1
00:00:26,443 --> 00:00:29,154
JEŚLI NIE ZAZNACZONO INACZEJ,
MUZYKĘ WYKONUJE MILES DAVIS.

2
00:00:29,237 --> 00:00:31,740
GŁOSU WYPOWIEDZIOM MILESA
UŻYCZYŁ CARL LUMBLY

3
00:00:33,992 --> 00:00:37,412
Muzyka zawsze była dla mnie przekleństwem.

4
00:00:37,704 --> 00:00:39,664
Czułem, że muszę grać.

5
00:00:40,790 --> 00:00:42,459
Muzyka jest najważniejsza.

6
00:00:42,542 --> 00:00:45,462
Idę spać, myśląc o niej,
budzę się, myśląc o niej.

7
00:00:46,129 --> 00:00:47,672
Zawsze jest obecna.

8
00:00:48,423 --> 00:00:50,467
Od niej wszystko się zaczyna.

9
00:01:28,296 --> 00:01:30,673
Życie to przygoda i wyzwanie.

10
00:01:31,508 --> 00:01:34,344
Nie można czekać bezczynnie w ukryciu.

11
00:01:35,929 --> 00:01:39,891
Jestem sobą przez całe życie.

12
00:01:41,267 --> 00:01:44,979
Jeśli ktoś chce tworzyć,
musi być gotowy na zmiany.

13
00:02:14,926 --> 00:02:17,345
Urodziłem się w Alton, w stanie Illinois,

14
00:02:17,762 --> 00:02:20,140
małym miasteczku nad rzeką Missisipi.

15
00:02:22,100 --> 00:02:24,853
Ojciec przeprowadził nas
do East St. Louis.

16
00:02:27,230 --> 00:02:31,067
East St. Louis i St. Louis
były pełne ludzi ze wsi,

17
00:02:31,818 --> 00:02:33,820
zwłaszcza białych.

18
00:02:34,362 --> 00:02:35,363
Wsioków

19
00:02:36,322 --> 00:02:37,866
i rasistów.

20
00:02:40,410 --> 00:02:42,495
Miles dorastał w zamożnej rodzinie.

21
00:02:43,496 --> 00:02:45,165
Jego ojciec był dentystą.

22
00:02:45,707 --> 00:02:48,960
Miał też farmę i hodował bydło,

23
00:02:49,794 --> 00:02:51,045
świnie i tak dalej.

24
00:02:52,172 --> 00:02:54,090
Stanowili elitę tego miasta.

25
00:02:54,591 --> 00:02:57,552
Był drugim najbogatszym gościem
w stanie Illinois.

26
00:02:57,635 --> 00:02:58,761
I był czarny.

27
00:02:58,845 --> 00:03:01,472
Ale dorastał w okresie,

28
00:03:01,556 --> 00:03:04,184
w którym wciąż obowiązywały
prawa Jima Crowa,

29
00:03:04,267 --> 00:03:07,395
więc majątek jego ojca

30
00:03:07,478 --> 00:03:12,108
nie chronił go
przed segregacją i rasizmem

31
00:03:12,192 --> 00:03:14,110
w East St. Louis.

32
00:03:16,696 --> 00:03:19,991
W moje 13 urodziny
ojciec kupił mi trąbkę.

33
00:03:21,367 --> 00:03:25,205
Mama chciała, żebym grał na skrzypcach,
ale ojciec ją zlekceważył.

34
00:03:26,497 --> 00:03:28,499
Strasznie się o to kłócili.

35
00:03:29,918 --> 00:03:33,087
Skakali sobie do gardeł,
już jak byłem mały.

36
00:03:34,339 --> 00:03:38,176
Słyszał ciągłe kłótnie matki i ojca,

37
00:03:38,551 --> 00:03:43,598
więc to na pewno mocno się odbiło
na jego młodzieńczym umyśle.

38
00:03:44,015 --> 00:03:46,893
Miles to wszystko chłonął.

39
00:03:47,435 --> 00:03:51,564
Ten gniew i stosunek do kobiet.

40
00:03:54,025 --> 00:03:57,779
Pamiętam, że matka
rzucała rzeczami w mojego ojca.

41
00:03:58,529 --> 00:04:00,823
Tak się na nią wściekł, że ją uderzył.

42
00:04:00,907 --> 00:04:03,201
Wybił jej kilka zębów.

43
00:04:04,994 --> 00:04:06,746
To musiało na nią wpłynąć,

44
00:04:07,497 --> 00:04:09,165
choć nie do końca wiem jak.

45
00:04:11,251 --> 00:04:13,586
Miles był uważany za geniusza,

46
00:04:14,545 --> 00:04:16,297
ale był też uważany...

47
00:04:17,382 --> 00:04:18,383
za dziwaka.

48
00:04:19,968 --> 00:04:21,678
Miles wychodził do lasu,

49
00:04:22,387 --> 00:04:25,515
słuchał zwierząt lub ptaków

50
00:04:25,598 --> 00:04:28,559
i grał to, co słyszał.

51
00:04:31,229 --> 00:04:34,524
Zawsze robił wszystko po swojemu.

52
00:04:36,943 --> 00:04:38,778
Miles zaczynał bardzo wcześnie

53
00:04:38,861 --> 00:04:42,657
w sekcji trębaczy Eddiego Randle’a,
lidera Blue Devils.

54
00:04:43,533 --> 00:04:45,994
Miles był młody i niski,

55
00:04:46,077 --> 00:04:49,998
na występach garnitur na nim wisiał.

56
00:04:50,081 --> 00:04:52,208
Reszta zespołu Eddiego Randle’a

57
00:04:52,292 --> 00:04:53,960
miała normalną pracę.

58
00:04:54,043 --> 00:04:55,628
Nastoletni Miles Davis

59
00:04:55,712 --> 00:04:59,465
szybko został dyrektorem artystycznym
popularnego zespołu.

60
00:05:08,349 --> 00:05:11,602
Prawdziwym punktem zwrotnym dla Milesa

61
00:05:11,686 --> 00:05:13,980
było lato po ukończeniu liceum,

62
00:05:14,063 --> 00:05:18,234
zaproszono go
do zespołu Billy’ego Eckstine’a.

63
00:05:22,530 --> 00:05:25,366
Grali już tam
Charlie Parker i Dizzy Gillespie.

64
00:05:26,242 --> 00:05:28,619
W tym big-bandzie

65
00:05:28,703 --> 00:05:32,582
kształtowała się przyszłość
nowoczesnego jazzu.

66
00:05:37,628 --> 00:05:40,256
Najwspanialszym uczuciem w moim życiu,

67
00:05:40,840 --> 00:05:42,091
tym ubranym,

68
00:05:42,425 --> 00:05:44,677
było poznanie Diza i Birda.

69
00:05:45,720 --> 00:05:46,929
Miałam 18 lat.

70
00:05:48,514 --> 00:05:52,685
Podjąłem wtedy decyzję,
że muszę być w Nowym Jorku na 52nd Street,

71
00:05:53,144 --> 00:05:54,312
w centrum wydarzeń.

72
00:06:14,540 --> 00:06:15,917
Walter Cronkite donosi.

73
00:06:16,501 --> 00:06:19,128
Powojnie zawsze przynosi
nowe mody i gusta.

74
00:06:19,212 --> 00:06:24,300
Do tych najdziwniejszych należy ekscytacja
muzycznym hałasem zwanym jazzem.

75
00:06:24,384 --> 00:06:26,886
Tę dziwną muzykę oskarża się o wszystko.

76
00:06:26,969 --> 00:06:29,931
Nawet o złą pogodę
i postępujący upadek moralny.

77
00:06:34,477 --> 00:06:39,273
52nd Street była mekką klubów jazzowych.

78
00:06:39,732 --> 00:06:43,027
Kluby jazzowe były po obu stronach ulicy.

79
00:06:47,407 --> 00:06:50,785
Nigdy nie słyszałem,
jak grają na 52nd Street.

80
00:06:51,953 --> 00:06:54,497
Chodziliśmy tam
i słuchaliśmy ze zdumieniem.

81
00:06:55,665 --> 00:06:58,251
To było tak dobre, że aż straszne.

82
00:07:01,963 --> 00:07:03,714
Wystawiali głośniki na ulicę,

83
00:07:03,798 --> 00:07:06,384
żeby było słychać, co się dzieje w środku.

84
00:07:06,467 --> 00:07:10,012
Można było stać na zewnątrz

85
00:07:10,096 --> 00:07:15,435
i słuchać muzyki, dopóki bileter klubu
cię nie przepędził.

86
00:07:16,144 --> 00:07:19,188
JUILLIARD

87
00:07:20,857 --> 00:07:24,318
Miles zapisał się do Juilliard,
bo chciał uczyć się muzyki,

88
00:07:25,236 --> 00:07:29,490
a jego matka chciała,
żeby był wykształconym muzykiem.

89
00:07:30,867 --> 00:07:34,579
Traktował Juilliard poważnie,
bardzo mu na tym zależało

90
00:07:34,662 --> 00:07:37,874
i doceniał szansę,
jaką dawało mu ta szkoła.

91
00:07:39,292 --> 00:07:42,295
Starsi kolesie myśleli, że szkoła sprawi,

92
00:07:42,378 --> 00:07:44,505
że będą grać jak biali.

93
00:07:45,173 --> 00:07:46,674
Ucząc się z teorii,

94
00:07:46,757 --> 00:07:48,885
traciłeś wyczucie w graniu.

95
00:07:50,052 --> 00:07:51,471
Chodziłem do biblioteki

96
00:07:51,554 --> 00:07:54,265
wypożyczać partytury
najlepszych kompozytorów.

97
00:07:55,349 --> 00:07:57,935
Chciałem zobaczyć, co siedzi w muzyce.

98
00:07:59,312 --> 00:08:01,647
Czuł, że coś jest na rzeczy.

99
00:08:01,731 --> 00:08:03,399
I brakowało tego Juilliard.

100
00:08:04,442 --> 00:08:08,279
Więc za dnia chodził do Juilliard,

101
00:08:08,362 --> 00:08:11,574
a wieczorami na 52nd Street.

102
00:08:13,576 --> 00:08:17,288
Przez pierwszy tydzień w Nowym Jorku
szukałem Birda i Dizzy’ego.

103
00:08:17,705 --> 00:08:20,041
Wydałem całą forsę i ich nie znalazłem.

104
00:08:21,209 --> 00:08:24,170
Aż pewnego wieczoru
usłyszałem za plecami głos:

105
00:08:24,253 --> 00:08:26,923
„Miles, słyszałem, że mnie szukasz”.

106
00:08:28,090 --> 00:08:30,760
Odwróciłem się, a przede mną stał Bird.

107
00:08:37,517 --> 00:08:40,311
Muzycy bebop byli jak naukowcy.

108
00:08:41,354 --> 00:08:44,899
A Bebop był jak projekt Manhattan.

109
00:08:46,359 --> 00:08:50,071
Stworzyli go inżynierowie dźwięku,

110
00:08:51,030 --> 00:08:54,283
próbowali wydobyć z tej muzyki, co się da.

111
00:08:57,662 --> 00:09:01,874
Miles wkroczył w sam środek
badań i procesu twórczego.

112
00:09:09,882 --> 00:09:12,134
Bebop był muzyką czarnych.

113
00:09:12,218 --> 00:09:14,929
Grali ją czarni muzycy,

114
00:09:15,012 --> 00:09:18,224
którzy chcieli uciec
od muzyki rozrywkowej.

115
00:09:22,728 --> 00:09:26,649
Beż uśmiechów, wygłupów i szczerzenia się.

116
00:09:27,066 --> 00:09:28,359
Żadnego zabawiania.

117
00:09:29,777 --> 00:09:32,196
Chcieli być artystami jak Strawinski.

118
00:09:32,822 --> 00:09:35,199
Strawinski był artystą z krwi i kości.

119
00:09:36,867 --> 00:09:41,205
Miles widział elegancko ubranych ludzi.

120
00:09:41,706 --> 00:09:46,586
Wyglądali godnie, dostojnie, dumnie.

121
00:09:51,465 --> 00:09:55,803
Niedługo po rozpoczęciu nauki na Juilliard

122
00:09:56,387 --> 00:09:59,181
pojawiła się Irene,
jego miłość z czasów liceum,

123
00:09:59,473 --> 00:10:03,060
wraz z ich dzieckiem
i kolejnym dzieckiem w drodze.

124
00:10:04,687 --> 00:10:09,650
Nagle zapukała do moich pieprzonych drzwi.

125
00:10:10,067 --> 00:10:12,028
Moja matka kazała jej przyjechać.

126
00:10:12,695 --> 00:10:14,447
Wydaje się nieprawdopodobnym,

127
00:10:14,530 --> 00:10:17,158
co próbował osiągnąć w tym wieku.

128
00:10:17,366 --> 00:10:21,162
Z jednej strony rodzina i dzieci.

129
00:10:21,871 --> 00:10:26,542
Z drugiej czas potrzebny
na naukę w Juilliard,

130
00:10:26,626 --> 00:10:28,669
I jeszcze czas oraz poświęcenie,

131
00:10:29,211 --> 00:10:30,838
które zabiera ta muzyka.

132
00:10:31,339 --> 00:10:33,924
W pewnym momencie musiał coś poświęcić.

133
00:10:36,302 --> 00:10:38,971
Muzyka była dla niego wszystkim,

134
00:10:39,305 --> 00:10:42,308
seksualnością, zmysłowością, wszystkim,

135
00:10:42,391 --> 00:10:44,685
władzą, poczuciem humoru, wszystkim.

136
00:10:45,436 --> 00:10:47,855
I nagle nie mógł tego robić.

137
00:10:48,731 --> 00:10:51,192
Ktoś musiał być na dalszym planie.

138
00:10:54,445 --> 00:10:57,156
Pewnego dnia wykładowczyni powiedziała,

139
00:10:57,239 --> 00:11:03,954
że blues wyrósł z uciśnienia niewolników,
z niewolnictwa,

140
00:11:04,163 --> 00:11:07,917
płaczu, rozpaczy i tak dalej,

141
00:11:08,000 --> 00:11:11,337
że to stało za bluesem ludzi w kajdanach.

142
00:11:11,420 --> 00:11:13,589
Miles siedział z tyłu sali.

143
00:11:13,673 --> 00:11:15,800
Podniósł rękę, kiedy to mówiła.

144
00:11:17,134 --> 00:11:18,427
„O co chodzi” — pyta.

145
00:11:19,053 --> 00:11:20,054
A on na to:

146
00:11:21,472 --> 00:11:24,183
„Jesteś podłą kłamczuchą”.

147
00:11:26,185 --> 00:11:27,561
I wyszedł z sali.

148
00:11:30,064 --> 00:11:35,861
W kolejnych miesiącach Miles
gra i nagrywa z Birdem.

149
00:11:36,404 --> 00:11:37,738
I robi wrażenie

150
00:11:38,155 --> 00:11:39,281
od samego początku.

151
00:11:39,990 --> 00:11:42,576
Co wieczór występował z Birdem.

152
00:11:42,660 --> 00:11:45,913
Bird zaczynał grać
i zostawiał go samego na scenie.

153
00:11:46,288 --> 00:11:48,124
Podobno co wieczór wymiotował,

154
00:11:48,791 --> 00:11:52,586
był tak zestresowany i upokorzony.

155
00:11:53,295 --> 00:11:56,215
Ci muzycy co noc
katowali go grą na trąbce,

156
00:11:57,633 --> 00:11:59,176
ale on miał pomysł.

157
00:12:11,814 --> 00:12:16,110
Wymyślił styl,
który oddawał jego osobowość.

158
00:12:16,485 --> 00:12:19,280
Prosty ton, liryczność…

159
00:12:20,281 --> 00:12:24,201
To on, unikalny i naturalny.

160
00:12:32,501 --> 00:12:34,336
Miles poznaje Gila Evansa,

161
00:12:34,420 --> 00:12:37,214
panuje między nimi
atmosfera wzajemnego szacunku

162
00:12:37,298 --> 00:12:38,591
i poświęcenia muzyce,

163
00:12:40,509 --> 00:12:43,053
która przetrwa całe życie.

164
00:12:44,930 --> 00:12:49,059
Podobało mi się, jak Gil pisał muzykę,
a jemu podobało się, jak grałem.

165
00:12:49,143 --> 00:12:50,895
Słyszeliśmy dźwięk tak samo.

166
00:12:52,438 --> 00:12:55,357
Pod koniec lat 40.
pracowali razem nad projektem.

167
00:12:55,441 --> 00:12:57,234
Nazywał się Birth Of The Cool.

168
00:12:57,610 --> 00:13:04,408
To nonet łączący
współczesne idee muzyki klasycznej

169
00:13:04,492 --> 00:13:05,326
z jazzem.

170
00:13:13,125 --> 00:13:14,460
Szanowni państwo,

171
00:13:14,543 --> 00:13:16,754
czas na nowość w muzyce współczesnej.

172
00:13:16,837 --> 00:13:20,216
„Impressions in Modern Music”
z wielkim Milesem Davisem

173
00:13:20,299 --> 00:13:21,801
i jego wspaniałą grupą.

