417 --> 00:55:55,586
vì tôi biết có nhiều điều

831
00:55:55,587 --> 00:55:57,354
cha tôi phải chịu thì

832
00:55:57,355 --> 00:55:58,989
tôi lại không phải chịu,

833
00:55:58,990 --> 00:56:01,358
vậy nên khi đến đời con tôi,

834
00:56:01,359 --> 00:56:03,594
nó sẽ có cuộc sống tốt hơn
với thời của tôi,

835
00:56:03,595 --> 00:56:07,431
vậy nên tôi muốn chiến đấu
vì quốc gia.

836
00:56:17,042 --> 00:56:19,743
(Trong phim):
"Đây là lý do chúng ta phải chiến đấu.

837
00:56:19,744 --> 00:56:20,778
"Những kẻ thù của sự tự do,

838
00:56:20,779 --> 00:56:24,815
"tham vọng của số ít
áp đặt cho số đông.

839
00:56:24,816 --> 00:56:26,917
"Đây không chỉ là một cuộc chiến.

840
00:56:26,918 --> 00:56:29,486
"Đây là đấu tranh vì sự sống còn
của nhân loại

841
00:56:29,487 --> 00:56:31,455
"để chống lại những kẻ
muốn biến chúng ta thành nô dịch."

842
00:56:31,456 --> 00:56:36,260
BURNETT MILLER: "Thời đó,
họ tuyên truyền qua phim ảnh rất nhiều...

843
00:56:37,196 --> 00:56:41,465
"...cho mọi người xem kẻ thù
xấu xa thế nào

844
00:56:41,466 --> 00:56:43,801
"và độc ác ra sao, vân vân.

845
00:56:44,604 --> 00:56:48,072
"Chúng tôi thì khá hồ nghi về việc này.

846
00:56:48,073 --> 00:56:49,907
"Chúng tôi nghĩ đây chỉ
là những thước phim dàn dựng.

847
00:56:49,908 --> 00:56:53,811
"Chúng chỉ là cách tuyên truyền
tồi lệ và nhảm nhí."

848
00:56:53,812 --> 00:56:57,081
(Trong phim):
"Học thuyết Chủng tộc thượng đẳng của Đức quốc xã

849
00:56:57,082 --> 00:57:02,219
"kêu gọi xóa bỏ hoàn toàn
cái gọi là những chủng tộc hạ đẳng.

850
00:57:04,022 --> 00:57:08,692
"Và từ làng này đến làng khác,
bọn phản bội chỉ điểm

851
00:57:08,693 --> 00:57:10,694
"những người hàng xóm Ba Lan trung kiên.

852
00:57:11,730 --> 00:57:13,030
MILLER:
"Chúng tôi không tin vào

853
00:57:13,031 --> 00:57:18,035
"các mác ác quỷ mà họ
đang tuyên truyền.

854
00:57:25,043 --> 00:57:29,914
"Chúng tôi không nghĩ là mình
sẽ chiến đấu thì thế giới.

855
00:57:29,915 --> 00:57:31,315
"Nhưng chúng tôi nghĩ là,

856
00:57:31,316 --> 00:57:33,484
"nước tôi đã chống lại đất nước đó,

857
00:57:33,485 --> 00:57:35,886
"và nước đó trong quá khứ
từng là kẻ xâm lược,

858
00:57:35,887 --> 00:57:39,290
"và Nhật Bản - đồng minh của họ,

859
00:57:39,291 --> 00:57:42,927
"đã khiêu chiến với chúng tôi,
và chúng tôi phải đánh lại.

860
00:57:42,928 --> 00:57:45,195
"Đơn giản vậy thôi.

861
00:57:46,098 --> 00:57:51,235
"Mãi sau này chúng tôi mới
nhận ra tầm quan trọng của nó.

862
00:57:55,640 --> 00:57:56,341


863
00:57:56,342 --> 00:58:00,878
"Có thể nói tôi là người
theo chủ nghĩa hòa bình.

864
00:58:02,380 --> 00:58:05,616
"Tôi tin rằng đa phần

865
00:58:05,617 --> 00:58:08,419
"luôn có những giải pháp thương lượng

866
00:58:08,420 --> 00:58:10,754
"đối với những vấn đề như vậy.

867
00:58:10,755 --> 00:58:14,425
"Nhưng tôi đâu biết rằng
làm gì có

868
00:58:14,426 --> 00:58:18,729
"giải pháp nào khi mà
Hitler cố tình gây chiến

869
00:58:18,730 --> 00:58:22,232
"với chúng tôi và cả thế giới.

870
00:58:22,233 --> 00:58:27,071
"Tôi cảm thấy tôi phải nhập ngũ,

871
00:58:27,072 --> 00:58:30,341
"vì mối nguy cơ

872
00:58:30,342 --> 00:58:34,511
"hiện đang diễn ra ở các quốc gia khác
trên thế giới,

873
00:58:34,512 --> 00:58:36,714
"đến quốc gia

874
00:58:36,715 --> 00:58:39,583
"gốc gác của tôi.

875
00:58:39,584 --> 00:58:43,287


876
00:59:00,839 --> 00:59:02,139
"Tôi chả biết gì

877
00:59:02,140 --> 00:59:04,274
"khi mới nhập ngũ,

878
00:59:04,275 --> 00:59:07,678
"nhưng sau 13 tuần
với các bài huấn luyện cơ bản,

879
00:59:07,679 --> 00:59:12,016
"tôi đã thành thạo kỹ năng
giết chóc.

880
00:59:12,318 --> 00:59:15,819
"Giết bằng lưỡi lê,
bằng súng đạn,

881
00:59:15,820 --> 00:59:17,721
"bằng tay không.

882
00:59:17,722 --> 00:59:20,157
Đúng vậy, có thể giết người."

883
00:59:22,594 --> 00:59:25,562
HYNES: "Tôi rời Minneapolis
lên đường nhập ngũ

884
00:59:25,563 --> 00:59:29,500
"trong một đêm ẩm ướt, lạnh lẽo

885
00:59:29,501 --> 00:59:33,037
"tháng 3 ở Mineapolis.

886
00:59:33,038 --> 00:59:36,774
"Bố chở tôi đến sân ga

887
00:59:36,775 --> 00:59:40,511
"bằng chiếc xe tôi
chưa được lái lần nào.

888
00:59:40,512 --> 00:59:42,513
"Khi còn bé,

889
00:59:42,514 --> 00:59:46,417
"xuyên suốt con phố...

890
00:59:46,418 --> 00:59:48,886
"là những nơi,

891
00:59:48,887 --> 00:59:53,290
"những điểm tụ tập
suốt thời thơ ấu,

892
00:59:53,291 --> 00:59:56,360
"trải dài đến đường sắt Rock Island.

893
00:59:58,063 --> 00:59:58,863
"Đêm rất tối.

894
00:59:58,864 --> 01:00:00,731
"Cả sân ga dài giữa màn đêm

895
01:00:00,732 --> 01:00:04,635
"với những ánh đèn hồ quang từng đoạn,

896
01:00:04,636 --> 01:00:05,403
"tôi bước đi

897
01:00:05,404 --> 01:00:08,338
"qua khoảng tối rồi lại đến khoảng sáng.

898
01:00:08,339 --> 01:00:12,376
"Và ở tít xa là
là một hạ sĩ quan Hải quân

899
01:00:12,377 --> 01:00:16,513
"cầm một xấp hồ sơ
và nhiều thanh niên trẻ đứng tụ tập

900
01:00:16,514 --> 01:00:18,048
"xung quanh anh ta.

901
01:00:18,049 --> 01:00:23,087
"Chúng tôi dừng bước,
bố bắt tay tôi.

902
01:00:23,088 --> 01:00:27,057
"Thật sự rất lạ khi
cha con lại

903
01:00:27,058 --> 01:00:29,359
"bắt tay.

904
01:00:29,360 --> 01:00:33,497
"Rồi ông quay người rảo bước
về phía cổng ra...

905
01:00:33,498 --> 01:00:35,732
"qua những khoảng tối rồi lại sáng,

906
01:00:35,733 --> 01:00:38,001
"ra phía đường và mất hút.

907
01:00:38,002 --> 01:00:40,070
"Tôi thì tiếp tục
đi đến phía người Hạ sĩ quan

908
01:00:40,071 --> 01:00:43,207
"và nói: "Có mặt," khi anh ta
gọi đến tên tôi,

909
01:00:43,208 --> 01:00:45,676
"và thế là tôi đã vào Hải quân."

910
01:01:02,460 --> 01:01:06,463
(Tạp chí LIFE)
"Ngày 23, tháng 2, năm 1942.

911
01:01:07,866 --> 01:01:10,734
"Ba Lan với những kình ảnh kinh hoàng,

912
01:01:10,735 --> 01:01:14,538
"là sản phẩm cuối cùng
của cuộc xâm lược của Đức.

913
01:01:15,341 --> 01:01:19,977
"Ta thấy sự đau thương và chết chóc hàng loạt
được thực hiện triệt để bởi quân Đức,

914
01:01:19,978 --> 01:01:24,915
"một điều cực hiếm thấy
trong suốt lịch sử.

915
01:01:26,551 --> 01:01:28,118
"Đây cũng là thứ

916
01:01:28,119 --> 01:01:31,488
"mà những nước đối đầu
với Đức quốc xã

917
01:01:31,489 --> 01:01:34,124
"sẽ nhận được nếu
thua trận.

918
01:01:37,428 --> 01:01:39,463
"Cuộc thảm sát có tổ chức
được thực hiện

919
01:01:39,464 --> 01:01:41,598
"với mức độ tàn bạo

920
01:01:41,599 --> 01:01:44,935
"như cách mà Đức quốc xã
đã làm với người Do Thái.

921
01:01:45,937 --> 01:01:49,173
"Bị dồn vào khu Do Thái tại Ba Lan,
cấm đi ra ngoài

922
01:01:49,174 --> 01:01:53,210
"hay là đi tàu hỏa.
Bị bắn bằng súng máy trong giáo đường Do Thái,

923
01:01:53,211 --> 01:01:55,579
"hàng nghìn người bị ném xuống sông

924
01:01:55,580 --> 01:01:59,950
"sau khi bị lột sạch quần áo,
thức ăn, tài sản.

925
01:01:59,951 --> 01:02:04,888
"Người Do Thái ở Ba Lan đang
trên bờ tuyệt diệt.

926
01:02:07,458 --> 01:02:11,061
"Đây chỉ là những sự việc khủng khiếp
được thống kê.

927
01:02:11,062 --> 01:02:16,200
"Sự thống khổ thực tế
thì không lời nào tả được.

928
01:02:19,170 --> 01:02:22,272
Tạp chí LIFE."

929
01:02:25,076 --> 01:02:27,377
Vào đầu năm 1942,

930
01:02:27,378 --> 01:02:30,747
bao trùm là những tin tức tồi tệ.

931
01:02:30,748 --> 01:02:34,318
Liên Xô - đồng minh mới của Hoa Kỳ,

932
01:02:34,319 --> 01:02:37,421
liên tục bị quân Đức tấn công,

933
01:02:37,422 --> 01:02:39,323
chúng đã bao vây Leningrad

934
01:02:39,324 --> 01:02:41,892
và tiến đến vùng ngoại ô Moscow.

935
01:02:43,094 --> 01:02:47,097
Nhật Bản đã chiếm đóng Singapore,

936
01:02:47,098 --> 01:02:49,166
pháo đài kiên cố ở phương Đông,

937
01:02:49,167 --> 01:02:51,768
và toàn bộ bán đảo Mã Lai.

938
01:02:57,108 --> 01:03:01,778
Chúng đã chiếm đảo Borneo, Miến Điện,
và Hồng Kông.

939
01:03:01,779 --> 01:03:05,349
Chúng cũng đã chiếm
các đảo: Guam, Wake,

940
01:03:05,350 --> 01:03:09,052
Makin và Tarawa.

941
01:03:09,053 --> 01:03:11,722
Không có một căn cứ Mỹ nào

942
01:03:11,723 --> 01:03:15,425
giữa Hawaii và Philippine.

943
01:03:18,730 --> 01:03:20,063
Nhưng Tổng thống Roosevelt

944
01:03:20,064 --> 01:03:23,066
và Thủ tướng Anh Winston Churchill
đã thống nhất

945
01:03:23,067 --> 01:03:26,436
trong lúc này họ phải
duy trì

946
01:03:26,437 --> 01:03:29,740
tuyến phòng thủ ở Thái Bình Dương.

947
01:03:30,775 --> 01:03:32,409
Họ đã xem Đức,

948
01:03:32,410 --> 01:03:36,580
với lực lược quân đội quy mô
và máy móc hiện đại,

949
01:03:36,581 --> 01:03:38,181
chính là mối nguy lớn nhất.

950
01:03:39,550 --> 01:03:42,185
Để châu Âu chiến thắng thì không chỉ cần

951
01:03:42,186 --> 01:03:45,856
huy động toàn bộ thanh niên,

952
01:03:45,857 --> 01:03:49,359
mà còn cần hàng tỷ đạn dược,

953
01:03:49,360 --> 01:03:54,231
hàng triệu khẩu súng,
hàng trăm nghìn xe tăng và phi cơ

954
01:03:54,232 --> 01:03:58,001
và các đội tàu vận chuyển
tất cả đến mặt trận.

955
01:03:58,002 --> 01:04:02,372
Sản xuất bấy nhiêu đó cần
nhiều thời gian.

956
01:04:03,275 --> 01:04:08,178
Trong khi đó, sự tồn vong của
Anh và Liên Xô

957
01:04:08,179 --> 01:04:10,947
phụ thuộc vào
sự tiếp tế ổn định từ thực phẩm,

958
01:04:10,948 --> 01:04:14,718
nhiên liệu, và vũ khí
từ Mỹ.

959
01:04:17,255 --> 01:04:20,090


960
01:04:28,566 --> 01:04:32,769
BURT WILSON: "Khi tôi được 7 tuổi
và đang học tại trường Theodore Judah,

961
01:04:32,770 --> 01:04:35,739
"một cậu bé tị nạn từ Anh

962
01:04:35,740 --> 01:04:36,441
"đến nhập học lớp tôi.

963
01:04:36,442 --> 01:04:39,543
"Tên cậu ta là
William Murgathroid Buchanan.

964
01:04:39,544 --> 01:04:42,813
"Chúng tôi gọi cậu ấy là Roid,
Roid Buchanan.

965
01:04:43,082 --> 01:04:46,616
"Chúng tôi chơi với nhau rất thân.

966
01:04:46,617 --> 01:04:49,453
"Và một ngày kia,
Roid qua nhà tôi,

967
01:04:49,454 --> 01:04:51,788
"tôi đang ở trên lầu thì nghe gọi:

968
01:04:51,789 --> 01:04:52,823
"Burt! Burt!"

969
01:04:52,824 --> 01:04:53,791
"Tôi thò đầu ra cửa sổ,

970
01:04:53,792 --> 01:04:56,660
"và nói: "Chào Roid. Có chuyện gì đó?"

971
01:04:56,661 --> 01:04:58,095
"Và Roid bảo rằng:
"Cậu có biết

972
01:04:58,096 --> 01:05:01,431
một chiếc tàu ngầm Đức bẩn thỉu
đã làm gì với bố tớ không?"

973
01:05:01,432 --> 01:05:02,400
"Và tôi nói: "Không. Hắn đã làm gì?"

974
01:05:02,401 --> 01:05:05,135
"Cậu ấy nói: "Nó đã giết bố tớ."

975
01:05:05,136 --> 01:05:08,038
"Và tôi không...

976
01:05:08,039 --> 01:05:11,475
"Tôi không biết
phải làm gì.

977
01:05:13,945 --> 01:05:15,145
"Tôi đi xuống,

978
01:05:15,146 --> 01:05:19,583
"rồi tụi tôi ngồi dưới
một gốc cây rồi nói chuyện một hồi.

979
01:05:19,584 --> 01:05:20,784
"Nhưng điều đó vẫn là thứ

980
01:05:20,785 --> 01:05:26,857
"tôi không hiểu,
cho đến khi

981
01:05:26,858 --> 01:05:28,425
"một cậu bạn thân
kể với tôi rằng

982
01:05:28,426 --> 01:05:31,561
"bố của cậu ấy bị
giết trong một trận chiến."

983
01:05:38,136 --> 01:05:42,539
Vào đêm 13, tháng 1, năm 1942.

984
01:05:42,540 --> 01:05:45,342
Khi quân Mỹ cố gắng đánh chặn
quân Nhật ở Bataan,

985
01:05:45,343 --> 01:05:50,847
một chiếc tàu ngầm Đức đã
lặng lẽ nổi lên ngoài khơi Manhattan.

986
01:05:51,883 --> 01:05:55,285
Chỉ huy của nó rất ngạc nhiên
nhưng cũng rất hài lòng khi thấy

987
01:05:55,286 --> 01:05:57,854
dù đã hơn một tháng từ khi
Đức tuyên chiến

988
01:05:57,855 --> 01:05:59,089
với Hoa Kỳ,

989
01:05:59,090 --> 01:06:03,760
thành phố lớn nhất của Mỹ
vẫn rực rỡ ánh đèn.

990
01:06:03,761 --> 01:06:07,664
Nhờ vào ánh sáng đó
để xác định mục tiêu,

991
01:06:07,665 --> 01:06:10,400
ông ta đã phóng một quả ngư lôi
về phía

992
01:06:10,401 --> 01:06:13,036
một tàu chờ dầu của Mỹ...

993
01:06:17,775 --> 01:06:20,811
...rồi lặn lại
xuống dưới biển

994
01:06:20,812 --> 01:06:24,781
và di chuyển đến phía Nam
để tìm kiếm con mồi khác.

995
01:06:24,782 --> 01:06:31,888
Trong vòng 12 tiếng, ông ta đã đánh chìm
thêm 7 chiếc tàu không vũ trang.

996
01:06:31,889 --> 01:06:34,491
Hoa Kỳ có vẻ

997
01:06:34,492 --> 01:06:39,062
hoàn toàn chưa chuẩn bị
cho kịch bản chiến tranh này.

998
01:06:43,401 --> 01:06:44,235
Đến cuối tháng 1,

999
01:06:44,236 --> 01:06:48,071
Các tàu ngầm Đức đã đánh chìm
25 tàu chở dầu dọc Bờ Đông,

1000
01:06:48,072 --> 01:06:52,175
liên tục những cuộc chiến quyết liệt
để chiếm ưu thế trên các biển,

1001
01:06:52,176 --> 01:06:53,944
còn gọi là Trận chiến Đại Tây Dương

1002
01:06:53,945 --> 01:06:59,082
và đe dọa bóp nghẹt
các đồng minh của Mỹ.

1003
01:07:00,818 --> 01:07:03,253
Tuy nhiên, từ Boston đến Miami,

1004
01:07:03,254 --> 01:07:07,457
các ông cha vẫn ương bướng
chống lại ý tưởng tắt đèn thành phố.

1005
01:07:07,458 --> 01:07:11,094
Họ nói tắt đèn sẽ gây ảnh hưởng
ngành du lịch.

1006
01:07:11,095 --> 01:07:16,099
Mãi đến tháng 5 thì việc tắt đèn mới hoàn tất.

1007
01:07:18,369 --> 01:07:19,703
Nhưng quân Đức
vẫn tiếp tục đánh chìm

1008
01:07:19,704 --> 01:07:23,273
2 đến 3 tàu buôn mỗi ngày.

1009
01:07:23,274 --> 01:07:26,042
Hơn 230 tàu đồng minh

1010
01:07:26,043 --> 01:07:29,479
cùng khoảng 5 triệu tấn
trang thiết bị cần thiết

1011
01:07:29,480 --> 01:07:35,051
đã đi xuống lòng đại dương
trong 6 tháng đầu năm 1942.

1012
01:07:35,052 --> 01:07:39,322
Bãi biển của Mỹ
loang đầy dầu.

1013
01:07:39,591 --> 01:07:41,825
KATHARINE PHILLIPS:
"Dọc bờ biển Gulf

1014
01:07:41,826 --> 01:07:44,494
"và tất cả bờ vịnh Mobile,

1015
01:07:44,495 --> 01:07:46,730
"chúng tôi được ngồi trên bãi biển,

1016
01:07:46,731 --> 01:07:50,066
"nhưng không được đốt lửa,

1017
01:07:50,067 --> 01:07:52,469
"vì sợ tàu ngầm Đức.

1018
01:07:52,470 --> 01:07:57,207
"Chúng tôi thường nghe tin
tàu ở Mobile bị đánh chìm

1019
01:07:57,208 --> 01:08:00,076
"khi vừa nhổ neo ra khỏi vịnh.

1020
01:08:00,077 --> 01:08:02,212
"Chúng tôi biết đó là thực,

1021
01:08:02,213 --> 01:08:05,849
"vì đồ cứu hộ và các thùng hàng

1022
01:08:05,850 --> 01:08:07,717
trôi dạt vào bãi biển."

1023
01:08:07,718 --> 01:08:12,455
Có một thời,
vùng biển từ Jacksonville, Florida,

1024
01:08:12,456 --> 01:08:14,424
đến Galveston, Texas, được xem là

1025
01:08:14,425 --> 01:08:19,162
tuyến đường biển
nguy hiểm nhất trên toàn cầu.

1026
01:08:20,032 --> 01:08:23,500
Một thuyền viên tàu buôn nói:
"Đường an toàn duy nhất,

1027
01:08:23,501 --> 01:08:28,339
là từ St. Louis đến Cincinnati."

1028
01:08:44,188 --> 01:08:47,657


1029
01:08:52,730 --> 01:08:57,067


1030
01:09:03,074 --> 01:09:05,342


1031
01:09:08,879 --> 01:09:11,548
GLENN FRAZIER:
"Vài ngày đầu tôi thực sự chiến đấu

1032
01:09:11,549 --> 01:09:12,682
"vì lá cơ nước Mỹ.

1033
01:09:12,683 --> 01:09:14,884
"Như tất cả mọi người,

1034
01:09:14,885 --> 01:09:16,853
"bạn sẽ nói: "Vì lá cờ Hoa Kỳ.

1035
01:09:16,854 --> 01:09:19,189
"Chúng ta sẽ chiến đấu,
chúng ta sẽ quét sạch quân Nhật

1036
01:09:19,190 --> 01:09:21,858
trong vòng 6 tháng,"
những câu đại loại như vậy.

1037
01:09:21,859 --> 01:09:27,063
"Như khi thật sự chiến,
tôi biết rằng cuộc chiến sẽ không kết thúc nhanh

1038
01:09:27,064 --> 01:09:28,632
"và quân địch tấn công rất dữ đội,

1039
01:09:28,633 --> 01:09:32,569
"nên lúc này có sự thay đổi khá nhiều
giữa chiến đấu vì chính mình

1040
01:09:32,570 --> 01:09:36,473
"và chiến đấu vì nước Mỹ.
Và tôi nghĩ tôi đã dành phần ưu tiên

1041
01:09:36,474 --> 01:09:37,274
cho mạng sống của mình."

1042
01:09:37,275 --> 01:09:42,479
Có gần 8 vạn quân Mỹ và quân Philippine

1043
01:09:42,480 --> 01:09:45,215
quyết định đột phá vòng vây
quân Nhật ở khu vực Manila

1044
01:09:45,216 --> 01:09:49,886
và chiếm những cứ điểm
trên bán đảo Bataan.

1045
01:09:51,689 --> 01:09:57,360
Lại một lần nữa, kế hoach của
tướng MacArthur thất bại.

1046
01:09:57,361 --> 01:10:01,598
Đa số quân nhu đã bị bỏ lại.

1047
01:10:01,599 --> 01:10:05,769
Khẩu phần bị giảm một nửa.

1048
01:10:06,038 --> 01:10:11,207
Những khu rừng nhiệt đới ẩm của Bataan
sản sinh ra giống mũi sốt rét.

1049
01:10:11,208 --> 01:10:14,177
Thiếu nguồn nước sạch.

1050
01:10:14,178 --> 01:10:16,046
Thuốc men ít ỏi.

1051
01:10:16,047 --> 01:10:18,882
Chỉ 1 bệnh viện dã chiến với
8 màn mổ

1052
01:10:18,883 --> 01:10:25,155
và 1.200 thương binh cần phẫu thuật.

1053
01:10:30,895 --> 01:10:34,831
Những binh sĩ vẫn vật lộn
để tiếp tục

1054
01:10:35,701 --> 01:10:40,136
chống trả các đợt tấn công
hết đợt này đến đợt khác,

1055
01:10:40,137 --> 01:10:45,475
rồi rút lui vào nửa dưới của bán đảo.

1056
01:10:50,481 --> 01:10:54,451
Trong nhiều tuần, binh sĩ tại Bataan
tiếp tục hy vọng

1057
01:10:54,452 --> 01:10:56,319
tiếp viện sẽ đến.

1058
01:10:56,320 --> 01:11:00,623
Hết lần này đến lần khác,
tướng MacArthur phải cam đoan về việc đó.

1059
01:11:00,624 --> 01:11:02,659
Ông quả quyết: "Cứu viện đang trên đường đến."

1060
01:11:02,660 --> 01:11:06,896
FRAZIER: "Tôi nhớ có một lần,
chúng tôi bắt được tín hiệu sóng ngắn

1061
01:11:06,897 --> 01:11:09,699
"của Đài Phát thanh Hoa Kỳ
trên radio.

1062
01:11:09,700 --> 01:11:11,901
"Chúng tôi nghe rằng
ở xa ngoài kia,

1063
01:11:11,902 --> 01:11:14,671
"có những đoàn tàu và phi cơ
đang đến Philippine.

1064
01:11:14,672 --> 01:11:18,675
"Chúng tôi cũng nghe rằng sắp có
quân tăng viện đến.

1065
01:11:18,676 --> 01:11:22,645
"Và tình hình tình là chúng rôi
sẽ rút về Bataan

1066
01:11:22,646 --> 01:11:25,315
chỉ trong vài tuần nữa thôi."

1067
01:11:29,920 --> 01:11:35,725
Nhưng chưa từng có sự điều động
về quân đội hoặc phi cơ nào.

1068
01:11:35,726 --> 01:11:39,295
Vì họ không thể đến nơi được.

1069
01:11:39,296 --> 01:11:43,767
Nhật Bản hiện đã chiếm Nam Thái Bình Dương.

1070
01:11:46,103 --> 01:11:50,140
Trong cuốn nhật ký của Bộ trưởng Bộ Chiến Tranh Henry Stimson:
"Có những thời điểm,

1071
01:11:50,141 --> 01:11:53,843
khi mà binh sĩ phải hy sinh."

1072
01:11:55,613 --> 01:12:01,050
Đến đầu tháng ba, 3 trong số
4 phòng tuyến của Bataan

1073
01:12:01,051 --> 01:12:03,186
đã bị vô hiệu hóa theo một cách nào đó...

1074
01:12:03,187 --> 01:12:08,558
bệnh tật, kiệt quệ, bị thương,
kiệt sức vì đói,

1075
01:12:08,559 --> 01:12:11,227
hoặc mắc bệnh Beriberi
(tê phù do thiếu vitamin B1).

1076
01:12:11,228 --> 01:12:15,331
FRAZIER: "Ở giai đoạn cuối cùng,
1 lon cá hồi

1077
01:12:15,332 --> 01:12:17,066
chia cho 35 người

1078
01:12:17,067 --> 01:12:19,903
cùng với một chút cơm,
rất ít cơm,

1079
01:12:19,904 --> 01:12:22,338
tình hình ngày càng...

1080
01:12:22,339 --> 01:12:26,176
xấu hơn và tồi tệ hơn.

1081
01:12:27,912 --> 01:12:31,414
MacArthur quyết định rời
nơi trú ẩn tại Corregidor

1082
01:12:31,415 --> 01:12:37,253
để thăm hỏi binh sĩ
từng người một.

1083
01:12:38,556 --> 01:12:43,226
Họ bắt đầu gọi ông là
" Dough núp hầm."

1084
01:12:43,227 --> 01:12:46,362
Sự cay đắng của người lính
càng gia tăng khi

1085
01:12:46,363 --> 01:12:49,465
theo lệnh từ Tổng thống,

1086
01:12:49,466 --> 01:12:51,734
MacArthur cùng vợ, con trai 4 tuổi

1087
01:12:51,735 --> 01:12:54,470
và 17 nhân viên

1088
01:12:54,471 --> 01:12:58,775
đã lẻn lên tàu quân sự
trốn khỏi Corregidor.

1089
01:12:58,776 --> 01:13:03,046
Từ Úc, ông đã phát
một thông báo ngắn gọn:

1090
01:13:03,047 --> 01:13:07,784
"Tôi đã đến nơi.
Và tôi sẽ trở lại."

1091
01:13:07,785 --> 01:13:10,520
FRAZIER: "Khi ông ta bỏ đi
và đến Úc,

1092
01:13:10,521 --> 01:13:13,189
đó là ngày tận thế
ở Bataan,

1093
01:13:13,190 --> 01:13:16,626
vì chúng tôi biết
chúng tôi phải chiến đấu,

1094
01:13:16,627 --> 01:13:19,896
và ông ta ra lệnh
chiến đấu đến người cuối cùng,

1095
01:13:19,897 --> 01:13:23,666
và chúng tôi biết số mình
là thế rồi.

1096
01:13:26,704 --> 01:13:29,172


1097
01:13:33,711 --> 01:13:39,949
Vào ngày 9, tháng 4, năm 1942.
Thiếu tướng Edward L.King

1098
01:13:39,950 --> 01:13:43,720
gửi đi một người lính
cầm theo cờ trắng.

1099
01:13:47,458 --> 01:13:51,728
Đó là cuộc đầu hàng lớn nhất
trong lịch sử

1100
01:13:51,729 --> 01:13:53,096
quân đội Hoa Kỳ,

1101
01:13:53,097 --> 01:13:58,167
với 78.000 quân Mỹ và Philippine.

1102
01:14:01,772 --> 01:14:06,643
Thiếu tướng King hỏi sĩ quan Nhật
một câu:

1103
01:14:06,644 --> 01:14:10,680
"Người của tôi sẽ được đối đãi tử tế chứ?"

1104
01:14:10,681 --> 01:14:13,449
Người sĩ quan Nhật: "Đúng!

1105
01:14:13,450 --> 01:14:16,352
Chúng tôi không phải lũ mọi rợ."

1106
01:14:17,888 --> 01:14:21,925
Nhưng theo truyền thống của người Nhật,
kẻ sợ chết

1107
01:14:21,926 --> 01:14:24,260
mà đầu hàng trên chiến trường

1108
01:14:24,261 --> 01:14:28,731
là đồ hèn,
không đáng tôn trọng.

1109
01:14:35,072 --> 01:14:38,741
Các tù binh bị thúc
về phía Bắc,

1110
01:14:38,742 --> 01:14:40,576
300 người một tốp.

1111
01:14:40,577 --> 01:14:44,080
Họ phải đi bộ từ Mariveles
đến San Fernando,

1112
01:14:44,081 --> 01:14:45,782
sau đó bị nhét vào
các toa xe lửa

1113
01:14:45,783 --> 01:14:51,087
để tiếp tục di chuyển
đến Trại O'Donnell ở trung tâm Luzon.

1114
01:14:52,089 --> 01:14:54,924
Những điều tiếp theo
sau này được gọi

1115
01:14:54,925 --> 01:14:58,127
là Cuộc hành quân chết chóc Bataan.

1116
01:14:59,830 --> 01:15:04,033
FRAZIER: "Nếu biết trước
những điều sẽ diễn ra tại lúc đầu

1117
01:15:04,034 --> 01:15:08,671
"của Cuộc hành quân chết chóc Bataan,
tôi thà chết quách cho xong.

1118
01:15:10,741 --> 01:15:14,344
"Chúng tôi không hiểu gì cả,

1119
01:15:14,345 --> 01:15:17,880
"vì chúng tôi không có liên hệ gì
với người Nhật

1120
01:15:17,881 --> 01:15:20,416
"cũng như họ là ai?

1121
01:15:20,417 --> 01:15:24,153
"họ như thế nào?,...

1122
01:15:25,056 --> 01:15:27,390
"Và rồi họ bắt đầu
đánh đập

1123
01:15:27,391 --> 01:15:31,594
"nếu không đứng thẳng
hoặc lén ngồi.

1124
01:15:36,200 --> 01:15:38,067
"Chúng tôi không biết đang đi đâu.

1125
01:15:38,068 --> 01:15:41,304
"Chúng tôi mù tịt.

1126
01:15:50,080 --> 01:15:52,248
"Và chúng tôi bị bắt dừng
giữa đường,

1127
01:15:52,249 --> 01:15:54,917
"một vài người bị lục soát
và bị đánh tiếp.

1128
01:15:54,918 --> 01:15:58,154
"Họ lột sạch tài sản.

1129
01:15:58,456 --> 01:16:02,125
"Một vài người có đeo nhẫn
thìu họ chặt luôn ngón tay

1130
01:16:02,126 --> 01:16:04,494
"rồi lấy nhẫn.

1131
01:16:07,031 --> 01:16:09,365
"Họ dốc sạch nước
từ bi-đông

1132
01:16:09,366 --> 01:16:12,668
"để đảm bảo không ai còn
giọt nước nào.

1133
01:16:14,171 --> 01:16:17,073
"Họ chôn sống vài người.

1134
01:16:17,074 --> 01:16:19,609
"Khi một người bị dùng lê đâm
hay bị bắn,

1135
01:16:19,610 --> 01:16:23,046
"nằm dài trên mặt đất
và các xe tải hộ tống đi ngang,

1136
01:16:23,047 --> 01:16:26,649
"các xe này cố tình đánh lệch
tay lái

1137
01:16:26,650 --> 01:16:29,218
"để cán lên người kia.

1138
01:16:29,219 --> 01:16:32,755
"Và một con người bị 15-20 xe tải
cán qua

1139
01:16:32,756 --> 01:16:37,193
"nhìn giống như một
quả cà chua bị dập nát hay đống gì đó.