174
00:13:25,137 --> 00:13:29,517
Myślę, że chcieli stworzyć muzykę
do słuchania, koncertową,

175
00:13:29,600 --> 00:13:33,479
która rozmyślnie nie miała

176
00:13:34,063 --> 00:13:37,066
tego funku z 52nd Street.

177
00:13:46,033 --> 00:13:48,452
Chodziło głównie o nowe barwy dźwięku,

178
00:13:49,286 --> 00:13:51,997
poszerzenie palety dźwięków jazzu.

179
00:13:58,671 --> 00:14:02,883
I chyba wiedział,
że aby nadać muzyce nowy bieg,

180
00:14:03,300 --> 00:14:06,303
trzeba ją zanieść tam,
gdzie jeszcze nie była.

181
00:14:13,352 --> 00:14:16,605
Serce Europejskiej cywilizacji
znów bije mocno.

182
00:14:17,189 --> 00:14:18,440
Paryż jest wolny.

183
00:14:19,233 --> 00:14:22,069
To koniec czteroletnich rządów
nazistów w Paryżu.

184
00:14:23,070 --> 00:14:25,114
To znów „miasto świateł”.

185
00:14:34,790 --> 00:14:39,003
To był wyjątkowy czas dla Francji.

186
00:14:39,712 --> 00:14:40,546
Bardzo.

187
00:14:42,006 --> 00:14:43,883
Panowała wielka euforia,

188
00:14:43,966 --> 00:14:45,551
powojenna euforia.

189
00:14:49,680 --> 00:14:52,641
Były dwie bomby.
Bomba atomowa i bomba wyzwolenia.

190
00:14:55,853 --> 00:14:59,940
Po wojnie Francja była inna,
Europa była inna

191
00:15:00,024 --> 00:15:03,277
i ta era potrzebowała nowego brzmienia.

192
00:15:04,153 --> 00:15:05,237
I był nim jazz.

193
00:15:05,321 --> 00:15:09,283
Słuchacie właśnie kwintetu
Tadda Damerona i Milesa Davisa.

194
00:15:10,534 --> 00:15:11,535
Oto Miles Davis.

195
00:15:14,580 --> 00:15:16,707
To był mój pierwszy wyjazd z kraju.

196
00:15:17,458 --> 00:15:21,337
Pobyt w Paryżu był cudowny,
świetnie mnie tam przyjęto.

197
00:15:22,546 --> 00:15:26,300
Mówił, że nawet żarcie
smakuje we Francji lepiej.

198
00:15:26,800 --> 00:15:32,014
Nawet zapach powietrza
był przyjemniejszy w Paryżu.

199
00:15:33,140 --> 00:15:36,393
Ta chwila go zelektryzowała.

200
00:15:38,646 --> 00:15:40,522
Muzyka to całe moje życie.

201
00:15:40,940 --> 00:15:45,861
Zawsze się do niej garnąłem
i nie miałem czasu na inne romanse.

202
00:15:46,779 --> 00:15:48,697
Aż poznałem Juliette Gréco.

203
00:15:58,082 --> 00:16:01,710
Najpierw zobaczyłam jego profil
na koncercie.

204
00:16:05,381 --> 00:16:07,883
Był niezwykły, wspaniały.

205
00:16:07,967 --> 00:16:09,718
Bardzo estetyczny, piękny.

206
00:16:12,012 --> 00:16:13,806
Słabo mówię po angielsku,

207
00:16:13,889 --> 00:16:15,933
ale wtedy było jeszcze gorzej.

208
00:16:16,016 --> 00:16:17,142
Ale...

209
00:16:17,935 --> 00:16:19,812
jakoś się porozumieliśmy.

210
00:16:21,438 --> 00:16:22,439
To był cud.

211
00:16:23,816 --> 00:16:25,776
Cud miłości.

212
00:16:32,408 --> 00:16:35,577
Spacerowaliśmy z Juliette nad Sekwaną.

213
00:16:35,703 --> 00:16:37,913
Trzymaliśmy się za ręce, całowaliśmy,

214
00:16:37,997 --> 00:16:40,791
patrzyliśmy sobie w oczy
i znów całowaliśmy.

215
00:16:41,917 --> 00:16:43,585
Bardzo zależało mi na Irene,

216
00:16:44,128 --> 00:16:47,131
ale nigdy w życiu się tak nie czułem.

217
00:16:48,632 --> 00:16:52,177
Zapoznawała go z kręgiem innych artystów,

218
00:16:52,261 --> 00:16:54,096
intelektualistów, filozofów,

219
00:16:54,179 --> 00:16:57,850
wielkich umysłów tamtych czasów.

220
00:16:58,434 --> 00:17:02,646
Jazz był wtedy postrzegany
jako sztuka najwyższych lotów

221
00:17:02,730 --> 00:17:06,358
przez francuskich intelektualistów
i twórców.

222
00:17:07,443 --> 00:17:11,113
Poznał Pabla Picassa,
Jeana-Paula Sartre’a...

223
00:17:11,822 --> 00:17:15,743
Był traktowany na równi
z wielkimi twórcami tamtego okresu.

224
00:17:17,494 --> 00:17:23,042
Paryż dawał Milesowi
możliwości i potencjał.

225
00:17:23,500 --> 00:17:27,588
Poczucie, że można być sobą

226
00:17:28,088 --> 00:17:30,758
bez względu na kolor skóry.

227
00:17:31,258 --> 00:17:33,886
To nie stanowiło ograniczenia,

228
00:17:33,969 --> 00:17:35,512
wręcz przeciwnie,

229
00:17:35,596 --> 00:17:37,890
pomagało się wznieść.

230
00:17:38,766 --> 00:17:42,770
W Paryżu zrozumiałem,
że nie wszyscy biali są tacy sami,

231
00:17:43,687 --> 00:17:45,939
jedni byli uprzedzeni, inni nie.

232
00:17:47,483 --> 00:17:49,526
To było tylko kilka tygodni,

233
00:17:50,360 --> 00:17:52,905
ale żyłem w iluzji możliwości.

234
00:17:53,489 --> 00:17:55,074
Może stał się cud.

235
00:17:56,325 --> 00:18:00,788
Sartre zapytał Milesa:
„Czemu nie poślubisz Gréco?”.

236
00:18:02,664 --> 00:18:04,875
I Miles odpowiedział:
„Bo ją kocham.

237
00:18:04,958 --> 00:18:05,876
Kocham ją”.

238
00:18:17,596 --> 00:18:21,183
Byłem tak przygnębiony,
wracając do kraju samolotem,

239
00:18:21,266 --> 00:18:24,186
że nie mogłem wydobyć z siebie słowa.

240
00:18:25,229 --> 00:18:27,898
Nie wiedziałem,
że to będzie tak uderzające.

241
00:18:34,822 --> 00:18:38,784
Każdy Afroamerykanin,
który był za granicą,

242
00:18:39,159 --> 00:18:42,579
był głęboko rozczarowany
powrotem do Stanów Zjednoczonych.

243
00:18:42,663 --> 00:18:44,957
To dobrze ci znany kraj,

244
00:18:45,040 --> 00:18:47,835
ale widzisz go w zupełnie innym świetle,

245
00:18:47,918 --> 00:18:49,878
bo doświadczyłeś czegoś innego.

246
00:18:53,257 --> 00:18:55,050
To był dla mnie trudny powrót

247
00:18:55,134 --> 00:18:59,096
do tego pieprzenia,
które biali serwowali czarnym.

248
00:19:00,013 --> 00:19:01,974
Przestałem się hamować,

249
00:19:02,641 --> 00:19:06,478
straciłem kontrolę nad życiem
i zacząłem odchodzić od zmysłów.

250
00:19:07,938 --> 00:19:11,024
Zanim się zorientowałem,
byłem w nałogu heroinowym,

251
00:19:12,067 --> 00:19:16,613
wstrzykiwałem sobie heroinę dzień i noc.

252
00:19:18,073 --> 00:19:19,324
Żyłem tylko dla niej.

253
00:19:24,037 --> 00:19:26,331
Jego kariera wymyka się spod kontroli.

254
00:19:27,749 --> 00:19:30,752
Nikt się nie spodziewa,
że Miles to przetrwa,

255
00:19:30,836 --> 00:19:35,465
nie wspominając już o tym,
że ponownie odniesie sukces jako muzyk.

256
00:19:40,762 --> 00:19:44,308
Miałem mały klub, chyba w Hartford.

257
00:19:44,933 --> 00:19:47,060
Zaprosiłem Symphony Sid’s All-Stars.

258
00:19:48,145 --> 00:19:51,440
Symphony Sid mówi do mnie
„Nie dawaj Milesowi pieniędzy”.

259
00:19:52,816 --> 00:19:55,235
Później Miles podszedł do mnie i mówi:

260
00:19:55,319 --> 00:19:57,154
„George, daj mi pięć dolarów”.

261
00:19:57,237 --> 00:19:59,406
„Miles, daj spokój” – odpowiadam.

262
00:20:00,449 --> 00:20:02,117
„George, daj mi dwa dolary”.

263
00:20:02,826 --> 00:20:04,828
„Daj spokój, Miles”.

264
00:20:05,329 --> 00:20:07,289
„George, daj mi 50 centów”.

265
00:20:08,582 --> 00:20:09,917
„Wiesz, jak to jest...

266
00:20:10,584 --> 00:20:12,586
daj mi centa”.

267
00:20:13,378 --> 00:20:15,297
I właśnie tak poznałem Milesa.

268
00:20:19,134 --> 00:20:21,929
Graliśmy w klubie w Nowym Jorku.

269
00:20:23,055 --> 00:20:27,059
Jego ojciec przyjechał z East St. Louis.

270
00:20:27,142 --> 00:20:30,646
Zgarnął Milesa ze sceny,
zostawił sprzęt i powiedział:

271
00:20:30,729 --> 00:20:32,439
„Wracasz ze mną do domu”.

272
00:20:38,528 --> 00:20:40,781
Czułem się jak mały chłopiec z tatą.

273
00:20:42,783 --> 00:20:44,618
Nigdy się tak nie czułem

274
00:20:44,993 --> 00:20:47,120
i to był chyba ostatni raz.

275
00:20:48,789 --> 00:20:51,917
W drodze do domu powiedziałem mu,
że przestanę brać,

276
00:20:52,000 --> 00:20:54,169
muszę tylko trochę odpocząć.

277
00:20:55,921 --> 00:20:58,507
Zanim się zorientowałem, znów ćpałem

278
00:20:59,466 --> 00:21:02,177
i pożyczałem pieniądze od ojca,
by dalej brać.

279
00:21:06,181 --> 00:21:09,184
Można go było spotkać nocą.

280
00:21:10,352 --> 00:21:12,062
Wpaść na niego.

281
00:21:12,271 --> 00:21:13,981
Nie szło poznać, że to Miles.

282
00:21:14,064 --> 00:21:17,609
Pewnie w tych znoszonych ciuchach...

283
00:21:19,152 --> 00:21:20,904
wyglądał jak bezdomny.

284
00:21:21,530 --> 00:21:23,448
Chcieliśmy, żeby był Supermanem.

285
00:21:25,909 --> 00:21:27,327
Ale...

286
00:21:27,911 --> 00:21:29,121
to tak nie działało.

287
00:21:34,251 --> 00:21:38,297
To było straszne, patrzeć jak się stacza.

288
00:21:42,426 --> 00:21:43,927
Nie chcę o tym mówić.

289
00:21:48,765 --> 00:21:51,476
Pojechałem na farmę ojca w Millstadt.

290
00:21:52,811 --> 00:21:54,062
Byłem chory.

291
00:21:55,397 --> 00:21:58,483
Gdyby ktoś mi zagwarantował,
że umrę w dwie sekundy,

292
00:21:58,567 --> 00:21:59,943
nie wahałbym się.

293
00:22:02,571 --> 00:22:04,698
Tak było przez siedem czy osiem dni.

294
00:22:05,741 --> 00:22:06,742
Nie mogłem jeść.

295
00:22:07,909 --> 00:22:10,454
Aż nagle odpuściło.

296
00:22:10,871 --> 00:22:11,705
Koniec.

297
00:22:13,165 --> 00:22:14,291
Czułem się lepiej.

298
00:22:15,083 --> 00:22:16,543
Byłem oczyszczony.

299
00:22:21,214 --> 00:22:25,844
Ten biały facet założył nową
wytwórnię jazzową o nazwie Prestige

300
00:22:26,428 --> 00:22:29,097
i chciał, żebym dla niego nagrywał.

301
00:22:30,724 --> 00:22:33,101
Pomyślałem, że gorzej być nie może.

302
00:22:33,894 --> 00:22:35,729
Byłem już na dnie.

303
00:22:36,897 --> 00:22:40,192
My, Afroamerykanie,
bojkotujemy komunikację miejską...

304
00:22:40,275 --> 00:22:42,402
- Mrs. America.
- Dodgers szaleją.

305
00:22:42,486 --> 00:22:44,071
Emmetta Tilla zlinczowano.

306
00:22:44,154 --> 00:22:46,323
Nowy Chevrolet Motoramic.

307
00:22:50,452 --> 00:22:52,746
Wszystkie ciasta Betty Crocker...

308
00:22:52,829 --> 00:22:55,916
Dziś Disneyland,
najwspanialsze królestwo świata...

309
00:23:12,849 --> 00:23:17,604
Zajrzałem do klubu w Nowym Jorku,
Miles siedział z tyłu.

310
00:23:19,231 --> 00:23:21,566
Podszedł do mnie i mówi:

311
00:23:21,650 --> 00:23:24,152
„Robisz festiwal jazzowy w Newport?

312
00:23:24,611 --> 00:23:26,363
„Tak, Miles”.

313
00:23:27,030 --> 00:23:29,699
A on na to:
„Nie możesz robić go beze mnie”.

314
00:23:30,700 --> 00:23:32,869
Pytam więc:
„Chcesz na nim zagrać?”.

315
00:23:32,953 --> 00:23:35,372
A on:
„Nie możesz robić go beze mnie ”.

316
00:23:35,872 --> 00:23:38,291
Mówię „dobra, pogadam z twoim agentem”.

317
00:23:47,592 --> 00:23:49,803
Na Newport było jak na przesłuchaniu.

318
00:23:51,471 --> 00:23:55,725
Słuchaczami byli
szefowie Columbia Records.

319
00:23:55,809 --> 00:23:59,855
To była wtedy
najważniejsza wytwórnia muzyczna.

320
00:23:59,938 --> 00:24:01,606
Wiedział, co to znaczy.

321
00:24:01,982 --> 00:24:03,984
Wiedział, co to dla niego znaczy.

322
00:24:05,235 --> 00:24:08,321
W Newport widział swoją szansę

323
00:24:08,405 --> 00:24:10,532
i za nic nie chciał jej przepuścić.

324
00:24:20,709 --> 00:24:26,131
Miles przyłożył tubę trąbki do mikrofonu,

325
00:24:27,632 --> 00:24:31,011
w jednej chwili zmienił cały świat jazzu

326
00:24:31,094 --> 00:24:33,180
i losy swojej kariery.

327
00:24:33,763 --> 00:24:38,101
Utwór i dźwięk trąbki Milesa były cudowne.
To sprawiło,

328
00:24:38,810 --> 00:24:42,981
że bebop stał się dostępny dla każdego.

329
00:24:51,656 --> 00:24:55,785
Przy muzyce Milesa
można się teraz było kochać.

330
00:25:28,818 --> 00:25:31,321
Trzeba mieć odwagę, żeby zagrać balladę.

331
00:25:31,780 --> 00:25:34,908
Łatwo przemycić jakieś błędy
w gąszczu nut.

332
00:25:34,991 --> 00:25:37,369
„O, patrz, co potrafię”.

333
00:25:37,452 --> 00:25:39,371
No wiesz...

334
00:25:47,254 --> 00:25:51,716
Większość mężczyzn boi się wrażliwości.

335
00:25:52,884 --> 00:25:55,053
A kobiety to u facetów uwielbiają.

336
00:26:08,692 --> 00:26:12,862
Z jednej strony wychodzi
pewny siebie Miles...

337
00:26:13,405 --> 00:26:15,115
A potem zaczyna grać i...

338
00:26:16,658 --> 00:26:18,702
Jest rozbrajający.

339
00:26:29,629 --> 00:26:34,509
Brzmienie Milesa
jest rozpoznawalne od pierwszej nuty.

340
00:26:36,136 --> 00:26:37,512
Po prostu czuć...

341
00:26:38,221 --> 00:26:40,348
przyjemność, piękno.

342
00:26:42,225 --> 00:26:44,102
Jest w tym coś romantycznego.

343
00:26:45,145 --> 00:26:47,480
Romantycznego, ale nie sentymentalnego.

344
00:27:04,956 --> 00:27:07,626
Daje z siebie wszystko,

345
00:27:08,335 --> 00:27:10,795
trafia prosto w serce...

346
00:27:12,464 --> 00:27:14,090
prosto do twojego wnętrza.

347
00:27:24,934 --> 00:27:29,356
Chcę poczuć, jak brzmi Miles.

348
00:27:40,700 --> 00:27:42,285
Brzmienie muzyki Milesa

349
00:27:43,036 --> 00:27:48,583
było jak kamień puszczony po wodzie.