1140
01:16:38,529 --> 01:16:42,165
"Một số người bị cắt cổ

1141
01:16:42,166 --> 01:16:44,333
"vì quân Nhật lấy lưỡi lê

1142
01:16:44,334 --> 01:16:47,070
"gắn vào các cạnh của xe tải vào ban đêm

1143
01:16:47,071 --> 01:16:50,907
"ở mức đủ cao để cắt
đứt cổ họng.

1144
01:16:54,078 --> 01:16:55,344
"Và họ đánh một số người bằng
báng súng

1145
01:16:55,345 --> 01:16:59,982
"tới khi gục chết mới thôi.

1146
01:17:08,092 --> 01:17:11,194
"Tôi thấy những phụ nữ
Philippine bị cắt xẻ.

1147
01:17:11,195 --> 01:17:13,096
"Họ bị mổ bụng.

1148
01:17:13,097 --> 01:17:16,065
"Cổ họng thì bị cắt.

1149
01:17:17,367 --> 01:17:21,771
"Có những người Mỹ và người Philippine
bị chặt đầu

1150
01:17:21,772 --> 01:17:25,575
"chỉ bằng một nhát kiếm.

1151
01:17:28,445 --> 01:17:31,881
"6 ngày 7 đêm hành quân liên tục,
không nghỉ ngơi.

1152
01:17:31,882 --> 01:17:35,084
"Chỉ một ngụm nước
và không có thức ăn gì.

1153
01:17:35,085 --> 01:17:38,154
"Giờ nhiều người nói vậy sao mà sống.
Nhưng tôi vẫn sống đấy thôi."

1154
01:17:38,155 --> 01:17:41,057
"Khi kết thúc cuộc hành quân,

1155
01:17:41,058 --> 01:17:45,528
"tại điểm cuối hành trình

1156
01:17:45,529 --> 01:17:47,730
"để chuẩn bị lên tàu,

1157
01:17:47,731 --> 01:17:50,766
"lúc đó lưỡi tôi không
thu được vào trong miệng luôn.

1158
01:17:50,767 --> 01:17:52,935
"Đó chính là dấu hiệu,

1159
01:17:52,936 --> 01:17:57,340
của một người sắp chết."

1160
01:18:02,012 --> 01:18:06,315
Không ai biết chính xác
bao nhiêu người đã chết

1161
01:18:06,316 --> 01:18:08,384
trong Cuộc hành quân chết chóc Bataan,

1162
01:18:08,385 --> 01:18:15,424
đâu đó khoảng 6.000 - 11.000
bao gồm người Mỹ và người Philippine.

1163
01:18:15,425 --> 01:18:18,628
Điểm đến của cuộc hành quân -

1164
01:18:18,629 --> 01:18:23,099
Trại O'Donnell cũng chẳng
có gì tốt đẹp hơn.

1165
01:18:23,100 --> 01:18:25,501
Căn cứ quân sự
chưa hoàn thiện của Philippine này,

1166
01:18:25,502 --> 01:18:29,138
được bao quanh bởi dây thép gai
và các ụ súng máy,

1167
01:18:29,139 --> 01:18:31,641
với nguồn nước khan hiếm
cũng như thiếu chỗ tránh nắng,

1168
01:18:31,642 --> 01:18:39,482
chính là nơi giam giữ khoảng 60.000
con người khốn khổ và tuyệt vọng.

1169
01:18:39,483 --> 01:18:44,387
Thức ăn duy nhất là Lugaw,
một món cháo loãng

1170
01:18:44,388 --> 01:18:47,056
có nhiều sâu và mọt từ gạo.

1171
01:18:47,057 --> 01:18:49,892
"Tốt nhất là nên ăn khi trời tối,"

1172
01:18:49,893 --> 01:18:55,097
một người đàn ông hồi tưởng,
"vậy thì khỏi nhìn thấy gì bên trong."

1173
01:18:55,098 --> 01:19:00,036
Khoảng hơn 16.000 người Philippine và người Mỹ
đã chết

1174
01:19:00,037 --> 01:19:05,007
ở trại O'Donnell
do mất nước, suy dinh dưỡng,

1175
01:19:05,008 --> 01:19:13,482
sốt rét, Beriberi, Scorbut,
kiết lỵ, và tuyệt vọng.

1176
01:19:17,854 --> 01:19:21,524
"Xác chết chất
nối dài dằng dặc,"

1177
01:19:21,525 --> 01:19:22,692
một trung sĩ nhớ lại,

1178
01:19:22,693 --> 01:19:27,496
"Ngày và đêm, các xác chết
được khiêng đến nghĩa địa."

1179
01:19:28,433 --> 01:19:31,867
KATHARINE PHILLIPS:
"Chúng tôi đã rất đau khổ

1180
01:19:31,868 --> 01:19:35,905
"vì đã để các thanh niên
đi đến Philippine.

1181
01:19:35,906 --> 01:19:39,508
"Giờ chúng tôi biết lúc đó
không có cách gì cứu được họ,

1182
01:19:39,509 --> 01:19:43,546
"nhưng thời điểm đó, chúng tôi không biết
là không còn chiếc tàu nào cả.

1183
01:19:43,547 --> 01:19:47,183
"Họ không báo với chúng tôi,
có bao nhiêu tàu đã bị đánh chìm

1184
01:19:47,184 --> 01:19:50,253
"tại Trân Châu Cảng,
nên chúng tôi vẫn suy nghĩ,

1185
01:19:50,254 --> 01:19:52,088
"Tại sao các người không đến đó

1186
01:19:52,089 --> 01:19:56,125
và mang con em
ra khỏi Philippine?"

1187
01:19:57,894 --> 01:20:04,166
Một ngày nọ, Glenn Frazier
tình nguyện vào đội mai táng.

1188
01:20:05,769 --> 01:20:08,704
FRAZIER:
"Có những ngày chúng tôi chôn 250 người,

1189
01:20:08,705 --> 01:20:14,143
"nên tôi không biết
rồi sẽ có chuyện gì xảy ra với tôi.

1190
01:20:14,144 --> 01:20:18,381
"Vậy nên tôi có ý tưởng
là do tôi có 2 bộ thẻ dog tag.

1191
01:20:18,382 --> 01:20:20,016
"Và tôi tự nhủ,

1192
01:20:20,017 --> 01:20:23,953
"Hay là mình ném một bộ

1193
01:20:23,954 --> 01:20:29,892
"vào trong nghĩa địa,
nếu tàn chiến mà mình còn sống,

1194
01:20:29,893 --> 01:20:31,127
thì cũng chả sao cả."

1195
01:20:31,128 --> 01:20:34,630
"Nhưng nhỡ như tôi chết mất xác đâu đó,
tôi không muốn gia đình mình

1196
01:20:34,631 --> 01:20:38,567
"biết rằng tôi kết thúc bi thảm như vậy,

1197
01:20:38,568 --> 01:20:41,537
họ sẽ nghỉ rằng tôi đã an nghỉ ở đây."

1198
01:20:41,538 --> 01:20:44,407


1199
01:20:45,876 --> 01:20:48,344
Vào ngày 6, tháng 5, năm 1942.

1200
01:20:48,345 --> 01:20:54,684
Corregidor, cứ điểm cuối cùng của Mỹ
tại Philippine,

1201
01:20:54,685 --> 01:20:57,753
rơi vào tay quân Nhật.

1202
01:21:03,360 --> 01:21:06,095


1203
01:21:14,971 --> 01:21:17,573


1204
01:21:17,574 --> 01:21:20,109


1205
01:21:20,678 --> 01:21:25,448
SAM HYNES:
"Tôi đến Seattle năm 1942.

1206
01:21:25,449 --> 01:21:28,584
"Có một ký ức rất rõ ràng.

1207
01:21:28,585 --> 01:21:34,924
"Đó là một ngày thứ bảy,
và tôi đang trên xe buýt đi trung tâm

1208
01:21:34,925 --> 01:21:36,759
"và băng qua quảng trường đại chúng

1209
01:21:36,760 --> 01:21:40,930
"ở trước tòa thị chính,

1210
01:21:40,931 --> 01:21:42,098
"Và tôi thấy trước mặt

1211
01:21:42,099 --> 01:21:46,235
"một dòng người đang kiên nhẫn
đứng ở bến xe buýt.

1212
01:21:46,236 --> 01:21:51,307
"Khi tôi lại gần, tôi thấy họ
đều là người Nhật

1213
01:21:51,308 --> 01:21:54,110
"và họ đang đi lên xe buýt.

1214
01:21:54,111 --> 01:21:58,547
"Và tôi nhận ra họ là người Mỹ
gốc Nhật

1215
01:21:58,548 --> 01:22:03,552
"ở Seattle,
và hàng xóm của họ thì đang

1216
01:22:03,553 --> 01:22:07,356
"bị dồn ở một trại tập trung
bên Philippine.

1217
01:22:07,357 --> 01:22:11,093
"Và tôi nghĩ: "À, đây là bọn kẻ địch."

1218
01:22:11,094 --> 01:22:13,763
"Nhưng họ nhìn không giống kẻ thù,
họ đứng đó

1219
01:22:13,764 --> 01:22:17,933
"mặc âu phục Mỹ
với các hành lý đựng trong thùng carton

1220
01:22:17,934 --> 01:22:21,904
chờ đợi bị chuyển đến
sa mạc."

1221
01:22:23,073 --> 01:22:26,809
Vào ngày 19, tháng 2, năm 1942,

1222
01:22:26,810 --> 01:22:33,282
Tổng thống Roosevelt
đã ký Sắc lệnh 9006.

1223
01:22:33,283 --> 01:22:36,085
Giọng điệu rất trung lập.

1224
01:22:36,086 --> 01:22:41,390
Nó ủy quyền cho Bộ Chiến Tranh
chỉ định "các khu vực quân sự"

1225
01:22:41,391 --> 01:22:44,093
rồi loại ra bất kỳ ai
trong cộng đồng

1226
01:22:44,094 --> 01:22:46,929
có thể là mối đe dọa.

1227
01:22:46,930 --> 01:22:51,767
Nhưng mục tiêu thực sự chính là...

1228
01:22:52,769 --> 01:22:56,806
...hơn 110.000 người gốc Nhật

1229
01:22:56,807 --> 01:23:01,143
đang sinh sống dọc Bờ Tây.

1230
01:23:01,144 --> 01:23:03,045
Họ bị cưỡng chế

1231
01:23:03,046 --> 01:23:06,715
rời nhà và chuyển vào
sâu trong quốc gia.

1232
01:23:07,717 --> 01:23:11,787
Hàng nghìn người Đức, Ý không
có quốc tịch Mỹ cũng bị giam giữ,

1233
01:23:11,788 --> 01:23:15,458
nhưng hàng triệu người Mỹ gốc Đức và gốc Ý

1234
01:23:15,459 --> 01:23:21,063
vẫn được tự do như bình thường.

1235
01:23:21,399 --> 01:23:24,600
Chỉ có người Mỹ gốc Nhật tại Bờ Tây

1236
01:23:24,601 --> 01:23:27,169
đã bị tách ra.

1237
01:23:27,170 --> 01:23:30,306
"Người Nhật là người Nhật",
tướng John L. DeWitt

1238
01:23:30,307 --> 01:23:33,075
chỉ huy phòng thủ Bờ Tây nói.

1239
01:23:33,076 --> 01:23:34,410
"Không phân biệt người đó

1240
01:23:34,411 --> 01:23:37,279
"có phải công dân Mỹ hay không.

1241
01:23:37,280 --> 01:23:40,216
Tôi không thích ai trong số chúng cả."

1242
01:23:40,217 --> 01:23:44,520
Hầu như không ai
phản đối kế hoạch của chính phủ,

1243
01:23:44,521 --> 01:23:47,957
cũng có nghĩa là phân loại
mọi người Mỹ gốc Nhật

1244
01:23:47,958 --> 01:23:50,659
sẽ không được nhập ngũ.

1245
01:23:50,660 --> 01:23:53,696
DANIEL INOUYE:
"Điểm 1A nghĩa là thể chất phù hợp,

1246
01:23:53,697 --> 01:23:56,765
"và điểm 4F là
bạn có vấn để.

1247
01:23:56,766 --> 01:23:59,368
"Nhưng bị điểm 4C nghĩa là
kẻ thù ngoại lai.

1248
01:23:59,369 --> 01:24:02,505
"Và tôi lúc đó 17 tuổi.

1249
01:24:02,506 --> 01:24:07,343
"Tôi tự đánh giá mình
là một công dân Mỹ mẫu mực nhưng,...

1250
01:24:07,344 --> 01:24:10,045
người ta xem tôi là kẻ thù."

1251
01:24:19,356 --> 01:24:24,560
Tại Sacramento, rất nhanh sau khi
Sắc lệnh 9066 được ban bố,

1252
01:24:24,561 --> 01:24:27,663
những lá truyền đơn được rải
khắp thị trấn,

1253
01:24:27,664 --> 01:24:31,500
với nội dung:
"Bọn Nhật cút đi."

1254
01:24:32,069 --> 01:24:35,938
Sắc lệnh yêu cầu di dời
bắt đầu vào tháng năm.

1255
01:24:35,939 --> 01:24:40,509
Susumu Satow và gia đình
vừa mới tin vào điều đó.

1256
01:24:40,510 --> 01:24:44,480
Họ được kỳ hạn 1 tuần.

1257
01:24:44,481 --> 01:24:46,315
SATOW:
"Đó là giữa vụ thu hoạch nhưng...

1258
01:24:46,316 --> 01:24:51,520
"chúng tôi đành phải bỏ lại
và rời đi.

1259
01:24:51,521 --> 01:24:56,759
"Vậy nên chúng tôi
đã báo cho những người quen.

1260
01:24:56,760 --> 01:24:59,161
"Rằng hãy đến và hái
dâu tây đi

1261
01:24:59,162 --> 01:25:01,564
vì đã đến lúc
thu hoạch rồi.

1262
01:25:01,565 --> 01:25:04,767
Vậy nên tôi nghĩ
cũng có người đến hái."

1263
01:25:07,404 --> 01:25:09,305
BURT WILSON:
"Có một khu vực ở thành phố

1264
01:25:09,306 --> 01:25:13,075
"Sacramento mà từng
là nơi cư trú của đa số người Nhật.

1265
01:25:13,076 --> 01:25:16,445
"Và chỉ sau một đêm
nó trở thành bỏ hoang.

1266
01:25:16,446 --> 01:25:20,249
"Và chúng tôi thắc mắc rằng
chuyện gì đã xảy ra?

1267
01:25:21,418 --> 01:25:24,153
"Một số học sinh lớp 8
bị đuổi,

1268
01:25:24,154 --> 01:25:27,523
"một cậu người Nhật rất giỏi
vẽ tranh hoạt họa.

1269
01:25:27,524 --> 01:25:28,358
"Cậu ấy tên Sammy.

1270
01:25:28,359 --> 01:25:32,394
"Cậu ấy vẫn ở đấy cho đến khi
đột nhiên bị chuyển đi.

1271
01:25:32,897 --> 01:25:36,198
"Chúng tôi đều thấy khó hiểu,

1272
01:25:36,199 --> 01:25:39,702
"vì chúng tôi không hề coi Sammy,
hay bất cứ người Nhật nào-

1273
01:25:39,703 --> 01:25:45,240
"hay ít nhất là người Mỹ gốc Nhật nào,
là kẻ thù cả.

1274
01:25:49,079 --> 01:25:52,915


1275
01:25:52,916 --> 01:25:55,351
SATOW:
"Chúng tôi được mang đi

1276
01:25:55,352 --> 01:25:57,386
"tất cả những gì
có thể ôm theo được.

1277
01:25:57,387 --> 01:26:03,492
"Và tất nhiên là chúng tôi
nhét những vật dụng cần thiết vào vali.

1278
01:26:03,493 --> 01:26:04,760
"Hôm đầu tiên,

1279
01:26:04,761 --> 01:26:08,230
"khi đã soạn xong hành lý
và đi ra ga,

1280
01:26:08,231 --> 01:26:12,067
"Tôi đã tự hỏi rồi đây,
điều gì sẽ xảy đến với chúng tôi?

1281
01:26:12,068 --> 01:26:14,603
"Có lẽ là chúng tôi...

1282
01:26:14,604 --> 01:26:20,042
"sẽ bị chuyển trả
về Nhật Bản.

1283
01:26:20,043 --> 01:26:23,946
"Nếu vậy thì thật kinh khủng.

1284
01:26:24,948 --> 01:26:30,085
"Trong thâm tâm tôi chỉ biết
trung thành với nước Mỹ.

1285
01:26:30,086 --> 01:26:33,922
"Mỗi buổi sáng đi học,
tôi đều tuyên thệ dưới cờ

1286
01:26:33,923 --> 01:26:36,425
"từ trường pháp văn đến
mọi trường khác.

1287
01:26:36,426 --> 01:26:38,794
"Và nghĩ đến việc

1288
01:26:38,795 --> 01:26:44,900
sẽ bị đuổi về Nhật
thì quá khủng khiếp."

1289
01:26:44,901 --> 01:26:48,904
Asako Tokuno
đang là sinh viên năm nhất

1290
01:26:48,905 --> 01:26:49,972
tại Berkely vào xuân năm đó.

1291
01:26:49,973 --> 01:26:54,076
Bố mẹ và ông nội cô,
đã được di tản trước,

1292
01:26:54,077 --> 01:26:57,279
vì họ sinh ra
ở Nhật.

1293
01:26:57,280 --> 01:27:01,016
Cô và em gái thì nán lại
ít lâu

1294
01:27:01,017 --> 01:27:05,421
để hoàn tất đóng cửa
tiệm bán bông của gia đình.

1295
01:27:05,422 --> 01:27:06,722
ASAKO:
"Chúng tôi gom hết hoa,

1296
01:27:06,723 --> 01:27:09,024
"làm thành bó rồi
mang ra chợ,

1297
01:27:09,025 --> 01:27:10,392
"chợ hoa ở
San Francisco.

1298
01:27:10,393 --> 01:27:12,695
"Và thế là chúng tôi vẫn duy trì được
việc kinh doanh.

1299
01:27:12,696 --> 01:27:15,631
"Và những bông hoa này
không bị bỏ phí.

1300
01:27:15,632 --> 01:27:18,734
"Chúng đang vào độ
đẹp nhất

1301
01:27:18,735 --> 01:27:20,202
"trong năm,

1302
01:27:20,203 --> 01:27:23,405
"sẵn sàng cho Lễ Phục sinh
và các ngày lễ khác.

1303
01:27:24,941 --> 01:27:27,743
"Chúng tôi kiểu như...
bị động hoàn toàn

1304
01:27:27,744 --> 01:27:31,246
"khi cuộc chiến nổ ra. Chẳng ai
hỏi xem chúng tôi có trung thành

1305
01:27:31,247 --> 01:27:33,916
"với đất nước không, hay
chúng tôi cảm thấy thế nào.

1306
01:27:33,917 --> 01:27:35,384
"Đây là quê hương
của chúng tôi,

1307
01:27:35,385 --> 01:27:37,786
"và lại bị di tản.
Giống như kiểu,

1308
01:27:37,787 --> 01:27:41,390
"chúng tôi không thuộc về đâu cả,
vì tôi đâu sinh ra ở Nhật,

1309
01:27:41,391 --> 01:27:47,129
"và bỗng chốc bị cướp
mọi quyền lợi.

1310
01:27:47,130 --> 01:27:49,698
"Chúng tôi không thể phản kháng
vì bị cấm biểu tình,

1311
01:27:49,699 --> 01:27:53,402
"và phải tuân thủ theo
chính phủ.

1312
01:27:53,403 --> 01:27:57,673
"Nên tôi nghĩ
bố mẹ tôi đã nhận ra

1313
01:27:57,674 --> 01:27:59,475
"họ không được xem
là công dân nữa,

1314
01:27:59,476 --> 01:28:01,710
"và họ đành
chấp nhận mọi thứ.

1315
01:28:01,711 --> 01:28:04,847
"Nhưng với bọn tôi
thì thật khó khăn,

1316
01:28:04,848 --> 01:28:07,483
chúng tôi bị tước
mọi quyền công dân."

1317
01:28:08,585 --> 01:28:12,087


1318
01:28:23,867 --> 01:28:27,102


1319
01:28:28,571 --> 01:28:31,473


1320
01:28:32,609 --> 01:28:37,346
Tivi:
"Những thước phim được ghi bởi
cameraman  Al Brick của đài Movietone,

1321
01:28:37,347 --> 01:28:41,049
"khi quân thù xâm lược
hòng chiếm đảo Midway

1322
01:28:41,050 --> 01:28:42,084
"đã bị đánh cho tan tác.

1323
01:28:42,085 --> 01:28:45,420
"Một tàu tuần dương của địch
đang bốc cháy do bị ném bom,

1324
01:28:45,421 --> 01:28:48,390
"từ vị trí quay phim trên máy bay,
ta thấy nó như

1325
01:28:48,391 --> 01:28:50,559
"một núi lửa đang xì khói
trên mặt biển.

1326
01:28:50,560 --> 01:28:52,528
Một đòn công phá thật
mạnh mẽ..."

1327
01:28:52,529 --> 01:28:59,368
Vào tháng 6, năm 1942. Khi người Mỹ
đã hết hy vọng về tin tức tốt lành.

1328
01:28:59,369 --> 01:29:00,402
Thì chiến thắng tại Midway,

1329
01:29:00,403 --> 01:29:03,839
đảo nằm ở cực Tây của
quần đảo Hawaii

1330
01:29:03,840 --> 01:29:07,342
chính xác là thứ
mà họ trông chờ.

1331
01:29:09,045 --> 01:29:11,847
Cuộc chiến đã xoay chuyển
thành một chiến thắng vĩ đại,

1332
01:29:11,848 --> 01:29:16,518
khi mà gần như
nắm chắc thất bại thảm kịch.

1333
01:29:17,054 --> 01:29:20,255
Quân Nhật định
san bằng mọi thứ xót lại

1334
01:29:20,256 --> 01:29:25,561
của Hạm đội Thái Bình Dương, chiếm Hawaii,
và bắt giữ toàn bộ dân trên đảo.

1335
01:29:25,562 --> 01:29:29,331
Rồi ép Hoa Kỳ
phải nhượng bộ vì hòa bình.

1336
01:29:29,332 --> 01:29:34,436
Nhưng các sĩ quan mật mã Mỹ,
đã giải mã được âm mưu của họ,

1337
01:29:34,437 --> 01:29:37,940
và Hải quân tiến hành phục kích.

1338
01:29:37,941 --> 01:29:41,777
Vậy mà khi trận đánh bắt đầu,

1339
01:29:41,778 --> 01:29:45,280
35 trong số 41 máy bay
phóng ngư lôi của Mỹ

1340
01:29:45,281 --> 01:29:51,320
nhằm tấn công hạm đội Nhật Bản
đã bị bắn hạ khi...

1341
01:29:52,189 --> 01:29:57,492
chưa kịp bắn trúng
một tàu chiến nào.

1342
01:29:58,895 --> 01:30:01,663
Nhưng sau đó,
các máy bay ném bom bổ nhào của Mỹ

1343
01:30:01,664 --> 01:30:06,401
đã sà xuống 4 tàu sân bay
của Nhật.

1344
01:30:13,376 --> 01:30:19,648
Và cả 4 chiếc tàu đã bị
phá hủy.

1345
01:30:27,557 --> 01:30:32,194
Midway đánh dấu thất bại đầu tiên
của Hải quân Nhật Bản

1346
01:30:32,195 --> 01:30:35,430
trong suốt 350 năm.

1347
01:30:35,431 --> 01:30:36,865


1348
01:30:36,866 --> 01:30:39,368


1349
01:30:43,806 --> 01:30:45,774
Tivi:
"Các siêu sao nổi tiếng nhất Hollywood

1350
01:30:45,775 --> 01:30:49,044
"đã rời kinh đô điện ảnh để giúp chính phủ
bán trái phiếu chiến tranh.

1351
01:30:49,045 --> 01:30:52,981
"Đất nước đã kêu nhân dân
đầu tư 1 tỷ đô la

1352
01:30:52,982 --> 01:30:55,150
"trong 1 tháng để hỗ trợ
chi trả chiến phí.

1353
01:30:55,151 --> 01:30:56,652
"Và giờ chuyến hành trình bắt đầu.

1354
01:30:56,653 --> 01:30:59,621
"Họ sẽ đi khắp 300 thành phố
của mọi vùng duyên hải.

1355
01:30:59,622 --> 01:31:01,290
"Theo cách mọi người
hay nói là,

1356
01:31:01,291 --> 01:31:04,059
"Từ chốn quê nhà
đến nơi tiền tuyến,

1357
01:31:04,060 --> 01:31:06,061
"từ siêu sao điện ảnh
đến nhân viên sales,

1358
01:31:06,062 --> 01:31:11,366
130 triệu công dân Mỹ
đều tham chiến."

1359
01:31:13,202 --> 01:31:17,072
Cuộc chiến - sự nỗ lực
và đoàn kết vĩ đại nhất

1360
01:31:17,073 --> 01:31:18,140
trong lịch sử Mỹ

1361
01:31:18,141 --> 01:31:24,346
rồi sẽ tiêu tốn của Hoa Kỳ
304 tỷ đô.

1362
01:31:24,347 --> 01:31:29,084
So với giá trị hiện nay
sẽ vào khoảng hơn 3000 tỷ đô.

1363
01:31:29,085 --> 01:31:33,121
Nguồn thu từ thuế
sẽ không đủ cho cuộc chiến.

1364
01:31:33,122 --> 01:31:37,159
Cần phải có các chuyến tàu Cổ phiếu Chiến tranh
trong nhiều năm liên tục.

1365
01:31:37,160 --> 01:31:41,263
Toàn thể nhân dân
đã tham gia.

1366
01:31:41,264 --> 01:31:46,568
Tại Mobile, John Cottingham,
một công nhân mỏ Brookley,

1367
01:31:46,569 --> 01:31:50,505
đã đầu tư trái phiếu toàn bộ
và Trái phiếu Chiến tranh

1368
01:31:50,506 --> 01:31:52,107
và chỉ giữ lại 8 cent mỗi tháng.

1369
01:31:52,108 --> 01:31:57,112
Đội bóng chày Black Bears
thuộc Liên đoàn Da đen,

1370
01:31:57,113 --> 01:32:02,617
đã đấu 2 trận liên tiếp,
và kêu gọi được 100.000 đô.

1371
01:32:02,618 --> 01:32:05,887
Công dân ở Sacramento
được yêu cầu

1372
01:32:05,888 --> 01:32:09,057
mua số trái phiếu
trị giá 16 triệu đô

1373
01:32:09,058 --> 01:32:10,192
mỗi đợt phát hành.

1374
01:32:10,193 --> 01:32:16,298
Họ bảo rằng số tiền đó
là chi phí cho 16 phút của cuộc chiến.

1375
01:32:18,901 --> 01:32:22,671
Ở Waterbury, trái phiếu được bán
ở "Liberty House,"

1376
01:32:22,672 --> 01:32:25,207
tại các chốt màu
xanh lá

1377
01:32:25,208 --> 01:32:26,508
dựng dọc đường,
cũng là nơi từng bán trái phiếu

1378
01:32:26,509 --> 01:32:28,910
cho quỹ phòng chống
quân Đức

1379
01:32:28,911 --> 01:32:31,079
thời Thế chiến thứ I.

1380
01:32:31,080 --> 01:32:35,317
Mọi người đến có thể xem một quả
khinh khí cầu khổng lồ,

1381
01:32:35,318 --> 01:32:40,622
xác máy bay Đức bị bắn hạ,

1382
01:32:40,623 --> 01:32:43,191
hoặc được lái xe tăng.

1383
01:32:47,096 --> 01:32:49,097
AL McINTOSH:
Ở Luverne, Minnesota.

1384
01:32:49,098 --> 01:32:51,933
"Chính phủ điều đi
tất cả siêu sao điện ảnh họ muốn

1385
01:32:51,934 --> 01:32:54,970
"đến mọi vùng quê
trên chuyến tàu Trái phiếu Chiến tranh,

1386
01:32:54,971 --> 01:32:58,507
"nhưng với chúng tôi thì
Maude Jochims

1387
01:32:58,508 --> 01:33:03,678
"mới là nhân viên sale
trái phiếu giỏi nhất.

1388
01:33:05,048 --> 01:33:07,382
"Chúng tôi đến rạp Palace
vào một chiều thứ Tư,

1389
01:33:07,383 --> 01:33:12,054
"và họ đang tiến hành bán
số trái phiếu trị giá 8.000 đô.

1390
01:33:12,055 --> 01:33:15,257
"Rồi thì Maude,
một phụ nữ tham gia chiến dịch,

1391
01:33:15,258 --> 01:33:19,327
"và cũng là khách quen của Rock County,
len vào khán phòng.

1392
01:33:19,328 --> 01:33:21,396
"Lệnh mua trái triếu lập tức tăng lên

1393
01:33:21,397 --> 01:33:25,967
"và tổng số trái phiếu bán được
hôm đó trị giá 48.000 đô.

1394
01:33:26,969 --> 01:33:31,073
Al McIntosh,
Báo Rock County Star."

1395
01:33:41,784 --> 01:33:45,253
Đây là mặt trận Liên Xô năm 1942.

1396
01:33:45,254 --> 01:33:47,222
Quân Đức tiến quân đến đâu
là cướp bóc,

1397
01:33:47,223 --> 01:33:49,591
tra tấn và giết chóc
đến đó.

1398
01:33:49,592 --> 01:33:51,393
Thương vong lên đến
hàng triệu.

1399
01:33:51,394 --> 01:33:55,163
Họ đã tiến vào sâu 1000 dặm
lãnh thổ của Liên Xô,

1400
01:33:55,164 --> 01:33:57,799
nhưng Liên Xô áp dụng chính sách
tiêu thổ kháng chiến,

1401
01:33:57,800 --> 01:33:59,734
nên không có gì giá trị xót lại
khi họ rút quân.

1402
01:33:59,735 --> 01:34:03,138
Lúa mì không thu hoạch được
vì đã bị đốt sạch.

1403
01:34:03,139 --> 01:34:08,743
Từng cây cầu, con đập,
đường sắt, nhà máy điện đều bị cho nổ tung.

1404
01:34:10,246 --> 01:34:13,248
Mặc dù bước tiến của quân Đức
đã bị chặn lại

1405
01:34:13,249 --> 01:34:15,050
bên ngoài lãnh thổ Moscow

1406
01:34:15,051 --> 01:34:18,320
với tổn thất to lớn cho
cả hai bên,

1407
01:34:18,321 --> 01:34:23,892
thì một cuộc tấn công mới
của Đức quốc xã vào xuân 1942

1408
01:34:23,893 --> 01:34:26,561
với 225 sư đoàn đang

1409
01:34:26,562 --> 01:34:29,664
từng bước tiến vào Liên Xô.

1410
01:34:29,665 --> 01:34:34,636
Hàng triệu thường dân
và binh lính thiệt mạng.

1411
01:34:37,473 --> 01:34:41,643
Joseph Stalin - Lãnh đạo tối cao của Liên Xô,
đã đề nghị Phe Đồng Minh

1412
01:34:41,644 --> 01:34:44,513
ngay lập tức mở một mặt trận
thứ hai ở phương Tây

1413
01:34:44,514 --> 01:34:47,983
để giảm bớt áp lực
cho Liên Xô giữa vòng vây.

1414
01:34:50,386 --> 01:34:51,187
Nhưng chẳng có một

1415
01:34:51,188 --> 01:34:55,724
binh sĩ nào của phe Đồng Minh
đang chiến đấu ở Tây Âu,

1416
01:34:55,725 --> 01:34:58,994
và tình huống này
sẽ còn kéo dài.

1417
01:35:03,766 --> 01:35:06,268
Đơn giản là họ chưa có
sự chuẩn bị.

1418
01:35:08,538 --> 01:35:11,673
Các chiến lược gia Mỹ
đã có một ý tưởng trực diện

1419
01:35:11,674 --> 01:35:13,141
để đánh bại quân Đức:

1420
01:35:13,142 --> 01:35:17,045
"Tiến vào Pháp vào xuân 1943

1421
01:35:17,046 --> 01:35:20,115
rồi đánh vào mạn phải
của Berlin."

1422
01:35:21,317 --> 01:35:25,153
Nhưng Anh đã rất cảnh giác.

1423
01:35:25,154 --> 01:35:28,623
Thủ tướng Winston Churchill cảnh báo:
"Nếu bại trận ở mặt trận duyên hải Pháp,

1424
01:35:28,624 --> 01:35:33,228
"thì gần như chúng ta sẽ thua chắc."

1425
01:35:33,229 --> 01:35:36,097
Thay vào đó,
ông thiên về hướng tấn công

1426
01:35:36,098 --> 01:35:41,436
quân Đức và quân Ý
ở Bắc Phi.

1427
01:35:45,074 --> 01:35:48,076
Các tướng lĩnh Mỹ
cho rằng đánh châu Phi

1428
01:35:48,077 --> 01:35:52,480
sẽ rất nguy hiểm
và làm một sự chuyển hướng phí phạm...

1429
01:35:52,916 --> 01:35:55,750
...nhưng kỳ bầu cử Quốc hội
đã sắp đến.

1430
01:35:55,751 --> 01:35:57,385
Các cử tri Mỹ thì lại nóng lòng

1431
01:35:57,386 --> 01:36:01,356
cho những động thái tấn công
Phe Trục.

1432
01:36:01,357 --> 01:36:06,061
Tổng thống Roosevelt
gạt đi ý kiến của các tướng lĩnh.

1433
01:36:06,062 --> 01:36:10,131
Việc đánh chiếm Pháp
sẽ phải trì hoãn.

1434
01:36:11,534 --> 01:36:14,402
Thay vào đó là chuẩn bị
lực lượng

1435
01:36:14,403 --> 01:36:19,641
để tiến đánh Bắc Phi
vào cuối 1942.

1436
01:36:20,043 --> 01:36:24,479
Tường George C. Marshall,
tham mưu trường quân đội,

1437
01:36:24,480 --> 01:36:27,616
viết trong hồi ký rằng ông
và các đồng sự đã

1438
01:36:27,617 --> 01:36:31,186
"không biết rằng các nhà lãnh đạo
phe Dân chủ

1439
01:36:31,187 --> 01:36:34,623
luôn phải chìu lòng
người dân."