350
00:27:53,380 --> 00:27:56,216
Muskał tylko fale.

351
00:28:09,896 --> 00:28:11,690
Czasami dawał wybrzmieć nucie.

352
00:28:12,190 --> 00:28:13,692
A ludzie nasłuchiwali

353
00:28:14,859 --> 00:28:16,111
i czekali na kolejną.

354
00:28:27,038 --> 00:28:29,124
Jego dźwięk był czysty,

355
00:28:29,958 --> 00:28:31,042
elegancki

356
00:28:32,335 --> 00:28:33,628
i wyborny.

357
00:28:34,879 --> 00:28:36,381
Muzycznie wyborny.

358
00:28:43,138 --> 00:28:44,681
Grał jedną nutę...

359
00:28:45,348 --> 00:28:47,392
dosłownie.

360
00:28:47,767 --> 00:28:49,978
I niektórzy bywalcy klubu,

361
00:28:50,061 --> 00:28:52,480
po usłyszeniu tej nuty mówili:

362
00:28:53,148 --> 00:28:56,025
„Dobra, to było warte tych pieniędzy”.

363
00:28:56,109 --> 00:28:57,485
I już mogli iść.

364
00:28:58,653 --> 00:29:01,614
Coś zagrywał, a ludzie padali z wrażenia.

365
00:29:05,034 --> 00:29:07,620
W lutym lub marcu 1956

366
00:29:07,704 --> 00:29:11,499
musieli mi wyciąć
zmianę nienowotworową na krtani.

367
00:29:12,375 --> 00:29:14,335
Nie dawała mi spokoju.

368
00:29:14,836 --> 00:29:18,047
Nie wolno mi było mówić
przez co najmniej dziesięć dni.

369
00:29:19,132 --> 00:29:21,718
Minął tydzień. Był w dobrej formie.

370
00:29:22,761 --> 00:29:23,845
Tydzień później...

371
00:29:25,513 --> 00:29:27,140
nawijał nieustannie.

372
00:29:28,516 --> 00:29:30,643
Wszystkich zwyzywał od palantów.

373
00:29:33,271 --> 00:29:34,272
Tak to wyglądało.

374
00:29:34,939 --> 00:29:36,274
Ma chrapliwy głos.

375
00:29:37,400 --> 00:29:38,651
I tak już mu zostało.

376
00:29:39,778 --> 00:29:43,740
Wtedy nikt nie wiedział,
że Miles miał operację

377
00:29:43,823 --> 00:29:45,909
i że przez nią ucierpiał jego głos.

378
00:29:46,201 --> 00:29:47,744
Wyszedł na scenę

379
00:29:47,827 --> 00:29:50,246
i zaczął mówić tym chrapliwym głosem,

380
00:29:50,330 --> 00:29:51,998
co zamierza dziś zagrać.

381
00:29:52,081 --> 00:29:54,959
Powiedział dwa lub trzy zdania

382
00:29:55,043 --> 00:29:58,213
i spora część publiczności
wybuchła śmiechem.

383
00:29:59,255 --> 00:30:01,049
Miles odwrócił się,

384
00:30:01,591 --> 00:30:05,220
spojrzał bardzo dziwnie na publiczność

385
00:30:05,804 --> 00:30:06,763
i poszedł sobie.

386
00:30:15,522 --> 00:30:19,108
Komunikuję się z zespołem
za pomocą spojrzenia.

387
00:30:20,151 --> 00:30:23,488
Robię to, kiedy odwracam się
od publiczności.

388
00:30:24,322 --> 00:30:27,784
Nie mogę skupiać się na gadaniu,
kiedy gram,

389
00:30:28,952 --> 00:30:31,955
muzyka ma mówić sama za siebie.

390
00:30:43,633 --> 00:30:47,220
George Avakian,
producent jazzowy Columbia Records,

391
00:30:47,470 --> 00:30:50,181
chciał podpisać ze mną
kontrakt na wyłączność.

392
00:30:50,557 --> 00:30:52,725
Zgodziłem się,

393
00:30:52,809 --> 00:30:54,936
bo dawali świetną ofertę.

394
00:30:57,522 --> 00:30:58,940
I George Avakian mówi:

395
00:30:59,023 --> 00:31:02,110
„Ale musisz sprostać tym wymaganiom.

396
00:31:03,069 --> 00:31:04,445
Nie wolno ci nic brać.

397
00:31:04,529 --> 00:31:06,531
Masz mieć zgrany zespół.

398
00:31:07,740 --> 00:31:11,202
I musisz zakończyć kontrakt z Prestige”.

399
00:31:11,286 --> 00:31:13,454
Zagram, a później powiem wam, co to.

400
00:31:26,509 --> 00:31:31,472
Miał nowy kwintet z Johnem Coltrane’em
na saksofonie tenorowym,

401
00:31:31,556 --> 00:31:36,936
wszedł z tym kwintetem do studia
Rudy’ego Van Geldera

402
00:31:37,520 --> 00:31:40,940
i grał bez przerwy.

403
00:31:41,482 --> 00:31:44,903
W zaledwie kilka dni
nagrał dość materiału,

404
00:31:45,695 --> 00:31:48,072
by pozbyć się zobowiązań wobec Prestige.

405
00:31:57,123 --> 00:32:01,586
Zdjął z muzyków kajdany i powiedział:

406
00:32:02,921 --> 00:32:04,923
Róbcie swoje. Bądźcie sobą.

407
00:32:05,965 --> 00:32:10,553
Pozwolę muzyce żyć,
oddychać i rozwijać się,

408
00:32:11,220 --> 00:32:12,221
tak jak czujemy.

409
00:32:20,396 --> 00:32:24,776
Miles chciał tylko szybko wywiązać się
ze swoich zobowiązań,

410
00:32:25,276 --> 00:32:28,988
ale nagrał perły spontanicznego jazzu.

411
00:32:33,326 --> 00:32:37,413
Dwa maratony,
ponad trzy godziny nagranej muzyki.

412
00:32:39,916 --> 00:32:42,710
Jedne z największych osiągnięć w
historii jazzu.

413
00:33:03,606 --> 00:33:05,066
Poznałam Milesa Davisa,

414
00:33:05,149 --> 00:33:08,069
kiedy występowałem
z Katherine Dunham Company.

415
00:33:10,780 --> 00:33:14,575
W tamtym czasie poznawałam wielu ludzi

416
00:33:14,659 --> 00:33:16,369
ze świata show-biznesu.

417
00:33:18,579 --> 00:33:21,791
Byłam w Paryżu, w Berlinie, wszędzie.

418
00:33:23,209 --> 00:33:25,795
Mówili mi, że mam najlepsze nogi w branży.

419
00:33:29,424 --> 00:33:31,509
Hugh O’Brian chciał ze mną chodzić,

420
00:33:32,427 --> 00:33:35,430
Rory Calhun chciał mnie zabrać
do Las Vegas.

421
00:33:37,223 --> 00:33:41,394
Boże, tylu było tych amantów...

422
00:33:44,022 --> 00:33:47,692
Byłam niesamowita jako tancerka

423
00:33:47,775 --> 00:33:50,862
i chyba chcieli mnie poznać lepiej.

424
00:33:53,072 --> 00:33:55,908
Nie znam się za bardzo na jazzie.

425
00:33:56,909 --> 00:33:59,787
Natomiast znałam Johnny’ego Mathisa.

426
00:34:13,968 --> 00:34:16,471
Występowałam w Ciro,

427
00:34:17,263 --> 00:34:19,557
Miles widział mój występ.

428
00:34:20,141 --> 00:34:22,393
Od razu go zauroczył.

429
00:34:22,477 --> 00:34:24,520
Tak jak innych.

430
00:34:28,232 --> 00:34:30,860
Kolejny dżentelmen

431
00:34:32,028 --> 00:34:33,404
chciał być z Frances.

432
00:34:39,327 --> 00:34:42,246
Sammy Davis Jr. poprosił mnie,

433
00:34:42,330 --> 00:34:45,875
żebym zagrała w jego nowej sztuce,
Mr. Wonderful.

434
00:34:47,251 --> 00:34:49,212
W drodze na przesłuchanie

435
00:34:50,088 --> 00:34:52,090
spotkałam Milesa na ulicy.

436
00:34:52,924 --> 00:34:55,927
Spojrzeliśmy na siebie i powiedział:

437
00:34:56,552 --> 00:34:59,013
„Znalazłem cię i już cię nie opuszczę”.

438
00:35:00,932 --> 00:35:04,435
I zamieszkałam z nim.

439
00:35:17,448 --> 00:35:21,869
Frances Taylor była muzą, inspiracją.

440
00:35:22,745 --> 00:35:27,375
Była najbardziej inspirującą osobą,
z którą współpracował.

441
00:35:27,875 --> 00:35:29,710
Z nią był najdłużej.

442
00:35:30,378 --> 00:35:33,256
Ona dała mu poczucie stabilności i miłość.

443
00:35:33,339 --> 00:35:37,468
W tym okresie nagrał
swoje najpopularniejsze dzieła.

444
00:35:42,557 --> 00:35:44,642
Musiał wyjechać do Paryża

445
00:35:45,977 --> 00:35:47,562
i zostawił mi muzykę.

446
00:35:49,897 --> 00:35:51,858
Zakochałam się w tych dźwiękach.

447
00:35:52,108 --> 00:35:53,568
Zawładnęły mną.

448
00:35:56,696 --> 00:35:58,531
Słuchałam jej bez przerwy.

449
00:36:00,199 --> 00:36:03,119
I tak poznałam jego muzykę.

450
00:36:12,170 --> 00:36:14,881
W 1956 roku,
kiedy Miles przyjechał do Europy,

451
00:36:15,590 --> 00:36:17,550
mieliśmy przeprowadzić próbę.

452
00:36:18,050 --> 00:36:21,804
Nigdy nie grał
z europejską sekcją rytmiczną.

453
00:36:23,055 --> 00:36:25,308
I nie przywitał się.

454
00:36:25,516 --> 00:36:27,560
W ogóle się nie uśmiechał.

455
00:36:28,352 --> 00:36:31,856
Zaczął grać bez słowa.

456
00:36:42,700 --> 00:36:46,412
Natychmiast do niego dołączyłem,
wszyscy znaliśmy jego muzykę.

457
00:36:46,996 --> 00:36:48,456
Byliśmy jej fanami.

458
00:36:49,707 --> 00:36:52,335
Zawsze zadaję sobie pytanie,

459
00:36:52,418 --> 00:36:55,880
co by było, gdybyśmy zapytali go:
„Przepraszam, co grasz?

460
00:36:55,963 --> 00:36:57,840
Nie znamy tego”.

461
00:36:58,841 --> 00:37:02,261
Chyba by się mu to nie spodobało.
A jednak graliśmy.

462
00:37:02,845 --> 00:37:07,350
I powtarzał „dobrze”, „właśnie tak”.

463
00:37:07,725 --> 00:37:09,477
Zaangażowaliśmy się.

464
00:37:12,688 --> 00:37:13,773
Kocham cię.

465
00:37:16,025 --> 00:37:17,777
Nie zostawię cię, Julien.

466
00:37:18,527 --> 00:37:19,528
I ja cię kocham.

467
00:37:20,529 --> 00:37:23,866
Tylko twój głos ratuje mnie przed ciszą.

468
00:37:25,201 --> 00:37:26,452
To niezbyt brawurowe.

469
00:37:26,535 --> 00:37:28,079
Miles był akurat w Paryżu,

470
00:37:28,162 --> 00:37:31,749
kiedy Louis Malle skończył swój film,

471
00:37:32,375 --> 00:37:35,336
Ascenseur pou l’Échafaud,
Windą na szafot.

472
00:37:38,631 --> 00:37:40,341
To jakiś żart?

473
00:37:40,925 --> 00:37:42,593
Malle był bardzo młody,

474
00:37:42,677 --> 00:37:45,680
był na początku swojej kariery.

475
00:37:46,055 --> 00:37:46,889
Pieniądze?

476
00:37:46,973 --> 00:37:50,393
Chciał też tworzyć inne kino

477
00:37:50,643 --> 00:37:53,145
i zmienić sposób kręcenia filmów.

478
00:37:53,229 --> 00:37:58,401
Chciał pokazywać prawdziwych ludzi
w prawdziwej scenerii.

479
00:38:02,989 --> 00:38:04,991
Zapytał Milesa,

480
00:38:05,241 --> 00:38:08,577
czy zechciałby stworzyć
jazzową ścieżkę dźwiękową.

481
00:38:14,917 --> 00:38:17,586
Wcześniej muzycy filmowi

482
00:38:17,670 --> 00:38:22,008
zbierali 30 ludzi.

483
00:38:22,091 --> 00:38:26,304
Skrzypce, perkusję,
sekcję dętą i tak dalej.

484
00:38:26,387 --> 00:38:29,307
„Panowie, metrum trzy czwarte, gotowi?”.

485
00:38:31,892 --> 00:38:36,605
Osoba, która pisała muzykę,
znała czas trwania sekwencji.

486
00:38:36,689 --> 00:38:39,108
Dwie minuty i czterdzieści sekund.

487
00:38:39,400 --> 00:38:40,818
Ale nie Miles.

488
00:38:51,829 --> 00:38:54,498
Miles nie pisał muzyki.

489
00:38:56,375 --> 00:38:58,961
On grał muzykę

490
00:38:59,712 --> 00:39:02,340
prosto pod wyświetlany film.

491
00:39:13,184 --> 00:39:19,565
Improwizował i tworzył dźwięk
w reakcji na oglądany film.

492
00:39:32,370 --> 00:39:36,415
Patrzenie na film podczas grania

493
00:39:36,499 --> 00:39:39,585
było bardzo ważne,
bo wcielał się w Jeanne Moreau.

494
00:39:41,921 --> 00:39:45,299
On grał muzykę,
ale to Jeanne Moreau cierpiała.

495
00:39:52,598 --> 00:39:55,184
Bardzo szybko zdaliśmy sobie sprawę,

496
00:39:55,768 --> 00:39:58,229
że robimy coś wyjątkowego.

497
00:40:04,235 --> 00:40:06,445
Ta ścieżka dźwiękowa rozsławiła film.

498
00:40:08,030 --> 00:40:11,325
Wiele osób najpierw słuchało nagrania,

499
00:40:11,409 --> 00:40:13,994
a potem chciało zobaczyć film.

500
00:40:19,834 --> 00:40:22,420
Podczas nagrywania Windą na szafot,

501
00:40:22,503 --> 00:40:26,215
Miles wszedł na inny poziom improwizacji.

502
00:40:27,007 --> 00:40:30,386
W kolejnych latach
rozwijał tę technikę dalej.

503
00:40:31,720 --> 00:40:35,057
Nagrywanie ścieżki dźwiękowej
do Windą na szafot

504
00:40:35,349 --> 00:40:37,810
było początkiem czegoś nowego.

505
00:40:42,189 --> 00:40:43,441
Jeszcze raz.

506
00:40:45,192 --> 00:40:46,193
Zaczynamy.

507
00:40:46,318 --> 00:40:48,362
0-62-291.

508
00:40:48,446 --> 00:40:50,656
- Dwójka, wersja pierwsza.
- Czekaj.

509
00:40:51,866 --> 00:40:54,702
Byłem tam chyba pierwszy,
musiałem ustawić bębny.

510
00:40:56,620 --> 00:41:01,000
Przyniosłem je, ustawiłem
i czekałem na pozostałych.

511
00:41:04,753 --> 00:41:07,548
Wtedy przyszedł on ze swoimi notatkami.

512
00:41:07,631 --> 00:41:09,091
Nie miał nawet nut.

513
00:41:10,968 --> 00:41:12,678
Powiedział mi tylko:

514
00:41:12,761 --> 00:41:14,180
„Po prostu swinguj”.

515
00:41:15,139 --> 00:41:16,307
„Swinguj”.

516
00:41:19,894 --> 00:41:22,146
Nie pisałem muzyki do Kind of Blue,

517
00:41:22,813 --> 00:41:24,148
ale miałem szkice,

518
00:41:24,231 --> 00:41:26,901
chodziło o spontaniczne granie.

519
00:41:28,986 --> 00:41:31,614
Wiedziałem, że mam najlepszych muzyków,

520
00:41:31,697 --> 00:41:33,657
którzy sobie z tym poradzą

521
00:41:33,741 --> 00:41:37,578
i dadzą z siebie wszystko,
zagrają ponad swoje możliwości.

522
00:41:39,497 --> 00:41:41,123
Część pierwsza „So What”...

523
00:41:48,380 --> 00:41:50,799
I Paul wchodzi na basie...

524
00:41:56,639 --> 00:41:59,475
To był pierwszy kawałek Milesa,
który usłyszałem.

525
00:41:59,892 --> 00:42:03,020
Wziąłem płytę z kolekcji mojego ojca
i włączyłem ją.

526
00:42:05,272 --> 00:42:08,901
Pierwsze, co przykuwa uwagę,
to Paul Chambers na basie.

527
00:42:16,575 --> 00:42:19,453
Nie można kwestionować
świętości dogmatu, prawda?

528
00:42:20,496 --> 00:42:23,415
Czemu Biblia jest Biblią? Bo to Biblia.

529
00:42:23,666 --> 00:42:25,834
Czemu Kind of Blue to Kind of Blue?

530
00:42:25,918 --> 00:42:27,127
Bo to Kind of Blue.

531
00:42:28,003 --> 00:42:30,673
Ten album zmienił brzmienie jazzu.

532
00:42:38,639 --> 00:42:42,101
Te talerze na początku,
myślałem, że przesadziłem.

533
00:42:42,685 --> 00:42:45,437
Dla mnie brzmiały głośniej, niż powinny.

534
00:42:48,440 --> 00:42:53,195
Nieomal wybrzmiewają w nieskończoność,
ale wprowadzają słuchacza w melodię.

535
00:42:54,196 --> 00:42:56,073
Wprowadzają cię na autostradę

536
00:42:56,782 --> 00:42:58,784
i wtedy dołącza reszta melodii.

537
00:43:12,506 --> 00:43:15,843
Na Kind of Blue chciał,
żeby zastanowili się,

538
00:43:16,385 --> 00:43:20,431
jakie ma być brzmienie,
które chcą wypracować.

539
00:43:24,643 --> 00:43:28,272
Powiedział:
„Mam kilka pomysłów, zaczynajmy”.

540
00:43:31,025 --> 00:43:34,945
W ten sposób Miles pracował
do końca życia.

541
00:43:47,458 --> 00:43:51,170
Na Kind of Blue
nie od razu słychać jego pasję,

542
00:43:51,253 --> 00:43:53,756
ale kiedy tylko
dołączają pozostali muzycy,

543
00:43:54,882 --> 00:43:59,345
zdajesz sobie sprawę,
jak bardzo są pomysłowi, genialni

544
00:44:00,220 --> 00:44:01,388
i fascynujący.

545
00:44:25,371 --> 00:44:28,165
Kind of Blue wyznaczyło nowy trend

546
00:44:28,248 --> 00:44:29,500
w tworzeniu muzyki,

547
00:44:29,583 --> 00:44:32,920
inny sposób grania
i podejścia do muzyki.

548
00:44:33,504 --> 00:44:36,757
To dało Coltrane’owi sposobność,

549
00:44:37,257 --> 00:44:39,385
na odnalezienie własnej tożsamości.

550
00:44:45,349 --> 00:44:48,977
Nieliczni dostrzegali potencjał
młodego Johna Coltrane’a,

551
00:44:49,853 --> 00:44:54,358
ale Miles wziął go pod swoje skrzydła
i pozwolił mu się rozwinąć.

552
00:44:54,441 --> 00:44:58,570
Stał się artystą,
którego pokochaliśmy i wielbiliśmy.

553
00:45:18,048 --> 00:45:20,467
Tego albumu słuchają nawet amatorzy.

554
00:45:21,385 --> 00:45:24,263
Co dekadę pojawiają się nowi słuchacze,

555
00:45:25,013 --> 00:45:28,517
którzy od Kind of Blue
zaczynają słuchać jazzu.

556
00:45:33,522 --> 00:45:35,357
Można tego słuchać setki razy.

557
00:45:35,441 --> 00:45:37,943
Zawsze pojawia się coś nowego.

558
00:45:39,611 --> 00:45:43,449
A to jest dla mnie definicja arcydzieła.

559
00:45:57,671 --> 00:46:01,341
Nie sądzę, żeby Miles wiedział,
że to będzie płyta,

560
00:46:01,425 --> 00:46:03,761
który sprzeda się lepiej

561
00:46:03,844 --> 00:46:06,013
niż inne albumy w historii jazzu.

562
00:46:06,930 --> 00:46:09,641
Gdyby Miles to wiedział,

563
00:46:09,725 --> 00:46:11,477
z miejsca kupiłby posiadłość

564
00:46:12,519 --> 00:46:16,273
i postawił dwa Ferrari przed domem.

565
00:46:16,356 --> 00:46:18,317
Oszalałby.

566
00:46:19,109 --> 00:46:21,528
Gdyby podejrzewał, że tak będzie,

567
00:46:21,612 --> 00:46:23,197
odbiłoby mu.

568
00:46:40,547 --> 00:46:43,467
Album Kind of Blue od razu odniósł sukces.

569
00:46:44,259 --> 00:46:47,888
A on stał się gwiazdą.

570
00:46:49,515 --> 00:46:55,187
Columbia wprowadziła jego muzykę
do amerykańskiego mainstreamu.

571
00:46:59,441 --> 00:47:03,862
Przeniósł się
do krainy muzycznych mistrzów.

572
00:47:10,828 --> 00:47:14,706
Zawsze chciałem tylko
wyrażać się przez muzykę.

573
00:47:16,416 --> 00:47:18,919
Kontrakt z Colombia
był bardziej dochodowy,

574
00:47:19,336 --> 00:47:23,006
ale nie było nic złego w tym,
że dobrze mi płacili za robotę.

575
00:47:33,350 --> 00:47:35,644
To była era czarnych,

576
00:47:36,019 --> 00:47:39,898
chciał pokazać,
że jest dumny z tego, kim jest,

577
00:47:40,399 --> 00:47:42,901
był na to najlepszym przykładem.

578
00:47:42,985 --> 00:47:45,988
Chciał wyglądać schludnie i modnie.

579
00:47:57,666 --> 00:48:00,586
Miles Davis był uosobieniem odjazdowości.

580
00:48:01,503 --> 00:48:03,630
Mitologicznym bohaterem.

581
00:48:08,176 --> 00:48:10,304
Staje się naszym czarnym Supermanem.

582
00:48:14,808 --> 00:48:16,852
Gdy wychodził nowy album Milesa,

583
00:48:17,519 --> 00:48:20,105
obnosiliśmy się z nim.

584
00:48:21,231 --> 00:48:22,900
Słuchanie Milesa

585
00:48:22,983 --> 00:48:26,528
było synonimem bycia cool.

586
00:48:32,951 --> 00:48:37,039
Miles Davis ubierał się najlepiej,
jeździł szybkimi autami,

587
00:48:37,122 --> 00:48:38,999
miał kobiety i wszystko.

588
00:48:39,541 --> 00:48:42,252
Nie chcieliśmy tylko grać
z Milesem Davisem,

589
00:48:42,336 --> 00:48:43,670
chcieliśmy być jak on.

590
00:48:49,968 --> 00:48:53,180
Pytam go:
„Miles, co robisz ze swoimi dziećmi,

591
00:48:53,263 --> 00:48:55,724
kiedy chcesz je ze sobą zabrać?”.

592
00:48:55,891 --> 00:48:58,352
Odpowiada:
„Mówię, żeby złapały taksówkę”.

593
00:49:08,195 --> 00:49:11,657
Miles staje się uosobieniem bycia cool,

594
00:49:11,990 --> 00:49:14,034
rodzaju wyrafinowania,

595
00:49:14,117 --> 00:49:16,036
męskości.

596
00:49:17,621 --> 00:49:20,999
Czarny, który nie da sobą pomiatać.

597
00:49:28,757 --> 00:49:33,470
Byłem fajny, modny, wściekły,
wyrafinowany i dobrze ubrany.

598
00:49:34,179 --> 00:49:36,348
Byłem tym wszystkim,

599
00:49:37,099 --> 00:49:40,102
ale grałem na pieprzonej trąbce
w świetnej grupie,

600
00:49:40,686 --> 00:49:44,189
więc ten wizerunek buntownika
nie wziął się znikąd.

601
00:49:45,774 --> 00:49:49,319
Ludzie zaczęli mówić
o mistyce Milesa Davisa.

602
00:49:55,534 --> 00:49:59,079
Myślę, że kolor skóry Milesa Davisa,

603
00:49:59,162 --> 00:50:02,249
przestał być dla niego ciężarem,

604
00:50:02,332 --> 00:50:03,875
a stał się zaletą.

605
00:50:06,920 --> 00:50:08,672
To różniło się od tego,

606
00:50:08,755 --> 00:50:12,634
co wtedy pokazywały filmy i telewizja.

607
00:50:13,593 --> 00:50:18,432
Miles zrobił z tego coś fajnego,
pożądanego.

608
00:50:19,891 --> 00:50:23,145
Byłem stylowy,
kiedy pokazywałem się publicznie.

609
00:50:23,228 --> 00:50:24,563
Frances też.

610
00:50:25,564 --> 00:50:28,358
Byłem czarnym gościem

611
00:50:28,442 --> 00:50:30,610
z olśniewająco piękną kobietą.

612
00:50:31,028 --> 00:50:32,654
To było coś.

613
00:50:32,946 --> 00:50:35,866
Ludzie patrzyli oszołomieni.

614
00:50:43,248 --> 00:50:47,127
Miles kupował mi ubrania.

615
00:50:47,627 --> 00:50:50,005
Wszyscy wiedzieli, że mam zgrabne nogi.

616
00:50:52,340 --> 00:50:54,426
On był elegancki i ja też.

617
00:50:56,595 --> 00:50:59,681
I to wsiadanie i wysiadanie z Ferrari,

618
00:50:59,765 --> 00:51:02,684
byliśmy gorącą parą, bez dwóch zdań.

619
00:51:03,602 --> 00:51:05,937
Miles i Frances, rozpalona para.

620
00:51:37,928 --> 00:51:40,514
Podziwiałem ich jako dzieciak.

621
00:51:43,225 --> 00:51:46,978
Byli ubrani elegancko i modnie.

622
00:51:48,230 --> 00:51:49,106
i kochali się.

623
00:51:50,690 --> 00:51:52,901
Byli jak książę i księżniczka.

624
00:51:59,491 --> 00:52:02,702
Miałem przyjaciela pisarza.
Nazywał się George Frazier.

625
00:52:03,578 --> 00:52:08,041
Opisywał Milesa jednym słowem.

626
00:52:10,544 --> 00:52:15,549
Chodziło o hiszpańskich matadorów
walczących z bykami.

627
00:52:18,051 --> 00:52:19,886
Wielu facetów mogło zabić byka

628
00:52:20,345 --> 00:52:22,556
i wielu było świetnymi fighterami,

629
00:52:22,973 --> 00:52:26,935
ale inni wchodzili na arenę,
stawali z płachtą

630
00:52:27,561 --> 00:52:29,020
i byk na nich szarżował,

631
00:52:29,771 --> 00:52:32,691
a publiczność zamierała.

632
00:52:35,318 --> 00:52:37,863
Taki wojownik miał w sobie „duende”.

633
00:52:40,782 --> 00:52:43,702
I Miles miał duende.

634
00:52:47,497 --> 00:52:50,959
Miles był tego typu gościem,
że coś lubił albo nie.

635
00:52:51,042 --> 00:52:54,212
Lubił cię albo cię nie lubił.

636
00:52:54,296 --> 00:52:56,798
Taki już był.

637
00:52:57,090 --> 00:52:59,801
Pasowałeś mu,

638
00:53:00,343 --> 00:53:01,845
to tak już zostawało.

639
00:53:01,928 --> 00:53:05,265
Nie pasowałeś mu,
to też już tak musiało zostać.

640
00:53:09,394 --> 00:53:12,063
Dla większości ludzi byłem oziębły.

641
00:53:12,939 --> 00:53:15,066
W ten sposób się broniłem

642
00:53:15,358 --> 00:53:18,695
przed dopuszczeniem innych
do moich uczuć i emocji.

643
00:53:19,613 --> 00:53:21,656
I przez długi czas to działało.

644
00:53:24,034 --> 00:53:29,414
Poszedłem do Village Vanguard,
gdzie występował Miles

645
00:53:30,373 --> 00:53:36,087
i powiedziałem:
„Panie Davis, nazywam się Archie Shepp...

646
00:53:36,713 --> 00:53:38,715
czy mogę z panem zagrać?”.

647
00:53:39,424 --> 00:53:41,760
A on mówi „Archie jak?”

648
00:53:44,930 --> 00:53:46,264
Mówię „Archie Shepp."

649
00:53:46,723 --> 00:53:48,683
A on „pieprz się,

650
00:53:49,809 --> 00:53:51,353
nie możesz ze mną zagrać”.

651
00:53:51,853 --> 00:53:53,355
Miles się nie przejmował.

652
00:53:54,439 --> 00:53:56,608
Nie musiał zadowalać nikogo

653
00:53:57,567 --> 00:53:58,735
poza samym sobą.

654
00:54:02,989 --> 00:54:06,076
Miles nie był zainteresowany.

655
00:54:08,119 --> 00:54:11,164
Rozumiesz? Nie interesowali go ludzie.

656
00:54:12,123 --> 00:54:13,875
Bo był Milesem Davisem.

657
00:54:16,962 --> 00:54:19,673
Miał różne dziwactwa.

658
00:54:20,799 --> 00:54:23,385
Był wściekły, antyspołeczny...

659
00:54:24,844 --> 00:54:28,139
Ale często te lęki i demony

660
00:54:28,640 --> 00:54:31,601
stanowią podstawę sztuki,

661
00:54:31,685 --> 00:54:34,854
ona staje się na nie lekarstwem.

662
00:54:36,815 --> 00:54:40,026
Tak mógł pokazać swoje słabości,

663
00:54:40,402 --> 00:54:41,820
tę swoją stronę,

664
00:54:42,153 --> 00:54:44,281
której normalnie nie mógł pokazać.

665
00:54:54,749 --> 00:54:56,710
Graliśmy w Birdland.

666
00:54:57,752 --> 00:55:01,965
Skończyliśmy
i Miles poszedł na górę zapalić.

667
00:55:05,343 --> 00:55:08,346
Stałem cały spocony przed Birdland,

668
00:55:08,680 --> 00:55:11,474
to była gorąca i parna sierpniowa noc.

669
00:55:12,726 --> 00:55:16,604
Złapałem taksówkę białej ślicznotce,
nazywała się Judy.

670
00:55:18,148 --> 00:55:21,985
Podszedł do mnie biały policjant i mówi,
że nie wolno mi tu stać.

671
00:55:24,321 --> 00:55:27,157
I Miles pyta:
„Dlaczego? Palę tutaj papierosa.

672
00:55:27,240 --> 00:55:29,784
Pracuję na dole i wyszedłem zapalić,”.

673
00:55:29,868 --> 00:55:32,120
Nad nim był bilboard z jego imieniem.

674
00:55:32,203 --> 00:55:36,166
M-I-L-E-S. M-I-L-E-S. Miles.

675
00:55:36,624 --> 00:55:38,501
„To ja. A ty kim jesteś?”

676
00:55:39,002 --> 00:55:43,340
Właśnie wyszło Kind of Blue.
Mówi o nim całe miasto,

677
00:55:43,465 --> 00:55:45,842
jego imię jest na banerze.

678
00:55:46,885 --> 00:55:48,553
Jest u szczytu popularności.

679
00:55:50,263 --> 00:55:52,766
Facet mówi:
„Nieważne, nie możesz tu stać”.

680
00:55:52,849 --> 00:55:54,934
A Miles:
„Nie ruszę się stąd”.

681
00:55:55,518 --> 00:55:58,480
Spojrzałam mu prosto w twarz

682
00:55:58,938 --> 00:56:00,065
i ani drgnąłem.

683
00:56:01,816 --> 00:56:04,778
Miles był wtedy w najlepszej formie,

684
00:56:05,362 --> 00:56:08,198
niełatwo było go obezwładnić.

685
00:56:09,783 --> 00:56:12,369
I nagle podbiega ten biały detektyw

686
00:56:12,452 --> 00:56:14,412
i uderza mnie w głowę.

687
00:56:15,622 --> 00:56:17,248
Nie spodziewałem się tego.

688
00:56:18,666 --> 00:56:20,543
Dostałam telefon,

689
00:56:20,627 --> 00:56:23,129
żebym przyjechała na komisariat.

690
00:56:24,464 --> 00:56:26,049
I zobaczyłam jego twarz.

691
00:56:28,510 --> 00:56:30,428
Była przerażająca.

692
00:56:31,429 --> 00:56:32,680
Rozpłakałam się.

693
00:56:39,771 --> 00:56:42,232
Spodziewałbym się czegoś takiego

694
00:56:42,315 --> 00:56:43,900
w East St. Louis,

695
00:56:43,983 --> 00:56:46,152
ale nie w Nowym Jorku,

696
00:56:46,236 --> 00:56:50,031
który podobno był
najlepszym miastem świata.

697
00:56:52,534 --> 00:56:55,537
To był rasizm. Tylko o to chodziło.

698
00:56:55,620 --> 00:56:59,290
Całe miasto było rasistowskie,
chyba tak jak cały świat.

699
00:57:01,084 --> 00:57:02,168
A niby co innego?

700
00:57:03,253 --> 00:57:05,380
Tu nie mogło chodzić o nic innego.

701
00:57:09,092 --> 00:57:13,138
To tylko przypominało,
że nieważne, czego dokonasz,

702
00:57:13,221 --> 00:57:14,639
nieważne, co osiągniesz,

703
00:57:14,722 --> 00:57:19,310
jaki sukces finansowy i rozpoznawalność.

704
00:57:20,395 --> 00:57:22,230
Nic cię nie ochroni

705
00:57:22,856 --> 00:57:25,942
przed uprzedzeniami rasowymi
w Stanach Zjednoczonych.