1440
01:36:38,427 --> 01:36:42,297


1441
01:36:58,514 --> 01:37:03,518
SIDNEY PHILLIPS:
"Trong suốt cuộc chiến, tôi luôn thấy

1442
01:37:03,519 --> 01:37:07,389
"tự hào vì là một phần của nó.

1443
01:37:07,390 --> 01:37:11,192
"Bạn sẽ cảm nhận được
sức mạnh của quân sự.

1444
01:37:11,193 --> 01:37:15,730
"Bạn cảm nhận được sức mạnh
của đoàn quân bạn tham gia,

1445
01:37:15,731 --> 01:37:19,901
"của những chiến hạm xung quanh bạn,

1446
01:37:19,902 --> 01:37:23,872
"của những vũ khí bạn
được phân phát.

1447
01:37:24,708 --> 01:37:27,309
"Đó là một cảm xúc lạ lùng.

1448
01:37:27,310 --> 01:37:29,044
"Bạn biết tình thế
đang rất nguy hiểm,

1449
01:37:29,045 --> 01:37:30,545
"nhưng bạn lại cảm thấy
an toàn theo một cách nào đó

1450
01:37:30,546 --> 01:37:36,718
vì bạn là một phần của một
tập thể cực mạnh mẽ."

1451
01:37:38,954 --> 01:37:42,223
Đầu tháng 8, năm 1942,

1452
01:37:42,224 --> 01:37:45,327
binh nhì Sidney Phillips
từ Mobile, Alabama,

1453
01:37:45,328 --> 01:37:48,630
cùng 19.000 binh sĩ
của Sư đoàn Thủy quân lục chiến số 1

1454
01:37:48,631 --> 01:37:50,932
đã rời Wellington,
New Zealand,

1455
01:37:50,933 --> 01:37:54,135
trong chuyến vận tải lớn,
gồm cả 3

1456
01:37:54,136 --> 01:37:57,305
tàu sân bay Mỹ
ở Nam Thái Bình Dương.

1457
01:38:04,547 --> 01:38:08,850
Mục tiêu của họ thì quá xa,
quá mờ mịt,

1458
01:38:08,851 --> 01:38:13,588
đến mức vài sĩ quan còn
không biết phát âm tên nơi họ đến.

1459
01:38:13,857 --> 01:38:18,059
Nhưng hè năm đó, Guadalcanal,
một đảo trải dài 90 dặm

1460
01:38:18,060 --> 01:38:20,228
ở phía đông quần đảo
Solomon,

1461
01:38:20,229 --> 01:38:23,865
được bảo phủ bởi rừng rậm
và các đồn điền trồng dừa,

1462
01:38:23,866 --> 01:38:25,633
đã phút chốc trở thành

1463
01:38:25,634 --> 01:38:30,105
một trong những vị trí chiến lược nhất
ở Thái Bình Dương.

1464
01:38:30,106 --> 01:38:31,573
Có 2 quyền chỉ huy riêng

1465
01:38:31,574 --> 01:38:36,244
trong chiến dịch đẩy lùi
quân Nhật.

1466
01:38:36,245 --> 01:38:37,712
Tướng Douglas MacArthur

1467
01:38:37,713 --> 01:38:40,548
nắm quyền ở Tây Nam
Thái Bình Dương,

1468
01:38:40,549 --> 01:38:42,517
đã được phân quyền
chỉ huy từ New Guinea

1469
01:38:42,518 --> 01:38:46,287
đến Philippine và Formosa.

1470
01:38:46,288 --> 01:38:48,890
Đô đốc Chester W. Nimitz
sẽ sử dụng Thủy quân lục chiến

1471
01:38:48,891 --> 01:38:53,695
để tiến thêm một bước
ở quần đảo Solomons, quần đảo Gilberts,

1472
01:38:53,696 --> 01:38:55,764
quần đảo Marshall, quần đảo Marianas,

1473
01:38:55,765 --> 01:38:59,634
quần đảo Volcano,
và quần đảo Ryukus.

1474
01:38:59,635 --> 01:39:03,171
Ông sẽ bắt đầu tại Solomons.

1475
01:39:03,607 --> 01:39:07,909
Quân Nhật đã đổ bộ ở đó,
và lực lượng công binh

1476
01:39:07,910 --> 01:39:12,914
đang làm việc ngày đêm
để hoàn thành đường băng Guadalcanal.

1477
01:39:12,915 --> 01:39:15,283
Nếu để quân Nhật
xây dựng xong đường băng,

1478
01:39:15,284 --> 01:39:18,186
các chiến đấu cơ của Nhật
có thể làm tắc nghẽn các tuyến vận tải

1479
01:39:18,187 --> 01:39:21,089
giữa Hoa Kỳ và Úc

1480
01:39:21,090 --> 01:39:26,861
và vô hiệu hóa chiến dịch
của Phe Đồng Minh.

1481
01:39:28,197 --> 01:39:32,233
Thuy quân lục chiến, bao gồm
Sid Phillips 17 tuổi,

1482
01:39:32,234 --> 01:39:37,238
chính là những khẩu đại bác,
được đưa đến ngăn chặn việc đó.

1483
01:39:38,507 --> 01:39:42,877
Vị chỉ huy đã cho rằng quân của anh ta
sẽ được tiếp nhận

1484
01:39:42,878 --> 01:39:47,148
một khóa huấn luyện 6 tháng tiếp
trước khi thực sự tham chiến.

1485
01:39:47,149 --> 01:39:48,149
Họ được trang bị

1486
01:39:48,150 --> 01:39:51,252
những khẩu súng trường
bắn phát một đời cũ.

1487
01:39:51,253 --> 01:39:53,888
Và họ chỉ có lượng đạn
đủ cho 10 ngày,

1488
01:39:53,889 --> 01:39:57,492
và để đẩy nhanh quá trình tham chiến,

1489
01:39:57,493 --> 01:40:03,031
các kho tiếp tế được giảm từ
90 xuống còn 60.

1490
01:40:03,032 --> 01:40:07,969
Binh lính gọi đây là
"Chiến dịch Ít tiền."

1491
01:40:15,177 --> 01:40:17,846


1492
01:40:19,081 --> 01:40:23,418
Rạng sáng ngày 7, tháng 8, năm 1942,

1493
01:40:23,419 --> 01:40:25,987
Lực lượng trên bộ của Mỹ
đã đánh

1494
01:40:25,988 --> 01:40:28,389
trận đầu tiên trong
Thế Chiến Thứ II.

1495
01:40:28,390 --> 01:40:33,061
Không ai biết trận đánh sẽ kéo dài bao lâu,
đổ máu nhiều hay ít

1496
01:40:33,062 --> 01:40:38,466
và hệ quả của trận đánh tại Guadalcanal
là gì.

1497
01:40:38,467 --> 01:40:42,737
Trung đội của Sid Phillips tham gia
đợt tiến công thứ hai

1498
01:40:42,738 --> 01:40:45,173
trong cuộc đổ bộ của Thủy quân lục chiến.

1499
01:40:46,076 --> 01:40:47,575
"Họ nhắc đi nhắc lại là

1500
01:40:47,576 --> 01:40:48,676
"đây là lần đầu

1501
01:40:48,677 --> 01:40:50,678
"thực hiện đổ bộ", ông hồi tưởng,

1502
01:40:50,679 --> 01:40:54,582
"và không ai biết trước

1503
01:40:54,583 --> 01:40:55,384
"liệu có thành công không.

1504
01:40:55,385 --> 01:41:01,256
"Chúng tôi chuẩn bị tinh thần,
và tàu bắt đầu cập bờ.

1505
01:41:01,257 --> 01:41:05,560
"Chúng tôi đều sẵn sàng
một sống hai chết," Phillips nói,

1506
01:41:05,561 --> 01:41:11,132
"thì thấy những người đợt 1 đang ngồi đó
nhìn chúng tôi cười hả hê."

1507
01:41:12,401 --> 01:41:15,770
Hầu như không có sự phản kháng nào.

1508
01:41:15,771 --> 01:41:20,909
Trường hợp bị thương đầu tiên ở Guadalcanal
là một binh sĩ Thủy quân lục chiến

1509
01:41:20,910 --> 01:41:23,077
bị đứt tay khi dùng rựa

1510
01:41:23,078 --> 01:41:26,347
để chặt một trái dừa.

1511
01:41:27,449 --> 01:41:30,084
Thủy quân lục chiến
di chuyển dọc bờ biển.

1512
01:41:32,288 --> 01:41:35,189
Một ký giả chiến trường
đã chụp khoảnh khắc Sid Phillips

1513
01:41:35,190 --> 01:41:37,525
đang tự giải khuây.

1514
01:41:39,428 --> 01:41:43,932
PHILLIPS: "Có những lúc
rất buồn chán

1515
01:41:43,933 --> 01:41:47,335
"và chỉ làm
những công việc chân tay đơn giản.

1516
01:41:47,336 --> 01:41:51,005
"Lên kế hoạch của cuộc chiến
là các sĩ quan,

1517
01:41:51,006 --> 01:41:52,740
"nhưng tác chiến trực tiếp
là các binh nhì,

1518
01:41:52,741 --> 01:41:57,545
và các binh nhì làm 99%
các việc nặng nhọc."

1519
01:41:58,114 --> 01:42:00,949
Người Mỹ chiếm được đường băng
bị bỏ dở

1520
01:42:00,950 --> 01:42:04,519
với rất ít rắc rối và đặt tên nó là
"Henderson Field",

1521
01:42:04,520 --> 01:42:06,888
tên một phi côn Thủy quân lục chiến
bị thiệt mạng

1522
01:42:06,889 --> 01:42:07,922
ở trận Midway.

1523
01:42:07,923 --> 01:42:12,460
Họ bắt đầu tu sửa nó
để dùng cho các phi cơ Mỹ

1524
01:42:12,461 --> 01:42:15,730
với tấm biển ghi là
"Thuộc quyền quản lý mới."

1525
01:42:16,499 --> 01:42:19,767
Mệnh lệnh là giữ vững
chiến địa này bằng mọi giá.

1526
01:42:19,768 --> 01:42:25,106
Quyết không để quân địch
tái chiếm lại.

1527
01:42:25,475 --> 01:42:28,109
Và rồi..quân Nhật tấn công.

1528
01:42:28,110 --> 01:42:34,115
Các hạm đội Mỹ ở bờ biển
là mục tiêu đầu tiên.

1529
01:42:34,784 --> 01:42:39,621
PHILLIPS: "Hải quân Nhật đến
và đánh chìm toàn bộ các tàu hộ tống."

1530
01:42:39,622 --> 01:42:42,690


1531
01:42:52,234 --> 01:42:55,103
4 tàu tuần dương bị mất tích,

1532
01:42:55,104 --> 01:42:58,940
cùng hơn 1800 thuyền viên
trên đó.

1533
01:42:58,941 --> 01:42:59,974
PHILLIPS:
"Họ đã có thể đánh chìm luôn

1534
01:42:59,975 --> 01:43:02,844
"các tàu tiếp tế, nhưng họ không làm vậy.
Lúc đó là ban đêm

1535
01:43:02,845 --> 01:43:05,947
"và họ không biết
là họ đã thành công đến mức nào.

1536
01:43:05,948 --> 01:43:09,050
"Nhưng sang hôm sau,
các tàu tiếp tế đã rời đi,

1537
01:43:09,051 --> 01:43:12,654
"và chúng tôi chưa kịp
dỡ hàng xuống

1538
01:43:12,655 --> 01:43:17,258
"kể cả số cung ứng trong 10 ngày
mà chúng tôi mang theo.

1539
01:43:17,259 --> 01:43:20,595
"Có lẽ chúng tôi đã chết đói
nếu không có

1540
01:43:20,596 --> 01:43:24,365
kho gạo rất lớn của quân Nhật
ở đó."

1541
01:43:26,935 --> 01:43:30,304
Thủy quân lục chiến
cảm thấy đơn độc

1542
01:43:30,305 --> 01:43:34,475
và bắt đầu tự hỏi liệu có giống như
Bataan không.

1543
01:43:34,476 --> 01:43:38,646
Họ đã bị bỏ rơi.

1544
01:43:38,647 --> 01:43:40,348


1545
01:43:40,349 --> 01:43:42,717
Không có tiếp tế từ trên biển
lẫn trên không,

1546
01:43:42,718 --> 01:43:46,187
các binh sĩ bị oanh tạc
và thả bom hằng ngày...

1547
01:43:51,093 --> 01:43:53,628
bị bao vây bởi các tàu Nhật
ngoài biển,

1548
01:43:53,629 --> 01:43:56,431
và chịu sự tấn công từ quân địch

1549
01:43:56,432 --> 01:43:59,467
đang ẩn nấp trong rừng.

1550
01:43:59,468 --> 01:44:03,071
PHILLIPS: "Chúng tôi hiểu rằng
có lẽ mình là con tốt thí.

1551
01:44:03,072 --> 01:44:05,106
"Mọi thứ đã được sắp đặt,

1552
01:44:05,107 --> 01:44:11,312
"và đất nước chưa có
vũ trang mạnh mẽ.

1553
01:44:11,313 --> 01:44:16,150
"Và chúng tôi thực sự cảm thấy
mình là vật hy sinh.

1554
01:44:16,151 --> 01:44:17,251
Thực sự là vậy."

1555
01:44:17,252 --> 01:44:18,886


1556
01:44:18,887 --> 01:44:21,155


1557
01:44:33,969 --> 01:44:37,605
NARRATOR: Phillips nằm trong số
những người được đưa đi để mang về

1558
01:44:37,606 --> 01:44:41,909
xác của những binh sĩ Thủy quân lục chiến
bị giặc giết trong trận phục kích.

1559
01:44:41,910 --> 01:44:46,914
PHILLIPS: "Cách 5 dặm từ điểm phục kích,

1560
01:44:46,915 --> 01:44:51,085
"các mảng cơ thể lính Mỹ
nằm vương vãi.

1561
01:44:51,086 --> 01:44:53,387
"Họ bị chặt đầu và,

1562
01:44:53,388 --> 01:44:57,725
bộ phận sinh dục thì bị cắt,
và nhét vào trong miệng,..

1563
01:44:57,726 --> 01:45:00,261


1564
01:45:00,262 --> 01:45:01,029
"Và...

1565
01:45:01,030 --> 01:45:03,898
"kể từ đó tiểu đoàn của tôi

1566
01:45:03,899 --> 01:45:05,533
"không còn bắt sống
tù nhân nữa.

1567
01:45:05,534 --> 01:45:07,935
"Tôi thực sự...
không nhớ

1568
01:45:07,936 --> 01:45:10,271
chúng tôi đã bắt sống
tù nhân nào cả.

1569
01:45:10,272 --> 01:45:12,640


1570
01:45:18,881 --> 01:45:21,916


1571
01:45:33,595 --> 01:45:36,731
Cuối giờ chiều ngày 20 tháng 8,

1572
01:45:36,732 --> 01:45:40,301
sau 13 ngày khốn khổ
trên đảo,

1573
01:45:40,302 --> 01:45:43,538
Phillips đã nghe âm thanh
phi cơ đang bay đến

1574
01:45:43,539 --> 01:45:45,139
và tìm chỗ ẩn nấp
như thường lệ.

1575
01:45:45,140 --> 01:45:48,910
Nhưng lần này là
phi cơ Mỹ.

1576
01:45:48,911 --> 01:45:51,712
Các binh sĩ Thủy quân lục chiến
reo hò.

1577
01:45:51,713 --> 01:45:54,081
Họ không còn bị bỏ rơi nữa.

1578
01:45:54,082 --> 01:45:57,418
Có lẽ nước Mỹ đã chiến đấu

1579
01:45:57,419 --> 01:46:01,055
vì nơi khốn khổ này, sau tất cả.

1580
01:46:02,925 --> 01:46:04,859


1581
01:46:04,860 --> 01:46:08,129
Nhưng 2 giờ sáng hôm sau,

1582
01:46:08,130 --> 01:46:11,098
chỉ vài giờ sau khi phi cơ Mỹ
hạ cánh,

1583
01:46:11,099 --> 01:46:15,169
một chỉ huy Nhật đã
đưa 900 lính

1584
01:46:15,170 --> 01:46:17,872
tiến công các vị trí của Thuy quân lục chiến
dọc bờ tây

1585
01:46:17,873 --> 01:46:20,641
của con rạch ngoằn ngoèo giữa rừng rậm.

1586
01:46:20,642 --> 01:46:21,276


1587
01:46:21,277 --> 01:46:24,679
Tên của nó là sông ILu,
nhưng bản đồ

1588
01:46:24,680 --> 01:46:27,481
của Thủy quân lục chiến đã
thể hiện sai,

1589
01:46:27,482 --> 01:46:29,884
cuộc đọ súng quyết liệt
tiếp sau đây

1590
01:46:29,885 --> 01:46:34,121
được gọi là
Trận đánh tại Tenaru.

1591
01:46:34,122 --> 01:46:36,791


1592
01:46:36,792 --> 01:46:39,126
PHILLIPS: "Thời điểm đó tại
Guadalcanal,

1593
01:46:39,127 --> 01:46:41,796
"mỗi đêm đều tổ chức
sự kiện gì đó

1594
01:46:41,797 --> 01:46:46,067
"để khuấy động mọi người,
nhằm giúp họ tỉnh táo.