706
00:57:26,943 --> 00:57:28,486
No, do cholery...

707
00:57:29,320 --> 00:57:31,239
nie ma przed tym ucieczki.

708
00:57:34,951 --> 00:57:37,120
To zmieniło mnie na zawsze,

709
00:57:38,037 --> 00:57:41,583
stałem się jeszcze bardziej
zgorzkniały i cyniczny.

710
00:57:48,089 --> 00:57:51,134
Ciągle do tego wracał.
Rzucał podczas rozmowy:

711
00:57:51,217 --> 00:57:52,719
„Ci pieprzeni gliniarze”.

712
00:57:53,303 --> 00:57:56,389
Tak nagle, zupełnie bez związku z tematem.

713
00:57:56,473 --> 00:57:58,016
Powracał do tego faceta.

714
00:57:59,350 --> 00:58:01,603
To nie odpuszcza tylko dlatego,

715
00:58:01,686 --> 00:58:03,229
że odniosłeś sukces.

716
00:58:03,313 --> 00:58:05,565
To, co przydarza ci się w młodości,

717
00:58:05,648 --> 00:58:08,026
zostaje z tobą do końca życia.

718
00:58:21,915 --> 00:58:25,460
Miles Ahead to pierwszy album
powstały w wyniku współpracy

719
00:58:25,543 --> 00:58:29,214
Milesa Davisa z Gilem Evansem
już pod szyldem Columbia Records.

720
00:58:29,297 --> 00:58:32,592
To jeden z powodów,
dla których Miles wybrał Columbię.

721
00:58:32,675 --> 00:58:38,139
Miała największy budżet i środki,
umożliwiające realizacje takiego projektu.

722
00:58:50,151 --> 00:58:53,363
Stanowiliśmy z Gilem zgrany duet muzyczny.

723
00:58:54,155 --> 00:58:58,368
Uwielbiałem pracować z Gilem,
bo był drobiazgowy i kreatywny,

724
00:58:59,285 --> 00:59:02,038
ufałem jego aranżacjom muzycznym.

725
00:59:07,252 --> 00:59:08,878
Pracowaliśmy przy pianinie.

726
00:59:08,962 --> 00:59:10,922
„A co powiesz na to?”

727
00:59:12,048 --> 00:59:15,426
Uwielbiałem, jak interpretował utwory,

728
00:59:16,177 --> 00:59:17,887
to było takie naturalne.

729
00:59:28,940 --> 00:59:30,733
Miles Ahead ukazał się

730
00:59:30,817 --> 00:59:36,197
z młodą, białą modelką
na pokładzie żeglującego jachtu

731
00:59:37,073 --> 00:59:39,325
na okładce.

732
00:59:42,245 --> 00:59:47,000
Chodziło pewnie
o pokazanie dostatniego życia,

733
00:59:47,458 --> 00:59:49,752
to miało reklamować album

734
00:59:49,836 --> 00:59:52,505
szerokiemu gronu białych słuchaczy.

735
00:59:53,715 --> 00:59:57,343
Miles przyszedł do George’a Avakiana
i mówi:

736
00:59:58,177 --> 01:00:01,097
„Co ta biała suka
robi na okładce mojego albumu?”.

737
01:00:05,351 --> 01:00:08,605
Był świadomy swojej siły jako artysta,

738
01:00:08,688 --> 01:00:12,108
który generuje ogromne przychody
dla swojej wytwórni,

739
01:00:12,191 --> 01:00:14,736
że ma wpływ na podejmowane w niej decyzje.

740
01:00:15,945 --> 01:00:18,990
Kolejne wydanie tego albumu

741
01:00:19,073 --> 01:00:22,201
miało już inny tytuł i okładkę,

742
01:00:22,285 --> 01:00:24,495
na której był Miles Davis.

743
01:00:31,127 --> 01:00:34,464
Miles Ahead był pierwszym
z trzech wspaniałych albumów

744
01:00:34,547 --> 01:00:38,468
stworzonych z Gilem Evansem
i 19-osobową orkiestrą.

745
01:00:38,676 --> 01:00:41,679
Dwa lata później
ukazał się album Porgy i Bess.

746
01:00:43,765 --> 01:00:45,683
A po dwóch latach...

747
01:00:53,566 --> 01:00:57,111
Spędzałam czas w Barcelonie.

748
01:00:59,572 --> 01:01:02,075
A gdy skończyliśmy występy,

749
01:01:02,158 --> 01:01:05,495
oglądaliśmy i słuchaliśmy
muzyki i tańca flamenco,

750
01:01:05,578 --> 01:01:07,288
to mnie pochłonęło.

751
01:01:10,792 --> 01:01:12,126
Powiedziałam Milesowi:

752
01:01:12,210 --> 01:01:16,464
„Oglądnij ze mną flamenco,
poczuj to, co ja.”.

753
01:01:16,547 --> 01:01:19,050
Nie chciał iść,
ale w końcu dał za wygraną.

754
01:01:20,134 --> 01:01:23,721
I poszliśmy zobaczyć flamenco.

755
01:01:29,060 --> 01:01:30,311
Po wyjściu z teatru

756
01:01:33,272 --> 01:01:36,067
poszliśmy do sklepu z nagraniami

757
01:01:37,318 --> 01:01:40,196
i wykupił wszystkie albumy flamenco.

758
01:02:00,967 --> 01:02:04,512
To było dla mnie najtrudniejsze
na Sketches of Spain.

759
01:02:05,638 --> 01:02:09,308
Grać na trąbce śpiewane partie,

760
01:02:09,684 --> 01:02:11,561
zwłaszcza te improwizowane.

761
01:02:13,438 --> 01:02:16,899
Musiałem brzmieć
jednocześnie radośnie i smutno,

762
01:02:17,024 --> 01:02:18,526
to było bardzo trudne.

763
01:02:20,153 --> 01:02:22,780
Kiedy grasz coś takiego
trzy lub cztery razy,

764
01:02:22,947 --> 01:02:25,366
gubisz wyczucie, na którym ci zależy.

765
01:02:30,830 --> 01:02:32,457
Ale chyba podziałało.

766
01:02:33,040 --> 01:02:34,834
Wszystkim się podobało.

767
01:02:38,463 --> 01:02:42,175
- Była raz królewna.
- Czy jest teraz tu?

768
01:02:42,258 --> 01:02:43,593
Zakochała się.

769
01:02:43,676 --> 01:02:45,595
Zaraz po pierwszym dniu?

770
01:02:45,678 --> 01:02:47,388
To tak nagle przyszło.

771
01:02:48,097 --> 01:02:51,142
Królewicz był czarowny.

772
01:02:51,934 --> 01:02:53,436
Serce ukradł mi.

773
01:03:07,784 --> 01:03:09,786
Miles kochał mocne melodie.

774
01:03:12,914 --> 01:03:17,668
Czuł, że przez nie może wyrazić siebie.

775
01:03:18,044 --> 01:03:20,630
Mówił:
„To jest coś, co dobrze znacie.

776
01:03:21,214 --> 01:03:24,634
Pokażę wam, jak piękne to może być”.

777
01:03:28,471 --> 01:03:31,933
I brał coś takiego jak
„Someday My Prince Will Come”

778
01:03:32,016 --> 01:03:33,267
z filmu Walta Disneya

779
01:03:34,143 --> 01:03:38,564
i potrafił nadać temu
niezwykłe uczucie i głębię.

780
01:03:38,981 --> 01:03:42,276
Mówił:
„Gram to dla swojej żony, Frances”.

781
01:03:43,027 --> 01:03:48,366
W jego grze czuć było tę miłość i troskę.

782
01:03:56,749 --> 01:03:58,501
Someday My Prince Will Come

783
01:03:58,584 --> 01:04:01,254
był pierwszym albumem Milesa z coverem.

784
01:04:02,255 --> 01:04:04,340
Był poza miastem,

785
01:04:05,049 --> 01:04:07,760
a kiedy byłam na sesji zdjęciowej...

786
01:04:08,594 --> 01:04:12,849
wydzwaniał co dwie minuty,
pytał, co mam na sobie i jak wyglądam?

787
01:04:12,932 --> 01:04:17,144
Chciał się upewnić, że wyglądam idealnie.

788
01:04:18,145 --> 01:04:20,606
I wydawało mi się, że tak jest.

789
01:04:26,529 --> 01:04:31,826
Przykleiłam sobie pieprzyk na policzku,
bo chciałam wyglądać zmysłowo.

790
01:04:37,540 --> 01:04:41,210
To na Someday My Prince Will Come
zacząłem nalegać,

791
01:04:41,294 --> 01:04:44,714
by Columbia na okładki moich albumów
dawała czarne modelki.

792
01:04:46,215 --> 01:04:47,925
To był w końcu mój album,

793
01:04:48,009 --> 01:04:49,677
a ja byłem księciem Frances.

794
01:04:50,011 --> 01:04:52,555
Dlatego udało mi się
umieścić ją na okładce.

795
01:04:54,473 --> 01:04:58,269
Stawał obronie piękna czarnych kobiet.

796
01:04:58,352 --> 01:05:02,523
Mówił, że to jest piękno,
które chce pokazywać

797
01:05:02,607 --> 01:05:04,609
przez tę muzykę, przez tę trąbkę.

798
01:05:04,692 --> 01:05:06,360
To była ważna deklaracja.

799
01:05:07,445 --> 01:05:11,157
I na pewno nie robił tego tylko dlatego,
że miał seksowną żonę.

800
01:05:20,666 --> 01:05:22,793
Każdy chciał być w West Side Story

801
01:05:23,419 --> 01:05:26,213
autorstwa Jerome’a Robbinsa
i Steve’a Sondheima.

802
01:05:26,422 --> 01:05:28,007
Tylko to się liczyło.

803
01:05:33,346 --> 01:05:37,183
Na przesłuchaniu było ze 300 dziewczyn.

804
01:05:39,101 --> 01:05:43,147
Poszłam na scenę, stanęłam tam
i zaczęłam pstrykać palcami do rytmu.

805
01:05:47,652 --> 01:05:51,280
Zaśpiewałam scat Elli Fitzgerald,
a Jerome Robbins...

806
01:05:51,364 --> 01:05:52,865
Spodobało im się.

807
01:05:53,240 --> 01:05:54,992
Przyjęli mnie.

808
01:06:07,505 --> 01:06:11,133
Piłem wtedy więcej niż wcześniej

809
01:06:11,425 --> 01:06:13,427
i wciągałem więcej kokainy.

810
01:06:14,720 --> 01:06:17,473
Przez ten miks byłem ciągle podirytowany.

811
01:06:19,684 --> 01:06:22,853
Francis była jedyną kobietą,
o którą byłem zazdrosny.

812
01:06:24,271 --> 01:06:26,899
Byłem zazdrosny, ćpałem i piłem.

813
01:06:27,316 --> 01:06:29,276
Patrzyła na mnie jak na wariata

814
01:06:29,902 --> 01:06:31,487
i naprawdę nim byłem.

815
01:06:33,531 --> 01:06:36,617
Myślałem, że nic mi nie jest
i że jestem na szczycie.

816
01:06:38,828 --> 01:06:40,997
Był o mnie bardzo zazdrosny.

817
01:06:41,956 --> 01:06:46,877
Nie mógł znieść, że byłam wśród ludzi,

818
01:06:48,504 --> 01:06:49,839
że przyciągałam uwagę.

819
01:06:51,507 --> 01:06:55,011
Przyszedł do teatru,
zabrał mnie do swojego Ferrari

820
01:06:55,344 --> 01:06:58,305
i powiedział:
„Zrezygnuj z West Side Story.

821
01:06:58,931 --> 01:07:00,891
Kobieta ma być u boku mężczyzny”.

822
01:07:05,062 --> 01:07:06,188
Zamarłam.

823
01:07:11,569 --> 01:07:12,945
Ale kochałem go.

824
01:07:13,738 --> 01:07:15,072
Zrobiłam, co kazał.

825
01:07:16,365 --> 01:07:17,366
Zrezygnowałam.

826
01:07:20,786 --> 01:07:22,204
Posłał po swoje dzieci.

827
01:07:22,830 --> 01:07:25,875
Cheryl Ann, Gregory’ego i małego Milesa.

828
01:07:28,085 --> 01:07:31,797
Skończyło się na tym,
że występowałam w kuchni.

829
01:07:34,633 --> 01:07:38,637
Przyjechałam do Nowego Jorku,
Frances zapisała nas do szkoły.

830
01:07:38,721 --> 01:07:42,933
Więc chodziliśmy do szkoły,
a potem odrabialiśmy lekcje.

831
01:07:44,185 --> 01:07:45,895
To było dla niej coś nowego.

832
01:07:48,397 --> 01:07:52,068
Nie umiałam gotować.
Zawsze byłam w trasie, nic takiego.

833
01:07:53,944 --> 01:07:55,071
Powiedział do mnie:

834
01:07:55,946 --> 01:07:57,740
„Patrz i słuchaj,

835
01:07:58,491 --> 01:08:00,618
patrz, co robię i rób to samo”.

836
01:08:03,079 --> 01:08:04,413
Nauczyłam się gotować.

837
01:08:06,665 --> 01:08:08,334
Ona była na dole i gotowała,

838
01:08:08,626 --> 01:08:11,545
a co jakiś czas szła na górę i znikała.

839
01:08:11,837 --> 01:08:15,841
Później powiedziała:
„Pamiętasz, jak znikałam u góry?”

840
01:08:15,925 --> 01:08:16,967
„Tak”.

841
01:08:17,051 --> 01:08:20,304
„Szłam na górę popatrzeć na moje baletki”.

842
01:08:25,559 --> 01:08:28,979
Nigdy nie opuściły jej te myśli,

843
01:08:31,148 --> 01:08:32,608
to uczucie...

844
01:08:33,901 --> 01:08:35,861
że mogłaby teraz robić co innego.

845
01:08:40,282 --> 01:08:43,911
Przeszedłem operację biodra
w kwietniu 1965 roku,

846
01:08:44,120 --> 01:08:47,623
przeszczepili mi część kości goleniowej
do stawu biodrowego,

847
01:08:47,832 --> 01:08:49,083
ale to nic nie dało,

848
01:08:49,291 --> 01:08:51,460
więc powtórzyli zabieg w sierpniu.

849
01:08:52,670 --> 01:08:54,880
Bardzo wtedy cierpiałem.

850
01:08:55,881 --> 01:08:58,551
Zacząłem pić jeszcze więcej

851
01:08:58,634 --> 01:09:00,302
i brałem leki przeciwbólowe.

852
01:09:01,220 --> 01:09:03,180
Zażywałem więcej kokainy.

853
01:09:04,306 --> 01:09:06,183
Chyba przez depresję.

854
01:09:08,185 --> 01:09:10,396
To była zazdrość,

855
01:09:11,397 --> 01:09:12,398
kokaina,

856
01:09:13,691 --> 01:09:14,692
aspiryna

857
01:09:15,651 --> 01:09:17,695
szkocka i mleko, takie połączenie.

858
01:09:18,904 --> 01:09:20,489
Później się zorientowałam.

859
01:09:23,534 --> 01:09:27,288
Traci się przez to panowanie nad sobą,

860
01:09:29,248 --> 01:09:30,583
właśnie tak jak on.

861
01:09:38,132 --> 01:09:41,594
Pewnego wieczoru
byłam z Milesem w Birdland...

862
01:09:50,144 --> 01:09:53,397
był tam też Quincy Jones.

863
01:10:06,243 --> 01:10:07,703
Gdy wróciliśmy do domu,

864
01:10:08,204 --> 01:10:13,083
powiedziałam do Milesa,
że Quincy Jones jest przystojny.

865
01:10:19,173 --> 01:10:20,507
Nim się zorientowałam…

866
01:10:22,593 --> 01:10:23,677
to było mgnienie.

867
01:10:25,804 --> 01:10:28,140
Zakręciło mi się w głowie i upadłam.

868
01:10:30,726 --> 01:10:33,938
To było niewiarygodne,

869
01:10:34,021 --> 01:10:35,898
bo nikt mnie nigdy nie uderzył.

870
01:10:39,193 --> 01:10:40,444
To był pierwszy raz.

871
01:10:41,654 --> 01:10:43,405
I nie ostatni,

872
01:10:44,323 --> 01:10:45,449
niestety.

873
01:10:50,746 --> 01:10:53,415
Wtedy nie przypuszczałam, że odejdę.

874
01:10:54,667 --> 01:10:55,542
Ale...

875
01:10:56,669 --> 01:10:58,170
tak się stało.

876
01:11:05,511 --> 01:11:07,179
Teraz mogę to przyznać.

877
01:11:08,347 --> 01:11:11,100
Frances była moją najlepszą żoną.

878
01:11:13,310 --> 01:11:17,231
Zdałem sobie sprawę,
jak źle ją traktowałem i że to koniec.

879
01:11:18,691 --> 01:11:22,778
Teraz to wiem i żałuję,
że prędzej się nie zorientowałem.

880
01:11:25,781 --> 01:11:27,533
Zawsze o niej opowiadał.

881
01:11:28,284 --> 01:11:31,245
Nawet kiedy było już po wszystkim,

882
01:11:31,328 --> 01:11:33,998
cztery czy pięć lat później, mówił:

883
01:11:35,332 --> 01:11:37,084
„Widzisz, tę dziewczynę?

884
01:11:37,418 --> 01:11:39,670
Kupiłem kiedyś Frances takie ubranie”.

885
01:11:43,215 --> 01:11:44,341
Po moim odejściu

886
01:11:45,217 --> 01:11:47,970
Miles miał mówić, że to spieprzył.

887
01:11:48,929 --> 01:11:50,180
Miał też powiedzieć:

888
01:11:50,973 --> 01:11:54,476
„Ktokolwiek będzie ją miał,
będzie cholernym szczęściarzem”.

889
01:11:59,356 --> 01:12:01,066
Podobno tak mówił.

890
01:12:03,444 --> 01:12:04,403
Miał rację.

891
01:12:31,138 --> 01:12:33,974
Na kilka lat przed odejściem z moje grupy

892
01:12:34,058 --> 01:12:35,893
Trane zaczął grać pod siebie.

893
01:12:37,227 --> 01:12:40,314
Kiedy to się dzieje,
ulatuje magia zespołu,

894
01:12:40,397 --> 01:12:42,566
a ludzie, którzy kochali grać razem,

895
01:12:42,649 --> 01:12:44,193
przestają się wysilać.

896
01:12:45,069 --> 01:12:47,279
I wtedy zespół się rozpada.

897
01:12:48,530 --> 01:12:51,367
Skłamałbym, mówiąc,
że to mnie nie zasmuciło,

898
01:12:51,450 --> 01:12:53,702
bo uwielbiałem grać z tym zespołem.

899
01:12:55,287 --> 01:12:57,956
To był najlepszy mały band wszech czasów.

900
01:12:59,750 --> 01:13:02,169
A przynajmniej najlepszy, jaki słyszałem.

901
01:13:03,796 --> 01:13:06,757
Zawsze starałem się
wprowadzać coś nowego do gry,

902
01:13:06,840 --> 01:13:09,468
stawiałem wyzwania
moim muzycznym pomysłom.

903
01:13:10,636 --> 01:13:12,679
Przyszła pora na coś innego.

904
01:13:20,729 --> 01:13:23,107
Pracowałem w klubie Half Note.

905
01:13:23,607 --> 01:13:25,442
Podczas występu przyszedł Miles

906
01:13:25,526 --> 01:13:29,279
w czarnej pelerynie i czarnym kapeluszu,
wyglądał tajemniczo,

907
01:13:29,863 --> 01:13:32,032
i mówi:
„Szukam kontrabasisty.

908
01:13:32,491 --> 01:13:33,492
Zainteresowany?”.

909
01:13:33,951 --> 01:13:37,538
W tamtym czasie
nic nie mogło przebić Milesa Davisa.

910
01:13:40,207 --> 01:13:41,375
Zadzwonił telefon.

911
01:13:42,042 --> 01:13:43,419
Słyszę gitarę.

912
01:13:44,378 --> 01:13:46,755
Ktoś gra na gitarze.

913
01:13:47,631 --> 01:13:49,007
I jakiś głos mówi:

914
01:13:49,550 --> 01:13:51,677
„Ta gitara jest odjazdowa, nie?”.

915
01:13:53,262 --> 01:13:55,764
Przyjedź do mojego domu o 13.30.

916
01:13:56,640 --> 01:13:57,850
I odłożył słuchawkę.

917
01:13:58,559 --> 01:14:00,144
Nawet się nie przedstawił.

918
01:14:00,727 --> 01:14:03,730
Nie podał adresu, numeru telefonu, nic.

919
01:14:04,106 --> 01:14:05,691
Ale dzwonił do mnie Miles.

920
01:14:09,611 --> 01:14:11,822
Wysłał mi bilet na pierwszą klasę

921
01:14:11,905 --> 01:14:14,867
i załatwił u krawca nowy smoking.

922
01:14:15,742 --> 01:14:17,703
I poleciałem do Kalifornii.

923
01:14:18,704 --> 01:14:20,414
Miles, co tym razem zagrasz?

924
01:14:21,874 --> 01:14:24,293
Ktoś mi powie?
Miles ma zapalenie krtani.

925
01:14:27,087 --> 01:14:28,338
Jakiś blues.

926
01:14:28,422 --> 01:14:31,049
Jeszce raz, Miles Davis Quintet.

927
01:14:36,722 --> 01:14:39,600
Wspaniały kwintet Milesa lat 60.

928
01:14:39,683 --> 01:14:43,187
wszedł na nowy poziom improwizacji,

929
01:14:43,270 --> 01:14:46,648
który był świeżym powiewem wolności

930
01:14:46,732 --> 01:14:48,775
w muzyce.

931
01:14:49,276 --> 01:14:52,738
Każdy mógł grać tak, jak chciał.

932
01:15:04,166 --> 01:15:10,380
Stale otaczał się młodymi,
wschodzącymi gwiazdami.

933
01:15:10,881 --> 01:15:15,260
W tym zespole pozwalał im rozwijać
swoją muzyczną osobowość.

934
01:15:15,761 --> 01:15:18,847
Stale odświeżał brzmienie

935
01:15:18,931 --> 01:15:21,266
aż do końca swojej kariery.

936
01:15:25,145 --> 01:15:28,273
Kiedy dołączyłem do jego zespołu,
miałem 23 lata.

937
01:15:28,357 --> 01:15:31,318
Tony Williams, perkusista, miał 17 lat.

938
01:15:32,903 --> 01:15:35,322
Byliśmy dzieciakami.

939
01:15:48,752 --> 01:15:53,006
Kreatywność i geniusz w sztuce

940
01:15:53,090 --> 01:15:54,967
nie zna pojęcia wieku.

941
01:15:55,050 --> 01:15:56,718
Albo to coś masz, albo nie.

942
01:15:58,345 --> 01:16:00,764
Bycie starszym w niczym nie pomaga.

943
01:16:03,267 --> 01:16:06,353
Codziennie chodziliśmy do pracowni.

944
01:16:07,229 --> 01:16:08,730
On był głównym chemikiem.

945
01:16:09,356 --> 01:16:14,611
My odpowiadaliśmy za składniki,
przemiany, tempo,

946
01:16:15,362 --> 01:16:19,408
z których powstawała
ekscytująca i wybuchowa mieszanka.

947
01:16:20,576 --> 01:16:22,119
I tak było co wieczór.

948
01:16:34,464 --> 01:16:38,760
Miles chciał, żebyśmy ożywali na scenie,

949
01:16:38,844 --> 01:16:41,638
tworzyli na żywo dla publiczności.

950
01:16:42,514 --> 01:16:45,976
Mieliśmy nie trzymać się schematów.

951
01:16:46,685 --> 01:16:49,229
Wydobywał z ciebie nieznane.

952
01:16:56,987 --> 01:16:59,323
Podobało mi się to. Nie znosiłem prób.

953
01:16:59,531 --> 01:17:00,907
To zabójcy pomysłów.

954
01:17:00,991 --> 01:17:03,702
Chcę popełnić błędy i je naprawiać.

955
01:17:05,621 --> 01:17:07,039
Miles powiedział nawet:

956
01:17:07,122 --> 01:17:12,419
„Płacę ci za ćwiczenie na scenie
przed ludźmi”.

957
01:17:12,919 --> 01:17:15,130
Mówię:
„Ludziom to się nie spodoba”.

958
01:17:15,213 --> 01:17:18,050
A on:
„Ja się nimi zajmę.

959
01:17:19,718 --> 01:17:20,969
Ty tylko graj”.

960
01:17:30,604 --> 01:17:32,731
Teo, wiesz, że tego nie zagram.

961
01:17:32,814 --> 01:17:33,857
Zagrasz,

962
01:17:35,859 --> 01:17:36,693
Dobrze.

963
01:17:36,777 --> 01:17:39,780
Wiesz, o czym mówię?
Herbie, możemy to zrobić tak?

964
01:17:41,239 --> 01:17:43,784
- Podzielimy to.
- Dobra.

965
01:17:44,993 --> 01:17:46,203
Sześć.

966
01:17:46,953 --> 01:17:49,748
Czekaj, Teo. Nawet nie wiem, co mam grać.

967
01:17:49,831 --> 01:17:52,167
- Bez pierwszego uderzenia.
- Graj, Teo.

968
01:17:53,418 --> 01:17:55,712
Robił jedno podejście.

969
01:17:55,796 --> 01:18:01,885
Jeśli trębacze się nie pomylili,

970
01:18:01,968 --> 01:18:04,638
nie było jakiegoś większego błędu,

971
01:18:04,721 --> 01:18:06,807
to lądowało na nagraniu.

972
01:18:21,947 --> 01:18:23,532
Miałem ze sobą książkę,

973
01:18:24,282 --> 01:18:26,410
której używałem w wojsku.

974
01:18:26,910 --> 01:18:30,789
Zapisywałem tam coś czasami.
A on pyta: „Masz tam jakąś muzykę?”.

975
01:18:31,456 --> 01:18:33,750
„Tak. Coś tutaj zapisuję”.

976
01:18:33,834 --> 01:18:36,253
Otworzył książkę i mówi:
„Spróbujmy to”.

977
01:18:36,336 --> 01:18:38,046
- Co to jest?
- „Footprints”.

978
01:18:38,505 --> 01:18:39,506
„Footprints."

979
01:18:43,260 --> 01:18:45,011
I tak bez żadnej próby

980
01:18:45,345 --> 01:18:48,557
zagraliśmy to raz i od razu nagraliśmy.

981
01:18:54,479 --> 01:18:56,815
A przed kolejną sesją dzwoni i mówi:

982
01:18:56,898 --> 01:19:00,777
„Nagrywamy w następną środę.
Przynieś książkę”.

983
01:19:24,551 --> 01:19:29,139
W 1969 roku człowiek chodził po Księżycu,

984
01:19:30,140 --> 01:19:36,813
a Stany Zjednoczone
nadal toczyły krwawą wojnę w Wietnamie.

985
01:19:36,897 --> 01:19:41,193
Miles chyba wyczuł,
że młode pokolenie jest ważne.

986
01:19:41,276 --> 01:19:43,361
Zawsze patrzył w przyszłość.

987
01:19:46,573 --> 01:19:51,161
W 1969 rock i funk były na topie.

988
01:19:51,703 --> 01:19:55,248
Ludzie wypełniali stadiony,
by zobaczyć gwiazdy,

989
01:19:55,791 --> 01:19:58,710
a jazz zdawał się odchodzić w niepamięć.

990
01:19:59,336 --> 01:20:03,089
W 1969 roku graliśmy
w wielu prawie pustych klubach.

991
01:20:04,299 --> 01:20:05,759
To mi dało do myślenia.

992
01:20:13,600 --> 01:20:17,229
Muzyka Jimiego Hendrixa,
Slya Stone’a i Jamesa Browna

993
01:20:17,729 --> 01:20:23,109
uświadomiła Milesowi,
że można trafić do ludzi jednym koncertem.

994
01:20:25,862 --> 01:20:29,908
Można zarobić więcej,
grając jeden 45-minutowy koncert,

995
01:20:29,991 --> 01:20:33,453
niż w tydzień, grając trzy sety dziennie.

996
01:20:35,205 --> 01:20:37,040
Dlatego zelektryfikował zespół.

997
01:20:37,123 --> 01:20:40,544
Pogadał z zespołem
Sly and the Family Stone.

998
01:20:42,295 --> 01:20:46,049
I Sly powiedział mu, ile zarabia.
Miles nie mógł uwierzyć.

999
01:20:47,884 --> 01:20:51,680
Potem Miles zmienił swój styl.

1000
01:20:53,890 --> 01:20:55,100
Zdałem sobie sprawę,

1001
01:20:55,183 --> 01:20:58,478
że większość muzyków rockowych
nie zna się na muzyce.

1002
01:20:59,396 --> 01:21:02,357
Pomyślałem, że skoro oni mogą
dotrzeć do tych ludzi

1003
01:21:02,440 --> 01:21:05,694
i sprzedawać płyty,
nie wiedząc przy tym, co robią,

1004
01:21:05,777 --> 01:21:09,155
to ja mogę zrobić to jeszcze lepiej.

1005
01:21:11,616 --> 01:21:18,039
Miles chciał się spotkać,
to było bardzo napięte spotkanie.

1006
01:21:19,374 --> 01:21:22,210
Powiedział,
że te długowłose, białe dzieciaki

1007
01:21:22,294 --> 01:21:26,882
kradną jego muzykę i riffy.

1008
01:21:27,507 --> 01:21:31,011
Był wkurzony i chciał zakończyć kontrakt.

1009
01:21:32,178 --> 01:21:35,432
Powiedziałem:
„Słuchaj, zorganizuję ci koncerty,

1010
01:21:35,849 --> 01:21:40,395
zagrasz z muzykami innego pokolenia,

1011
01:21:40,854 --> 01:21:42,939
różne style muzyczne.

1012
01:21:43,398 --> 01:21:49,195
Jestem pewien, że wtedy ci się odmieni”.

1013
01:21:58,079 --> 01:21:59,497
W tym okresie

1014
01:21:59,581 --> 01:22:03,418
poznałem piękną młodą wokalistkę
i autorkę piosenek, Betty Mabry.

1015
01:22:04,210 --> 01:22:09,174
Była pełna niespodzianek i pomogła mi
odnaleźć moją nową muzyczną drogę.

1016
01:22:10,008 --> 01:22:15,347
Betty Davis była szalona i dynamiczna.

1017
01:22:15,430 --> 01:22:19,059
Była częścią nowojorskiej
i kalifornijskiej sceny rockowej.

1018
01:22:20,477 --> 01:22:24,898
Zmieniła jego sposób myślenia o muzyce.

1019
01:22:30,528 --> 01:22:32,322
Betty miała duży wpływ

1020
01:22:32,405 --> 01:22:35,450
na moje życie osobiste
i moją muzyczną karierę.

1021
01:22:35,533 --> 01:22:38,328
Zmieniła też sposób, w jaki się ubierałem.

1022
01:22:39,621 --> 01:22:42,666
W domu miał dziwnie wyglądające garnitury

1023
01:22:42,749 --> 01:22:47,379
i różne rzeczy w szafie,
śmieszne buty i kapelusze.

1024
01:22:47,462 --> 01:22:48,838
Pytam go:
„Co to jest?”.

1025
01:22:49,756 --> 01:22:52,425
Zmienił się, z tego w to.

1026
01:23:04,771 --> 01:23:06,439
Chciałem się zmienić,

1027
01:23:06,523 --> 01:23:10,610
musiałam to zrobić,
by wierzyć i kochać to, co gram.

1028
01:23:13,697 --> 01:23:16,992
Interesowała mnie gitara basowa.

1029
01:23:17,075 --> 01:23:20,787
Oferował mi to, co chciałem usłyszeć
zamiast kontrabasu.

1030
01:23:25,375 --> 01:23:28,753
Zadzwonił do mnie i mówi, że chce pogadać.

1031
01:23:28,837 --> 01:23:31,423
„Grasz tak,
jakbyś grał w pozycji pionowej”.

1032
01:23:31,506 --> 01:23:33,008
Mówię mu:
„To nie to samo.

1033
01:23:33,717 --> 01:23:36,344
Dźwięk i brzmienie są inne
bicie jest inne,

1034
01:23:36,428 --> 01:23:39,097
inne jest rozmieszczenie
i długości dźwięków.

1035
01:23:39,180 --> 01:23:41,725
Jedyne, co jest takie same, to nuty.

1036
01:23:44,644 --> 01:23:47,439
Robię to od 18 roku życia.

1037
01:23:47,981 --> 01:23:49,566
Czemu miałbym to rzucić?

1038
01:23:49,858 --> 01:23:52,235
By do ciebie dołączyć?
Nie zrobię tego ”.

1039
01:23:53,319 --> 01:23:54,320
„Dobra” — mówi.

1040
01:23:57,991 --> 01:24:00,160
Włożyłem kapelusz i poszedłem.

1041
01:24:08,001 --> 01:24:10,670
Grupa się rozpadła,
gdy Ron postanowił odejść,

1042
01:24:10,754 --> 01:24:13,006
bo nie chciał grać na basie.

1043
01:24:13,715 --> 01:24:18,094
Zacząłem myśleć o innym podejściu
do muzyki.

1044
01:24:20,180 --> 01:24:23,725
Wszedłem do studia w sierpniu 1969 roku.

1045
01:24:26,019 --> 01:24:30,065
Mile powiedział:
„Bądź w  Columbia Studios o dziesiątej”.

1046
01:24:31,066 --> 01:24:34,527
Przyszedłem o 9.30.
Wpuściła mnie sprzątaczka.

1047
01:24:37,572 --> 01:24:40,700
Przyniosłem szkice,
o których nikt nie wiedział,

1048
01:24:41,284 --> 01:24:43,369
tak jak na Kind of Blue.

1049
01:24:44,871 --> 01:24:47,874
Powiedziałem muzykom,
że mogą robić, co chcą,

1050
01:24:48,875 --> 01:24:52,921
grać wszystko, co słyszeli.
I tak zrobili.