1595
01:46:46,068 --> 01:46:48,236
"Nhưng đêm đó thì khác.

1596
01:46:48,237 --> 01:46:50,738
"Cả thế giới như bùng nổ,

1597
01:46:50,739 --> 01:46:56,310
"và xung quanh là những
bức tường lửa.

1598
01:46:56,311 --> 01:46:59,146
Chúng tôi biết đây không phải
trò đùa."

1599
01:46:59,147 --> 01:47:02,350
Người chỉ huy Nhật đã chắc ăn rằng

1600
01:47:02,351 --> 01:47:03,718
ông ta có thể tiêu diệt
Thủy quân lục chiến

1601
01:47:03,719 --> 01:47:08,422
theo như cuốn nhật ký của ông ta
vào ngày đó như sau:

1602
01:47:08,423 --> 01:47:10,024
"Ngày 21 tháng 8.

1603
01:47:10,025 --> 01:47:13,261
Tận hưởng quả ngọt chiến thắng."

1604
01:47:14,596 --> 01:47:17,698
Quân Nhật xuất hiện hằng đêm.

1605
01:47:17,699 --> 01:47:19,367
Họ hét lên: "Banzai"

1606
01:47:19,368 --> 01:47:22,036
"Chết đi, lũ Thủy quân lục chiến!"

1607
01:47:22,037 --> 01:47:25,039
Phía thủy quân lục chiến
bắn trả liên tục.

1608
01:47:25,040 --> 01:47:27,074


1609
01:47:27,075 --> 01:47:29,543


1610
01:47:32,881 --> 01:47:36,450
PHILLIPS: "Tôi cho rằng
chúng tôi đã hạ hơn 900 lính Nhật

1611
01:47:36,451 --> 01:47:39,887
"và chỉ mất 34 người.

1612
01:47:39,888 --> 01:47:44,558
Điều đó khiến chúng tôi
phấn chấn hơn."

1613
01:47:49,598 --> 01:47:51,165
Lần đầu tiêu,

1614
01:47:51,166 --> 01:47:56,971
đạo quân Thiên hoàng bất khả chiến bại
đã bị chặn đứng.

1615
01:47:56,972 --> 01:47:59,540
Vị chỉ huy tưởng sẽ chiến thắng,

1616
01:47:59,541 --> 01:48:03,411
cảm thấy sỉ nhục và
tự sát.

1617
01:48:05,247 --> 01:48:11,285
Nhưng Trận đánh Tenaru
chưa khẳng định được gì tại Guadalcanal.

1618
01:48:13,021 --> 01:48:16,223
Quân tiếp viện Nhật bắt đầu
ùa lên đảo,

1619
01:48:16,224 --> 01:48:20,027
và trận chiến kéo dài mãi.

1620
01:48:21,863 --> 01:48:24,565


1621
01:48:28,904 --> 01:48:32,873
Một sự khủng bố,
một bên thì phục kích

1622
01:48:32,874 --> 01:48:35,109
và một bên thì đánh trả.

1623
01:48:35,712 --> 01:48:36,911
Một thế giới địa ngục

1624
01:48:36,912 --> 01:48:40,181
nơi những viên đạn Nhật
có thể xuất hiện tại bất kỳ đâu

1625
01:48:40,182 --> 01:48:43,918
giữa trận địa và hàng ngũ quân Mỹ.

1626
01:48:49,324 --> 01:48:51,058
PHILLIPS:
"Vài người chịu được,

1627
01:48:51,059 --> 01:48:55,796
"và vài người thì cảm thấy
quá sức chịu đựng.

1628
01:48:56,399 --> 01:48:59,700
"Nỗi kinh hoàng bao trùm
khi biết

1629
01:48:59,701 --> 01:49:02,370
"có thể bạn là người
kế tiếp ngã xuống

1630
01:49:02,371 --> 01:49:05,840
"giữa dòng người
tiến lên tiên lục,

1631
01:49:05,841 --> 01:49:09,310
"bạn sẽ có một cảm giác lạ kỳ

1632
01:49:09,311 --> 01:49:12,279
khiến bạn trở nên
khá vô tư,

1633
01:49:12,280 --> 01:49:15,049
"bạn nghĩ rằng,
"ừ thì có thể tình trạng này sẽ kết thúc

1634
01:49:15,050 --> 01:49:18,853
"hoặc có thể không,
và có thể cả đám sẽ toi mạng

1635
01:49:18,854 --> 01:49:20,721
"mà cũng có thể không,
nhưng mà mặc kệ nó."

1636
01:49:20,722 --> 01:49:23,624
"Và bạn học cách
sống chung với tình hình này.

1637
01:49:23,625 --> 01:49:26,761
"Xem như phó mặc cho số mệnh.

1638
01:49:26,762 --> 01:49:30,364
"Nếu Chúa muốn bạn sống
thì bạn sẽ sống thôi,

1639
01:49:30,365 --> 01:49:31,266
"và ngược lại.

1640
01:49:31,267 --> 01:49:34,235
"Vậy nên đơn giản bạn
chẳng thể làm gì cả.

1641
01:49:34,236 --> 01:49:35,536


1642
01:49:35,537 --> 01:49:37,505
Bạn phải đón nhận điều đó."

1643
01:49:37,506 --> 01:49:40,941


1644
01:49:42,044 --> 01:49:47,314
Ngày 2 tháng 9 đó, binh nhì
Sid Phillips tròn 18 tuổi.

1645
01:49:47,315 --> 01:49:51,052
Ngày hôm sau, anh nhận được
lá thư đầu tiên từ gia đình

1646
01:49:51,053 --> 01:49:54,055
kể từ khi lên đường
đến Guadalcanal.

1647
01:49:54,056 --> 01:49:55,956
Anh đã hồi âm thế này,

1648
01:49:55,957 --> 01:50:00,127
"lá thư này là món quá sinh nhật
tuyệt vời nhất đối với con."

1649
01:50:06,868 --> 01:50:08,269
Đến cuối tháng 9,

1650
01:50:08,270 --> 01:50:13,507
một số đội quân chi viện của Mỹ
đã đến nơi.

1651
01:50:15,944 --> 01:50:19,680
Nhưng những chuyến tải hàng
cực nhanh từ đội tàu của Nhật hằng đêm,

1652
01:50:19,681 --> 01:50:22,450
thứ mà Thủy quân lục chiến gọi là
"Chuyển phát nhanh Tokyo"

1653
01:50:22,451 --> 01:50:24,952
giúp quân địch trên đảo

1654
01:50:24,953 --> 01:50:29,123
có nguồn cung và chi viện ổn định.

1655
01:50:29,124 --> 01:50:32,126


1656
01:50:33,462 --> 01:50:36,197
Lần thứ hai, quân Nhật,

1657
01:50:36,198 --> 01:50:38,466
quyết tâm chiếm lại
đường băng Henderson Field,

1658
01:50:38,467 --> 01:50:41,969
bằng các cuộc tấn công quy mô.

1659
01:50:41,970 --> 01:50:42,938


1660
01:50:42,939 --> 01:50:46,107
Và lần thứ hai, Thủy quân lục chiến
đánh bại họ.

1661
01:50:46,108 --> 01:50:51,011
Hàng ngàn lính Nhật bị bắn chết
hoặc bị nổ tan xác.

1662
01:51:13,468 --> 01:51:15,136


1663
01:51:15,137 --> 01:51:16,704
Cứ mỗi tuần trôi qua,

1664
01:51:16,705 --> 01:51:20,774
chiến sự ở Guadalcanal
vẫn tiếp diễn.

1665
01:51:27,215 --> 01:51:31,185
Quân Nhật không phải
là kẻ thù duy nhất.

1666
01:51:31,186 --> 01:51:35,489
Mùi hôi thối từ cây cối mục nát
và các xác chết đang phân hủy

1667
01:51:35,490 --> 01:51:41,195
vương vấn trong không khí, thứ mùi chết  chóc,
bám vào quần áo của người lính,

1668
01:51:41,196 --> 01:51:45,232
để lại chút vị trên môi.

1669
01:51:48,470 --> 01:51:52,940
Những trận mưa xối xả
khiến khu dựng trại thành đầm lầy,

1670
01:51:52,941 --> 01:51:56,577
đường mòn trong rừng
trở thành những con sông bùn.

1671
01:51:57,579 --> 01:51:59,947
Những bầy mũi khổng lồ
lan tràn bệnh sốt rét,

1672
01:51:59,948 --> 01:52:04,752
gây nên những cơn sốt và
cơn nóng lạnh cho hàng trăm người.

1673
01:52:06,955 --> 01:52:08,889
Đối với quân lính tại đây,

1674
01:52:08,890 --> 01:52:15,129
"Chiến dịch Ít tiền" giờ đã thành
"Chiến dịch Bệnh tật".

1675
01:52:19,134 --> 01:52:20,901
"Tình trạng chung của
Thủy quân lục chiến trên đảo,"

1676
01:52:20,902 --> 01:52:23,904
Sid Phillips nhớ lại,
"là bị sốt,

1677
01:52:23,905 --> 01:52:26,907
"mặc quần áo hôi hám,
những buổi chạng vạng gớm ghiếc,

1678
01:52:26,908 --> 01:52:32,913
và tự hỏi không biết
Hải quân Hoa Kỳ có còn tồn tại không."

1679
01:52:50,665 --> 01:52:51,399
Vào ngày 12 tháng 11,

1680
01:52:51,400 --> 01:52:55,236
hải quân Nhật mang đến
một trận công kích lớn cuối cùng,

1681
01:52:55,237 --> 01:52:57,705
nhằm chi viện cho
lực lượng của họ

1682
01:52:57,706 --> 01:53:01,842
và đánh bật quân Mỹ ra khỏi
Guadalcanal.

1683
01:53:02,245 --> 01:53:06,180
Một số lượng rất ít
tàu chiến Mỹ quyết liệt đánh trả

1684
01:53:06,181 --> 01:53:08,882
nhằm ngăn chặn họ.

1685
01:53:09,884 --> 01:53:11,752
Trận hải chiến kéo dài

1686
01:53:11,753 --> 01:53:15,756
trong 3 ngày 3 đêm liền.

1687
01:53:15,757 --> 01:53:18,726
PHILLIPS: "Bạn có thể thấy từ đảo,
những tàu cứu viện,

1688
01:53:18,727 --> 01:53:21,562
"và những mảnh đạn
của hải quân

1689
01:53:21,563 --> 01:53:24,531
"xe toạc không gian
như những tia chớp.

1690
01:53:24,532 --> 01:53:27,501
"Và bạn cũng thấy được
những chiếc tàu bị nổ tung.

1691
01:53:27,502 --> 01:53:30,371
"Chúng tôi không biết là
tàu ta hay tàu địch.

1692
01:53:30,372 --> 01:53:34,208
"Nên cũng chả biết đang thắng
hay đang thua.

1693
01:53:34,209 --> 01:53:37,144
"Đôi lúc vụ nổ của
một chiếc tàu, sẽ...

1694
01:53:37,145 --> 01:53:40,214
"sự chấn động của vụ nổ
tác động lên cả quần áo chúng tôi

1695
01:53:40,215 --> 01:53:42,349
"từ hàng dặm xa.

1696
01:53:42,350 --> 01:53:46,253
"Nhưng chúng tôi biết rằng
số phận chúng tôi đang được định đoạt

1697
01:53:46,254 --> 01:53:49,490
"và chúng tôi thì...

1698
01:53:49,491 --> 01:53:53,394
"ngồi đó trong trạng thái mờ mịt
và hoảng sợ

1699
01:53:53,395 --> 01:53:55,829
"bời những điều đang diễn ra
vì chúng tôi biết rằng

1700
01:53:55,830 --> 01:54:01,135
đang có hàng nghìn thủy thủ bỏ mạng
ở phe ta hoặc phe địch."

1701
01:54:06,675 --> 01:54:10,577
Đã có khoảng 5000 thủy thủ Mỹ
vong mạng

1702
01:54:10,578 --> 01:54:13,147
tại chiến sự ở
Guadalcanal-

1703
01:54:13,148 --> 01:54:16,550
một con số quá lớn
đến mức

1704
01:54:16,551 --> 01:54:20,187
lại một lần nữa
bị giấu nhẹm đi trước công chúng.

1705
01:54:21,090 --> 01:54:23,490
Trong những người ngã xuống

1706
01:54:23,491 --> 01:54:26,393
có 5 anh em đến từ
Fredericksburg, Iowa,

1707
01:54:26,394 --> 01:54:29,930
cả 5 người đều tham chiến
trên tàu tuần dương Juneau là

1708
01:54:29,931 --> 01:54:32,766
Joseph, Francis, Albert,

1709
01:54:32,767 --> 01:54:37,137
Madison và George Sullivan.

1710
01:54:38,074 --> 01:54:41,709
Nhưng phía Nhật đã mất 2 thiết giáp hạm,

1711
01:54:41,710 --> 01:54:43,977
23 tàu chiến khác loại,

1712
01:54:43,978 --> 01:54:45,779
600 phi cơ,

1713
01:54:45,780 --> 01:54:50,551
và hàng nghìn thủy thủ, phi công.

1714
01:54:50,920 --> 01:54:52,686
Và điều quan trọng
đối với Sid Phillips

1715
01:54:52,687 --> 01:54:56,924
và binh sĩ tại Guadalcanal là quân địch
không còn có thể

1716
01:54:56,925 --> 01:55:01,028
tiếp viện cho lực lượng trên đảo nữa.

1717
01:55:01,029 --> 01:55:03,931
Quân Nhật vẫn tiếp tục
chiến đấu,

1718
01:55:03,932 --> 01:55:08,702
nhưng hiển nhiên là quân Mỹ
cuối cùng sẽ chiếm ưu thế.

1719
01:55:08,703 --> 01:55:13,640
Mãi cho đến tháng 2 năm 1943,

1720
01:55:13,641 --> 01:55:17,378
thì toán quân Nhật cuối cùng

1721
01:55:17,379 --> 01:55:21,348
mới bị hạ.

1722
01:55:21,650 --> 01:55:26,954
Nhật mất 21.000 binh sĩ.

1723
01:55:30,425 --> 01:55:35,429
Guadalcanal đã ấn định
một chiến thắng then chốt.

1724
01:55:35,430 --> 01:55:37,598
Sau sáu tháng dài,

1725
01:55:37,599 --> 01:55:39,900
quân Mỹ đã bắt đầu
học cách đánh bại

1726
01:55:39,901 --> 01:55:42,503
quân Nhật không chỉ trên không

1727
01:55:42,504 --> 01:55:45,472
và trên biển,
mà còn là trong rừng,

1728
01:55:45,473 --> 01:55:48,442
thứ địa hình mà 3 kế tiếp,

1729
01:55:48,443 --> 01:55:52,279
sẽ diễn ra những trận chiến
ác liệt hơn.

1730
01:55:52,948 --> 01:55:58,519
Các tuyến vận chuyển cho tàu Đồng Minh
đến Úc vẫn được thông thoáng.

1731
01:55:58,520 --> 01:56:01,722
Và đã có thêm nhiều tin tốt.

1732
01:56:01,723 --> 01:56:03,924
Liên quân Mỹ - Úc đã
chiếm được

1733
01:56:03,925 --> 01:56:08,362
cứ điểm quan trọng nhất của quân Nhật
tại New Guinea.

1734
01:56:08,363 --> 01:56:12,866
Sự bành trướng của Nhật Bản
đã bị chặn lại.

1735
01:56:13,636 --> 01:56:16,737
PHILLIPS:
"Lúc chúng tôi rút khỏi Guadalcanal,

1736
01:56:16,738 --> 01:56:20,073
"là vào ngày 22, tháng 12, năm 1942,

1737
01:56:20,074 --> 01:56:23,310
"chúng tôi đã ở đó từ ngày 7, tháng 8

1738
01:56:23,311 --> 01:56:27,648
"và mỗi người sụt mất
hơn 11kg.

1739
01:56:27,649 --> 01:56:29,249
"Quần áo thì tơi tả.

1740
01:56:29,250 --> 01:56:33,687
"Khắp người lở loét.

1741
01:56:34,689 --> 01:56:40,127
Và xém chết đói 2-3 lần."

1742
01:56:46,801 --> 01:56:49,203
KATHARINE PHILLIPS:
"Chúng tôi đã không biết

1743
01:56:49,204 --> 01:56:53,407
"hoàn cảnh tuyệt vọng của Thủy quâ lục chiến
tại Guadalcanal,

1744
01:56:53,408 --> 01:56:58,745
"vì thời sự không đưa tin gì cả.

1745
01:57:01,483 --> 01:57:06,453
"Mãi đến nhiều năm sau
khi Sidney về nhà,

1746
01:57:06,454 --> 01:57:11,191
"chúng tôi mới biết họ phải ăn
cơm với đầu cá

1747
01:57:11,192 --> 01:57:14,361
"và thằng bé chỉ còn hơn 56kg.

1748
01:57:14,362 --> 01:57:17,865
khi nó rút khỏi
Guadalcanal."

1749
01:57:19,400 --> 01:57:26,139
Hơn 1.700 lính Mỹ đã thiệt mạng
tại Guadalcanal.

1750
01:57:26,140 --> 01:57:30,711
Hơn 4.700 người bị thương,

1751
01:57:30,712 --> 01:57:37,885
và hàng nghìn người
mắc bệnh nặng.

1752
01:57:39,420 --> 01:57:42,456
Sid Phillips đã vượt qua được.

1753
01:57:46,060 --> 01:57:49,329
Nhưng chú của anh - Charles Tucker,
một phi công hải quân,

1754
01:57:49,330 --> 01:57:54,434
người đã thực hiện những chuyến bay đến
Henderson Field thì không.

1755
01:57:57,071 --> 01:58:03,443
KATHARINE PHILLIPS: "Khi chú Charlie mất,
cảm xúc thật đau đớn.

1756
01:58:03,444 --> 01:58:09,616
"Và ngày qua ngày, chúng tôi mất đi
những chàng trai trong khu xóm.

1757
01:58:09,617 --> 01:58:13,654
"Cậu nhóc hay đứng ở góc đường
đã trở thành một phi công Hải quân

1758
01:58:13,655 --> 01:58:14,755
"và hy sinh.

1759
01:58:14,756 --> 01:58:18,258
"Cậu nhóc dưới phố trở thành một
phi công không quân

1760
01:58:18,259 --> 01:58:20,694
"và đã mất tích khi làm nhiệm vụ.

1761
01:58:20,695 --> 01:58:25,365
"Từng người dần biến mất
xung quanh chúng tôi.

1762
01:58:25,366 --> 01:58:27,734
"Mẹ tôi dành thời gian

1763
01:58:27,735 --> 01:58:32,105
"thăm hỏi những bà mẹ khác
và an ủi họ.

1764
01:58:32,106 --> 01:58:36,343
"Thời kỳ đó thật
đáng sợ.

1765
01:58:36,344 --> 01:58:37,045
"Thực sự rất kinh hãi.

1766
01:58:37,046 --> 01:58:43,083
"Ai mà nghĩ người trẻ
lại phải chết sớm.

1767
01:58:43,084 --> 01:58:44,585
"Chết chóc là nói đến người già chứ.

1768
01:58:44,586 --> 01:58:47,654
"Và rồi bạn thấy rằng,

1769
01:58:47,655 --> 01:58:50,624
"những người cùng trang lứa,
lần lượt ngã xuống.

1770
01:58:50,625 --> 01:58:54,061
"Và bạn sẽ mường tượng

1771
01:58:54,062 --> 01:58:56,363
là bạn cũng có thể chết như vậy."

1772
01:58:56,364 --> 01:58:59,800


1773
01:59:02,804 --> 01:59:07,074
Luverne, Minnesota,
đã rất may mắn.

1774
01:59:07,075 --> 01:59:12,012
Không gia đình nào mất đi
con em trong chiến tranh.

1775
01:59:12,013 --> 01:59:14,848
Nhưng ở Sacramento,

1776
01:59:14,849 --> 01:59:17,017
bà Lilian Cole nhận tin báo

1777
01:59:17,018 --> 01:59:21,488
rằng con trai bà đã hy sinh
trên chiến hạm USS Arizona

1778
01:59:21,489 --> 01:59:22,723
tại Trân Châu Cảng.

1779
01:59:22,724 --> 01:59:26,293
Bà đã được Chính phủ yêu cầu

1780
01:59:26,294 --> 01:59:28,061
"giữ bí mật cho đến giờ

1781
01:59:28,062 --> 01:59:31,231
tên con tàu mà con trai bà
phục vụ."

1782
01:59:31,232 --> 01:59:36,503
Một người dân Sacramento khác,
Phi công Tom Burke

1783
01:59:36,504 --> 01:59:40,173
đã hy sinh trong một nhiệm vụ
huấn luyện tại Puerto Rico,

1784
01:59:40,174 --> 01:59:43,310
khiến cậu em Earl sụp đổ.

1785
01:59:45,613 --> 01:59:50,450
Ở Waterbury, gia đình của binh nhì
Thủy quân lục chiến Albert Boulanger

1786
01:59:50,451 --> 01:59:53,587
nhận tin anh đã hy sinh
tại mặt trận Guadalcanal,

1787
01:59:53,588 --> 01:59:59,226
cách không xa cứ điểm của
Sid Phillips.

1788
02:00:06,200 --> 02:00:11,138
Glenn Frazier vẫn là
tù bình của Nhật,

1789
02:00:11,139 --> 02:00:15,042
nhưng cô bạn gái cậu yêu ở Alabama
đã thay đổi suy nghĩ

1790
02:00:15,043 --> 02:00:20,447
và ngóng trông cậu trở về.

1791
02:00:30,558 --> 02:00:32,592
Trở lại mùa hè năm 1942,

1792
02:00:32,593 --> 02:00:36,096
có một bộ phim tên Holiday Inn
được công chiếu.

1793
02:00:36,097 --> 02:00:41,635
Trong phim, Bing Crosby đã giới
thiệu một ca khúc mới do Irving Berlin sáng tác.

1794
02:00:41,636 --> 02:00:47,074


1795
02:00:50,511 --> 02:00:54,881


1796
02:00:54,882 --> 02:01:01,421


1797
02:01:01,422 --> 02:01:06,460


1798
02:01:06,461 --> 02:01:10,931
Bài hát ngay lập tức trở thành hit,
và vào dịp Giáng sinh

1799
02:01:10,932 --> 02:01:12,966
các quân nhân Mỹ đã nghe bài hát này

1800
02:01:12,967 --> 02:01:15,936
bất cứ lúc nào có thể.

1801
02:01:15,937 --> 02:01:20,607


1802
02:01:20,608 --> 02:01:31,084


1803
02:01:31,085 --> 02:01:36,089


1804
02:01:36,090 --> 02:01:41,728


1805
02:01:41,729 --> 02:01:50,437


1806
02:01:50,438 --> 02:01:56,576


1807
02:01:56,577 --> 02:02:00,247
Quân Nhật tiến qua Thái Bình Dương
đã bị chặn lại

1808
02:02:00,248 --> 02:02:03,950
tại Midway và Guadalcanal,

1809
02:02:03,951 --> 02:02:07,287
nhưng cuối năm đầu tiên Mỹ tham chiến,

1810
02:02:07,288 --> 02:02:13,059
Đế chế của Nhật trên Thái Bình Dương
vẫn kéo dài tận 4000 dặm.

1811
02:02:13,060 --> 02:02:17,197
Ở bên kia thế giới,

1812
02:02:17,198 --> 02:02:20,901
Hồng quân đã chặn đứng bước tiến
của Đức quốc xã vào sâu lãnh thổ Liên Xô

1813
02:02:20,902 --> 02:02:21,968
tại Stalingrad.

1814
02:02:21,969 --> 02:02:27,574
Các lực lượng Đồng Minh đã
đến Bắc Phi.

1815
02:02:27,575 --> 02:02:30,544
Nhưng rồi họ sẽ sớm đối mặt
sức mạnh khủng khiếp

1816
02:02:30,545 --> 02:02:33,213
của quân Đức lần đầu tiên.

1817
02:02:33,214 --> 02:02:37,217
Quân Đức vẫn chiếm đóng
phần lớn châu Âu,

1818
02:02:37,218 --> 02:02:39,486
vẫn theo hướng tiếp theo là Anh

1819
02:02:39,487 --> 02:02:44,090
rồi cuối cùng là Hoa kỳ.

1820
02:02:46,828 --> 02:02:51,464
Với những người lính Mỹ,
đón Giáng sinh ở quê nhà

1821
02:02:51,465 --> 02:02:54,568
có lẽ cực kỳ xa vời.

1822
02:02:54,569 --> 02:03:00,941


1823
02:03:24,332 --> 02:03:27,067


1824
02:03:27,068 --> 02:03:31,905


1825
02:03:31,906 --> 02:03:37,310


1826
02:03:37,311 --> 02:03:40,981


1827
02:03:40,982 --> 02:03:45,418


1828
02:03:45,419 --> 02:03:51,925


1829
02:03:51,926 --> 02:03:55,328


1830
02:03:55,329 --> 02:03:59,599


1831
02:03:59,600 --> 02:04:04,771


1832
02:04:04,772 --> 02:04:09,376


1833
02:04:09,377 --> 02:04:13,914


1834
02:04:13,915 --> 02:04:22,555


1835
02:04:22,556 --> 02:04:28,094


1836
02:04:28,095 --> 02:04:35,535


1837
02:04:35,536 --> 02:04:40,106


1838
02:04:40,107 --> 02:04:46,680


1839
02:04:48,215 --> 02:04:52,986


1840
02:04:52,987 --> 02:05:02,696


1841
02:05:18,079 --> 02:05:22,048


1842
02:05:33,260 --> 02:05:36,363
Trở lại ngày 4, tháng 11, năm 1942,

1843
02:05:36,364 --> 02:05:39,132
thời điểm mà Sid Phillips và
Sư đoàn Thủy quân lục chiến số 1

1844
02:05:39,133 --> 02:05:43,503
đang cố gắng phòng thủ Henderson Field
trên đảo Guadalcanal,

1845
02:05:43,504 --> 02:05:49,075
một lực lượng đặc biệt đã
đổ bộ lên cách đó 31 dặm về phía đông.

1846
02:05:49,076 --> 02:05:51,511
Tiểu đoàn Biệt kích Thủy quân lục chiến số 2

1847
02:05:51,512 --> 02:05:53,346
thường được biết tên
"Biệt kích Carlson"

1848
02:05:53,347 --> 02:05:57,083
đã nhận lệnh lẻn vào rừng
vòng ra sau hàng ngũ địch

1849
02:05:57,084 --> 02:06:03,223
và quấy rối lực lượng 3000 quân Nhật
ẩn nấp tại đó.

1850
02:06:05,393 --> 02:06:09,462
Trong đó có một thanh niên trẻ
tên Bill Lansford

1851
02:06:09,463 --> 02:06:11,564
quê ở Boyle Heights, vùng rìa

1852
02:06:11,565 --> 02:06:13,333
phía đông Los Angeles.

1853
02:06:13,334 --> 02:06:16,636
Bố anh ấy (đã ly hôn),
là một viên cảnh sát.

1854
02:06:17,072 --> 02:06:22,175
Mẹ anh ấy, Rosalinda Melendez
đã đến California

1855
02:06:22,176 --> 02:06:24,344
từ Juarez, Mexico.

1856
02:06:24,345 --> 02:06:30,383
LANSFORD: "Khi còn bé, tôi chả biết gì
về thế giới của người da trắng.

1857
02:06:31,485 --> 02:06:36,556
"Cơ bản thì tôi sống với
những hàng xóm La-tinh

1858
02:06:36,557 --> 02:06:39,726
"và nói tiếng Tây Ban Nha ở nhà,

1859
02:06:39,727 --> 02:06:42,062
"tôi chỉ biết một xíu tiếng Anh

1860
02:06:42,063 --> 02:06:45,565
"cho đến năm 14 tuổi.

1861
02:06:47,134 --> 02:06:49,402
"Tôi đã thực sự mong muốn gia nhập Hải quân

1862
02:06:49,403 --> 02:06:53,440
"vì sự hấp dẫn được khám phá
những vùng xa lạ

1863
02:06:53,441 --> 02:06:55,241
"với những thứ mới mẻ.

1864
02:06:55,242 --> 02:06:56,376
"Nhưng vấn đề là tôi

1865
02:06:56,377 --> 02:06:59,446
"quá ốm và nhỏ tuổi

1866
02:06:59,447 --> 02:07:00,281
"để tham gia Hải quân

1867
02:07:00,282 --> 02:07:03,116
"nên lần nào đăng ký cũng bị
từ chối, đến mức

1868
02:07:03,117 --> 02:07:06,519
"tôi như con ruồi cứ lượn lờ
quanh tô thịt hầm,

1869
02:07:06,520 --> 02:07:09,255
"tức là trụ sở Hải quân ấy.

1870
02:07:09,256 --> 02:07:10,256
"Rồi ngày nọ khi tôi vừa bước ra

1871
02:07:10,257 --> 02:07:13,726
"thì gặp một quân nhân Thủy quân lục chiến cao to
trong quân phục xanh da trời đang đứng đó,

1872
02:07:13,727 --> 02:07:17,030
"anh ta đã khích lệ tôi rất nhiều.

1873
02:07:17,031 --> 02:07:19,632
"Anh ta hỏi: "Sao cậu không
gia nhập Thủy quân lục chiến?

1874
02:07:19,633 --> 02:07:21,367
"quân phục của họ là đố dách đấy."

1875
02:07:21,368 --> 02:07:23,470
"Và tôi nghĩ rằng: "Nếu Hải quân
không cần mình,

1876
02:07:23,471 --> 02:07:25,071
"vậy thì thử bên khác thôi,"

1877
02:07:25,574 --> 02:07:31,144
Và đó là quyết định hay ho nhất
tôi đã làm trong đời."

1878
02:07:34,048 --> 02:07:37,684
Đầu tiên, giống như nhiều người Mỹ La-tinh khác,

1879
02:07:37,685 --> 02:07:40,487
cậu không được chào đón nồng nhiệt
ở Thủy quân lục chiến.

1880
02:07:40,488 --> 02:07:44,090
"Tôi nghĩ có một bang Texas thu nhỏ
trong Thủy quân lục chiến,

1881
02:07:44,091 --> 02:07:46,426
"bạn biết đấy, dân Texas
và người Mexico...

1882
02:07:46,427 --> 02:07:50,063
"thời đó không thân thiện gì lắm.

1883
02:07:52,366 --> 02:07:56,169
"Và khi cuộc chiến dần diễn ra,

1884
02:07:56,170 --> 02:07:58,104
"dân Texas nhận thấy

1885
02:07:58,105 --> 02:08:03,276
"họ đã hiểu sai về chúng tôi.

1886
02:08:03,277 --> 02:08:04,078
"Và chúng tôi cũng nhận ra,

1887
02:08:04,079 --> 02:08:06,479
"mình đã hiểu sai về dân Texas.

1888
02:08:06,480 --> 02:08:09,782
"Thủy quân lục chiến giống như
một nồi lẩu,,

1889
02:08:09,783 --> 02:08:10,751
"và mọi giống người đều ở đó.

1890
02:08:10,752 --> 02:08:13,319
"Nó giống như nước Mỹ thu nhỏ vậy,

1891
02:08:13,320 --> 02:08:16,923
"có người Do Thái, người Ý,
người Ấn,

1892
02:08:16,924 --> 02:08:19,526
"và tất cả học cách sống
cùng nhau.

1893
02:08:19,527 --> 02:08:21,327


1894
02:08:22,329 --> 02:08:25,732
"Văn hóa người La-tinh có điểm
tương đồng với người Nhật,

1895
02:08:25,733 --> 02:08:29,536
"kiểu như tinh thần Võ sĩ đạo,
tuy không cực đoan như họ

1896
02:08:29,537 --> 02:08:33,540
"nhưng cũng là kiểu thể hiện
cá tính riêng.

1897
02:08:35,142 --> 02:08:37,777
"Người La-tinh muốn
chứng minh rằng

1898
02:08:37,778 --> 02:08:41,948
"việc gì họ làm cũng được.

1899
02:08:41,949 --> 02:08:46,853
"Họ muốn thể hiện
họ cũng yêu nước như mọi dân tộc khác,

1900
02:08:46,854 --> 02:08:49,455
như bất kỳ người
mắt xanh tóc vàng nào."

1901
02:08:50,058 --> 02:08:53,960
Lansford đã sớm nghe tiếng về
Tiểu Đoàn Biệt kích số 2,

1902
02:08:53,961 --> 02:08:58,264
một đơn vị biệt kích tinh nhuệ,
và quyết định xin gia nhập.

1903
02:08:58,265 --> 02:09:03,002
Chỉ huy tiểu đoàn,
Trung úy Colonel Evan F. Carlson,

1904
02:09:03,003 --> 02:09:06,673
là con trai của một vị bộ trưởng
nhưng lại yêu đời lính.

1905
02:09:06,674 --> 02:09:13,079
Phương châm của Carlson là "工 合"-
Theo tiếng Trung nghĩa là "Làm việc cùng nhau."

1906
02:09:13,080 --> 02:09:15,848
Các sĩ quan được gọi
bằng tên

1907
02:09:15,849 --> 02:09:18,218
và sống y như một binh sĩ bình thường.

1908
02:09:18,219 --> 02:09:22,155
Các quyết định được đưa ra
bằng sự đồng thuận của cả tập thể.

1909
02:09:22,156 --> 02:09:26,926
LANSFORD: "Colonel Carlson
là một người có tầm nhìn xa...

1910
02:09:28,629 --> 02:09:32,098
"và ông ấy hiểu rất rõ
chiến tranh du kích.

1911
02:09:32,099 --> 02:09:34,601
"Ông ấy đã dành thời gian dài
để nghiên cứu về nó và

1912
02:09:34,602 --> 02:09:38,037
người hùng trong lòng ông ta -
Lawrence xứ Ả Rập."

1913
02:09:38,106 --> 02:09:39,806
Vị chỉ huy thứ 2 của Carlson

1914
02:09:39,807 --> 02:09:44,210
là con trai cả của
Tổng thống Hoa Kỳ,

1915
02:09:44,211 --> 02:09:45,845
Jame Roosevelt.