1051
01:24:58,009 --> 01:25:00,970
Było równocześnie czterech perkusistów,

1052
01:25:01,262 --> 01:25:03,598
dwóch basistów,

1053
01:25:03,681 --> 01:25:07,852
dwóch lub trzech keyboardzistów i gitara.

1054
01:25:09,562 --> 01:25:12,857
To była wielka improwizacja.

1055
01:25:18,613 --> 01:25:21,449
Kazał mi tylko przynieść talerz i werbel.

1056
01:25:22,075 --> 01:25:27,163
I zaczęliśmy grać
pierwszą część Bitches Brew.

1057
01:25:30,625 --> 01:25:31,501
A potem…

1058
01:25:39,384 --> 01:25:45,265
Słyszysz, jak trąbka Milesa
odbija się od budynków nocą,

1059
01:25:45,348 --> 01:25:47,267
o trzeciej nad ranem.

1060
01:25:49,394 --> 01:25:53,064
To brzmi jak Nowy Jork w kanionie
otoczony wielkimi budynkami.

1061
01:26:05,285 --> 01:26:07,996
Brzmiało złowieszczo.

1062
01:26:08,079 --> 01:26:10,874
Jakby coś się zaraz miało stać.

1063
01:26:23,928 --> 01:26:28,391
Muzyka porusza się jak ameba,

1064
01:26:29,142 --> 01:26:32,770
nagle coś z jednej strony wyrasta.

1065
01:26:33,271 --> 01:26:38,902
Ale to wszystko poruszało się razem.

1066
01:26:56,127 --> 01:26:58,796
Prowadziłem stację jazzową
i jakiś gość mówi:

1067
01:26:58,880 --> 01:27:01,674
„Boże, właśnie ukazał się
nowy album Milesa”.

1068
01:27:08,932 --> 01:27:10,391
14 LISTOPADA 1969 ROKU

1069
01:27:10,475 --> 01:27:12,810
DZWONIŁ MILES
ALBUM MA NOSIĆ TYTUŁ:

1070
01:27:12,894 --> 01:27:14,312
"BITCHES BREW"

1071
01:27:14,395 --> 01:27:15,813
CO ROBIMY?

1072
01:27:17,065 --> 01:27:18,191
I powiedział tytuł.

1073
01:27:18,274 --> 01:27:20,818
„Możemy to w ogóle powiedzieć na antenie?”

1074
01:27:20,944 --> 01:27:24,739
Mówi:
„Zapomnij o muzyce. Zobacz okładkę”.

1075
01:27:28,368 --> 01:27:33,122
Bitches Brew sprzedawał się lepiej
niż moje pozostałe albumy,

1076
01:27:33,206 --> 01:27:36,751
Sprzedawał się lepiej
niż inne albumy w historii jazzu.

1077
01:27:39,712 --> 01:27:41,464
Po nagraniu Bitches Brew

1078
01:27:41,547 --> 01:27:44,217
wystąpił w Fillmore East.

1079
01:27:45,343 --> 01:27:48,179
Byliśmy w garderobie,
gdy Miles dostał czek.

1080
01:27:49,681 --> 01:27:52,350
Popatrzył na niego i powiedział:

1081
01:27:53,601 --> 01:27:55,186
„Czuję się jak złodziej”.

1082
01:28:00,525 --> 01:28:03,569
To była indyjska restauracja
na 125th Street.

1083
01:28:04,696 --> 01:28:07,907
Siedzimy tam, jemy,
gadamy od dwóch godzin.

1084
01:28:08,074 --> 01:28:10,910
Wstajemy do wyjścia,

1085
01:28:11,995 --> 01:28:13,913
a on mówi:
„I co sądzisz?”.

1086
01:28:15,790 --> 01:28:18,376
Mówię: „Ale o czym”?

1087
01:28:18,459 --> 01:28:21,337
Próbuję zrozumieć, o co chodzi.

1088
01:28:21,421 --> 01:28:23,673
A on: „Co sądzisz o tej muzyce?”.

1089
01:28:25,383 --> 01:28:29,178
I łapię, że w tle grają indyjską muzykę.

1090
01:28:29,762 --> 01:28:30,763
A on:

1091
01:28:30,847 --> 01:28:34,350
„Właśnie taki będzie nowy album,
On the Corner."

1092
01:28:34,434 --> 01:28:39,689
„To będzie miks, tabla i sitary,
elektryczne sitary z funkiem”.

1093
01:28:57,623 --> 01:29:00,501
na albumie On the Corner
nie będzie kombinowania.

1094
01:29:04,589 --> 01:29:06,382
Zrobiło się intensywnie.

1095
01:29:06,466 --> 01:29:09,135
Cztery, jeden, dwa. Funkowo.

1096
01:29:16,517 --> 01:29:19,395
Poszli na całego. Robili Wielki Wybuch,

1097
01:29:19,479 --> 01:29:21,397
podbijali stawkę co wieczór.

1098
01:29:21,481 --> 01:29:25,651
To było pokręcone i niebezpieczne,

1099
01:29:25,735 --> 01:29:29,697
odważnie używali perkusji
i efektu distortion.

1100
01:29:36,954 --> 01:29:38,790
To muzyka z kosmicznej dżungli.

1101
01:29:41,709 --> 01:29:44,379
Wtedy zafiksowaliśmy się na Milesie

1102
01:29:44,462 --> 01:29:48,299
jak na jakimś kapłanie voodoo.

1103
01:29:52,637 --> 01:29:55,098
To była toksyczna muzyka.

1104
01:29:56,391 --> 01:29:59,143
To cuciło ludzi,

1105
01:29:59,227 --> 01:30:01,354
którzy palili zioło.

1106
01:30:01,437 --> 01:30:03,564
A ci niepalący chodzili jak naćpani.

1107
01:30:04,440 --> 01:30:07,443
Swoją grą
wywrócił wszystko do góry nogami.

1108
01:30:14,617 --> 01:30:18,037
Jego słuchacze zmieniali się,
bo jego muzyka się zmieniała.

1109
01:30:18,663 --> 01:30:20,665
Pochłaniali to, co im serwował.

1110
01:30:21,332 --> 01:30:25,461
To, co im serwował teraz.
Nie dziesięć lat temu, ale teraz.

1111
01:30:30,675 --> 01:30:34,971
Nigdy nie rozumiałem,
co było pociągające dla tylu ludzi.

1112
01:30:37,974 --> 01:30:41,269
Próbowałem zrozumieć,
co w tym słyszeli.

1113
01:30:42,186 --> 01:30:43,938
To wcale nie brzmiało dobrze.

1114
01:30:48,276 --> 01:30:52,864
O ludziach, którzy tak mówili,
myślałem jak o ignorantach.

1115
01:30:52,947 --> 01:30:55,533
„Mówisz to, bo jesteś zazdrosny

1116
01:30:55,616 --> 01:30:58,953
i nie jesteś nawet zdolny tego pojąć,

1117
01:30:59,745 --> 01:31:04,375
to przekracza granice
twojego skrzywionego umysłu”.

1118
01:31:05,334 --> 01:31:07,295
„Cholera, Carlos, ostro”.

1119
01:31:07,670 --> 01:31:08,796
Ale celnie.

1120
01:31:16,345 --> 01:31:20,349
Gdy słuchasz płyt,

1121
01:31:20,433 --> 01:31:25,521
które nagrał w krótkim odstępie czasu,
między 1969 a 1975,

1122
01:31:25,605 --> 01:31:28,858
słychać tam hip-hop, muzykę house,

1123
01:31:28,941 --> 01:31:30,985
drum and bass, elektronikę.

1124
01:31:31,694 --> 01:31:34,572
Miles robił to wszystko
na początku lat 70.

1125
01:31:35,490 --> 01:31:39,619
Tworzył nową muzykę
i przecierał nowe szlaki.

1126
01:31:51,923 --> 01:31:55,051
Kiedy z nim byłam, był zdrowy.
Dobrze się trzymał.

1127
01:31:56,552 --> 01:31:59,514
Miał zdrową dietę, niczego nie brał.

1128
01:32:00,806 --> 01:32:04,143
Chodził na siłownię
prawie codziennie, boksował.

1129
01:32:04,644 --> 01:32:07,313
To było wtedy dla niego bardzo ważne

1130
01:32:07,396 --> 01:32:08,731
i służyło mu.

1131
01:32:18,115 --> 01:32:20,743
Wiedziałem, że Miles wraca do narkotyków,

1132
01:32:21,369 --> 01:32:23,913
choć nie brał ich przy mnie.

1133
01:32:23,996 --> 01:32:25,998
Miał na tym punkcie paranoję.

1134
01:32:27,500 --> 01:32:30,169
Był agresywny, napastliwy.

1135
01:32:32,213 --> 01:32:34,715
Powiedziałem, że nie chcę tak żyć.

1136
01:32:39,637 --> 01:32:43,766
W październiku 1972 roku
zasnąłem za kierownicą

1137
01:32:43,849 --> 01:32:46,435
i wjechałem w kogoś moim Lamborghini.

1138
01:32:47,478 --> 01:32:50,982
Musiałem leżeć prawie trzy miesiące,
a gdy wróciłem do domu,

1139
01:32:51,065 --> 01:32:54,694
chodziłem o kulach,
co jeszcze bardziej odbiło się na biodrze.

1140
01:32:56,612 --> 01:33:00,074
To był chyba kluczowy moment w jego życiu.

1141
01:33:01,534 --> 01:33:05,329
Ból, który stale mu towarzyszył,

1142
01:33:06,038 --> 01:33:10,167
dosłownie „zmusił” go do brania leków,

1143
01:33:10,251 --> 01:33:13,629
kokainy, picia i palenia papierosów,

1144
01:33:13,713 --> 01:33:15,256
byle tylko uśmierzyć ból.

1145
01:33:16,340 --> 01:33:20,428
Zaczął coraz rzadziej grać i występować.

1146
01:33:21,929 --> 01:33:25,057
W końcu nie było już
zespołu Milesa Davisa.

1147
01:33:28,227 --> 01:33:31,314
Czułem się wypalony po tym wszystkim,

1148
01:33:31,397 --> 01:33:33,733
co przeszedłem przez te wszystkie lata.

1149
01:33:34,483 --> 01:33:36,569
Czułem się artystycznie wyczerpany.

1150
01:33:38,237 --> 01:33:40,948
Nie miałem nic do powiedzenia
w temacie muzyki.

1151
01:33:41,824 --> 01:33:44,869
Wiedziałem, że muszę odpocząć
i tak zrobiłem.

1152
01:33:45,828 --> 01:33:49,290
Odłożyłem na bok moją miłość,
moją muzykę.

1153
01:33:50,583 --> 01:33:52,001
I im dłużej to trwało,

1154
01:33:52,376 --> 01:33:55,630
tym bardziej pogrążyłem się
w kolejnym mrocznym świecie.

1155
01:33:57,882 --> 01:34:03,054
Jego mieszkanie było jego jaskinią,

1156
01:34:03,888 --> 01:34:06,390
żył tam w odosobnieniu.

1157
01:34:07,266 --> 01:34:10,645
Bywały dni, tygodnie,
kiedy w ogóle nie wychodził.

1158
01:34:13,439 --> 01:34:14,940
Gdy miałem 15 czy 16 lat,

1159
01:34:15,024 --> 01:34:18,611
pojechałem do Nowego Jorku,
w tym jego mrocznym okresie.

1160
01:34:19,945 --> 01:34:22,907
W mieszkaniu zawsze było ciemno.

1161
01:34:23,324 --> 01:34:28,746
Pamiętam tylko papierosy,
butelki po piwie i kokainę.

1162
01:34:32,375 --> 01:34:35,670
Odwiedziłem go kilka razy.

1163
01:34:36,170 --> 01:34:38,005
To było dla niego trudny okres.

1164
01:34:38,923 --> 01:34:40,716
Nawet trochę...

1165
01:34:42,677 --> 01:34:43,886
Trochę się go bałem.

1166
01:34:46,430 --> 01:34:50,267
Był tam sam, zmagał się z bólem
i brakiem grania.

1167
01:34:51,519 --> 01:34:54,105
A dla niego nie grać...

1168
01:34:54,730 --> 01:34:56,732
było jak przestać pić wodę.

1169
01:35:00,194 --> 01:35:03,698
Chciałem, by ten ciemny okres
się skończył.

1170
01:35:05,157 --> 01:35:06,867
Nie był osobą, którą znałem.

1171
01:35:07,326 --> 01:35:12,832
Chciałam, żeby znów był moim wujkiem,
moim superbohaterem.

1172
01:35:20,923 --> 01:35:22,967
Pamiętam, że jechaliśmy do Harlemu

1173
01:35:23,050 --> 01:35:25,261
i w aucie była z nami kobieta.

1174
01:35:26,470 --> 01:35:27,930
Siedziała obok mnie.

1175
01:35:28,013 --> 01:35:31,559
Miles zatrzymał się i powiedział:
„Zaczekajcie”.

1176
01:35:34,395 --> 01:35:37,440
Wyszedł z budynku...

1177
01:35:38,357 --> 01:35:39,483
kompletnie naćpany.

1178
01:35:41,694 --> 01:35:44,655
Na twarzy miał ślady po kokainie,

1179
01:35:44,739 --> 01:35:48,159
chciałem coś powiedzieć, ale się bałem.

1180
01:35:50,453 --> 01:35:55,249
Szturchnął mnie i powiedział:
„Przeleciałeś ją”.

1181
01:35:56,208 --> 01:35:58,627
„Nie przeleciałem jej”.

1182
01:35:58,711 --> 01:36:02,381
„Nie ruszymy się stąd,
dopóki nie powiesz, że ją przeleciałeś”.

1183
01:36:04,175 --> 01:36:05,468
I zgasił silnik.

1184
01:36:06,635 --> 01:36:09,930
Mówię: „Dobra, przeleciałem ją na masce.
Możemy jechać?”.

1185
01:36:10,014 --> 01:36:12,558
A on:
„Myślałem, że jesteśmy przyjaciółmi”.

1186
01:36:12,892 --> 01:36:15,853
Tak wyglądał wieczór z Milesem.

1187
01:36:23,944 --> 01:36:26,781
Miles wtedy do nas przychodził.

1188
01:36:26,864 --> 01:36:29,617
Potrzebował pieniędzy, pożyczaliśmy mu je.

1189
01:36:29,700 --> 01:36:32,870
Wiedzieliśmy, co z nimi robi...

1190
01:36:34,330 --> 01:36:37,458
W każdym razie
kiedyś powiedziałem do Marie…

1191
01:36:38,125 --> 01:36:39,376
„To już chyba koniec.

1192
01:36:39,460 --> 01:36:41,587
Nie wyjdzie z tego”.

1193
01:36:42,630 --> 01:36:45,549
I mówię:
„Ale może mu się uda”.

1194
01:36:47,968 --> 01:36:49,678
W tamtym czasie

1195
01:36:49,762 --> 01:36:52,765
zaczęła się ze mną znów spotykać
Cicely Tyson.

1196
01:36:53,849 --> 01:36:56,477
Zawsze była gdzieś w pobliżu,

1197
01:36:56,560 --> 01:36:59,021
ale teraz zaczęła przychodzić częściej.

1198
01:37:00,940 --> 01:37:04,401
Był wtedy w potwornej kondycji.

1199
01:37:05,069 --> 01:37:07,571
Wiele osób myślało, że jest z nim tak źle,

1200
01:37:07,655 --> 01:37:09,448
że już pewnie nigdy nie zagra.

1201
01:37:09,532 --> 01:37:11,575
Nawet on sam tak myślał.

1202
01:37:12,827 --> 01:37:16,413
Cicely go zainspirowała,

1203
01:37:16,497 --> 01:37:18,290
znów miał coś do zaoferowania.

1204
01:37:18,874 --> 01:37:23,879
To nie był jeszcze kres jego kreatywności.

1205
01:37:25,965 --> 01:37:28,509
Pomogła wyrzucić tych ludzi z mojego domu.

1206
01:37:28,884 --> 01:37:31,011
Chroniła mnie i pilnowała,

1207
01:37:31,095 --> 01:37:33,848
żebym dobrze się odżywiał i tyle nie pił.

1208
01:37:33,931 --> 01:37:35,850
Pomogła mi odstawić kokainę.

1209
01:37:36,934 --> 01:37:41,981
Karmiła mnie zdrowym żarciem
z mnóstwem warzyw i różnych soków.

1210
01:37:43,524 --> 01:37:48,529
Biegał po plaży i jadł tylko warzywa.

1211
01:37:48,612 --> 01:37:52,408
To było niesamowite,
bo nie mógł tego wytrzymać.

1212
01:37:53,951 --> 01:37:56,996
Miles mówił:
„Zgarnij mnie z domu

1213
01:37:57,079 --> 01:37:59,164
i zabierz gdzieś, gdzie dają mięso.

1214
01:38:01,208 --> 01:38:06,755
Pozwól mi coś powąchać.
Kup mi kanapkę z mięsem”.

1215
01:38:10,384 --> 01:38:14,221
Miles potrzebował tych lat,
by zebrać siły,

1216
01:38:14,930 --> 01:38:21,645
odstawić narkotyki, zacząć znowu grać
i występować publicznie,

1217
01:38:22,146 --> 01:38:24,690
jeździć na trasy i zmagać się z krytykami.