1916
02:09:45,846 --> 02:09:48,348
LANSFORD: "Tôi nghĩ
ông ấy bị cận thị

1917
02:09:48,349 --> 02:09:49,949
"và ông ta cũng mang
một đôi giày đặc biệt,

1918
02:09:49,950 --> 02:09:55,121
nhưng ông ấy không bao giờ đòi hỏi
hay nhận được sự đối xử đặc biệt nào."

1919
02:09:55,156 --> 02:09:59,492
PETE ARIAS: "Ông ấy cũng
xếp hàng cùng quân lính.

1920
02:09:59,493 --> 02:10:04,063
"Khi lấy suất ăn,
ông ấy cũng xếp hàng

1921
02:10:04,064 --> 02:10:05,531
"và những vật dụng cá nhân
hay đại loại, cũng như vậy.

1922
02:10:05,532 --> 02:10:09,068
Ông ấy khác xa
với hình ảnh mà tôi tưởng tượng."

1923
02:10:09,069 --> 02:10:11,938
Cũng phục vụ trong Biệt kích quân

1924
02:10:11,939 --> 02:10:15,308
là một cậu trai nhà nông
đến từ hạt Los Angeles,

1925
02:10:15,309 --> 02:10:17,577
Pete Arias of C Company,

1926
02:10:17,578 --> 02:10:22,815
cậu ta đã đăng lính
để đi xa khỏi nhà.

1927
02:10:22,816 --> 02:10:25,018
Chỉ trong vài giờ sau khi
đổ bộ lên Guadalcanal,

1928
02:10:25,019 --> 02:10:30,590
Biệt kích quân di chuyển vào rừng,
và bắt đầu cuộc săn.

1929
02:10:30,591 --> 02:10:35,028
Mục tiêu của họ và gây hoảng loạn
và hoang mang cho quân địch,

1930
02:10:35,029 --> 02:10:37,163
với những đòn đánh úp bất ngờ
từ phía sau,

1931
02:10:37,164 --> 02:10:43,202
rồi nhanh chóng tản ra,
lui vào bóng tối.

1932
02:10:45,172 --> 02:10:46,306


1933
02:11:02,289 --> 02:11:06,693
LANSFORD: "Quân Nhật lúc đó
chưa từng bại trận.

1934
02:11:06,694 --> 02:11:10,096
"Họ đã đánh bại quân Liên Xô
vào năm 1904,

1935
02:11:10,097 --> 02:11:12,498
"và kể từ thời điểm đó,
họ được xem là

1936
02:11:12,499 --> 02:11:17,070
"lực lượng mạnh nhất địa hình rừng núi
và bộ binh hạng nhẹ.

1937
02:11:20,541 --> 02:11:22,442
"Họ có sự cảnh giác
vượt trội.

1938
02:11:22,443 --> 02:11:26,479
"Họ đã luôn xem thường
những người lính Mỹ.

1939
02:11:26,480 --> 02:11:30,283
"Họ nghĩ chúng tôi
là một đám yếu mềm.

1940
02:11:30,284 --> 02:11:33,086
"Họ nghĩ chúng tôi
không dám hy sinh

1941
02:11:33,087 --> 02:11:39,792
"trong khi họ thì có
Tinh thần võ sĩ đạo gì đó.

1942
02:11:45,632 --> 02:11:49,202
"Và sự thượng đẳng đó
của quân Nhật

1943
02:11:49,203 --> 02:11:53,106
"chính là một trong những thứ
khiến họ thất bại,

1944
02:11:53,107 --> 02:11:55,241
"vì họ không bao giờ ngờ rằng

1945
02:11:55,242 --> 02:12:00,146
"có những tên lính Mỹ
tập hậu họ.

1946
02:12:00,147 --> 02:12:02,081
"Và họ đã rất choáng váng.

1947
02:12:03,183 --> 02:12:04,417
"Lúc đầu họ nghĩ

1948
02:12:04,418 --> 02:12:06,419
"chỉ là chúng tôi đi tuần tra

1949
02:12:06,420 --> 02:12:07,453
"rồi vô tình đụng độ.

1950
02:12:07,454 --> 02:12:11,491
"Họ không biết rằng họ đang
đối diện một lực lượng đặc biệt.

1951
02:12:11,492 --> 02:12:15,428
"Và làm sao người Mỹ
có gan đánh cận chiến với họ.

1952
02:12:15,429 --> 02:12:16,863
"Lúc đó có rất nhiều quân Nhật.

1953
02:12:16,864 --> 02:12:20,066
"Nên chúng tôi liên tục đánh
vào hai mạn sườn và phía sau,

1954
02:12:20,067 --> 02:12:23,736
"tấn công vào những nơi
họ không ngờ tới,

1955
02:12:23,737 --> 02:12:25,104
"rồi loại khỏi vòng chiến dần dần.

1956
02:12:25,105 --> 02:12:25,839
"Đơn giản như vậy thôi.

1957
02:12:25,840 --> 02:12:31,077
Giống như chém từng nhát vào một con thú
cho đến khi nó ngã gục."

1958
02:12:35,282 --> 02:12:42,088
Hầu hết các cuộc giao tranh
đều chớp nhoáng, rất máu me, và ở cự li gần.

1959
02:12:42,089 --> 02:12:47,093
Đôi khi quân Mỹ
chỉ cách quân Nhật

1960
02:12:47,094 --> 02:12:48,895
vài bước chân.

1961
02:13:01,041 --> 02:13:02,942
ARIAS:
"Biệt kích quân ở đó,

1962
02:13:02,943 --> 02:13:07,547
"với nhiệm vụ "chăm sóc".

1963
02:13:07,548 --> 02:13:10,383
"Nếu chúng tôi tấn công ào ào,
thì đâu còn là "chăm sóc" nữa,

1964
02:13:10,384 --> 02:13:12,185
"và đó là cách
chúng tôi đánh trận.

1965
02:13:12,186 --> 02:13:15,655
"Nhưng có những
binh sĩ Nhật.

1966
02:13:15,656 --> 02:13:19,392
"Khi đụng độ với họ.

1967
02:13:19,393 --> 02:13:21,427
"Họ nói với chúng tôi rằng

1968
02:13:21,428 --> 02:13:27,600
"người Nhật có thể
không nhìn được xa.

1969
02:13:27,601 --> 02:13:32,071
Nhưng đủ xa để giết
bọn Mỹ chúng mày."

1970
02:13:33,273 --> 02:13:36,642
Một ngày kia, Pte Aria
cùng đội của mình

1971
02:13:36,643 --> 02:13:38,244
được lệnh băng qua
khu đất trống

1972
02:13:38,245 --> 02:13:41,914
ở vùng rìa một
ngôi làng bị bỏ hoang.

1973
02:13:41,915 --> 02:13:46,252
ARIAS: Người hạ sĩ quan -
đội trưởng của chúng tôi, nói rằng,

1974
02:13:46,253 --> 02:13:49,255
"Tôi nghĩ chúng ta
không nên băng qua đó."

1975
02:13:49,256 --> 02:13:52,558
"Rồi anh ấy nói với
chỉ huy đại đội,

1976
02:13:52,559 --> 02:13:54,360
"vị chỉ huy đại đội nói:
"Chuyện gì vậy, sao dừng lại?"

1977
02:13:54,361 --> 02:13:57,697
"Rồi đội trưởng chúng tôi nói rằng,

1978
02:13:57,698 --> 02:14:00,900
"Thưa chỉ huy, tôi nghĩ
chúng ta không nên băng qua đó."

1979
02:14:00,901 --> 02:14:05,271
"Đại đội trưởng nói,
"Cứ đi tiếp đi!"

1980
02:14:06,940 --> 02:14:11,210
"Rồi khẩu một khẩu súng máy
xuất hiện.

1981
02:14:13,113 --> 02:14:16,315
"Và xé nát chúng tôi.

1982
02:14:16,316 --> 02:14:19,685
"Trung đội trưởng la lên,
"Đội các cậu tiến lên đi."

1983
02:14:19,686 --> 02:14:22,522
"Tôi nói: "Cả tiểu đội bị hạ rồi."

1984
02:14:22,523 --> 02:14:25,091
Chúng tôi đã mất rất nhiều người."

1985
02:14:37,704 --> 02:14:40,506
Sau trận đánh,

1986
02:14:40,507 --> 02:14:42,675
một vài lính biệt kích
bị bắt,

1987
02:14:42,676 --> 02:14:45,511
bị tra tấn
rồi chặt khúc ra.

1988
02:14:45,512 --> 02:14:49,215
LANSFORD: "Chúng tôi có thể nghe thấy
tiếng khóc lớn của họ

1989
02:14:49,216 --> 02:14:52,852
"khi bị địch tra tấn.

1990
02:14:52,853 --> 02:14:55,121
"Vài ngày sau trận đánh

1991
02:14:55,122 --> 02:14:58,524
"và chúng tôi đã tìm ra
đồng đội của mình, những biệt kích quân,

1992
02:14:58,525 --> 02:15:01,661
"bị đóng cọc,

1993
02:15:01,662 --> 02:15:03,095
"với cơ thể đầy vết tra tất
và cắt xẻ,

1994
02:15:03,096 --> 02:15:08,935
"chúng tôi đã bắt được
5 tên Nhật.

1995
02:15:08,936 --> 02:15:13,039
"Khi tất cả tập hợp đông đủ
ở đó, Carlson nói,

1996
02:15:13,040 --> 02:15:17,143
"Trận hôm qua, có ai mất đi
một người bạn thân không?"

1997
02:15:17,144 --> 02:15:19,078
"Và vài cánh tay giơ lên.

1998
02:15:19,079 --> 02:15:21,781
"Rồi ông nói,
"Được rồi, giao mấy tên này

1999
02:15:21,782 --> 02:15:24,083
cho các cậu, muốn làm gì làm."

2000
02:15:24,084 --> 02:15:27,420
"Vậy là vài người lôi
những tù binh Nhật ra và giết.

2001
02:15:27,421 --> 02:15:31,290
"Mang vào rừng rồi bắn bỏ.

2002
02:15:31,291 --> 02:15:34,393
"Chúng tôi được xem là
chính nghĩa...

2003
02:15:34,394 --> 02:15:36,629
"và không có tay nhà báo nào
tháp tùng theo.

2004
02:15:36,630 --> 02:15:39,065
"Nên việc đó không ai biết
mãi đến

2005
02:15:39,066 --> 02:15:41,867
"rất lâu sau này,
và vài người vẫn phủ nhận.

2006
02:15:41,868 --> 02:15:46,839
Nhưng tôi có mặt ở đó
và tôi nói với bạn rằng...chúng tôi có làm."

2007
02:15:51,478 --> 02:15:54,914
Thứ gọi là "Cuộc tuần tra dài"
sau đó

2008
02:15:54,915 --> 02:15:58,818
là 30 ngày đầy hung bạo.

2009
02:15:58,819 --> 02:16:02,288
Biệt kích Carlson mất 34 người,

2010
02:16:02,289 --> 02:16:06,592
nhưng họ giết được
500 quân Nhật.

2011
02:16:06,593 --> 02:16:11,364
Vài tháng sau đó, những du kích Mỹ này
lại có một trận chiến khác

2012
02:16:11,365 --> 02:16:17,803
ở đảo Bougainville,
thuộc quần đảo Solomon.

2013
02:16:28,615 --> 02:16:33,285
LANSFORD: "Bougainville là nơi tồi tệ
nhất tôi từng chứng kiến.

2014
02:16:33,286 --> 02:16:35,054
"Nếu địa ngục là có thật,

2015
02:16:35,055 --> 02:16:38,090
"Nó sẽ giống Bougainville.

2016
02:16:38,091 --> 02:16:43,796
"Hòn đảo có cả đồng
dịch bệnh.

2017
02:16:48,435 --> 02:16:52,738
"Một đêm, chúng tôi đang di chuyển
đến một vị trí trên đường mòn Piva,

2018
02:16:52,739 --> 02:16:53,640
"trời tối đen.

2019
02:16:53,641 --> 02:16:56,575
"Đến mức bạn không thấy
bàn tay của mình

2020
02:16:56,576 --> 02:16:59,578
"dù đặt ngay trước mặt.

2021
02:16:59,579 --> 02:17:02,014
"Chúng tôi di chuyển và
tôi thì có một khẩu súng máy

2022
02:17:02,015 --> 02:17:06,585
"rồi tôi cùng xạ thủ phụ
tiến hành lắp súng.

2023
02:17:06,586 --> 02:17:08,621
"Lúc đó chúng tôi không biết
đang ở chỗ nào.

2024
02:17:08,622 --> 02:17:10,022
"Không biết quân địch ở đâu

2025
02:17:10,023 --> 02:17:12,458
"mà chỉ chung chung
là ngay phía trước chúng tôi.

2026
02:17:12,459 --> 02:17:16,162
"Khi hoàn tất lắp súng,
chúng tôi nghe tiếng đạn,

2027
02:17:16,163 --> 02:17:17,263
"chỉ 1 phát.

2028
02:17:17,264 --> 02:17:19,198
"Và tôi nghe tiếng

2029
02:17:19,199 --> 02:17:21,901
"Kiểu như anh ta lấy hơi
để thờ.

2030
02:17:21,902 --> 02:17:26,672
"Và tất cả nằm im
một lúc lâu.

2031
02:17:26,673 --> 02:17:29,308
"Rồi chúng tôi nghe tiếng
anh ta rên rỉ.

2032
02:17:29,309 --> 02:17:32,712
"Tiếng rên đau đớn càng lớn dần
và anh ta mê sảng,

2033
02:17:32,713 --> 02:17:34,847
"rồi gọi mẹ anh ấy.

2034
02:17:34,848 --> 02:17:38,684
"Tôi chỉ nghỉ trong phim
mới vậy, nhưng không.

2035
02:17:38,685 --> 02:17:41,053
"Một đêm kinh hoàng.

2036
02:17:41,054 --> 02:17:45,891
"Và chúng tôi cố chợp mắt
nhưng không thể,

2037
02:17:45,892 --> 02:17:47,827
"và tôi nghĩ rằng,

2038
02:17:47,828 --> 02:17:50,629
"Chúa ơi, sao anh ta không chết đi nhỉ,
mẹ kiếp."

2039
02:17:50,630 --> 02:17:52,364
"Bạn biết đấy, chúng tôi cần ngủ.

2040
02:17:52,365 --> 02:17:56,068
"Bạn sẽ trở nên điên loạn

2041
02:17:56,069 --> 02:17:57,970
"ở điều kiện như thế.

2042
02:17:57,971 --> 02:17:59,805
"Và anh ta tiếp tục
rên rỉ đến...

2043
02:17:59,806 --> 02:18:04,310
"gần sáng thì anh ta tắt thở.

2044
02:18:04,746 --> 02:18:09,615
"Khi trời sáng, chúng tôi được lệnh
rút khỏi đó.

2045
02:18:09,616 --> 02:18:12,051
"Và họ quấn anh ta
trong chiếc áo poncho,

2046
02:18:12,052 --> 02:18:14,754
"rồi thả vào trong một
cái hố

2047
02:18:14,755 --> 02:18:19,258
"mà những đồng đội phía sau
đã đào.

2048
02:18:19,259 --> 02:18:22,361
"Và tôi hỏi: "Người
chết là ai?"

2049
02:18:22,362 --> 02:18:25,030
"Họ nói tên anh ta...

2050
02:18:25,031 --> 02:18:27,032
"và đó là bạn thân nhất của tôi.

2051
02:18:27,033 --> 02:18:31,203
"Tôi cách chỗ cậu ấy 3-4 người,

2052
02:18:31,204 --> 02:18:32,738
"và đó là một vụ
súng cướp cò.

2053
02:18:32,739 --> 02:18:38,778
"Ai đó đã vô tình bắn 1 phát
khi cậu ấy chạm vào xác boong tàu,

2054
02:18:38,779 --> 02:18:41,680
"và viên đạn dội từ boong tàu
ghim vào cậu ấy

2055
02:18:41,681 --> 02:18:44,049
"và đó là phát súng duy nhất
đêm đó

2056
02:18:44,050 --> 02:18:46,519
"và...nó đã
giết cậu ấy.

2057
02:18:46,520 --> 02:18:50,122
"Và tôi cảm thấy như địa ngục vậy.

2058
02:18:50,123 --> 02:18:53,058
"Thực sự là địa ngục.

2059
02:18:53,059 --> 02:18:56,162
"Vì cảm giác tội lỗi khi
đã suy nghĩ:

2060
02:18:56,163 --> 02:18:59,799
"Sao anh ta không chết đi"
đêm đó.

2061
02:18:59,800 --> 02:19:03,002
"Và những người khác nói
họ cũng đã nghĩ như vậy.

2062
02:19:03,003 --> 02:19:07,773
"Chỉ là chúng tôi quá mệt mỏi,
và cần được ngủ.

2063
02:19:08,909 --> 02:19:10,009
"Khi bạn mong một người chết đi

2064
02:19:10,010 --> 02:19:13,012
"và rồi nhận ra đó
là bạn thân của mình,

2065
02:19:13,013 --> 02:19:15,614
thì đó chính là...
địa ngục."