1218
01:38:25,608 --> 01:38:26,483
By znowu żyć.

1219
01:38:28,485 --> 01:38:33,115
Od 1975 do początku 1980 roku
nie ruszałem trąbki.

1220
01:38:33,949 --> 01:38:37,411
Przez ponad cztery lata
nawet jej nie tknąłem.

1221
01:38:39,622 --> 01:38:42,291
W końcu minęło prawie sześć lat.

1222
01:38:45,085 --> 01:38:47,212
Przynosił do mojego biura nagrania.

1223
01:38:48,005 --> 01:38:51,175
To był inny zespół, muzyka elektroniczna.

1224
01:38:52,301 --> 01:38:57,932
Powiedziałem, że zapłacę mu 70 tysięcy
za dwa koncerty w Avery Fisher Hall.

1225
01:38:59,308 --> 01:39:02,394
Popatrzył na mnie jak na wariata.
Nikt tak nie robił.

1226
01:39:04,438 --> 01:39:10,569
Wypisałem mu czek na 35 tysięcy dolarów
i dałem mu go.

1227
01:39:14,949 --> 01:39:16,158
Wstrzymałem oddech.

1228
01:39:18,118 --> 01:39:25,084
Kupiłem nowe żółte Ferrari 308 GTB,

1229
01:39:25,167 --> 01:39:26,585
kabriolet.

1230
01:39:28,170 --> 01:39:30,422
Byłem gotowy wrócić do grania.

1231
01:39:34,259 --> 01:39:37,888
Kupił ten wóz tylko po to,
by zaszpanować nim na występie.

1232
01:39:39,139 --> 01:39:40,599
Ja kupiłem nową koszulę.

1233
01:39:42,559 --> 01:39:43,644
On kupił Ferrari.

1234
01:39:47,147 --> 01:39:48,607
Miles wrócił.

1235
01:39:55,614 --> 01:39:58,867
I brzmiał zupełnie inaczej
z tymi młodymi muzykami.

1236
01:40:06,667 --> 01:40:09,503
Nie było go siedem lat i nagle wrócił.

1237
01:40:10,671 --> 01:40:14,633
Mógł powiedzieć:
„Mam dość, zrobiłem swoje”.

1238
01:40:14,717 --> 01:40:16,802
I wszyscy by się zgodzili.

1239
01:40:17,136 --> 01:40:18,470
Ale chciał grać dalej.

1240
01:40:31,066 --> 01:40:35,696
To nie był po prostu powrót artysty.

1241
01:40:35,779 --> 01:40:37,906
To był powrót prawdziwego człowieka.

1242
01:40:41,035 --> 01:40:43,620
Nigdy nie widziałem, by ktoś tak potrafił.

1243
01:40:46,874 --> 01:40:49,418
Wciąż lubisz grać
na festiwalach w Europie?

1244
01:40:49,501 --> 01:40:52,546
Tak, uwielbiam grać
na europejskich festiwalach.

1245
01:40:52,629 --> 01:40:54,965
A w Molde? Późno się zjawiasz.

1246
01:40:55,591 --> 01:40:56,925
Rano źle się czułem.

1247
01:40:57,551 --> 01:40:59,136
Już na pierwszym tour

1248
01:40:59,219 --> 01:41:03,474
byliśmy codziennie w innym mieście
czy w innym kraju.

1249
01:41:06,351 --> 01:41:08,729
Występ zaczynał się o 20.00,

1250
01:41:10,397 --> 01:41:13,567
a do hotelu wracaliśmy o północy.

1251
01:41:14,068 --> 01:41:15,903
A potem zaczął jeszcze malować.

1252
01:41:18,197 --> 01:41:22,284
Brał, co akurat miał pod ręką i rysował.

1253
01:41:26,205 --> 01:41:29,958
Kiedy byliśmy w trasie,
rysował w samolocie i w samochodzie.

1254
01:41:30,042 --> 01:41:32,628
Rysował w hali odlotów,
czekając na samolot.

1255
01:41:32,711 --> 01:41:35,631
Przed występem rysował w garderobie.

1256
01:41:36,507 --> 01:41:40,177
Dosłownie wszystko przelewał na papier.

1257
01:41:42,137 --> 01:41:44,014
Czy błędy w rysowaniu

1258
01:41:44,098 --> 01:41:46,975
są podobne do błędów podczas gry?

1259
01:41:47,684 --> 01:41:50,896
Nuta po tej, którą uważasz za złą,

1260
01:41:51,980 --> 01:41:54,066
koryguje poprzednią.

1261
01:42:02,866 --> 01:42:05,244
Było wcześnie rano i szłam biegać.

1262
01:42:05,536 --> 01:42:10,624
Czekałem na windę,
drzwi się otworzyły i stał tam on.

1263
01:42:11,083 --> 01:42:13,585
Serce mi waliło...

1264
01:42:15,546 --> 01:42:18,215
To było jak w filmie,
kiedy spotykasz wampira,

1265
01:42:18,298 --> 01:42:20,759
wiesz, że umrzesz, ale nie dbasz o to.

1266
01:42:21,635 --> 01:42:25,639
Obejrzałam się, a on powiedział:
„Uciekaj, bo gdy wrócę, złapię cię”.

1267
01:42:26,473 --> 01:42:29,351
I tak zaczęliśmy razem malować.

1268
01:42:36,441 --> 01:42:40,988
Wszyscy interesowali się tym, co robi.

1269
01:42:41,071 --> 01:42:42,865
Miles, jak zacząłeś malować?

1270
01:42:42,948 --> 01:42:44,908
Nigdy nie był tak rozchwytywany.

1271
01:42:44,992 --> 01:42:46,076
Kim wy jesteście?

1272
01:42:46,952 --> 01:42:49,746
Jakby prawie zapomniał, kim był.

1273
01:42:49,830 --> 01:42:51,331
To dla mnie nowy początek.

1274
01:42:51,415 --> 01:42:52,791
Był w talk-showach.

1275
01:42:52,875 --> 01:42:55,544
Dobry wieczór. Tu Miles Davis.

1276
01:42:55,627 --> 01:42:56,879
W wieczornej telewizji.

1277
01:43:02,426 --> 01:43:06,471
Dawał wywiady w każdym mieście,
w którym grał.

1278
01:43:07,181 --> 01:43:10,017
Wydawał się inną osobą.

1279
01:43:17,816 --> 01:43:20,944
Grał nawet z Prince’em.

1280
01:43:21,028 --> 01:43:25,324
Uwielbiał Prince’a.
Współpraca była im przeznaczona.

1281
01:43:32,122 --> 01:43:34,791
Zadzwonił do mnie Tommy LiPuma,

1282
01:43:34,875 --> 01:43:38,420
wiceprezydent A&R w Warner Bros.

1283
01:43:38,503 --> 01:43:42,424
Powiedział: „Miles odszedł z Columbia
i przechodzi do Warner Bros”.

1284
01:43:42,507 --> 01:43:45,719
Pogratulowałem mu, a on pyta:
„Macie jakąś muzykę?”.

1285
01:43:51,558 --> 01:43:55,020
Gdy tylko odłożyłem słuchawkę,
usłyszałem bas w „Tutu”.

1286
01:44:05,864 --> 01:44:08,408
Kiedy piszę dla kogoś piosenkę i widzę...

1287
01:44:08,992 --> 01:44:11,745
jak rusza się do rytmu,
wiem, że mu się podoba.

1288
01:44:17,626 --> 01:44:20,337
Przelatuję wzrokiem po studiu
i widzę Milesa.

1289
01:44:20,796 --> 01:44:23,715
Zaczyna dla mnie grać na pianinie.

1290
01:44:25,717 --> 01:44:30,722
Znam go i wiem,
że on nigdy tak nie nagrywał.

1291
01:44:30,806 --> 01:44:35,185
W słuchawkach
i do ścieżki z automatem perkusyjnym.

1292
01:44:39,064 --> 01:44:42,526
Lubił to. Nie robił tego nieufnie.

1293
01:44:42,609 --> 01:44:43,527
Dawał czadu.

1294
01:44:46,863 --> 01:44:51,034
Wychodził z niego ten dzieciak,
który przyjechał do Nowego Jorku

1295
01:44:51,118 --> 01:44:52,160
grać muzykę.

1296
01:44:52,244 --> 01:44:53,745
Chciał mieć ten feeling.

1297
01:44:57,833 --> 01:45:01,044
Miles nie mówił
o swoich starych nagraniach.

1298
01:45:01,128 --> 01:45:03,714
Nie trzymał ich nawet w domu.
Nie miał ich.

1299
01:45:04,047 --> 01:45:06,842
Żadnego z nich. Nie chciał ich tam mieć.

1300
01:45:06,967 --> 01:45:09,511
Interesowało go tylko to,
nad czym pracował.

1301
01:45:19,730 --> 01:45:22,566
Gdy zacząłem z nimi grać,
Miles się trzymał.

1302
01:45:22,649 --> 01:45:26,236
Był czujny i kontrolował wszystko,

1303
01:45:26,320 --> 01:45:30,240
ale potem było z nim już gorzej.

1304
01:45:31,366 --> 01:45:33,869
Zobacz sobie koncert
z Saturday Night Live,

1305
01:45:33,952 --> 01:45:35,871
będziesz wiedział, o czym mówię.

1306
01:45:35,954 --> 01:45:39,333
Chodził tylko dziwnie i ledwie grał.

1307
01:45:41,251 --> 01:45:45,464
To go męczyło, bo nie potrafił się zgrać.

1308
01:45:47,299 --> 01:45:50,469
Czasami kuśtykał tylko po scenie...

1309
01:45:51,386 --> 01:45:52,346
ale był Milesem.

1310
01:45:57,059 --> 01:46:00,937
Dziś po raz pierwszy
Miles Davis i Quincy Jones

1311
01:46:01,021 --> 01:46:03,690
wystąpią razem na scenie.

1312
01:46:04,608 --> 01:46:06,443
Starałem się o to 15 lat,

1313
01:46:07,611 --> 01:46:11,740
ciągle go o to męczyłem.

1314
01:46:11,823 --> 01:46:14,076
A on mówił „dobra, skurczybyku”.

1315
01:46:15,243 --> 01:46:17,371
On w ogóle nie musi grać.

1316
01:46:17,454 --> 01:46:22,334
Był na topie przez ostatnie 50 lat.

1317
01:46:22,417 --> 01:46:25,087
Niesamowite było widzieć go
w wieku 65 lat

1318
01:46:25,170 --> 01:46:28,090
próbującego grać, jakby miał 25 lat.

1319
01:46:28,173 --> 01:46:29,591
To było niesamowite.

1320
01:46:30,175 --> 01:46:31,927
Mój ukochany brat,

1321
01:46:32,010 --> 01:46:35,514
ulubiony muzyk i idol, Miles Davis!

1322
01:46:37,099 --> 01:46:38,517
Tak, uwielbiałem go.

1323
01:46:39,684 --> 01:46:42,896
Aż dusza mi się uśmiecha.

1324
01:46:47,859 --> 01:46:49,861
Graliśmy „The Pan Piper”.

1325
01:46:50,612 --> 01:46:54,282
Wiedziałem, że to trudny kawałek,

1326
01:46:54,991 --> 01:46:58,245
nie byłem pewien,
czy uda mu się go zagrać.

1327
01:47:04,459 --> 01:47:06,086
Nigdy by tego nie przyznał.

1328
01:47:11,758 --> 01:47:15,762
Kiedy mieliśmy już zagrać,
szybko do niego dołączyłem.

1329
01:47:29,985 --> 01:47:33,321
Pamiętam, jak mówił,
że gdyby wrócił do starych kawałków,

1330
01:47:33,405 --> 01:47:34,573
to by umarł.

1331
01:47:36,450 --> 01:47:39,703
Siedziałem przed telewizorem
i widziałem, że jest chory.

1332
01:47:41,121 --> 01:47:42,122
Jest chory.

1333
01:47:53,633 --> 01:47:57,888
Powiedział:
„Kiedy Bóg cię karze, to nie znaczy...”.

1334
01:48:00,056 --> 01:48:01,308
To smutne.

1335
01:48:02,309 --> 01:48:04,561
„że nie dostaniesz tego, czego chcesz.

1336
01:48:06,104 --> 01:48:08,064
Spełni się wszystko

1337
01:48:08,857 --> 01:48:10,567
i nie ma czasu do stracenia”.

1338
01:48:18,658 --> 01:48:19,659
Miles Davis!

1339
01:48:20,827 --> 01:48:21,995
Quincy Jones.

1340
01:48:28,752 --> 01:48:32,839
Miles trafił do szpitala
w Święto Pracy w 1991 roku.

1341
01:48:34,508 --> 01:48:36,593
Rozmawialiśmy, słuchaliśmy muzyki,

1342
01:48:37,177 --> 01:48:41,598
spojrzałam na niego,
wyglądał zabawnie i spokojnie.

1343
01:48:41,973 --> 01:48:45,310
Potem przyszedł lekarz

1344
01:48:45,393 --> 01:48:48,939
i podszedł do niego, to był moment.

1345
01:48:49,022 --> 01:48:51,191
Trzymałam jego głowę na kolanach,

1346
01:48:52,025 --> 01:48:54,027
a lekarz zaczął go resuscytować.

1347
01:48:54,110 --> 01:48:56,780
Zadzwonił po innych

1348
01:48:56,863 --> 01:48:59,199
i weszła grupa lekarzy i pielęgniarek.

1349
01:48:59,282 --> 01:49:02,827
Wciąż siedziałam na łóżku,
ale miał już pusty wzrok.

1350
01:49:02,953 --> 01:49:05,497
Oddychał, wiedziałam, że żyje.

1351
01:49:05,580 --> 01:49:08,041
To było przerażające.

1352
01:49:08,124 --> 01:49:09,751
Ratowali go tam,

1353
01:49:09,834 --> 01:49:12,212
resuscytowali, coś mu wstrzykiwali,

1354
01:49:12,295 --> 01:49:17,133
a potem zabrali nas do windy.

1355
01:49:17,217 --> 01:49:19,844
Nie zauważyli nawet,
że wciąż byłam na łóżku

1356
01:49:19,928 --> 01:49:22,222
i trzymałam jego głowę obok swojej.

1357
01:49:22,305 --> 01:49:25,183
Zewsząd otaczali nas ludzie,

1358
01:49:25,267 --> 01:49:31,356
jechaliśmy windą i powiedzieli:
„Miał udar”.

1359
01:49:46,830 --> 01:49:49,291
Zadzwoniła moja była żona, Deborah, mówi:

1360
01:49:49,374 --> 01:49:52,043
„Lepiej się czegoś złap”.

1361
01:49:52,127 --> 01:49:53,420
Pytam, o co chodzi?

1362
01:49:53,503 --> 01:49:54,379
I mówi:

1363
01:49:55,755 --> 01:49:57,215
„Miles Davis nie żyje”.

1364
01:50:06,725 --> 01:50:08,602
Poczułem...

1365
01:50:13,023 --> 01:50:14,441
jakby ktoś uderzył mnie

1366
01:50:16,526 --> 01:50:18,236
młotem pneumatycznym w głowę.

1367
01:50:30,165 --> 01:50:32,083
Miles był bez cienia wątpliwości

1368
01:50:32,167 --> 01:50:34,544
najbardziej wyjątkową osobą,
jaką znałam.

1369
01:50:39,924 --> 01:50:43,345
Robił wszystko na swój sposób.

1370
01:50:43,428 --> 01:50:46,348
Postrzegał wszystko inaczej.

1371
01:50:49,142 --> 01:50:52,937
Trzeba być wiernym sobie.
Tym się chyba kierował.

1372
01:51:00,820 --> 01:51:03,740
Jak można tworzyć tak piękną muzykę,

1373
01:51:04,240 --> 01:51:05,950
kiedy nie jesteś sobą?

1374
01:51:07,285 --> 01:51:09,245
Czasem nie mogłam tego znieść.

1375
01:51:09,329 --> 01:51:11,706
Czasem było idealnie.

1376
01:51:16,127 --> 01:51:21,925
Nie żałuję, nie zapomnę i wciąż kocham.

1377
01:51:28,723 --> 01:51:30,183
Tęsknię za nim.

1378
01:51:30,266 --> 01:51:32,268
Tęsknię za nim. Często mi się śni.

1379
01:51:34,729 --> 01:51:35,730
On...

1380
01:51:37,273 --> 01:51:38,650
Był wielką osobowością.

1381
01:51:49,577 --> 01:51:50,912
Jasne, że go kochałem.

1382
01:51:52,956 --> 01:51:54,374
Był dla mnie jak brat,

1383
01:51:55,125 --> 01:51:58,378
który robił głupie rzeczy,
ale to akceptowałem.

1384
01:52:05,969 --> 01:52:07,053
Był prawdziwy.

1385
01:52:11,766 --> 01:52:12,767
Naprawdę.

1386
01:52:15,979 --> 01:52:18,773
Więcej Milesów już nie będzie.

1387
01:52:20,817 --> 01:52:22,902
Wystarczy, skończyłem.

1388
01:55:00,977 --> 01:55:05,189
Napisy: Paweł Zatryb